1

POLSKA AGENCJA ROZWOJU

35=('6,%,25&=2&,

$1*,(/6.232/6.,

6à2:1,.7(50,12/2*,&=1<

352*5$0«:

52=:2-85(*,21$/1(*2

3UDFD]ELRURZD

Druk publikacji sfinansowany

]HURGNyZ8U]GX.RPLWHWX,QWHJUDFML(XURSHMVNLHM

Warszawa 2002

2

Redakcja

-RDQQD)HEURZVND-Cielek

=HVSyáDXWRUVNL

Urszula Golec

Marek Kozak

Tomasz Kierzkowski

Hanna Kosarczyn

5REHUW.UDVQRGEVNL

&H]DU\*RáELRZVNL

Joanna Podgórska

Andrzej Pyszkowski

Robert Szewczyk

'DULXV]6]\PDF]DN

-RDQQD)HEURZVND-Cielek

Korekta

Hanna Kosarczyn

-RDQQD)HEURZVND-Cielek

Wydawca:

8U]G.RPLWHWX,QWHJUDFML(XURSHMVNLHM

Al. Ujazdowskie 9, 00-918 Warszawa

adres internetowy: www.ukie.gov.pl

‹&RS\ULJKWE\3ROVND$JHQFMD5R]ZRMX3U]HGVLELRUF]RFL

3URMHNWRNáDGNL

-DNXE2VLVNL Jacek Pacholec

Projekt serii

Tadeusz Korobkow

ISBN 83-89218-75-5

Wydanie I

1DNáDGHJ]HPSODU]\

àDPDQLHGUXNLRSUDZD33*.6$'UXNDUQLDÄ.$57´

02-652 Warszawa, ul. Magazynowa 5

3

:673

„Angielsko-

3ROVNL 6áRZQLN 7HUPLQRORJLF]Q\ 3URJUDPyZ Rozwoju Re-

gionalnego”

SRZVWDá ZRGSRZLHG]LQDGX*H]DLQWHUHVRZDQLHRGELRUFyZMDNLP

FLHV]\á\VLSRSU]HGQLHZ\GDZQLFWZD]WHMG]LHG]LQ\Ä6áRZQLN5R]ZRMX5e-
gionalnego” oraz „Angielsko-

3ROVNL6áRZQLN7HUPLQRORJLF]Q\GOD%HQHILFMHn-

WyZ3URJUDPX3KDUH6SyMQRüGospodarcza i 6SRáHF]QD´3XEOLNDFMHWH]RVWaá\

Z\GDQHSU]H]3ROVN$JHQFM5R]ZRMX5HJLRQDOQHJRNWyUHMVWUXNWXU\]oVWDá\

Z,SRáRZLHUZáF]RQHGR3ROVNLHM$JHQFML5R]ZRMX3U]HGVLELRrF]RFL

3$53:HZVSyáSUDF\3$53L8U]GX.RPLWHWX,QWHJUDFML(uropejskiej po-

ZVWDá UR]V]HU]RQ\ VáRZQLN ] P\O R REHFQ\FK L SU]\V]á\FK EHQHIicjentach
programów przedakcesyjnych –

QLHW\ONRZáDG]DFKUHJLRQDOQ\FKLORNDOQ\FK

DOH WDN*H RVREDFK IL]\F]Q\FK L SUDZQ\FK ]DDQJD*RZDQ\FK Z UHDOL]DFM SUo-

JUDPX +DVáD ]DZDUWH Z dwóch wspomnianych puEOLNDFMDFK 3$55 ]RVWDá\

XDNWXDOQLRQHGRGDQRUyZQLH*QRZHWHUPLQ\ZUD]]GHILQLFMDPL2ERNWHUPi-

QyZGRW\F]F\FKSURJUDPX3KDUH-6SyMQRü6SRáHF]QDL*RVSRGDUF]D&]y-

WHOQLF\]QDMG WX UyZQLH* VáRZQLFWZR]ZL]DQH] LQQ\PLSURJUDPDPL SRPo-
cowymi realizo

ZDQ\PLZ3ROVFHDWDN*H])XQGXV]DPL6WUXNWXUDOQ\PL8QLL

Europejskiej.

:LHU]\P\*HQRZ\6áRZQLNSRPR*H2GELRUFRPZ]UR]XPLHQLXLSUDk-

W\F]Q\P RSDQRZDQLX DQJORM]\F]QHM WHUPLQRORJLL SURJUDPyZ SRPRFRZ\FK
stosowanej w praktyce przez instytucj

H]DDQJD*RZDQHZLFKZGUD*anie.

0LURVáDZ0DUHN

3UH]HV3ROVNLHM$JHQFML5R]ZRMX3U]HGVLELRUF]RFL

4

5

A

accepted contract amount

]DDNFHSWRZDQDNZRWDSáDWQRFL

access
Ö

access to employment

Ö

access to work

Ö

access to labour market

Ö

equal access to...

Ö

widen/extend access....

GRVWS

Ö

GRVWSGR]DWUXGQLHQLD

Ö

GRVWSGRSUDF\

Ö

GRVWSGRU\QNXSUDF\

Ö

UyZQ\GRVWSGR

Ö

UR]V]HU]\üGRVWSGR

accessibility

GRVWSQRü

accession
e.g. accession to European Union

DNFHVMDSU]\VWSLHQLHZVWSLenie

QSZVWSLHQLHGR8(

Accession Partnership (AP)

3DUWQHUVWZRGOD&]áRQNRVWZD

]DVDG\ZVSyáSUDF\8QLL(XURSHMVNLHM]NUa-
jami

NDQG\GXMF\PLGRF]áRQNRVWZDSU]y-

MWHSRGF]DVV]F]\WXOXksemburskiego 12-
13 gru

GQLDU:VSyáSUDFDWDSRZLn-

QD E\ü NV]WDáWRZDQD w oparciu o precy-
zyjnie zdefiniowany program (

→

NPPC)

przy

JRWRZXMF\GRF]áRQNRVWZDZNWyU\P

]DZDUWH V ]RERZL]DQLD SDVWZ NDQGy-

GXMF\FKGRW\F]FHRNUHORQ\FKSULRU\We-

WyZMDNUyZQLH*NDOHndarz ich realizacji.

3DVWZD NDQGyGXMFH PDM PR*OLZRü

]D]QDMRPLHQLD VL ] G]LDáDQLDPL L SURFe-

GXUDPL 8QLL SRSU]H] XG]LDá Z SURJUa-
mach wspólnotowych. Zadaniem Partner-

VWZDGOD&]áRQNRVWZDMHVWVWZRU]HQLHMHd-

QROLWHMVWUXNWXU\REHMPXMFHMSULRU\Wetowe

REV]DU\ ZVSyáSUDF\ zidentyfikowane
przez

→

.RPLVM (XUoSHMVN GRVWSQH

URGNL ILQDQVRZH XPR*OLZLDMFH UHDOL]a-

FMW\FKSULRU\WHWyZRUD]RNUHODMFHZa-

UXQNLNWyUHEGRGQRVLá\VLGRWHJRUo-

G]DMXZVSDUFLD3DUWQHUVWZRGOD&]áRQNo-

VWZD WZRU]\ UDP\ G]LDáDQLD GOD V]HUHJX
instrumentów polityki strukturalnej (

→

ISPA,

→

SAPARD,

→

Phare).

ACCESSION PARTNERSHIP

6

Dokument podlega aktualizacji (edycja
1998, 1999, 2001).

accession-driven programme /
accession-driven assistance

program pomocy przedakcesyjnej,
ukierunkowany na przygotowanie
kraju stowar

]\V]RQHJRGRVSHáQLHQLD

Z\PRJyZF]áRQNRVWZDZ8QLL
Europejskiej

account denominated in EUR

rachunek

(denominowany)

w

euro

accountability

RGSRZLHG]LDOQRü(np. finansowa)

accreditation

akredytacja

1)

powierzenie danej instytucji wyzna-

F]RQ\FK]DGDSRZF]HQLHMV]\PVSHá

QLHQLXSU]H]QLRNUHORQ\FKNUyteriów
np. Agencja Restrukturyzacji i Moder-

QL]DFML5ROQLFWZD]RVWDáDDNUHG\WRZa-

QD SU]H] .RPLVM (XURSHjVN MDNR

$JHQFMD3áDWQLF]DSURJUDPX6APARD

2)

w programach Phare przeznaczonych
dla

→

MSP: udzielanie

XSUDZQLH

Z\NRQDZFRP XVáXJ GRUDGF]\FK L Ln-

IRUPDF\MQ\FK GR SHáQLHQLD ]DGD

]ZL]aQ\FK ] GRUDG]WZHP GOD PDá\FK

LUHGQLFKSU]HGVLbiorstw

acquis communautaire

dorobek prawny UE

RJyá SUDZ QRUP UHJXODFML :VSyOQRW
(

→

Wspólnoty Europejskie); obejmuje po-

U]GHNSUDZQ\]DVDG\ prawne, orzecznic-
two; t

HUPLQQLHPDFLVáHJRSROVNLHJRRd-

powiednika, ale

X*\ZDVLQLHNLHG\WHUPi-

nu „dorobek prawny UE” lub „dorobek
regulacyjny UE”.

activities




Ö

economic activity

G]LDáDQLD

RNUHORQH ]DGania podejmowane w trak-

FLH UHDOL]DFML SURMHNWX PDMFH QD FHOX

RVLJQLFLH ]DáR*RQ\FK UH]XOWDWyZ SUR-
jektu
Ö

G]LDáDOQRüJRVSRGDUF]D

ACCESSION-DRIVEN PROGRAMME

7

Ö

linked activities

Ö

G]LDáDQLDSRZL]DQH]SURMHktem
w

→

fiszce:

SU]HV]áH lub obecne dzia-

áDQLD SRGHMPRZDQH Z UDPDFK SUo-
gramów UE (np. inne projekty), które

PDM]QDF]HQLH / Z\ZLHUDMEH]SRUHd-

QLZSá\ZQDUHDOL]DFMGDQHJRSURMHktu

activity rate

ZVSyáF]\QQLNDNW\ZQRFL]DZRGowej

acts of God

zdarzenie losowe

adaptability

e.g. encouraging adaptability of
businesses and their employees

dos

WRVRZDQLHVL]GROQRFL

przystosowawcze

HODVW\F]QRü

QSSURPRZDQLH]GROQRFLSU]\VWRVRZDw-
czych

SU]HGVLELRUVWZLLFKSUDFRZQików

addendum (addenda)

X]XSHáQLHQLH /PRG\ILNDFMDX]XSHáQLenia)

GRNXPHQW ZSURZDG]DMF\ ]PLDQ\ GR

ZF]HQLHMSRGSLVDQHMumowy / XVWDOH

additionality (principle)

]DVDGDGRGDWNRZRFL

UHJXOXMH G]LDáDQLH programów pomoco-
wych UE; s

WDQRZL*HURGNLSU]HND]\Zane

przez

→

.RPLVM (XURSHMVN ] IXQGuszy

mog

E\ü W\ONR X]XSHáQLHQLHP URdków

zgromadzonych na dany program (projekt)

SU]H] RGSRZLHGQLH ZáDG]e krajowe (cen-
tralne, regionalne, lokalne);

rodki prze-

znaczone na dofinansowanie poszczegól-

Q\FKSURMHNWyZSU]H]ZáDG]HNUajowe nie

SRZLQQ\E\üQDSR]LRPLHQL*V]\PQL*Go-
tychczasowy (tj. bez interwencji Komisji)

adjustment
Ö

adjustment of regions
e.g. adjustment of regions on
gross income

Ö

adjustment of the labour
market

dostosowanie

Ö

dostosowywanie regionów
np. wyrównanie poziomu dochodów
regionu

Ö

dostosowanie struktur rynku pracy
do po

S\WXLSRGD*\

administrative order

polecenie administracyjne
pisemna decyzja wydawana stronom kon-
traktu przez

→

LQ*\QLHUD QDG]RUXMFHJR

je

JRUHDOL]DFM

ADMINISTRATIVE ORDER

8

adviser
Ö

pre-accession adviser

Ö

advisory / consultancy
services

doradca

Ö

doradca przedakcesyjny

Ö

XVáXJLGRUDGF]H

Agency
Ö

Implementing Agency (IA)

Ö

Paying Agency

Ö

Local Development Agency

Agencja

Ö

-HGQRVWND:GUD*DMFDGRVáRwnie,
potocznie:

$JHQFMD:GUD*DMFD

Wykonawcza

LQVW\WXFMD ZVND]DQD SU]H] U]G
(w uzgodnieniu z

→

.RPLVM(XURSHj-

VN L RGSRZLHG]LDOQD ]D ZGUR*HQLH
programu. Dawniej stosowana nazwa

→

PMU.

np. w programach Phare jest to wska-
za

QD SU]H] U]G Z

→

Memorandum

Finansowym Phare) instytucja odpo-

ZLHG]LDOQD ]D UHDOL]DFM GDQHJR SUo-
gramu w zgodzie z procedurami i wy-
tycznymi

→

Komisji Europejskiej. IA

odpowiada za przygotowanie doku-
mentów programowych i planistycz-

Q\FKVSUDZR]GDZF]RüZREec Komisji

LU]GXQDG]yUQDGUHDOL]DFMSU]HWDr-

JyZDGPLQLVWUDFMILQDnVRZLWG

Ö

$JHQFMD3áDWQLF]D

LQVW\WXFMDZVND]DQDSU]H]U]GLSRd-

OHJDMFD VSHFMDOQHM SURFHGXU]H

→

akredytacji (w uzgodnieniu z

→

Ko-

PLVM(XURSHMVN$JHQFMD3áDWQicza
pe

áQLWU]\JáyZne funkcje: autoryzuje,

UHDOL]XMH L NVLJXMH SáDWQRFL 1LHNLe-

G\$JHQFMD3áDWQLF]DSHáQLWH*IXQkcje

ZGUR*HQLRZH ZHU\ILNXMH SUojekty,
organizuje przetargi, przeprowadza

NRQWUROWHFhQLF]QLWS

QS : 3ROVFH MDNR DJHQFM SáDtQLF]
dla programu

→

SAPARD rz

GZVNa-

]Dá

→

$JHQFM5HVWUXNWXryzacji i Mo-

dernizacji Rolnictwa.

Ö

Agencja Rozwoju Lokalnego (ARL)
instytucja, której podstawowa charak-
tery

VW\ND ]ELH*QD MHVW z opisem

→

Agencji Rozwoju Regionalnego. Naj-

ADVISER

9

Ö

Regional Development
Agency (RDA)

Ö

Agency for Restructuring
and Modernisation
of Agriculture (ARMA)

ZD*QLHMV]D Uy*QLFD WR Z*V]\ REV]DU

G]LDáDQLDRJUDQLF]RQ\QDRJyáVWDWu-
towo) do gminy, powia

WX EG( JUXS\

gmin. W Polsce istnieje ok. 20 ARL.

Ö

Agencja Rozwoju Regionalnego
(ARR)

LQVW\WXFMD NWyUHM PLVM MHVW ZVSRPa-
ganie i promocja szeroko pojmowa-
nego rozwoju danego obszaru (regio-
nu). Dobrze za

U]G]DQDDJHQFMDáF]\

najlepsze cechy sektora publicznego
(pla

QRZRü SU]HZLG\ZDOQRü RVWUR*

QRüLVHNWRUDEL]QHVXHODVW\F]QRü

HIHNW\ZQRü SRGHjmowanie ryzyka,
szyb

NRüG]LDáDQLD$JHQFMHVWDN*H

QDWXUDOQ\P L DNFHSWRZDQ\P SRUHd-

QLNLHP PLG]\ ZáDG] SuEOLF]Q
a biznesem. Kluczowe cele to wspar-
cie rozwoju ekonomicznego regionu
oraz pozyskiwanie inwestorów z ze-

ZQWU] 6WRVXMH ]Uy*QLFRZDQH LQVWUu-
menty (

→

Instrumenty Rozwoju Re-

JLRQDOQHJR*áyZQLDNFMRQDULXV]HWR
administra

FMD SXEOLF]QD U]GRZD

L VDPRU]GRZD LQVW\WXFMH RNRáRELz-
nesowe, rza

G]LHM SU]HGVLELRUVWZD

3U]HZD*D NDSLWDá UHJLRQDOQ\ =DVDd-
nicze formy prawne w Polsce to spó

áka

(z o.o. lub akcyjna) oraz fundacja.

:3ROVFHG]LDáDSUawie 70 ARR, w tym
ok. 20 ARL (

→

Agencja Rozwoju Lo-

kalnego).

Ö

Agencja Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa

LQVW\WXFMDU]GRZDSRZRáDQDZU

NWyUD ZVSLHUD SU]HGVLZ]LFLD SU]y-

VSLHV]DMFH SURFHV SU]HPLDQ VWUXNWu-
ralnych w rolnictwie i na obszarach
wiejskich. Agencja jest m.in. odpo-
wiedzialna za

ZGUD*DQLH, finansowa-

QLH NVLJRZDQLH L NRQWURO SáDtQRFL
w ramach programu

→

SAPARD.

AGENCY

10

Ö

Polish Agency for
Enterprise Development
(PAED)

Ö

Polish Agency for Regional
Development (PARD)

Ö

Polska Agencja Rozwoju

3U]HGVLELRUF]oFL (PARP)

]RVWDáD XWZRU]RQD QD PRF\ XVWDZ\
z dnia 9 lipca 2000 r., z

SU]HNV]WDáFe-

nia Polskiej Fundacji Promocji i Roz-
woju

0Dá\FK L UHGQLFK 3U]HGVL

biorstw. W p

LHUZV]HMSRáRZLHU

PARP prze

MáD ]DGDQLD L RERZL]NL

Agencji Techniki i Technologii oraz

→

Polskiej Agencji Rozwoju Regio-

nalnego

&HOHPG]LDáDQLD$JHQFMLMHVW

uczestnictwo w realizacji programów
rozwoju gospodarki w zakresie wspie-

UDQLD UR]ZRMX PDá\FK L UHGQLFK
przed

VLELRUVWZ HNVSRUWX, rozwoju

regionalnego, wykorzystania nowych
technik i technologii oraz tworzenia

QRZ\FK PLHMVF SUDF\ SU]HFLZG]LDáa-
nia bezrobociu i rozwoju zasobów
ludzkich.

Ö

Polska Agencja Rozwoju
Regionalnego (PARR)
Fundacja Skar

EX 3DVWZD SRZRáDQD

SU]H]U]G53Zr. w celu wspie-
rania rozwoju regionalnego w Polsce,
a

Z V]F]HJyOQRFL GOD VW\Pulowania

i wspomagania wszelkich inicjatyw na
rzecz rozwoju gospodarczego w re-
gionach, sprzyjania rozwojowi i upo-
wszechnianiu wiedzy na temat form
i metod rozwoju regionalnego oraz
tworzenia i uczestniczenia w tworze-
niu instytucji finanso

Z\FK VáX*F\FK

rozwojowi regional

QHPX *áyZQ\P

(UyGáHP ILQDQVRZaQLD G]LDáD E\á\

URGNLILQDQVRZH

→

Unii Europejskiej

(

→

Phare). W latach 1993-1999 prze-

kazano tzw. regionom problemowym

SRPRF R áF]QHM ZDUWRFL Sonad 140
mln ECU

WM POQ ]á *áyZQH

programy:

→

Phare-STRUDER (

→

STRUDER), Phare-RAPID (

→

RA-

PID), Phare-STRUDER 2 (

→

STRU-

DER 2), Phare-INRED (

→

INRED),

AGENCY

11

→

3URJUDP 3RPRF\ GOD 0Dá\FK

L UHGQLFK 3U]HGVLELRUVWZ 3U]\]Qa-

QHMQD2GWZRU]HQLH0DMWNX3URGXk-
cyjnego i Obrotowego Zniszczonego
w Wyniku Powodzi z Lipca 1997 r.

] %DQNX ZLatowego, Phare-Equity
Investment,

→

Polsko-Szwajcarski

Program Regionalny,

→

Program

Dialog i Rozwój,

→

Phare Spój

QRü

6SRáHF]QDLGospodarcza 2000, 2001
(

→

Phare SSG) oraz

→

Phare-

Odbudowa 2001.

'HF\]M6HMPX533$55]RVWDáD]Oi-
kwidowana z dniem 31 maja 2002 r.

3UDZQ\P QDVWSF 3$55 MHVW

→

PARP.

Agenda 2000

Agenda 2000
d

RNXPHQW8(SU]\MW\SU]H]

→

5DG(u-

ropej

VNQDSosiedzeniu w Berlinie 24-25

marca 1999 r. Zawiera postanowienia

RNUHODMFH SROLW\NL ZVSyOQRWRZHRUD] ]a-
sady

LURGNLVáX*FHLFKUealizacji, w tym

]DVDG\ L URGNL VáX*FH UR]V]HU]HQLX

8QLL R QRZH NUDMH (XURS\ URGNowo-
W

VFKRGQLHMMDNWH*NRQW\QXDFMLG]LDáDQLD

→

Funduszy Strukturalnych oraz

→

Fun-

duszu

6SyMQRFL w okresie 2000 – 2006.

Agreement
Ö

Framework Agreement

Umowa

Ö

Umowa Ramowa

SRGSLVDQDSU]H]5]G53L

→

Komi-

VM(XURSHMVNPDMDURNUe-

ODRJyOQHSU]H]QDF]HQLHSRPocy Unii
dla Polski, wyznacza techniczne,
prawne i administracyjne ramy, w ja-

NLFKWDSRPRFMHVWZLDGF]RQDLZ\No-
rzystywana w Polsce. Realizacja ka

*

dego z programów

→

Phare podlega

ZSHáQL]DVDGRP8PRZ\5amowej.

aid scheme

program pomocy

AID SCHEME

12

alignment with EU norms
and standards
e.g. Phare support for investment
will be concentrated on the align-
ment with EU norms and stan-
dards.

dostosowanie do norm i standardów
UE
np. Wsparcie inwestycyjne z programu

3KDUHEG]LHVLNRQFHQWURZDüQDGRVWo-
sowaniu do norm i standardów UE.

allocation
e.g. European Commission ap-
proved the allocation of 130
MEUR for Phare 2000 Economic
and Social Cohesion programme.
Ö

allocation of funds

Ö

financial allocation

alokacja

/

SU]\G]LDáURGNyZ

QS.RPLVMD(XURSHMVND]DWZLHUG]LáDSU]y-

G]LDáURGNyZQD3URJUDP6SyMQRFLSpo-

áHF]QHMLGospodarczej Phare 2000 w wy-

VRNRFLPOQHXUR.

Ö

DORNDFMDURGNyZILQDQVRZ\FK

Ö

FDáNRZLW\ EXG*HW QD UHDOL]DFM Ga-
nego programu)

allowances / per diems

Ö

compensatory allowances

e.g. in less favoured and moun-
tain areas
Ö

training allowances

GLHW\SáDFRQHZWUDNFLHUHDOL]DFML
kontraktu
Ö

dodatki wyrównawcze / kompensa-
cyjne
np. dla obszarów mniej uprzywilejo-
wanych i górskich

Ö

stypendia szkoleniowe
dla osób bezrobotnych, bior

cych

XG]LDáZV]NROHQLX

amendment to ... contract,
ToR, protocol

poprawka / modyfikacja / zmiana ...
w

→

kontrakcje,

→

Zakresie

:\PDJDSURWRNole
zamiennie do ‘addendum’

analysis of objectives

analiza

celów

w

→

PCM: identyfikacja oraz weryfikacja

SR*GaQ\FK NRU]\FL z punktu widzenia
beneficjentów pro

MHNWXFHOHIRUPXáXMHVL

na podstawie zdefinio

ZDQ\FK ZF]HQLHM

negatywnych aspektów stanu

Z\MFLRZe-

JRQSSRSUDZDMDNRFLSU]HWZyUVWZDVSo-

*\ZF]HJROHSV]\GRVWSGRU\QNyZ]E\WX
wynikiem analizy celów jest

→

drzewko

celów / hierarchia celów

analysis of strategies

analiza strategii
w

→

PCM: krytyczna ocena alternatyw-

ALIGNMENT

13

Q\FKVSRVREyZRVLJQLFLD]DPLerzonych
celów oraz wybór jednego lub kilku z nich
dla celów planowanego projektu; polega

PLQ QD LGHQW\ILNDFML FHOyZ QLHSR*Ga-
nych oraz grupowaniu celów

SR*danych

annex

DQHNV]DáF]QLN
zob. ang. addendum, side letter

appendix to tender

]DáF]QLNGRRIHUW\

applicant

Ö

applicant country / candi-
date country

wnioskodawca / p

RGPLRWVNáDGDMF\

wniosek
Ö

NUDMNDQG\GXMF\GRF]áRQNostwa
w UE

application
Ö

application for assistance

Ö

application form

wniosek / aplikacja /

XELHJDQLHVL

Ö

XELHJDQLHVLRSRPRF / wniosek
o przyznanie pomocy

Ö

wniosek / formularz aplikacyjny

appraisal
Ö

economic and financial
appraisal

ocena

Ö

ocena ekonomiczna i finansowa
analiza proponowanego projektu pod

Z]JOGHP MHJR UHDOQRFL ILQDQVRZHM
i efektu gospodarczego; jest to osta-
teczny etap, przed pod

MFLHP GHF\]ML

o finansowaniu projektu, polega

MF\

na sprawdzeniu czy jest on realny

ZNRQWHNFLHUHDOL]DFMLFHOyZL]DVDd-
n

RFLZ\GDWNRZDQLDURdków

zob. ocena ex ante

approach
Ö

bottom-up approach

SRGHMFLH

Ö

SRGHMFLHRGGROQHVSRVyE

ZVWSuMF\
dotyczy logiki interwencji

→

Phare;

programowanie jest prowadzone w spo-
sób oddolny

ZVWSXMF\MeOL

G]LNLSRGHMPRZDQ\P

→

G]LDáaniom,

przy wykorzystaniu odpowiednich za-
sobów

SRMDZLDMVL

→

rezultaty, ob-

UD]XMFH SRVWS Z UHDOL]DFML GDQego
projektu / interwencji; rezultaty, przy

APPROACH

14

Ö

top-down approach

Ö

integrated approach

Ö

multifund approach

z

DMFLX]DáR*RQ\FKRNROLF]QRFL, ZSáy-

ZDM na RVLJQLFLH

→

celów bezpo-

UHGQLFK NWyUH SRMDZLDM VL Z SHw-

Q\PRGVWSLHF]DVRZ\PRG]DNRF]e-
nia realizacji projektu.

&HOH EH]SRUHGQLH powinny przyczy-

QLDüVLGRRVLJQLFLD

→

celów szer-

V]\FKRJyOQ\FKRGQRV]F\FKVLGR

V]HURNLHJR VSHNWUXP G]LDáD, w ra-
mach których funkcjonuje projekt.

Ö

SRGHMFLHRGJyUQHVSRVyE

]VWSuMF\
dotyczy logiki interwencji

→

Funduszy

Strukturalnych: programowanie jest
prowadzone w sposób odgórny (zst

SXMF\ MHOL Z\FKRG]L VL RG Ganego
kontekstu, stosownego do zdefiniowa-
nego

→

celu globalnego. Cel global-

Q\ RNUHODMF\ VWUDWeJL ZVSDUFLD

ZSá\ZD QD Z\]QDF]eQLH SRGOHJá\FK
mu

→

FHOyZ V]F]HJyáRZ\FK, przypo-

U]GNRZDQ\FK GR NRQNUHWQ\FK SULo-
rytetowych obsza

UyZ .D*G\ FHO

V]F]HJyáRZ\MHVW]NROHLRVLJDQ\So-

SU]H]SRGMFLHRGSRZLHGQLFK

→

dzia-

áD, których realizacja pozwala na

RVLJQLFLH

→

celów operacyjnych.

Ö

SRGHMFLH]LQWHJURZDQH
w

→

PCM: kompleksowa analiza

projektu:

Z RSDUFLX R VWDQGDUGRZ

GRNXPHQWDFMVSUDZG]DVLF]\NZe-
stie

→

odpowi

HGQRFL WUDIQRFL

→

Z\NRQDOQRFL L

→

WUZDáRFL SRGHj-

PRZDQ\FKG]LDáDVEUDQHSRGXZa-

J QD ZV]\VWNLFK HWDSDFK MHJR UHDOi-
zacji.

Ö

ILQDQVRZDQLHF]HJR]ZLHOX
funduszy

appropriations
Ö

appropriations commit-
ments

Ö

appropriations entered
in the budget

URGNL

Ö

]RERZL]DQLDfinansowe

Ö

URGNLSU]HZLG]LDQHZEXG*ecie

APPROACH

15

Ö

payment appropriations
(PA)

Ö

take-up / absorption
of appropriations

Ö

under-utilization
of appropriations

Ö

SU]\G]LDá URGNyZ QD GRNRQ\Za-

QLHSáDtQRFL

Ö

DEVRUSFMDURGNyZSRPRFowych)

]RE]GROQRü absorpcyjna

Ö

niedostateczne wykorzystanie

URdków (pomocowych)

area
Ö

area in difficulty / depressed
area / disadvantaged area

Ö

coastal area

Ö

eligible area

Ö

employment area

Ö

industrial area

Ö

less-favoured area

Ö

non-eligible area

Ö

peripheral area / remote
area

Ö

rural area

Ö

support areas

obszar

Ö

obszar problemowy / obszar bory-

NDMF\VL]SRZD*Q\PLSUREOHPa-

PLVSRáHF]Q\PLLJospodarczymi
w przestrzennym planowaniu strate-
gicznym jako obszary problemowe

RNUHOD VL Z\Uy*QLRQH REV]DU\ NRn-
centracji zjawisk i procesów, na które

]DPLHU]D VL RGG]LDá\ZDü : 3Rlsce
metoda obszarów problemowych
zasto

VRZDQD ]RVWDáD SR UD] SLHUZV]\

ZF\NOXSUDF]DNRF]RQ\FKZU

DNFHSWDFMSU]H]5DG0LQLVWUyZ'áu-
gookresowej Koncepcji Przestrzenne-
go Zagospodarowania Kraju. Obec-
nie, na mocy Ustawy o zasadach
wspierania rozwoju regionalnego, Ra-
da

0LQLVWUyZRNUHODW]Z

→

obszary

wsparcia.

Ö

REV]DUSU]\EU]H*Q\ / nadmorski

Ö

REV]DU\NZDOLILNXMFHVL
(do otrzymania wsparcia)

Ö

lokalny rynek pracy

Ö

VWUHIDSU]HP\VáRZD

Ö

strefa mniej uprzywilejowana

Ö

REV]DUQLHNZDOLILNXMF\VL
(do otrzymania wsparcia)

Ö

obszar peryferyjny

REV]DUOH*F\]GDODRGFHQWUyZURz-

ZRMRZ\FK VáDELHM UR]ZLQLW\ JRVSo-

GDUF]R ] SU]HVWDU]Dá LnIUDVWUXNWXU

LF]VWRQLHGRLQZHVWowany.
zob. marginalizacja

Ö

obszar wiejski / strefa wiejska

Ö

obszary wsparcia
wg ustawy z 12 maja 2000 r. o zasa-
dach wspierania rozwoju regionalne-

AREA

16

JR REV]DU Z\RGUEQLoQ\ ]H Z]JOGX

QD Z\VWSXMFH Z QLP SUREOHP\ roz-

ZRMRZHSRGOHJDMF\RNUHORQ\PG]La-

áDQLRP ze strony Rady Ministrów,
administrac

MLU]GRZHMLMHGQRVWHNVa-

PRU]GX terytorialnego. Granice tego

REV]DUX QLH PRJ SU]HFLQDü JUanic
powiatu.

assessment (of needs, progress,
conformity etc.)
e.g. conformity assessment with
programme requirements
Ö

needs assessment

ocena / oszacowanie (potrzeb, post

pu,

zgod

QRFL itp.)

QS RFHQD ]JRGQRFL ] Z\PRJDPL SUo-
gramu
Ö

ocena potrzeb

Assembly of European Regions

Zgromadzenie Regionów Europejskich
organizacja utworzona w 1985 r., zrzesza-

MFDUHSUH]HQWDQWyZUHJLRQyZHXURSHj-
skich (nie tylko Unii).

*áyZQHFHOHWRXPRc-

nienie politycznej reprezentacji regionów

ZH ZáDG]DFK LQVW\WXFML HXURSHMVNLFK L URz-

ZyMZVSyáSUDF\PLG]\UHJLonalnej.

assistance
1.

Phare assistance

2.

Assistance within Structural
Funds

Ö

bilateral assistance

Ö

demand-driven assistance

Ö

donor-driven assistance /
supply-driven assistance

wsparcie / pomoc
1.

wsparcie z programu

→

Phare

2.

pomoc w ramach

→

Funduszy Struk-

turalnych:
oznacza formy pomocy dostarczanej
przez

→

Fundusze Strukturalne:

zob. programy operacyjne, jednolite
dokumenty programowe, Inicjatywy
Wspólnoty, pomoc dorad

F]DG]LDáDQLD

innowacyjne

Ö

pomoc dwustronna

Ö

pomoc dostarczana zgodnie
z popytem (zapotrzebowaniem

]JáDV]aQ\PSU]H]ELRUF)

Ö

SRPRFSRGSRU]GNRZDQD
wyobra

*HQLRPGDZF\RW\PF]HJR

potrzeba biorcy
n

D RJyá SRPRF MHVW Z\SDGNRZ ]a-

równo tendencji podporz

dkowanej

SRGD*\MDNL]JRGQHM]Z\REUD*HQLa-
mi

GDZF\L]DOH*\]ZáDV]F]DRGVDPo-

ASSESSMENT

17

Ö

economic assistance

Ö

financial assistance

Ö

multiannual assistance

Ö

multilateral assistance

Ö

post training assistance

Ö

technical assistance (TA)

ZLDGRPRFL NUDMX ELRUF\ L XPLHMt-

QRFL QHJocjacji. Im mniej stabilny

L GRMU]Dá\ V\VWHP SROLW\F]Q\ NUDMX

ELRUF\W\PZLNV]HSUDZGRSRGRELH

VWZR *H SHáQ NRQWURO QDG SRPRF
zachowa dawca. W modelu „donor-
driven assistance”

]D]Z\F]DMZLNV]H

znacze

QLH SU]\SLVXMH VL

→

pomocy

doradczej, konsultingowi oraz szkole-
niom.

Ö

pomoc gospodarcza

Ö

pomoc finansowa

Ö

pomoc wieloletnia

Ö

pomoc wielostronna

Ö

pomoc w znalezieniu pracy po
odbytym szkoleniu

Ö

pomoc doradcza (techniczna)

SRPRFWHFKQLF]QDXGRVWSQLRQDZSo-
staci doradztwa,

→

know how i pracy

ekspertów; niekiedy terminem tym

REHMPXMHVLGRGDWNRZRSRPRFZIRr-

PLHV]NROH

Association Agreement /
Europe Agreement
e.g. Association Agreement
between Poland and EU was
concluded on 16 December 1991.

8NáDGR6WRZDU]\V]HQLX/

8NáDG(XURSHjski

QS8NáDGR6WRZDU]\V]HQLXPLG]\PolVN

D8(]RVWDá]DZDUW\JUXdnia 1991 r.

assumptions







e.g. reform of fiscal system suc-
cessfully implemented.

za

áR*HQLD

w

→

3&0 F]\QQLNL ]HZQWU]QH NWyUH

mo

J PLHü ZSá\Z QD SU]HELHJ UHDOL]DFML

SURMHNWX EGFH SR]D EH]SRUHGQL NRn-

WURO

→

PHQDG*HUDSUojektu;

w

→

matrycy projektu

VIRUPXáRZDQHSo-

zytywnie

]DáR*HQLDZ\SHáQLDVLZF]ZDUWHM

kolumnie tabeli
np. przeprowadzenie reformy systemu po-
datkowego

at (the Commission’s) discretion

ZHGáXJRFHQ\LX]QDQLDQS.RPisji)

AT DISCRETION

18

audit







Ö

audit trail

Ö

financial audit

Ö

systems audit

audyt

/

kontrola

RJyá G]LDáD SRSU]H] NWyUH X]\VNXMH VL
nie

]DOH*Q RFHQ IXQNFMRQRZDQLD GDQHM

LQVW\WXFML OHJDOQRFL JRVSRGDUQRFL Fe-

ORZRFL U]HWHOQRFL DXG\W MHVW ]D]Z\F]DM

Z\NRQ\ZDQ\SU]H]RGUEQNRPyUNSRd-

SRU]GNRZDQEH]SRUHGQLRNLHURwnikowi

LQVW\WXFMLOXESU]H]ILUP]eZQWU]Q

Ö

ÄFLH*NDDXG\WX´
sposób prowadzenia audytu w danym
programie,

RNUHODMF\ SRG]LDá obo-

ZL]NyZLRGSRZLHG]LDOQRFLSRPLdzy

LQVW\WXFMZ\]QDF]RQGRzarzdzania
programem, admi

QLVWUDFM NUDMRZ

UHJLRQDOQ LQVW\WXFMDPL NRQWUROQ\PL

LPHQDG*HUDPLSURMHktów.

FLH*ND DXG\WX SRZLQQD XZ]JOGQLDü

SU]HSá\Z URGNyZ ILQDQVRZ\FK Ln-
formacji, dokumentacji i zasad kon-
troli na poziomie

→

PHQDG*HUD SUo-

jektu /

]DU]G]DMFHJR.

FLH*ND DXG\WX MHVW SU]\JRWRZywana

GOD ND*GHJR V\VWHPX ]aU]G]DQLD
i kontroli. Pozwola

QDZHU\ILNDFMFa-

áRFLRZ\FK Nosztów realizacji pro-

JUDPX SU]HGáR*RQ\FK .RPLVML Euro-
pejskiej do akceptacji z poszczegól-
nymi wydatkami, potwierdzonymi do-
kumentami (fakturami) oraz na wery-

ILNDFM DORNDFML L wszystkich transfe-
rów funduszy wspólnotowych i krajo-
wych.

Ö

DXG\WILQDQVRZ\NVLJRwy)

Ö

audyt systemów (np. finansowania,
monitorowania)

authority
Ö

designated authority

Ö

control authority

Ö

Implementing Authority
for Phare CBC programme

ZáDG]D

Ö

instytucja wyznaczona do realizacji
danego programu

Ö

instytucja kontrolna

Ö

:áDG]D:GUD*DMFD3URJUDP

:VSyáSUDF\3U]\JUDQLF]QHM3KDUH

LQVW\WXFMDSRZRáDQDZU, odpo-

ZLHG]LDOQD ]D REVáXJ PHU\WRU\FzQ

AUDIT

19

Ö

Managing Authority

Ö

Paying Authority

Ö

central (national)
authorities

Ö

regional authorities

Ö

local authorities

LILQDQVRZSUogramu

→

Phare CBC

i programów z

ZL]DQ\FK ] EH]SLe-

F]HVWZHP ZHZQWU]Q\P. W latach
1994-

]DU]G]DáD Sonad 25%

pomocy z Unii Europejskiej dla Polski

Ö

w Funduszach Strukturalnych:
Insty

WXFMD=DU]G]DMFD

LQVW\WXFMDZVND]DQDSU]H]U]GSDstwa

F]áRQNRZVNLHJR Z X]JRGQLHQLX z

→

.RPLVM (XURSHMVN L RGSRZLedzialna

]DZGUR*HQLHGDQHJRSURJUamu
zob. ang. Implementing Agency

Ö

w Funduszach Strukturalnych:
Insty

WXFMD3áDWQLF]D

LQVW\WXFMD ZVND]DQD SU]H] U]G SD

VWZD F]áRQNRZVNLHJR L SRGOHJDMFD
specjalnej procedurze akredytacji
(w uzgodnieniu z

→

.RPLVM (XUo-

SHMVN Instytucja 3áDWQLF]D VSHáQLD

WU]\JáyZQHIXQNFMHDXWRU\]XMHreali-

]XMHLNVLJXMHSáDWQRFLQS]

→

Euro-

pejskiego Funduszu Orientacji i Gwa-
rancji Rolnej.

Ö

ZáDG]HFHQWUDOQHNUDMRZH

Ö

ZáDG]HUHJLRQDOQH

Ö

ZáDG]HORNDOQHJPLQQHLSRZLDtowe)

AVIS

AVIS

opinia

→

8QLL(XURSHMVNLHMQDWHPDW]áo-

*RQHJRZUZQLRVNX3ROVNLLLnnych

SDVWZ NDQG\GDFNLFK R F]áRQNostwo
w Unii. Opinia obejmuje w szczególno

FL

VWRSLHVSHáQLHQLDSU]H]3ROVNZ\PRJyZ

LZDUXQNyZF]áRQNoVWZDWM]GROQRFLGR

SU]\MFLDLVWRVRZDQLDUHJXODFMLZVSyOQo-

WRZ\FK RUD] VWDELOQRü L Z\QLNL JRVSo-
darcze. AVIS to bardzo szczegó

áRZ\RSLV

ZV]\VWNLFK DVSHNWyZ *\FLD GDQHJR NUDMX
ze szcze

JyOQ\PQDFLVNLHPQDNZHVWLHáDGX

prawnego i gospodarki. Przedstawione

SU]H]3ROVNLLQQ\Fh 9 krajów) informa-

FMH]RVWDá\SU]HDQDOL]RZDQHLQDWHMSRd-
stawie 15 lipca 1997

→

Komisja Europej-

AVIS

20

VNDRSXEOLNRZDáDVZRMRSLQLRSU]\Jo-

WRZDQLX ND*GHJR ] W\FK NUDMyZ GR LQWe-
gracji europejskiej.

award contract

SRZLHU]\üUHDOL]DFMNRQWUDNWX

axis (axes)
1)

development axes
e.g. axes written down in the
regional development pro-
gramme for the EU Structural
Funds planning period

2)

in technical projects:

e.g. load capacity of 115
kN/axis

RRVLH
1)

osie rozwojowe / priorytety rozwoju
np. zapisane w planie rozwoju regio-
nalnego na okres planowania

→

Fun-

duszy Strukturalnych UE

2)

w projektach technicznych:
„na

FLVNQDR´

QS ÄQDFLVN QD R´ QRQRü GURJL
wy

QRVLN1R

B

background

WáR / uwarunkowania / otoczenie
(projektu)

balance of payments

bilan

VSáDWQLF]\

balance sheet

bilans / tabela bilansowa

bar chart

e.g. bar chart of the project im-
plementation

harmonogram belkowy / wykres

VáXpkowy
np. harmonogram belkowy realizacji pro-
jektu

base date

w

→

FIDIC: data (termin) odniesienia

data na 28 dni przed ostatecznym termi-

QHP]áR*HQLDGRNXPHQWDFML przetargowej

benchmark (of the tasks,
project) / yardstick

punkt odniesienia / miara / miernik
(oceny za

GD / projektu)

1)

NU\WHULDNWyUHPRJE\üZ\NRU]ystane
jako standard, miara oceny realizacji
poszczególnych za

GD / SU]HGVLZ]Lü

AWARD CONTRACT

21

QS PLHUQLNLHP GOD RFHQ\ ZSá\ZX QD

URGRZLVNR GX*\FK SURMHNWyZ LQIUa-

VWUXNWXUDOQ\FK MHVW ]JRGQRü ] Z\Po-
gami UE

2)

we wnioskach aplikacyjnych do Phare
SSG 2001 jako ‘benchmarks’ rozumie

VL Z\GDU]HQLH R]QDF]DMFH ]DNRF]e-

QLH HWDSX G]LDáD UDP\ F]DVRZH WHr-

PLQDU]G]LDáD
zob. ‘milestones of a project’

benchmarking

porównywanie z najlepszymi

SU]\NáDGami)

XSRZV]HFKQLDMFD VL ]DVDGD L WHFKQika
stymulowania rozwoju regionalnego / lo-
kalnego

SRSU]H]XF]HQLHVLRGW\Fh osób

OXE LQVW\WXFML NWyUH RVLJDM QDMOHpsze
efekty (sukcesy)

Z UR]ZL]\ZDQLX NRn-

kretnych problemów (np. tworzenie no-
wych miejsc pracy, promocja regionu,

SU]\FLJDQLH LQZHVWRUyZ ]GRE\ZDQLH

URGNyZSRPocowych)

beneficiary
e.g. gmina, Voivodship Board,
SME etc.
Ö

direct beneficiary / project
partner

Ö

final beneficiary

beneficjent / odbiorca pomocy
np. gmina, Za

U]G :RMHZyG]WZD maáH

LUHGQLHSU]HGVLELRUVWZRLWS

Ö

EH]SRUHGQLEHQHILFMHQW/ partner
projektu / ostateczny beneficjent
1)

z punktu widzenia

→

analizy kosz-

WyZ L NRU]\FL RVRED SRGPLot
prawny

OXEJUXSDVSRáHF]QDEHz-

SRUHGQLRNRU]\VWDMFD]SUojektu

2)

w

→

PCM: grupa beneficjentów,

która otrzymuje wsparcie ze

URd-

ków UE w ramach danego projektu

QS MHGQRVWNL ZGUD*DMFH PLQi-
sterstwa

Ö

NRFRZ\EHQHILFMHQW
1)

w

→

Funduszach Strukturalnych

(Zgodnie z

5R]SRU]G]HQLem

→

Rady Unii Europejskiej z 21 czerw-
ca 1999 wprowadzaj

cym ogólne

SU]HSLV\GRW\F]FH)XQGXV]\6WUXk-
turalnych 1260/99/WE):

BENEFICIARY

22

Ö

indirect beneficiary /
intermediate beneficiary

e.g. staff trained to better
perform their advisory ser-
vices for farmers

instytucja, odpowiedzialna za zle-
canie / wykonanie

→

operacji, tj.

instytucja wyznaczona przez pa

VWZR F]áRQNRZVNLH NWyUHM ]DGa-
niem jest przyznawanie pomocy

QSEHQHILFMHQWHPNRFowym w tym
rozumieniu jest gmina zleca

MFD

Z\EXGRZDQLHZRGRFLJX

2)

w

→

3&0VWRJUXS\VSoáHF]QH

sektory gospo

GDUF]H QLH EGFH

JUXS GRFHORZ D F]HUSLFH No-

U]\FLZZ\QLNXUHDOL]DFMLSURMHNWX

ZGáX*V]\PKRUyzoncie czasowym
n.p. dzieci – w wyniku realizacji
projektu w sektorze ochrony zdro-
wia i edukacji

Ö

SRUHGQLEHQHILFMHQW
1)

w

→

analizie kosztów i korzy

FL

(CBA): osoba, podmioty prawne

OXEJUXSDVSRáHF]QDNRU]\VWDMFD

SRUHGQLR ] SURMHNWX LQZHVW\F\MQe-

JRLQLHEGFDMHJRZáDFLFLelem

2)

w

→

3&0 PR*H WR E\ü SU]\Náa-

dowo grupa beneficjentów wspie-
rana w ramach projektu w celu

SRSUDZ\ MDNRFL XVáXJ SURZDG]o-
nych dla grupy docelowej
np. kadra szkolona w celu popra-

Z\ MDNRFL XVáXJ GRUDdczych dla
rolników

benefit

NRU]\ü

Best Available Technology
(BAT)

najlepsz

DGRVWSQDWHFKQRORJLD

best practice

najlepsze wzory /

G]LDáDQLDRSW\PDlne

zob. benchmarking

bid

oferta (przetargowa)
zob.ang. tender, offer

bill of quantities

przedmiar robót /

OHS\NRV]WRU\V

GRNXPHQW ]DZLHUDMF\ Z\V]F]HJylnione

BENEFICIARY

23

zadania, kt

yUH PDM ]RVWDü Zykonane,

] SRGDQLHP ]DNUHVX UREyWGOD ND*GHMSo-

]\FML EGF\ SRGVWDZ GR Zyceny przez
oferenta

blueprint / drawing

rysunek techniczny

breach (e.g. of a contract)

naruszenie

(np. zapisów umowy)

breakdown of prices
Ö

breakdown of overall price

kosztorys

Ö

rozbicie ceny globalnej

Z NRQWUDNWDFK U\F]DáWRZ\FK SoG]LDá
ceny kontraktowej na wycenione ele-

PHQW\ UREyW Uy*QLFH VL VSHF\IiN
warunkami realizacji lub terminem
wykonania

break-even point

SUyJUHQWRZQRFL
punkt równowagi, w któr

\PSU]HGVLZ]L

cie nie przynosi zysków i nie przynosi

VWUDW SRZ\*HM NWyUHJR ]DF]yQD SU]\QRVLü
zysk)

Build-Operate-Transfer (BOT)

buduj – eksploatuj –

SU]HND*

PRGHOILQDQVRZDQLDSU]H]NDSLWDáSU\ZDt-
ny inwestycji, w których tradycyjnie wy-

NRU]\VWXMHVLURdki sektora publicznego.
F

LUPD SU\ZDWQD RWU]\PXMH NRQFHVM QD

EXGRZ L HNVSORDWDFM RELHNWX QS HOHk-
trowni, autostrady, portu lotniczego) na
okres, który przyniesie wygenerowane

]RELHNWXSU]\FKRG\VWRS]ZURWX]DSo-

QLHVLRQH U\]\NR L Z\VLáHN RUD] ]Dpewni
po

NU\FLH ]DGáX*HQLD ILUP\. NDVWSQLH SR

Z\JDQLFLX NRQFHVML ILUPD SU\ZDWQD
przekazu

MH U]GRZL SUDZD ZáDVQRFL GR

wybudowanego obiektu.

business
Ö

business and innovation
centre (BIC)

Ö

Business Cooperation
Network (BC-NET)

biznes / interes / firma
Ö

RURGHNSU]HGVLELRUF]RFL
i innowacji

Ö

6LHü:VSyáSUDF\PLG]\

3U]HGVLELRrstwami

VLHüZVSyáSUDF\finansowan przez

→

BUSINESS

24

Ö

business incubator

Ö

business plan

Ö

business start-up

Ö

business support organisa-
tions / business environ-
ment institutions

.RPLVM (XURSHMVN WZRU]\ RN

RURGNyZ XPR*OLZLDMF\FK Z\PLDQ
informacji i kojarzenie partnerów. Pod-
lega

→

Dyrekcji Generalnej Ds. Przed-

si

biorF]RFL

→

Komisji Europejskiej

Ö

LQNXEDWRUSU]HGVLELRUF]RFL
niekomercyjny instrument wsparcia
powstawania i rozwoju nowych ma-

á\FK L UHGQLFK SU]HGVLELRUVWZ

→

MS

3*áyZQ\PFHOHPMHVWXáDWZLenie

warunków tworzenia i startu MSP
oraz pomoc w przetrwaniu wczesnych

ID] F\NOX UR]ZRMRZHJR 6 WR So-
mieszczenia przygotowane do podej-
mowania w nich dzi

DáDOQRFLSURGXk-

F\MQHMOXEXVáXJRZHMQDXOJRZ\FKZa-
runkach finansowych dla potencjal-

Q\FK SU]HGVLELRUFyZ ] GREU]H SU]y-
gotowanym i zaakceptowanym bizne-
splanem nowego przedsi

Z]LFLD

MSP zlokalizowane w inkubatorze

PRJ WH* REQL*\ü NRV]W\ G]LNL
wspólnemu korzystaniu z mediów, in-
frastruktury, urz

G]H SRPLHV]F]H

administracyjnych i sali konferencyj-
nej.

0DMQDRJyáZVSyOQHJRNVLJo-

ZHJR GRUDGF L VHNUHWDULDW :UD]

] XSá\ZHP F]DVX L UR]ZRMHP 0SP
administrator podnosi indywidualny
czynsz danej firmy, tak by po regula-

PLQRZRRNUHORQ\PF]asie (2 - 5 lat)

SáDFiáDRQD–MDNRRNU]HSáDLJRWRZD

GR ZHMFLD QD ZROQ\ U\QHN – ]Z\Ná\

F]\QV] NRPHUF\MQ\ L ]ZROQLáD PLHjsce

GODQDVWSQ\FKFKtnych.

Ö

biznes plan

Ö

XUXFKRPLHQLHG]LDáDOQRFL
gospodarczej

Ö

LQVW\WXFMHZVSLHUDMFe

SU]HGVLELRUF]Rü / instytucje
otoczenia biznesu

QLH]EGQH GOD IXQNFMRQRZDQLD L URz-
woju gospodarki rynkowej instytucje
publiczne i niepubliczne, komercyjne

BUSINESS

25

i non-

SURILW1DOH*GRQLFKLQVW\Wucje

ILQDQVRZH EDQNL JLHáGD IXQGXV]H
i in.), ubezpieczeniowe, informacyjne,
szkolenio

ZH NRQVXOWLQJRZH D WDN*H

promocyjne. Instytucje te powszechnie

XZD*DQH V ]D MeGHQ ] GHF\GXMF\FK

F]\QQLNyZDWUDNF\MQRFLUHJLRQXPLa-
sta, kraju) dla inwestorów. W szer-

V]\PXMFLXZD*Q\PHOHPHQWHPSRM
cia „otoczenie biznesu” jest system
prawa i jego instytucje.

business angels



















Ö

Business Angels Network
(BAN)

Ö

European Business Angels
Network (EBAN)

Ö

National Business Angels
Network (NBAN)

ÄDQLRá\EL]QHVX´
prywatni inwestorzy, którzy dysponu

MF

odpowiednim d

RZLDGF]HQLHP RUD] NDSi-

WDáHP ZVSLHUDM Z\EUDQH PDáH L UHGQLH
przedsi

ELRUVWZD JáyZQLH Z SRF]WNRZHM

ID]LH LFK G]LDáDOQRFL 3U]HND]XM LP za-

UyZQRVZRMZLHG]GRZLDGF]HQLHLWHFh-
nologie,

MDNLURGNLILQDQVRZH:]DPLDQ

PRJRWU]\P\ZDüF]ü]\VNyZSUzedsi
biorstwa. Niektórzy inwesto

U]\ G]LDáDM

jednak na zasadach non-profit. Europej-

VND 6LHü $QLRáyZ %L]QHVX (%$1 po-

UHGQLF]\ZQDZL]\ZDQLXNRQWDNWyZSo-

PLG]\

→

MSP oraz inwestorami. Szacuje

VL *H REHFQLH Z VLHFL %XVLQHVV $ngels

G]LDáDRNW\VDNtywnych inwestorów.
Krajowe i regionalne sieci Business

$QJHOV G]LDáDMFH Z SDUWQHUVWZLH ] EDn-

NDPL L LQQ\PL LQVW\WXFMDPL V ]D]Z\F]DM
wspó

áILQDQVRZDQHSU]H]U]G.

Ö

6LHü$QLRáyZ%L]QHVX

Ö

(XURSHMVND6LHü$QLRáyZ%Lznesu

Ö

.UDMRZD6LHü$QLRáyZ%L]QHVX

building (construction)
permission

SR]ZROHQLHQDEXGRZ

BUILDING PERMISSION

26

C

call for proposals (projects)

RJáRV]HQLHR]ELHUDQLXSURMHNWyZ / apli-
kacji (

NZDOLILNXMF\FKVLdo funduszu

→

grantów)

capacity
Ö

absorption capacity

Ö

administrative capacity

Ö

capacity building

Ö

institutional capacity

]GROQRü /Z\GDMQRü

Ö

]GROQRüDEVRUSF\MQD

Z XMFLX UHJLRQDOQ\P ]GROQRü Ga-
nego regionu do efektywnego wyko-

U]\VWDQLD QDSáyZDMF\FK ] ]HZQWU]

]DVREyZZW\PURGNyZILQDQVowych

JáyZQLH FKRG]L R URGNL Somocowe
i kredy

W\ =GROQRü DEVRUSFML JHQe-

UDOQLH]DOH*\RGZDUXnków, na jakich

URGNL WH V XGRVWSQLRQH RUD] RG
poziomu rozwoju spo

áHF]QR-gospo-

darczego i instytucjonalnego regionu.

Ö

]GROQRüDGPLQLVWUDF\MQD

Ö

Z]PDFQLDQLH]GROQRFLSRWHnFMDáX

PR*OLZRFL / budowanie zdoOQRFL
(instytucjonalnej)

Ö

]GROQRüLQVW\WXFjonalna

carry out / implement
a project

UHDOL]RZDü/ ZGUD*DüSURMHNW

case study

studium przypadku

cash flow
Ö

cash flow discounting

SU]HSá\Z\SLHQL*QH

Ö

G\VNRQWRZDQLHSU]HSá\wów
pie

QL*Q\FK

proces odwrotny do oprocentowania,

SROHJDMF\ QD VSURZDG]HQLX SU]y-

V]á\FK przeSá\ZyZ SLHQL*Q\FK GR

ZDUWRFL ELe*FHM ] ]DVWRVRZDQLHP

→

stopy dyskontowej

cause-and-effect links

]ZL]NLSU]\F]\QRZR-skutkowe

CALL FOR PROPOSALS

27

CELEX

CELEX
baza danych (

JáyZQLHRSU]HSLVDFK8QLL

Europejskiej

Central Finance and
Contracting Unit (CFCU)

-HGQRVWND)LQDQVXMFR-.RQWUDNWXMFD
(w Polsce: JFK)

SRZVWDáD Z OXW\P U SRG QDG]orem

8U]GX .RPLWHWX ,QWHJUDFML (uropejskiej.
Realizuje niektóre programy

→

Phare,

]ZáDV]F]D Z ]DNUHVLH W]Z UR]ZRMX LQVWy-
tucjonalnego i

→

WZLQQLQJX 1LH PDMF

oso

ERZRFL SUDZQHM XORNRZDQD ]RVWDáD

w

)XQGXV]X :VSyáSUDF\ Fundacji Skar-

EX3DVWZD.

certificate
Ö

final acceptance certificate

Ö

final payment certificate

Ö

interim payment certificate

Ö

payment certificate

Ö

performance certificate

Ö

taking-over certificate

ZLDGHFWZR

Ö

ZLDGHFWZRRGELRUXNRcowego

ZLDGHFWZR RGELRUX NRFRZHJR Uo-
bót, wy

VWDZLRQHSRXVXQLFLXXVWHUHN

Ö

RVWDWHF]QHZLDGHFWZRSáDtQRFL

Ö

SU]HMFLRZHZLDGHFWZRSáDtQRFL

Ö

ZLDGHFWZRSáDWQRFL

Ö

ZLDGHFWZRZ\NRQDQLD

Ö

ZLDGHFWZRSU]HMFLD

chamber of commerce
Ö

Polish Chamber
of Commerce

izba gospodarcza
Ö

Krajowa Izba Gospodarcza

check on site / on site visit / on
the spot check

kontrola przeprowadzona na miejscu
realizacji projektu

clarification meeting

VSRWNDQLHZ\MDQLDMFH
organizowane przez

→

-HGQRVWN .Rn-

WUDNWXMF GRW\F]FH V]F]HJyáyZ UHDOL]a-
cji kontraktu

clearance of accounts

zamykanie rachunków

cluster

g

URQRSU]HGVLELRUF]RFL / klaster

]QDMGXMFH VL Z JHRJUDILF]Q\P VVLHGz-
twie

VNXSLVNRSRGREQ\FK ILUP L SRZL]a-

Q\FK ] QLPL LQVW\WXFML NWyUH ]DSHZQLDM
wyspecjalizowane umiej

WQRFL LQIRUPa-

CLUSTER

28

Ö

clusters & networks

cje

NDSLWDáLLQIUDVWUXNWXUSU]HGVLbior-

VWZDWHNRU]\VWDM]SRGobnych naNáDGyZ

WHFKQRORJLLDOERLQQ\FKSRZL]D]DRSa-
trzeniowych
Ö

grona i

VLHFLZVSyáSUDF\SRdmiotów

gospodarczych

]HVSRá\ ZVSyáSUDFXMF\FK L ZVSLHUa-

MF\FK VL SU]HGVLELRUVWZ Jáywnie

PDá\FK L UHGQLFK

→

MSP), powi

]DQ\FK F]VWR ] XQLZHUV\WeWHP LQQ

MHGQRVWN QDXNRZR-EDGDZF] OXE

ZLRGF\PL SU]HGVLELRUVWZDPL W li-
teraturze

Z\Uy*QLDVLsieci sektorowe

(oparte na MS

3 G]LDáDMcych w tym

samym sektorze), sieci horyzontalne

Uy*QH IRUP\ ZVSyáSUDF\ zaintereso-
wanych, równych podmiotów) i sieci
wertykalne

ZVSyáSUDFD QS GRVWDw-

ców, firm zaopatrzeniowych dla glo-
balnego odbiorcy).

cofinancing / match funding /
partfinancing
Ö

cofinancing (rate)

Ö

cofinancing of Interna-
tional Financing Institu-
tions (IFI)

Ö

national cofinancing

Ö

cofinancing (partfinancing)
of a national aid scheme

ZVSyáILQDQVRZDQLH

Ö

SURFHQWRZ\XG]LDáZVSyáILQDQVo-
wania (np. projektu)

Ö

ZVSyáILQDQVRZDQLH]HVWURQ\

0LG]\QDURGRZ\FK,QVW\WXFML
Finansowych

Ö

ZVSyáILQDQVRZDQLHNUDMRZH

Ö

ZVSyáILQDQVRZDQLHNUDMRZHJR
systemu pomocy

cohesion
Ö

cohesion financial
instrument

Ö

economic and social
cohesion

VSyMQRü/ kohezja

Ö

finansowy instrument spó

MQRFL

Ö

VSyMQRüJRVSRGDUF]D
(ekonomic

]QDLVSRáHF]QD

jeden z najwa

*niejszych celów Unii

Europejskiej, który zapisany jest
w Traktacie o UE:
„W celu wspierania swojego wszech-
stronnego harmonijnego rozwoju
Wspólnota rozwija i kontynuuje dzia-

áDQLD SURZaG]FH GR Z]PDFQLDQLD

COFINANCING

29

VZRMHM VSyMQRFL HNRQRPLF]QHM L VSo-

áHF]QHM´
(Traktat z Maastricht, Art. 130a)

Cohesion Fund

)XQGXV]6SyMQRFL

SRZVWDá MDNR RGSRZLHG( QD ZáF]HQLH GR

8QLL (XURSHMVNLHM VáDELHM UR]ZLQLtych,

SHU\IHU\MQ\FK SDstw (Portugalii, Hisz-

SDQLL *UHFML ,UODQGLL NWyUH ZQLRVá\ ]H

VRE V]HUHJ SUREOHPyZ Z\QLNDMcych

]RSy(QLHQLDUR]ZRMX=DGDQLHP)XQGuszu

6SyMQRFL E\áR XáDWZLHQLH LFK LQWHJUacji
poprzez

SRSUDZ LQIUastruktury. URdki

IXQGXV]X SU]H]QDF]RQR Z\áF]QLH QD Ln-
westycje w zakresie

RFKURQ\ Uodowiska

oraz trans-europejskich sieci komunika-

F\MQ\FK JáyZQLH DXWRVWUDG ']LDáDQLD
Funduszu zaplano

ZDQR SRF]WNRZR QD

lata 1994-

áF]Q\ EXG*HW POG

euro). Fundusz

6SyMQRFL nie jest fundu-

szem strukturalnym (

→

Fundusze Struktu-

ralne), lecz tzw. instrumentem ekonomicz-
no-politycznym. Komisja Europejska prze-

GáX*\áD G]LDáDQLH IXQGXV]X QD Oata 2000-

SU]H]QDF]DMF na ten cel 18 mld

HXUR : RGUy*QLHQLX RG )XQGXV]\ 6WUXk-
turalnych,

)XQGXV] 6SyMQRFL REHjmuje

FDáHSDVWZDQLHUHJLRQ\NU\WHULXPIRr-

PDOQH 31% SRQL*HM UHGQLHM dla
Unii Europejskiej), finansuje wielkie pro-
jekty inwestycyjne (ponad 10 mln euro),

EH] NRQLHF]QRFL XMPRZDQLD LFK Z UDP\
szerszych programów.

collateral

zabezpieczenie

(np.

kredytu)

commemorative plaque

WDEOLFDLQIRUPXMFDRZVSyáILQDQVRZa-
niu danego projektu

]HURdków UE,

umieszczona w miejscu jego realizacji
po zako

czeniu

(dot. projektów infrastrukturalnych oraz
projektów inwestycyjnych

→

MSP)

commencement date

w

FIDIC:

GDWDUR]SRF]FLD(kontraktu)

COMMENCEMENT DATE

30

commitment and disbursement
schedule

harm

RQRJUDP]RERZL]DNRQWUDNWo-

ZDQLDLZ\GDWNRZDQLDURGNyZILQDn-
sowych

commitments

Ö

decommitment

Ö

dormant commitment

]RERZL]DQLD / zawarcie kontraktu

IRUPDOQDGHF\]MDSRGMWDSU]H].oPLVM

(XURSHMVN]DWZLHUG]DMFDRNUHORQWUDn-

V]Uodków finansowych, przeznaF]RQ
na dany cel.

:\GDWNLQLHPRJ]RVWDüSo-

niesione przed uzyskaniem tej decyzji.
Ö

DQXORZDQLHZF]HQLHM
zarezerwo

ZDQ\FKURGNyZ

Ö

]DZLHV]RQH]RERZL]DQLH

Committee
Ö

Economic and Social
Committeee (ESC)

Ö

Committee for Space
Economy and Regional
Planning

Komitet

Ö

Komitet Ekonomiczno-

6SRáHF]Q\

instytucja

→

Unii Europejskiej; po-

ZRáDQD QD PRF\

→

Traktatu Rzym-

skiego, która ma na celu reprezento-
wanie interesów ekonomicznych i spo-

áHF]Q\FK F]áRQNyZ 8(. Komisja Eu-
ropejska i

→

5DGDV]RERZLzane do

]DVLJQLFLD RSLQLi Komitetu przed
pod

MFLHP GHF\]ML GRW\F]F\FK PLQ

polityki zatrudnienia,

UyZQRFLNRELHW

L P*F]\]Q QD U\QNX SUDF\ XVWDZo-

GDZVWZD VSRáHF]QHJR VSUDZ VRFMDl-

Q\FKSUDZDGRRVLHGODQLDVL]DJDd-

QLH RZLDWRZ\FK RFKURQ\ ]GUowia,

NRQVXPHQWyZ URGRZiska i rozwoju
regionalnego. Komitet Ekomiczno-

6SRáHF]Q\VNáDGDVL]F]áRQNyZ

SUDFXMF\FKZJUXSDFKSUDFRGDw-
ców, pracowników i przedstawicieli

Uy*Q\FK URGRZLVN ZROQH ]DZRG\
rolnicy, stowarzyszenia konsumenc-
kie, izby handlowe).

Ö

Komitet Przestrzennego
Zagospodarowania Kraju (KPZK)
komitet naukowy utworzony w 1958
roku przy prezydium Polskiej Akade-
mii Nauk; posiada wielki dorobek na-
ukowy i publicystyczny (ponad trzysta

Z\GDZQLFWZNVL*NRZ\FKF]áRQNowie

COMMITMENT AND DISBURSEMENT SCHEDULE

31

Ö

Committee of Regions
(COR)

Ö

Consultative Committee

Ö

Monitoring Commitee

SRZRá\ZDQLVprzez prezesa Polskiej
Akademii Nauk.

Ö

Komitet Regionów
instytucja Unii Europejskiej, utwo-
rzona na mocy Traktatu z Maastricht,
której celem jest odpowiednia repre-
zentacja interesów i uczestnictwo sa-

PRU]dów regionalnych i lokalnych

SDVWZ F]áRQNRZVNLFK Z NV]WDáWRZa-
niu polityk Wspólno

W\ .RPLWHW SHáQL

IXQNFMRSLQLRGDZF]GOD.RPLVML(u-
ropejskiej, Rady oraz Parlamentu.
Komi

WHW 5HJLRQyZ VNáDGD VL ]

F]áRQNyZ L W\OX* ]DVWpców (najcz

FLHMVWRV]HIRZLHUHJLRQyZEXUPi-

VWU]RZLH GX*\FK PLDVW RUD] SU]HZRd-

QLF]F\ VDPRU]GyZ ORNDOQ\FK NWó-

U]\V]RERZLzani do reprezentowa-
nia wspólnych interesów samorz

dów

regionalnych i lokalnych doty

F]F\FK

dziedzin podlegaj

cych konsultacji

QS VSyMQRü JRVSRGDUF]D L VSRáHFz-
na, sieci transeuropejskie i polityka
transportowa, zdrowie publiczne, edu-
kacja i szkolenia, polityka spo

áeczna,

NXOWXUD RFKURQD Uodowiska, proces
integracji).

.RPLWHW PR*H ] ZáDVQHM

LQLFMDW\Z\RSLQLRZDüG]LDáDQLDZ]a-
kresie rol

QLFWZDLRFKURQ\URGRZLVND

EH]SRUHGQLR GRWyF]FH PLDVW RUD]
regionów.

Ö

Komitet Doradczy

Ö

.RPLWHW0RQLWRUXMF\

NRPLWHW G]LDáDMF\ QD V]F]HEOX NUDMo-

Z\P SRZRá\ZDQ\ GOD FHOyZ PRQLWo-
ringu danego programu. Jego zada-
niem jest zapo

ELH*HQLHMHGQRVWURQQ\P

ocenom, wypracowanie uzgodnionych
zawczasu kryteriów sukcesu (pora

*ki),

VSRVREXRFHQ\F]VWRWOLZRFLL]DNUe-

VXDQDOL]F]VWNoZ\FKLNRFRZ\FK
np. Na czele Komitetu Monitorujace-
go program Phare SSG stoi

→

PAO,

przedstawiciel mi

QLVWUD ZáDFLZHJR

COMMITTEE

32

Ö

Joint Monitoring
Committee (JMC)

Ö

Phare Management
(Steering) Committee

Ö

Sectoral Monitoring
Subcommittee (SMSC)

Ö

Regional Monitoring
Committee (within Phare
ESC)

GV UR]ZRMX UHJLRQDOQHJR ]D MHJR

]DVWSFDPLVSU]Hdstawiciel ministra

ZáDFLZHJR GV SUDF\ i gospodarki.
Komitet dokonuje monitoringu i oceny
rezultatów wdra

*ania programu na

szczeblu krajowym w okresach 6-

PLHVLF]Q\FK.

Ö

Wspólny Komitet Monitoruj

cy

k

RPLWHW VNáDGDMF\ VL ] SU]HGVtawi-

FLHOL8(L3ROVNLQDG]RUXMF\FaáRü

G]LDáD ]ZL]DQ\FK ] ZGUD*aniem

SURJUDPyZ ZVSyáILQDQVRZDQ\FK ]H

URGNyZ 8QLL (XURSHMskiej w kontek-

FLHFHOyZ

→

NPPC

Ö

.RPLWHW=DU]G]DMF\6WHUXMF\
Programem Phare
k

RPLWHW VNáDGDMF\ VL W\ONR ] SU]Hd-

VWDZLFLHOL 8( ]DU]G]DMcy progra-
mem Phare na szczeblu Komisji Eu-
ropejskiej

Ö

Sektorowy Podkomitet
Monitoruj

cy

podkomitet Wspólnego Komitetu

0RQLWRUXMFHJR Z VNáDG NWyUHJR

ZFKRG] przedstawiciele stron zaan-

JD*RZDQych we ZGUD*DQLH SURMHNWyZ
z danego sektora (np. programy regio-
nalne). Zadaniem podkomitetu jest
okre

VRZDSyáURF]QDDnaliza i ocena

SURJUDPyZSRGZ]JOGHPVNXWHF]Qo-

FLLHIHNW\ZQRFL.

Ö

Regionalny Komitet Monitoru

MF\

w programie Phare SSG:
komit

HW G]LDáDMF\ QD V]F]HEOX ZRMe-

ZyG]NLP Z UHJLRQDFK REMW\FK SUo-
gramem Phare –

6SyMQRü6SRáHF]QD

i Gospodarcza. Komitet jest odpowie-
dzialny za monitorowanie i nadzór

QDG ZGUD*DQLHP ZRMHZyG]NLHJR SUo-
gramu operacyjnego Phare i realizo-
wanych w jego ramach projektów na

SRGVWDZLH ZVND(QLNyZ ILQDQVRZ\FK
i rzeczowych zdefiniowanych w po-
szczególnych priorytetach programu

COMMITTEE

33

Ö

Regional Steering
Committee

RSHUDF\MQHJR:VNáDG.RPLWHWXZFKo-
dzi

:RMHZRGD OXE ]DVWSFD przed-

VWDZLFLHOPLQLVWUDZáDFLZHJRGVURz-
woju regionalnego, ministra

ZáDFi-

wego ds. pracy; ministra

ZáDFiwego

ds.

JRVSRGDUNL=DU]GX:RMHZyGztwa,

VDPRU]GyZ SRZLDWRZ\FK L JPLQQ\FK

SRGPLRWyZ XF]HVWQLF]F\FK Z UHDOi-
zacji wojewódzkiego programu ope-
racyjnego.

Ö

5HJLRQDOQ\.RPLWHW6WHUXMF\
(RKS)
w programie

→

Phare SSG:

FLDáRGRUDGF]HVNáDGDMFHVL]SU]Hd-
stawicieli

=DU]GX :RMHZyG]WZD Dd-

PLQLVWUDFMLU]GRZHMZZRMewództwie,
s

DPRU]GyZ SRZLDWyZ L JPLQ URGo-

wisk gospodarczych i pracowniczych,

RUJDQL]DFMLVSRáHFznych oraz

→

PAO

programu. D

R]DGD5.6 QDOH*\RSi-

niowanie i rekomendowanie Zarz

dowi województwa projektu

→

wo-

jewódzkiego programu operacyjnego,
zasad i instrumen

WyZMHJRZGUD*DQLD

oraz wybranych projektów, które

RWU]\PDM ZVSyáILQDQVRZDQLH ] SUo-
gramu Phare.

Common Agriculture Policy
(CAP)

Wspólna Polityka Rolna (WPR)
wprowadzona przez kraje Unii Europej-

VNLHMZFHOXSRGQLHVLHQLDZ\GDMQRFLURl-
nictwa, a w efekcie zapewnienia odpo-

ZLHGQLHJRVWDQGDUGX*\cia osobom pracu-

MF\PZUROQLFWZLH]DJZDUDQWRZDQLDFL

JáRFL zaopatrzenia i utrzymania korzyst-
nych cen dla konsumentów. Pomimo po-

FKáaQLDQLD ZLNV]RFL URGNyZ 8QLL QLH

RVLJQLWR ]DNáDGDQ\FK FHOyZ Bezpo-

UHGQLHVXEV\GLDZGX*\PVWRSQLXXWUZa-

OLá\VWUXkWXUUROQLFWZD8QLLRJUDQLF]DMF

MHJR ]GROQRü GRVWRVRZDQLD VL GR Za-

UXQNyZ ZLDWRZHJR KDQGOX 2G ODW -

W\FKSRZROL]HZ]JOGXQDRSyUZSá\Zo-
wego lobby rolniczego) wprowadzana jest

COMMON AGRICULTURE POLICY

34

reforma WPR

]PLHU]DMFDNXRJUDQLF]e-

QLX URGNyZ SU]H]QDF]RQ\FK QD VXEVy-
diow

DQLHSURGXNFMLUROQHMSRZVWDáHQDd-

Z\*NL DUW\NXáyZ UROQ\FK VSU]eGDZDQH V

QDVWSQLHSR]DQL*RQ\FKFHQDFK]DJUDQi-

F FR MHVW QLHUDFMRQDOQH HNRQRPLFznie,

DOHSROLW\F]QLHZ\PXV]RQHSU]H]URGRZi-

VND UROQLF]H PLPR *H MHVW WR – prawnie
dozwolonym –

RGVWSVWZHPRGUHJXáZRl-

QHM NRQNXUHQFML Z KDQGOX ZLDWRZ\P

=PLHQLDVLVWUXNWXUZ\GDWNRZDQLDURd-
ków, tak by pod

QLHü NRQNXUHQF\MQRü

europejskiego rolnictwa. WPR jest przy-

F]\QZLHOXNRQIOLNWyZZeZQWU]8QLL

Community Initiatives (CI)

Inicjatywy Wspólnoty
forma pomocy finansowej w ramach

→

Funduszy Strukturalnych na rzecz osi

JQLFLD FHOyZ R FKDUDNWHU]H wspólnoto-
wym. Inicjatywy Unii opracowywa

QH V

na podstawie wytycznych ustalanych
przez

→

.RPLVM (XURSHMVN Inicjatywy

:VSyOQRW\ PDM XáDWZLDü UR]ZL]\Zanie

SUREOHPyZ PDMF\FK V]F]HJyOQLH ZD*ny

ZSá\Z QD RUJDQL]P 8QLL (XUopejskiej.
W latach 1994-1999 Inicjatywy Wspólno-

W\VWDQRZLá\ZDUWRFLURGNyZ)Xn-
duszy Strukturalnych, z tego jeden punkt
pro

FHQWRZ\ E\á SU]H]QDF]RQ\ QD W]Z

G]LDáDQLDLQQowacyjne.
W roku

QDVWSLáD UHGXNFMD OLF]E\

Ini

FMDW\Z8(]GR6WR

1)

INTERREG – wsparcie dla projektów

ZVSyáSUDF\ WUDQVJUDQLF]QHM L PLG]y-
narodowej

2)

LEADER – wsparcie dla projektów

UR]ZRMXREV]DUyZZLHMVNLFK]ZáDVzcza

ORNDOQ\FKSU]HGVLZ]LüSLORWD*owych

3)

URBAN –

SU]HFLZG]LDáDQLH]MDZiskom

kryzysowym w centrach miejskich, do-

WNQLW\FK EG( ]DJUR*onych masowym

EH]URERFLHP L Uy*Q\PL IRUPDPL SDWo-
logii spo

áHF]QHM

4)

EQUAL – zwalczanie wszelkich prze-

COMMUNITY INITIATIVES

35

jawów dyskryminacji i ni

HUyZQRFLQD

U\QNX SUDF\ ]ZáDV]F]D PLG]\ NRELe-

WDPL L P*F]\]QDPL RUD] LQWHJUacja
zawodowa imigrantów

àF]QLH QD ,QLFMDW\Z\ SU]H]QDF]RQR
w latach 2000-2006 10,4 mld euro,
tj. 5,35%

→

Funduszy Strukturalnych.

Ponadto 0,65% funduszy przeznaczone
jest na

G]LDáDQLDLQQRZDF\MQHVáu*FH

wspieraniu nowatorskich przedsi

Z]LüR]QDF]HQLXSRQDGNUajowym.

Community rules

przepisy Wspólnoty

competition rules

zasady

konkurencji

]DVDGDNRQNXUHQFML RGQRVL VL GR ]DSHw-

QLHQLDUyZQ\FKSUDZGODG]LDáDOQRFLJo-
spodarczej wszystkich przedsi

biorstw

w ramach Wspólnego Rynku (art. 81-88
Traktatu o WE)

competitiveness (e.g. of regions)

NRQNXUHQF\MQRü(np. regionów)
1)

]HVSyá FHFK GHF\GXMF\FK R DWUDNF\j-

QRFLUHJLRQX]SXQNWXZLG]HQLDORNo-
wania w nim inwestycji i jako miejsca
zamieszkania

2)

wyraz przewagi technologicznej lub

QL*V]\FKFHQSURGXNWyZLXVáXJZ\WZa-
rzanych w regionie, w porównaniu

] DQDORJLF]Q\PL SURGXNWDPL L XVáXJa-
mi w innych regionach

complementarity

NRPSOHPHQWDUQRü /X]XSHáQLDQLHVL
wymóg, aby kilka inwestycji publicznych
(lub poszczególnych komponentów dane-

JR SU]HGVLZ]LFLD ZSá\ZDáR QD RVL

JQLFLHWHJRVDPHJRFHOX

completion of the project

]DNRF]HQLHSURMHNWX

compliance
Ö

compliance with the EU
norms

]JRGQRü

Ö

]JRGQRü]QRUPDPL8(

COMPLIANCE

36

Ö

compliance with state aid
provisions
e.g. investments must be in
compliance with the state aid
provisions of the Europe
Agreement

Ö

]JRGQRü]]DVDGDPLSRPRF\
publicznej

QS LQZHVW\FMD PXVL E\ü SU]HSURZa-

G]RQD Z ]JRG]LH ] ]DVDGDPL 8NáDGX
Europejskiego w zakresie pomocy pu-
blicznej

component (of a programme)

komponent

(np. programu)

concentration principle

zasada koncentracji

UHJXOXMHG]LDáDQLH

→

Funduszy Struktural-

nych; o

NUHOD*HLQWHUZHQFMDIXQGuszy, aby

SU]\QLRVáD HIHNW QLH SRZLQQD E\ü rozpro-
szona, lecz skoncentrowana na niewielu

SUHF\]\MQLHRNUHORQ\FKFHODFKLREV]arach
zob. Cele Polityki Strukturalnej UE

conditionality and sequencing

XZDUXQNRZDQLDLNROHMQRü
(najwa

*QLHMV]\FKG]LDáD

conflict of interest

konflikt interesów

conditions
Ö

general conditions

Ö

special conditions

Ö

Conditions of Contract for
Construction

Ö

Conditions of Contract for
Plant and Design-Build

Ö

Conditions of Contract for
EPC / Turnkey Projects

warunki

Ö

warunki ogólne

RJyOQH UHJXá\ R FKarakterze admini-
stracyjnym, finansowym, prawnym

LWHFKQLF]Q\PRGQRV]FHVLGRUHDOi-

]DFML NRQWUDNWX QLH SRGOHJDM PRGy-
fikacji)

Ö

ZDUXQNLV]F]HJyáRZH

ZDUXQNL V]F]HJyáRZH XVWDORQH przez

-HGQRVWN .RQWUDNWXMF =DPDZLa-

MFHJR L ]DZLHUDMce zmiany oraz
us

]F]HJyáRZLHQLHZDUXQNyZRJylnych

Ö

w

→

FIDIC: Warunki kontraktu na

budo

Z

Ö

w

→

FIDIC: Warunki kontraktu na

XU]G]HQLDLEXGRZ]SURMHNWRZa-
niem

Ö

w

→

FIDIC: Warunki kontraktu na

UHDOL]DFMÄSURMHNWLEXGowa” / pod
klucz

consultant

konsultant / doradca

COMPONENT

37

consulting

doradztwo / konsulting

contingencies

NZRWDSU]H]QDF]RQDQDG]LDáDQLD
specjalne, dodatkowe / rezerwa

NZRWD XZ]JOGQLRQD Z NRQWUDNFLH Mako
„rezerwa”, przeznaczona na dostarczenie
dóbr, materia

áyZ lub ZLDGF]HQLH XVáXJ

NWyU PR*QD ZyGDü Z FDáRFL F]FLRZR

OXE ZFDOH Z ]DOH*QRFL RG SRWU]HE ÄUe-

]HUZD´ PR*H ]RVWDü Z\NRU]\VWDQD ]JRd-
nie z wytyczny

PL 1DG]RUXMFHJR SURMHNW

NWyU\ ELHU]H SRGXZDJ MHJR SUDZiGáRZ

UHDOL]DFM L ]DFKRZDQLH RGSRZLHGQLHM Ma-

NRFL

contract agreement

akt umowy

contract (award) procedure

procedura zawarcia kontraktu / proce-
dura wy

áDQLDQLDNRQWUDNWRUD

procedura przeprowadzana przez

→

Jed-

QRVWN .RQWUDNWXMF =DPDZLaMFHJR

PDMFDQDFHOXZ\EyUL]awarcie umowy
z odpowiednim oferentem, który wykona
ustalony zakres d

]LDáDQSURERW\XVáu-

JLEG(Gostawy)

contract
Ö

fee-based contract

Ö

framework contract

kontrakt / umowa
Ö

NRQWUDNWZRSDUFLXRVWDZN
(honorarium)

NRQWUDNW QD XVáXJL JG]LH QLezmienne

V VWDZNL Z\QDJUoG]H KRQRUDULD
poszczególnych ekspertów np. za

G]LHOXEPLHVLFSUDF\

Ö

kontrakt ramowy / umowa ramowa

XPRZDQDF]DVRNUHORQ\]awarta na

Z\EUDQHNDWHJRULHXVáXJEUDQ*HZy-

]QDF]RQHSU]H].RPLVM(XURSHjVN–

]D]Z\F]DMXVáXJLGRUDGF]H

XPRZ\ UDPRZH V VWRVRZDQH Z FHOX
zapewnienia w realizacji projektu

XG]LDáXZVWSQLHZ\EUDQ\FKVSHFMDOi-

VWyZILUPZVSyáSUDFXMF\FK].RPi-

VM (XURSHMVN SR VWDQGDUGowych
stawkach wynagrodzenia

CONTRACT

38

Ö

lump sum contract

Ö

mixed contract

Ö

service contract

Ö

supply contract

Ö

technical assistance
contract

Ö

unit price contract

Ö

works contract

Ö

voivodship contract

Ö

NRQWUDNWU\F]DáWRZ\

XPRZDNWyUDSU]HZLGXMHVWDáNZoW

]DFDáRüUREyWPR*OLZDGR]DVWRVo-
wania, gdy zakres robót jest niewielki
i nieskomplikowany lub gdy dla du-

*\FK NRQWUDNWyZ MHVW RQ GRNáDGQLH

]GHILQLRZDQ\ EH] PR*OiZRFL ]PLDQ
w realizowanej inwestycji

Ö

kontrakt mieszany /

áF]RQ\

kontrakt, który dotyczy co najmniej

GZyFK URG]DMyZ G]LDáD QS UREyW

LGRVWDZXVáXJLGostaw itp.

Ö

NRQWUDNWQDXVáXJL

NRQWUDNWQDZLDGF]HQLHXVáXJWakich

MDN ZVSDUFLH GRUDGF]H EG( SU]\Jo-
towanie opraco

ZD V]NROHQLD LWS

(

ZLDGF]HQLHXVáXJQLHPaterialnych)

por. kontrakt na pomoc dorad

F]

Ö

kontrakt na dostawy

NRQWUDNW QD ]DNXS OHDVLQJ Z\SR*y-

F]HQLHOXEVSU]HGD*UDWDOQ]OXEEH]
opcji kupna) dóbr; mo

*HGRW\F]\üWDk-

*HWDNLFK]DGDMDNLnstalacja, serwis,
naprawy, szkolenia i serwis gwaran-
cyjny (dot. zain

VWDORZDQHJRVSU]WX

Ö

NRQWUDNWQDSRPRFGRUDGF]

URG]DM NRQWUDNWX QD XVáXJL; kontrakt,
na mocy którego

ZLDGF]F\ XVáXJL

SHáQL URO GRUDGF] SUowadzi EG(
nadzoruje projekt, zapew

QLD XG]LDá

NRQVXOWDQWyZ RNUHOonych w umowie,
prowadzi szkolenia itp.

Ö

kontrakt obmiarowy
kontrakt, gdzie za poszczególne ro-

G]DMH UREyW RNUHORQH V VWDZNL MHd-

QRVWNRZHD]DSáDWDQDVWSXMH]DU]e-

F]\ZLFLHZ\NRQany zakres robót

Ö

kontrakt na roboty budowlane
kontrakt na przeprowadzenie robót
budowlanych

Ö

kontrakt wojewódzki
wg ustawy z 12 maja 2000 r. o zasa-
dach wspierania rozwoju regionalne-
go: umowa pomi

G]\5DG0LQLVWUyZ

CONTRACT

39

D VDPRU]GHP ZRMHZyG]WZD RNUHOa-

MFD]DNUHVWU\EZarunki RUD]URGNL

QDUHDOL]DFM dwóch tySyZ]DGD:
1)

Z\QLNDMF\FK ] SURJUDPyZ ZRMH-

ZyG]NLFK NWyUH X]\VNDá\ ZVSDUFLH
rz

du

2)

QDOH*F\FK GR VSUDZ QDG]RURZa-

Q\FK SU]H] PLQLVWUyZ ZáDFLZ\FK
które wspie

UDQH V SU]H] VDPRU]G

województwa
Po podpisaniu kontraktu przez mini-
stra ds. rozwoju regionalnego (strona
rz

GRZD L PDUV]DáND ZRMHZyG]WZD

VWURQDVDPRU]GRZDNRQWUDNWDWDk-

*H ew. zmiany w kontrakcie wymaJDM
zatwierdzenia przez sejmik wojewódz-

WZDRUD]SU]H]5DG0LQistrów.

contracting

zawieranie kontraktu / kontraktowanie

Contracting Authority

-HGQRVWND=DPDZLDMFD=DPDZLaMF\
/ Insty

WXFMD.RQWUDNWXMFD

.RPLVMD (XURSHMVND SDVWZR OXE Lnny
podmiot prawny, który zawiera kontrakty
zgodnie z ustaleniami

→

Umowy Finan-

sowej

Contracting Party

Strona

Kontraktu

=DPDZLDMF\OXE:\NRQDZFD

contractor

wykonawca
podmiot, z którym zawierana jest umowa

contribution
Ö

financial contribution
(to a project)

Ö

in-kind contribution

ZNáDG

Ö

ZNáDGILQDQVRZ\GRSURMHNWX

Ö

ZNáDGU]HF]RZ\

conversion

konwersja /

SU]HNV]WDáFHQLH

proces radykalnej przebudowy struktury

VSRáHFzno-gospodarczej danego regionu,

SROHJDMF\QD]DVWSRZDQLXVWDU\FKLnie-
efektywnych ekonomicznie dziedzin gospo-

GDURZDQLDSU]H]QRZHJDá]LHLVHNWory.

CONVERSION

40

Ö

industrial conversion

Ö

kon

ZHUVMDUHNRQZHUVMDSU]HP\VáX

cooperation
Ö

interregional cooperation

Ö

crossborder cooperation

ZVSyáSUDFD

Ö

ZVSyáSUDFDPLG]\UHJLRQDOQD

Ö

ZVSyáSUDFDWUDQVJUDQLF]QD

ZVSyOQHG]LDáDQLDGZyFKSDVWZRUD]
zainteresowanych regionalnych i lo-
kalnych orga

QyZ ZáDG]\ GRW\F]FH

ZVSyáSUDF\ Z VSUDZDFK ]ZLzanych

]JUDQLFL]IXQNFMRQRZDQLHPREV]a-
rów przygranicznych

cornerstone

NDPLHZJLHOQ\ / podstawa

cost effectiveness analysis

DQDOL]DVNXWHF]QRFL

cost estimation

szacunek kosztów

Cost-Benefit Analysis (CBA)

DQDOL]DNRV]WyZLNRU]\FL

SURFHGXUDRFHQ\FHORZRFLUHDOL]DFMLSUo-

MHNWX SRSU]H] SRUyZQ\ZDQLH NRU]\FL
i kosztów,

VNáDGDMFDVL]GZyFKHWDSyZ

tj. analizy finansowej i analizy ekono-
micznej; r

H]XOWDW\VQDMF]FLHMZ\UD*DQH

za po

PRF ZDUWRFL ELH*FHM QHWWR i we-

ZQWU]QHMVWRS\]ZURWX
zob. analiza finansowa, analiza ekono-

PLF]QD ZDUWRü ELH*FD QHWWR – NPV,

ZHZQWU]QDVWRSD]ZURWX– IRR oraz ana-

OL]DZUD*OLZRFL

costs and benefits

NRV]W\LNRU]\FL

NRV]W\ L NRU]\FL PRJ E\ü ]DUyZQR SLe-

QL*QHMDNLQLHSLHQL*QHQSNRV]W\LNo-

U]\FLVSRáHF]QHEUDQHSRGXZDJZDQa-
lizie ekonomicznej, przy obliczaniu eko-

QRPLF]QHMZDUWRFLELH*FHMQHWWR – ENPV
oraz ekonomicznej stopy zwrotu – ERR);

GR SLHQL*Q\FK ]DOLF]D VL PLQ ]DNXS

VSU]HGD* XVáXJ L WRZDUyZ D do niepie-

QL*Q\FKMDNRNRV]WQSSRJRUV]HQLHVWa-

QXURGRZLVNDDMDNRNRU]\üQSVNUyFe-
nie czasu przejazdu, zmniejszenie wypad-

NRZRFL

COOPERATION

41

costs
Ö

direct costs

Ö

eligible costs

Ö

incidental costs

Ö

indirect costs

Ö

maintenance costs

Ö

nonreimbursable costs

Ö

operational costs

Ö

opportunity costs

Ö

recurrent costs

Ö

reimbursable costs

Ö

sunk costs

koszty

Ö

NRV]W\EH]SRUHGQLH

Ö

koszty kwalifikowalne
koszty, których poniesienie jest mery-
torycznie uzasadnione,

]ZáDV]F]DNRVz-

ty,

NWyUHVSHáQLDMNU\WHULD]DVDdQRFL

wyz

QDF]RQH SU]H] ]DU]G]DMcego

GDZF .RV]W\ WH V V]F]HJyáowo
opisane m.in. w

→

PRAG

Ö

koszty uboczne

Ö

NRV]W\SRUHGQLH

Ö

koszty utrzymania

Ö

NRV]W\QLHSRGOHJDMFH]ZURWRZL
(bezzwrotne)

Ö

koszty operacyjne

Ö

koszty alternatywne (utracone ko-

U]\FL

ZDUWRü ]DVREyZ Z ich najlepszym,
odrzuconym zastosowaniu

Ö

koszty rekurencyjne

VWDáH

Ö

NRV]W\SRGOHJDMFH]ZURWRZL

Ö

koszty „utopione”

NRV]W\SRQLHVLRQHQLH]DOH*QLHRGWHJR

F]\ SURMHNW EG]LH Uealizowany czy

QLH QLH V XZ]JOGQLRQH Z SURFHVLH
oceny projektów inwestycyjnych

Council of Europe

Rada Europy
najstarsza,

SRZVWDáDZURUJDQL]a-

cja mi

G]\U]GRZD VWDZLDMFD VRELH ]D

FHOZVSLHUDQLHGHPRNUDFMLSUDZRU]GQo-

FL L RFKURQ\ SUDZ F]áRZLHND Z NUDMDFK

F]áRQNRZVNLFK RUD] ]DFLHQLHQLH ZVSyá

SUDF\ Z G]LHG]LQLH VSRáHF]QHM L NXOWXUDl-
nej. Organem wykonawczym jest Komitet
Ministrów sku

SLDMF\ PLQLVWUyZ VSUDZ

]DJUDQLF]Q\FKOXELFKVWDá\FKSU]HGVWDZi-
cieli. Organem doradczym jest Zgroma-

G]HQLH3DUODPHQWDUQH5DG\(XURS\VNáa-

GDMFHVL]SU]Hdstawicieli parlamentów

SDVWZ F]áRQNRwskich (w tym Polski).
Siedziba: Strasburg,

)UDQFMD 1LH P\OLü

z

→

5DG(XURSHMVN

→

5DG8QLL Eu-

ropejskiej.

COUNCIL OF EUROPE

42

Council of European Union

Rada Unii Europejskiej
jest organem prawodawczym

→

Wspólnot

Europejskich. Przekazuje

→

Komisji Eu-

ropejskiej kompetencje wykonywania usta-
nowionych przez siebie przepisów praw-

Q\FK:VNáDG5DG\ZFKRG]LMHGHQSU]Hd-

VWDZLFLHO ND*GHJR SDVWZD F]áRQNRZVNLe-
go (szczebla ministerialnego). Funkcja
prze

ZRGQLF]FHJR SLDVWRZDQD MHVW SU]H]

PLHVLF\ NROHMQR SU]H] ND*GH SDVWZR

F]áRQNRZVNLH 5DG\ 5DGD 8QLL (XURSHj-

VNLHM PR*H Z\VWSRZDü Z NLONX SRVWa-
ciach: jako Rada do Spraw Ogólnych
(ministrowie spraw zagranicznych) lub
Rada Specjalna tzw.

EUDQ*RZDQSPLQi-

VWURZLH SU]HP\VáX UROQLFWZD LWG 5DGD
wspomagana jest przez Komitet Sta

á\FK

Przedstawicieli, czyli COREPER oraz
Sekretariat Generalny. Spotkania Rady

RGE\ZDM VL Z Brukseli i Luksemburgu.

1LHP\OLü]

→

5DG(XURSHMVNL

→

5DG

Europy.

counselling

doradztwo biznesowe dla osób
fizycznych

counterfactual situation /
project-off situation

sytuacja,

która

PLDáDE\PLHMVFHJG\E\

QLHE\áUHDOL]RZDQ\SURMHNW

Counterpart Funds (CPF)

Counterpart Funds (CPF)
fundu

V]H XWZRU]RQH Z Z\QLNX VSU]HGD*\

dostarczonej Polsce w latach 1989 - 1991

SRPRF\ Z QDWXU]H JáyZQLH *\ZQRü
Dobra te, sprzedane na polskim rynku,

SR]ZROLá\ ]JURPDG]Lü IXQGXV]H Z\NRU]y-
stywane do wspierania restrukturyzacji

JRVSRGDUNL L UR]ZRMX VSRáHF]QHJo (rów-

QROHJOH GR LQQ\FK URGNyZ SRPRF\ ]a-

JUDQLF]QHM*áyZQH„counterpart funds”

SRFKRG]]8QLL(uropejskiej.

country / domestic / national
preference

preferencje krajowe
(w odniesieniu do procedur przetargo-
wych)

COUNCIL OF EUROPEAN UNION

43

criterion (criteria)
Ö

convergence criteria

Ö

eligibility criteria

Ö

evaluation criteria

kryterium

(kryteria)

Ö

kryteria konwergencji

Z\QLNDMFH ] 7UDNWDWX ] 0aastricht
(

→

Traktat o Unii Europejskiej) kry-

WHULD RNUHODMFH ZDUXQNL SU]\VWSLe-

QLDSRV]F]HJyOQ\FKSDVWZF]áRQNRw-
skich do unii walutowej. Podstawowe

NU\WHULDVQDVWSXMce:
1)

niska inflacja –

SRQL*HM QLH

ZLFHMQL*SXQNWXSURFHQWRZe-
go po

QDGUHGQL]WU]HFKSDVWZ

o najni

*szej inflacji,

2)

GáXJSXEOLF]Q\SRQL*HM3.%
(Produktu Krajowego Brutto),

3)

wahania kur

VX ZDOXW\ Z FLOH

RNUHORQ\FKJUDQicach,

4)

VWDELOQRü GáXJRWHUPLQowej stopy

SURFHQWRZHM QLH PR*H RQD Z\Qo-

VLüZLFHMQL*SXQkty procentowe

SRQDG UHGQL ] WU]HFK SDVWZ

RQDMQL*V]HMLnflacji,

5)

GHILF\WEXG*HWRZ\SRQL*HM3.%

Ö

kryteria kwalifikuj

ce do ubiegania

VLRZVSDUFLH

Ö

kryteria oceny (ewaluacji)

'RNRQDQLXRFHQ\VáX*NU\WHULDRFHQ\.
Zasadnicze kryteria to:
1)

o

GSRZLHGQLRüUHOHYDQFHVWoSLH

w jakim cele programu odpowia-
da

M ]PLHQLDMF\P VL Sotrzebom

i priorytetom na szczeblu krajowym
i unijnym (czy program przyczynia

VLGRUR]ZL]DQLDSUoblemu),

2)

e

IHNW\ZQRüHIILFLHQF\MDN]DVoby

SU]HWZRU]RQR Z EH]SRUHGQLH SUo-
dukty (outputs) i rezultaty (results),

3)

s

NXWHF]QRü HIIHFWLYHQHVV Z Ma-

kim stopniu program przy

F]\QLá

VL GR RVLJQLFLD FHOyZ szczegó-

áRZ\FKLRJyOQ\FK,

4)

u

*\WHF]QRü XWLOLW\ F]\ SUogram

SU]\F]\QLáVLGR]DVSRNRMHQLDSo-

WU]HE JUXS GRFHORZ\FK OXE VSRáe-

F]HVWZ,

CRITERION

44

5)

d

R SRZ\*V]\FK NU\WHULyZ Godaje

VL WDN*H NU\WHULD WUZDáRFL Gáu-
giego trwania (sustainability), na

SR]LRPLHX*\WHF]QRFL.

currency
Ö

foreign currency

Ö

local currency

waluta

Ö

waluta obca

Ö

waluta miejscowa

D

damage
Ö

damage assessment

damages
Ö

liquidated damages

strata / straty / zniszczenie
Ö

oszacowanie strat

odszkodowanie
Ö

odszkodowanie umowne
(za niewy

ZL]DQLHVL]Xmowy)

data
Ö

data base

Ö

data collection

dane

Ö

baza danych

Ö

gromadzenie danych (np. dotycz

cych realizacji projektu)

DATAR


(fr. Délégation á l’aménagement
du territoire et á l’action régi-
onale)

DATAR – Delegatura ds. Zagospoda-
rowania Przestrzennego i Rozwoju
Regionalnego
francuskie

%LXUR 3HáQRPRFQLND GV =a-

gospodarowania Terenu i Polityki Re-
gionalnej. Jego zadaniem jest prowadze-
nie polityki regionalnej i koordynowanie
jej celów z celami planu narodowego,

]DSHZQLHQLH VSyMQRFL polityki regional-
nej z innymi dzia

áDQLDPLSRGHMPRZDQ\PL

SU]H] U]G QS ] SROLW\N VHNWRURZ
DATAR posiada status administracji ce-
lowej (administration de mission), na jej

F]HOH VWRL SHáQRPRFQLN SRGOHJDMF\ EHz-

SRUHGQLRSUH]HVRZLUDG\PLQiVWUyZFKRü
DA

7$5MDNRLQVW\WXFMDMHVWSRGSRU]GNo-

ZDQD0LQLVWHUVWZX3U]HP\VáX

CURRENCY

45

de minimis rule

zasada „de minimis”

ZLHONRüSRPRF\publicznej, która nie wy-

PDJDMHMZF]HQLHMV]HJRQRW\ILNowania do
Komisji Europejskiej. Zgodnie z zasa

GGH

minimis, j

H*HOL SU]HGVLELRUVWZR RWU]\PD

ZVSDUFLH ILQDQVRZH Z Z\VRNRFL 000

HXURSU]H]NROHMQHODWDWRQLHEG]LHWR
klasyfikowane jako pomoc publiczna.

deadline

ostateczny termin

VNáDGDQLDRIHUW

doko

Q\ZDQLDSáDWQRFLLWS

deadweight

efekt poleg

DMF\QDW\P*HGDQ\SURFHV

PLDáE\PLHMVFHQDZHWJG\E\SURMHNW

QLHE\áUHDOL]RZDQ\

debriefing

Z\VáXFKDQLHVSUDZR]GDQLD

decentralisation

decentralizacja

1)

przekazywanie prawa podejmowania

GHF\]ML GR QL*V]HJR DXWRQomicznego
szczebla organizacji (np. terytorialnej
kraju).

3U]HND]DQLX XSUDZQLH GHFy-

]\MQ\FKSRZLQQRWH*WRZDU]\V]\üVWZo-
rzenie warunków dla ich wykorzysta-

QLD WM XGRVWSQLHQLH ]DVREyZ QLe-

]EGQ\FK E\ XSUDZQLHQLD WH PoJá\

E\ü HIHNW\ZQLH L VNXWHF]QLH Z\NRU]y-

VWDQH:XNáDG]LHUHJLRQDOQ\PGHFHn-
tralizacja musi wy

QLNDü]XVWDZ\F]\OL

powszechnie obowi

]XMFHJR DNWX

SUDZQHJR QLH ]D ] MHGQRVWNRZHM Ge-
cyzji administracyjnej w trybie np.
upo

ZD*QLHQLD

zob. dekoncentracja

2)

w rozumieniu Komisji Europejskiej:

SU]HND]\ZDQLHSU]H].RPLVM(XURSHj-

VN SUDZD podejmowania decyzji
w kwestiach zarz

dzania programami

do kraju kan

G\GXMFHJR

Decentralised Implementation
System (DIS)

Zdecentralizowany System Wdra

*DQLD

(System Realizacji Programu Phare)
system wprowadzony przez

.RPLVM (u-

DECENTRALISED IMPLEMENTATION SYSTEM (DIS)

46

Ö

extended DIS (EDIS)

URSHMVN RNUHODMF\ V]F]HJyáRZH ]DVDG\

LUHJXá\RERZL]XMFHZV]\Vtkie instytucje

L RVRE\ XF]HVWQLF]FH Z realizacji pro-
gramów

→

3KDUH2ERZL]XMF\GRNR

FD U SRGUF]QLN ] W\PL ]DVDGDPL
„DIS Manu

DO´]RVWDá]DVWSLRQ\SU]H]

→

„Praktyczny przewodnik procedur prze-
targowych dla programów Phare, ISPA
i SAPARD”.
Ö

„poszerzona decentralizacja”

SURFHVNWyU\XPR*OLZL]QLHVLHQLHZy-
mogu akceptacji ex ante wyboru pro-
jektów, dokumentacji przetargowej

L NRQWUDNWyZ SU]H] .RPLVM (XURSHj-

VN; zadania kontrolne ex ante przej-
mie strona polska, a Komisja Euro-

SHMVNDEG]LHVSUDZRZDüQDG]yUQDG
re

DOL]DFMSURMHNWyZH[-post

declaration of impartiality
and confidentiality

GHNODUDFMDEH]VWURQQRFLLSRXIQRFL
deklaracja podpisywana przez osoby

ZFKRG]FHZVNáDGNRPLVMLSU]HWDrgowej,

SRWZLHUG]DMFDLFKEH]VWURQQRüL]DFKo-
wanie poufno

FL / tajemnicy obrad

declaration of objectivity and
confidentiality

GHNODUDFMDRELHNW\ZQRFLLSRXIQoFL
deklaracja podpisywana przez osoby

XF]HVWQLF]FH Z SU]\JRWRZ\ZDQLX doku-
mentów przetargowych, potwier

G]DMFD

ich obiektywizm i zachowanie zasady po-

XIQRFLSU]\opracowywaniu dokumentów
przetargowych

decision-maker

decydent

/

FLDáRGHF\]\MQH

deconcentration

dekoncentracja

UR]SURV]HQLHSR]LRPHSU]HVXQLFLHXSUDw-

QLH decyzyjnych w ramach tego samego
szczebla organizacji w drodze:
a)

SU]HND]DQLD XSUDZQLH GHF\]\MQ\FK

Z WU\ELH XSRZD*QLHQLD RVWDWHF]QH
prawo de

F\]ML L RGSRZLHG]LDOQRü

nadal pozostaje w

RURGNXFHQWUDlnym

b)

]ORNDOL]RZDQLDQSXU]GXFHQWUDOQego

DECLARATION OF IMPARTIALITY AND CONFIDENTIALITY

47

SR]D VWROLF EH] Z]JOGX QD MHJR Ii-

]\F]Q ORNDOL]DFM XU]G QDGDO SR]o-

VWDMH LQWHJUDOQ F]FL V]F]HEOD FHn-
tralnego.

por. decentralizacja.

defect notification period

RNUHVQD]JáRV]HQLHZDGZURERWDFKOXE

MDNLPLFKRGFLQNX

defray (expenditures)

SRNU\ZDü RSáDFLüZ\GDWNL

delay
eg. delays in implementation of
the programme

RSy(QLHQLH

QSRSy(QLHQLDZUHDOL]DFMLSURJUDPX

delimitation

delimitacja

SRG]LDáREV]DUXGODRNUHORQ\FKFelów na
podstawie odpowiednio dobranych kryte-
riów; w praktyce planowania delimitacji

GRNRQXMHVLQDSRGVWDZLHEDGDQLD]DVL
gu przestrzennego diagnozowanych zja-

ZLVNGODRNUHOHQLDRGSRZLDGDMFHJRPX

]DVLJX UHJXODFML ]DZDUW\FK Z SOanach
i w programach

delivery
eg. of products, services

dostarczanie
np. produkt

yZXVáXJ

Delors Packages

Pakiety Delorsa
projekt reform finansowych Unii Europej-
skiej Jacquesa Delorsa (

E\áHJR przewod-

QLF]FHJR

→

Komisji Europejskiej), zmie-

U]DMF\FK GR Z\JRVSRGDURZDQLD GRGDt-

NRZ\FKURGNyZQDSRJáELHQLHLQWegracji

GURJ PLQ ]PQLHMV]HQLD QLHUyZQRFL
rozwoju regionów; tak zwany I Pakiet

'HORUVD GRW\F]\á ODW - L E\á

SRGSRU]GNRZDQ\FHORPWZRU]HQLDMHGQo-
litego ryn

NX3DNLHW,,GRW\F]\áODW-

L ZSURZDG]Dá UeIRUP

→

Wspólnej

Polityki Rolnej oraz

]DSRF]WNRZDá SU]e-

miany strukturalne, tworzenie unii ekono-

PLF]QHM L PRQHWDUQHM .D*G\ ] 3DNLHWyZ

SU]HZLG\ZDáSRGZRMHQLHURGNyZQDSROi-

DELORS’ PACKAGES

48

W\N VWUXNWXUDOQ Z VWRVXQNX GR RNUHVX
poprzedniego. Na lata 1994-1999 przezna-
czono

POG(&83ODQEXG*HWX8QLL

Europejskiej na lata 2000-2006, czyli

→

Agenda 2000, za

NáDGDPOGHXURGOD

NUDMyZF]áRnkowskich.

delphi panel

metoda delficka

SURFHGXUD EH]SRUHGQLFK DQRQLPowych
konsultacji kilku ekspertów, ma

MFD QD

FHOX XNLHUXQNRZDQLH RSLQLL L SU]\MFLH
wspólnego stanowiska

PR*HRQDE\üZy-

korzystywana w ocenie ex ante, dla osza-

FRZDQLD SRWHQFMDOQHJR ZSá\ZX GDQHM Ln-
terwencji

demarcation between two
programmes

rozgraniczenie

/

UR]Uy*QLHQLHSRPLdzy

dwoma programami

UR]Uy*QLHQLH Z FHOX XQLNQLFLD ILQDQVo-
wania tego samego projektu lub tego sa-

PHJR W\SX G]LDáD ] GZyFK SUogramów
(dotyczy programów unijnych)

design / technical design

projekt techniczny

Desiree number

numer projektu nadawany przez

.RPLVM(XUoSHMVN
np. we wniosku aplikacyjnym do Phare
SSG

development
Ö

co-ordinated development

Ö

economic and social
development

Ö

endogenous development

Ö

exogenous development

Ö

integrated development

rozwój

Ö

rozwój skoordynowany

Ö

UR]ZyMVSRáHF]QR-gospodarczy

Ö

rozwój endogeniczny

Z]URVW DNW\ZQRFL JRVSRGDrczej

ZRSDUFLXRZHZQWU]QHSU]HZDJLNRn-
kurencyjne regionu lub danego obszaru

Ö

rozwój egzogeniczny

Z]URVW DNW\ZQRFL JRVSRGDrczej

Z RSDUFLX R F]\QQLNL ]HZQWU]QH

ZSá\ZDMFH QD SU]HZDJ NRQNXUHn-

F\MQUHJLRQXOXEGanego obszaru

Ö

rozwój zintegrowany

DELPHI PANEL

49

Ö

local development

Ö

multifunctional
development

Ö

regional development

Ö

sustainable development

Ö

unsustainable development

Ö

rozwój lokalny

Ö

rozwój wielofunkcyjny

Ö

rozwój regionalny

Z]URVW SRWHQFMDáX JRVSRGDUF]HJR Ue-

JLRQyZRUD]WUZDáa poprawa ich kon-

NXUHQF\MQRFL L SR]LRPX *\FLD PLHVz-
ka

FyZFRSU]\F]\QLDVLGRrozwoju

VSRáHF]QR-gospodarczego kraju

Ö

UR]ZyM]UyZQRZD*RQ\ /
samoodnawialny

UR]ZyM VSRáHF]QR-gospodarczy, za-
chowuj

F\ FHFK\ WUZDáRFL Z GáXJLP

RNUHVLHRUD]QLHG]LDáDMF\GHVWUXNF\j-

QLHQDURGRZLVNRZNWyU\P]achodzi

Ö

UR]ZyMQLH]UyZQRZD*RQ\

development plan

plan rozwoju
zgodnie z

5R]SRU]G]HQLem

→

Rady Unii

Europejskiej z 21 czerwca 1999 wprowa-

G]DMFHJR RJyOQH SU]HSLV\ GRW\F]FH

→

Funduszy Strukturalnych (1260/99/WE)

R]QDF]D SU]\JRWRZDQ SU]H] SDVWZR

F]áRQNRZVNLH DQDOL] V\WuDFML Z ZLHWOH

]DáR*RQ\Fh celów, jak rówQLH* SRWU]HE

SULRU\WHWRZ\FK VáX*F\FK RVLJQLFLX

W\FK FHOyZ ZUD] ]H VWUDWHJL SODQRZa-

Q\PL G]LDáDQLDPL SULRU\WHWowymi, ich

V]F]HJyáRZ\PLFHODPLLRGSRZLDGDMcymi

LPLQG\NDW\ZQ\PLURGNDPLILQDnsowymi.
zob. Cele Polityki Strukturalnej UE.

Directorate General for
Employment and Social Affairs

Dyrekcja Generalna do Spraw
Zatrudnie

QLDL6SUDZ6SRáHF]Q\FK

departament

→

Komisji Europejskiej,

RGSRZLHG]LDOQ\ ]D SROLW\N ]atrudnienia,
ochrony socjalnej, równych szans na ryn-
ku pracy, monitorowanie Europejskiej
Strategii Zatrudnienia oraz

]DU]G]DQLH

→

Euro

SHMVNLP)XQGXV]HP6SRáHF]Q\P

Directorate General
for Enlargement

Dyrekcja Generalna do Spraw
Rozszerzenia UE
departament

→

Komisji Europejskiej,

DG

ENLARGEMENT

50

RGSRZLHG]LDOQ\ ]D SROLW\N URzszerzenia
Unii Europejskiej o nowe kraje kandy-

GDFNLH '* (QODUJHPHQW ]DU]G]D SUo-
gramem

→

Phare

Directorate General
for Enterprise

Dyrekcja Generalna

GV3U]HGVLELRUF]oFL
departament

→

Komisji Europejskiej od-

SRZLHG]LDOQ\ ]D VSUDZ\ ]ZL]DQH ] WZo-
rzeniem przyja

]QHJR URGRZLVND GOD URz-

ZRMX SU]HGVLELRUF]RFL Z W\P promo-
wania

LQQRZDF\MQRFLSU]HGVLELRUVWZ

Directorate General for
Regional Policy (DG Regio)

Dyrekcja Generalna do Spraw Polityki
Regionalnej (w ramach Komisji
Europejskiej)
departament

→

Komisji Europejskiej,

odpowied

]LDOQ\ ]D ]PQLHMV]DQLH VSRáHFz-

no-

JRVSRGDUF]\FK ]Uy*QLFoZD SRPLG]\

regionami Unii; zadaniem DG Regio jest

WDN*H DORNDFMD URGNyZ SRFKRG]cych

]GZyFKJáyZQ\FKIXQGXV]\8QLL(XURSHj-
skiej

→

Europejskiego Funduszu Rozwoju

Regionalnego (ERDF) i

→

Funduszu

6SyMQRFL – na potrzeby rozwoju regio-

QyZ ZFKRG]F\FK Z VNáDG SDVWZ F]áRn-
kowskich

direct award (of a grant) /
direct agreement

EH]SRUHGQLHSU]\]QDQLHGRWDFML
przyznanie grantu bez zastosowania trybu
przetargowego;

EH]SRUHGQLH SU]\]QDQLH

dotacji jest mo

*OLZH W\ONR Z RNUHORQ\FK

RNROLF]QRFLDFK L PXVL E\ü SU]HGPLRWHP

UDSRUWXRFHQLDMFego

disbursement
Ö

disbursement of a grant

Ö

disbursement period

Ö

disbursement schedule

wydatkowanie

Ö

wydatkowanie dotacji

Ö

okres wydatkowania

Ö

harmonogram wydatkowania

discouraged workers

osoby

]QLHFKFone do poszukiwania

pracy w wyniku braku perspektyw jej
znalezienia

DG ENTERPRISE

51

disparities
Ö

geographical disparities

Ö

regional disparities

Ö

socio-economic disparities

G\VSURSRUFMH]Uy*QLFRZania

Ö

dysproporcje geograficzne

Ö

dysproporcje regionalne

Ö

G\VSURSRUFMHVSRáHFzno-gospodarcze

Dispute Adjudication Board
(DAB)

komisja rozjemcza w sporach
przetargowych

distortion of competition

]DFKZLDQLH]QLHNV]WDáFHQLHUywnej)
konkurencji

diversification
Ö

diversification of economic
activity

Ö

diversification of produc-
tion potential

dywersyfikacja /

]Uy*QLFRZDQLH

Ö

G\ZHUV\ILNDFMD]Uy*QLFRZDQLH

G]LDáDOQoFLJRVSRGDUF]HM

Ö

G\ZHUV\ILNDFMD]Uy*QLFRZDQLH
po

WHQFMDáXSURGXNF\MQHJR

donor

donor

/

GDUF]\FD / dawca (pomocy)

downsizing

zmniejszanie skali zatrudnienia
w firmie / zwalnianie ludzi z pracy

draw up (a project)

SU]\JRWRZDüSURMHNW

drawings

rysunki
wszelkie rysunki, obliczenia, dane tech-

QLF]QHSUyENLZ]RU\PRGHOHSRGUF]Qi-

NL REVáXJL L konserwacji oraz inne dane
techniczne podobnej natu

U\ RSLVXMFH

proces realizacji projektu inwestycyjnego
zob. rysunek techniczny

due diligence
e.g. contract shall be prepared
with due diligence in order to
avoid unnecessary changes

od

SRZLHGQLDVWDUDQQRü

QS NRQWUDNW SRZLQLHQ ]RVWDü SU]\Jo-
towany z od

SRZLHGQL VWDUDQQRFL

DE\XQLNQüQLHSRWU]Hbnych zmian

duly authorised officers

od

SRZLHGQLRXSRZD*QLHQLXU]GQLF\

DULY AUTHORISED OFFICERS

52

E

earmark (sources in a budget)

]DUH]HUZRZDü /SU]H]QDF]\üURGNL

ZEXG*HFLH

economic analysis

analiza ekonomiczna
drugi etap

→

analizy kosztów i korzy

FL

NWyU\ EDGD RSáDFDOQRü SU]HGVLZ]LFLD

] SXQNWX ZLG]HQLD VSRáHF]HVWZD SROega

RQ QD SRUyZQ\ZDQLX NRU]\FL L NRVztów,

XZ]JOGQLDMFU\]\NRZ\UD*RQ\FKZwar-

WRFLDFK SLHQL*Q\FK SU]HOiczonych wg

FHQ UR]UDFKXQNRZ\FK VWDá\FK UH]Xltaty

V QDMF]FLHM Z\UD*DQH ]D SRPRF

→

ZHZQWU]QHM VWRS\ ]ZURWX L

→

ZDUWRFL

ELH*FHMQHWWR

]RE NRU]\FL L NRV]W\ ZDrWRü ELH*FD

QHWWRZHZQWU]QDVWRSD]ZUotu

economic co-operation

ZVSyáSUDFDJRVSRGDUF]D

economic growth / decline

wzrost / spadek gospodarczy

economic integration

integracja gospodarcza

economic restructuring

restrukturyzacja

gospodarki

effect
Ö

adverse effect

Ö

by-effect / unexpected
effect / additional effect /
side effect

Ö

catalytic effect

efekt

(zob. produkt, rezultat)

Ö

efekt niekorzystny / negatywny /
odwrotny do zamierzonego

Ö

efekt uboczny / nieoczekiwany /
dodatkowy
efekt

NWyU\]RVWDáXMDZQLRQ\ZWUDkcie

RFHQ\ G]LDáD D QLH E\á SU]HZidziany
podczas realizacji lub bezpo

UHGQLRSR

ich

]DNRF]HQLX WDN*H EH]SRUHdnie

konsekwencje wobec innych adresatów

SRPRF\NWyU]\PRJOL]\VNDüOXEVWUa-

FLüZZ\QLNXUHDOL]DFMLSUojektu

Ö

efekt katalityczny
w

→

Phare SSG

ZVSDUFLH ]H URd-

ków Phare musi

SU]\F]\QLDü VL GR

EARMARK

53

Ö

deadweight effect

Ö

direct effect

Ö

displacement effect

Ö

external effect

Ö

indirect effect

Ö

multiplier effect

Ö

net effect

Ö

substitution effect

UHDOL]DFML SULRU\WHWyZ ]ZL]DQ\FK

] Z\SHáQLHQLHP NU\WHULyZ SU]\V]áHJR

F]áRQNRVWZD Z 8( które w przeciw-

Q\P UD]LH QLH PLDá\E\ PLHMVFD OXE

PRJá\E\PLHüPLHjVFHSy(QLHM

Ö

efekt „deadweight”

]MDZLVNRSROHJDMFHQDW\P*H]DPLe-
rzone efekty realizowanego programu
/ projektu

RVLJQLWR E\ QDZHW Zyw-

czas, gdyby na danym obszarze nie

E\áUHDOizowany program / projekt

Ö

HIHNWEH]SRUHGQL
efekt interwencji publicznej dla bezpo-

rednich adUHVDWyZ ] Z\áF]HQLHP

HIHNWyZXERF]Q\FKDWDN*HLnnych grup

Ö

efekt przeniesienia

Z\VWSXMH ZyZF]DV JG\ SR]ytywne

HIHNW\ Z\QLNDMFH ] Uealizowanego
programu i osi

JQLWH QD REV]DU]H

REMW\PSRPRFSRZRGXM negatywne
efekty

Z\VWSXMDFe na obszarze nie

kwal

LILNXMFymVLGRZVSDrcia

Ö

HIHNW]HZQWU]Q\

Ö

HIHNWSRUedni
efekt, który p

RMDZLDVLZV]HUV]\PNRn-

WHNFLH JRVSRGDrF]\P VSRáHF]Q\P OXE

HNRORJLF]Q\P Z\NUDF]DMF\ SR]D EHz-

SRUHGQLREV]DULQWHUZHQFMLSublicznej

Ö

HIHNWPQR*QLNRZ\

Ö

efekt netto

HIHNWNWyU\PR*HE\üSU]\SLVany tylko i

Z\áF]QLH SRPRF\ SXEOLF]QHM w prze-

FLZLHVWZLH GR pozornych zmian, in-
nych przyczyn, lub efektów brutto

Ö

efekt substytucji /

]DVWSRZDQLD

SROHJD QD W\P L* EHQHILFMHQFL SUo-

JUDPXOXESURMHNWXVWDMVLEDUG]LHM
konkurencyjni w stosunku do podmio-

WyZ G]LDáaMF\FK QD WHUHQLH REV]DUX

REMWHJR SURJUDPHP NWyU]\ nie byli
beneficjentami pomocy
np. bezrobotni, którzy zostali prze-

V]NROHQLZ\SLHUDM]U\QNXSUDF\RVo-
by mniej wyszkolone

EFFECT

54

effectiveness

VNXWHF]QRü

VNXWHF]QRüUHDOL]DFMLFHOyZSU]H]SUogram;

RFHQLDVLM SRUyZQXMFWRFR]RVWDáR]Uo-
bione, z tym co

E\áRSLHUZRWQLH]DSODQRZa-

ne, np. rzeczywiste produkty, rezultaty i/lub

RGG]LDá\ZDQLH z oczekiwanymi
w

→

3&0PLDUDVWRSQLDZMDNLPSRGMWH

G]LDáDQLD SU]\F]\QLá\ VL GR RVLJQLFLD

]DPLHU]RQ\FK FHOyZ RUD] ZSá\ZX MDNL

SU]\MWH ]DáR*HQLD PLDá\ QD UHDOL]DFM
projektu

efficiency

HIHNW\ZQRü
porównanie i ocena efektów projektu
i pro

JUDPX Z VWRVXQNX GR QDNáDGyZ

]ZáDV]F]D ILQDQVRZ\FK HIHNW\ZQRü
mówi o relacji

SRPLG]\ SURGXNWDPL Ue-

]XOWDWDPL LOXE RGG]LDá\ZDQLHP D ZNáa-

GHPJáyZQLH]DVREDPLILQDQVRZ\PLX*y-

W\PLGRLFKRVLJQLFLD
w

→

PCM: miara stosunku kosztów prze-

SURZDG]RQ\FK G]LDáD GR RVLJQLtych

UH]XOWDWyZ LORFLRZ\FK L MDNRFLowych);

VSUDZG]D F]\ UH]XOWDW ]RVWDá RVLJQLW\

QDMQL*V]\PPR*OLZ\PNRV]WHPDE\RFHQLü

HIHNW\ZQRü ZVSDUFLD QDOH*\ SRUówQDü

DOWHUQDW\ZQH GURJL GRMFLD GR W\FK Va-
mych rezultatów

eligibility (of regions, areas)
e.g. within Structural Funds

NZDOLILNRZDQLHVLUHJLRQyZ
lub innych obszarów

GRXELHJDQLDVL

RZVSDUFLHVSHáQLDQLHQLH]EGQ\FK
warunków)
w

→

Funduszach Strukturalnych: fakt

posiadania wymaganych cech przez re-

JLRQSURMHNWOXEJUXSEHQHILFMHntów przy
ubie

JDQLXVLRSRPRF]HURGNyZSROLW\NL

strukturalnej UE
np. regiony europejskie (typu

→

NUTS II)

XSUDZQLRQH GR XELHJDQLD VL R ZVSDrcie
w ramach Celu 1 polityki regionalnej UE

PXV] FKDUDNWHU\]RZDü VL

→

PKB per

capita ni

*V]\PQL*UHGQLHMGOD8(

EFFECTIVENESS

55

employability

]GROQRüGR]DWUXGQLHQLD

]GROQRü GR ]QDOH]LHQLD OXE XWU]\PDQLD

SUDF\ Z GDQ\P URGRZLVNX VSoáHF]QR-
gospodarczym

employer

1.

]DWUXGQLDMF\ / pracodawca

2.

w

→

FIDIC:

]DPDZLDMF\

osoba wymieniona jako zamawiaj

cy

w Za

áF]QLNX GR 2IHUW\ RUD] SUDZQL

nast

pcy tej osoby

employment
Ö

part-time employment

Ö

permanent (full-time)
employment

Ö

employment area / local
labour market

Ö

employment rate

zatrudnienie

Ö

]DWUXGQLHQLHZQLHSHáQ\P
wymiarze godzin

Ö

VWDáH]DWUXGQLHQLH

Ö

lokalny rynek pracy

Ö

stopa zatrudnienia

employment policy

polityka zatrudnienia

G]LDáDOQRüRUJDQyZSDVWZRZ\FKLVSo-

áHF]Q\FK ]PLHU]DMFD GR VWHURZDQLD SUo-
cesami zatrudnienia i rozmieszczenia kadr
w gospodarce stosownie do jej obecnych

LSU]\V]á\FKSRWU]HEZFHOXHIHNW\ZQHMMHM

REVáXJLLUDFMRQDOQHJRZ\NRU]\VWDQLDQa-

WXUDOQ\FK L QDE\W\FK SU]H] OXG]L XPLHMt-

QRFL ]JRGQLH ] .RQZHQFM QU 0L
dzynarodowej Organizacji Pracy ratyfi-

NRZDQ SU]H] 3ROVN ']LHQQLN 8VWDZ
1967, nr 8, poz. 31) polityka zatrudnienia

SRZLQQD ]PLHU]Dü GR UHDOL]DFML SHáQHJR
racjonalnego i swobodnie wybieralnego
zatrudnienia

Employment Promotion
Services (EPS)

XVáXJLQDU]HF]U\QNXSUDF\

endorsement / approval
e.g. time frame for endorsement
of the documentation

zatwierdzenie

np. terminy zatwierdzenia dokumentacji

endowment (Am.)

dotacja / dar / fundacja

ENDOWMENT

56

end-user

X*\WNRZQLNNRFRZ\

engineer

LQ*\QLHU
w

→

FIDIC: osoba wyznaczona przez

=DPDZLDMFHJR GR G]LDáDQLD MDNR LQ*y-
nier w ramach danego kontraktu

enterprise

SU]HGVLELRUVWZR

entrepreneur

SU]HGVLELRUFD

entrepreneurship

SU]HGVLELRUF]Rü

environmental impact
assessment (EIA)

RFHQDZSá\ZXRGG]LDá\ZDQLDQD

Uodowisko

EDGDQLH SROHJDMFH QD RNUHOHQLX RSLVLH

LRFHQLHEH]SRUHGQLFKLSRUHGQLFKVNXt-

NyZGDQHJRSU]HGVLZ]LFLDGODF]áRZLe-
ka,

NRPSRQHQWyZURGRZLVNDSU]\URGQi-

czego (fauny, flory, wód, gleb, powietrza,
klimatu, krajobrazu), dóbr materialnych
i dziedzictwa kultury oraz

RGG]LDá\Zania

PLG]\ Wymi elementami; RFHQD ZSá\ZX

QD URGRZLVNR SoZLQQD E\ü Z\NRQDQD
zgodnie z prawem polskim i odpowiedni-
mi dyrektywami UE, do

W\F]F\PLRFKURQ\

URGRZLVNDQDWXUDlnego

environmental impact review
(EIR)

UDSRUWRGG]LDá\ZDQLDQDURGRZLVNR

equal opportunities

UyZQRüV]DQV

UyZQ\ GRVWS GR ]DWUXGQLHQLD NRELHW

P*F]\]Q QLHSHáQRVSUDZQ\FK LWG; grupy

WH SRZLQQ\ RWU]\P\ZDü Z\QDJUodzenia,

ZLDGF]HQLD VRFMDOQH ZHGáXJ MHGQDNo-
wych zasa

GQSÄWDNDVDPDSáDFD]DWDN

VDP SUaF´ RERZLD]XMF\FK Z GDQ\P

UoGRZLVNXVSRáHF]QR-gospodarczym

equipment

VSU]W
aparaty, maszyny, pojazdy i inne przedmioty
potrzebne do wykonania robót, nie podlega-

MFHZEudowaniu w realizowany obiekt

END-USER

57

equivalent straight–line speed
(ESS)

HNZLZDOHQWV]\ENRFLSROLQLLSUostej
(ESS)

ZVND(QLNNWyU\PLHU]\GRVWSQRüGZyFK

PLHMVF QLH]DOH*QLH RG RGOHJáoFL PLG]\

QLPLMHVWRQZ\UD*RQ\LORUD]HPRGOHJáo-

FLZOLQLLSURVWHMSRPLG]\GZRPDmiej-
scami i najkrótszego czasu potrzebnego na

SRNRQDQLH WUDV\ SRPLG]\ W\PL PLHjscami

ZVND(QLNWHQMHVWZ\NRU]\VW\ZDQ\GRPLe-
rzenia rezultatów projektów infrastruktury
drogowej); wymiarem ESS jest km/h

EU secondary law forms
Ö

regulation

Ö

directive

Ö

decision

Ö

recommendation

prawo wtórne Unii Europejskiej
Ö

UR]SRU]G]HQLH
instrument prawny, stosowany bezpo-

UHGQLRLRERZL]XMF\ZFDáRFLQDFa-

á\PWHU\WRULXP8QLLZUD]LHVSU]HF]Qo-

FLMHVWZD*QLHMV]HRGSUDZDNUDMRZego

Ö

dyrektywa
instrument

SUDZQ\ RNUHODMcy cele,

MDNLH PDM ]RVWDü RVLJQLWH DOH So-

]RVWDZLDMF\SDVWZRPF]áRQNRZVNLP

GHF\]MFRGRZ\ERUXIRUPRUD]URd-

NyZ LFK RVLJDQLD; pDVWZD F]áRn-
kowskie w celu przyj

cia dyrektywy

PRG\ILNXM VZRMH SUDZR Z NRQNUHt-
nym terminie, tak aby zo

VWDáRVLJQL

ty cel zawarty w dyrektywie (dopiero

ZWHG\ G\UHNW\ZD RERZL]XMH Z W\P
kraju); d

\UHNW\ZDMHVWZL*FD, je*HOL

chodzi o zamierzony wynik, pozosta-

ZLDMFVZRERGZ\Eoru metody

Ö

decyzja

LQVWUXPHQWSUDZQ\EH]SRUHdQLRZL-

*F\MHGQRVWNOXEILUPZ Unii Euro-
pejskiej, do której jest adresowany;
a

GUHVDFL GHF\]ML QS SDVWZD SRd-

PLRW\ JRVSRGDUF]H V ZVND]\Zani
indywidualnie

Ö

zalecenie

SU]HGVWDZLD VXJHVWLH *\F]HQLH RSLVu-

MFH SR*GDQ\ VWDQ U]HF]\ QLH PD

PRF\ZL*cej wobec adresatów)

EU SECONDARY LAW FORMS

58

Ö

opinion

Ö

resolution

Ö

opinia
jak zal

HFHQLHQLHPDPRF\ZL*cej

Ö

rezolucja

EU Structural Funds
Documents
Ö

Community Support
Framework (CSF)

Ö

Single Programming
Document (SPD)

Dokumenty Funduszy Strukturalnych

Ö

Podstawy Wsparcia Wspólnoty

WDN*H Ramowy Program Wsparcia

GRNXPHQW SU]\MW\ SU]H] .RPLVM

ZX]JRGQLHQLX]GDQ\PNUDMHPF]áRn-
kowskim, po dokonaniu oceny planu

SU]HGáR*RQHJRSU]H]NUDMF]áRQNRZVNL

L]DZLHUDMF\VWUDWHJLL

→

priorytety

G]LDáD )XQGXV]\ L NUDMX F]áRQNRw-

VNLHJRLFKFHOHV]F]HJyáRZHZLHONRü

ZNáDGX)XQGXV]\LLQQ\FKURGNyZIi-
nansowych.
D

RNXPHQW WHQ Z V]F]HJyOQRFL ]DZLe-

ra:
–

przedstawienie strategii i

→

prio-

rytetów wspólnej akcji Wspólnoty

L NUDMX F]áRQNRZVNLHJR LFK V]F]e-

JyáRZHFHOHRFHQH[ ante

–

wskazanie charakteru i czasu trwa-
nia programów operacyjnych

–

indykatywny plan finansowy

Ö

Jednolity Dokument Programowy
(JDP)

GRNXPHQWSU]\JRWRZ\ZDQ\SU]H]U]G
kraju ubieg

DMFHJR VL R GRVWS GR

pomocy finansowej z

→

Funduszy

Strukturalnych

SU]\MW\SU]H].RPLVM

L]DZLHUDMF\WHVDPHLQIRUPDFMHktó-

UHV]DZDUWHZ

→

Podstawach Wspar-

cia Wspólnoty i

→

Programie Opera-

cyjnym. Przygotowanie JDP skraca

SURFHGXU SODQLVW\F]Q Z uwagi na

IDNW*H-'3VSU]\JRWRZ\ZDQHZIa-
zie programowania wsparcia dla ob-
szarów

→

celu 2 oraz dla tych obsza-

rów

→

celu 1, które

X]\VNDMSRPRF

z Funduszy Strukturalnych nie prze-
kracza

MFPOGHXURZ3ROVFH-3'

QLHEGRSUDFRZ\ZDQH

EU STRUCTURAL FUNDS DOCUMENTS

59

Ö

Operational Programme
(OP)

Ö

Integrated Operational
Programme (IOP)

Ö

Programme Complement

Ö

Program Operacyjny

GRNXPHQWSU]\MW\SU]H].RPLVMVáu-

*F\ZGUD*DQLX

→

Podstaw Wsparcia

Wspólnoty. S

NáDGD VL ]H ZVSyOQego

zestawienia

→

priorytetów, zawiera-

MFHJR G]LDáDQLD ZLHOROHWQLH NWyUH

PRJ E\ü ZGUD*DQH SU]H] MHGHQ OXE
kilka Funduszy (jeden lub kilka in-
nych do

VWSQ\FK LQVWUXPHQWyZ ILQDn-

sowych oraz Europejski Bank Inwe-
stycyjny).
Program operacyjny obejmuje nast

SXMFH elementy:
–

wyszczególnienie priorytetów i wy-

ND]DQLHLFKVSyMQRFL]SULRU\WHWami

→

Podstaw Wsparcia Wspólnoty

–

]DU\V RSLV G]LDáD VáX*F\FK

ZGUD*aniu priorytetów

–

SODQILQDQVRZ\GODND*GHJRSULRUy-
tetu i roku

–

VSRVyE ZGUD*DQLD ZVND]DQLH Ln-

VW\WXFML ]DU]G]DMFHj SáDWQLF]HM
opis systemu monitorowania i ewa-
luacji oraz

]DVDG SU]HSá\ZyZ Ii-

nansowych)

Ö

Zintegrowany Program Operacyjny
w

→

Funduszach Strukturalnych –

oznacza

→

program operacyjny fi-

QDQVRZDQ\ SU]H] ZLFHM QL* MHGHQ
Fundusz Strukuralny; po przystapie-
niu Polski do Unii Europejskiej reali-
zowany

EG]LH Zintegrowany Pro-

gram Operacyjny Rozwoju Regional-
nego, finansowany z trzech

→

Fundu-

szy Strukturalnych

Ö

X]XSHáQLDMF\GRNXPHQW
programowy /

X]XSHáQLHQLH

programu operacyjnego

R]QDF]DGRNXPHQWRSLVXMF\VWUDWegi
udzielania pomocy i jej priorytety

]ZL]DQH ] G]LDáDQLDPL SRGHMPRZa-
nymi jako uzu

SHáQLHQLH

→

programu

operacyjnego

ZV]F]HJyOQRFLZGo-

NXPHQFLH W\P RSLVXMH VL G]LDáDQLD

EU STRUCTURAL FUNDS DOCUMENTS

60

VáX*FH

ZGUD*DQLX

SULRU\WHWyZ

ZVND(QLNLPRQLWRULQJX

→

NRFRZ\FK

beneficjentów, plan finansowy dla

ND*GHJR G]LDáDQLD SU]HGVLZ]LFLD
promocyjne oraz sposób komputero-

ZHMZ\PLDQ\GDQ\FKSRPLG]\.RPi-

VMDNUDMHPF]áRQNRZskim

EU visibility / EU publicity

upublicznianie /

SURPRZDQLHG]LDáD

Unii Europejskiej
np. poprzez umieszczanie emblematów
UE w miejscu realizacji projektu finan-
sowane

JR]HURGNyZXQLMQ\FK

euro

euro
od 1.01.99. europejska jednostka waluto-

ZD NWyUD ]DVWSLáD (&8 SRZVWDáH Z Ua-
mach Europejskiego Funduszu Waluto-
wego (1979); od 1.01.2002 r. pozostanie
jedy

Q\P URGNLHP SáDWQiF]\P ]DVWSXMF

ZDOXW\QDURGRZHZ8(]Z\MWNLHP=MHd-
noczonego Królestwa, Szwecji i Danii)

EURO-INFO

EURO-INFO
europejskie centra informacji dla ma

á\FK

L UHGQLFK SU]HGVLELRUVWZ

→

MSP); in-

IRUPXM R IXQkcjonowaniu jednolitego
rynku, przepisach, programach wsparcia,
instrumentach strukturalnych, bazach da-
nych itd.; w Polsce istnieje 12

RURGNyZ

EURO-INFO

EUROPE 2000

EUROPA 2000
studium perspektyw rozwoju i zagospoda-
rowania terytorium Wspólnoty, zaakcep-
towane w 1991 r. przez ministrów krajów

F]áRQNRZVNLFK RGSRZLHG]LDOQ\FK ]D URz-
wój regionalny oraz za planowanie prze-
strzenne

EUROPE 2000 PLUS

EUROPA 2000 PLUS
zaktualizowane w 1994 r. studium per-
spektyw rozwoju i zagospodarowania te-

U\WRULXP :VSyOQRW\ XZ]JOGQLDMFH EOi-

EU VISIBILITY

61

VN DNFHVM $XVWULL L NUDMyZ VNDQG\QDw-

VNLFKRUD]GDOV]–NUDMyZ(XURS\URd-
kowej i Wschodniej. Fragmenty dokumen-
tu i kartogramy doty

F]Fe tych ostatnich

RGELHJDá\ RG UHDOLyZ SU]HVWU]HQQHJR
za

JRVSRGDURZDQLD (XURS\ URGNRZHM

L :VFKRGQLHMFR Z\ZRáDáRNUyW\N Pin.
ze strony polskiej.

European Agriculture
Guidance and Guarantee Fund
(EAGGF)

Europejski Fundusz Orientacji
i Gwarancji Rolnej
utworzony na mocy

→

Traktatu Rzym-

VNLHJR]DMPXMHVLWUDQVIRUPDFMVWUXNWu-
ry rolnictwa oraz rozwojem obszarów

ZLHMVNLFK )XQGXV] UHDOL]XMH PLG]\ Ln-

Q\PLQDVWSXMce zadania:
1)

wzmocnienie i reorganizacja struktur
rolnic

WZDLOHQLFWZD

2)

zapewnienie konwersji kierunków pro-
dukcji rolnej i promowanie pozarolni-

F]HM G]LDáDOQRFL JRVSRGDUF]HM Z Rb-
szarach wiejskich;

3)

p

RPRF Z RVLJQLFLX DNFHSWRZDQHJR

spo

áHF]QLH SR]LRPX *\FLD UROQLNyZ

ZW\PEH]SRUHGQLHZVSDUFLHILQDQVo-
we;

4)

p

REXG]HQLH ZLDGRPRFL VSRáHF]QRFi

*\MF\FKQDREV]DUDFKZLHMVNLFKZFe-

OX FKURQLHQLD URGRZLVND SU]\URGQi-
czego, zachowania walorów krajobra-
zu itd.
Do

→

Funduszy Strukturalnych zali-

F]DQD MHVW W\ONR F]ü ($**) RNUe-

ODQD MDNR Ä2ULHQWDFMD´ ]ZLzana

]UHDOL]DFM&HOX
zob. Cele Polityki Strukturalnej UE,
Fundusze Strukturalne

European Association of
Regional Development Agencies
(EURADA)

Europejskie Stowarzyszenie Agencji
Rozwoju Regionalnego

SRQDGQDURGRZD RUJDQL]DFMD ]DDQJD*o-
wana w sprawy rozwoju regionalnego.

=DáR*RQDZU]rzesza ok. 150 agen-
cji rozwoju regionalnego z Unii Europej-

EURADA

62

VNLHM2GUF]áRQNDPLVWRZDU]\V]o-

Q\PLVQLHNWyUHSROVNLHDJHQFMH. Funkcje
EURADA: reprezentowanie interesów

DJHQFMLZREHFZáDG]8QLLUHDOL]DFMDSUo-
jektów wspófinansowanych przez

8QL

organizowanie seminariów, konferencji.

6LHG]LEVWRZDU]\V]enia jest Bruksela.

European Bank for Recon-
struction and Development
(EBRD)

Europejski

Bank

Odbudowy

i Rozwoju (EBOR)
instytucja utworzona w 1991 r., która
wspiera poprzez udzielanie kredytów, ini-

FMDW\Z\ SU]HGVLELRUVWZ RVyE SU\Zat-
nych, podmiotów publicznych; EBOR

VSU]\MD SU]HMFLX GR JRVSRGDUNL ZROQo-

U\QNRZHM Z NUDMDFK (XURS\ URGNRZej
i Wschodniej
zob. Europejski Bank Inwestycyjny

European Commission

Komisja Europejska
organ UE w

\SRVD*RQ\ ZSUDZR LQLFMDWy-

wy ustawodawczej oraz uprawnienia do

NRRUG\QDFML G]LDáD :VSylnot, kontroli
stosowania prawa wspólnotowego oraz
traktatów przy

MW\FK SU]H] :VSyOQRW\

6NáDGD VL REHFQLH ] NRPLVDU]\ Zy-
branych na 5 lat oraz z 36 jednostek.
W potocznym znaczeniu termin ten obej-
muje nie tylko ów kolektywny organ, ale

WDN*H SRW*Q DSDUDWXU ELXURNUaW\F]Q
(ok. 16

W\V RVyE VáX*F UHDOL]DFML ]a-

GDSRZLHU]RQ\FKGRZ\NRQDQLDNRPLVa-
rzom.

Ö

Delegation of the European
Commission

Ö

Przedstawicielstwo Komisji
Europejskiej
odpowiednik ambasady w krajach nie

EGF\FK F]áRQNDPL 8QLL (XURSHj-

VNLHM2GU8QLZQDV]\PNUaju
reprezentuje ambasador Bruno Det-
homas. Przedstawicielstwo aktywnie
uczestniczy w szeregu inicjatyw o cha-
rakterze regionalnym. Prow

DG]L WH*

ELH*F\ PRQLWRULQJ UHDOL]DFML SURJUa-
mów

→

Phare

→

ISPA i

→

SAPARD.

EBRD

63

Formalnie nie uczestniczy w zarz

dzaniu programami Phare, faktycznie
(poprzez zatwierdzanie projektów,
dokumentów, decyzji wykonawczych)
jest uczestnikiem procesu decyzyjnego.
zob. Komisja Europejska

European Anti-Fraud Office
(OLAF)

Europejskie Biuro ds. Zwalczania

1DGX*\üFinansowych

LQVW\WXFMD 8( GV ]ZDOF]DQLD QDGX*\ü Ii-
nansowych przeciwko interesom UE

European Charter of Local
Selfgovernment

Europejska Karta S

DPRU]Gu

Terytorialnego (EKST)

SU]\MWDSU]H].RPLWHW0LQLVWUyZ

→

Rady

(XURS\ SD(G]LHUQLND U .DUWD
defi

QLXMHVDPRU]GZVND]XMHMHJRSUDZD

i nie

]EGQHNRPSHWHQFMH.DUWSRGSLVDáD

ZLNV]RüSDVWZF]áRQNRZVNLFK5DG\(u-

URS\3ROVNDSRGSLVDáD EKST 26.04.93 r.,
ratyfi

NRZDáD rDREZLHFLáDRMHM

ratyfikacji 14.07.94 r.

European Charter of Regional
Selfgovernment

Europejska Karta S

DPRU]GX

Regionalnego
przygotowywana przez

→

5DG (XURS\

swoista „konstytucja” regionalna, okre-

ODMFD VWDWXV

→

regionu. Uchwalona

Z F]HUZFX U SU]H] .RQJUHV :áDG]
Lokalnych i Regionalnych Rady Europy.
z

RE(XURSHMVND.DUWD6DPRU]GX/RNDl-

nego.

European Communities (EC)

Wspólnoty Europejskie (WE)
organizacje ponadnarodowe powo

áDQH

przez kraje zachodnioeuropejskie. Powo-

áDQR WU]\ ZVSyOQRW\ (XURSHMVN :VSyl-
no

W :JOD L 6WDOL (XURSHMVN

:VSyOQRW *RVSRGDUF] L (XUo-

SHMVN:VSyOQRW(QHUJLL$WRPRZHMEu-

UDWRPVáX*FHSURZDG]HQLXZVSyl-
nej, ponadnarodowej polityki zrzeszonych

SDVWZOLSFDQaVWSLáDLQWHJUDFMD

ZZ RUJDQL]DFML Z MHGQ XMHdQROLFRQ

EUROPEAN COMMUNITIES

64

VWUXNWXU (XUoSHMVND :VSyOQRWD :JOD
i Stali wygas

áa w lipcu 2002 r.

zob. Unia Europejska

European Council

Rada Europejska
organizowane od 1974 roku,

SRF]WNRZR

nieformalne

VSRWNDQLDV]HIyZU]GyZOXE

JáyZ SDVWZ F]áRQNRZVNLFK

→

Unii Eu-

ropejskiej w celu przedyskutowania naj-

ZD*QLHMV]\FK NZHVWLL L SUREOHPyZ 2EHc-
nie – fak

W\F]QLH L IRUPDOQLH QDMZ\*V]D

ZáDG]D 8QLL Rada podejmuje najistot-
niejsze inicjatywy polityczne UE oraz pe

á

QL URO QDMZ\*V]ego organu DUELWUD*RZe-
go

Z VSUDZDFK VSRUQ\FK -HM REHFQRü

w strukturze instytucjonalnej

→

Wspólnot

(XURSHMVNLFK ]RVWDáD SRWZLHUG]RQD IRr-
malnie na mocy

→

Jednolitego Aktu Eu-

ropejskiego (1986 r.) i

→

Traktatu o Unii

Europejskiej (Maastricht, 7 luty 1992 r.).
Rada Euro

SHMVND MHVW ]ZRá\ZDQD SU]H]

SDVWZR SU]HZRGQLF]FH D W]Z ÄSUH]y-

GHQFMD´]PLHQLDVLURWDF\MQLHFRSyáUo-
ku. Siedziba: Bruksela. N

LH P\OLü ]

→

5DG(XURS\

→

5DG8QLL(XURSHjskiej.

European Court of Auditors

(XURSHMVNL7U\EXDá2EUDFKXQNowy /

(XURSHMVNL7U\EXQDá%LHJá\FK
Rewidentów

RUJDQRGSRZLHG]LDOQ\]DNRQWURO

→

bu-

G*HWX8QLL(XURSHMVNLHMZGX*\PXSURVz-
czeniu jest to unijna N

DMZ\*V]D,]ED.Rn-

WUROL FKRFLD* QLH PD WDN V]HUokich

XSUDZQLHMDNSROVND1,.7U\EXQDáEa-

GD WH* Z\NRU]\VWDQLH URGNyZ SRPRFo-
wych Unii Europejskiej w krajach Europy

URGNRZHM

European Development Fund

Europejski Fundusz Rozwoju

SRZVWDá Z ]ZL]NX ] .RQZHQFM ] /RPé,

RNUHODMF ]DVDG\ ZVSyáSUDF\ 8QLL (u-
ropejskiej z 70 krajami Afryki, Karaibów
i Pacyfiku. EFR rozdziela subwencje i tanie

SR*\F]NLQDLQZHVW\FMHJRVSodarcze w tych

EUROPEAN COUNCIL

65

NUDMDFK1LHP\OLü]

→

Europejskim Fun-

duszem Rozwoju Regionalnego.

European Employment
Strategy

Europejska Strategia Zatrudnienia

SURFHV UHIRUP ]DSRF]WNRZDQ\ SU]H]
Traktat Amsterdamski,

GRW\F]F\ ]asad

]DWUXGQLHQLD L SROLW\NL VSRáHF]QHM (XUo-

SHMVND 6WUDWHJLD =DWUXGQLHQLD RSLHUD VL
na czterech filarach:
1)

zdolno

üGR]DWUXGQLania – nowa, ak-

W\ZQDSROLW\NDG]LDáDQDU\QNXSUDF\

SROHJDMFD QD ]DSRELHJDQLX EH]UREo-
ciu poprzez pro

PRZDQLH NV]WDáFHQLD

XVWDZLF]QHJRV]NROHZF]HVQHJRURz-
poznawania potrzeb rynku pracy

2)

SU]HGVLELRUF]Rü – polityka promo-

ZDQLD SU]HGVLELRUF]RFL PaMFD na
celu tworzenie nowych miejsc pracy,

]ZáDV]F]D Z VHNWoU]H XVáXJ RSDUW\FK
na nowoczesnych technologiach, po-

SU]H] XáDWZLHQLD XOJL SU]\ ]DNáDGa-

QLXQRZ\FKSU]HGVLELRUVWZ

3)

DGDSWDF\MQRü – SROLW\ND PDMFD QD
celu promowanie dostosowy

ZDQLD VL

SU]HGVLELRUVWZ i pracowników do
zmieniaj

F\FKVLZDUXQNyZQDU\QNX

pracy poprzez moderniza

FM V\VWHPX

pracy, w porozumieniu z partnerami
spo

áHF]Q\PL

4)

równe szanse –

SROLW\ND PDMFD QD

celu promowanie równych szans ko-

ELHWLP*F]\]QQDU\QNXSUDF\XPR*
liwianie osobom ni

HSHáQosprawnym

podejmowania pracy

European Investment Bank
(EIB)

Europejski Bank Inwestycyjny (EBI)

SRZRáDQ\QDPRF\

→

Traktatu Rzymskie-

JR 0D VáX*\ü ILQDQVRZDQLX UR]ZRMX Jo-
spodarczego Wspólnot (Unii Europej-

VNLHMSRSU]H]XG]LHODQLHSR*\F]HNLJZa-
rancji na projekty inwestycyjne w zakresie

LQIUDVWUXNWXU\HQHUJHW\NLSU]HP\VáXXVáXJ
i rolnictwa. EBI udziela wsparcia finan-

VRZHJR WDN*H Z NUDMDFK (XURS\ URGNo-

EUROPEAN INVESTMENT BANK

66

wo-Wschodniej. W latach 1990-99 Polska

VNRU]\VWDáD]NUHGyWyZ(,%U]GXPOG
euro.

European Investment Fund

Europejski Fundusz Inwestycyjny

European Policy Research
Centre

&HQWUXP%DGD3ROLW\NL
Europejskiej
instytut przy uniwersytecie w Strathclyde
w Szkocji; na zlecenie

→

Komisji Euro-

SHMVNLHM VSRU]G]D L SXEOLNXMH UDSRUW\
o polityce regionalnej UE, jej instrumen-
tacji i efektach

European Union (EU)

Unia Europejska (UE)

RUJDQL]DFMD PLG]\QDURGRZD SRVLDGDM
ca w nie

NWyU\FK REV]DUDFK MHM G]LDáDQLD

FHFK\RUJDQL]DFMLSRQDGQDURGRZHMEG

FD XJUXSRZDQLHP R QDMZ\*V]\P VWRSQLX
integracji region

DOQHMVSRUyGZV]\VWNLFK

LVWQLHMF\FK REHFQLH XJUXSRZD LQWHJUa-

F\MQ\FK -HM SLHUZV]\P HWDSHP E\áD (u-
ropejska Wspólnota Gospodarcza, utwo-
rzona na mocy

→

Traktatu Rzymskiego

]U1DVWSQLHSU]HNV]WDáFLáDVLZH

:VSyOQRW(XURSHMVNDQDVWSQLHQDPo-
cy Traktatu z Maastricht z 1991 r. we

V]áD

Z VNáDG 8QLL (XURSHMVNLHM ZUD] ] pozo-
sta

á\PL:VSyOQRWDPLWM(XURSHMVN:VSyl-

QRW $WRPRZ L (XURSHMVN :VSylQRW

:JODL6WDOL8QLD(XURSHMVNDRSLeUDVL

QD ZGUR*HQLX Z *\FLH ]DVDG L ZVSylnych
przepisów prawnych ustanawiaj

cych tzw.

ÄF]WHU\ VZRERG\´ SU]HSá\ZX WRZarów,

XVáXJNDSLWDáXLSUaF\2EHFQLHG]LDáDQLH

8( Z\NUDF]D SR]D VIHU Z\áF]QLH Jo-

VSRGDUF]LMHVWRSDUWHQDWU]HFKILODUDFK
1) ekonomicznym – jednolitym rynku
i wspólnych politykach (np. rolnej, trans-
portowej, naukowej itd.); 2) wspólnej po-
lityce zagranicznej i bezpie

F]HVWZD

ZVSyáSUDF\ Z ]DNUHVLH Z\PLDUX VSUa-

ZLHGOLZRFLLVSUDZZHZQWUznych.

EUROPEAN INVESTMENT FUND

67

European Parliament

Parlament Europejski

RUJDQ8QLL(XURSHMVNLHM]áR*RQ\]SU]Hd-

VWDZLFLHOL SDVWZ F]áRQNRZVNLFK Z\EUa-
nych w wyborach powszechnych na okres
5 lat. Ma uprawnienia do uchwalania bu-

G*HWX SU]\MPRZaQLD QRZ\FK F]áRQNyZ

L ]DWZLHUG]DQLD XNáDGyZ VWRZDU]\V]HQLo-
wych oraz do kontroli pracy

→

Komisji

Europejskiej. Liczy obecnie 626 deputo-
wanych, ma sie

G]LEZ6WUDVEXUJX

European Spatial Develoment
Perspective (ESPD)

Europejska Perspektywa Rozwoju
Przestrzennego
studium perspektyw rozwoju i zagospoda-
rowania terytorium Unii Europejskiej,
spo

U]G]RQHSU]\V]HURNLPXG]LDOHNUDMyZ

F]áRQNRZVNLFK 2EHjmXMH WDN*H REV]DU
krajów stowarzyszonych. Dokument nie
ma charakte

UX REOLJDWRU\MQHJR MHGQDN*H

SHáQLZD*QURORSLQLRWZyUF]ZVIHUDFK
administracji publicznej i biznesu.

Europol

Europol

1)

miasto

RGJU\ZDMFHLVWRWQUROZSU]e-

strzeni

HXURSHMVNLHM ZD*QH dla funk-

cjonowania Europy, europolis

2)

V\VWHPZVSyáSUDF\SROLFML%LXUR3ROi-
cji Europejskiej)

Euroregion

Euroregion
zinstytucjonalizowana forma wspó

ápracy

regionów przygranicznych dwóch lub

ZLFHM SDVWZ 3ROHJD PLQ QD SRZRáy-
waniu wspólnych organów koordynacyj-

Q\FK ZVSyOQ\P VSRU]G]DQLX OXE X]JDd-
nianiu planów (np. zagospodarowania
przestrzennego) itp. Jednostki terytorialne
organizuj

FH VL Z IRUPLH HXURUHJLRQyZ

G]LDáDM ]JRGQLH ] SUDZHP RERZL]XM
cym w kraju macierzystym; nie ma zatem

*DGQ\FK SU]HMDwów eksterytoULDOQRFL
W Unii Europejskiej euro

UHJLRQ\ E\á\

VLOQLH SURPRZDQH MDNR UR]ZL]DQLD SLOo-

WD*RZH SRSU]HG]DMFH L SU]\JRWRZXMFH

EUROREGION

68

LQWHJUDFM NUDMyZ F]áRQNRZVNLFK : 3Rl-
sce istnieje 15 euroregionów Neisse-Nisa-
Nysa, Sprewa-Nysa-Bóbr, Pro Europa
Viadrina, Pomerania, Tatry, Glacensis,
Kar

SDW\ %XJ 1LHPHQ %DáW\N 6LOHVLD

OVN &LeV]\VNL 3UDG]LDG, Beskidy oraz
Dobrava.

EUROSTAT Statistical Office
of the European Communities

EUROSTAT

8U]G6WDW\VW\F]Q\

Wspólnot Europejskich
EUROSTAT jest odpowiedzialny za opra-
cowywanie analiz i prognoz statystycz-

Q\FK RUD] NRRUG\QDFM L LQWHJUDFM ]Uy*
nicowanych statystyk krajowych w jedno-
lity i porównywalny sposób.

evaluation



Ö

multicriteria evaluation

Ö

ex ante evaluation

ocena / ewaluacja

RNUHVRZD RFHQD HIHNW\ZQRFL VNXWHF]Qo-

FL RGG]LDá\ZDQLD WUZDáRFL L ]JRGQRFL

SURMHNWXZNRQWHNFLH]Dáo*RQ\FKFHOyZ

Ö

ocena wielokryteriowa
metoda oc

HQ\SURMHNWXNWyUDXZ]JO-

dnia wiele celów przy

SLVXMF ZDJ

ND*GHPXPLerzalnemu celowi

Ö

RFHQDZVWSQD / ocena ex ante
w przypadku Funduszy Strukturalnych
ocena przeprowadzana przed rozpo-

F]FLHPG]LDáD; ma na celu zdiagno-
zowanie, czy dana strategi

DG]LDáDQLD

L ]DSURSRQRZDQH Z QLHM FHOH V Rd-

SRZLHGQLH F]\ LVWQLHMH VSyMQRü PL
dzy tymi celami a dzia

áDQLDPL RUD]

czy dzia

áDQLDV]JRGQH z wytycznymi

i po

OLW\N

→

Komisji;

Jej celem jest stworzenie podstaw dla
przygotowania planów rozwoju, pro-
gramów pomocy oraz ew.

→

uzupe

á

nienia programu.
Ocena ex ante o

EHMPLH DQDOL] Váa-

bych i silnych stron regionu (sektora).

2FHQLD ]JRGQRü VWUDWHJLL L FHOyZ
z

FKDUDNWHU\VW\N UHJLRQX OXE obsza-

UX]FHFKDPLGHPRJUDILF]Q\PLZáFz-
nie.

2NUHOD RF]HNLZDQ\ ZSá\Z SOa-

EUROSTAT

69

Ö

interim / mid-term
evaluation

Ö

ex post evaluation

nowa

Q\FK G]LDáD SULRU\WHWRZ\FK

]ZáDV]F]D Z NDWHJRULDFK ]DWUXGQLe-
nia,

RFKURQ\ URGowiska, równych

V]DQVGODNRELHWLP*F]\]QX*\ZDMF

WDPJG]LHWRPR*OLZHPLHU]DOQ\FKFe-

OyZZVND(Qików).
zob. ocena

Ö

ocena w toku /

F]VWNRZD / SRUHdnia /

ZSRáRZLHRNUHVXSURJUDPowania
w przypadku

→

Funduszy Struktural-

nych: ocena, któ

UDZZLHWOHRFHQH[

DQWH EDGD ZVWSQH UH]XOWDW\ SRPRF\

MHM ]JRGQRü L VWRSLH RVLJQLW\FK
ce

OyZ RFHQLD WDN*H VSRVyE Z\NRU]y-

VWDQLDURGNyZILQDQVRZ\FKRUD]V\s-
tem monitorin

JXLZGUD*DQLD.

2EHMPXMH RFHQ SLHUZV]\FK HIHNWyZ
podj

W\FK G]LDáD VSyMQRü ] RFHQ

ZVWSQ F]\ FHOH ]DFKRZXM ZD*

QRü MDN WH* SU]HMU]\VWRü L U]HWHl-

QRü ]DU]G]DQLD Iinansowego oraz

MDNRüPRQLWRULQJXLZGUD*DQLD; spo-

U]G]DQD jest pU]H] QLH]DOH*Q LQVWy-

WXFM, i VáX*\GRSU]HJOGXSUogramów
oraz do rozdzielenia rezerwy finan-

VRZHMGODQDMOHSLHMURNXMF\FKSU]Hd-

VLZ]Lü.

Ö

RFHQDNRFRZD
ocena dokonywana po pewnym czasie

RG ]DNRF]HQLD SU]HGVLZ]Lü pro-
gramu

REHMPXMFD VWRSLH Z\NRU]y-

VWDQLD ]DVREyZ VNXWHF]QRü L HIHk-

W\ZQRüSRPRF\RUD]MHMRGG]LDá\Za-
nia; ocena ta przedstawia wnioski do-

W\F]FH SROLW\NL VSyMQRFL JRVSRGDr-
cze

MLVSRáHF]QHMw ramach oceny ex-

SRVWDQDOL]RZDQHVczynniki przyczy-

QLDMFH VL GR VXNFHVX OXE SRUD*NL

ZGUD*DQLDMDNUyZQLH*RVLJQLüLUe-
zultatów,

ZW\PLFKWUZDáoFL

Evaluation Committee

Komisja Przetargowa / Komisja
Oceniaj

ca

(dotyczy procedur przetargowych Phare)

EVALUATION COMMITTEE

70

NRPLVMDVNáDGDMFDVL]QLHSDU]\VWHMOLFz-

E\F]áRnków (co najmniej trzech) z prawem

JáRVX]NWyU\FKND*G\PXVLSRVLDGDüQLe-

]EGQZLHG]HNVSHUFNZzakresie tech-
nicznego i merytorycznego przygotowania

SURMHNWyZZFHOXSUDZLGáRZego przepro-
wadzenia

L RFHQ\ RIHUW ]Jáoszonych do

przetargu

:VNáDG.RPLVML3U]HWDUJRZHM

ZFKRG] WDN*H 3U]HZRGQLF]F\ RUD] Se-

NUHWDU]RE\GZRMHEH]SUDZDJáosu).

evaluator

RVREDGRNRQXMFD

→

→

oceny / ewaluacji

exchange rate

kurs wymiany

expenditure
Ö

authorise (expenditure)

Ö

authorisation
(of expenditure)

Ö

certification of expenditure

Ö

certify (expenditure)

Ö

expenditure declaration

Ö

expenditure profile

Ö

incur expenditure

Ö

item of expenditure

Ö

reimbursement of expendi-
ture

Ö

statement of expenditure

wydatek

Ö

DXWRU\]RZDüZ\GDWHN

Ö

autoryzacja (wydatku)

Ö

FHUW\ILNDFMDSRZLDGF]HQLH
wydatku /

SáDWQRFL

]JRGQLH]5R]SRU]G]HQLHP5DG\Unii
Europejskiej

1U SáDWQRFL

okre

VRZHLNRFRZHVDOGDNRFRZH

PXV] E\ü SRWZierdzane na standar-
dowych formularzach

]Dá,,GRRoz-

SRU]G]HQLDSU]H]RVoEGHSDUWDPHQW

Z UDPDFK -HGQRVWNL 3áDWQLF]HM NWyUD
jest funk

FMRQDOQLHQLH]DOH*QDRGVáX*E

DNFHSWXMF\FK refunGDFMZ\GDWNyZ

Ö

certyf

LNRZDüSRWZLHUG]Dü

SáDtQRü / wydatek)

Ö

deklaracja /

]DZLDGF]HQLH

o poniesionych wydatkach

Ö

struktura wydatków

Ö

SRQLHüZ\GDWHN

Ö

kategoria kosztu

Ö

zwrot wcze

niej poniesionych

kosztów

Ö

RZLDGF]HQLHRZ\GDWNDFK / bilans /
rozliczenie wydatków

expert

ekspert

EVALUATOR

71

Ö

long-term expert

Ö

short-term expert

Ö

external expert

Ö

in-house expert

Ö

free-lance expert /
freelancer

Ö

HNVSHUWGáXJRRNUHVRZ\
(min. 6 mie

VLF\

Ö

ekspert krótkookresowy

Ö

HNVSHUW]HZQWU]Q\

Ö

HNVSHUWZHZQWU]Q\

Ö

HNVSHUWQLH]DOH*Q\

HNVSHUW SURZDG]DF\ ZáDVQ G]LDáDl-

QRüJRVSRGDUF]

expiry date (of the programme)

GDWDZ\JDQLFia (programu)
w przypadku

→

Phare:

]DNRF]HQLHRNUe-

su zawierania kontraktów w programie;

SRWHPSU]\VáXJXMH dodatkowy rok na wy-
datko

ZDQLHURGNyZ

explanatory note

SLVPRZ\MDQLDMFH

VWUHV]F]HQLH]DáF]DQHZHZVWSLHGRdo-

NXPHQWDFML]PLHQLDMFHMXPRZZ\MDQLa-

MFHFHORUD]WáRXZDUXQNRZDQLDzmian

expression of interest

deklaracja zainteresowania
(uczestnictwem w przetargu)

F

facility
Ö

Project Preparation
Facility (PPF)

udogodnienie

Ö

Projekt: wsparcie dla przygotowa-
nia projektów
pomoc doradcza dla przygotowania
do realizacji projektów w ramach
programu Phare 2000 i 2001 SSG
(m.in. wsparcie beneficjentów w za-

NUHVLH SU]\JRWRZDQLD SHáQHM GRNu-
mentacji przetargowej projektów)

fair competition

uczciwa konkurencja

feasibility
Ö

feasibility study

Z\NRQDOQRü

Ö

VWXGLXPZ\NRQDOQRFLSURMHktu)
studium przeprowadzone w fazie for-

PXáRZDQLDSURMHNWXZHU\ILNXMce, czy

FEASIBILITY

72

Ö

pre-feasibility study

dany projekt ma dobre podstawy do
realizacji i czy odpowiada potrzebom
przewidywanych beneficjentów; stu-

GLXPSRZLQQRVWDQRZLüSODQSURMHktu;

PXV] Z QLP ]RVWDü RNUHORQH i kry-
tycznie przeanalizowane wszystkie

V]F]HJyá\RSHUDF\MQHMHJRZGUa*DQLD

D ZLF XZDUXQNRZDQLD WHFhniczne,
finansowe, ekonomiczne, instytucjo-
nalne, handlowe,

VSRáHF]QR-kulturowe

oraz

]ZL]DQH]HURGRZLVNLHPQDWu-

UDOQ\P VWXGLXP Z\NRQDOQRFL So-
zwa

OD QD RNUHOHQLH UHQWRZQRFL Ii-

nansowej i ekonomicznej, a w rezulta-
cie jasne uzasadnienie celu realizacji
projektu

Ö

ZVWSQHVWXGLXPZ\NRQDOQRFL
studium, przeprowadzone podczas fa-
zy identyfikowania projektu, w którym

GHILQLXMH VL ZV]\VWNLH SRWHQFMDOQH

SUREOHP\ RFHQLD VL Dlternatywne

UR]ZL]DQLDSRF]\PZ\ELHUDVLpre-

IHURZDQHUR]ZL]DQLHZRSDUFLXRNUy-
terium

WUZDáRFLSURMHNWX

fiche / application form

fiszka / standardowy wniosek
(aplika

F\MQ\SUH]HQWXMF\SURMHNW /

karta projektowa
zob. standardowa fiszka projektu

FIDIC
(franc. Fédération Internationale
des Ingénieurs-Conseils)

0LG]\QDURGRZD)HGHUDFMD

,Q*\QLerów-Konsultantów
(FIDIC –

VNUyW]M]IUDQFXskiego)

FIDIC

WRPLG]\QDURGRZDIHGHUDFMDNUa-

MRZ\FK VWRZDU]\V]H QLH]DOH*Q\FK LQ*y-
nierów konsultantów. Wzory FIDIC doty-

F]FHSURFHGXU]DZLHUDQLDXPyZ]ZáDVz-
cza

QD UHDOL]DFM SURMHNWyZ infrastruktu-

UDOQ\FK ]QDMGXM SRZV]HFKQH ]DVWRVRZa-
nie

ZNRQWUDNWDFKPLdzynarodowych i kra-

jowych.

:]RU\),',&V]JRGQH z wymo-

JDPL %DQNX ZLDWRZHJR RUD]

→

Euro-

pejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju.

FICHE

73

financial analysis

analiza finansowa
pierwszy etap

→

analizy kosztów i korzy-

FLNWyU\EDGDSá\QQRüILQDQVRZSU]Hd-

VLZ]LFLD RUD] RSáDFDOQRü ] SXQNWX

ZLG]HQLD EH]SRUHGQLHJR Eeneficjenta;

ZEDGDQLXSá\QQRFLELHU]HVLSRGXZaJ

ZV]\VWNLH SU]HSá\Z\ SLHQL*QH Z FDá\P

F\NOX *\FLD SURMHNWu 2SáDFDOQRü SU]Hd-

VLZ]LFLDEDGDVLSRSU]H]SRUyZQ\Zanie

NRU]\FL L NRV]WyZ Z\UD*RQ\FK Z ZDUWo-

FLDFK SLHQL*Q\FK SU]HOLF]onych wg cen

U\QNRZ\FKQDMF]FLHMVWDá\FK]XZ]JOd-
nieniem ryzyka

UH]XOWDW\ V QDjF]FLHM

Z\UD*DQH ]D SRPoF ZHZQWU]QHM VWRS\

]ZURWXLZDUWRFLELH*FHMQHWWR
zob. ko

U]\FL L NRV]W\ ZDUWRü ELH*Fa

QHWWRZHZQWU]QDVWRSD]ZURWX

financial

control

kontrola

finansowa

PHFKDQL]P\LURGNL]DSHZQLDMFHSUDZi-

GáRZH IXQNFMRQRZDQLH SURFHVX JURPa-

G]HQLDLG\VSRQRZDQLDURGNDPLSXEOLFz-
nymi; kontrola finansowa obejmuje kon-

WURO]DU]dF] oraz audyt

financial

engineering

LQ*\QLHULDILQDQVRZD /PRQWD*
finansowy / wspó

áfinansowanie

SROHJD QD NRMDU]HQLX Uy*Q\FK (UyGHá
i sposobów finansowania dla realizacji
danego projektu

Financing Agreement

Umowa Finansowania (w

→

Phare

i

→

ISPA)

]DZLHUDQD SRPLG]\

→

NAO i

→

PAO

i Komisj

(XURSHMVN RNUHOD ]DVDG\

]DU]G]DQLD DGPLQLVWUDF\MQHJR L ILQDQVo-

ZHJR NRQWUDNWRZDQLH SáDWQRFL VSUa-

ZR]GDZF]Rü ILQDQVRZD WUDQVIHU URd-
ków na konto programu) oraz meryto-
rycznego (monitoring i weryfikacja fak-
tur) programu przez

→

PAO i

→

Jed-

nostk

:GUD*aMF

FINANCING AGREEMENT

74

Financing Memorandum

Memorandum

Finansowe

XPRZD SRGSLVDQD PLG]\ 8( L NUajem,

EGF\PDGUHVDWHPSRPRF\Z\]QDF]DM

FDFHOHRUD]]DVLJGDQHJRSURJUDPXSo-
mocowego
Ö

Memorandum Finansowe PHARE
u

PRZD PLG]\

→

.RPLVM (XURSHj-

VNDU]GHPNUDMXEHQHILFMHQWDSUo-
gramu Pha

UH 0HPRUDQGXP RNUHOD

FHOH SURJUDPX ZLHONRü URGNyZ Ii-

QDQVRZ\FK Z SRG]LDOH QD JáyZQH
komponenty, kryteria i sposoby reali-
zacji, i instytucje odpowiedzialne za
w

GUD*DQLH F]DV WUZDQLD ZNáDG kraju

be

QHILFMHQWD L LQQH ZDUXQNL ]DOH*QLH

od specyfiki programu. Od 1997 r.
memoran

GXPMHVWEDUG]LHM]ZL]áH]D

WRMHJRLQWHJUDOQF]FLV

→

Stan-

dardowe Fiszki Projektowe, zawiera-

MFH ZLFHM V]F]HJóáRZ\FK LQIRUPDFML
o celach i przeznacze

QLX URGNyZ

Podpisanie Memorandum Finansowe-

JR NRF]\ ID] SURJUDPRZDQLD L URz-
poczyna

ID]ZGUD*DQLDLPSOHPHQWa-

cji). Memorandum jest prawnym zo-

ERZL]DQLHP

→

Komisji do sfinanso-

ZDQLDRNUHORQHJR]DNUHVXX]JRGQLo-
nych projektów.

force majeure

VLáDZ\*V]D
wyj

tkowe wydarzenie lub okoliczQRü, na

NWyUVWURQDNRQWUDNWXQLHPDZSá\ZX

forecast


Ö

multiannual budget
forecasts

RJáRV]HQLHRSODQRZDQ\FKSU]HWDrgach /

LQIRUPDFMD GRW\F]FD SU]HZLG\Zanego
kontraktu
Ö

ZLHOROHWQLHSURJQR]\EXG*HWowe

framework
Ö

Framework Agreement

ramy / struktura / podstawa
Ö

Umowa Ramowa

XPRZD SRGSLVDQD SU]H] U]G 53
i Komi

VM(XURSHMVNPDMDU

FINANCING MEMORANDUM

75

Ö

framework contractor
(FWC)

Ö

framework loan

Ö

framework programme

Ö

Framework Regulation

Ö

institutional framework

RNUHODRJyOQHSU]H]QDF]HQLHSomocy
Unii dla Polski, wyznacza techniczne,
prawne i administracyjne ramy, w ja-

NLFKWDSRPRFMHVWZLDGF]RQDLZ\No-
rzystywana w Polsce. Realizacja ka

*

dego z programów

→

Phare podlega

ZSHáQL]asadom Umowy Ramowej.

Ö

kontraktor ramowy

Ö

SR*\F]NDUDPRZD

Ö

program ramowy

Ö

5R]SRU]G]HQLH5DPRZH

5R]SRU]G]HQLH ZSURZDG]DMFH RJyl-

QHSRVWDQRZLHQLDQDMZD*QLHMV]H]DVa-

G\ QS RGQRQLH IXQNFMRQRZDQLD )Xn-
duszy Strukturalnych (1260/99)

Ö

ramy instytucjonalne

fraud

na

GX*\FLHILQDQVRZH /QLHSUDZLGáRZRü

finanso

ZDRGX*HMVNDOL

G

gap
Ö

financial gap

Ö

regional gap

Ö

narrow the gap

luka / deficyt / niedobór
Ö

luka finansowa

Ö

luka regionalna /

]Uy*QLFRZDQLH

PLG]\Uegionalne

Ö

]PQLHMV]\üOXN / ]PQLHMV]\ü

Uy*QiF

gender

analysis

DQDOL]DUyZQRFLSáFL
identyfikacja i monitorowanie dynamiki

]PLDQ Z ]DNUHVLH V\WXDFML SáFL ]H V]F]e-

JyOQ\P XZ]JOGQLHQLHP Uy*QLF SRPLG]\
ko

ELHWDPLLP*F]\]QDPLRGQRQLH funkcji

(produkcyjnych, reprodukcyjnych, decy-

]\MQ\FK GRVWSX GR zasobów, specyfiki
potrzeb, zainte

UHVRZDLSUREOHPyZRUD]

EDULHUSHáQHJRZVSyáXF]HVWQLF]HQLDZUHDOi-
zowanych przed

VLZ]LFLDFK

GENDER ANALYSIS

76

gender equality

UyZQRXSUDZQLHQLHSáFL

SURPRZDQLHUyZQRFLV]DQVNRELHWLP*

F]\]Q Z LFK GRVWSLH GR LQIUDVWUXNWXU\
spo

áHF]QR-JRVSRGDUF]HM XVáXJ RUD] No-

U]\FLUR]ZRMRZ\FK. KD*G\SURMHNW finan-

VRZDQ\]HURGNyZXQLMQ\FK ma przyczy-

QLü VL GR ]PQLHMV]HQLD QLHUyZQRFL No-

ELHW L P*F]\]Q Z G]LHG]LQLH NWyUD MHVW
przedmiotem jego interwencji.

gender mainstreaming

priorytetowe traktowanie polityki
równo

FLSUDZNRELHWLP*F]\]Q

Geographic Information
System (GIS)

Geograficzny System Informacji
zbiór programów komputerowych, umo

*

OLZLDMF\FK ]DU]G]DQLH SU]HVWU]HQQ Ea-

] GDQ\FK Z SRáF]HQLX ] GDQ\PL RGQo-

V]F\PL VL GR RELHNtów w przestrzeni.
W ten sposób informacja przestrzenna

PR*HE\üSU]HWZRU]RQDZFHOX pozyskania
nowej informacji, wykonania komplekso-
wych analiz przestrzennych lub stworze-

QLD PDS F]\ UDSRUWyZ SUH]HQWXMF\FK

Z áDWZ\ GR RGF]\WDQLD VSRVyE UHODFMH
przestrze

QQH RSLV\ZDQ\FK ]MDZLVN 6Náa-

dowy

PLFDáHJRV\VWHPX*,6VQDRJyá

1)

zintegrowana, cyfrowa baza danych,
zawie

UDMFD LQIRUPDFMH R RELHNWDFK

przestrzennych;

2)

s

SU]WRSURJUDPRZDQLHRUD]SHUVRQHO

pra

FXMF\]V\VWHPHP

*HRJUDILF]QH 6\VWHP\ ,QIRUPDFML ]RVWDá\
zaprojektowane w celu zbierania, prze-

FKRZ\ZDQLD ]DU]G]DQLD L DQDOL]RZDQLD
informacji o obiektach w przestrzeni. Lo-
kalizacja przestrzenna jest elementem nie-

]EGQ\P GOD SU]HSURZDG]HQLD ZáDFi-
wych analiz.

globalisation

globalizacja

WUHQG ]DFLHQLDQLD VL SRZL]D VSRáHFz-
nych, ekonomicznych, ekologicznych i in.

Z VNDOL ZLDWRZHM : ]DU]G]DQLX SU]Hd-

VLELRUVWZHP D WDN*H Z SURJUDPRZDQLX

GENDER EQUALITY

77

rozwoju regionalnego, globalizacja ozna-

F]DSRWU]HEXZ]JOGQLHQLHQLDZVWUDWHJLL

G]LDáDQLD V]HURNR UR]XPLDQ\FK XZDUXn-

NRZD ]HZQWU]Q\FK R Z\PLDU]H ZLDWo-

Z\P=DVDGQLF]\PQRQLNLHPJOobalizacji

MHVWSU]\VSLHV]HQLHSU]HSáywu informacji.

Global Resource Information
Database (GRID)

ZLDWRZD%D]D'DQ\FKR=DVREDFK
Naturalnych
finansowana przez UNEP (Program Na-
rodów Zjednoczonych w Zakresie Ochro-

Q\URGRZLVND) w(XURSLHPDWU]\RURd-
ki: Arendal, Genewa, Warszawa. GRID
stosuje

→

Geograficzne Systemy Infor-

PDFML L WHOHGHWHNFM 3U]HWZDU]D L XGo-

VWSQLD LQIRUPDFM SU]HVWU]HQQ R URGo-
wisku w skali globalnej i regionalnej.

gmina / municipality /
commune

1

gmina

goods

dobra

np.: przy realizacji projektów infrastruk-
tural

Q\FK VSU]W Z\NRQDZF\ PDWHULDá\

urzadzenia i roboty tymczasowe

governance

U]G]HQLH /]DU]G]DQLH / kierowanie

graduate, school-leaver

absolwent

V]NRá\

grant / subsidy










Ö

grant beneficiary

grant / dotacja

rodki finansowe przekazane biorcy (np.

JPLQLH QD FLOH RNUHORQ\ Z XPRZLH
(lub w prawie) cel. Biorca pod rygorem

SUDZD QLH PR*H ]PLeQLü SU]H]QDF]HQLD

URGNyZ L Z\GDü QS GRWDFML QD EXGRZ
ratusza, na zagraniczny wyjazd studialny.
W praktyce programów pomocowych UE

EH]SRUHGQLH ZVSDUFLH EHQHILFMHQWD Z IRr-
mie

EH]]ZURWQHJR ILQDQVRZDQLD EG( No-

finansowania jego projektu.
Ö

beneficjent dotacji

1

WHUPLQ´FRPPXQH´PR*HE\üstosowany w sensieJPLQDMDNRÄZVSyOQRWDPLHV]NDFyZ

”

GRANT

78

Ö

global grant

Ö

grant globalny
w

→

Funduszach Strukturalnych:

obok klasycznego trybu

]DU]G]DQLD

→

programami operacyjnymi przez

→

,QVW\WXFM=DU]G]DMF, Unia Eu-

URSHMVNDZ\NRU]\VWXMHPR*OLZRüSU]e-

ND]DQLD URGNyZ

→

Funduszy Struk-

turalnych w formie grantu globalnego
dla instytucji-

SRUHGQLNDZVND]DQHJR

SU]H] ]DLQWHUHVRZDQH SDVWZR F]áRn-
kowskie. Zawarta w tej sprawie umo-

ZD RNUHOD rodzaje dziaáD NU\WHULD
doboru beneficjentów, warunki i za-
kres pomocy Funduszy Strukturalnych
oraz zasady monitoringu. Zasadniczo

JUDQW\JOREDOQHVáX*ZVSDUFLXORNDl-
nych inicjatyw rozwojowych. Instytu-
cja-

SRUHGQLN PXVL SU]HGVWDZLü JZa-

UDQFMHSá\QQRFLILQDQVRZHMposiaGDü
odpowiednie kompetencje administra-
cyjne, opero

ZDü QD REV]DU]H GDQHJR

regionu (regionów).

grassroot initiative

inicjatywa oddolna

QSSRGHMPRZDQDSU]H]LQVW\WXFMQL*V]e-
go szczebla

gross domestic product (GDP)









Ö

GDP according to PPP
(purchasing power parity)

produkt

krajowy

brutto

(PKB)

obra

]XMH NRFRZ\ UH]XOWDW G]LDáDOQoFL

wszystkich podmiotów gospodarki naro-

GRZHMVWDQRZLVXP

→

ZDUWRFLGRGDQHM

brutto wytworzonej przez wszystkie kra-
jowe jednostki instytucjonalne, p

RZLk-

szon

o podatki od produktów i pomniej-

szon

o dotacje od produktów; PKB jest

mierzony w

→

cenach rynkowych (def.

GUS)
Ö

3.%ZHGáXJSDU\WHWXVLá\
nabywczej

3.% V]DFRZDQ\ ]JRGQLH ] ]DVDG

ZHGáXJ NWyUHM stopa nominalnej de-
precja

FMLNXUVXZDOXWRZHJRUyZQDVL

ró

*QLF\PLG]\NUDMRZD]DJUDQLF]Q

VWRS LnIODFML 333 REOLF]D VL DE\

GRASSROOT INITIATIVE

79

Ö

GDP per capita

XVWU]HF VL ]QLeNV]WDáFH ]ZL]DQ\FK

] Uy*Q\P SR]LRPHP FHQ Z SRV]F]e-

JyOQ\FK NUDMDFK 3U]\Náadowo, PPP

MHVWUHGQLZD*RQZVND(QLNyZUHOa-
tywnych cen w odniesieniu do jednoli-
tego koszy

ND GyEU L XVáXJ NWyUH V

porównywalne i reprezentatywne np.

GOD ZV]\VWNLFK SDVWZ F]áRQNRwskich
UE.

Ö

PKB per capita/PKB na mieszka

ca

produkt krajowy brutto w przeliczeniu
na jednego mieszka

ca

gross national product (GNP)

produkt narodowy brutto (PNB)

3.%SOXVGRFKRG\QHWWR]W\WXáXZáDVQo-

FL]DJUaQLF

gross value added (GVA)

ZDUWRüGRGDQDEUXWWR(WDB)

PLHU]\ ZDUWRü QRZR Z\WZRU]RQ L MHVW

REOLF]DQDMDNRUy*QLFDSRPLG]\SURGXk-

FM JOREDOQ D ]X*\FLHP SRUHGQLP GHI
GUS)

guarantee
Ö

guarantee fund

Ö

guarantee fund for risk
capital

Ö

guarantee of solvency

Ö

performance guarantee

Ö

tender guarantee

Ö

retention money guarantee

gwarancja /

SRUF]HQLH

Ö

fundusz gwarancyjny /

SRUF]HQLRZ\

Ö

fundusz gwarancyjny dla kapi

WDáX

podwy

*szonego ryzyka

Ö

JZDUDQFMDZ\SáDFDOQRFL

Ö

gwarancja wykonania

Ö

wadium

Ö

gwarancja kwot zatrzymanych

guidelines (eg. for applications)

Z\W\F]QHQSGODVNáDGDMF\FK
wnioski / wnioskodawców)

GRNXPHQW RNUHODMF\ ZDUXQNL XELegania

VL R GRWDFMH NWR PR*H VL XELHJDü Uo-
dzaje dozwolonych dzia

áD NRV]W\ NWyUH

PRJ]RVWDüZVSyáILQDQVRZDQHoraz kry-

WHULD RFHQ\ Z\W\F]QH ]DZLHUDM WDN*H

SUDNW\F]QH ZVND]yZNL GRW\F]FH Z\SHá
niania wniosków, wymaganych aneksów,

D WDN*H SURFHGXU L ]DVDG ]DZLHUania
umów

GUIDELINES

80

H

hierarchy of objectives /
objective tree

hierarchia

celów

/

drzewko

celów

w

→

3&0 GLDJUDP REUD]XMF\ SU]HZi-

G\ZDQH G]LDáDQLD Z XNáDG]LH ORJLF]Q\P

]XZ]JOGQLHQLHPUHODFMLG]LDáDQLD-efekty),

VSRU]G]DQ\MDNRNROHMQ\HWDSSRDQDOL]LH
problemowej

human resources development
(HRD)

rozwój zasobów ludzkich

NDSLWDáX

ludzkiego

human resources management
(HRM)

]DU]G]DQLH]DVREDPLOXG]NLPL

I

identification phase

etap identyfikacji projektu
w

→

PCM: drugi etap cyklu zarz

dzania

pro

MHNWHP SROHJDMF\ QD ZVWSQ\P RSUa-

FRZDQLXSURMHNWX]XZ]JOGQLHQLHPFelów,

UH]XOWDWyZLG]LDáDPDMF\QDFHOXXVWa-

OHQLH F]\ QDOH*\ NRQW\QXRZDü RSUDFRZy-
w

DQLHVWXGLXPZ\NRQDOQRFLSURMHktu

impact






Ö

adverse impact
e.g. on the environment

Ö

cross-border impact

RGG]LDá\ZDQLH /ZSá\Z(projektu)

NRQVHNZHQFMH GOD EH]SRUHGQLFK DGUHVa-

WyZSR]DNRF]HQLXLFKXG]LDáXZSURMHk-

FLH OXE SR XNRF]HQLX GDQHM LQZHVW\FML

D WDN*H SRUHGQLH NRQVHNZHQFMH GOD Ln-
nych adresatów, którzy skorzystali lub
stracili w wyniku realizacji projektu
Ö

QLHNRU]\VWQHRGG]LDá\ZDQLH

QSQDURGRZLVNR

Ö

efekt transgraniczny

impartiality

EH]VWURQQRü

HIERARCHY OF OBJECTIVES

81

implement / carry out
(a programme, a project)

ZGUD*DüSURJUDPSURMHNW

implementation

Ö

implementation
arrangements

Ö

implementation schedule

Ö

implementation structures

wd

UD*DQLH / implementacja / realizacja

(programu)
Ö

ustalen

LDGRW\F]FHUHDOL]DFji

Ö

KDUPRQRJUDPZGUD*DQLD

Ö

VWUXNWXU\ZGUD*DMFH

improvement

poprawa

inception period

HWDSZVWSQ\
w

→

PCM: etap od momentu uruchomie-

nia projektu do momentu spo

U]G]HQLD

UDSRUWXZVWSQHJRZHjFLD

income

dochód

in-depth (analysis)

V]F]HJyáRZa (analiza)

indebtedness of a region

SR]LRP]DGáX*HQLDUHJLRQX

indicative
Ö

indicative allocation

Ö

indicative allocations
of the commitment appro-
priations

Ö

indicative breakdown
by objectives

Ö

indicative programme

indykatywny / planowany
Ö

planowana alokacja

Ö

LQG\NDW\ZQ\SRG]LDá]RERZL]D
finansowych

Ö

LQG\NDW\ZQ\SRG]LDáURGNyZ
we

GáXJ&elów

Ö

program indykatywny
indyka

W\ZQRü SURJUDPX R]QDF]D *H

→

Komisja Europejska nie dokonuje

formalno-prawnego zobowi

zania, lecz

Z\UD*D LQWHQFM SU]\]QDQLD RNUeORQHM

NZRW\MHOLQLH]DMGRNROLF]QoFLNWyUH

]RVWDá\E\ uznane za warunki nie sprzy-

MDMFH VSHáQLHQLX WDNLHM GHNlaracji (np.

MH*HOLEHQHILFMHQWQLHGRWU]\PDáZV]\Vt-

NLFK]RERZL]DIRUPDlnych)

indicator

ZVND(QLN

PLDUDFHOyZMDNLHPDM]RVWDüRVLJQL

WH]DDQJD*RZDQ\FK]DVREów, uzyskanych

INDICATOR

82

Ö

indicator of achievement

Ö

baseline indicator

Ö

input (resource) indicator

Ö

output indicator

Ö

result indicator

Ö

impact indicator

produktów, efektów oraz innych zmien-

Q\FK QS HNRQRPLF]Q\FK VSRáHFznych,

GRW\F]F\FKRFKURQ\URGRZiska)
zob.

ZVND(QLNL SMART

Ö

ZVND(QLNRVLJQLü

Ö

ZVND(QLNbazowy

ZVND(QLN RSLVXMF\ V\WXDFM VSRáHFz-
no-

JRVSRGDUF] QD REV]DU]H UHDOL]a-

cji projektu, mierzony przed rozpo-

F]FLHPMHJRZGUD*DQLD, w celu osza-

FRZDQLD ]DFKRG]F\FK ]PLDQ w na-

ZL]DQLXGRFHOyZL]DáR*HSURMHNWX

Ö

ZVND(QLNZNáDGX

ZVND(QLN RGQRV]F\ VL GR ]asobów
finansowych, ludzkich, materialnych
i organizacyj

Q\FK ]DDQJD*RZDQ\FK

przez beneficjenta na kolejnych eta-

SDFKZGUD*DQLDSURMHktu

Ö

ZVND(QLNSURGXNWX

ZVND(QLNRGQRV]F\VLGRNRQNUHtnych

G]LDáD SU]HSURZDG]RQ\FK Z Uamach
danego projektu (opisuje wszystkie pro-

GXNW\ PDWHULDOQH L XVáXJL NWyUH RWU]y-
muje beneficjent w trakcie realizacji

SURMHNWX]HURGNyZILQDQVRZ\FKSU]e-
znaczonych na dany pro

MHNWZVND(QLNL

SURGXNWXPLHU]RQHVZMHGQRVWNDFKIi-
zycznych lub finansowych

Ö

ZVND(QLNUH]XOWDWX

ZVND(QLN NWyU\ MHVW ]ZL]DQ\ EH]So-

UHGQLR ] QDW\FKPLDVWowymi efektami
projektu i dostarcza informacji o zmia-
nach,

MDNLHQDVWSLá\ZZ\QLNXZGUo-

*HQLDSURMHNWXXEH]SRUHGQLFKEHQe-
ficjentów pomocy

Ö

ZVND(QLNZSá\ZX /RGG]LDá\Zania

ZVND(QLN NWyUH RGQRVL VL Go konse-
kwencji danego projektu wykraczaj

cych poza natychmiastowe efekty dla

EH]SRUHGQLFK Eeneficjentów (np.

ZSá\ZSURMHNWXQDV\WXDFMVSRáHFzno-

JRVSRGDUF] Z SHZQ\P RNUHVLH RG

]DNRF]HQLDMHJRUHDOizacji)

INDICATOR

83

Ö

key indicator

Ö

indicators: measurable,
precise, quantified

Ö

Objectively Verifiable
Indicators (OVI)

Ö

qualitative indicator

Ö

quantitative indicator

Ö

SMART indicators

Specific
Measurable
Agreed upon
Realistic and sensitive
Time bound and cost-effective

Ö

ZVND(QLNNOXF]RZ\ /RQDMZD*QLHj-
szym znaczeniu

Ö

ZVND(QLNLPLHU]DOQH /GRNáDGQH /
kwantyfikowalne

Ö

obiektywnie weryfikowalne
wska

(niki

w

→

PCM:

ZVND(QLNLmierzalne, po-

]ZDODMFHVWZLHUG]LüF]\]DáR*RQHFe-

OH ]RVWDá\ RVLJQLWH QD ND*G\P So-
ziomie hierarchii

→

tablicy logicznej

SURMHNWX VWDQRZLFH SRdVWDZ GR
utworzenia

ZáDFLZHJRV\VWHPXPRQi-

toringu

Ö

ZVND(QLNMDNRFLRZ\

Ö

ZVND(QLNLORFLRZ\

Ö

ZVND(QLNL60$57

ZVND(QLNL X*\ZDQH Z HZDOXDFML SUo-
jektów

FKDUDNWHU\]XMFH VL QDVWSu-

MF\PLFHFKDPL

GRNáDGQH
mierzalne
uzgodnione
realistyczne i

ZUD*OLZH

ograniczone w czasie i efektywne

Individual Action Plan (IAP)

LQG\ZLGXDOQ\SODQG]LDáDQLD

industrial park

SDUNSU]HP\VáRZ\

industry in decline

XSDGDMF\VFK\áNRZ\SU]HP\Vá

infrastructure
Ö

basic infrastructure

Ö

“hard” infrastructure

Ö

high-tech infrastructure

Ö

public infrastructure
(of economic importance)

Ö

“soft” infrastructure

infrastruktura

Ö

infrastruktura podstawowa

Ö

„twarda” infrastruktura
np. drogi, media, sieci itp.

Ö

infrastruktura w zakresie
zaawansowanych technologii

Ö

infrastruktura publiczna
(o znaczeniu gospodarczym)

Ö

ÄPLNNa” infrastruktura

QS XVáXJL GOD EL]QHVX – finansowe,
doradcze itp.

INFRASTRUCTURE

84

Innovative Actions

']LDáDQLD,QQRZDF\MQH
w

→

)XQGXV]DFK6WUXNWXUDOQ\FKG]LDáa-

nia inno

ZDF\MQH :VSyOQRW REHMPXMFH

PLQVWXGLDSURMHNW\SLORWD*RZHL wymia-

QGoZLDGF]H

innovation

innowacja
1)

SURFHV REHMPXMF\ SRZVWDQLH SRPy-

VáXSUDFHEDGDZF]R-rozwojowe i pro-

MHNWRZH SURGXNFM PDUNHWLQJ L XSo-

ZV]HFKQLDQLHGyEUXVáXJHWF

2)

GREUD XVáXJL OXE SRP\Vá\ NWyUH V

SRVWU]HJDQHSU]H]RGELRUFMDNRMDNo-

FLRZR QRZH QD RGSRZLaGDMF\FK LP
rynkach

innovative capacity

]GROQRüGRJHQHURZDQLD innowacji

inputs

QDNáDG\

G]LDáDQLDNWyUHQDOH*\SRGMüRUD]URGNL

QS ]DVRE\ OXG]NLH PDWHULDáRZH L ILQDn-
sowe), które

QDOH*\ ]DDQJD*RZDü Z FHOX

RVLJQLFLD]DáR*RQHJRproduktu

instalment (of payment)

UDWDSáDWQRFL

institution
Ö

Institution Building

Ö

institution strengthening

Ö

International Financing
Institution (IFI)

instytucja

Ö

wsparcie w zakresie rozwoju insty-
tucjonalnego
proces wspierania administracji kra-

MyZNDQG\GXMF\FKZ]DNUHVLHUR]Zi-
jania ich struktur, strategii, zasobów

OXG]NLFK L XPLHMWQRFL ]DU]GF]\FK
potrzebnych do wzmocnienia ich

]GROQRFLZ\GDMQRFL DGPLQLVWUDF\j-

QHM]ZL]DQHM]F]áRQNRVWZHm w UE

Ö

Z]PDFQLDQLHSRWHQFMDáX
instytucjonalnego

Ö

0LG]\QDURGRZD,QVW\WXFMD
Finan

VXMFD

institutional framework

ramy instytucjonalne
struktura instytucjonalna w ramach której

SURMHNWEG]LHUHDOL]RZDQ\

INNOVATIVE ACTIONS

85

Instrument for Structural Poli-
cies for Pre-accession (ISPA)

Instrument Przedakcesyjnej Polityki
Strukturalnej
opracowany przez

→

.RPLVM(XURSHjVN

w 1998 r. instrument finansowy, wspiera-

MF\ NUDMyZ (XURS\ URGNRZR-

:VFKRGQLHM SU]\JRWRZXMF\FK VL GR Dk-
cesji do UE. Wzorowany na

→

Funduszu

6SyMQRci, przeznaczony jest dla du*\FK
projektów inwestycyjnych, powy

*HMPOQ

HXUR:VSDUFLHREHMPXMHG]LDáDQLDZ]a-

NUHVLH URGRZLVND QDWXUDOQHJR RUD] do-
stosowania sieci komunikacyjnych i trans-
portowych do standardów europejskich.
Program ISPA realizowany w latach 2000
- 2006 dysponuje 1,04 mld euro rocznie.

URGNLUR]G]LHODQHsSURSRUFMonalnie do

OLF]E\ PLHV]NDFyZ, powierzchni kraju

RUD] 3.% QD JáRZ PLHV]NDFD ,QVWUu-

PHQWMHVWUyZQROHJá\GRSURJUDPXZVSDr-
cia dla rolnictwa i obszarów wiejskich

→

SAPARD oraz

→

Phare, zintegrowanych

w ramach

→

3DUWQHUVWZD GOD &]áRQNo-

stwa. Alokacja dla Polski w ramach ISPA
na rok 2001 wynosi 365 mln euro, a sza-
cunkowa alokacja na rok 2002 – 362,5 mln
euro

instruments of regional
development

instrumenty rozwoju regionalnego
r

HJXODFMHLVIRUPDOL]RZDQHG]LDáDQLDZVSLe-

UDMFHUR]ZyMUHJLRQDOQ\1DRJyáZ\Uy*

QLDVLQDVWSXMFHLnstrumenty:
1. Instrumenty finansowe:

a)

EH]SRUHGQLH GRWDFMH ÄPLNNLH´

NUHG\W\ R REQL*RQ\P OXE VXEVy-
diowanym oprocentowaniu), kon-
cesje podatkowe i parapodatkowe,
subsydia dla przedsi

biorstw,

b)

SRUHGQLH JZDUDQFMH EDQNRZH

por

F]HQLDXG]LDá\NDSLWDáRZH

2. Rozwój infrastruktury technicznej;

5R]ZyMÄPLNNLHM´LQIUDVWUXNWXU\RWo-
czenia instytucjonalnego biznesu), wspar-

FLHJáyZQLHQDU]HF]

a) dost

SXGRLQIRUPDFMLLGRUDGztwa

INSTRUMENTS OF REGIONAL DEVELOPMENT

86

b)

V]NROH

c)

%5 %DGD L 5R]ZRMX WUDQVIeru

technologii i innowacji;

Integrated (Development)
Programme

Zintegrowany Program (Rozwoju)

SURJUDP VNáDGDMF\ VL ] ZLHOX NRPSo-
nentów (w rozumieniu np.

→

Phare SSG)

interdependency between
regional economies

ZVSyá]DOH*QRüPLG]\JRVSRGDrkami
regionalnymi

interest
Ö

interest account

Ö

interest accrued

Ö

interest bearing account

odsetki

Ö

konto odsetkowe

Ö

QDURVáHRGVHWNL

Ö

konto oprocentowane

intermediate body

instytucja p

RUHGQLF]FD

instytucja, której instytucja zarz

dzajca

SRZLHU]\áD ]DU]G]DQLH F]FL danego
programu

internet technology-based
companies

SU]HGVLELRUVWZDG]LDáDMFHZRSDrciu
o techno

ORJLLQWHUQHWRZ

INTERREG

INTERREG

inicjatywa

→

Unii Europejskiej, wspiera-

MFDZVSyáSUDFPLG]\UHJLRQDOQWUDQV-

JUDQLF]Q L PLG]\QDURGRZ VáX*F

]UyZQRZD*RQHPX UR]ZRMRZL RUD] LQWe-
gracji terytorium Unii Europejskiej. In-

WHUUHJ REHMPXMH UyZQLH* G]LDáDQLD Z re-
giona

FK SDVWZ F]áRQNRZVNLFK JUDQLF]

cych z krajami beneficjentami programu

→

3KDUH FLOH VNRRUG\QRZane z

→

Phare CBC (Cross-Border Cooperation).
Zob. Inicjatywy Unii Europejskiej.

intervention
Ö

intervention logic

interwencja

G]LDáDQLH

Ö

strategia realizacji projektu
w

→

PCM

RSLV SURMHNWX QD ND*G\P

z czterech etapów hierarchii celów
przedstawionych w

→

matrycy logi-

cznej

INTEGRATED PROGRAMME

87

Ö

levels of intervention

Ö

SR]LRP\RGG]LDá\ZDQLD /
interwencji

investment
Ö

acquis related investment /
investment in acquis

Ö

blue chip investment

Ö

brownfield investment

Ö

greenfield investment

Ö

investment criteria

Ö

investment support

Ö

investment support
projects

Ö

tangible / intangible
investment

inwestycja

Ö

LQZHVW\FMHG]LDáDQLDZVSLHUDMDFH

]EOL*HQLHGRSUDZRGDZVWZD
i standardów UE
np. w programie

→

Phare SSG przez

SRMFLHLQZHVW\FMHUR]XPLHVLQLHW\l-
ko inwestycje infrastrukturalne, ale

WDN*HSURMHNW\QDU]HF]UR]ZRMX]DVo-

EyZ OXG]NLFK RUD] 03 Z W\P Go-
radztwo i konsultacje)

Ö

bezpieczna inwestycja kapita

áRZD

Ö

LQZHVW\FMDQDED]LHLVWQLHMFHM
infrastruktury

Ö

inwestycja od podstaw

Ö

kryteria inwestycyjne

Ö

wsparcie inwestycyjne

Ö

projekty wsparcia inwestycyjnego

Ö

inwestycja materialna /
niematerialna

invitation to tender

zaproszenie do przetargu

invoice

faktura

irrecoverable (tax)

nie do odzyskania (podatek)

irregularity (in project’s
implementation)
Ö

detect irregularities

Ö

correct irregularities

Ö

prevent irregularities

niepra

ZLGáRZRü(w realizacji projektu)

Ö

Z\NU\ZDüQLHSUDZLGáRZRFL

Ö

NRU\JRZDüQLHSUDZLGáRZRFL

Ö

]DSRELHJDüQLHSUDZLGáRZoFLRP

job
Ö

job broking

Ö

job creation

Ö

job mobility

Ö

job retention

Ö

job rotation

praca / miejsce pracy
Ö

SRUHGQLFWZRSUDF\

Ö

tworzenie nowych miejsc pracy

Ö

PRELOQRü /JRWRZRüGR]PLDQ\
pracy

Ö

utrzymanie miejsca pracy

Ö

Z\PLHQQRüSUDF\ / rotacja pracy

F]VWR R „Z\PLHQQRFL SUDF\” mówi

JOB

88

Ö

job search / job-seeking

Ö

safeguarded job

Ö

gross jobs

Ö

net jobs

Ö

permanent job

Ö

temporary job

VL JG\ SUacownik w celu rozwoju

L SRJáELHQLD VZRLFK XPLHMWQRFL

L GRZLDGF]H SU]HFKRG]L V\VWHPa-

W\F]QLH SU]H] Uy*QH VWDQRZLVND SUacy

Z SU]HGVLELRUVWZLH -HVW WR HOHPHQW
planowania indywidualnych karier,

SU]\NáDGRZR Z SURMHNWDFK QD U]HF]
rozwoju zasobów ludzkich: przedsi

biorstwo o

WU]\PXMH PR*OLZRü Z\Váa-

nia swojego pracownika na szkolenia

QD ]HZQWU] ILrmy, a na okres jego

QLHREHFQRFLSU]\MPXMHQDMHJRPLHj-

VFHRVREEH]URERWQ.

Ö

poszukiwanie pracy

Ö

praca chroniona

Ö

miejsca pracy brutto
liczba utworzonych miejsc pracy

Ö

miejsca pracy netto

XWZRU]RQH PLHMVFD SUDF\ ] XZ]JOd-
nieniem m.in.

→

efektu przeniesienia

→

HIHNWX]DVWSRZDQLD

→

efektu mno

*

nikowego oraz

→

efektu ‘deadweight’

Ö

VWDáHPLHMVFHSUDF\

Ö

okresowe miejsce pracy

K

know-how






Ö

Know-How Fund

know–how

/

]QDMRPRüU]HF]\

QLH REMWD SUDZDPL SDWHQWRZ\PL OLFHn-
cjami i innymi zabezpieczeniami prawny-

PLF]üZLHG]\QDWHPDWVSRVREXZ\WZa-
rzania dób

U L XVáXJ 2EHMPXMH HOHPHQW\

V]WXNL L ZLHG]\ HNVSHUFNLHM ]ZL]DQHM

]NRQNUHWQ\PSURGXNWHPOXEWHFKQRORJL

Ö

Fundusz Know-How
Fundusz Know-How dla Polski, utwo-
rzony w Wielkiej Brytanii w 1989 r.
na rzecz pomocy dla rozwoju demo-
kracji w Polsce i przechodzenia do
gospodarki rynkowej. W latach dzie-

ZLüG]LHVLW\FK ILQDQVRZDá UHGQLo-

KNOW-HOW

89

Ö

know-how transfer

rocznie pomoc o war

WRFLRNPOQ

IXQWyZPOQ]á)XQGXV]]DNRF]\

VZRMG]LDáDOQRüZPDUFXU

Ö

transfer wiedzy / transfer
know-how

knowledge economy

gospodarka oparta na wiedzy

knowledge – intensive activity

G]LDáDOQRüRSDUWDQDZLHG]\

L

labour
Ö

labour code

Ö

labour demand / demand
for labour

Ö

labour force

Ö

labour market analysis

Ö

national / domestic /
labour / (job) market

Ö

labour turnover

praca

Ö

kodeks pracy

Ö

SRS\WQDVLáURERF]

Ö

OXGQRüF]\QQD]DZRGRZR

Ö

analiza rynku pracy

Ö

krajowy rynek pracy

Ö

IOXNWXDFMD]DVREyZVLá\UREoczej

Labour Office
Ö

Poviat Labour Office (PLO)

Ö

Voivodship Labour Office
(VLO)

XU]GSUDF\

Ö

3RZLDWRZ\8U]G3UDF\(PUP)

Ö

:RMHZyG]NL8U]G Pracy (WUP)

learning by doing

QDXNDSRSU]H]G]LDáDQLDSUDNW\F]QH

lending instruments / loan
instruments

LQVWUXPHQW\SR*\F]NRZH

Leonardo Da Vinci Programme

Program Leonardo Da Vinci

SURJUDP SURPRFML L UR]ZRMX NV]WDáFenia
i szkolenia zawodowego p

RSU]H]Z\PLDQ

GRZLDGF]H L LQQRZDFML; obejmuje tak*H

3ROVNILQDQVRZDQ\]HURGNyZ8(

letter of acceptance

OLVWDNFHSWXMF\

SLVPR SRGSLVDQH SU]H] =DPDZLDMFego
zawieraj

FHIRUPDOQDNFHSWDFM Oferty

LETTER OF ACCEPTANCE

90

levels of territorial units
Ö

micro

Ö

mezzo

Ö

macro

poziomy jednostek terytorialnych
Ö

mikro

Ö

mezo

Ö

makro
zob. gmina, powiat, województwo

leverage
Ö

leverage effect

G(ZLJQLD

Ö

HIHNWG(ZLJQL

QS MH*HOL SU]\ GRWDFML W\V euro

ZDUWRü SUoMHNWX Z\QLRVáD W\V
euro jest to

G(ZLJQLD

lifelong learning / recurrent
education

NV]WDáFHQLHXVWDZLF]QH

list
Ö

checklist

Ö

longlist

Ö

shortlist

lista

Ö

OLVWDVSUDZG]DMFD

Ö

ÄGáXJDOLVWD´
w procedurach przetargowych: lista

SRGVXPRZXMFDZV]\VWNLFKRIHUHntów,

NWyU]\]áR*\OLVZRMHDSOLNDFMHQDSU]e-
targ ogran

LF]R\QDZLDdF]HQLHXVáXJ

Ö

„krótka lista”
w procedurach przetargowych: lista

RIHUHQWyZ Z\ELHUDQ\FK ] ÄGáXJLHM Oi-
sty”, którzy zostali zaproszeni do

SU]HWDUJX SR VSHáQLHQLX ZDUXQNyZ
prekwalifikacji

living standard

SR]LRP*\FLD /VWRSD*\FLRZD

loan
Ö

global loans, given by the
European Investment Bank

Ö

loan guarantee

SR*\F]ND

Ö

SR*\F]NLJOREDOQH, udzielane przez
Europejski Bank Inwestycyjny

Ö

SRUF]HQLHSR*\F]NL

lobbying

lobbying

RGG]LDá\ZDQLH QD UR]ZL]DQLD SUDwne

L GHF\]MH ZáDG] GURJ SU]HGVWawienia

XU]Gnikom i parlamentarzystom infor-
macji, opinii i uwag przez organizacje

UHSUH]HQWXMFH RNUHORQH JUXS\ LQWHUe-
sów; w demokracjach lobbying jest zinsty-
tucjonalizowany: oficjalni reprezentanci

LEVELS OF TERRITORIAL UNITS

91

W\FKJUXSV]apraszani do prac komisji,

]HVSRáyZ JUXS URERF]\FK SRwoá\ZDQ\FK

SU]H]ZáDG]H; nazwa wywoG]LVL];,;Z

RGZ\F]HNXMF\FKZNRU\WDU]DFKDQJORb-

E\XU]GyZRVyE]DELHJDMF\FKRSU]\M
cie

SU]H] ZáDG]H URzVWU]\JQLü ]JRGQ\FK

z interesami „lobbystów”

Local Employment Pact

Lokalne Porozumienie na rzecz
Zatrudnienia

logframe matrix / logical
framework matrix

matryca (tablica) logiczna / macierz
projektu
jeden ze sposobów prezentacji progra-
mów/projektów, stosowany w ramach

→

Phare oraz kontraktów wojewódzkich.

-HVW WR WDEHOD SU]HGVWDZLDMFD ORJLN Ln-

WHUZHQFML SURMHNWX ]Dáo*HQLD RELHNW\ZQH

ZVND(QLNLL(UyGáDLFKZHU\ILNDFML:Pa-
trycy:

→

ZNáDGRZL

→

produktom,

→

FHORP V]F]HJyáRZ\P RUD]

→

szerszym

progra

PXSURMHNWX SU]\SRU]GNRZXMH VL

skwan

W\ILNRZDQH ZVND(QLNL RVLJQLü

RUD] ]Dáo*HQLD L ]DJUR*HQLD NWyUH PRJ

ZDUXQNRZDüOXEXWUXGQLüRVLJQLcie ce-

OyZZ\*V]HJRSR]LRPX'RGDWNRZRZPa-
trycy wskazu

MHVLWDN*HGRNXPHQW\GDQH

statystyczne, raporty itp.), w których zo-

VWDQ]ZHU\ILNRZDQHZVND(QLNLRVLJQLü

lot

WUDQV]DURGNyZILQDQVRZ\FKprzeka-
zywanych na konto programu) / seria /

F]ü / partia zamówienia

M

mainstreaming

QDGDZDQLHF]HPXSULRU\WHWX

maintaining

utrzymywanie

MAINTAINING

92

maintenance of jobs

utrzymanie miejsc pracy / zachowanie
miejsc pracy

maintenance period

okres wyznaczony w kontrakcie, prze-

]QDF]RQ\QDXNRF]HQLHUREyWLXVXQL

FLHXVWHUHNSU]H]Z\NRQDZF

major project (within
Structural Funds)

wielki projekt / projekt indywidualny
(w rozumieniu Funduszy Struktural-
nych)

SURMHNWREHMPXMF\]HVSyáSUDFFLOHSo-

ZL]DQ\FK]HVREUyZQLH*SRGZ]JOdem

HNRQRPLF]Q\P RUD] SHáQLF\FK RNUHORQ

IXQNFM WHFKQLF]Q ] MaVQR RNUHORQ\PL

FHODPLNWyU\FKFDáNowity koszt brany pod

XZDJSU]\V]DFoZDQLXZNáDGX)XQGXV]\
Strukturalnych) przekracza 50 mln euro

managerial control

NRQWUROD]DU]GF]D
wszelkie mechanizmy kontrolne doty

F]FH

G]LDáania danej instytucji

mandatory specification /
requirement

RERZL]XMFHVSHF\ILNDFMH /

RERZL]XMFHZ\PDJDQLD

marginalisation

marginalizacja

WX SURFHV LOXE VWDQ Z\áF]HQLD spo-

áHF]QRFLLQVW\WXFML obszarów z procesów
rozwojowych

market failure

QLHGRVNRQDáRüU\QNX

Marshal
elected president of the Voivod-
ship Board

0DUV]DáHN
Prze

ZRGQLF]F\=DU]GX:RMHZyG]WZD

materials

PDWHULDá\
w projektach infrastrukturalnych: wszel-
kiego rodzaju rzeczy, stanowi

FH F]ü

UREyW VWDá\FK áF]QLH ] SR]\FMDPL REHj-
mu

MF\PL VDPH GRVWDZ\ MH*HOL Z\VWSu-

MNWyUHPDME\üGRVWDUF]RQHSU]H]Zy-

NRQDZFzgodnie z zapisami kontraktu

MAINTENANCE OF JOBS

93

MBO
1.

management by objectives

2.

management – buy – out

MBO

1.

]DU]G]DQLHSU]H]FHOH
metoda za

U]G]DQLD SROHJDMFD QD

XVWDOHQLX ]DGD ]DNUHVX RGSRZLe-

G]LDOQRFLLRF]HNLZDQ\FKZ\Qików

2.

Z\NXSSU]HGVLELRUVWZSU]H]NDGU
kie

URZQLF]

means (inputs required
in order to do the project)

URGNLQSGRUHDOL]DFMi projektu)

MEANS





Ö

MEANS Collection

MEANS
m

HWRG\RFHQ\G]LDáDRFKDUDNWHU]HVWUXk-

turalnym: nazwa specjalnego programu

→

Komisji Europejskiej, który ma na celu

udoskonalanie i promowanie metod ewa-
luacji programów i projektów
Ö

Seria (wydawnicza) MEANS
W ramach programu MEANS powsta-

áD VHULD SRGUF]QLNyZ SRZLFRQ\FK
ewaluacji.

measure

G]LDáDQLH / miara /URGHN / instrument /

SU]HGVLZ]LFLH
w

→

)XQGXV]DFK6WUXNWXUDOQ\FKG]LDáa-

QLHVNáDGDVL]JUXS\SRGREQ\FKSURMHk-

WyZ R RNUHORQ\P EXG*HFLH jako G]LDáa-

QLHUR]XPLHVLWDN*HURGNLSU]H]QDF]RQH
na reali

]DFMGDQHJRSULRU\WHWXZRNUHVLH

wieloletnim

Ö

horizontal measure

Ö

regional mesure

Ö

SU]HGVLZ]LFLe horyzontalne
(tj. nieregionalne)

Ö

SU]HGVLZ]LFLe regionalne

measurement

pomiar

Member State

3DVWZR&]áRQNRZVNLH8QLL
Europejskiej)

midterm review

SU]HJOGG]LDáDZSRáRZLHcyklu
za

U]G]DQLDSURMHNWHP

milestones of a project

„kamienie milowe” / kluczowe etapy
projektu

MILESTONES OF A PROJECT

94

w harmonogramie realizacji projektu:

ZD*QDGDWD(wydarzenie) w realizacji da-
nego projektu

mitigation measures

URGNLáDJRG]FH

URGNLPDMFHQDFHOX]PQLHMV]HQLHHZHn-
tualnych negatywnych skutków danego

SU]HGVLZ]LFLD QS QD VWDQ URGRZLVND
naturalnego

monitoring

monitoring

proces systematycznego zbierania i anali-

]RZDQLD LORFLRZ\FK L MDNRFLRZ\FK Ln-

IRUPDFML QD WHPDW ZGUD*DQLD SURMHNWyZ

LFDáHJRSURJUDPXZDVSHNFLHILQDQVowym
i rzeczowym, maj

F\QDFHOX]DSHwnienie

]JRGQRFL UHDOL]DFML SURMHNWyZ L SURJUa-

PX ] ZF]HQLHM ]DWZLHUG]RQ\PL ]DáR*e-
niami i celami.

'REU]HIXQNFMRQXMF\V\s-

tem mo

QLWRULQJX SR]ZDOD QD ZF]HQLHMV]H

Z\NU\FLH ]DJUR*H ]ZL]DQ\FK ] SUDZi-

GáRZLWHUPLQRZUHDOL]DFMSURMHNWXOXE
programu. Na podstawie informacji zebra-
nych w ramach procesu monitoringu, po

]DNRF]HQLX ZGUD*DQLD PR*OLZH MHVW Go-
konanie oceny projektów i programu we-

GáXJZF]eQLHMRNUHORQ\FKNU\WHULyZ=D
monitoring odpowiedzialna jest zazwyczaj

LQVW\WXFMD]DU]G]DMca programem (pro-
jektem).

N

National Aid Coordinator
(NAC)

Krajowy Koordynator Pomocy

XU]GQLN UHSUH]HQWXMF\ instytucj U]Go-
w

odpowiedzialn]DRJyOQNRRUG\QaFM

m.in. programu

→

Phare w danym kraju

L]DELH*FHX]JRGQLHQLD]

→

.RPLVM(u-

ropej

VN GDZF : 3ROVFH MHVW WR szef

8U]Gu Komitetu Integracji Europejskiej

8.,(NWyU\SHáQLURONRRUG\QDWRUDWDk-

MITIGATION MEASURES

95

*HGODwszystkich programów pomocy bez-
zwrotnej UE, w tym Funduszy Przedakce-
syjnych

→

Phare,

→

ISPA i

→

SAPARD.

NAC zapewnia ukierunkowanie projektów
realizowanych z programów pomocowych

QDFHOH]ZL]DQHEH]SRUHGQLR]LQWHJUDFM

HXURSHMVN.

National Action Plan
for Employment

.UDMRZ\3ODQ']LDáDQDU]HF]
Zatrudnienia

National Association
of Regional Development
Agencies (NARDA)

Krajowe Stowarzyszenie Agencji
Rozwoju Regionalnego

SRZRáDQH L ]DUHMHVWURZDQH Z U

SU]H]JUXSSUH]HVyZ

→

Agencji Rozwoju

5HJLRQDOQHJR &]áRQNRZLH NARDA to

SU]HZD*QLH RVRE\ ]DWUXGQLRQH QD VWDQo-
wiskach kierowniczych w agencjach roz-
woju regionalnego. Stowarzyszenie jest

→

o

UJDQL]DFMpR]DU]GRZ1*25e-

SUH]HQWXMH LQWHUHV\ ]U]HV]RQ\FK F]áRnków
i wspiera rozwój regionalny, realizuje
niewielkie projekty w tym zakresie. Stowa-
rzyszenie wydaje kwartalnik pt. „Rozwój
Regionalny”.

National Development Plan
(NDP)

Narodowy Plan Rozwoju (NPR)

VWUDWHJLF]Q\ UHGQLRRNUHVRZ\ GRNXPHQW

SODQLVW\F]Q\ RNUHODMF\ QDMZD*QLHMV]H

G]LDáDQLH VWUXNWXUDOQH NWyUH 3ROVND ]a-

PLHU]D XUXFKRPLü Z ODWDFK -2006
dla

]DSHZQLHQLD ZDUXQNyZ GáXJRWUZDáe-

go wzrostu gospodarczego i podniesienia

SR]LRPX *\FLD PLHV]NDFyZ. Kierunki

LQWHUZHQFML]RVWDá\RNUHORQHZRGQLHVLe-

QLXPLQGRRFHQ\HIHNW\ZQRFLSU]HGVL

Z]Lü R FKDUDNWHU]H VWUXNWXUDOQ\P So-
dejmowanych w latach 2000-2003 w ra-
mach realizacji

→

:VWSQHJR1DURGRZe-

go Planu Rozwoju.

135EG]LHVáX*\áMa-

ko podstawa do przygotowania

→

Pod-

staw Wsparcia Wspólnoty oraz do okre-

OHQLDLQWHrwencji

→

)XQGXV]X6SyMQRFL.

NATIONAL DEVELOPMENT PLAN

96

Ö

Preliminary National
Development Plan (PNDP)

Ö

W

VWSQ\1DURGRZ\3ODQ5R]Zoju

(WNPR)

ZVWSQ\ GRNXPHQW SURJUDPRZ\ rz

GX RNUHODMF\ SULRU\WHW\ UR]ZRMX
w dziedzinie

→

VSyMQRFL JRVSRGDr-

F]HMLVSRáHF]QHMZRNUHVLHSU]HGDNFe-
syjnym, zgodnie z

→

Celem 1

→

poli-

W\NLVWUXNWXUDOQHM8(:135QDNUHOD

RJyOQ SHUVSHNW\Z ILQDQVRZ G]La-

áD R FKDUDNWHU]H VWUXNWuralnym,

ZVSyáILQDnsowanych w latach 2000-
2003

]HURGNyZSU]HGDNFHV\MQ\FK

→

Phare,

→

ISPA,

→

SAPARD.

National Fund (NF)

Narodowy

Fundusz

1.

jednostka wydzielona w ramach Mini-
sterstwa Finansów (Departament Ob-

VáXJL)XQGXV]\3RPRFRZ\FK, poprzez

NWyUIXQGXV]H8(SU]HSá\ZDMGRRd-
biorcy

2.

rachunek w Narodowym Banku Polskim,
na który przyj

PRZDQHVURGNL]8(

National Programme of Prepa-
ration for Membership
in the European Union (NPPM)

Narodowy Program Przygotowania do

&]áRQNRVWZDZ8QLL(XURSHjskiej
(NPPC)

DNWXDOL]RZDQ\ FR URNX SRF]ZV]\ RG
1998) program Rady Ministrów, zawiera-

MF\ V]F]HJyáRZ\ RSLV ]DGD QLH]EGQ\FK

GR Z\NRQDQLD Z FHOX Z\SHáQLHQLD Z\Po-

JyZF]áRQNRVWZD UE. Zawiera katalog tzw.

SULRU\WHWyZNRQNUHWQ\FKG]LDáDL]DGD
wskazuje na instytucje odpowiedzialne za

LFK UHDOL]DFM UR]NáDG F]DVX UHDOL]DFML

NRV]W\SU]HGVLZ]LüRUD](UyGáDLFKILQDn-

VRZDQLDZHZQWU]QHL]eZQWU]QH

net grant equivalent

ekwiwalent grantu netto / ekwiwalent
pomocy publicznej netto

net present value (NPV)

ZDUWRüELH*FD]DNWXDOL]RZDQD
obecna) netto

WHUPLQX*\ZDQ\PLQZ

→

analizie kosz-

WyZL NRU]\FL MHVWWR VXPD ]G\VNRQWRZa-

NATIONAL FUND

97

financial net present value
(FNPV)









economic net present value
(ENPV)

Q\FK SU]HSá\ZyZ SLHQL*Q\FK 139 PLe-
rzy, czy generowane przez projekt stru-
mienie gotówki, sprowa

G]RQHGRZDUWRFL

ELH*FHM EG PLDá\ ZDUWRü Z\*V] RG
poniesio

Q\FK QDNáDGyZ LQZHVW\F\MQ\FK

zob

ZHZQWU]QDVWRSD]ZUotu, IRR

finansowa

ZDUWRüELH*FDQHWWR

(FNPV)

WHUPLQ X*\ZDQ\ Z DQDOL]LH ILQDQVRZHM E

GFHMHWDSHP

→

→

analizy kosztów i korzy

FL;

jest to suma zdyskontowanych prz

HSáy-

ZyZNRV]WyZL NRU]\FLGRW\F]F\FK EHz-

SRUHdQLHJR EHQHILFMHQWD Z\UD*RQ\FK

Z ZDUWRFLDFK SLHQL*Q\FK SU]HOLF]onych

ZJ FHQ U\QNRZ\FK QDMF]FLHM VWDá\FK
zob. FRR, ce

Q\ELH*FH

ek

RQRPLF]QDZDUWRüELH*FDQHWWR

(ENPV)

WHUPLQ X*\ZDQ\ Z DQDOL]LH HNRQomicznej

EGFHM HWDSHP

→

analizy kosztów i ko-

U]\FL;

MHVW WR VXPD ]G\VNRQWRZDQ\FK SU]HSáy-

ZyZ NRV]WyZ L NRU]\FL WDN*H VSRáHFz-
nych – np. w przypadku budowy autostra-

G\PR*HWRE\üSRGQLHVLHQLHFHQJUXQWyZ

VNUyFHQLHF]DVXSRGUy*\LWSGRW\F]F\FK

EH]SRUHGQLFK L SRUHGQLFK EHQHILFMHn-

WyZ Z\UD*RQD Z ZDUWRFLDFK SLHQL*

Q\FK SU]HOLF]RQ\FK ZHGáXg cen rozra-

FKXQNRZ\FKQDMF]FLHMVWDá\FK
zob.ekonomiczna stopa zwrotu, ceny roz-

UDFKXQNRZHNRU]\FLLNRVzty

network

VLHüZVSyáSUDF\

networking

QDZL]\ZDQLHV]HURNLFKNRQWDNWyZ /
sieci

ZVSyáSUDF\ /ZVSyáG]LDáDQLH

w sieciach
upowsz

HFKQLDMFD VL WHFKQLND SRSUDZ\

pozycji konkurencyjnej regionu poprzez
organizowanie szerokiej sieci (ang. net)

NRQWDNWyZ L ZVSyáSUDF\ D SU]H] WR X]y-

NETWORKING

98

VNDQLH GRVWSX GR QDMQRZV]\FK LQIRUPa-

FML Z XNáDG]LH Uegionalnym, krajowym,

HXURSHMVNLPDQDZHWZLDWRZ\P
zob. sieci w

VSyáSUDF\ podmiotów gospo-

darczych.

Nomenclature of Territorial
Units for Statistics (NUTS)

Nomenklatura

Jednostek

Terytorial-

nych do Celów Statystycznych

MHGQROLW\VFKHPDWSRG]LDáXWHU\WRULDlnego
krajów Unii Europejskiej wprowadzony
w 19

U1876MHVWSLFLRVWRSQLRZNOa-

V\ILNDFMKLHUDUFKLF]QZNWyUHMZ\Uy*nia

VLWU]\SR]LRP\UHJLRQDOQH1876 - 3)
oraz dwa poziomy lokalne (NUTS 4 - 5).

=H Z]JOGyZ SUDNW\F]Q\FK QRPHQNOatura
NUTS oparta jest przede wszystkim na

SRG]LDáDFK DGPLQLVWUDF\jnych istniej
cych w kra

MDFK F]áRQNRZVNLFK 2EHFQLH

QRPHQNODWXUD1876G]LHOLSU]HVWU]Heu-

URSHMVNQDUHJLRQyZV]F]HEOD1876
211 regionów szczebla NUTS 2 i 1093
regionów szczebla NUTS 3. Poziom lo-

NDOQ\ 1876 RNUHODQ\ MHVW W\ONR GOD
niektórych krajów Unii (1029 jednostek).
NUTS 5 obejmuje 98433 jednostki szcze-
bla podstawowego. Klasyfikacja NUTS

MHVW SRGVWDZ SURZDG]HQLD Uegionalnych
rachunków ekonomicznych i statystyki re-
gio

QDOQHM Z Z\PLDU]H VSRáHFzno-gospo-

GDUF]\P.ODV\ILNDFMD1876MHVWUyZQLH*
wykorzystywana na potrzeby polityki re-
gionalnej UE. Regiony korzysta

MFH ]H

URGNyZ

→

Funduszy Struktural

Q\FK V

NODV\ILNRZDQH ZHGáXJ VWDWystyki NUTS:

UHJLRQ\ VáDELHM UR]ZLQLWH QL* So]RVWDáH

RNUHODQH V Z RSDUFLX R 1876

SRGREQLH UHJLRQ\ Váabo zaludnione); –
zob. Cel 1 Funduszy Strukturalnych; ob-
szary

NU\]\VRZH GHOLPLWRZDQH V ZeGáXJ

NUTS 3 – zob. Cel 2 Funduszy Struktura-
nych. Nomenklatura Jednostek Teryto-
rialnych do Celów Statystycznych (NTS)

]RVWDáD ZSURZDG]RQD Z 3ROVFH QD SRd-

NOMENCLATURE OF TERRITORIAL UNITS FOR STATISTICS

99

VWDZLH 5R]SRU]G]HQLa Rady Ministrów
z dnia 13.06.2000 r.
Na podstawie europejskiej Nomenklatury

1876SRG]LHORQR3ROVNQDSR]LRPyZ
NTS:
Ö

poziom regionalny: obszar ca

áHJR

SDVWZD176ZRMHZyGztwa
(NTS 2), podregiony – grupy
powiatów (NTS 3)

Ö

poziom lokalny: powiaty i miasta
na prawach powiatu (NTS 4),
gminy (NTS 5)

non-governmental organisa-
tions (NGOs)

RUJDQL]DFMHSR]DU]GRZH
organizacje utworzone z inicjatywy oby-
watelskiej dla realizacji celów jednocz

F\FK]DáR*\FLHOL3RGVWDZRZHIRUP\SUDw-
ne to stowarzyszenie i fundacja. Teoretycz-

QLH1*2PR*HSU]\MüIRUPVSyáNLDNF\j-

QHM NWyU PR*QD ]DáR*\ü GOD UHDOL]acji

ND*GeJR FHOX QLH W\ONR GOD RVLJQLFLD
zysku).

non-standard aspects
(procedures)

niestandardowe aspekty (procedury)
zawierania kontraktu

O

objectives




Ö

primary objective of EU
structural policy

cele

RNUHOHQLH Z ID]LH ZVWSQHM SU]\JRWRZa-
nia projektu, planowanych efektów, jakie

PD SU]\QLHü GDQH G]LDáDQLH R FKDUDNWe-
rze publicznym
Ö

cel zasadniczy polityki stukturalnej
UE
zgodnie z

→

Traktatem Rzymskim jest

QLP Z]PDFQLDQLH VSyMQRFL L ]PQLHj-
szanie ró

*nic gospodarczych oraz

VSRáHF]Q\FK PLG]\ QDMELHGQLHjszymi
i najbogatszymi regionami Unii. Pod-
stawowymi zasadami poli

W\NLVáX*FHM

OBJECTIVES

100

Ö

Objectives of EU structural
policy

MHJRUHDOL]DFMLVGRGDWNRZRüSDUt-
nerstwo, programowanie i koncentra-

FMDURGNyZ8QLD]DSHZQLDZVSDUFLH

GOD G]LDáD Sodejmowanych zgodnie
z Celem Zasadniczym Polityki Struk-
turalnej oraz koordynuje jego realiza-

FM]]DPLDUHPRVLJQLFLDSHáQHMLn-

WHJUDFML ZHZQWU] RUJDQL]PX 8QLL
Instrumentami finansowania tej poli-

W\NLV

→

Fundusze Strukturalne i

→

Fundusz

6SyMQRFLoraz

→

Europejski

%DQN ,QZHVW\F\MQ\ :LNV]Rü URd-
ków polityki strukturalnej UE prze-

]QDF]DVLQDSROLW\NUHJLRQDlQ.

Ö

cele polityki strukturalnej UE
precyzyjnie zdefiniowane zadania (ce-

OH VáX*FH RVLJQLFLX FHOX ]DVDGQi-

F]HJRMDNLPMHVWVSyMQRüVSRáeczno-

HNRQRPLF]QD8QLL(XURSHMVNLHMURd-
ki polityki strukturalnej zgodnie z

→

]DVDG NRQFHQWUDFML PRJ E\ü SU]e-

]QDF]RQH W\ONR QD SU]HGVLZ]Lcia

PLHV]F]FH VL Z RNUHORQ\FK UR]So-

U]G]HQLHP

→

Rady Unii Europej-

skiej celach. Liczba i definicje celów
podlega

á\ ]PLDQRP 1S Z RNUHVLH

planistycznym 1994-1999 wymieniano
na

VWSXMFHFHOH

– Cel 1 - promocja rozwoju i dosto-

VRZD VWUXNWXUDOQ\FK Z UHJLRQDFK

VáDELHMUR]ZiQLW\FK
– Cel 2 - restrukturyzacja regionów,

Z NWyU\FK QDVWSXMH XSDGHN SU]HPy-

VáX
– Cel 3 - zwalc

]DQLH GáXJRWUZDáHJR

bezro

ERFLDRUD]XPR*OLZLHQLHZHMFLD

Z*\FLH]DZRGRZHOuG]LRPPáRG\P
– Cel 4 -

XPR*OLZLHQLHDGDSWDFMLSUa-

cowni

NRP GR ]PLDQ Z SU]HP\OH

i systemie produkcji
– Cel 5a - przyspieszenie dostosowa-
nia struktur rolnych w ramach

→

Wspólnej Polityki Rolnej

OBJECTIVES

101

Ö

general objective

Ö

wider (overall) objective
eg. for regional projects, im-
plemented within Phare ESC,
wider objective is “to
strengthen social and eco-
nomic cohesion of the
voivodship”

Ö

immediate (specific)
objective

Ö

operational objective

Ö

horizontal objective

– Cel 5b - pomoc w rozwoju i zmia-
nach strukturalnych obszarów wiej-
skich
– Cel 6 - promocja rozwoju i dosto-

VRZD VWUXNWuralnych w regionach

RPDáHMJVWRFL]DOXGQLHQLD

3RF]ZV]\RGURNXOLF]EDFHOyZ

]RVWDáD ]Uedukowana do trzech.(zob.

QL*HM&HO
zob. Fundusze Strukturalne: cele re-
gionalne a horyzontalne, Inicjatywy
Wspólnoty.

Ö

cel generalny / ogólny

FHO RNUHODMF\ QDMEDUG]LHM V]eroki,
docelowy efekt,

RNUHODMF\ SHUVSHk-

W\ZZNWyUHMSRPRFPD]RVWDüXG]Le-

ORQD ZW\P RJyOQ VWUDWHJL SRPRF\

DWDN*HQLHNWyUHFHOHV]F]eJyáRZH

Ö

cel szerszy / strategiczny

FHORNUHORQ\ZV]HUV]HMSHrspektywie
sektorowej, regionalnej lub krajowej,

GRNWyUHMPDVLSU]\F]\QLDüUHDOL]a-
cja projektu
np. dla projektów regionalnych, reali-
zowanych w ramach programu Phare
SSG

FHOVWUDWHJLF]Q\RNUHODVLMako:

]ZLNV]HQLH VSyMQRFL VSRáHFzno-
gospodarczej województwa

Ö

FHOV]F]HJyáRZ\ / EH]SRUHGQL

FHO NWyU\ ]RVWDQLH RVLJQLW\ EH]So-

UHGQLRZZ\QLNXUHDOizacji projektu

Ö

cel operacyjny
precyzyjnie oszacowany cel w kon-

NUHWQ\PREV]DU]HG]LDáDNWyU\Váu*\

RVLJQLFLXFHOXV]F]HJyáRZHJR

Ö

cel horyzontalny
cel horyzontalny jest wyznaczony dla
wszystkich projektów realizowanych
w ramach jednego programu lub jego

F]FL(komponentu);
w

→

Funduszach Strukturalnych: Cel

horyzontalny to taki, w odniesieniu do
którego mo

*QDSODQRZDüG]LDáDQLDQD

OBJECTIVES

102

Ö

regional objective

Ö

objective 1

Ö

objective 2

Ö

objective 3

FDá\P WHU\Worium Unii Europejskiej

EH]RJUDQLF]HUHJLRQDOQ\FKF]\NUa-
jowych). W latach 2000-2006 jako cel
horyzontalny wyznaczono cel 3 (prze-

FLZG]LDáDQLHEH]URERFLX

Ö

cel regionalny
cel, który jest realizowany w konkret-
nym regionie w którym programowa-
nie i zarz

dzanie programami dotyczy

Z\áF]QLHRNUHORQ\FKUHJLRQyZZUo-
zumieniu

→

1876 VSHáQLDMcych

RNUHORQHNU\WHULD

Ö

w

→

→

Funduszach Strukturalnych:

Cel 1
rozwój i dostosowania strukturalne

ZUHJLRQDFKVáDELHMURzZLQLW\FK-HVW
to cel regional

Q\ REHMPXMF\ PLQ

dawne cele 1 i 6

Ö

w

→

→

Funduszach Strukturalnych

Cel 2
ekonomiczna i socjalna transformacja
obszarów o zaburzonej strukturze go-

VSRGDUNL REV]DU\ SU]HP\VáRZH URl-

QLF]H PLHMVNLH L ]DOH*QH RG U\ERáyw-

VWZD -HVW WR UyZQLH* FHO Uegionalny

REHMPXMF\PLQGDZQHFele 2 i 5b

Ö

w

→

→

Funduszach Strukturalnych

Cel 3
modernizacja polityki i systemów

HGXNDFML V]NROH RUD] ]atrudnienia;
jest to cel horyzon

WDOQ\ ZVSLHUDMF\

finansowo rozwój zasobów ludzkich

ZH ZV]\VWNLFK SDVWZDFK F]áRQNRw-
skich UE
zob. Fundusze Strukturalne: cele re-
gionalne a horyzontalne, Fundusze

6WUXNWXUDOQH &HOH L 1DNáDG\ ,QLFMa-
tywy Wspólnoty.

Ö

objective 3 policy frame
of reference

Ö

ramy odniesienia dla polityk
w ob

UELH&HOX

w

→

Funduszach Strukturalnych:

ozna

F]DM GRNXPHQW NWyU\ Z\]QDF]D

NRQWHNVW GOD SRPRF\ GRW\F]FHM ]a-

OBJECTIVES

103

trudnienia i rozwoju zasobów ludz-

NLFK QD WHU\WRULXP ND*GHJR SDstwa

F]áRQNRZVNLHJRLNtóry definiuje zwi
zek z priorytetami w Krajowym Planie

']LDáDQD5]HF]=DWUXGQLenia

occupational mobility

PRELOQRü]DZRGRZD

offer / proposal / bid
Ö

financial offer

Ö

technical offer

oferta

Ö

oferta finansowa

F]ü RIHUW\ SU]HWDUJRZHM NWyUD ]a-
wiera elementy finansowe, wymagane
w dokumentacji przetargowej,

Zá

cza

MFZWRFHQV]F]HJyáRZ\NRV]Wo-

U\VRUD]KDUPRQRJUDPSáDWQoFL

Ö

oferta techniczna

F]ü RIHUW\ SU]HWDUJRZHM NWyUD ]a-
wiera techniczne elementy realizacji
projektu takie jak: sposób wykonania,

SU]\MWHURzwiazania techniczne

officer
Ö

National Authorising
Officer (NAO)

Ö

Programme Authorising
Officer (PAO)

XU]GQLk

Ö

Na

URGRZ\'\VSRQHQWURGNyZ

z Unii Europejskiej, w Polsce:

.UDMRZ\8U]GQLN=DWZLHUG]aMF\

XU]GQLNDGPLQLVWUDFMLU]GRZHMQDd-

]RUXMF\

→

Narodowy Fundusz, od-

SRZLHG]LDOQ\ ]D REVáXJ SU]HSá\ZyZ

ILQDQVRZ\FK RUD] NRQWURO IiQDQVRZ

URGNyZ]8(LURGNyZEuG*Htowych

SU]H]QDF]RQ\FK QD ZVSyáILQDQVRZa-
nie programów pomocowych UE

Ö

3HáQRPRFQLNGV5HDOL]DFML
Programu

XU]GQLN DGPLQLVWUDFML U]GRZHM Rd-

SRZLHG]LDOQ\ ]D UHDOL]DFM SUogramu

L QDG]RUXMF\ SUDFH

→

Jednostki

:GUD*DMFHM OXE

→

Jednostki Finan-

suj

co-KontraktXMFHM. W ramach

programu

→

Phare imiennie wyzna-

F]RQ\ GOD ND*GHJR SURJUDPX SU]Hd-
stawiciel administracji za

WZLHUG]DMF\

decyzje kluczowe dla realizacji pro-
gramu, w zakresie finansów, umów,

OFFICER

104

Ö

Deputy Programme
Authorising (Deputy PAO)

Ö

Regional Programme
Authorising Officer
(Regional PAO)

kontraktów itp. PAO ponosi odpowie-
dzial

QRü ]D ]JRGQRü Z\GDWNRZDQLD

URGNyZ ] FHODPL SURJUDPX SU]HSi-
sami programu Phare oraz prawem

SROVNLP 1D RJyá 3$2 WR podsekre-
tarz stanu. Dawniej stosowana na-
zwa

8U]GQLN =DU]G]DMF\ 3URJUa-

mem.

Ö

=DVWSFD3HáQRPRFQLNDGV5HDOi-
zacji Programu

Ö

Regionalny Zast

SFD3HáQomocnika

ds. Realizacji Programu
mianowany przez

→

PAO na wniosek

ZRMHZRG\PXVLE\üWRRVREDSHáQL
ca funkcj

OXE XU]GQLN SRGOHJajcy

wojewodzie; odpowiada za przekazy-
wanie dotacji na projekty infrastruk-
turalne okre

lone w

→

wojewódzkim

programie operacyjnym

RUD] RFHQ

LQDG]yUQDGMHJRUHDOL]DFMZRGQLe-
sieniu do

URGNyZ 3KDUH L EXG*HWX

SDVWZD Z ]DNUHVLH PRQitorowania
i oceny realizacji programu i projek-

WyZ ZVSyáG]LDáD ]

→

Regionalnym

Komitetem Monitoruj

cym

Official Journal
of the European Communities

']LHQQLN8U]GRZ\:VSyOQRW
Europejskich

on-lending

SRUHGQLF]HQLHZSU]HND]\ZDQLX

URGNyZILQDnsowych

QS LQVW\WXFMD ZVSLHUDMFD UR]ZyM 03
przekazuje bankom

URGNL Iinansowe na

preferencyjnych warunkach, banki nato-
miast po

UHGQLF] Z GRVWDrczeniu ich do

MSP w krajach partnerskich

operation
Ö

multiannual operation

projekt

Ö

projekt wieloletni

Organisation for Economic
Cooperation and Development
(OECD)

2UJDQL]DFMD:VSyáSUDF\*RVSRGDrczej
i Rozwoju

]DáR*RQD Z U PLG]\SDVWZRZD
orga

QL]DFMDQDMZ\*HMUR]ZLQLW\FKSDVWZ

OFFICIAL JOURNAL OF THE EUROPEAN COMMUNITIES

105

ZLDWD ]DMPXMFD VL WZRU]HQLHP L F]u-
waniem nad przestrzeganiem podstawo-

Z\FK ]DVDG UHJXOXMF\FK ZVSyáSUDF Ii-

QDQVRZLHNRQRPLF]QSDVWZF]áRQNRw-

VNLFK3ROVNDMHVWNUDMHPF]áRQNRZVNLP
OECD (od 1996 r

8G]LDá Z 2(&' WR

QLHW\ONRSUHVWL*DOHWH*áDWZLHMV]\GRVWS

GRNDSLWDáXLZSá\ZQDGHF\]MHRFKDUDk-
terze globalnym.

outplacement

pomoc pracodawcy w znalezieniu
nowego miejsca pracy dla pracowników
przeznaczonych do zwolnienia / zwol-
nienie monitorowane

outputs

produkty / wyniki

V]F]HJyáRZH SURGXNW\ / XVáXJL NWyUH ]o-

VWDQ GRVWDUF]RQH / wykonane w wyniku
realizacji projektu i które przy

F]\QL VL

do

RVLJQLFLDUH]XOWDWyZ

outsourcing

SRZLHU]DQLHSHZQ\FK]DGDILUP\

LQVW\WXFMRP]HZQWU]Q\P
podwykonawcom

QSREVáXJDVDPRFKRGyZVSU]WDQLHFa-
tering, ob

VáXJDSUDZQDLWS

overlapping

QDNáDGDQLHVLQDVLHELHG]LDáD
(programów, projektów)

overrun (costs, time)

SU]HNURF]\ü(koszty, czas)

P

paper
Ö

green paper

dokument

Ö

]LHORQDNVLJD
sposób przekazywania przez

.RPLVM

(XURSHMVN SRP\VáyZLQicjatyw oraz
stymulowania publicznej

L PLG]\Ln-

stytucjonalnej dyskusji o proponowa-
nych politykach i programach

PAPER

106

Ö

white paper

Ö

ELDáDNVLJD
dokument Komisji Europejskiej, za-

ZLHUDMF\RILFMDOQSURSR]\FMSROLWy-
ki w danym obszarze tematycznym

LPDMF\]D]DGDQLHUR]SRF]FLHG\s-

NXVMLPLG]\LQVW\WXFMonalnej na temat
danej polityki

partnership
Ö

partnership principle

Ö

public-private partnership

partnerstwo

Ö

zasada partnerstwa

UHJXOXMHG]LDáDQLH

→

Funduszy Struk-

WXUDOQ\FK 1DNáDGD REoZL]HN MDN

QDMFLOHMV]HM ZVSyáSUDF\ SRPLG]\

→

.RPLVM (XURSHMVN D RGSRZLHd-

QLPLZáDG]DPLLLQVW\Wucjami szczebla
krajowego, regionalnego i lokalnego,

XF]HVWQLF]F\PLZprzygotowaniu i re-
alizacji

G]LDáD Z UDPDFK IXQGuszy;

partnerstwo –

R]QDF]D FLVá ZVSyá

SUDF SRPLG]\ .RPLVM RUD] RGSo-

ZLHGQLPL ZáDG]DPL QD SR]LRPLH FHn-
tralnym, regionalnym i lokalnym

Z NUDMDFK F]áRQNRwVNLFK SRF]ZV]\

RGHWDSXSURJUDPRZDQLDD*SR UHDOi-

]DFMG]LDáD.

Ö

partnerstwo publiczno – prywatne

ZVSyáSUDFD VHNWRUD SXEOLF]Qego

SDVWZRZHJR L SU\ZDWQHJR .Rn-

FHSFMD JáRV]FD SRWU]HE MDN QDMFi-

OHMV]HM ZVSyáSUacy obu sektorów

ZFHOXRVLJQLFLDRSW\PDOQHJRSRVW
pu i rozwoju kraju (regionu). Zgodnie
z

QLJáyZQ\PQRQLNLHP rozwoju jest

gospodarka rynkowa i podmioty pry-

ZDWQH D DGPLQLVWUDFMD SHáQL IXQNFMH

XVáXJRZHQLH]DZáDGF]HZREHFVSo-

áHF]HVWZD 0LDU UHDOL]DFML WHM NRn-

FHSFMLMHVWXG]LDá

→

NGO i firm pry-

watnych

Z Z\SHáQLDQLX ]DGD SD

stwa.

payment
Ö

payment application

Ö

payment claim form

SáDWQRü

Ö

ZQLRVHNRZ\SáDW

Ö

wnio

VHNRUHIXQGDFMNRV]WyZ

PARTNERSHIP

107

Ö

payment in advance /
advanced payment

Ö

payment in arrears

Ö

approval of payment

Ö

compensatory payment

Ö

make payment

Ö

suspension of payment

Ö

SáDWQRü]JyU\

Ö

SáDWQRü]GRáX

Ö

DNFHSWDFMDSáDWQRFL

Ö

SáDWQRüZ\UyZQDZF]D

Ö

GRNRQDüSáDWQRFL

Ö

zawieszenie

SáDWQRFL

performance
Ö

performance security

Ö

performance reserve

wynik

G]LDáD

Ö

zabezpieczenie wykonania

Ö

rezerwa wykonania / „nagroda za

RVLJQLFLD´
w

→

Funduszach Strukturalnych:

w okresie planistycznym 2000-2006

ZSURZDG]RQRW]ZÄQDJURG]DRVL

JQLFLD´ Z ZyVRNRFL )XQGXV]\
z przeznaczeniem dla najbardziej efek-
tywnych programów; rezerwa ta ma

]RVWDü UR]G]LHORQD QLH Sy(QLHM QL* do
31 marca 2004 r.

PERSEUS

PERSEUS

RERZL]XMF\ V\VWHP VSUDZR]GDwF]RFL
finansowej Komisji Europejskiej dla Pro-
gramu Phare

Phare: Assistance for
Economic Restructuring in the
Countries of Central and East-
ern Europe (initially: Poland
and Hungary: Assistance for
Reconstructing of Economies)

Program pomocy w przebudowie

JRVSRGDUF]HMSDVWZ(XURS\URGNowej
i Wschodniej (pierwotnie Polski
i W

gier)

program pomocy Unii Europejskiej dla

SDVWZ (uURS\ URGNRZHM L :VFKRGQLHM

3RF]WNRZR Z U SRPRF GRW\F]\áD

SLHUZV]\FK SDVWZ SRVWNRPXQLVW\F]Q\FK
(Polski i

:JLHU VWG QD]ZD 3KDUH

Poland Hungary: Action for Restructu-

ULQJ RI (FRQRPLHV F]\OL 3ROVND :JU\
Pomoc dla Restrukturyzacji Gospodarek).

: U REHMPRZDá SDVWZ URGNo-
woeuropejskich,

ZW\P/LWZàRWZL(s-

WRQL )D]\ SRPRF\ 3KDUH , ODWD
1989-1991 –

JáyZQLHSRPRFKXPDQLWDUQD

*\wQRü OHNLLWS ,, ODWD -1993 –

JáyZQLH SRPRF Goradcza i szkoleniowa;

PHARE

108

Ö

Phare Crossborder
Cooperation programme
(CBC)

III) lata 1991-1997 – pomoc w znacznym
stopniu przeznaczona na inwestycje (re-
gionalne i sektorowe); IV) lata 1997-
1999 –

SRPRF SRGSRU]GNRZDna potrze-

ERP SU]\JRWRZD GR LQWHJUDFML HXURSHj-
skiej (

→

Acquis Communautaire oraz

LQZHVW\FMH ]ZáDV]F]D Lnfrastrukturalne).
Phare stanowi od

UEQ OLQL EXG*HWRZ

→

Komisji Eu

URSHMVNLHM &]ü URGNyZ

MHVW SU]HND]\ZDQD SDVWZRP EHQHILFMHn-
tom jako narodowe alokacje Phare i za-

U]G]DQD QDVWSQLH SU]H] LQVW\WXFMH W\FK

NUDMyZ =DU]G]DQLH MHVW W\ONR F]FLRZR

]GHFHQWUDOL]RZDQH ZLNV]Rü GHF\]ML Zy-
maga zatwier

G]HQLD SU]H] XU]GQLNyZ

Komisji Europejskiej w Brukseli lub
w krajowych przedstawicielstwach

→

Wspólnot E

XURSHMVNLFK 5RF]Q\ EXG*HW

3KDUHGOD3ROVNLZ\QRVLáZODWDFK-

UHGQLRRNRáRPOQ(&8WMRNo-

áR POQ ]á &]ü EXG*HWX 3Kare nie
jest przekazywana na indywidualne pro-

JUDP\NUDMRZHLSR]RVWDMHSRG]DU]GHP
Komisji Europejskiej w postaci tzw.

→

Phare Multicountry (Phare Wielonaro-
dowy) oraz licznych tzw. programów ho-
ryzontalnych, przeznaczonych dla wszyst-

NLFK SDVWZ XF]HVWQLF]F\FK Z SURJUa-
mie. Od roku 2000 Phare, wraz z pro-
gramami

→

ISPA i

→

SAPARD jest ca

á

NRZLFLHSRGSRU]GNRZDQ\SULRU\Wetom

→

3DUWQHUVWZD GOD &]áRQNRVWZD 1aVWSLáR

WH* ]ZLNV]HQLH QDNáDGyZ 3KDUHGOD 3Rl-
ski. W 2002 r. alokacja programu wynio-

VáD 51,7 mln euro. Podstawy prawne

SURJUDPX3KDUH]DZDUWHVZQDVWSXMa-
cych

UR]SRU]G]HQLDFK Komisji Europej-

skiej: 3906/89, 753/96, 1266/99.
Ö

Program W

VSyáSUDF\

Przygranicznej (CBC)

SURJUDP ZVSyáSUDF\ SU]\JUDQLFznej,

]DLQLFMRZDQ\ Z U L VáX*F\ Ii-

QDQVRZDQLXSURMHNWyZJáyZQLHLQZe-
stycyjnych, sytuowanych na granicach

PHARE CBC

109

Ö

Phare Economic and Social
Cohesion (ESC)

krajów

→

3KDUH ] SDVWZDPL F]áRn-

kowskimi Unii Europejskiej. W przy-
padku Polski jest to przede wszystkim

JUDQLFD]1LHPFDPLMDNUyZQLH*JUa-

QLFHPRUVNLH]'DQL6]ZHFML)Ln-

ODQGL &%& %DáW\FNL oraz granica

SRáXGQLRZD z Czechami i 6áRZDFM.

URGNL SURJUDPX Z\QRV] UHGQLo-
rocznie 53 mln euro. Phare-CBC jest

FLOHVNoordynowaQ\]ZHZQWU]Q\P
programem Unii Europejskiej

→

In-

terreg. Koordynowany przez MSWiA.

Ö

Phare –

6SyMQRü6SRáHF]QD

i Gospodarcza (SSG)

3URJUDPPDMF\QDFHOX]PQLHMV]anie

RSy(QLHLQLHUyZQRPLHUQRFLUR]Zo-
ju regionów poprzez promowanie ak-

W\ZQRFL JRVSRGDUF]HM UR]ZL]\Za-

QLH SUREOHPyZ VSRáHF]Q\FK ]ZL]a-
nych z rynkiem pracy, restrukturyza-

FMRUD]UR]ZyMLQIUDVWUXNWury.

àF]QD DORNDFMD SURJUDPX 3KDUH
2000 SSG

SU]H]QDF]RQDQDG]LDáDQLD

krajowe wynosi 130 mln euro. Reali-
zacja tego programu ma miejsce
w 5 województwach: lubelskim, pod-

NDUSDFNLPSRGODVNLPOVNLPLZDr-

PLVNR-PD]XUVNLP 3URJUDP ZVSyáIi-
nansuje 27 projektów regionalnych,
doty

F]F\FK VHNWRUD 0SP, rozwoju

zasobów ludzkich oraz rozwoju infra-

VWUXNWXU\]ZL]DQHM]DNW\ZQRFLJo-
spo

GDUF]

Program Phare 2001 SSG

VNáDGDVL

WDN*H ] WU]HFK JáyZQ\FK F]FL NRm-
ponentów): wsparcia rozwoju infra-
struktu

U\ZVSDUFLDPDá\FKLUHGQLFK

przedsi

biorstw oraz wsparcia rozwo-

ju zasobów ludzkich. W stosunku do

SRSU]HGQLHJR SURJUDPX ]DVLJ JHo-

JUDILF]Q\3KDUH(6&]RVWDá roz-
szerzony i obejmuje: osiem woje-
wództw (kujawsko-pomorskie, lubel-

VNLH áyG]NLH SRGNDUSDFNLH SRGOa-

PHARE ESC

110

Ö

Phare Multicountry

Ö

Phare-Initiative

VNLH OVNLH ZLWRNU]\VNLH ZDUPL
sko-mazurskie)

ZNWyU\FKEGUHDOi-

zowane projekty infrastrukturalne

RUD]REV]DUFDáHJRNUDMXJG]LHEG
realizowane projekty na rzecz rozwo-
ju zasobów ludzkich i wsparcia ma-

á\FKLUHGQLFKSU]HGVLbiorstw.

3URJUDP 3KDUH 66* EG]LH
z kolei realizowany w 13 wojewódz-

WZDFK EH] PD]RZLHFNLHJR OVNLHJR
i wielkopolskiego). Generalna odpo-

ZLHG]LDOQRü za wdra*DQLH programu
Phare 2000 SSG oraz Phare 2001

L 66* Z F]FL GRW\F]FHM SUo-
jektów na rzecz rozwoju

→

MSP oraz

rozwoju zasobów ludzkich spoczywa
na

→

PARP

5HDOL]DFM NRPSRQHQWX

infrastrukturalnego programu Phare

66*]DMPXMHVL

→

:áa-

G]D:GUD*DMFD3URJUDP:VSyáSUDF\
Przygranicznej.

Ö

Phare Wielonarodowy
program Phare Wielonarodowy, czyli

WDF]üURGNyZ3KDUHNWyUDQLHMHVW

DGUHVRZDQD EH]SRUHGQLR GR LQG\Zi-

GXDOQHJRNUDMXELRUF\OHF]PR*HE\ü
wykorzystana tylko na mocy wspól-

Q\FKX]JRGQLHZV]\VWNLFKSDVWZNo-

U]\VWDMF\FK ] SURJUDPX 3KDUH

)XQNFMRQXMH WDN*H .RPLWHW .RRUGy-

QDF\MQ\ ]áR*ony z przedstawicieli

ZV]\VWNLFKSDVWZELRUFyZ3U]HZRd-

QLF] PX NROHMQR SRV]F]HJyOQH SD
stwa, kadencja jest roczna. Ostatnio

X*\ZDVLWH*RNUHOHQLDSURJUDPXMa-
ko Phare Multibeneficiary.

Ö

PHARE-Inicjatywa

SURJUDPáDJRG]HQLDVSRáHF]Q\FKLUe-
gionalnych skutków restrukturyzacji

JyUQLFWZDZJODNDPLHQQHJRLKXWQLc-

WZD *HOD]D D Z V]F]HJyOQRFL SODQo-
wanej znacznej redukcji zatrudnienia

L ]ZL]DQ\FK ] QL NRV]WyZRVáRQ Vo-
cjalnych

3URJUDP G\VSRQRZDá URd-

PHARE MULTICOUNTRY

111

Ö

Phare-INRED (Integrated
Regional Development)

Ö

Phare-RAPID (Rural Areas
Programme for Infrastruc-
ture Development)

NDPL SRPRFRZ\PL Z Z\VRNRFL
mln euro (20 mln na górnictwo i 10
mln na hutnictwo). Program zako

F]\á VL JUXGQLD U 2EHFQLH
trwa realizacja programu Phare-
I

1,&-$7<:$,,,QVW\WXFM]DU]G]a-

MF SURJUDPDPL MHVW

→

Polska

Agen

FMD 5R]ZRMX 3U]HGVLELRUF]RFL

(dawniej: Polska Fundacja Promocji
i Rozwoju MSP).

Ö

PHARE-INRED (Zintegrowany
Rozwój Regionalny)
Program rozwoju regionalnego, re-
alizowany w latach 1998-2000, obej-

PRZDá UeJLRQ\ R ]Uy*QLFRZDQHM
charakterystyce oraz przygotowaniu

SURJUDPRZ\P E\á\FK ZRMewództw
w Polsce p

RáXGQLRZR-wschodniej,

NWyUH VSRU]G]Lá\ Ä0DáRSROVNL 3Uo-
gram Rozwoju Wsi i Rolnictwa”,

E\á\FK ZRMHZyG]WZ 3ROVNL pyáQRc-
nej (dokument programowy: Regio-
nalny Program Restrukturyzacji Go-
spodarki i Przeciwdzi

DáDQLD%H]UREo-

ciu w Pol

VFH 3yáQRFQHM RUD] E\áH

woj. katowickie (Program Restruktu-
ryzacji i Rozwoju Gospodarki Woje-

ZyG]WZD .DWRZLFNLHJR D WDN*H SRl-
skie gmi

Q\ NWyUH ]JáRVLá\ DNFHV GR

Euroregionu Sprewa-Nysa-Bóbr (Eko-
rozwój w Euroregionie Sprewa-Nysa-
Bóbr

:\G]LHORQ\PL F]FLDPL SUo-

JUDPXE\á\5R]ZyM,QVW\WXFML5e-
gionalnych (4 regiony) – 3 mln euro,
(2) Wsparcie Inwestycji Infrastruktu-
ralnych w Ma

áRSROVFH– 12 mln euro.

àF]QLH ]H URGNDPL NUDMRZ\PL Zy-
datkowano 41,2 mln euro. Program

E\áNRRUG\QRZDQ\i realizowany przez

→

PARR.

Ö

PHARE-RAPID (Program Rozwoju
Infrastruktury na Terenach
Wiejskich)
Program rozwoju regionalnego, re-

PHARE-RAPID

112

Ö

Phare-STRUDER
(Structural Development
of Selected Regions)

alizowany w latach 1996-1999, które-

JR JáyZQ\P FHOHP E\áR RJUDQLF]HQLH

]Uy*QLFRZDQLD UHJLRQDOQHJR Soprzez
wspieranie rozwoju infrastruktury
w wybranych regionach, których roz-

ZyM VSRáHF]QR-ekonomiczny jest opó(
niony

Z VWRVXQNX GR UHGQLHM NUDMo-

ZHM 3URJUDP VNáDGDá VL ] dwóch
projektów: 1) budowa strategii i in-
stytucji regionalnych – 1,73 mln euro;

ZVSyáILQDQVRZDQLHPDá\FKSURMHk-
tów infrastrukturalnych oraz obiektów

X*\WHF]QoFL SXEOLF]QHM – 13,22 mln

HXUR 3URJUDP E\á UHDOL]owany w 10

E\á\FK ZRMHZyG]WZDFK áyG]NLH Na-

WRZLFNLH ZDáEU]\VNLH U]eszowskie,

VXZDOVNLH ROV]W\VNLH NUoQLHVNLH

QRZRVGHFNLH SLRWUNRZVNLH VLHUDGz-
kie).

àF]QD ZDUWRü ]Uealizowanych

inwestycji

]XZ]JOdQLHQLHPURGNyZ

krajo

Z\FK Z\QLRVáD POQ HXUR

2JyOQ NRRUG\QDFM SURJUDPX SUo-

ZDG]LáD

→

PARR.

Ö

PHARE-STRUDER (Strukturalny
Rozwój Wybranych Regionów)
program rozwoju regionalnego o war-

WRFL 77,5 mln euro, jedyny w latach
90-tych program konsekwentnie inte-

JUXMF\ ZV]\VWNLH JáyZQH HOHPHnty

RGG]LDá\ZDQLDURGNDPLSRPRFowymi
na rozwój regionalny. Program ten

REMá QLHPDO SURMHNWyZ LQIUa-
strukturalnych o warto

FL SUDZLH

POQHXUR]XZ]JOdQLHQLHPURdków

NUDMRZ\FK 'RILQDQVRZDá WDN*H Ln-

ZHVW\FMHSRQDGPDá\FKSRGPLo-
tów gospodarczych (w ramach Fun-
duszu Dotacji) o kosztorysowej war-

WRFL POQ HXUR : UH]XOWDFLH So-

ZVWDáR SRQDG W\V QRZ\FK WUZa-

á\FKPLHMVFSUDF\=UHDOL]RZDQRáFz-

QLHSU]HGVLZ]LüLGRILQDQVRZa-
no 115 instytucji regionalnych. Uru-

PHARE-STRUDER

113

Ö

Phare-STRUDER 2
(Structural Development
of Selected Regions)

Ö

Phare “Flood Damage
Reconstruction
Programme”

cho

PLRQRGZLHVSyáNLYHQWXUHFDSLWDO

3URJUDP 3KDUH 6758'(5 E\á UHDOi-

]RZDQ\ Z E\á\FK ZRMewództwach:

áyG]NLP NDWRZLcNLP ZDáEU]\VNLP
rzeszowskim, suwalskim i olsz

W\VNLP

%\á WH* GREU RND]M GR EDGDnia

]GROQRFL DEVRUSF\MQHM Zojewództw

R ]Uy*QLFRZDQ\FK VWUXNWXUDFK VSo-

áHF]QR-gospodarczych.

3URJUDP E\á NRRUG\QRZDQ\ L UHDOi-
zowany przez

→

PARR.

Ö

PHARE-STRUDER 2
Program rozwoju regionalnego, re-
alizowany w latach 1999-2000, które-

JR JáyZQ\P FHOHP E\áR ZVSieranie
procesów

ZVSRPDJDMF\FK UR]ZyM

ekonomiczny w regionach szczególnie

GRWNQLW\FK HIHNWDPL UHVWUXkturyzacji
gospodarki. Program o war

WRFL

POQHXURE\áUHDOL]RZDQ\QDREV]DU]H

E\á\FKZRMHZyG]WZáyG]NLHNDWo-

ZLFNLH ZDáEU]\VNLH U]HV]RZVNLH Vu-

ZDOVNLHROV]W\VNLHSLRWUNRZVNLHsie-
radzkie,

NURQLHVNLH QRZRVGHckie,

NRV]DOLVNLH HOEOVNLH áRP*\skie

L]DPRMVNLHLREHMPRZDáQDVWSXMFH
komponenty: rozwój instytucjonalny,
planowanie strategiczne i szkolenia
(0,12 mln euro), dotacje do projektów
infrastrukturalnych (4,87 mln euro)

RUD] ZGUR*HQLH L Somoc techniczna
(0,31 mln euro). W przygotowaniu
i w realizacji programu wykorzystano
do

ZLDGF]HQLD SURJUDPX 3KDUH-

6758'(5 NRQW\QXXMF ZLHORF]\QQi-

NRZH RGG]LDá\ZDQLH QD UR]ZyM Zy-
branych regionów. Zr

HDOL]RZDQRáFz-

nie 86 inwestycji o ogólnej warto

FL

13,3 mln euro. Koordynowany przez

→

PARR.

Ö

Phare – Odbudowa 2001

MHVWLQLFMDW\ZSRPRF\UHJLRQRP3Rl-

VNLGRWNQLW\PNOVNSRZRG]LZOLSFX

PHARE “FLOOD DAMAGE RECONSTRUCTION PROGRAMME”

114

i sierpniu 2001. Pomoc z programu

XG]LHORQD ]H URGNyZ 8QLL (XURSHj-

VNLHM SU]H]QDF]RQD MHVW QD RGEXGRZ
zniszczonej infrastruktury publicznej

RUD]ZVSDUFLHG]LDáDNWyUHPDM]a-

SRELHF ]DJUR*HQLRP SRZodziowym

ZSU]\V]áRFL:UDPDFKWHJRLQVWUu-
mentu udzielane s

GRWDFMHGODORNDl-

nych i regionalnych organów admini-
stracji s

DPRU]GRZHM QD ILQDQVRZa-

nie inwestycji o charakterze publicz-

Q\P URGNL 3URJUDPX Z Z\VoNRFL

POQ HXUR ]RVWDá\ SRG]LHORQH SUo-
porcjonalnie do strat poniesionych

Z SRZRG]L SRPLG]\ Zojewództwa:

ZLWRNU]\VNLH SRGNDUSDFNLH PDáo-
polskie. Program koordynowany przez

→

PARP.

Ö

Phare „Regional Develop-
ment in Mazury and Pod-
karpacie regions”

Ö

Phare – Rozwój Regionalny Mazur
i Podkarpacia
program rozwoju regionalnego, reali-
zowany w latach 2000 – 2002, które-

JR JáyZQ\P FHOHP E\áR ZSURZDG]e-
nie do opracowywania polityki spo-

áHF]QR-gospodarczej oraz do progra-
mów realizowanych w Polsce kryte-

ULyZPHWRGRORJLLRUD]RNUHOHQLDFe-
lów krajowej regionalnej polityki
strukturalnej z zintegrowanymi ele-
mentami rozwoju regionalnego i spój-

QRFLVSRáHF]QR-gospodarczej, jak rów-

QLH* rozwoju obszarów wiejskich,

]JRGQ\FK ] ]DVDGDPL GRW\F]F\PL

→

Funduszy Strukturalnych. Program

RZDUWRFLPOQHXURREHMPRZDá

QDVWSXMFH NRPSRQHQW\ UR]ZyM Ln-
frastruktury lokalnej (9,4 mln euro),

G]LDáDQLD SLORWD*RZH QD REV]DUDFK
wiejskich (2,3 mln euro) oraz przygo-
towanie programów operacyjnych
woj. lubelskiego i podkarpackiego
(0,45 mln euro). Program koordyno-
wany przez

→

PARP.

PHARE MAZURY & PODKARPACIE

115

pilot project

SURMHNWSLORWD*RZ\

plan
Ö

spatial plan

plan

Ö

plan zagospodarowania
przestrzennego

planning
Ö

physical planning

Ö

spatial planning

Ö

regional planning

planowanie

Ö

planowanie przestrzenne
(skala urbanistyczna)

Ö

planowanie przestrzenne
(skala wielkoprzestrzenna)

F]\QQRFL ]PLHU]DMFH GR VSRU]G]e-
nia planów zagospodarowania prze-
strzennego oraz okr

HOHQLDZDUXQNyZ

zabudowy i zagospodarowania tere-

QyZ3RMFLHWRREHMPXMHRFHQ\GLa-
gnozy) zagospodarowania przestrzen-
nego terenu, prowadzenie studiów

SU]HGSODQRZ\FK VSRU]G]HQLH SUo-
jektów i planów, ustalenie warunków
zabudowy i zagospodarowania tere-
nów, monitoring realizacji planów
zagospodarowania przestrzennego.
Podstawy prawne planowania prze-
strzennego tworzy ustawa z 7 lipca
1994 r. o zagospodarowaniu prze-
strzennym (z pó

(niejszymi zmianami).

Ö

planowanie regionalne
planowanie rozwoju i przestrzennego
zagospodarowania

→

Regionu.

W praktyce polskiej sprawy planowania

UHJLRQDOQHJR E\á\ UHJulowane przez
kolejne ustawy o planowaniu prze-
strzennym (1961, 1984), a jego funkcje
zredukowano do problematyki prze-
strzennego zagospodarowania woje-
wództw.

3URZDG]LáRWRGRQLHNRU]\Vt-

nego rozbicia planowania strategicz-
nego w województwach na dwa nurty:

SODQRZDQLH VSRáHF]QR-gospodarcze
(zwane terytorialnym) prowadzone

E\áRZLQQ\PWU\ELHLSU]H]LQQHLQVWy-

WXFMH QL* SODQRZDQLH SU]HVWU]Hnnego
zagospodarowania województwa (zwa-

PLANNING

116

ne regionalnym). Nowa ustawa z 7 lip-
ca 1994 r. o zagospodarowaniu prze-

VWU]HQQ\P QLH RSHUXMH MX* WHUPinem
„planowanie regionalne” w odniesie-

QLX GR SODQyZ SU]HVWU]HQQ\FK XPR*Oi-

ZLDMFVWRVRZDQLHWHJRSRMFLDZV]Hr-
szym znaczeniu,

REHMPXMF\P VSo-

áHF]QH HNRQRPLF]QH SU]\URGQicze,
kulturowe i przestrzenne aspekty roz-
woju region

DOQHJR 6WZDU]D WR ZLF

szanse na operowanie „wspólnym j

zykiem” w sprawach planowania
rozwoju regionalnego w kontaktach
z krajami europejskimi.

planning period

RNUHVSODQRZDQLDG]LDáDSURJUamu

plant

1)

XU]G]HQLD

PDV]\Q\XU]G]HQLDDSDUDW\

VWDQRZLFH

F]üUREyWVWDá\FKNWyUH]RVWDMZEXGo-

ZDQHQDVWDáHZUHDOL]RZany obiekt
2) z

DNáDGSURGXNF\MQ\

polluter pays principle (PPP)

zasada: „

]DQLHF]\V]F]DMF\SáDFL”

pools of development / growth
centres

bieguny

wzrostu

centra rozwojowe, w których zlokalizo-

ZDQH V QRZRF]HVQH JDá]LH SU]eP\VáX
liczne in

VW\WXFMHJRVSRGDUF]HLXVáXJRZH

&KDUDNWHU\]XM VL GX* G\QDPLN SURFe-

VyZLQQRZDF\MQ\FK6WRREV]DU\HNVSDn-

V\ZQHPRELOL]XMFHLNUHXMFHUR]ZyM po-

áR*RQ\FKZRNyáQLFK regionów. Biegunami
wzro

VWXV]UHJXá\GX*HRURGNLPLHMVNLH

portfolio analysis

analiza portfelowa

Portraits of the Regions

Portrety Regionów
oficjalne wydawnictwo

→

Dyrekcji Gene-

ralnej ds. Polityki Regionalnej

→

Komisji

Europejskiej, odpowiedzialnej za realiza-

FMSROLW\NLUHJLRQDOQHM8(RUD](XURVWa-
tu – Biura Statystycznego UE. W dziesi

ciotomowej publikacji zaprezentowano

PLANNING PERIOD

117

]DUyZQRUHJLRQ\ZFKRG]FHZVNáDG8(
jak i regio

Q\ NUDMyZ NDQG\GXMF\FK

*áyZQ\P ]DPLHU]HQLHP Zydawców jest

FKü SU]HND]DQLD XMHGQROLFRQ\FK L V\QWe-

W\F]Q\FK LQIRUPDFML GRW\F]F\FK JRVSo-

GDUF]HM L VSRáHF]QHM V\Wuacji regionów.
Opis regionów poprzedza ogólna infor-

PDFMD RNUDMX GRNWyUHJR QDOH* 3XEOi-
kacja zawie

UD UyZQLH* PDS\ ]GMFLD

i bibliogra

IL

poviat

powiat

Practical Guide to Phare,
ISPA & SAPARD Contract
Procedures (PRAG)

Praktyczny przewodnik procedur
zawierania umów w ramach programów
Phare, ISPA i SAPARD

]ELyU ]DVDG GRW\F]F\ ZV]\VWNLFK DVSHk-
tów przeprowadzania przetargów oraz
zawierania umów na roboty budowlane,

GRVWDZ\ L XVáXJL ZVSyáIinansowane ze

URGNyZ SRPocowych Unii Europejskiej
(

RERZL]XMHRG

]RE=GHFHQWUDOL]RZDQ\6\VWHP:GUD*ania

pre-conditions

warunki uruchomienia projektu
w

→

3&0 ZDUXQNL MDNLH PXV] ]oVWDü

VSHáQLRQH, *HE\ SURMHNW PyJá ]RVWDü XUu-
chomiony

price
Ö

accounting prices / shadow
prices

cena

ceny rozrachunkowe

ZRGUy*QLHQLXRGFHQU\QNRZ\FKVWR

FHQ\ QDMEDUG]LHM ]EOL*RQH GR FHQ Ma-

NLHZ\VWSLá\E\ZRWZDUWHMJRVSRGDr-
ce rynkowej w warunkach konkurencji
doskona

áHM EH] LQJHUHQFML SDVWZD

GODSURGXNWyZZ\VWSXMF\FKQDU\n-

NDFK PLG]\Qarodowych przyjmuje

VL W]Z ceny graniczne (ang. border
prices); dla produk

WyZZ\VWSXMF\FK

tylko w danym kraju najprostszym

UR]ZL]DQLHP MHVW VNRU\JRZDQLH FHQ

PRICE

118

R SRGDWNL SRUHGQLH L VXEZHQFMH

ZSá\ZDMFH QD FHQ SURGXNWX GOD

NRV]WyZ L NRU]\FL QLHPDWHULDOQ\FK
jak np. polepszenie czy pogorszenie

UoGRZLVNDQDWXUDOQHJRSU]\MPXMHVL
kosz

W\ XWUDFRQ\FK NRU]\FL (ang.

opportunity costs); w projektach, któ-

UH ZSá\Q QLHNRU]\VWQLH QD URGRZi-

VNRNRV]WEG]LH]DZDUW\ZRGSRZLe-
dzi „beneficjenta” na pytanie: ile by

]DSáDFLá ]D QLH SRJRUV]HQLH VL Uo-
dowiska, a w przeciwnej sytuacji ko-

U]\ü EG]LH ]DZDUWD Z RGSRZLHG]L
„beneficjenta” na pytanie ile by za-

SáDFLá]DSROHSV]HQLHURGRZiska

Ö

border prices

Ö

constant prices

Ö

contract price

Ö

current prices / nominal
prices / market prices

Ö

real prices

Ö

ceny graniczne

FHQ\ SURGXNWyZ QD U\QNDFK PLG]y-
narodowych skorygowanych o koszty

SU]HVáaQLDZHNVSRUFLHEGWR)2%
– free on board (dostawa na statek za
darmo); a w imporcie: CIF – cost, in-
surance and freight: (koszty, ubezpie-
czenie i fracht) wg. nomenklatury In-
coterms

Ö

FHQ\VWDáH

Ö

cena kontraktowa
np. w przypadku robót budowlanych
jest to kwota wymieniona w kontrak-

FLHMDNRQDOH*QDGR]DSáDFHQLD:\No-
nawcy, za wykonanie robót, zgodnie
z postanowieniami umowy

Ö

FHQ\ELH*FH / ceny nominalne /
ceny rynkowe

Ö

ceny realne / ceny nominalne
pomniej

V]RQHRLQIODFM

principles of Structural Funds

]DVDG\ZGUD*DQLD)XQGXV]\
Strukturalnych

QRUP\ SU]\MWH SU]H]

→

.RPLVM (XURSHj-

VNZUUHJXOXMFHG]LDáDQLH)XQGu-
szy Strukturalny

FK 2NUHORQR F]WHU\ SRd-

stawowe zasady:

→

Zasada Koncentracji,

→

Zasada Programowania,

→

Zasada

Partnerstwa,

→

Zasada Dodat

NRZRFL

119

]RE WH* =DVDGD 6XEV\GLDUQRFL 3RPRc-

QLF]RFL)XQGXV]H6WUXNWXUDOQH

priority













Ö

priorities for action

priorytet

w Funduszach Strukturalnych: oznacza
jeden z priorytetów strategii przy

MW\FK

w

→

Podstawach Wsparcia Wspólnoty

oraz

→

Jednolitym Dokumencie Progra-

mowym lub

→

Programie Operacyjnym,

D WDN*H Z Inicjatywach Wspólnoty lub
w wsparciu dla pomocy doradczej (tech-

QLF]QHMLG]LDáDQLDFKLQQRZDF\MQ\FKSULo-
rytetowi

MHVW SU]\SRU]GNRZDQ\ ZNáDG Ii-

nansowy z Funduszy, innych instrumentów
finansowych oraz odpowied

QLFK URGNyZ

ILQDQVRZ\FK SDVWZD F]áRQNRwskiego, jak

UyZQLH*]HVWDZVSUHF\]RZanych celów

Ö

priorytetowe

G]LDáDQLD

problem analysis / problem
tree

analiza problemowa / „drzewko
problemów”
w

→

PCM: jedna z form przeprowadza-

nia analizy projektu;
ustrukturyzowane studium negatywnych

DVSHNWyZ RWRF]HQLD SURMHNWX PDMFH QD

FHOXZ\RGUEQLHQLHFLJyZSU]\F]\QRZR-
skutkowych; analiza ta definiuje problemy

MDNR LVWQLHMFH QHJDW\ZQH V\WXDFMH, a nie
jako brak pozytywnego rozwi

]DQLD np.:

brak

URGNyZ Z JRVSRGDUVWZDFK – (OH,

niskie dochody gospodarstw – dobrze

procedures

procedury (zob. przetarg)

procurement notice

RJáRV]HQLHRSU]HWDUJX

programme
Ö

indicative programme

program

Ö

program indykatywny /

ZVWpny

program przygotowany przez UE we

ZVSyáSUDF\ ] 5]GHP NUDMX SDUWQHr-

VNLHJR RNUHODMcy ogólne wytyczne

L]DVDG\ZVSyáSUDF\DWDN*HSRV]F]e-
gólne sek

WRU\ REV]DU\ L ]Dáo*HQLD

SU]\V]á\FK SURMHNWyZ Z GDQ\P NUDMX
czy regionie

PROGRAMME

120

Ö

horizontal programme

Ö

regional programme

Ö

multiannual programme

Ö

multicountry programme

Ö

regional restructuring
programme

Ö

The Support Programme
for 2001 and 2002

Ö

voivodship programme

Ö

voivodship operational
programme

Ö

program horyzontalny
w

→

Funduszach Strukturalnych: do-

W\F]\ SURJUDPyZ NWyUH QLH V RJUa-
niczone do wskazanych regionów;

Ö

program regionalny
w

→

Funduszach Strukturalnych: do-

tyczy pr

RJUDPyZ G]LDáDMF\FK Z Zy-

EUDQ\FK UHJLRQDFK OLVW W\FK XSo-

ZD*QLRQ\FK UHJLRQyZ SXEOLNXMH .o-

PLVMD (XURSHMVND ZL*H VL WR ] &e-
lami 1 i 2 Funduszy Strukturalnych

Ö

program wieloletni

Ö

program wielonarodowy

Ö

program restrukturyzacji regionu

Ö

Program Wsparcia
wg ustawy z 12 maja 2000 r. o zasa-
dach wspierania rozwoju regionalne-

JRRNUHORQHZUR]SRU]G]HQLX5DG\
Ministrów zakres, tryb i warunki

ZVSLHUDQLDSU]H]SDVWZRSUogramów
wojewódzkich oraz realizowanych na
podstawie kontraktu wojewódzkiego

]DGDPLQLVWUyZZáDFLZ\FKQDWHUe-
nie województwa.

Ö

program wojewódzki
wg ustawy z 12 maja 2000 r. o zasa-
dach wspierania rozwoju regionalnego:
program, o którym mowa w art. 11
ust. 3, art. 18 pkt. 2 i art. 41 ust. 2 pkt.
4 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samo-

U]G]LHZRMHZyG]WZDoraz w art. 54d
ust. 1 ustawy o zagospodarowaniu
przestrzennym

Ö

wojewódzki program operacyjny
w

→

Phare SSG: wojewódzki pro-

gram operacyjny to jeden z podsta-

ZRZ\FKGRNXPHQWyZQLH]EGQ\FKGR

XUXFKRPLHQLDURGNyZ]programu

→

Phare –

6SyMQRü6SRáHF]QDLGospo-

darcza (Phare SSG); przedstawia on
kierunki i priorytety polityki spój

QRFL

JRVSRGDUF]HM L VSRáHF]QHM ZRMHZyGz-

WZDNWyUHEGZVSLHUDQHZUDPDFK

PROGRAMME

121

Phare SSG; wojewódzki program
operacyjny dla Phare SSG

PXVL E\ü

zgodny z zapisami

→

:VWSQHJR1a-

rodowego Planu Rozwoju, który wy-
znacza ramy strategiczne dla opraco-
wania takiego dokumentu

]DáF]Qi-

kami do wojewódzkiego programu

RSHUDF\MQHJRV

→

fiszki projektowe

Programme Management Unit
(PMU)

-HGQRVWND=DU]G]DMFD3URJUamem
dawniej stosowana (przed 2000 r., kiedy

UR]SRF]WR UHDOL]DFM SURJUDPyZ SU]e-
dakcesyjnych) nazwa

→

Jednostki Wdra-

*DMFHM

programming

programowanie
w

→

Funduszach Strukturalnych: proces

organizowania, podejmowania decyzji
i finansowania, prowadzony w kilku eta-

SDFK Z FHOX ZGUD*DQia, na bazie wielo-

OHWQLHMZVSyáSUDF\ZVSylQ\FKG]LDáD

→

:VSyOQRW\ L SDVWZ F]áRQNRZVNLFK GOD

RVLJQLFLD]Dáo*RQ\FKFHOyZ
zob. cele Polityki Strukturalnej UE

programming by objectives
(PBO)

SURJUDPRZDQLH]DSRPRFFHOyZ
(stosowane w programie Phare)

programming phase

etap programowania
w

→

3&0SLHUZV]\HWDSF\NOX]DU]G]a-

nia projektem, w którym spo

U]G]D VL

program indykatywny

programming trial

FLH*NDSURJUDPRZDQLD
w Funduszach Strukturalnych

→

kraj

F]áRnNRZVNL PR*H Z X]JRGQLHQLX ]

→

Kom

LVM (XUoSHMVN Z\NRU]\VWDü GZLH

FLH*NLSURJUDPRZDQLDNODV\F]QLXSURVz-

F]RQ FLH*N XSURVzF]RQ ]DOHFD VL

]ZáDV]F]DGODSURJUDPyZQLHSU]HNUDF]a-

MF\FK POG HXUR RUD] UHDOL]RZDQ\FK
w ramach Celu 2 i 3. (

→

Cele Polityki

Strukturalnej UE).

PROGRAMMING TRIAL

122

FLH*NDklasyczna

5]GVNáDGD.RPLVMLX]JRGQLRQ\QD
szczeblu regionalnym i/lub krajowym
plan rozwoju. Plan obejmuje:
a) opis aktualnej sytuacji (dyspropor-

FMHLOXNLUR]ZRMRZHMX*]DDQJD*RZa-

QHURGNLSRPRFZF]HQLHMRWU]\Pan
z Unii i ich efekty wraz z oce

Q,

b)

RSLVRGSRZLHGQLHMVWUDWHJLLVáX*FHM

realizacji priorytetów i celów rozwoju,

RSDWU]RQ\LQIRUPDFMLORFLRZLZVWp-

Q RFHQ VSRG]LHZDQ\FK UH]XOWatów
poszczególnych ty

SyZG]LDáD

c) ogólne zestawienie finansowe sumu-

MFHURGNLNUDMRZHLXQLMQHSU]ezna-

F]RQH QD UHDOL]DFM SRV]F]HJylnych
priorytetów.

1HJRFMDFMH].RPLVM(XURSHMVN
3. Komisja Europejska w wyniku ne-
gocjacji i na podstawie ww. planu
ustala

→

Podstawy Wsparcia Wspól-

noty (Ramowy Plan Wsparcia, ang.

&6) RNUHODMF\ ]RERZL]DQLD Ii-
nan

VRZH.RPLVMLZVWRVXQNXGRJáyw-

Q\FKHOHPHQWyZREMW\FKSODQHPIRr-
my wsparcia, procedury oceny i moni-
toringu, terminy.

: GURG]H X]JRGQLH NUDMRZ\FK
i regio

QDOQ\FKQDSRGVWDZLH&6)U]G

przedstawia Komisji Europejskiej pro-
jekt

→

programu operacyjnego (OP).

1HJRFMDFMH].RPLVM(XURSHMVN

3U]\MFLH SU]H] .RPLVM SURJUDPX

RSHUDF\MQHJR RNUHODMFHJR V]F]HJó-

áRZRURG]DMHURGNyZLG]LaáD
7.

8]XSHáQLDMF\ GRNXPHQW SODQLVW\Fz-

ny (wskazanie beneficjentów i szczegó-

áRZ\ SRG]LDá URGNyZ PLG]\ G]LDáa-
nia) k

LHURZDQ\GRZLDGRPRFL.RPisji.

FLH*NDXSURV]F]RQD
1.

5]GVNáDGD.RPLVMLX]JRGQLRQ\QD

szczeblu regionalnym i krajowym pro-
jekt

→

jednolitego (uproszczonego)

PROGRAMMING TRIAL

123

dokumentu programowego, zawiera-

MFego:

D SODQ GLDJQR]D VWUDWHJLD JáyZQH
osie rozwoju regionu),
b) projekt

→

programu operacyjnego

URGNLLV]F]eJyáRZHG]LDáDQLD

1HJRFMDFMH].RPLVM

3U]\MFLHSU]H].RPLVMMHGQROLWego
(uproszczonego) dokumentu progra-

PRZHJR REHMPXMFHJR te same ele-

PHQW\NWyUH]QDOD]á\E\VLZ:
a) Podstawach Wsparcia Wspólnoty

GLDJQR]DVWUDWHJLHJáyZQHHOHPHnty,
monitoring),
b) programie operacyjnym.

8]XSHáQLDMF\ GRNXPHQW SODQLVW\Fz-
ny (wskazanie beneficjentów i szczegó-

áRZ\ SRG]LDá URGNyZ PLG]\ G]LDáa-
nia), do wiado

PRFL.RPLVML

FLH*ND XSURV]F]RQD QLH R]QDcza
zmniejszenia zakresu wymaganych in-

IRUPDFML D MHG\QLH UHGXNFM ID] SUo-
gramowania.

project

projekt

QDMPQLHMV]DGDMFDVLORJLF]QLHZyG]LHOLü

MHGQRVWND VWDQRZLFD SU]Hdmiot pomocy.

1DSU]\NáDGEXGRZD

→

inkubatora przed-

VLELRUF]RFL przeprowadzenie szkolenia,
sfinansowanie wyjazdu studialnego etc.
W ramach

→

3KDUH PD WH* ]QDF]enie

szersze w rozumieniu fiszek projektowych,
gdzie fiszka obejmuje nie pojedynczy pro-

MHNW OHF] Z LVWRFLH V]HUHJ SRZL]DQ\FK
projektów.

Project Cycle Management
(PCM)

Cykl

=DU]G]DQLD3URMHNWHP

metod

RORJLD]DU]G]DQLD

→

F\NOHP*\FLD

SURMHNWX REHMPXMFD ID]\ RG SURJUDPo-

ZDQLD SRSU]H] UHDOL]DFM ]DNRF]HQLH

LRFHQSURMHNWX

project funding package /
project budget

EXG*HWSURMHNWX

PROJECT FUNDING PACKAGE

124

project life cycle

F\NO*\FLDSURjektu
okres od

SRP\VáX UR]SRF]FLD realizacji

SURMHNWX D* GR MHJR FDáNRZLWHJR ]X*\FLD
finansowego lub rzeczowego

project manager

PHQDG*HUSURMHNWX /]DU]G]DMF\
projektem
1)

osoba odpowiedzialna za monitorowa-

QLHUHDOL]DFMLSU]HGVLZ]LFLDZLPLHniu

LQVW\WXFMLNRQWUDNWXMFHM

2)

osoba fizyczna lub prawna wyznaczo-

QD SU]H] =DPDZLDMFHJR NWyUD MHVW
odpowiedzialna za nadzorowanie lub/i
monitorowanie realizacji kontraktu na

URERW\QDNWyU=DPDZLDMF\GHOHJu-
je

F]ü VZRLFK XSUDZQLH Z UDPDFK

nadzorowania realizacji kontraktu

ÄLQ*\QLHU´ZeGáXJUHJXá),',&

project pipeline

SURMHNW\NWyUHPRJE\ü]DNZDOLILNo-

ZDQHGRILQDQVRZDQLD]EXG*HWX8(
baza danych o projektach gotowych do
realizacji

]REJRWRZRü projektu)

project readiness

JRWRZRüSURMHNWX
projekt uznawany jest za gotowy do wdra-

*DQLDMH*HOLSRVLDGDNRPSOHWQGRNXPHn-

WDFM MHVW SU]\JRWRZDQ\ GR UR]SoF]FLD

SURFHGXU\ SU]HWDUJRZHM L ZGUR*enia po
podpisaniu kontraktu

project selection

wybór projektu

project size

ZLHONRüSURMHNWX

SURMHNWSRZLQLHQPLHüRGSRZLHGQLZLHl-

NRüILQDQVRZQSZUDPDFKSUogramu

→

Phare SSG dotacja to wynosi min.

2 mln euro)

protection
Ö

~ against unfair competition

Ö

~ extended under
the relevant rights

Ö

~ of intellectual property

ochrona

Ö

SU]HGQLHXF]FLZNRQNXUHQFM

Ö

rozszerzona przez niektóre przepisy

Ö

ZáDVQRFLLQWHOHNWXDOQHM

PROJECT LIFE CYCLE

125

Ö

~ of investment

Ö

~ of property rights

Ö

inwestycji

Ö

SUDZZáDVQRFL

provision of technical
infrastructure / territorial
development

uzbrojenie terenu

provisional sums

kwoty tymczasowe / warunkowe

NZRW\RNUHORQHZNRQWUDNFLHSU]H]QDF]o-

QH QD ]DSáDFHQLH UREyW GRGDWNRZ\FK OXE

]DPLHQQ\FK R ]ZLNV]RQHM ZDUWRFL; kwo-
tami tymi dysponuje menad

*er projektu

public entities

podmioty publiczne

public limited company (PLC)

SXEOLF]QDVSyáNDDNF\MQD]RJUDQiF]RQ

RGSRZLHG]LDOQRFL (w Wielkiej Brytanii)
/ korporacja otwarta (w Stanach Zjed-
noczonych)

public procurement
Ö

public procurement law

zamówienia

publiczne

Ö

ustawa o zamówieniach publicznych

publicity
Ö

EU publicity

promocja

Ö

SURPRZDQLHG]LDáD8QLL
Europejskiej

purchasing power parity
(PPP)

SDU\WHWVLá\QDE\ZF]HM

purchasing power standard
(PPS)

VWDQGDUGVLá\QDE\ZF]HM

3

quality of life

MDNRü*\FLD

questionnaire

kwestionariusz

QUESTIONNAIRE

126

4

rates of return
Ö

internal rate of return
(IRR)

Ö

financial rate of return
(FRR)

Ö

economic rate of return
(ERR)

stopy

zwrotu

Ö

ZHZQWU]QDVWRSD]ZURWX

stopa dyskontowa, przy

NWyUHMZDUWRü

bie

*FDQHWWRMHVWUyZQD]HUR

ZDUWRü ELH*FD ZSá\ZyZ ] SURMHktu

UyZQD MHVW ZDUWRFL ELH*FHM SRQLHVLo-
nych wydatków);
–

SURMHNWMHVWUHQWRZQ\MH*HOL,55!

–

SURMHNWMHVWGRSU]\MFLDMHOL,55•

od oczekiwanej stopy zwrotu

zob. war

WRüELH*FDQHWWR139

Ö

finansowa stopa zwrotu
stopa dyskontowa, dla której finanso-

ZD ZDUWRü ELH*FD QHWWR MHVW UyZQD
zero;
–

SURMHNWMHVWUHQWRZQ\MH*HOL)55!

–

SURMHNWMHVWGRSU]\MFLDMHOL)55•

od oczekiwanej stopy zwrotu

zob

ILQDQVRZDZDUWRüELH*ca netto

FNPV

Ö

ekonomiczna stopa zwrotu
stopa dyskontowa, dla której ekono-

PLF]QD ZDUWRü ELH*FD QHWWR MHVW
równa zero;
w przypadku badania ekonomicznej
stopy zwrotu na wyso

NRü NRV]WyZ

i

NRU]\FL XZ]JOGQLDQ\FK SU]\ REOi-

czaniu,

ZSá\ZDM WDN*H F]\QQLNL VSo-

áHF]QH
–

SURMHNWMHVWUHQWRZQ\MH*HOL(55!

–

SURMHNWMHVWGRSU]\MFLDMHOL(55•

od oczekiwanej stopy zwrotu

zob

HNRQRPLF]QD ZDUWRü ELH*FD

netto ENPV)

Z

XZDJLQDWR*HQLHGODZV]\VWNLFKSUo-

MHNWyZ LQIUDVWUXNWXUDOQ\FK GDMH VL SROi-
czy

ü IRR (FRR) (np. dla inwestycji pu-

blicznych, niegeneruj

cych dochodów) –

wówczas nale

*\Z\OLF]\ü ERR.

RATES OF RETURN

127

rates of cofinancing

SXáDS\SRPRF\ /ZLHONRüZVSyáILQDn-
sowania

RNUHOD Z\UD*RQ QD RJyá SURFHQWowo

PDNV\PDOQ ZLHONRü GRILQDQVowania ze

URGNyZ SXEOLF]Q\FK GR danego przed-

VLZ]LFLD LQZHVW\FML 3XáDS SRPRF\

]DOH*\ RG ZLHOX F]\nQLNyZ JáyZQLH RG

PR*OLZRFL ILQDQVRZ\FK SRGPLRWX Su-
blicznego oferu

MFHJR SRPRF ILQDQVRZ

=JRGQLH ] 8VWDZ R ZDUXQNDFK GRSXVz-

F]DOQRFL L QDG]RURZDQLX SRPRF\ Su-

EOLF]QHM GOD SU]HGVLELRUstw z dnia

U VWRVXMH VL WHUPLQ PDNVy-

PDOQHZLHONRFLSRPRF\.

W

)XQGXV]DFK 6WUXNWXUDOQ\FK SXáDS\

SRPRF\8QLL(XURSHMVNLHMV]Uy*QLFRZa-
ne i od 1 stycznia 2000 roku wy

QRV]

a) w przypadku projektów infrastruktu-

UDOQ\FKJHQHUXMF\FKSU]ychody:
–

Z NUDMDFK REMW\FK

→

Fundu-

szem

6SyMQRFL;

–

GRNRV]WyZFDáNRZLW\FKZLnnych
regionach Celu 1;

–

25% na obszarach Celu 2.

3RZ\*V]H VWRS\ PRJ E\ü ]ZLNV]RQH

RMH*HOLSRPRFMHVWZ\GDWNRZana
na in

*\QLHUL ILQDQVRZ D W\FK

QLHEG]LHPLDáRIRUPy pomocy bezpo-

UHGQLHM

b) w przypadku inwestycji w przedsi

biorstwach:
–

35% w regionach Celu 1;

–

15% na obszarach Celu 2.

8G]LDáWHQPR*HZ]URVQüRMeOL
po

PRF GRW\F]\ PDá\FK L UHGQLFK

SU]HGVLELRUVWZ

→

MSP) i nie b

dzie

UHDOL]RZDQD Z IRUPLH EH]SRUedniej.
Zob. Cele Polityki Strukturalnej UE.

reconversion

e.g. of old industrial regions

rekonwersja /

SU]HNV]WDáFHQLH

strukturalne

QSVWDU\FKRNUJyZSU]HP\VáRZ\FK

RECONVERSION

128

recover / recovery of payment

RG]\VNDü / odzyskanieSáDWQRFL

recurrent education / lifelong
learning

NV]WDáFHQLHXVWDZLF]QH

refund / repay

]ZURWURGNyZ

region


























Ö

border region / crossborder
region / frontier region

Ö

core region

Ö

homogeneous region

Ö

intelligent region

region

SRZRáXMF

→

Zgromadzenie Regionów

(XURS\SU]\MWR*HUHJLRQWRSRGSRU]d-

NRZDQDEH]SRUHGQLRV]F]HEORZLFHQWUDl-
nemu jednostka teryto

ULDOQDSRVLDGDMFD

UHSUH]HQWDFMSROLW\F]Q:3ROVFHZRMe-

ZyG]WZR QLH RGSRZLDGDáR GR URNX

WHM GHILQLFML WHUPLQ UHJLRQ E\á X*\ZDQ\
dowolnie na oznaczenie np. obszarów
o histo

U\F]QLH XNV]WDáWRZDQHM WR*VDPRFL

(np. Mazow

V]HOVN3RPRU]HEG(WH*

mianem tym okre

ODáR VL ZRMHZyG]WZR

Po reformie terytorialnej organizacji kraju

ZRMHZyG]WZU]GRZR-VDPRU]Gowych

VSHáQLD NU\WHULD =JURPDG]HQLD 5egionów

(XURS\ : GáX*V]HM SHUVSHNWyZLH PR*QD

X]QDü *H Z SHáQL Z\NV]WDáFRQ\ UHJLRQ

ZLQLHQ SRVLDGDü F]WHU\ FHFK\ D ZVSyl-
no

WLQWHUHVyZJRVSRGDUF]\FKGRURGNo-

Z LQWHJUDFM JRVSRGDUF] E UHSUH]Hn-

WDFM SROLW\F]Q SRFKRG]F ] Zyboru;

F ZL( VSRáHF]Q RSDUW QD poczuciu

ZVSyOQHM WR*VDPRFL G EH]SoUHGQLH

SRGSRU]GNRZDQLH V]F]HEORZL FHQWUDOQe-

PX 5HJLRQ PD WH* EDUG]LHM RJyOQH ]Qa-

F]HQLH MDNR QS F]ü ZLDWD QS %OLVNL
Wschód).
Ö

region przygraniczny

Ö

region centralny

Ö

region jednolity

Ö

region inteligentny
nowa, an

WURSRPRUIL]XMFD NRncepcja

Z\Uy*QLHQLD QDMV]\EFLHM UR]ZLMDM

F\FK VL UHJLRQyZ NWóUH FHFKXM VL
najefektywniejszym wykorzystaniem do-

VWSQ\FK]DVREyZZHZQWU]Q\FKL]e-

RECOVERY OF PAYMENT

129

Ö

less advantageous region

Ö

less developed region

Ö

least favoured region

Ö

objective 1 region

Ö

objective 2 region

Ö

region lagging behind /
region whose development
is lagging behind /
underdeveloped region

Ö

remote region

ZQWU]Q\FK G]LNL Z\VRNLHM LQQRZa-

F\MQRFLEOLVNLHMZVSyáSUDF\VLHFLLn-
stytucji regionalnych, szerokiemu ich

XG]LDáRZLZWZRU]HQLXLUHDOL]DFMLVWUa-
tegii roz

ZRMRZ\FK UR]ZLQLWHM VLHFL

NRQWDNWyZ ]HZQWU]Q\FK ZLDWo-

Z\FK áDWZHPX GRVWSRZL GR LQIRr-

PDFML L QDMQRZRF]HQLHMV]\FK WHFhnik
ich przetwarzania, wykorzystaniu naj-

OHSV]\FK GRZLDGF]H ZLatowych.
Koncepcja ta eksponuje znaczenie in-
formacji w tworzeniu przewagi kon-
kurencyjnej regionów w globalizuj

F\PVLZLHFLH
zob. sieci

ZVSyáSUDF\ porównywanie

z najlepszymi

Ö

region mniej uprzywilejowany

Ö

UHJLRQVáDELHMUR]ZLQLW\

Ö

UHJLRQPDMF\QDMPQLHMNorzystne
warunki rozwoju

Ö

region celu 1

Ö

region celu 2

Ö

UHJLRQRSy(QLRQ\ ]DSy(QLRQ\

ZUR]ZRMXVáDERUR]ZLQLW\

Ö

region peryferyjny
np.

] GDOD RG JáyZQ\FK szlaków ko-

munikacyjnych

regional dumping

dumping regionalny

REQL*DQLH FHQ QD SURGXNW\ UHJLRQX SRQi-

*HMNRV]WyZLFKX]\VNDQLDSU]\SRPRF\

→

dotacji,

→

VXEZHQFML XOJ L ]ZROQLH So-

GDWNRZ\FKDWDN*HRdVWSVWZRGHJ]HNXFML

QDOH*QRFL *UDQLFH PLG]\ GRSXV]F]Dl-

Q\PL D QLHGR]ZRORQ\PL IRUPDPL ]ZLk-

V]DQLDNRQNXUHQF\MQRFLFHQRZHMRNUHOa-

MZVNDOLJOoEDOQHMNRQZHQFMHZLDWRZHM
Organizacji Handlu (World Trade Orga-
nisation, WTO), których sygnatariuszem
jest m. in. Polska.

regional imbalances

dysproporcje regionalne

REGIONAL IMBALANCES

130

regional policy

polityka regionalna

ZLDGRPD L FHORZD G]LDáDOQRü RUJanów

ZáDG]\SXEOLF]QHM]PLHU]DMFDGRUR]ZRMX

UHJLRQDOQHJRWMPDMFDQDFHOXRSW\PDl-
ne wykorzystanie zasobów regionów dla

WUZDáHJRZ]URVWXJRVSRGDUF]HJRLSRGQo-

V]HQLDLFKNRQNXUHQF\MQRFL:OLWHUDWXUze

SU]HGPLRWXZ\Uy*QLDVLSROLW\NLQWHUUe-

JLRQDOQ SURZDG]RQ SU]H] FHntralne

RUJDQ\ ZáDG]\ SXEOLF]QHM ZREHF UHJLo-

QyZ RULHQWRZDQ QDMF]FLHM QD UHJXOo-

ZDQLH PLG]\UHJLRQDlnych dysproporcji
rozwoju, oraz poli

W\N LQWUDUHJLRQDOQ

SURZDG]RQ SU]H] RUJDQ\ regionalnej

ZáDG]\SuEOLF]QHMGODUHDOL]DFMLZáDVQ\FK
ce

OyZ QD ED]LH ZáDVQ\FK URGNyZ L QD

ZáDVQRGSRZLHG]LDOQRü

'OD XQLNQLFLD QLHSRUR]XPLH WHUPLQROo-

JLF]Q\FKF]VWRX*\ZDVLRNUHOHQLDSROi-
tyka rozwoju regionalnego, które obejmu-

MHSROLW\NLQWHU- i LQWUDUHJLRQDOQDWDk-

*HG]LDáDQLDPDMFHQDFHOXZ]PDFQLDQLH
pozycji szczebla regionalnego w teryto-
rialnej organizacji kraju.

Regional Profiles

Profile Regionalne
oficjalna seria wydawnicza

→

Dyrekcji

Generalnej ds. Polityki Regionalnej Komi-
sji Europej

VNLHM ]DZLHUDMFD DQDOL]\ Pa-

kroekonomiczne regionów wchodz

cych

Z VNáDG SDVWZ F]áRQNRZVNLFK 8QLL :y-
dawnictwo

WR FKDUDNWHU\]XMH VL ]XQLILNo-

ZDQIRUPW]QGODZV]\VWNLFKUegionów

ZHZV]\VWNLFKNUDMDFKVWRVRZDQHVNU\We-

ULD L ZVND(QLNL VWDW\VW\F]QH RSUacowane

ZHGáXJWHMVDPHMPHWRGRORJLL7DNLHXMFLH

SR]ZDODQDSRUyZQ\ZDQLH]HVREZ\EUa-
nych regionów i przedstawienie w obiek-
tywny sposób sytuacji danego regionu na

WOHNUDMXRUD]QDWOHFDáHM8QLL(XURSHjskiej.

%D]XMF QD PHWRGRORJLL Ä3URILOL 5HJLRQDl-
nych”

→

Polska Agencja Rozwoju Regio-

QDOQHJR RSUDFRZDáD Z U Z\GDZQLc-
two pt.

→

Regionalne Profile Polski.

REGIONAL POLICY

131

Regional Science Association
(RSA)

PLG]\QDURGRZHVWRZDU]\V]HQLHQDXNRZH
zajmu

MFH VL ]DJDGQLHQLDPL ]ZL]DQ\PL

z rozwojem regionalnym. RSA zrzesza
licznych badaczy – przede wszystkim eko-
nomistów –

]DMPXMF\FK VL EDGDQLDPL

UHJLRQDOQ\PL 56$ SRZVWDáR w 1953 r.
w Filadelfii. Stowarzyszenie wydaje pe-
riodyki naukowe pt. Papers of Regional
Science Association oraz Journal of Re-
gional Science. Od 1980

URNX G]LDáD

w Polsce Sekcja RSA jako Komisja Komi-
tetu Przestrzennego Zagospodarowania
Kraju PAN.

Regional Studies Association
(RSA)

QLH]DOH*QH LQWHUG\VF\SOLQDUQH VWRZDU]y-

V]HQLH]DMPXMFHVLSUREOHPDW\NUR]Zo-
ju i planowania miast oraz regionów pod

NWHPHNRQRPLF]Q\PSU]\URGQLF]\PLVSo-

áHF]Q\P Siedziba stowarzyszenia znajduje

VL Z :LHONLHM %U\WDQLL DOH F]áRQNDPL

PRJ E\ü UyZQLH* RE\ZDWHOH LQQ\FK

SDVWZ 6WRZDU]\V]HQLH PLQ RUJDQizuje

OLF]QH NRQIHUHQFMH SRZLFRQH ]DJDGQLe-
niom rozwoju przestrzennego i wydaje
periodyk Regional Studies. W 1998 roku

SRZRáDQR SROVN VHNFM VWRZarzyszenia.

56$ SRZVWDáR Z LQWHOHktualnej opozycji
do zdominowanej przez Amerykanów
i „zekonometryzowanej” Regional Scien-
ce Association.

relevance

RGSRZLHGQLRü

]JRGQRüFHlów projektu i programu z po-
trzebami, priorytetami i problemami spo-

áHF]QR-gospodarczymi regionu i obszaru,
na którym jest realizowany

renewal / renovation
(of depressed areas)

rewitalizacja (obszarów
problemowych)

report
Ö

closure report

raport / sprawozdanie
Ö

raport

]DPNQLFLD

REPORT

132

Ö

final report

Ö

impact report

Ö

inception report

Ö

interim report

Ö

monitoring report

Ö

progress report

Ö

raport

NRFRZ\

Ö

UDSRUWZSá\ZXRGG]LDá\ZDQLD
projektu / programu na otoczenie)

Ö

UDSRUWZVWSQ\

SLHUZV]\ UDSRUW VSRU]G]RQ\ SRd ko-

QLHF ZVWSQHJR etapu cyklu projektu,
w którym wprowadza

VL ewentualne

poprawki do projektu lub zakresu za-

GDGODZ\NRQDZF\LUR]SLVXMH]DGa-
nia na pozosta

áHHWDS\UHDOL]DFML

Ö

raport okresowy

Ö

UDSRUWPRQLWRUXMF\

Ö

UDSRUWSRVWSXSUDF /
zaawansowania projektu

reporting

raportowanie

research and development
(R&D)

badanie i rozwój (B+R)

resources
Ö

human resources

Ö

financial resources

Ö

natural resources

zasoby

Ö

zasoby ludzkie

Ö

zasoby finansowe

Ö

zasoby naturalne

restructuring
Ö

industrial restructuring

Ö

restructuring of a region /
regional restructuring

restrukturyzacja

Ö

UHVWUXNWXU\]DFMDSU]HP\VáX

Ö

restrukturyzacja regionu
ogólnie: zmiana struktury regionu,

JáyZQLHJRVSRGDUF]HMZFHOXRSW\Pa-
lizacji wykorzystania zasobów w do-
stosowaniu do popytu

ZHZQWUznego

L ]HZQWU]QHJR 5HVWUXNWXU\]DFMD Jo-

VSRGDUF]D SRFLJD ]D VRE ]PLDQ\

Z VWUXNWXU]H VSRáHF]QHM L Solitycznej,

]PLDQHOLW3RZRGXMH]DWHP]UeJXá\

RSyU JUXS ]DJUR*RQ\FK XWUDW ]Qa-

F]HQLD GRFKRGyZ SUHVWL*X ZSáy-

ZyZ L F]VWR – podejmowanie dzia-

áD ]DFKRZDZF]\FK QHXWUDOL]XMF\FK
zmiany. Restrukturyzacja regionu mo-

*H PLHü FKDUDNWHU spontaniczny (do-
stosowanie do zmian w otoczeniu przy

EUDNXG]LDáDZáDG]EG(wymuszony

REPORTING

133

GHF\]MDPLZ\QLNDMF\PL]LQWHrwencji

SDVWZD SURJUDPX UHVWUXNWuryzacji).
W li

WHUDWXU]H Z\Uy*QLD VL QDGWR Ue-

VWUXNWXU\]DFM SRGPLRWRZ ]PLDQ\

ZáDVQRFL SU]HGPLRWRZ VWUXNWXU\

EUDQ*RZHWHU\WRULDOQ]PLDQ\ZXk-

áDG]LHSU]HVWU]HQQ\P

results

rezultaty

HIHNW\MDNLH]RVWDQRVLJQLWHSR]DNR
czeniu realizacji projektu

retention money

kwoty

zatrzymane

Uy*QLFDPLG]\NROHMQWUDQV]DFDáNRZi-

W ZDUWRFL GRILQDQVRZDQLD SURMHNWX ]H

URdków pomocowych; w praktyce jest to

Uy*QiFD SRPLG]\ ZDUWRFL IDNWXU\

DNZRWIDNW\F]QLHZ\SáDFRQZykonawcy
–

QSURGNL]DWU]\PDQHQDRNres gwaran-

cyjny

retraining

przekwalifikowanie / kurs przekwalifi-

NRZXMF\

revenue

dochody

risk analysis

analiza ryzyka

risks (of a project)
Ö

risks and assumptions

ryzyko (projektu)
Ö

]DáR*HQLDLU\]\NR]ZL]DQH
z projektem

]HZQWU]QHF]\QQLNLNWyUHPRJZSáy-

Qü na przebieg lub powodzenie pro-

MHNWX QD NWyUH ]DU]G]DMF\ SURMHk-
tem nie ma bez

SRUHGQLHJR ZSá\ZX

(

]DáR*HQLDLU\]\NR]ZLD]DQH]SURMHk-

WHPVRSLV\ZDQHPLQZ

→

matrycy

logicznej projektu w

→

fiszce)

RISKS OF A PROJECT

134

S

sample
Ö

sample check

próbka

Ö

badanie „na próbie”
metoda kontroli programu polegaj

ca

QDVSUDZG]HQLXSUDZLGáRZRFLZGUD-

*ania wybranej grupy projektów

schedule
Ö

schedules

Ö

activity schedule

Ö

contracting and disburse-
ment schedule

Ö

daywork schedule

Ö

payment schedule

Ö

resources schedule

Ö

time schedule

harmonogram

Ö

wykazy – dokumenty wype

ánione

przez oferenta i dostarczone wraz

]RIHUW

Ö

KDUPRQRJUDPG]LDáD
w

→

PCM: w ramach cyklu zarz

dzania projektem: wykres / graficzne
przedstawienie harmonogramu dzia-

áD RNUHODMFH WUZDQLH NROHMQRü

L ]DOH*QRFL SRV]F]HJyOQ\FK HWDSyZ
realizacji projektu; sta

QRZL UyZQLH*

SRGVWDZLGHQWyfikacji kluczowych dat

Z\GDU]H dla celów monitoringu

RUD] ]DNUHVyZ RGSRZLHG]LDOQRFL ]D

UHDOL]DFMSRV]F]Hgólnych etapów

Ö

harmonogram kontraktowania
i wydatko

ZDQLDURGNyZ

Ö

wykaz prac dniówkowych

Ö

KDUPRQRJUDPSáDWQRFL

Ö

KDUPRQRJUDPX*\WNRZDQLD
zasobów
w

→

3&0UR]SLVDQLHEXG*HWXSURMHk-

WX]XZ]JOGQLHQLHPURGNyZLNRV]WyZ

ZUHODFMLGRG]LDáDZUR]ELFLXQDSo-
szczególne etapy realizacji projektu;

VSRU]G]DQ\ QD SRGVWDZLH KDUPRQo-

JUDPXG]LDáD

Ö

harmonogram realizacji
(np. inwestycji)

]REZ\NUHVVáXSNowy

scope of work

zakres robót

screening

screening /

SU]HJOG

SAMPLE

135

Ö

environmental screening

Ö

law screening

Ö

EDGDQLHVWDQXURGRZLVND
naturalnego

Ö

SU]HJOGSUDZD

QS Z NRQWHNFLH GRVWRVRZDQLD So-

V]F]HJyOQ\FK G]LHG]LQ *\FLD JRVSo-

GDUF]HJR L VSRáHF]QHJR GR XVWDZo-
dawstwa UE

section

RGFLQHNF]ü robót

selfgovernment
Ö

regional / voivodship
selfgovernment

Ö

local selfgovernment

VDPRU]G

Ö

VDPRU]GUHJLRQDlny / wojewódzki

Ö

VDPRU]GORNDOQ\- gminny
i powiatowy

sensitivity analysis

DQDOL]DZUD*OLZRFL

QDU]G]LH Z\NRU]\VW\ZDQH GR EDGDQLD

ZSá\ZX U\]\ND QD Z\QLN SURMHNWX
w

→

analizie kosztów i korzy

FL &%$

anali

]D ZUD*OLZRFL SROHJD QD ]EDGDQLX

ZSáywu zmian w istotnych czynnikach
analizy finansowej lub ekonomicznej na
jej ostateczny wynik; odpowiada m.in. na

S\WDQLH MDND EG]LH ZDUWRü ZHZQWU]QHM

VWRS\ ]ZURWX F]\ ZDUWRFL ELH*FHM QHWWR

MH*HOL QS NRV]W\ NRU]\FL OXE F\NO *\FLD
projek

WX]PLHQLVLRGDQZDUWRü

services
Ö

advisory services

Ö

career advice services /
vocational guidance

Ö

service provider

XVáXJL

Ö

XVáXJLGRUDGF]H / doradztwo
podmiotów gospodarczych

Ö

poradnictwo zawodowe

Ö

dostawca

XVáXJ/ wykonawca

kon

WUDNWXXVáXJRZHJR

shareholder

akcjonariusz /

XG]LDáRZLHFZVSyáFH

side letter

OLVW]DáF]QLNGRXPRZ\]PLHQLaMF\

PQLHMZD*QHNZHVWLHGRW\F]FH
realizowanego projektu (np. numer
rachunku bankowego)

SIDE LETTER

136

Single European Act (SEA)

Jednolity Akt Europejski (JAE)

RERZL]XMF\ RG OLSFD XNáDG

SDVWZF]áRQNRZVNLFK

→

Wspólnot Euro-

SHMVNLFK UHIRUPXMF\ JáyZQH WUDNWDW\

:VSyOQRWL]DZLHUDMF\SRVWDQoZLHQLH*H

QDMSy(QLHM GR JUXGQLD URNX E
dzie wprowadzony Jednolity Rynek (Ry-
nek We

ZQWU]Q\– co]RVWDáRWHUPLQRZR

zrealizowane

site / construction site

plac budowy

R]QDF]D ZV]\VWNLH F]FL WHUHQX XGRVWp-

QLRQH SU]H] =DPDZLDMFHJR GOD Z\NRQa-
nia na nich robót oraz inne miejsca wy-
mienione w kontrakcie ja

NR WZRU]FH

F]üSODFu budowy

site billboards

tablice informacyjne o projekcie,
umieszczane w trakcie budowy na
miejscu jego realizacji
(dotyczy projektów infrastrukturalnych)

site visits to projects

inspekcje projektów
zob. kontrola przeprowadzona na miejscu
realizacji projektu

small and medium-size
enterprises (SMEs)

PDáHLUHGQLHSU]HGVLELRUVWZD(MSP)

PDáH L UHGQLH SU]HGVLELRUVWZD :HGáXJ

XVWDZ\ Ä3UDZR R G]LDáDOQRFL JRVSRGDr-

F]HM´ ] GQLD U ]D PDáHJR

SU]HGVLELRUF X]QDMH VL SU]HGVLELRUF
który w poprzednim roku obrotowym za-

WUXGQLDá UHGQLRURF]QLH SRQL*HM SUa-
cowni

NyZRUD]RVLJQáSU]\FKyGQHWWR]H

VSU]HGD*\WRZDUyZZ\UREyZXVáXJRUD]
operacji finansowych nie przekracza

MF\

UyZQRZDUWRFL Z ]áRW\FK POQ HXUR OXE
suma aktywó

ZMHJRELODQVXVSRU]G]RQe-

go na koniec poprzedniego roku obroto-

ZHJR QLH SU]HNURF]\áD UyZQRZDrWRFL

Z ]áRW\FK POQ HXUR :HGáXJ XVWawy za

UHGQLHJRSU]HGVLELRUFXZD*DVLSU]Hd-

VLELRUF QLH EGFHJR PDá\P SU]HGVL

ELRUFNWyU\ZSRSU]HGQLPURNXREURWo-

SINGLE EUROPEAN ACT

137

w

\P ]DWUXGQLDá UHGQLoURF]QLH PQLHM QL*

SUDFRZQLNyZRUD]RVLJQáSU]\FKyG

QHWWR ]H VSU]HGD*\ WRZDUyZ Z\UREyZ

XVáXJRUD]RSHUDFMLILQDQVRZ\FKQLHSU]e-

NUDF]DMF\ UyZQRZDUWRFL Z ]áRW\FK
mln euro lub suma aktywów jego bilansu

VSRU]G]RQHJR QD NRQLHF poprzedniego

URNX REURWRZHJR QLH SU]HNURF]\áD Uyw-

QRZDUWRFLZ]áotych 27 mln euro.

social
Ö

social assistance / welfare

Ö

social exclusion

Ö

social inclusion

VSRáHF]Q\

Ö

SRPRFVSRáHF]QD

Ö

wyklucz

HQLHVSRáHF]QH

Ö

UHLQWHJUDFMDVSRáHF]QD

sound financial management

UDFMRQDOQH]DU]G]DQLHILQDQVDPL

sparsely populated areas

REV]DU\VáDER]DOXGQLRQH

specification
e.g. tender specification = tech-
nical specification + commercial
specification

specyfikacja

np. specyfikacja przetargowa = specyfi-
kacja techniczna + specyfikacja handlowa
(warunki zawarcia umowy)

staff reduction

redukcja zatrudnienia
zob. zmniejszanie skali zatrudnienia w fir-
mie, zwalnianie ludzi z pracy

stakeholders







Ö

stakeholder analysis

uczestnicy projektu

RVRE\ JUXS\ VSRáHF]QH LQVW\WXFMH OXE

ILUP\ PDMFH ]ZL]HN ] SURMHNWHP / pro-

JUDPHP PRJ RQL PLHü SoUHGQL OXE

EH]SRUHGQL ]ZL]HN ] UHDOL]RZDQ\PL

G]LDáDQLDPLE\üSRGLFKZSáywem lub na

QLH RGG]LDá\ZDü QHJDW\ZQLH EG( SR]y-
tywnie
Ö

analiza uczestników projektu
polega na identyfikacji wszystkich
uczestników projektu/programu oraz

LFK LQWHUHVyZ SUREOHPyZ L PR*OLZo-

FL Z\QLNL WHM DQDOL]\ VWDQRZL LQWe-

JUDOQF]üSODQowanego projektu.

STAKEHOLDERS

138

standard summary project
fiche

standardowa fiszka streszczenia
projektu / wniosek aplikacyjny / karta
projektu
dokument stosowany w programie Phare,

RSLVXMF\ND*G\SURMHNWSU]\MW\GRUHDOi-
zacji na dany rok, wymieniany w

→

Me-

morandum Finansowym.
Projekt jest tu rozumiany szeroko i obej-

PXMH G]LDáDQLD Z GDQ\P VHktorze, sferze
lub dziale gospodarki narodowej (np.

RFKURQD URGRZLVND WUDQsSRUW VSyMQRü

VSRáHF]QR-ekonomiczna). Fiszka obejmuje

QDVWSXMF\]DNUHVLQIRUPDFMLORNDOL]acja
projektu, instytucja odpowiedzialna, cel
strategiczny i cele operacyjne, ramy insty-
tucjonalne, wy

NRQDZFD EXG*HW VSRVyE

L UDP\ F]DVRZH ZGUD*DQLD

→

matryca

logiczna, harmono

JUDPSáDWQRFLDQHNV\

MHOLNRQLHFzne). W przypadku projektów

LQIUDVWUXNWXUDOQ\FKQLH]EGQ\PL]DáF]Qi-

NDPL ILV]NL V

→

VWXGLXP Z\NRQDOQRFL

oraz

→

analiza oceny

QDURGRZLVNR.

start-up
Ö

start-up aid

Ö

start-up capital

Ö

start-up period

uruchomienie

G]LDáDOQRFLJRVSodarczej

Ö

pomoc w uruchomieniu dzia

áDOQRFL

gospodarczej

Ö

NDSLWDáQDXUXFKRPLHQLH

G]LDáDOQoFLJRVSRGDUF]HM

Ö

rozruch projektu
w

→

PCM: okres realizacji projektu

QDVWSXMF\ EH]SRUHGQLR SR Z\]Qa-
czeniu wykonawcy

state aid provisions

zasady pomocy publicznej

statement
Ö

final statement

Ö

final statement of acount

RZLDGF]QLH / rozliczenie

Ö

rozliczenie ostateczne

Ö

ostateczne pokwitowanie

SáDtQRFL

strategy
Ö

local development strategy

Ö

regional development
strategy

strategia

Ö

strategia rozwoju lokalnego

Ö

strategia rozwoju regionalnego

NRQFHSFMD V\VWHPRZHJR G]LDáDQLD QD

U]HF] GáXJRWUZDáHJR UR]ZRMX

→

re-

STANDARD SUMMARY PROJECT FICHE

139

gionu poprzez racjo

QDOQ DORNDFM

]DVREyZ RUD] GRNXPHQW RNUHODMF\
sposoby po

VWSRZDQLD GOD UHDOL]DFML

wspólnie ustalonych celów. Dokument

WDNLSRZLQLHQ]DZLHUDüRSLVLGLa-

JQR] VWDQX LVWQLeMFHJR DQDOL]

VLOQ\FK L VáDE\FK VWURQ UHJLRQX

VIRUPXáRZDQLHFHOXVWUDWegicznego

PXVL VL PLHFLü ZH ZVSyOQ\P SROX

RF]HNLZD L PR*OLZRFL Z\]Qa-
czenie celów p

RUHGQLFK RNUHOe-

QLH PHWRG L ]DVREyZ QLH]EGQ\FK GR

RVLJQLFLDFHOyZLGHQW\ILNDFMDDNWo-
rów (osób, instytucji) odpowiedzial-

Q\FK ]D SRV]F]HJyOQH G]LDáDQLD
6) sposób monitoringu i oceny prze-
biegu, tryb modyfikacji strategii w ra-
zie zmiany istotnych ok

ROLF]QRFL ]e-

ZQWU]Q\FK6WUDWHJLDMHVW]DWHPSU]e-

MDZHPZROLGDQHMVSRáHF]QRFLUHJLo-

QDOQHMGRRVLJDQLDZVSyOQ\FKFelów,

Z\MDZLRQHM Z SRVWDFL GDMF\FK VL

RELHNW\ZQLH RFHQLü G]LDáD %UDN
zgody co do strategicznej wizji wyklu-
cza powodzenie. Dlatego jest r

]HF]

NRQLHF]Q E\ Z SURFHVLH SUDF QDG

VWUDWHJLRERNHNspertów brali czynny

XG]LDáFKRüE\GURJG\VNXVMLSU]Hd-

VWDZLFLHOH ZV]\VWNLFK ]QDF]F\FK Ln-

VW\WXFMLLJUXSLQWHUHVyZZáDG]LDd-

PLQLVWUDFML Uy*Q\FK V]F]HEOL ]ZLz-

NyZ]DZRGRZ\FKLVWRZDU]\V]HSUa-
codawców, pracowników naukowych,

SDUWLL RUJDQL]DFML SR]DU]GRZ\FK
izb przemy

VáRZ\FK DJHQFML UR]ZRMX

itd.. Strategia rozwoju regionu ma

] ]DáR*HQLD VáX*\ü ZV]\VWNLP MHJR

PLHV]NDFRP ]DWHP EH] GHPRNUa-
tycznego procesu konsultacji i wspó

á

XG]LDáX ]DLQWHUHVRZDQ\FK FDá\ Z\Vi-

áHNPR*HSyMüQDPDUQHMHOL]RUJa-
nizo

ZDQDF]üVSRáHF]QRFLX]QD*H

strate

JLSU]\JRWRZDQREH]MHMZLHG]\

LDNFHSWDFMLOXE*HQLHGRVWDWHF]QLHRd-

STRATEGY

140

Ö

National Strategy for
Regional Development

Ö

Voivodship Development
Strategy

]ZLHUFLHGOD RQD MHM SRWU]HE\ L PR*Oi-

ZRFL %H]Z]JOdnie konieczne jest
rozdzielenie fazy prac ekspertów

]ZáDV]F]D

→

SWOT i inne analizy)

RG NRQVXOWDFML VSRáHF]QHM L Z\Eoru

RVWDWHF]QHM RSFML VSRUyG SU]\JRWo-
wanych przez ekspertów.
zob. rozwój regionalny

Ö

Narodowa Strategia Rozwoju
Regionalnego

ZHGáXJ XVWDZ\ ] PDMD U
o zasadach wspierania rozwoju regio-

QDOQHJR GRNXPHQW Z IRUPLH XFKZDá\

5DG\0LQLVWUyZRNUHODMF\XZDUXn-
kowania, cele i kierunki wspierania

→

rozwoju regionalnego przez pa

VWZR1655]RVWDáDSU]\MWDJUXd-
nia 2000 r.

Ö

Strategia Rozwoju Województwa
wg ustawy z 12 maja 2000 r. o zasa-
dach wspierania rozwoju regionalne-
go: dokument programowy samorz

GX ZRMHZyG]WZD VSRU]G]RQ\ ]JRd-
nie z wymaganiami ustawy z 5 czerw-

FD U R VDPRU]G]LH ZRMHZyGz-
twa oraz ustawy z 7 lipca 1994 r.
o zagospodarowaniu przestrzennym
(z pó

(niejszymi zmianami).

structural (re)adjustment

dostosowanie

/

SU]HNV]WDáFHQLD

strukturalne / restrukturyzacja

Structural Funds

Fundusze

Strukturalne

zasób fi

QDQVRZ\ 8( XPR*OLZLDMF\ So-

moc w restrukturyzacji i modernizacji
gospodarki kra

MyZ F]áRQNRZVNLFK GURJ

interwencji w kluczowych sektorach i re-

JLRQDFK SRSUDZD VWUXNWXU\ :\Uy*QLD

VL QDVWSXMFH IXQGXV]H

→

Europejski

Fundusz Rozwoju Regionalnego,

→

Eu-

ropejski Fundusz S

SRáHF]Q\,

→

Europej-

ski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rol-
nej oraz

→

Finansowy Instrument Wspie-

UDQLD 5\ERáyZVWZD : Z\QLNX SU]yMFLD

STRUCTURAL READJUSTMENT

141

Ö

European Agriculture
Guidance and Guarantee
Fund – Guidance Section
(EAGGF)

Ö

European Regional
Development Fund (ERDF)

Ö

European Social Fund
(ESF)

tzw.

→

Pakietów Delorsa dwukrotnie po-

GZDMDQREXG*HW)XQGXV]\6WUXNWXUDlnych.
Na lata 1994-

Z\QRVLáRQPOG

ECU, na lata 2000-2006 wynosi 195,1
mld euro plus 39,5 mld euro rezerwowane

GODQRZ\FKNUDMyZF]áRQNowskich (po ich

ZVWSLeQLX 3RF]ZV]\ RG URNX

→

Komisja Europejska wpro

ZDG]LáDUHIRUP

Funduszy Strukturalnych.
z

RESRQL*HMDWDN*H&HOH3ROLW\NL6WUXk-

turalnej UE, Inicjatywy Unii Europejskiej,
Fundusze Strukturalne: Zasady.
Ö

Sekcja Orientacji Europejskiego
Funduszu Orientacji i Gwarancji
Rolnej
Do

→

Funduszy Strukturalnych zali-

F]DQD MHVW W\ONR F]ü ($**) RNUe-

ODQD MaNR Ä2ULHQWDFMD´ ]ZL]DQD

] UHDOL]DFM &HOX :VSDUFLH ILQDn-
sowe z tego funduszu przeznaczane
jest na rozwój obszarów wiejskich

Ö

Europejski Fundusz Rozwoju
Regionalnego

SRZVWDáZU-HJR]DGaniem jest
zmniejszanie dysproporcji w poziomie

UR]ZRMX UHJLRQyZ QDOH*cych do

8QLL(5')ZVSyáILQDQVXMHUHDOL]aFM
Celów 1 i 2 Polityki Strukturalnej UE
(

→

Cele Polityki Strukturalnej UE).

W szczegól

QRFL IXQGXV] WHQ XG]LHOD

wsparcia inwestycjom produkcyjnym,
rozwojowi infrastruktury, lokalnym
inicjaty

ZRPUR]ZRMRZ\PRUD]PDá\P

L UHGQLP SU]HGVLELRUVWZRP

→

MSP).

Ö

(XURSHMVNL)XQGXV]6SRáHF]Q\
utworzony na mocy

→

Traktatu

Rzymskie

JR :VSyáILQansuje realiza-

FM &HOX

→

Cele Polityki Struktu-

UDOQHM 8( QD FDá\P REV]DU]H 8QLL
Europejskiej, wspiera rów

QLH*&HOH

L=HURGNyZIXQGXV]XILQDQVowane

V JáyZQLH V]NROHQLD ]DZRGRZH
i rozwój zatrudnienia.

STRUCTURAL FUNDS

142

Ö

Financial Instrument for
Fisheries Guidance (FIFG)

Ö

Finansowy Instrument Orientacji
Rybo

áyZVWZD

IXQGXV]VWUXNWXUDOQ\SRZRáDQ\QDSo-

WU]HE\ U\ERáyZVWZD X]uSHáQLDMF\
fundusz ustanowiony w 1993 r. Zaj-

PXMHVLSURPRZDQLHP]PLDQVWUXNWu-
ralnych w tym sektorze gospodarki.

study tour

wizyta studialna / wizyta studyjna

submit an application /
a proposal

]áR*\üZQLRVHN ]áR*\üSURSR]\FM

subcontractor

podwykonawca

SRGZ\NRQDZFD ILUP\ ] NWyU ]DZLerana
jest umowa

subsidiarity principle

]DVDGDVXEV\GLDUQRFLSRPRFQLF]oFL

R]QDF]D*HZáDG]DZ\*V]HJRV]F]HEODQLH

PR*HSRGHMPRZDüG]LDáDMHOLPRJRQH

E\ü ] SRZRG]HQLHP ]UHDOL]RZDQH QD QL*
szym szczeblu – czyli zorganizowani

Z Uy*Q\FK XNáDGDFK RE\ZDWHOH U]G]
swoimi sprawami w granicach praw,

D SDVWZR SRGHMPXMH W\ONR WH G]LDáDQLD

NWyU\FK VDPL RE\ZDWHOH Z\NRQDü QLH So-

WUDIL L QLH PRJ =DVDGD SRPRFQLF]RFL
wyma

JD ]QDOH]LHQLD UyZQRZDJL PLG]\

PR*OiZLH QLHVNUSRZDQ DNW\ZQRFL
obywa

WHOVN D LQWHUZHQFM SDVWZD GOD

„wspólnego dobra”). Wprowadzona

Z *\FLH

→

Traktatem z Maastricht pod

QDFLVNLHP UHJLRQyZ REDZLDMF\FK VL

QDGPLHUQHJR Z]URVWX ZSá\ZyZ L ZáDG]\

LQVW\WXFML8QLL]ZáDV]F]D

→

Komisji Eu-

ropejskiej. Zasada ta ogranicza pole dzia-

áDQLD8QLL*áoVL*HZG]LHG]LQDFKNWyUH

QLHVZMHMZ\áF]QHMNRPSHWHQFMLWMQLH

VWUDNWaWRZR]DVWU]H*RQHGOD8QLL8QLD

EG]LHSRGHjPRZDüG]LDáDQLDW\ONRZWedy,

MHOLFHOH]DPLeU]RQ\FKG]LDáDQLHPRJ

E\ü]UHDOL]RZDQHZZ\VWDUF]DMF\PVWRp-

QLX QD V]F]HEOX SDVWZ F]áRQNRZVNLFK
i dlate

JR]HZ]JOGXQDLFK]DNUHVOXELFK

STUDY TOUR

143

VNXWNLOHSLHMRVLJQLWH ]RVWDQQD V]F]e-
blu Unii.

subvention

subwencja

URGNL ILQDQVRZH SU]HND]DQH ELRUF\ QS

JPLQLHGRVZRERGQHMZ]JOGQLHG\VSo-
zycji na takie potrzeby i cele, jakie biorca

XZD*D ]D QDMZD*QLHjsze w danym czasie
zob. dotacja

Support for Pre-Accession
Measures for Agriculture and
Rural Development (SAPARD)

Przedakcesyjny Instrument Wsparcia
dla Rolnictwa i Obszarów Wiejskich
(SAPARD)
program pomocowy UE dla krajów stara-

MF\FK VL R F]áRQNRVWZR ZVSLeUDMF\

G]LDáDQLDZ]DNUHVLHPRGHUQL]DFMLUROQLc-
twa i rozwoju obszarów wiejskich. Jego

QDGU]dQ\PFHOHPMHVWXáDWZLDQLHSURFHVX
integracji sektora rolnego z UE, poprzez
przyspieszenie przyjmowania

→

Acquis

Communautaire UE w sferze rolnictwa,
stymulowanie rozwoju obszarów wiej-

VNLFK RUD] UHVWUXNWXU\]DFM Jospodarki

*\ZQRFLRZHM 3U]HGVLZ]LFLD WH VáX*\ü
maj

Sá\QQHPX ZáF]DQLX UROQLFWZD NUa-

MyZNDQG\GXMF\FKZV\VWHP

→

Wspólnej

Polityki Rolnej i Strukturalnej UE. Pro-
gram SAPARD formal

QLH UR]SRF]á VL

Z URNX %XG*HW SURJUDPX GOD
10 krajów kandydackich wynosi 500 mln
euro rocznie

Z W\P UHGQLRURF]QLH GOD

Polski – ok. 169 mln euro). SAPARD
jest równo

OHJá\ GR SURJUDPów

→

ISPA

oraz

→

Phare, zintegrowanych razem

w ramach

→

Partn

HUVWZD GOD &]áRQNo-

stwa. Za program SAPARD odpowie-
dzialny jest Minister Rolnictwa i Rozwoju
Wsi i

→

Agencja Rozwoju i Modernizacji

Rolnictwa.

sustainability (of a project)

WUZDáRüSURMHNWX

SURMHNWRNUHODVLMDNRWUZDá\MHOLPR*

OLZH EG]LH Sokrycie kosztów utrzymania

LQZHVW\FML SR XVWDQLX ]HZQWU]QHJR ]DVi-

SUSTAINABILITY

144

lania fi

QDQVRZHJRLMHOLMHJRHIHNW\EG

ZLGRF]QHZGáXJLPRNUHVLHF]DVX

SWOT analysis (strengths,
weaknesses, opportunities,
threats)

a

QDOL]D6:27PRFQHVWURQ\VáDEH

strony, szanse

]DJUR*HQLD

metoda stosowana m.in. przy opracowy-
waniu

→

Strategii Rozwoju Regionu, po-

zwa

ODMFDSU]HDQDOL]RZDüDWXW\LVáDERFL

UHJLRQXZREHFV]DQVL]DJUR*HVWZDU]a-
nych przez otoczenie. Skrót SWOT pocho-

G]L RG SLHUZV]\FK OLWHU DQJLHOVNLFK VáyZ
strenghts

PRFQHVWURQ\ZHDNQHVVHVVáa-

be strony), opportunities (szanse), threats

]DJUR*HQLD 0etoda SWOT obejmuje

DQDOL] ZHZQWU]Q L ]eZQWU]Q VWDQX

VSRáHF]QR-gospodarczego regionu. Analiza
we

ZQWU]QD SROHJD QD RFHQLH PRFQ\FK

LVáDE\FKVWURQF]\OLREHFQHgo potenFMDáX

UHJLRQX $QDOL]D ]HZQWU]QD SR]ZDOD So-

]QDü PR*OLZRFL L ]DJUR*enia dalszego

UR]ZRMX UHJLRQX ]ZL]DQH ] SUocesami

]DFKRG]F\PLZRWRF]HQLX$QDOL]D6:27

PXVL XZ]JOGQLü F]\QQLNL ORNDOQH UHJLo-
nalne, krajowe i globalne oraz okre

OLü

na ile i

ZMDNLVSRVyEVRQH]QDF]ce dla

regionu.

synergy

synergia

SURFHV SROHJDMF\ QD W\P *H HIHNW VSo-

áHF]QR-gospodarczy kilku powizanych ze

VRE SURMHNWyZ lub poszczególnych kom-

SRQHQWyZ MHGQHJR SURMHNWX MHVW ZLkszy

QL* VXPD HIHNWyZ SRV]F]HJyOQ\FK projek-

WyZNRPSRQHQWyZ ZGUD*DQ\FK LQG\ZL-
dualnie

T

target group of a project

grupa docelowa (projektu)
grupa do której adresowany jest projekt,

JáyZQL EHQHILFMHQFL RGELRUF\ SURMHNWX

SWOT ANALYSIS

145

(na poziomie

→

Celu Projektu);

w

→

PCM beneficjent lub grupa benefi-

c

MHQWyZ QD NWyU UHDOL]DFMD SUojektu

ZSá\QLH SR]\W\ZQLH QD SR]LRPLH &HOX
Projektu

Task Force

=HVSyá=DGDQLRZ\

=(63Ïà=$'$1,2:<'652ZWOJU
REGIONALNEGO W POLSCE –
wspólna inicja

W\ZDU]GX53L

→

Komisji

(XURSHMVNLHM =HVSyá G]LDáDá Z RNUHVLH
wrze

VLH95 -OLSLHFLSU]\JRWRZDá

V]HUHJ RSUDFRZD F]VWNRZ\FK w ra-
mach grup roboczych), raport diagno-

VW\F]Q\RUD]UDSRUWNRFRZ\=DU\V6WUa-
tegii Rozwoju Regionalnego w Polsce),
zawie

UDMF\ UHNRPHQGDFMe GOD U]GX 53

z

RE=HVSyá=DGDQLRZ\GV3ROLW\NL6WUXk-

turalnej w Polsce.

=(63Ïà=$'$1,2:<'632/ITYKI
STRUKTURALNEJ W POLSCE –

ZVSyOQDLQLFMDW\ZDU]GX53L

→

Komisji

Euro

SHMVNLHM =HVSyá G]LDáDá Z RNUHVLH

ZU]HVLH-VLHUSLH:HIHNFLH

SUDFJUXSURERF]\FKSRZVWDá\RSUDFRZa-

QLD GRW\F]FH Uy*Q\FK DVpektów polityki
strukturalnej. Ra

SRUW NRFRZ\ 3ROLW\ND

Strukturalna Polski w Perspektywie Inte-

JUDFML]8QL(XURSHMVNREHMPXMHDQa-

OL]VWDQXU]HF]\LUHNRPHQGDFMHGODU]
du. Podobnie jak

→

=HVSyá =DGDQLowy

ds. Rozwoju Regionalnego w Polsce, zrze-

V]Dá SU]edVWDZLFLHOL U]GX VDPRU]GX

QDXNLURGRZLVNEL]QHVowych, ekspertów
krajowych i zagranicznych.

Technical Assistance for the
Commonwealth of Independ-
ent States (TACIS)

Program pomocy doradczej dla Wspól-

QRW\1LHSRGOHJá\FK3DVWZ(TACIS)
utworzony w 1990 r. program pomocy

V]NROHQLRZHMLGRUDGF]HMGODE\á\FKUHSu-

EOLN UDG]LHFNLFK L 0RQJROLL ] Z\áF]e-

QLHP/LWZ\àRWZ\L(VWRQLLNWyUHREMWR
programem

→

Phare)

TACIS

146

Technical Assistance Informa-
tion Exchange Office (TAIEX)

Biuro Wymiany Informacji o Pomocy
Technicznej, TAIEX (jednostka Komisji
Europejskiej)

technical designs / technical
documentation

projekt techniczny / dokumentacja
techniczna

technical specifications

specyfikacje techniczne

F]üGRNXPHQWDFMLSU]HWDUJRZHM,
dokument spo

U]G]RQ\ SU]H] -HGQRVtN

.RQWUDNWXMFRNUHODMF\V]F]HJyá\WHFh-
niczne zamówienia lub wykonania prac
wraz z wyszczególnieniem, tam gdzie ko-

QLHF]QHPHWRGURGNyZLVSRG]LHZanych
rezultatów

technology transfer

transfer technologii

technopolis

technopolis
kompleksy innowacyjne skoncentrowane
przestrzennie, zgromadzone na niewielkim

REV]DU]HSU]HGVLELRUVWZDKLJK-tech wraz

] LQIUDVWUXNWXU L LQVW\WXFMDPL ZVSLHUDM
cymi

tender

Ö

most advantageous tender /
bid / offer

oferta przetargowa / przetarg

QSZNRQWHNFLHUREyWEXGRZODQ\FKZy-
ceniona propozycja wykonawcy na wyko-

QDQLH UREyW ZUD] ]H ZV]\VWNLPL ]DáF]Qi-

NDPL SU]HGáR*RQ\PL SU]H] Z\NRQDZF
Zamawia

MFHPX

Ö

najkorzystniejsza oferta
przetargowa
naj

OHSV]DRIHUWDSU]HWDUJRZDZHGáXJ

kryteriów ustalonych dla przedmioto-

ZHMXPRZ\QSRGQRQLHMDNRFLZáa-

FLZRFLWHFhnicznych, estetyki i cech

IXQNFMRQDOQ\FKXVáXJJZDUDncyjnych
i pomocy doradczej, terminów dostaw
lub wykonania prac, ceny; kryteria te
mus

] E\ü RSXEOLNRZDQH Z RJáRV]e-

QLX R SU]HWDUJX OXE RNUHOone lub/i
w dokumentacji przetargowej

TAIEX

147

tenderer bond




tender dossier





tender procedures
Ö

international open
procedure / international
open tender

Ö

local open procedure

Ö

negotiated procedure

Ö

open (tender) procedure

wadium

]DEH]SLHF]HQLH VNáDGDQH SU]H] RIHUHnta
dla zamawiaj

cego na okres trwania

przetargu

dokumentacja przetargowa

]HVSyá GRNXPHQWyZ L IRUPXODU]\ SU]HNa-
zany

FK SU]H] =DPDZLDMFHJR ND*GHPX

oferentowi w celu przygotowania oferty
przetargowej

procedury przetargowe
Ö

PLG]\QDURGRZ\SU]HWDUJRtwarty /
nieograniczony

SURFHGXUD Z UDPDFK NWyUHM ND*GD

RVREDIL]\F]QDOXESUDZQDEG(JUu-

SDW\FK*HPR*HSU]HGáR*\üRIHUWprze-

WDUJRZ SR XSU]HGQLP RSXEOLNRZa-

QLX SU]H] .RPLVM (XURSHMVN ]DSUo-

V]HQLDGRZ]LFLDXG]LDáXZSU]HWDUJX

Z ']LHQQLNX 8U]GRZ\P :VSyOQRW
Europejskich i na swojej stronie in-
ternetowej

Ö

krajowy przetarg otwarty /
nieograniczony
procedura, w rama

FK NWyUHM ND*GD

RVREDIL]\F]QDOXESUDZQDEG(JUu-

SD W\FK*H PR*H SU]HGáR*\ü RIHUW

SU]HWDUJRZ SR XND]DQLX VL ]DSUo-

V]HQLDGRZ]LFLDXG]LDáXZSU]etargu
w mediach ogólnokrajowych

Ö

procedura negocjacyjna

SURFHGXUD QLH Z\PDJDMFD SXEOLFz-
nego og

áRV]HQLD R SU]HWDUJX Z Ua-

mach której Jed

QRVWND.RQWUDNWXMFD

NRQVXOWXMH VL ] MHGQ\P OXE NLlkoma
oferentami i negocjuje z nimi warunki
umowy

Ö

przetarg nieograniczony, otwarty
procedura, w ramach której wszystkie
oso

E\IL]\F]QHOXESUDZQHEG(JUXS\

W\FK*H PRJ ]áR*\ü RIHUWprzetargo-

ZZRGSRZLHG]LQDRJáRV]HQLHRSU]e-
targu

TENDER PROCEDURES

148

Ö

restricted
procedure / restricted
tender

Ö

simplified procedure

Ö

przetarg ograniczony
procedura, w ramach której, po uka-

]DQLXVL]DSURV]HQLDRJáRV]enia) do

SU]HWDUJX RIHUW\ VNáDGDü PRJ MHGy-
nie ci oferenci, którzy zostali zapro-
szeni przez Jednostk

.RQWUDkWXMF

Ö

uproszczona procedura
przetargowa

SURFHGXUD QLH Z\PDJDMFD SXEOLFz-

QHJR RJáRV]HQLD R SU]HWDUJX Z Ua-

PDFK NWyUHM RIHUW\ VNáDGDü PRJ Me-
dynie ci oferenci, którzy zostali zapro-

V]HQLSU]H]-HGQRVWN.RQWUDkWXMF

tenderer / offerer

oferent

RVRED SUDZQD OXE IL]\F]QD EG( JUupa

W\FK*HQSNRQVRUFMXPVNáDGDMFDRIHUW
w celu zawarcia umowy

term
Ö

long-term

Ö

medium-term

Ö

short-term

termin / okres
Ö

GáXJRWHUPLQRZ\

Ö

UHGQLRWHUPLQRZ\

Ö

krótkoterminowy

terms of reference (ToR)

=DNUHV:\PDJDL2ERZL]NyZ /
Za

NUHV=DGD=OHFHQLRGDZF\

V]F]HJyáRZ\RSLV]DGDGDQHMRVRE\JUu-

S\LQVW\WXFMLEG(SURMHNWX2NUela cele,

VSRVRE\ LFK RVLJQLFLD RSLV\ QLH]Ed-
ny

FK G]LDáD Z\PDJDQLD ZREHF Z\No-

QDZFyZ NRRUG\QDFM ] LQQ\PL NUyteria
oceny, tryb podejmowania decyzji, termi-

Q\Z\NRQDQLDSUDFF]VWRWDN*HNRV]Worys.
W

SROVNLPUR]XPLHQLXZZLHWOH8VWawy

o Zamówieniach Publicznych – Specyfi-
kacja Istotnych Warunków Zamówienia

tests on completion

SUyE\NRFRZH

tests after completion

próby eksploatacyjne

threshold

SUyJQSUHQWRZQRFL

TERM

149

time for completion

F]DVZ\NRQDQLDF]DVQDXNRF]HQLH
robót
dotyczy robót budowlanych: okres prze-
widziany w kontrakcie na wykonanie i wy-

NRF]HQLHUREyWZUD]]SU]HSURZDG]eniem

SUyE NRFRZ\FK OLF]RQ\ RG GDW\ UR]So-
c

]FLDSUDF

training
Ö

advanced training

Ö

basic training

Ö

continuing vocational
training (CVT)

Ö

further vocational
training

Ö

on the job training

Ö

tailor-made training

Ö

vocational re-training

Ö

vocational training

szkolenie

Ö

V]NROHQLHGRVNRQDOFH

Ö

szkolenie elementarne

Ö

ustawiczne doskonalenie zawodowe

Ö

X]XSHáQLDMFHNV]WDáFHQLH
zawodowe

Ö

V]NROHQLHZ]DNáDG]LHSUDF\ /
praktyka zawodowa

Ö

szkolenie dopasowane do potrzeb
zama

ZLDMFHJR

Ö

przeszkolenie pracowników
(reorientacja zawodowa)

Ö

V]NROHQLHNV]WDáFHQLH zawodowe

Trans-European Networks
(TENs)

transeuropejskie sieci transportowe

traineeship

praktyka

(w znaczeniu szkolenie, nie do-

ZLDGF]enie)

transport infrastructure needs
assessment (TINA)

ocena potrzeb infrastruktury
transportowej
proces

]DSRF]WNRZDQ\SU]H]

→

Ko

PLVM

w 1996 r. dla nadzorowania i koordyno-
wania zintegrowanej sieci transportowej
w 11 krajach kandyduj

F\FK SDVWZ

(XURS\ URGNRZR-Wschodniej + Cypr),
który polega na koordynacji projektów
infrastrukturalnych realizowanych w pa

stwach kandydackich z projektami wdra-

*DQ\PL Z 8( 3R]ZROL WR GRFHORZR QD

]EXGRZDQLHZSU]\V]áRFLVSyMQHM

→

sieci

transeuropejskiej poszerzonej UE. Raport
ekspertów TINA zo

VWDá ]DDNFHSWRZDQ\

w 1999 r.

TRANSPORT INFRASTRUCTURE NEEDS ASSESSMENT

150

transeuropean innovation
networks

transeuropejskie sieci innowacyjne

LQWHUDNF\MQH VLHFL áF]FH Z]á\ JRVSo-

GDUF]HQDREV]DU]HFDáHM(XURS\,FKFe-

FKMHVWEUDNKLHUDrFKLF]QRFLQLH]DZV]H

G]LDáDM QD F]\VWR U\QNowych zasadach.

6LHFL LQQRZDF\MQH SREXG]DM ZyPLDQ
informacji i technologii. Tworzenie tych
sieci

RSLHUDVLQDGZyFKSURFHVDFK

1. interaktywnym tworzeniu innowacji,
gdzie za

UyZQR EL]QHV MDN L QDXND PRJ

GZXNLHUXQNRZR RGG]LDá\ZDü QD WHQ SUo-

FHV SRSU]H] G]LDáDQLD ÄGR ZHZQWU]´

LÄQD]HZQWU]´:D*Q\PHOHPHQWHPLQWe-

UDNFMLV

→

MSP;

2. grupowa

QLX VL ILUP Z ]ZDUWH VLHFL

ZUDPDFKNWyU\FKRGE\ZDVLZVSyápraca

LZ\PLDQDP\OLWHFKQRORJLFznej.

,QDF]HMVWRREV]DU\QDMZLNV]HJRwzro-
stu gospodarczego

→

Bieguny Wzrostu.

transparency (of procedures)
e.g. The contract award proce-
dure must be completely trans-
parent and impartial

SU]HMU]\VWRüSURFHGXU
np. Procedura zawarcia kontraktu musi

E\üFDáNRZLFLHSU]HMU]\VWDLEHzstronna

treatment plant
Ö

sewage treatment plant /
waste water treatment

Ö

water treatment plant

oczyszczalnia

Ö

oczyszczalnia

FLHNyZ

(kanalizacyj

Q\FKSá\QQ\FK

Ö

stacja uzdatniania, oczyszczalnia
wody

Treaty of Rome










Treaty on European Union

Traktat

Rzymski

SRGSLVDQ\ PDUFD U SU]H] V]Hü

SDVWZ %HOJL :áRFK\ )UDQFM +RODn-

GL/XNVHPEXUJ5)1'RW\F]\áXtworze-
nia Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej
(EWG, obecnie

→

Wspólnota Europejska).

Równolegle podpisano Traktat o Usta-
nowieniu Europejskiej Wspólnoty Energii
Atomowej (Euratom).
zob. Wspólnoty Europejskie

Traktat o Unii Europejskiej
podpisany 7 lutego 1992 r. w Maastricht

TRANSEUROPEAN INNOVATION NETWORKS

151

+RODQGLD L XVWDQDZLDMF\

→

8QL (u-

URSHMVN 7UDNWDW ZV]HGá Z *\FLH OLVWo-
pada 1993 r.

trigger effect (within a project)

e.g. This measure may trigger
many undesirable effects.

Z\ZRáDü /SRZRGRZDüHIHNW\
(w ramach projektu)
np

7R SRVXQLFLH PR*H Z\ZRáDü ZLele

QLHSR*Ganych skutków.

turnkey projects

projekty obiektów budowlanych
„pod klucz”

RGGDQH RELHNW\ V Z\SRVD*RQH L QaGDM

VLGRHNsploatacji

twinning covenant

umowa twinningowa /

EOL(QLDF]D

XPRZD PLG]\ SDUWQHUDPL GRW\F]FD

ZVSyáSUDF\ Z UDPDFK SURMHNWX EOL(QLa-
czego

ILQDQVRZDQHJR]HURGNyZ3KDUH

twinning project

SURMHNWEOL(QLDF]\

ZVSyáSUDFD GZXVWURQQD Z GDQHM G]LHG]i-

QLHEGFHMSU]HGPLRWHPSURMHNWX (finan-

VRZDQHJR ]H URGNyZ 3KDUH SRPLG]\

DGPLQLVWUDFMNUDMXNDQG\GXMFHJRDZy-

EUDQZGURG]HNRQNXUVXLQVW\WXFMNUDMX

F]áRQNRwskiego UE

U

umbrella organisation

RUJDQL]DFMDQDG]RUXMFD

underspend / overspend money

QLHZ\GDWNRZDüSLHQLG]\ZFDáoFL/
wydat

NRZDü]DGX*RSRQDGSU]\]QDQ\

limit)

unemployment

bezrobocie

sytuacja, w której pewn

D F]ü ]GRlnych

GR SUDF\ L SRV]XNXMF\FK MHM SUDFRELRr-
ców nie znajduje zatrudnienia, mimo sta-

áHJRSRV]XNLZDQLDSUacy

UNEMPLOYMENT

152

Ö

combat unemployment

Ö

counteract unemployment

Ö

frictional ~

Ö

hidden / concealed ~

Ö

long term ~

Ö

mass ~, large-scale ~

Ö

registered ~

Ö

seasonal ~

Ö

sectoral ~

Ö

structural ~

Ö

threatened with unem-
ployment

Ö

]ZDOF]DüEH]URERFLH

Ö

SU]HFLZG]LDáDüEH]URERFLX

Ö

SU]HMFLRZHIU\NF\MQH

Z\QLNDMFH ] LQG\ZLGXDOQ\FK GHF\]ML
o zmianie pracy, zawodu, miejsca za-
mieszkania lub z wchodzenia na rynek
pracy

Ö

ukryte

Ö

GáXJRWUZDáH

Ö

masowe

Ö

zarejestrowane

Ö

sezonowe

Ö

sektorowe

Ö

strukturalne

WUZDáD SU]HZDJD SRGD*\ SUDF\ QDG

SRS\WHP Z\QLNDMFD ] QLHGRSDVRZa-

QLDVWUXNWXUDOQHJRSU]HZD*QLHZSo-
staci nieadekwatnego do popytu przy-
gotowania zawodowego ubie

JDMF\FK

VL R SUDF : SU]eFLZLHVWZLH GR
bezrobocia koniunkturalnego wykazu-

MHQLVNHODVW\F]QRüVNXWHF]QHSU]e-

FLZG]LDáDQLH EH]URERFLX VWUXNWXUDl-

QHPX Z\PDJD SU]HZD*QLH NRPSOHk-
sowej

→

restrukturyzacji dotkni

tych

nim obszarów.

Ö

za

JUR*RQ\EH]URERFLHP

unemployment rate

stopa bezrobocia
stosunek liczby osób uznanych za bezro-
botnych do liczby osób wchodz

cych

ZVNáDG]DVREyZosób SUDFXMF\FKZ\Ua-

*RQ\ZSURFHQWDFK]DVRE\SUaF\VNáDGDM

VL ]H ZV]\VWNLFK RVyE Z ZLHNX SURGXk-
cyjnym,

NWyUHVVNáRQQHL]GROQHGRSUDF\

L NWyUH V OLF]RQH MDNR ]DWUXGQLRQH OXE
bezrobotne

urbanization

urbanizacja

utility

X*\WHF]QRü
termin

GRW\F]Fy oceny programów –

RNUHOD F]\ SURJUDP SU]\F]\QLá VL GR

UNEMPLOYMENT RATE

153

zaspokojenia potrzeb grup docelowych

OXEVSRáHFznych

V

valorisation / building on
the basis of achievement

waloryzacja / budowanie na

RVLJQLciach

PHWRGD RFHQ\ SROHJDMFD QD DQDOizie
i syntezie rezultatów grupy porównywal-

Q\FKLVWRWQ\FKGODFDáRFLSURJUDPXSUo-
jektów, z punktu widzenia dalszego wdra-

*DQLDSURJUamu

value added





Ö

value added tax (VAT)

ZDUWRüGRGDQD

Uy*QLFD PLG]\ GRFKRGHP FDáNRZLW\P

SU]HGVLELRUVWZD OXE JRVSRGDUNL UHJLo-
nalnej czy narodowej a kosztami procesu
produkcyjnego (np. koszty surowców czy

XVáXJ

Ö

pod

DWHNRGZDUWRFLGRGDQHM (VAT)

variation

w robotach budowalnych: zmiana
w robotach (prowadzonych pracach)

Vision and Strategies around
the Baltic Sea 2010
(VASAB 2010)

:L]MHL6WUDWHJLH:RNyá%DáW\NX

SURJUDPRNUHODMF\]DVDGQicze kierunki

ZVSyOQ\FKG]LDáDZUHJLRQLH0RU]D%Dá
tyckiego. Ra

SRUWSURJUDPXSU]\MWRQD,,,

konferencji ministrów planowania prze-

VWU]HQQHJR SDVWZ EDáW\FNLFK 7Dlin

3ROVNLH SULRU\WHW\ ]RVWDá\ SU]Hd-
stawione na II konferencji VASAB 2010
w Gda

sku wU:HZU]HQLX

RGE\áD VL 9 .RQIHUHQFMD 0LQLVWUyZ Rd-

SRZLHG]LDOQ\FK ]D SROLW\N SDVWZD L Ue-

JLRQyZNUDMyZEDáW\FNLFKQDNWyUHMSU]y-

MWR UR]V]HU]RQ\ GRNXPHQW 9ASAB 2010
PLUS.

venture capital

NDSLWDáU\]\ND

URGNLILQDQVRZHSU]H]QDF]DQHQDUR]wój,

VENTURE CAPITAL

154

XGRVWSQLDQH ]DLQWHUHVRZDQ\P SU]HGVL
biorstwom w formach z zasady nie pro-

ZDG]F\FK GR Z]URVWX ]DGáX*HQLD 6 WR

SU]HGH ZV]\VWNLP XG]LDá\ NDSLWDáRZH
(equ

LW\ SR]ZDODMFH LQZHVWRURZL ZSUo-

ZDG]Lü NDSLWDá GR GDQHJR SU]HGVLELRr-
stwa,

X]\VNXMF ]DUD]HP SUDZa wspólni-

ND D W\P VDP\P ZJOG Z VSUDZ\ ILUP\

XG]LDáZGHF\]MDFKL]\VNDFK9HQWXUHFa-

SLWDORIHUXMZ\VRNRVSHFMDOLVW\F]QHLQVWy-

WXFMHNWyUHZ\V]XNXMVSyáNLGREU]HURNu-

MFH DOH FLHUSLFH QD QLeGREyU NDSLWDáX
Po zrealizowaniu zy

VNX LQZHVWRUQDRJyá

wyco

IXMH VL RGVSU]HGDMF VZRMH XG]LDá\

pozosta

á\P ZVSyOQLNRP EG( QD U\QNX

NDSLWDáRZ\P 3U]HGVLZ]LFLH Wakie jest

EDUG]RU\]\NRZQHDOHVWDQRZLWH*V]DQV
wysokich zysków.

vocational education and
training (VET)

edukacja i szkolnictwo zawodowe

vocational (occupational)
guidance

poradnictwo zawodowe

Voivod
governor of the voivodship, ap-
pointed by the central govern-
ment

Wojewoda

XU]GQLN VWRMF\ QD F]HOH DGPLQLVWUDFML
rz

dowej w regionie

voivodship

2

3

Ö

Voivodship Board

województwo

Ö

=DU]G:RMewództwa

FLDáR Z\NRQDZF]H VDPRU]GX ZRMe-
wódzkiego odpowiedzialne za przygo-
towanie strategii województwa, wo-
jewódzkiego programu operacyjnego
rozwoju regionalnego oraz wybór
i zatwierdzenie do realizacji projek-
tów realizowanych w jego ramach;
w celu reali

]DFMLVZRLFK]DGDZDU]G

Województwa zasi

ga opinii

→

Re-

gionalnego Komitetu Steruj

cego

2

ZRILFMDOQ\FKGRNXPHQWDFK.RPLVML(XURSHMVNLHMX*\ZDVLWHUPLQXµYRLYRGVKLS¶DQLHµSURYLQFH¶

VOCATIONAL EDUCATION AND TRAINING (VET)

155

W

warranty

gwarancja

waste
Ö

solid waste

Ö

liquid waste

Ö

waste disposal

Ö

waste management

odpady

Ö

RGSDG\VWDáH

Ö

RGSDG\Sá\QQH

Ö

VNáDGRZDQLHRGSDGyZ

Ö

]DU]G]DQie odpadami

winding-up of the programme

zamykanie programu

withdraw (of a project)

Z\FRIDüVLz projektu)

workplan

harmonogram / plan pracy
zob. harmonogram

works
Ö

permanent works

Ö

temporary works

roboty

(budowlane)

Ö

URERW\VWDáH

URERW\ VWDáH NWyUH PDM E\ü UHDOL]o-

ZDQH SU]H] Z\NRQDZF ZHGáXJ NRn-
traktu

Ö

roboty tymczasowe

workshop

warsztaty

Y

yield (effects, profit)
e.g. The project is estimated to
yield numerous results in the
field of socio-economic cohesion.

SU]\QRVLüUH]XOWDW\]\VN
np.

6]DFXMHVL*HSURMHNWSU]\QLHVLHZLele

UH]XOWDWyZ Z ]DNUHVLH VSyMQRFL VSRáHFz-
no-gospodarczej.

YELD

156