Strona 1 z 6
Supergromada Shapley
Supergromada Shapley jest sławną supergromadą. Mapa pokazuje wszystkie galaktyki jaśniejsze ni\
16.5 mag (z
bazy danych LEDA) w tym obszarze nieba. Cztery główne gromady supergromady w Centaurze (Centaurus)
(oznaczenia na \
ółto) le\
ą w linii prostej przed Supergromadą Shapley. Za supergromadą w Centaurze w odległości
500 milionów lat świetlncyh le\
y kolejna mała supergromada (oznaczenia na zielono). W odległości 650 milionów lat
świetlnych le\
y masywna koncentracja du\
ych gromad galaktyk (oznaczenia na niebiesko) - jest to Supergromada
Shapley zauwa\
ona poraz pierwszy przez Harlowa Shapleya w 1930 roku.
Poni\
ej znajduje się lista 25 większych gromad w Supergromadzie Shapley (cztery gromady z supergromady w
Centaurze nie zostały uwzlędnione). Siedem z tych gromad ma klasę obfitości "2" lub wy\
szą, co oznacza \
e w
Supergromadzi Shapley znajduje się siedem gromad tak bogatych, jak gromada w Perseuszu albo Warkoczu.
1 2 3 4 5 6 7
Numer Współrzędne Przes. Odległość Obf. Uwagi
Abell Równikowe z M l.ś.
RA Dec
A1631 12 52.8 -15 26 .0450 615 0
A1644 12 57.2 -17 21 .0461 630 1
A3528 12 54.3 -29 01 .0516 700 1
A3530 12 55.6 -30 21 .0525 715 0
A3532 12 57.3 -30 22 .0542 735 0
A3537 13 01.0 -32 26 .0308 425 0 gromada tła
A3542 13 08.7 -34 34 .0513 700 0
A1709 13 18.7 -21 28 .0509 695 0
A3553 13 19.2 -37 11 .0475 650 0
A3554 13 19.5 -33 29 .0458 625 1
A3555 13 20.8 -28 59 .0476 650 1
A3556 13 24.1 -31 40 .0467 635 0
A1736 13 26.9 -27 07 .0446 610 0
A3558 13 27.9 -31 30 .0468 640 4 "Shapley 8"
A3559 13 29.9 -29 31 .0449 615 3
Strona 2 z 6
A3560 13 31.8 -33 13 .0477 650 3
A3562 13 33.5 -31 40 .0478 650 2
A3564 13 34.4 -35 13 .0493 670 1
A3566 13 39.0 -35 33 .0498 680 2
A3570 13 46.8 -37 55 .0354 485 0
A3571 13 47.5 -32 52 .0379 520 2
A3572 13 48.2 -33 23 .0505 690 0
A3575 13 52.6 -32 53 .0365 500 0
A3577 13 54.3 -27 51 .0482 655 2
A3578 13 57.5 -24 44 .0381 520 1
Poni\
ej znajduje się lista pięciu innych większych grup galaktyk w Supergromadzie Shapley. Grupy SC1327-312
oraz SC1329-313 są szczególnie znane, poniewa\
le\
ą blisko centrum supergromady pomiędzy gromadami A3558 i
A3562.
1 2 3 4 5 6 7
Nazwa Współrzędne Przes. Odległość Obf. Uwagi
grupy Równikowe z M l.ś.
RA Dec
S718 12 59.7 -33 40 .0478 650
S729 13 21.5 -35 48 .0499 680
S731 13 23.0 -34 53 .0505 690
SC1327-312 13 29.8 -31 36 .0495 675
SC1329-313 13 31.6 -31 49 .0469 640
Kolumna 1: Nazwa/numer grupy lub gromady.
Kolumna 2: Rektascencja dla epoki 2000.
Kolumna 3: Deklinacja dla epoki 2000.
Kolumna 4: Przesunięcie ku czerwieni gromady.
Kolumna 5: Odległść w milionach lat świetlnych przyjmując stałą Hubble'a H=70km/s/Mpc.
Kolumna 6: Klasa "obfitości" gromady (tylko dla gromad Abell).
Kolumna 7: Dodatkowe nazwy i uwagi.
Odnośniki:
Abell G, Corwin H, Olowin R, (1989), A catalogue of Rich Clusters of Galaxies,
Astrophys J Supp, 70, 1.
Struble M, Rood H, (1999), A compilation of redshifts and velocity dispersions for
ACO clusters, Astrophys J, 125, 35.
Mapa obok (spoglądająca z góry na płaszczyznę
supergralktyczną) pokazuje wszystkie większe
gromady galaktyk pomiędzy nami a Supergromadą
Shapley. Nasza Galaktyka (Milky Way) jest
poło\
ona w lewej dolnej części. Pomiędzy nami, a
Supergromadą Shapley le\
y supergromada w
Centaurze. W odległości 650 milionów lat
świetlnych Supergromada Shapley jest gęstym
zbiorem około 20 wiekszych gromad galaktyk
zawartym w obszarze niewiele większym ni\

supergromada w Pannie (która zawiera tylko jedną
większą gromadę).
W środku Supergromady Shapley znajduje się kilka
masywnych gromad. Katalog Abell'a zawiera tylko
5 gromad galaktyk o "klasie obfitości" powy\
ej "2"
w promieniu 1 miliarda lat świetlnych. Trzy z tych
gromad (A3558, A3559 oraz A3560) nale\
ą do
Supergromady Shapley. Czwarta gromada(A3128)
znajduje się w supergromadzie w Zegarze, a piąta
Strona 3 z 6
(A3301) na brzegu supergromady w Zegarze. Te
gromady są jednymi z najbogatszych znanych
struktur tego typu i zawierają więcej galaktyk ni\

bardzo bogata gromada w Warkoczu.
A3558 - Gromada Shapley 8
Poni\
ej znajduje się zdjęcie centrum gromady A3558. Ró\
norodne niebieskie obiekty na tym zdjęciu to galaktyki (z
wyjątkiem dobrze widocznej niebieskiej gwiazdy w lewej dolnej ćwiartce), \
ółte obiekty to gwiazdy przedneigo
planu. Gromada ta jest czasem nazywana "Shapley 8", poniewa\
była to ósma gromada na liście bogatych gromad,
którą Harlow Shapley opublikował w 1933 roku. W centrum gromady znajduje się ogromna galaktyka eliptyczna
(ESO444-46) o średnicy większej ni\
340 tysięcy lat świetlnych.
Strona 4 z 6
Poni\
ej znajduje się mapa gromady A3558. Ukazuje ona 135 najjaśniejszych galaktyk w tej gromadzie. Galaktyki są
tutaj porozrzucane na przestrzeni około 10 milionów lat świetlnych, co w przybli\
eniu odpowiada średnicy naszego
Układu Lokalnego. Mo\
liwe, \
e znajdują się tam równie\
inne mniejsze grupy galaktyk na przednim i tylnym planie
gromady, które sprawiają, \
e gromada wygląda na trochę bogatszą ni\
to jest w rzeczywistości.
Strona 5 z 6
Badania naukowe nad supergromadą Shapley
W biuletynie obserwatorium Harvardzkiego w 1930 roku, Harlow Shapley opublikował Uwagę o odległym obłoku
galaktyk w Centaurze. Opisał "chmurę galaktyk w Centaurze, która wydaje się być jedną z najgęściej obsadzonych,
spośród dotąd odkrytych". W rzeczywistości nie odkrył całej supergromady. Jego mapa ukazująca "chmurę" dotyczy
rzędu galaktyk w centrum supergromady, włączając A3556, A3558 oraz A3562. W 1933 roku Harlow Shapley
załączył A3558 na liście 25 bogatych gromad galaktyk.
Ponowne odkrycie supergromady Shapley zajęło astronomom długi czas. W póz
nych latach 1970' astronomowie
zaczęli dostrzegać silne z
ródła promieniowania X w tej części nieba. J. Melnick i H. Quintana ponownie odkryli
gromadę A3558 w 1981 roku, która następnie nazwali 2A1326-311 (z katalogu z
ródeł X) i wspomnieli, \
e jest to
"obszar nieba niezykle bogaty w galaktyki", przez to powtórzyli obserwacje Harlowa Shapleya sprzed 51 lat wstecz.
W 1987 roku Jorge Melnick i Mariano Moles opublikowali pierwszy wa\
niejszy dowód na to, \
e znajduje się tam
masywna supergromada.
Publikacja południowego roszerzenia katalogu Abell w 1989 roku było bardzo wa\
ne dla astronomów, poniewa\

dało to im pełną listę bogatych gromad w tym regionie. R. Scaramella, G. Baiesi-Pillastrini, G. Chincarini, G.
Vettolani i G. Zamorani ogłosili w tej pracy z 1989 roku oraz tej z 1990 roku, \
e tak\
e odkryli supergromadę (którą
nazwali 'regionem alfa') podczas poszukiwania Wielkiego Atraktora (zobacz stronę o Supergromadzie w Centaurze).
S. Raychaudhury tak\
e dostrzegł supergromadę w 1989 roku w tej pracy, ale skonkludował, \
e jest ona zbyt daleko
aby być 'Wielkim Atraktorem'. S. Raychaudhury był jednym z pierwszych ludzi, którzy u\
yli nazwy 'Supergromada
Shapley'.
Supergromada Shapley jest jedną z najlepiej przestudiowanych. W ciągu pięciu lat, pomiędzy 1997 a 2001 rokiem w
przybli\
eniu 40 prac naukowych zostało opublikowanych na temat całej supergromady Shapley. śadna inna
supergromada obecnie nie otrzymuje tak wiele uwagi. Jest to unikalna supergromada w naszej części Wszechświata.
Kilka gromad w supergromadzie Shapley to tak\
e silne z
ródła promieniowania X. Niedawna mapa w
promieniowaniu X, opublikowana przez S. Ettori, A Fabian, D White, (w w tej pracy z 1997 roku) mo\
e być
zobaczona tutaj.
Strona 6 z 6
Harlow Shapley (1885 - 1972)
Harlow Shapley urodził się 2 listopada 1885 roku w w stanie Missouri, USA. Po
ukończeniu Uniwersytetu Missouri (University of Missouri) Uniwersytetu Princeton
(Princeton University), przyłączył się do personelu Kalifornijskiego Obserwatorium
na Mount Wilson (Mount Wilson Observatory in California). Był pierwszą osobą,
która zdała sobie sprawę z prawdziwych rozmiarów naszej Galaktyki w 1918 roku
podczas badania gromad kulistych oraz pierwszą osobą, która zlokalizowała centrum
naszej Galaktyki. W 1920 roku został dyrektorem Harvard College Observatory, a po
1925 roku rozpoczął badanie rozkładu galaktyk na niebie. Był jednym z pierwszych
astronomów, którzy wierzyli w istnienie supergromad (ktore nazywał "obłokami"
galaktyk), jednak\
e nie był świadom, \
e we Wszechświecie znajdują się tak\
e pustki.
Harlow odkrył tak\
e (w 1938 roku) galaktyki karłowate Rzez
biarz oraz Piec. Zmarł w
wieku 86 lat 20 paz
dziernika 1972 roku.
Powrót do strony Sąsiednie Supergromady
kamery cyfrowe
samsung