ANTENY Anteny KF
Uwarunkowania skutecznej pracy anten
Wpływ podłoża na anteny
w polaryzacji poziomej
złych własnościach elektrycznych. Tab. 2. Antena TA-33M na wysokości 5,8
Wiele anten w pasmach amatorskich pracu-
Wówczas negatywny wpływ podło- metra nad płaskim betonowym dachem
je w polaryzacji poziomej. Na ich parame-
ża na pracę anteny jest zauważalny.
try i skuteczność oddziałuje podłoże pod Częstotliwość SWR Rezystancja
Dotyczy to zarówno impedancji
(MHz) wejściowa
anteną.
wejściowej anten, jak i charaktery-
(&!)
styk promieniowania w płaszczy-
28,000 1,65:1 70
W korzystnych lokalizacjach znach poziomej i pionowej. Należy
można liczyć nawet na 6dB (cztery podkreślić, że w lokalizacjach o z
le
28,350* 1,02:1 42
razy dla mocy) wzmocnienie wiązki przewodzącym podłożu anteny
28,600 1,65:1 45
fal wypromieniowanej przez dipol z polaryzacją poziomą sprawują
21,000 1,48:1 35
poziomy i skierowanie jej pod sto- się lepiej od anten z polaryzacją
sunkowo niskimi kątami względem pionową.
21,240* 1,00:1 45
linii horyzontu, co jest korzystne Zależność impedancji wejściowej
21,450 1,65:1 48
dla łączności na duże odległości. anteny w polaryzacji poziomej od
Jest to możliwe, gdy antena bę- wysokości zainstalowania nad pod- 14,000 1,1:1 38
dzie umieszczona odpowiednio łożem przedstawiają wykres na rys.
14,030* 1,08:1 39
wysoko nad dobrze przewodzącym 1 oraz tabela 1. Wykres przedstawia
14,200 1,35:1 50
podłożem. Szczególnie korzystny- rezystancję wejściową i reaktancje
mi lokalizacjami są: brzeg wysepki wejściowe (+j oraz  j) dipola na pa- 14,350 1,8:1 60
otoczonej słoną wodą oceanu, nad smo amatorskie 80 metrów w funk-
kilkusetmetrową warstwą zbrylone- cji jego wysokości nad podłożem. Tab. 3. Antena TA-33M na wysokości 3,4
go śniegu (Antarktyda bądz
Gren- Tabela prezentuje wyliczenia metra nad płaskim betonowym dachem
landia). (programem EZNEC) impedancji
Częstotliwość SWR Rezystancja
W znakomitej większości przy- wejściowej dipola na pasmo ama-
(MHz) wejściowa
padków anteny są instalowane torskie 80 metrów, zestrojonego
(&!)
w ograniczeniach i uwarunkowa- wstępnie na stosunkowo niskiej
28,000 1,60:1 70
niach istniejącej infrastruktury, nad wysokości 9 metrów nad podłożem.
podłożem o przeciętnych lub wręcz Dla dipoli zainstalowanych
28,350* 1,02:1 42
Tab. 1. bardzo nisko, ich impedancja wej-
28,600 1,65:1 42
ściowa jest zdecydowanie niższa
Wysokość nad Impedancja SWR
21,000 1,23:1 36
niż 72 &! dla dipola umieszczonego
podłożem (m) wejściowa (&!)
w przestrzeni swobodnej. Dopiero
21,160* 1,05:1 42
3 4,8 j33,4 15:1
na wysokości zbliżonej do pół fali
21,450 1,60:1 45
zbliża się do tej wartości. Wysokość
6 12,7 j14,9 4,3:1
14,000 1,35:1 35
dipola nad podłożem wpływa także
9* 25,7 j0,0 1,95:1
na jego częstotliwość rezonanso-
14,017* 1,25:1 35
12 41,6+j9,8 1,3:1
wą. Dipol na pasmo 80 metrów,
14,200 1,65:1 42
zestrojony wstępnie na wysokości
15 58,2+j12,9 1,3:1
14,350 2,3:1 70
9 metrów (j=0,0), będzie albo za
18 73,2+j10,0 1,5:1
długi, albo za krótki na innych wy-
27,5 93,7 j19,0 2,0:1
sokościach zainstalowania (patrz Gwiazdkami i wytłuszczeniami
składowe reaktancji: +j oraz  j dla zaznaczyłem rezonanse na poszcze-
36,6 78,0 j40,8 2,2:1
poszczególnych wysokości). gólnych pasmach amatorskich (po-
W tym kontekście przytoczę miary wykonałem za pomocą anali-
moje pomiary fabrycznej anteny zatora anten MFJ-259, który nie od-
kierunkowej Mosley TA-33M (trzy czytuje reaktancji). W pasmach 10
pasma amatorskie: 10, 15 oraz 20 metrów i 15 metrów antena została
metrów/trzy elementy: direktor, wi- zestrojona na środek najczęściej
brator i reflektor), jakie wykonałem używanego wycinka tych pasm.
przy okazji ostatniej konserwacji. W paśmie amatorskim 20 metrów
Mogą one być punktem odniesienia zestroiłem TA-33M na część DX-ową
przy wstępnym strojeniu anten na pasma CW. Na wysokości konser-
wyższe pasma amatorskie z pola- wacyjnej, tylko 1 metra nad płaskim
ryzacją poziomą na wysokościach betonowym dachem, rezonanse
niższych niż docelowa. Rezultaty TA-33M wynosiły odpowiednio:
Rys. 1. w tabelach 2 i 3. 28,8MHz (SWR = 1,2); 21,14MHz
Świat Radio Listopad 2007
36
(SWR = 1,25); 13,83MHz (SWR =
1,5). Największe rozstrojenie tej
anteny (obniżenie częstotliwości
rezonansu), wraz ze zmniejszaniem
wysokości, miało miejsce dla pasma
amatorskiego o najdłuższej fali (tj.
20m). Płaski betonowy dach nie
wpływał znacząco na częstotliwość
i impedancję wejściową tej anteny.
Wysokość nad podłożem wpływa
także na charakterystyki w płasz-
czyznach poziomej i pionowej. Ilu-
strują to wykresy.
Charakterystyki kierunkowości
w płaszczyz
nie poziomej
Wykresy charakterystyki kierun-
kowości w płaszczyz
nie poziomej
(rys. 2) zostały sporządzone dla di-
pola poziomego instalowanego nad
dobrze przewodzącym podłożem
oraz dla czterech wysokości: 1/4
fali, 1/2 fali, 3/4 fali i jednej fali i dla
czterech kątów promieniowania
w płaszczyz
nie pionowej: 15, 30, 45
oraz 60 stopni.
Dla wysokich kątów promienio-
wania zanika ósemkowa charakte-
rystyka w płaszczyz
nie poziomej.
Im niżej nad podłożem jest zain-
stalowana antena, tym bardziej do-
okolna jest jej charakterystyka.
Rys. 2.
Charakterystyki kierunkowości
dipola w płaszczyz
nie pionowej
dla łączności dalekich (dla DX po- Opracowano w oparciu o  O-
Charakterystyki kierunkowości trzebne są niskie kąty) i  co gorsza N4UN s Low-Band DXing , QST
dipola w płaszczyz
nie pionowej  będą silnie odbierane stacje z tego luty 2002 oraz doświadczenia wła-
(rys. 3) zostały sporządzone nad samego kontynentu, co pogorszy sne.
dwoma rodzajami podłoża: bardzo odbiór stacji DX. Tadeusz Raczek SP7HT
dobrze przewodzącego (linie ciągłe Wniosek: aby uzyskać charakte-
 np. słona woda oceanu) oraz bar- rystyki pożądane do łączności na W następnym artykule: jak spra-
dzo z
le przewodzącego (linia kre- falach krótkich na duże odległości, wić, aby stosunkowo nisko zainsta-
skowana), dla czterech wysokości anteny w polaryzacji poziomej po- lowane anteny z polaryzacją pozio-
nad podłożem: 1/4 fali, 1/2 fali, 3/4 winny być instalowane odpowied- mą nie promieniowały wprost do
fali i jednej fali. nio wysoko nad podłożem, najlepiej góry, lecz pod kątami korzystnymi
Anteny pracujące w polaryzacji na wysokości pół długości fali. do łączności DX? Jest na to sposób.
poziomej, zainstalowane nisko nad
podłożem, promieniują korzystnie
do nawiązywania łączności na bli-
skie odległości i niemal nie promie-
niują pod niskimi kątami, umoż-
liwiającymi nawiązanie łączności
na długich trasach. Najbardziej ko-
rzystną charakterystykę w płasz-
czyz
nie pionowej uzyskuje się przy
wysokości nad podłożem równej
pół długości fali. Co prawda, przy
wysokościach przekraczających
pół fali występuje dalsze obniżanie
pierwszego listka, ale zaczyna po-
jawiać się drugi listek, skierowany
pod średnimi kątami. O ile obniża-
nie się pierwszego listka wraz ze
zwiększaniem wysokości zainstalo-
wania jest korzystne, to pojawienie
się drugiego listka jest niekorzystne,
bo część energii jest tracona w nim Rys. 3.
Świat Radio Listopad 2007
37