1/5/10 7:23 PM

Mgły radiacyjne

Page 1 of 3

http://ocean.am.gdynia.pl/student/meteo1/mgly/mgly_rad.html

Mgły radiacyjne

Mgły radiacyjne tworzą się w wyniku spadku temperatury powietrza spowodowanego
procesami wypromieniowania ciepła z przyziemnej warstwy powietrza. Z chwilą, kiedy
temperatura powietrza spadnie poniżej temperatury punktu rosy tego powietrza, w powietrzu
rozpoczynają się procesy kondensacji i powstaje mgła lub zamglenie.
Procesy wypromieniowania ciepła zachodzą ciągle, jednak gdy ustaje dopływ promieniowania
do powierzchni lub też dopływ ten jest silnie ograniczony, bilans radiacyjny staje się ujemny i
temperatura powietrza spada. Z tego względu tworzenie się mgieł radiacyjnych następuje nocą,
lub też, gdy zasoby ciepła w podłożu i przyziemnej warstwie powietrza są niewielkie, a powietrze
zawiera dużo pary wodnej, tworzenie się mgieł radiacyjnych może rozpocząć się już w czasie
zmierzchu.
Dla zachodzenia efektywnych procesów wypromieniowania niezbędna jest redukcja
zachmurzenia. W przypadku wystąpienia dużego lub całkowitego zachmurzenia,
promieniowanie zwrotne nie pozwala na szybki i tyle głęboki spadek temperatury przyziemnej
warstwy powietrza, aby doszło do powstania mgieł radiacyjnych. Innym czynnikiem
ograniczającym możliwość wystąpienia mgieł radiacyjnych jest występowanie silniejszego wiatru
(Vw > 2-4 m/s), który niszczy (poprzez turbulencję) strukturę przyziemnej warstwy inwersyjnej.
Stąd też

występowanie mgieł radiacyjnych związane jest

na ogół z obszarami centralnych części

wyżów, osiowych partii klinów wyżowych

(w których występuje pogoda bezchmurna lub o

zredukownym zachmurzeniu i bezwietrza jednocześnie)

, centralnymi rejonami obszarów siodeł,

czyli z obszarami bezgradientowymi lub o bardzo słabo wyrażonym gradiencie barycznym

.

Na obszarach lądowych tworzenie się mgieł radiacyjnych następuje szczególnie często we
wszelkiego rodzaju obniżeniach terenu (dolinach rzecznych, kotlinach, rynnach jeziornych...)
oraz na bardziej rozległych obszarach równinnych. Przyczyna tego leży w działaniu dwu
czynników:

spływaniu wychłodzonego (a więc o większej gęstości) powietrza w obniżenia terenowe,
w których to następuje dalsze wypromieniowanie ciepła z powietrza (tzw. "zastoiska
chłodnego powietrza") lub braku możliwości spływu w obniżenia (rozległe tereny
równinne),
większej na ogół wilgotności przyziemnych warstw powietrza w obniżeniach, związanej z
parowaniem z silniej nawilgotnionego terenu, a więc i wiekszej wilgotności powietrza w
obniżeniach (wyższej temperatury jego punktu rosy, dzięki czemu wystarczy do
rozpoczęcia procesów kondensacji mniejszy spadek temperatury powietrza niż na wyżej
wyniesionych obszarach, gdzie temperatura punktu jest niższa (patrz foto).

1/5/10 7:23 PM

Mgły radiacyjne

Page 2 of 3

http://ocean.am.gdynia.pl/student/meteo1/mgly/mgly_rad.html

Foto. Niska mgła radiacyjna w Pradolinie Kaszubskiej (między Redą a Rumią). 2 września 2002 roku, około pół

godziny po wschodzie Słońca. Mgła tworzy przylegającą do ziemi warstwę o grubości około 2-4 m, zajmującą

najniższe, podmokłe fragmenty wielkiego obniżenia. W oddali - widoczne zachodnie dzielnice Gdyni

(elektrociepłownia, suwnica bramowa Stoczni Gdynia, dzwigi portowe...)

Letnie mgły radiacyjne są na ogół mgłami niskimi, jedynie w głębszych obniżeniach terenu ich
grubość może wzrosnąć na tyle, że niebo będzie niewidoczne. Zimowe mgły radiacyjne nad
wychłodzonymi obszarami lądowymi w czasie występowania wyżu blokującego (mgły inwersji
osiadania), początkowo niskie, mogą przy przedłużającej się bezwietrznej pogodzie stopniowo
przekształcać się w mgły wysokie a czas ich trwania dochodzić może do kilku dób. Nad
obszarami gęsto zamieszkałymi w takich warunkach mgły, początkowo radiacyjne, mogą
przekształcić się w mgłę smogową (wobec istnienia inwersji, spaliny i dymy z licznych pieców
nie mogą ulegać rozproszeniu, gromadząc się w przyziemnej warstwie powietrza). Dopiero
zmiana układu barycznego, połączona z silniejszym wiatrem może rozproszyć takie mgły.
Takie mgły obejmują zazwyczaj duże obszary i mogą przysporzyć wiele kłopotów wszystkim
rodzajom transportu; od lotniczego poczynając, na morskim kończąc. W tym ostatnim przypadku
pojawiają się nie tyle większe utrudnienia dla nawigacji (choć praca portów jest wysoce
utrudniona), ile związane są z opóźnieniami i zakłóceniami w odbiorze ładunków z portów i
dostawą ładunków do portów

Ze względu na dużą pojemność cieplną wód, w czasie nocnego spadku temperatury
przywodnej warstwy powietrza, natychmiast zostaje uruchomiony strumień ciepła z powierzchni
wody do powietrza, który nie dopuszcza do wystąpienia w nim głębokiego spadku temperatury.
Jednocześnie w przywodnej warstwie powietrza rozwijają się ruchy konwekcyjne,
niedpuszczające do wykształcenia się poziomu inwersyjnego.

Z tego względu mgły radiacyjne

nad morzem się nie tworzą

, lecz jedynie nad obszarami lądowymi.

Nie oznacza to jednak, że

mgły radiacyjne nie występują nad morzem.

W strefach przybrzeżnych

mgły radiacyjne mogą być wynoszone znad lądu na morze

,

szczególnie często ma to miejsce u wylotów dolin (np. reda Gdyni, wylot doliny Kaczej na morze
- Orłowo). Sięgają wtedy na odległość od ułamka do 2-3 Mm od linii brzegowej. Zanik
wyniesionych nad morze mgieł radiacyjnych jest szybki - latem ustępują 1 - 2 godziny po
wschodzie Słońca, w okresie zimowym w szerokościach umiarkowanych 2 - 3 godziny po
wschodzie Słońca. Wystąpienie nawet niezbyt silnego wiatru skutecznie likwiduje wyniesione
nad przybrzeżne akweny morskie mgły radiacyjne. Na otwartych obszarach morskich czy
oceanicznych mgły radiacyjne nie występują.
Mgły radiacyjne mogą stosunkowo często występować na akwenach portowych, zwłaszcza

1/5/10 7:23 PM

Mgły radiacyjne

Page 3 of 3

http://ocean.am.gdynia.pl/student/meteo1/mgly/mgly_rad.html

Mgły radiacyjne mogą stosunkowo często występować na akwenach portowych, zwłaszcza
wtedy, gdy port leży w pewnym oddaleniu od otwartego morza (porty ujściowe), w obniżeniach
terenowych (np. Gdynia, Szczecin) lub na terenach równinnych (np. Gdańsk). Mgły takie, nad
akwenami portowymi szczególnie długo mogą utrzymywać się zimą - jeśli grubość powstałej
wieczorem i w nocy warstwy mgły będzie duża a dzień będzie bezwietrzny, nawet wtedy gdy
świeci Słońce mgły mogą utrzymywać się niekiedy do późnych godzin popołudniowych.

Prognozowanie mgieł radiacyjnych

(istotne w czasie pobytu statku w porcie) jest stosunkowo

proste. Jeśli już w godzinach przedwieczornych temperatura powietrza zbliża się do temperatury
punktu rosy (różnice 2-4°) a noc zapowiada się bezwietrzna i bezchmurna,
prawdopodobieństwo wystąpienia mgły radiacyjnej staje się bardzo duże. Uwzględniając tempo
obniżania się temperatury powietrza (deg/godz), można w przybliżeniu oszacować moment
wystąpienia początku mgły (zamglenia) radiacyjnego. Jeśli jednak tak wyznaczony moment
wystąpienia mgły przypada na drugą połowę nocy, wystąpienie mgły radiacyjnej staje się
problematyczne - spadek temperatury powietrza w drugiej połowie nocy staje się wolniejszy niż
w jej pierwszej połowie i rzeczywisty [spadek temperatury powietrza] może okazać się mniejszy
od obliczonego.

AAM, 2005.