&(11,.,,1)250$&-(

&=<7(/1,$

6SLVWUHĞFL
3U]\NáDGRZ\UR]G]LDá

.DWDORJRQOLQH
=DPyZGUXNRZDQ\
NDWDORJ

=DPyZLQIRUPDFMH
RQRZRĞFLDFK
=DPyZFHQQLN

)UDJPHQW\NVLąĪHN
RQOLQH

:\GDZQLFWZR+HOLRQ
XO.RĞFLXV]NLF
*OLZLFH
WHO
HPDLO

KHOLRQ#KHOLRQSO

HPDLO

VHSWHP#VHSWHPSO

UHGDNFMD

UHGDNFMDZZZ#VHSWHPSO

LQIRUPDFMH

RNVLĊJDUQLVHSWHPSO

GRSU]HFKRZDOQL

GRNRV]\ND

*,(â'$3$3,(5Ð:
:$572Ħ&,2:<&+
325$'1,.%(=.$17Ð:

$XWRU$GDP=DUHPED
,6%1
)RUPDW[VWURQ

5\QHNE\NDLQLHGĥZLHG]LD³SR]QDMNRGJLHãG\L]DF]QLM]DUDELDþ

‡3RF]ėWNLLQZHVWRUD³F]\OLMDNG]LDãDJLHãGDLFRZDUWRZLHG]LHþRQLHMZF]HġQLHM
‡'RZ\ERUXGRNRORUX³F]\OLLQVWUXPHQW\U\QNXNDSLWDãRZHJR
‡-DNLQZHVWRZDþĦHE\]DUDELDþ"³F]\OLWU]\SRGVWDZRZHURG]DMHDQDOL]\

3U]\]QDMVLĚ³QDSHZQRNXVL&LĚPRĦOLZRġþ]DURELHQLDGXĦ\FKSLHQLĚG]\QDJLHãG]LH"
1DSLHUZV]\U]XWRNDZ\GDMHVLĚĦHWRãDWZHZ\VWDUF]\]QDOHĥþGREUėVSyãNĚLNXSLþMHM
DNFMHDSRWHPMXĦW\ONRSDWU]HþMDNURġQLHLFKFHQD%ãėG,QZHVWRZDQLHQDJLHãG]LHWR
JUDGODOXG]LRGXĦHMVDPRG\VF\SOLQLH6]F]HJyOQLHZPRPHQWDFKNU\]\VXJG\SDQLNDU]H
]DF]\QDMėQDRġOHSSR]E\ZDþVLĚVZRLFK]DVREyZWU]HEDWU]\PDþQHUZ\QDZRG]\
DF]DVHPWDNĦHNRU]\VWDþ]LFKQLHSU]HP\ġODQ\FKGHF\]ML-HGQDNQDMSLHUZSU]\GDãRE\
VLĚGRZLHG]LHþMDNSRUXV]DþVLĚZġZLHFLHJLHãG\E\XQLNQėþQLHSRWU]HEQHMIUXVWUDFML

.VLėĦND*LHãGDSDSLHUyZZDUWRġFLRZ\FKGODE\VWU]DNyZSRZVWDãD]P\ġOėRW\FK
NWyU]\VWDZLDMėSLHUZV]HNURNLQDU\QNXNDSLWDãRZ\P-HMDXWRUSRGDMHSUDNW\F]QH
LQIRUPDFMHGRW\F]ėFHWHJRMDNG]LDãD*3:Z:DUV]DZLHMDNRWZRU]\þUDFKXQHN
PDNOHUVNLLMDNLHLQVWUXPHQW\JLHãGRZHJUDF]PDGRG\VSR]\FMLQLH]DSRPLQDMėF
WDNĦHRU]HF]DFK]QDF]QLHEDUG]LHM]DDZDQVRZDQ\FK:RVWDWQLFKUR]G]LDãDFKVNXSLD
VLĚRQQDWU]HFKURG]DMDFKDQDOL]\³IXQGDPHQWDOQHMWHFKQLF]QHMRUD]SRUWIHORZHM
³LZVND]XMHMDNZãDġFLZLHSRVãXJLZDþVLĚW\PLQDU]ĚG]LDPLE\QLHQDUD]LþVLĚ
QDVWUDWĚ]DLQZHVWRZDQ\FKSLHQLĚG]\

1DJLHãGRZ\]DZUyWJãRZ\

‡=DQLP]DF]QLHV]LQZHVWRZDþ³Z\EyUGRPXPDNOHUVNLHJR

LUR]SR]QDZDQLHU\]\ND

‡-DNG]LDãDJLHãGD"³V\VWHPQRWRZDĝ]OHFHQLDLLQGHNV\JLHãGRZH
‡,QVWUXPHQW\U\QNRZH³DNFMHREOLJDFMHNRQWUDNW\LSURGXNW\VWUXNWXU\]RZDQH
‡7DMQLNLLQZHVWRZDQLD³PHWRG\]DU]ėG]DQLDSLHQLĚG]PLLHIHNW\ZQRġþU\QNX
‡7U]\URG]DMHDQDOL]\UR]ZDĦQHJRLQZHVWRUD³IXQGDPHQWDOQDWHFKQLF]QD

LSRUWIHORZD

Spis treści

3

Wprowadzenie

8

Część I Zanim zaczniesz inwestować…

Rozdział 1.
Jak wybrać dom maklerski?

11

Na co zwracać uwagę? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

Rozdział 2.
Naucz się rozpoznawać ryzyko

19

Ryzyko niejedno ma imię . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Jak zmniejszyć ryzyko? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

Część II Jak działa giełda?

Rozdział 3.
System notowań? A co to takiego?

43

Rozdział 4.
Wszystko, co warto wiedzieć o zleceniach

45

Jak wygląda arkusz zleceń? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Zlecenia dostępne na GPW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

Rozdział 5.
Systemy notowań na GPW

61

Notowania jednolite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
Notowania ciągłe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

Rozdział 6.
Rzut okiem na rynek, czyli indeksy giełdowe

67

Co mierzą indeksy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
Puls GPW — indeksy giełdowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

Spis treści

4

Część III Do wyboru, do koloru,
czyli instrumenty rynku kapitałowego

Rozdział 7.
Instrumenty pierwotne

77

Akcje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
Obligacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84

Rozdział 8.
Instrumenty pochodne

93

Kontrakty terminowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
Kontrakty opcyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
Inne instrumenty pochodne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113

Rozdział 9.
Produkty strukturyzowane

117

Co to jest produkt strukturyzowany? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
Jak działają produkty strukturyzowane? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

Część IV Jak inwestować, żeby zarabiać?

Rozdział 10.
Metody zarządzania pieniędzmi

135

Etapy ewolucji inwestora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136
Efektywność rynku, czyli dlaczego trzeba być samodzielnym . . . . . . . . . . . 138
Co ma efektywność do samodzielności? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
Metody zarządzania portfelem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143

Rozdział 11.
Analiza fundamentalna

145

Ile naprawdę warta jest firma, czyli idea wartości wewnętrznej . . . . . . . . . 146
Etapy analizy fundamentalnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149

Spis treści

5

Rozdział 12.
Analiza techniczna

201

Najważniejszy jest trend . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202
Czy trendy naprawdę istnieją? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204
Dlaczego analiza techniczna nie zawsze działa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208
Skąd analitycy techniczni czerpią informacje? Wykresy giełdowe . . . . . . . 209
Formacje liniowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218
Formacje świecowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238
Średnie ruchome . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246
Wskaźniki analizy technicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256

Rozdział 13.
Metody zarządzania pieniędzmi

277

Dywersyfikacja i korelacja, czyli budowa portfela akcji . . . . . . . . . . . . . . . . . 279

Dodatki

Dodatek A
Wartość pieniądza w czasie

289

Wartość przyszła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291
Wartość bieżąca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295

Dodatek B
Podatek od zysków giełdowych

301

Co podlega opodatkowaniu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302
Co jeszcze można zaliczyć do kosztów? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303
Jak rozliczać straty? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303
Ile wynosi podatek giełdowy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304
Czy podatki trzeba obliczać samodzielnie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305

Dodatek C
Źródła informacji giełdowej

307

Polskie strony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308
Strony zagraniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311

Spis treści

6

Dodatek D
Biblioteczka inwestora

315

Dodatek E
Analiza portfela dwóch akcji

319

Zysk i ryzyko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320
Budowa portfela dwóch spółek przy użyciu analizy portfelowej . . . . . . . . 329

Dodatek F
Analiza portfela wielu akcji

333

Oczekiwana stopa zwrotu z portfela wielu spółek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334
Odchylenie standardowe portfela wielu spółek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335
Przykład — wybór optymalnej struktury portfela trzech akcji
za pomocą programu Microsoft Excel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337

Systemy notowań

na GPW

W tym rozdziale:
x

Notowania jednolite.

x

Notowania ciągłe.

x

Notowania instrumentów pochodnych.

5

62

Giełda papierów wartościowych. Poradnik bez kantów

1D*3:IXQNFMRQXMÈREHFQLHGZDV\VWHP\QRWRZDñV\VWHPQRWRZDñMHG

QROLW\FK

RUD]V\VWHPQRWRZDñFLÈJï\FK2EDV\VWHP\UöĝQLÈVLÚGRĂÊ]DVDG

QLF]R2W\PGRbNWöUHJR]RVWDQLHSU]\SLVDQ\GDQ\LQVWUXPHQWğQDQVRZ\
GHF\GXMH]DU]ÈGJLHïG\

-DNLHF]\QQLNLPDMÈZSï\ZQDWRGRNWöUHJRV\VWHPXJLHïGD]DNZDOLğ

NWöUHJRV\VWHPXJLHïGD]DNZDOLğ

V\VWHPXJLHïGD]DNZDOLğ

NXMHSDSLHU"3U]HGHZV]\VWNLPSï\QQRĂÊ6SöïNLEDUG]LHMSï\QQHQRWRZDQH
VÈZV\VWHPLHFLÈJï\PWHPQLHMSï\QQHĽZV\VWHPLHMHGQROLW\P

2F]\ZLĂFLHPRĝOLZHVÈ]PLDQ\V\VWHPöZQRWRZDñ-HĝHOLSRSUDZLVLÚ

Sï\QQRĂÊGDQHJRSDSLHUXJLHïGDPRĝHSRVWDQRZLÊQDJURG]LÊWRXPLHV]F]H
QLHPJRZQRWRZDQLDFKFLÈJï\FKOXEWHĝRGZURWQLHĽJG\Sï\QQRĂÊVLÚSR
JRUV]\DNFMHPRĝHF]HNDÊSU]HSURZDG]NDGRV\VWHPXQRWRZDñMHGQROLW\FK

Notowania jednolite

:FKZLOLSRZVWDZDQLDWHMNVLÈĝNLVSöïNLQRWRZDQHZV\VWHPLHMHGQROLW\P

QDOHĝÈGR]GHF\GRZDQHMPQLHMV]RĂFL1DSU]HV]ïRğUPNWöUHVÈREHFQH
QDJLHïG]LH]DOHGZLHIXQNFMRQXMHQDED]LHV\VWHPXMHGQROLWHJR7UDQVDNFMH

ZV\VWHPLHMHGQROLW\PRGE\ZDMÈVLÚMHG\QLHGZXNURWQLHZFLÈJXGQLD7H

GZDPRPHQW\WRWDN]ZDQHğ[LQJLNWöUHVWDQRZLÈSRGVXPRZDQLHZF]H

ĂQLHMV]\FKID]VHVML

Przebieg notowań jednolitych

6HVMDJLHïGRZDĽEH]Z]JOÚGXQDWRRMDNLPV\VWHPLHQRWRZDñPöZLP\

ĽSRG]LHORQDMHVWQDNLONDID]WDEHOD3LHUZV]DID]DQRWRZDñMHGQR

OLW\FKWUZDRGGR7DF]ÚĂÊVHVMLQD]\ZDVLÚSU]HGRWZDUFLHP
,QZHVWRU]\VNïDGDMÈZöZF]DVVZRMH]OHFHQLDMHGQDNQLHGRFKRG]LGRĝDGQHM
WUDQVDNFML

2JRG]LQLHUR]SRF]\QDVLÚID]DLQWHUZHQFMLNWöUDWUZDPL

QXW1LHPRĝQDMXĝZöZF]DVVNïDGDÊQRZ\FK]OHFHñMHGQDNGRSXV]F]DOQH
MHVWPRG\ğNRZDQLHLVWQLHMÈF\FKQDWU]\VSRVRE\

x

]ZLÚNV]HQLHZROXPHQX

x

]ZLÚNV]HQLHOLPLWXFHQ\RIHUW\NXSQD

x

]PQLHMV]HQLHOLPLWXFHQ\RIHUW\VSU]HGDĝ\

&HOHPW\FKG]LDïDñMHVWSRSUDZDSï\QQRĂFLREURWX

63

Rozdział 5. Systemy notowań na GPW

Tabela 5.1.

Przebieg notowań w systemie jednolitym

8.00 – 11.00

Przed otwarciem

11.00 – 11.15

Interwencja

11.15

Fixing

11.15 – 11.45

Dogrywka

11.45 – 14.45

Przed otwarciem

14.45 – 15.00

Interwencja

15.00

Fixing

15.00 – 15.30

Dogrywka

15.30 – 16.35

Przed otwarciem (zlecenia na następną sesję)

2JRG]LQLHPDPLHMVFHNOXF]RZ\SXQNWQDVHVMLĽXVWDOHQLHNXUVX

ğ[LQJRZHJR

6DPDSURFHGXUDMHVWGRĂÊVNRPSOLNRZDQDZDUWRMHGQDN]QDÊ

RJöOQHPHFKDQL]P\.XUVZ\]QDF]DQ\MHVWQDSRGVWDZLHDQDOL]\DUNXV]D
]OHFHñNWöU\]RVWDïVWZRU]RQ\GRJRG]LQ\SU]H]V\VWHPLQIRUPD
W\F]Q\3URJUDPNLHUXMHVLÚSU]\W\PNLONRPD]DVDGDPL3RSLHUZV]HGÈĝ\
GRX]\VNDQLDPDNV\PDOQHJRREURWX2]QDF]DWRĝHFHQDGRELHUDQDMHVWWDN
DE\]UHDOL]RZDQ\FK]RVWDïRMDNQDMZLÚFHMWUDQVDNFML-HĝHOLPRĝQDZVND]DÊ
GZLHFHQ\SU]\NWöU\FKREUöWEÚG]LHMHGQDNRZ\RZ\ERU]HMHGQHM]QLFK
GHF\GXMHUöĝQLFDSRPLÚG]\OLF]EÈSDSLHUöZSRVWURQLHNXSQDLVSU]HGDĝ\
NWöUHPRĝQD]UHDOL]RZDÊSU]\RNUHĂORQ\PNXUVLH-HĂOLQDGDOLVWQLHMHZLHOH
UöZQRZDĝQ\FKUR]ZLÈ]DñSRGXZDJÚEUDQDMHVWPLQLPDOL]DFMD]PLDQ\SUR
FHQWRZHMNXUVXZ]JOÚGHPGQLDRGQLHVLHQLD

(IHNWHPWHJR]DZLïHJRSURFHVXZNWöU\QLHPDZLÚNV]HJRVHQVX]D

JïÚELDÊVLÚEDUG]LHMMHVWZ\ïRQLHQLHVLÚNXUVXğ[LQJRZHJR-HVWRQEDUG]R
LVWRWQ\GODGDOV]HJRSU]HELHJXWUDQVDNFML2W\OHRLOHQLHZDUWRDQDOL]RZDÊ
SURFHGXU\XVWDODQLDNXUVXNRQLHF]QLHQDOHĝ\]DSDPLÚWDÊZMDNLHMNROHMQRĂFL
UHDOL]RZDQHVÈ]OHFHQLDDE\ZLHG]LHÊMDN]\VNDÊSHZQRĂÊĝHQDV]H]OHFHQLH
]RVWDQLH]UHDOL]RZDQH,VWQLHMÈGZDSULRU\WHW\

x

RIHUW\]FHQÈDWUDNF\MQLHMV]ÈGODVWURQ\SU]HFLZQHMPDMÈSLHUZV]Hñ

VWURQ\SU]HFLZQHMPDMÈSLHUZV]Hñ

SU]HFLZQHMPDMÈSLHUZV]Hñ

VWZRZ\ĝV]HFHQ\ZSU]\SDGNXNXSQDQLĝV]HZSU]\SDGNXVSU]H
GDĝ\

x

RIHUW\]ïRĝRQHZF]HĂQLHMUHDOL]RZDQHVÈSU]HG]ïRĝRQ\PLSöěQLHM

64

Giełda papierów wartościowych. Poradnik bez kantów

=DJïÚELDMÈFVLÚRGURELQÚEDUG]LHMZV]F]HJöï\]DXZDĝ\P\ĝHGRNïDGQD

SURFHGXUDSU]HSURZDG]DQLDWUDQVDNFMLMHVWQDVWÚSXMÈFD

3RNDĝGHMFHQLH1DMSLHUZUHDOL]RZDQHVÈ]OHFHQLD3.&RUD]]OHFHQLD

]OLPLWHPFHQ\OHSV]\PQLĝXVWDORQ\NXUV7H]OHFHQLDZ\NRQ\ZDQH
VÈZFDïRĂFL

3RFHQLHU\QNRZHMRWZDUFLD1DVWÚSQLHUHDOL]RZDQHVÈ]OHFHQLD

3&52'RĂÊF]ÚVWR]GDU]DVLÚWDNĝHSRZ\NRQDQLXZV]\VWNLFK]OH

FHñ]SRSU]HGQLHMJUXS\QLHLVWQLHMHMXĝGRVWDWHF]QDSRGDĝE\]D
VSRNRLÊSRS\WOXEWHĝQDRGZUöW:WDNLHMV\WXDFMLPRĝHVLÚRND]DÊ

ĝH]DPöZLHQLHLQZHVWRUD]RVWDQLH]UHDOL]RZDQHMHG\QLHF]ÚĂFLRZR
OXEWHĝQLHEÚG]LHZ\NRQDQHZFDOH

=OHFHQLD]FHQÈUöZQÈXVWDORQHPXNXUVRZL1DVWÚSQLHUHDOL]RZDQH

VÈRIHUW\]FHQÈUöZQÈXVWDORQHPXNXUVRZL3RGREQLHMDNZSR
SU]HGQLPSU]\SDGNXPRĝOLZHMHVWĝH]OHFHQLDQLHEÚGÈZ\NRQDQH

ZFDïRĂFL

=OHFHQLD]OLPLWHPDNW\ZDFML2VWDWQLDJUXSD]OHFHñZRJRQNX

WRRIHUW\]OLPLWHPDNW\ZDFML)DNWĝH]QDMGXMÈVLÚRQHQDV]DU\P
NRñFXNROHMNLVSUDZLDĝHF]ÚVWRQLHVÈUHDOL]RZDQHZFDOH

3R]RVWDïH=OHFHQLD]OLPLWHPFHQ\JRUV]\PRGXVWDORQHJRNXUVX

QLĝV]\PZSU]\SDGNXNXSQDZ\ĝV]\PZSU]\SDGNXVSU]HGDĝ\

QLHVÈZRJöOHUHDOL]RZDQH

Jeżeli zależy nam na tym, żeby transakcja została na pewno wykonana,
warto złożyć zlecenie PKC lub po bardzo korzystnym kursie dla
strony przeciwnej. Inwestorzy zwykle dystansują się od takiego
postępowania w obawie, że może ono doprowadzić do zmiany ceny
na mniej atrakcyjną. W praktyce jednak płynność obrotu jest na tyle
duża, że nie mamy możliwości wpłynięcia na cenę, a złożenie tego
typu oferty praktycznie gwarantuje nam jej wykonanie.

.ROHMQ\HWDSVHVMLWRWUZDMÈFDSU]H]PLQXWGRJU\ZND:MHMWUDNFLH

LQZHVWRU]\PRJÈVNïDGDÊ]OHFHQLDMHGQDNMHG\QLHSRNXUVLHXVWDORQ\PQDğ

[LQJX'RJU\ZNDNRñF]\VLÚR

65

Rozdział 5. Systemy notowań na GPW

3R]DNRñF]HQLXGRJU\ZNLFDï\F\NOUR]SRF]\QDVLÚRGQRZD:JR

G]LQDFKļQDVWÚSXMHGUXJDID]DSU]\MPRZDQLD]OHFHñNWöUD
NRñF]\VLÚPLQXWRZÈGRJU\ZNÈ2PDPLHMVFHGUXJLHXVWDOHQLH
NXUVXğ[LQJRZHJRRUD]PLQXWRZDGRJU\ZND2VWDWQLÈID]ÈVHVMLMHVWF]DV
QDVNïDGDQLH]OHFHñQDG]LHñQDVWÚSQ\ZJRG]LQDFKļ2
NRñF]\VLÚREUöWZV\VWHPLHMHGQROLW\P

Notowania ciągłe

1RWRZDQLDFLÈJïHVÈRZLHOHEDUG]LHMSU]\MD]QHVWDW\VW\F]QHPXLQZHVWRURZL
’DWZLHMMH]UR]XPLHÊLQDELHĝÈFRĂOHG]LÊ1DV]F]ÚĂFLHWRZïDĂQLHZW\PV\V

WHPLHQRWRZDQDMHVWSU]HZDĝDMÈFDOLF]EDLQVWUXPHQWöZğQDQVRZ\FK0\ĂOÚ

ĝHVLÚQLHSRP\OÚMHĝHOLSRZLHPLĝbZLÚNV]RĂÊ&]\WHOQLNöZWHMNVLÈĝNLEÚG]LH
KDQGORZDÊMHG\QLHZV\VWHPLHFLÈJï\PD]V\VWHPHPMHGQROLW\PQLHEÚG]LH
PLDïDQLJG\GRF]\QLHQLD

Przebieg notowań ciągłych

1RWRZDQLDZV\VWHPLHFLÈJï\PUR]SRF]\QDMÈVLÚID]ÈSU]HGRWZDUFLHPSR
GREQLHMDNQRWRZDQLDMHGQROLWHWDEHOD7UZDRQDRGGR

-HM]DNRñF]HQLHPMHVWXVWDOHQLHNXUVXRWZDUFLD3öěQLHMQDVWÚSXMHVHGQR

RPDZLDQHJRV\VWHPXQRWRZDñF]\OLWUZDMÈFDGRID]DQRWRZDñFLÈ
Jï\FK

:FLÈJXW\FKNLONXJRG]LQVNïDGDQLH]OHFHñLLFKUHDOL]RZDQLHRGE\ZD

VLÚQDELHĝÈFR*LHïGRZLJUDF]HXPLHV]F]DMÈVZRMHRIHUW\ZDUNXV]X]OHFHñ
DMHĝHOLQDSRWNDMÈ]OHFHQLHSU]HFLZQHRIHUW\VÈUHDOL]RZDQH

Tabela 5.2.

Przebieg notowań w systemie ciągłym

8.00 – 9.00

Przed otwarciem

9.00

Otwarcie

9.00 – 16.10

Notowania ciągłe

16.10 – 16.20

Przed zamknięciem

16.20

Zamknięcie

16.20 – 16.30

Dogrywka

16.30 – 16.35

Przed otwarciem (zlecenia na kolejną sesję)

66

Giełda papierów wartościowych. Poradnik bez kantów

=DNRñF]HQLHPWHJRHWDSXMHVWNROHMQ\ğ[LQJ:JRG]LQDFKļ

RGE\ZDVLÚID]DSU]HG]DPNQLÚFLHPZWUDNFLHNWöUHMLQZHVWRU]\MHG\QLH
VNïDGDMÈ]OHFHQLD1DLFKSRGVWDZLHXVWDORQD]RVWDMHRJRG]LQLHFHQD
]DPNQLÚFLD

SRF]\PLQZHVWRU]\PDMÈPLQXWQDGRJU\ZNÚ7HQHWDS

VHVMLSU]HELHJDLGHQW\F]QLHMDNGRJU\ZNDZV\VWHPLHQRWRZDñMHGQROLW\FK

2VWDWQLÈF]ÚĂFLÈVHVMLMHVWF]DVRGGRĽQDVNïDGDQLH]OHFHñ

QDNROHMQ\G]LHñ

Notowania instrumentów pochodnych

1RWRZDQLDLQVWUXPHQWöZSRFKRGQ\FKRGE\ZDMÈVLÚZSUDZG]LHZV\VWHPLH

FLÈJï\PDOHLFKSU]HELHJMHVWRGURELQÚLQQ\WDEHOD5öĝQLFDSROHJD
QDW\PĝHRWZDUFLHVHVMLPDPLHMVFHSöïJRG]LQ\ZF]HĂQLHMF]\OLR

3R]RVWDïDF]ÚĂÊQRWRZDñQLHRGELHJDZĝDGHQVSRVöERGQRUP\

Tabela 5.3.

Przebieg notowań instrumentów pochodnych

8.00 – 8.30

Przed otwarciem

8.30

Otwarcie

8.30 – 16.10

Notowania ciągłe

16.10 – 16.20

Przed zamknięciem

16.20

Zamknięcie

16.20 – 16.30

Dogrywka

16.30 – 16.35

Przed otwarciem (zlecenia na kolejną sesję)

Rzut okiem

na rynek, czyli

indeksy giełdowe

W tym rozdziale:

x

Rodzaje indeksów na GPW.

x

Indeksy podstawowe.

x

Indeksy branżowe.

6

68

Giełda papierów wartościowych. Poradnik bez kantów

-DNDG]LĂV\WXDFMDQDJLHïG]LH"ĵĽWRMHGQR]QDMF]ÚVWV]\FKS\WDñMDNLHPRĝ

QDXVï\V]HÊZĂUöGLQZHVWRUöZJLHïGRZ\FK-DNPRĝHEU]PLHÊPRGHORZDRG
SRZLHGě"ķ&DïNLHPQLHěOH:,*URĂQLHG]LĂSURFHQWĵ,QGHNV\JLHïGRZH
SR]ZDODMÈQDV]\ENÈRFHQÚNRQLXQNWXU\QDU\QNX']LÚNLQLPPRĝHP\VLÚ
GRZLHG]LHÊMDNGREU]HOXEMDNěOHUDG]LVRELHJLHïGD

Co mierzą indeksy?

&]\PMHVWLQGHNV"0öZLÈFIRUPDOQLHMHVWWRSHZQDPLDUDVWDW\VW\F]QDNWö

UDUHSUH]HQWXMHWDN]ZDQ\NRV]\NF]\OLSRSURVWXNLONDVSöïHN,QGHNV\
EXGXMHVLÚWDNDE\MDNQDMV]HU]HMRG]ZLHUFLHGODï\UXFK\QDJLHïG]LH']LÚNL
WHPXJUDF]HPRJÈVWRVRZDÊMHMDNRSHZLHQEDURPHWUU\QNXOXEWHĝMHJR
IUDJPHQWX

1DMVWDUV]\PLQGHNVHPJLHïGRZ\PMHVWVï\QQ\'RZ-RQHV,QGXVWULDO$YH

JLHïGRZ\PMHVWVï\QQ\'RZ-RQHV,QGXVWULDO$YH

MHVWVï\QQ\'RZ-RQHV,QGXVWULDO$YH

UDJH6WZRU]\ïJRZbURNXVLF&KDUOHV'RZ-DNRĝHQLHPLDïRQ
GRG\VSR]\FMLĝDGQ\FKFXGöZWHFKQLNLZbURG]DMXNRPSXWHUDF]\NDONXODWR
UDOLF]\ïUÚF]QLH]Z\F]DMQÈĂUHGQLÈFHQ]DNFML=HZ]JOÚGXQDWRRNUHĂOH

ĂUHGQLÈFHQ]DNFML=HZ]JOÚGXQDWRRNUHĂOH

FHQ]DNFML=HZ]JOÚGXQDWRRNUHĂOH

QLHķLQGHNVĵMHVWWXGRĂÊV]XPQHZïDĂFLZV]HE\ïRE\SR]RVWDQLHSU]\VïRZLH

ķĂUHGQLDĵMDNZRU\JLQDOH:URNXUHSUH]HQWDFMDğUP]ZLÚNV]\ïDVLÚ

GRLZWHMIRUPLH'-,$GRWUZDïGRGQLDG]LVLHMV]HJR2F]\ZLĂFLHFRSH

ZLHQF]DV]LQGHNVXZ\SDGDMÈQLHNWöUHVSöïNLLVÈ]DVWÚSRZDQHSU]H]LQQH

WDNDE\MDNQDMOHSLHMRGGDÊVWDQU\QNXDOHLFKOLF]EDSR]RVWDMHSU]H]FDï\
F]DVQLH]PLHQQD

1DWOHG]LVLHMV]\FKLQGHNVöZWDNĝHW\FKZ\OLF]DQ\FKSU]H]*3:'-,$

Z\JOÈGDGRĂÊSU\PLW\ZQLH'UREQ\V]F]HJöïNWöU\VWDQRZLRUöĝQLF\

WRķZDĝHQLHĵ3U]H]WHQWHUPLQQDOHĝ\UR]XPLHÊSU]\SLV\ZDQLHZLQGHNVLH
UöĝQHMķZDĝQRĂFLĵUöĝQ\PHOHPHQWRP1DMSRSXODUQLHMV]HVSRVRE\ZDĝHQLD
RSLVDQHVÈSRQLĝHM

Indeks ważony cenami

,QGHNVZDĝRQ\FHQDPLĂOHG]L]PLDQ\QDU\QNXED]XMÈFQDFHQDFKSRMHG\Q

F]\FKDNFML-DNWRG]LDïD"=DïöĝP\ĝHPDP\ZLQGHNVLHMHG\QLHGZDSDSLH
U\ĽMHGHQNRV]WXMH]ïDGUXJL]ï2]QDF]DWRĝHSLHUZV]\ZDORUPLDïE\

69

Rozdział 6. Rzut okiem na rynek, czyli indeksy giełdowe

SURFHQWZDJLZLQGHNVLHDGUXJLSURFHQW-HĝHOLDNFMHSLHUZV]HMVSöïNL

SRGURĝDïDE\RSURFHQWDGUXJLHMRSURFHQWWRZDUWRĂÊFDïHJRLQGHNVX
]PLHQLïDE\VLÚR]SOXV]5D]HPRSURFHQW

Indeks ważony wartością rynkową

7HQW\SLQGHNVXSRGÈĝD]DVSDGNDPLLZ]URVWDPLQDU\QNXSURSRUFMRQDOQLH

GRZDUWRĂFLU\QNRZHMVSöïHNQDNWöU\FKED]XMH:DUWRĂÊU\QNRZDĽLQD

U\QNRZDĽLQD

ĽLQD

F]HMNDSLWDOL]DFMDĽWRQLFLQQHJRMDNZDUWRĂÊZV]\VWNLFKLVWQLHMÈF\FKDNFML

ğUP\3RGREQLHMDNZSRSU]HGQLPSU]\SDGNXSU]\SXĂÊP\ĝHPDP\GRF]\

QLHQLD]LQGHNVHPRSDUW\PQDGZöFKVSöïNDFKRNDSLWDOL]DFMLPOQL
POQ]ï:öZF]DVSLHUZV]DEÚG]LHGHF\GRZDÊR⅓]PLDQZLQGHNVLHDGUXJD
R⅔]PLDQ*G\LFKNXUV\Z]URVQÈRGSRZLHGQLRRLSURFHQWFDï\LQGHNV
]DQRWXMH]Z\ĝNÚRSURFHQW⅓UD]\SOXV ⅔UD]\SURFHQW

3R]DVSRVREHPREOLF]DQLDLQGHNV\JLHïGRZHPRJÈUöĝQLÊVLÚPLÚG]\

VREÈNLONRPDLQQ\PLLVWRWQ\PLFHFKDPL-HGQD]QLFKWRVHJPHQWJLHïG\
NWöUHJRGRW\F]È5R]XPXMÈFZWHQVSRVöEPRĝQDZVND]DÊLQGHNV\U\QNR

ZHGRW\F]ÈFHV]HURNLHJRJURQDVSöïHNRUD]LQGHNV\EUDQĝRZHED]XMÈFH

QDSRMHG\QF]\FKVHNWRUDFKQDSU]\NïDGSDOLZRZ\POXEFKHPLF]Q\P

Z A P A M I Ę T A J

Trochę inna, bardziej skomplikowana różnica występuje pomiędzy
indeksem cenowym i dochodowym. Różnica między tymi dwoma
typami jest dość istotna i warto ją znać, aby poprawnie posługiwać
się indeksami. Wskaźniki dochodowe obrazują, ile inwestorzy
mogli zarobić na danej grupie instrumentów, podczas gdy cenowe
śledzą jedynie zmiany kursów. Jak wygląda ta różnica w praktyce?
Uwidacznia się ona chociażby w momencie wypłaty dywidendy
przez firmy wchodzące w skład indeksu. W takiej sytuacji typ cenowy
odnotuje zniżkę, ponieważ kurs akcji spadnie o wielkość dywidendy.
Indeks dochodowy nie zmieni się, ponieważ wypłacona przez
przedsiębiorstwo gotówka wpłynęła na rachunek inwestora.

70

Giełda papierów wartościowych. Poradnik bez kantów

Puls GPW — indeksy giełdowe

:PRPHQFLHSLVDQLDWHMNVLÈĝNLZDUV]DZVNDJLHïGDZ\OLF]DFDïNLHPVSRUR

SRQLHZDĝDĝUöĝQ\FKLQGHNVöZ6ÈZĂUöGQLFK]DUöZQRZVNDěQLNLEUDQ

ĝRZHMDNLU\QNRZH3U]\MU]\MP\VLÚLPWURV]NÚEOLĝHMSRNROHL

WIG

1DMVWDUV]\LQDMV]HUV]\LQGHNVQDZDUV]DZVNLPSDUNLHFLH*3:REOLF]DJRRGVD
PHJRSRF]ÈWNXVZRMHJRLVWQLHQLDF]\OLRGNZLHWQLDURNX:,*REHM
PXMHREHFQLHSRQDGğUPSU]H]FRGDMHFK\EDQDMSHïQLHMV]\REUD]U\QNX

]HZV]\VWNLFKGRVWÚSQ\FKLQZHVWRURZLZVNDěQLNöZ:,*MHVWLQGHNVHPW\SX
GRFKRGRZHJRZLÚFPRĝHVWDQRZLÊSHZQHSU]\EOLĝHQLHLOHPRĝQD]DURELÊOXE
WHĝVWUDFLÊQDJLHïG]LH:DUWR]DWU]\PDÊVLÚSU]H]FKZLOÚQDGW\PDVSHNWHP3R
PRĝHQDPWRGRĂÊGREU]HRV]DFRZDÊU\]\NRLSHUVSHNW\Z\LQZHVW\FMLQDJLHïG]LH

:DUWRĂÊED]RZDSRF]ÈWNRZD:,*]RVWDïDXVWDORQDNZLHWQLD

URNXLZ\QRVLïDSXQNWöZZ\NUHV5RN]DNRñF]\ïVLÚZ\

Wykres 6.1.

Notowania indeksu WIG

Notowania indeksu WIG

Czytaj dalej...

71

Rozdział 6. Rzut okiem na rynek, czyli indeksy giełdowe

QLNLHPbSXQNWX2]QDF]DWRPQLHMZLÚFHMW\OHĝHNDĝG\NWRNX
SLïDNFMHSLHUZV]HJRGQLDLVWQLHQLD*3:LSU]HWU]\PDïMHGRNRñFD
URNXZSU]\EOLĝHQLXNURWQLH]ZLÚNV]\ïZDUWRĂÊVZRMHJRPDMÈWNX:\
QLNQDSUDZGÚQLH]ï\:SU]HOLF]HQLXQDURF]QHVWRS\]ZURWXSU]HNïDGDVLÚ
WRQDSU]HFLÚWQH]\VNLZZ\VRNRĂFLSURFHQW.WRQLHE\ïE\]DGRZRORQ\
]WDNLFK]DURENöZ"3UREOHPZW\PĝHWHREOLF]HQLDQLHXZ]JOÚGQLDMÈMHGQH

XZ]JOÚGQLDMÈMHGQH

MHGQH

MHGQH

JREDUG]RZDĝQHJRF]\QQLNDĽLQĠDFML-HĂOLZ]LÚOLE\ĂP\MÈSRGXZDJÚFDïD
VSUDZDZ\JOÈGDïDE\RZLHOHPQLHMRSW\PLVW\F]QLHWDEHOD

Tabela 6.1. Stopy zwrotu z indeksu WIG

Data

WIG

Zyski

Inflacja

Zyski po uwzględnieniu inflacji

1991-12-31

919,1

–8,1%

49,7%

–38,6%

1992-12-31

1 040,7

13,2%

43,0%

–20,8%

1993-12-31

12 439

1 095,3%

35,3%

783,4%

1994-12-31

7 473,1

–39,9%

32,2%

–54,6%

1995-12-31

7 585,9

1,5%

27,8%

–20,6%

1996-12-31

14 342,8

89,1%

19,9%

57,7%

1997-12-31

14 668

2,3%

14,9%

–11,0%

1998-12-31

12 795,6

–12,8%

11,8%

–22,0%

1999-12-31

18 083,6

41,3%

7,3%

31,7%

2000-12-31

17 847,6

–1,3%

10,1%

–10,4%

2001-12-31

13 922,16

–22,0%

5,5%

–26,1%

2002-12-31

14 366,65

3,2%

1,9%

1,3%

2003-12-31

20 820,07

44,9%

0,8%

43,8%

2004-12-31

26 636,19

27,9%

3,5%

23,6%

2005-12-31

35 600,79

33,7%

2,1%

30,9%

2006-12-31

50 411,82

41,6%

1,0%

40,2%

Przeciętny roczny zysk

28,3%

10,6%

-DNQLHWUXGQR]DXZDĝ\ÊGXPQHSURFHQWVNXUF]\ïRVLÚGRSUR

GXPQHSURFHQWVNXUF]\ïRVLÚGRSUR

SURFHQWVNXUF]\ïRVLÚGRSUR

FHQW6SDGHNZDUWRĂFLSLHQLÈG]DMHVWZLÚFF]\QQLNLHPNWöU\PRĝH]QDF]QLH
XV]F]XSOLÊQDV]H]DURENL