VII

Spis treści

Wstęp..................................................................................................................... .. XXV
Wprowadzenie.do.polskiego.systemu.prawnego................................................. . XXVII
PORADNIK.PRAWNY..................................................................................................... 1
I... Człowiek.jako.osoba............................................................................................... 3
1... Narodziny............................................................................................................... 3

1.Czyczłowiekprzednarodzinamimajakieśprawa?.............................................

4

2.Jakiejpomocymożeoczekiwaćkobietaciężarnaodojcadziecka?......................

4

3.Cozrobić,abyzarejestrowaćnarodzinydziecka?.................................................

5

4.CotojestPESEL?................................................................................................

5

5.Wjakisposóbnadajesięorazzmieniaimięlubnazwisko?...................................

6

6.Jakieuprawnieniaprzysługująrodzicomwzwiązkuznarodzeniemsiędziecka?

8

7.Noworodekwdomu–oczym,odstronyprawnej,wartopamiętać?....................

8

2... Pełnoletność........................................................................................................... 9

8.Osiągnięciejakiegowiekumaznaczenieprawne?.............................................

9

9.Cowedługprawaoznaczapełnoletność?........................................................... 11
10.Czypełnoletnośćtojedynieprzywilej?.............................................................. 11

3... Ubezwłasnowolnienie............................................................................................ 12

11.Cotojestubezwłasnowolnienie?....................................................................... 13
12.Kiedymożedojśćdoubezwłasnowolnienia?..................................................... 13
13.Ktodecydujeoubezwłasnowolnieniu?.............................................................. 14
14.Jakieskutkiprawnełącząsięzubezwłasnowolnieniem?.................................. 14
15.Ktomożebyćkuratoremlubopiekunem?.......................................................... 15
16.Jakierelacjeprawnełącząkuratoralubopiekunazubezwłasnowolnionym?..... 16

4... Obywatelstwo......................................................................................................... 17

17.Wjakisposóbnabywasięobywatelstwopolskie?.............................................. 17
18.Wjakisposóbnadajesięobywatelstwopolskie?............................................... 18
19.Naczympolegaprocedurastwierdzeniaobywatelstwapolskiego?................... 20
20.Wjakisposóbdochodzidouznaniaosobyzarepatrianta?................................. 21
21.Cotojest„KartaPolaka”?.................................................................................. 22
22.Wjakisposóbmożnazrzecsięobywatelstwapolskiegoijakiesątego
konsekwencje?........................................................................................................ 25

5... Dobra.osobiste........................................................................................................ 26

23.Cotosądobraosobiste?.................................................................................... 26
24.Wjakisposóbmożnachronićwłasnedobraosobiste?........................................ 27

Spis treści

VIII

6... Dane.osobowe......................................................................................................... 28

25.Cotosądaneosobowe?.................................................................................... 28
26.Wjakisposóbmożnachronićdaneosobowe?.................................................... 29

7... Śmierć..................................................................................................................... 30

27.Wjakisposóburzędowostwierdzasięśmierćosoby?........................................ 30
28.Jakieświadczeniaprzysługująwzwiązkuzpogrzebem?.................................. 31

II..Rodzina..................................................................................................................... 33

29.Ktotojestkrewnyipowinowaty?...................................................................... 33

1..Macierzyństwo.i.ojcostwo........................................................................................ 34

30.Ktowedługprawajestojcemdziecka?Naczympolegadomniemanie
ojcostwaorazzaprzeczenieojcostwa?..................................................................... 34
31.Naczympolegaustaleniemacierzyństwa?........................................................ 35
32.Naczympolegazaprzeczeniemacierzyństwa?.................................................. 36
33.Naczympolegasądoweustalenieojcostwa?Comożnazrobić,gdybiologiczny
ojciecniechceuznaćdziecka?................................................................................ 37
34.Czymożnadoprowadzićdoustaleniabezskutecznościuznaniaojcostwa?......... 38
35.Czyfaktśmierciojcaprzedurodzeniemdzieckamaznaczenieprawne?............ 38
36.Cozrobić,bydoszłodourzędowegostwierdzeniaojcostwadziecka
urodzonegownieformalnymzwiązku?................................................................... 39
37.Cotojestadopcja(przysposobienie)?............................................................... 39
38.Gdzieosobaadoptowanamożeuzyskaćinformacjeoswoichbiologicznych
rodzicach?.............................................................................................................. 41

2..Władza.rodzicielska................................................................................................. 42

39.Jakiesąpodstawoweprawaiobowiązkirodziców?........................................... 42
40.Wjakiejsytuacjisądmożezadecydowaćowładzyrodzicielskiej?...................... 43
41.Czydopuszczalnejestograniczeniemożliwościwidywaniasięzdzieckiem
przezjednegozrodzicówlubdziadków?................................................................ 46

3..Opieka.nad.dzieckiem.............................................................................................. 48

42.Czymjestrodzinazastępcza?............................................................................ 48
43.Wjakisposóbmożnazostaćrodzinązastępczą?................................................ 50
44.Cotojestplacówkaopiekuńczo-wychowawcza?................................................ 51
45.Kiedymożedojśćdoumieszczeniadzieckawplacówce
opiekuńczo-wychowawczej?................................................................................... 51
46.Jakiesąrodzajecałodobowychplacówekopiekuńczo-wychowawczych?........... 52
47.Cotosąopiekuńczo-wychowawczeplacówkiwsparciadziennego?................... 53

4..Obowiązek.alimentacyjny........................................................................................ 54

48.Cotosąalimentyiktojestzobowiązanydoichpłacenia?.................................. 54
49.Czyistniejeobowiązekalimentacyjnyrodzicówwobecdziecipochodzących
znieformalnegozwiązku?...................................................................................... 56
50.Czyobowiązekalimentacyjnyzależyodposiadaniawładzyrodzicielskiej
bądźstałejpracyzarobkowej?................................................................................ 56
51.Wjakichsytuacjachobowiązekalimentacyjnyprzejdziezrodziców
nadziadkówdziecka?............................................................................................. 57
52.Wjakiejsytuacjimożedojśćdozweryfikowaniawysokości
orzeczonychalimentów?........................................................................................ 58

Codziennik.prawny

IX

53.Wjakisposóbmożnadochodzićwykonaniazasądzonychalimentów?.............. 58
54.Jakiesankcjegrożązaniepłaceniezasądzonychalimentów?............................ 60
55.Wjakisposóbrealizowanajestpomocspołecznanarzeczdzieckairodziny?.... 61

5..Małżeństwo............................................................................................................... 62

56.Wjakisposóbprawodefiniujemałżeństwo?...................................................... 62
57.Wjakisposóbzawierasięmałżeństwo?............................................................ 62
58.Jakieprawaiobowiązkiwynikajązzawarciamałżeństwa?............................... 64
59.Wjakisposóbpraworegulujesytuacjęmajątkowąmałżonków?........................ 64

5.1.Separacja................................................................................................................ 66

60.Cotojestseparacja?.......................................................................................... 67
61.Jakiesąprzesłankiorzeczeniaseparacji?.......................................................... 67
62.Jakieskutkiprawnewywołujeorzeczenieseparacji?......................................... 68
63.Jakieskutkipowodujeorzeczenieseparacjiwobecwładzyrodzicielskiej?......... 68
64.Jakieskutkiprawnewywołujezniesienieseparacji?......................................... 69

5.2.Rozwód.................................................................................................................. 70

65.Cotojestrozwód?............................................................................................. 70
66.Jakiesąprzesłankiorzeczeniarozwodu?........................................................... 71
67.Jakieskutkiprawnewywołujeorzeczenierozwodu?......................................... 71

6..Związki.partnerskie.................................................................................................. 72

68.Cotojestzwiązeknieformalny?........................................................................ 73
69.Jakpraworegulujestosunkimajątkoweosóbpozostającychwzwiązku
nieformalnym?....................................................................................................... 73
70.Czyosobypozostającewzwiązkunieformalnymmogądziedziczyćposobie?.... 75
71.Czysąprawneregulacjezwiązkówosóbtejsamejpłci?..................................... 75

7..Przemoc.w.rodzinie.................................................................................................. 76

72.Jakprawoodnosisiędoprzemocywrodzinie?.................................................. 76
73.Czywszystkieprzejawyprzemocywrodziniewyczerpująsię
wdefinicjiprzestępstwaznęcania?......................................................................... 77
74.Conależyzrobić,gdystaniemysięofiaramilubjesteśmyświadkami
znęcania?............................................................................................................... 78
75.Dokogomożnasięzwrócićwprzypadkuzetknięciasięzprzemocą
wrodzinie?............................................................................................................ 79
76.CzegomożnawymagaćodPolicjiiinnychinstytucjiwprzypadku
zawiadomieniaoprzypadkuznęcania?................................................................... 81
77.Jakiejpomocyspołecznejmożeoczekiwaćosobadotkniętaprzemocą
wrodzinie?............................................................................................................ 82
78.Jakiejpomocyzdrowotnejmożeoczekiwaćosobadotkniętaprzemocą
wrodzinie?............................................................................................................ 84
79.Corobić,kiedyznęcanietrwa,mimozawiadomieniaoznęcaniuwłaściwych
organówwładzypublicznej?................................................................................... 85
80.Jakzareagować,gdyznęcaniutowarzysząinne,negatywnezachowania
sprawcy?................................................................................................................. 86
81.Naczympolegainterwencjakryzysowa?........................................................... 86

III..Edukacja.................................................................................................................. 89
1... Żłobki.i.przedszkole............................................................................................... 90

82.Odkiedynastępujeobjęcieobowiązkiemprzedszkolnym?................................. 90

Codziennik.prawny

Spis treści

Spis treści

X

2... Szkoła..................................................................................................................... 91

83.Naczympolegaobowiązekszkolny?................................................................. 91

84.Jakiesąpodstawoweprawaiobowiązkiuczniów?............................................. 92

85.Czypełnoletniuczeńmożesamusprawiedliwiaćnieobecnośćwszkole?........... 93

86.Cozobowiązanesązapewniaćuczniomszkołyiinneplacówkioświatowe?....... 94

87.Ktoikiedymożezłożyćegzaminmaturalny?..................................................... 95

88.Czymożnapoprawiaćwynikegzaminumaturalnego?....................................... 96

3..Studia........................................................................................................................ 97

89.Jakijesttrybubieganiasięoprzyjęcienastudiawpublicznejszkolewyższej?... 97
90.Czydopuszczalnejestpobieranieopłatzastudia?............................................ 98
91.Jakieformypomocyfinansowejdlastudentówprzewidujeprawo?................... 99
92.Jakieuprawnieniaprzysługujądoktorantom?................................................... 100

IV..Udział.w.życiu.społecznym.i.politycznym..............................................................103

93.Naczympolegawolnośćzgromadzeń?.............................................................. 104

94.Czemusłużąfundacje,stowarzyszeniaipartiepolityczne?................................ 105

95.Jakzałożyćfundację,stowarzyszenielubpartiępolityczną?.............................. 106

96.Jakrealizujesięwolnośćsumieniaiwyznania?................................................. 109

97.Ktomaprawodoudziałuwwyborachireferendum?Naczympolegaczynne

ibierneprawowyborcze?....................................................................................... 110

98.Jakiesprawymogąrozstrzygaćobywatelewreferendum?................................ 112

99.Czemusłużyprawoobywatelidowniesieniaprojektuustawy

lubzłożeniawnioskuozarządzeniereferendum?................................................... 113

100.Wjakisposóbobywatelemogąodwołaćorganygminy?.................................. 113

101.Jakrealizujesięprawodoinformacjipublicznej?............................................ 114

V..Obywatel.przed.organami.państwa.........................................................................117
1..Postępowanie.administracyjne................................................................................117

102.Wjakisposóbdoręczasiępismaurzędowewpostępowaniu

administracyjnym?................................................................................................. 118

103.Wjakisposóbdoręczasiępismawpostępowaniu

przedsądemadministracyjnym?............................................................................ 119

104.Kiedyprzysługujeodwołanieoddecyzjiorganuadministracyjnego?............... 120

105.Kiedyprzysługujezażaleniewpostępowaniuadministracyjnym?.................... 121

106.Wjakiejsytuacjimożnawnieśćskargęnaorganadministracyjny?................... 121

107.Wjakiejsytuacjimożnawnieśćskargęnabezczynnośćorganuadministracji?. 122

108.Comożebyćpowodemdowniesieniaskargidosąduadministracyjnego?....... 123

109.Wjakisposóbmożnazaskarżyćorzeczeniesąduadministracyjnego?.............. 124

110.KiedyprzysługujezażaleniedoNaczelnegoSąduAdministracyjnego?............. 124

111.CotojestskargakasacyjnadoNaczelnegoSąduAdministracyjnego?.............. 125

2..Postępowanie.przed.sądami.powszechnymi...........................................................126

112.Jakiesąwymogiformalnekażdegopismaprocesowego
wpostępowaniucywilnym?.................................................................................... 126
113.Wjakisposóbdoręczasiępismaurzędowewpostępowaniusądowym?.......... 127
114.Jakiesąkonsekwencjeprawneodmowyprzyjęciaprzesyłki?........................... 129
115.Czemusłużyustanowieniekuratoradlaosobynieznanejzmiejscapobytu?.... 129
116.Jakieobowiązkistronpostępowaniasądowegowiążąsięzezmianąmiejsca
zamieszkania?........................................................................................................ 130
117.Comożnazrobić,gdytermindokonaniadanejczynnościprocesowejupłynął? 131
118.Czymożnazaskarżyćodrzuceniewnioskuoprzywrócenieterminu?.............. 132

Codziennik.prawny

XI

3... Zaskarżanie.orzeczeń.sądowych............................................................................133

119.Cooznaczadwuinstancyjnośćpostępowaniasądowego?................................. 134
120.Jakieśrodkizaskarżaniaorzeczeńsądowychprzewidujeprawo?.................... 134
121.Wjakichsytuacjachmożnawnieśćapelację?................................................... 135
122.Czywniesienieapelacjipodlegaopłacie?........................................................ 136
123.Wjakisposóbwnosisięapelację?.................................................................... 136
124.Jakiewymogiformalnepowinnaspełniaćapelacja?........................................ 137
125.Wjakichsytuacjachmożnawnieśćzażalenie?................................................. 138
126.Wjakichokolicznościachmożnawnieśćsprzeciwodwyrokuzaocznego?....... 140
127.Jakiesąwarunkiwnoszeniazarzutówodnakazuzapłatywpostępowaniu
nakazowym?........................................................................................................... 140
128.Jakiesąwarunkiwnoszeniasprzeciwuodnakazuzapłatywpostępowaniu
upominawczym?..................................................................................................... 141
129.Wjakisposóbmożnawnieśćskargęnaorzeczeniereferendarza?.................... 142
130.Naczympolegawznowieniepostępowaniasądowego?................................... 143

4... Sądowe.postępowanie.egzekucyjne.......................................................................147

131.Kiedymożnawszcząćpostępowanieegzekucyjne?.......................................... 148
132.Jakiesąrodzajeegzekucji?.............................................................................. 149
133.Czyistniejemożliwośćograniczeniaegzekucji?............................................... 150
134.Czymożnazaskarżyćczynnościkomornika?................................................... 151
135.Naczympolegapowództwoprzeciwegzekucyjne?.......................................... 152
136.Kiedymożedojśćdoumorzeniapostępowaniaegzekucyjnego?....................... 153

VI..Obowiązki.obywateli...............................................................................................155
1..Obowiązek.obrony.Rzeczypospolitej.......................................................................155

137.Naczympolegarejestracja?............................................................................ 156
138.Naczympolegaobowiązekkwalifikacjiwojskowej?........................................ 156
139.Conależyzrobićwprzypadkuniestawieniasiędokwalifikacjiwojskowej?..... 157
140.Czysłużbęwojskowąmogąpełnićkobiety?..................................................... 157
141.Jaknależyzachowaćsięwprzypadkuzagubieniawojskowegodokumentu
osobistego?............................................................................................................. 158
142.Wjakisposóbprzebiegapostępowanieprzedkomisjąlekarską?...................... 158
143.Czyodorzeczeniapowiatowejkomisjilekarskiejprzysługujeodwołanie?....... 158
144.Czyistniejemożliwośćzmianykategoriiustalonejzdolnościdoczynnej
służbywojskowej?.................................................................................................. 159
145.Czymożnaniezgłosićsiędokwalifikacjiwojskowej?...................................... 159
146.Czymożnazostaćżołnierzemkontraktowym(zawodowym),posiadając
podwójneobywatelstwo?........................................................................................ 160
147.Jakiewarunkinależyspełniać,abyubiegaćsięoprzyjęciedosłużby
wojskowej?............................................................................................................. 160
148.Czyobywatelpolskimożepełnićsłużbęwojskowąwarmiiinnegopaństwa?... 161
149.Czyżołnierzkontraktowymożeuzyskaćprawaemerytalne?........................... 161
150.Wjakisposóbmożnazwolnićsięzesłużbyterminowej?.................................. 161

2..Obowiązki.w.czasie.stanów.nadzwyczajnych..........................................................162

151.Cotosąstanynadzwyczajne?.......................................................................... 162
152.Jakieograniczeniadlaobywateliprzynosiwprowadzeniestanu
nadzwyczajnego?.................................................................................................... 163

Codziennik.prawny

Spis treści

Spis treści

XII

VII..Płacenie.podatków.................................................................................................165

153.Cotojestpodatek?......................................................................................... 166
154.CotojestNIP?................................................................................................. 167
155.Cotojestpodatekdochodowyodosóbfizycznych?......................................... 167
156.Naczympolegamożliwośćwspólnegoopodatkowaniamałżonków
podatkiemdochodowymodosóbfizycznych?........................................................ 169
157.Naczympolegarozliczeniepodatkudochodowegoodosóbfizycznych
przezosobysamotniewychowującedzieci?............................................................ 170
158.Cotojestpodatekodczynnościcywilnoprawnych?........................................ 171
159.Wjakisposóbjestopodatkowanaumowasprzedaży?...................................... 172
160.Wjakisposóbjestopodatkowanaumowapożyczki?........................................ 173
161.Cotojestpodatekodnieruchomości?............................................................. 174
162.Cotojestpodatekodspadkówidarowizn?...................................................... 176
163.Cotojestopłataabonamentowa?.................................................................... 177

VIII..Praca.....................................................................................................................179

164.Nacowartozwrócićuwagęprzedrozpoczęciemkarieryzawodowej?............. 179
165.Gdzieszukaćpomocywsprawiezatrudnienia?.............................................. 181
166.Cotosąagencjezatrudnienia?........................................................................ 181

1..Stosunek.pracy.........................................................................................................183

167.Ktotojestpracodawca?................................................................................... 183
168.Naczympolegarównetraktowaniewzatrudnieniu?....................................... 183
169.Wjakisposóbnawiązujesięstosunekpracy?.................................................. 186
170.Jakierodzajeumówopracęprzewidujepolskieprawo?.................................. 187
171.Naczympolegazatrudnianiepracownikówwformietelepracy?..................... 188
172.Naczympoleganawiązaniestosunkupracynapodstawiepowołania?............ 190
173.Naczympoleganawiązaniestosunkupracynapodstawiewyboru?................. 191
174.Naczympoleganawiązaniestosunkupracynapodstawiemianowania?......... 191
175.Naczympoleganawiązaniestosunkupracynapodstawiespółdzielczej
umowyopracy?...................................................................................................... 192
176.Wjakisposóbokreślanesąwarunkirozwiązaniaumowyopracę
zawypowiedzeniem?.............................................................................................. 192
177.Wjakisposóbokreślonesąwarunkirozwiązaniaumowyopracę
bezwypowiedzenia?.............................................................................................. 193
178.Cozrobićwprzypadkuniezgodnegozprawemwypowiedzenia
lubrozwiązaniaumowyopracę?........................................................................... 194
179.Czywokresiewypowiedzeniapracownikowiprzysługujezwolnienie
naposzukiwaniepracy?.......................................................................................... 195

2..Wynagrodzenie.za.pracę..........................................................................................196

180.Wedługjakichzasadokreślasiękryteriawynagradzania?.............................. 196
181.Kiedypracodawcamaobowiązekwydaniaregulaminuwynagradzania?......... 197
182.Wjakimterminiepracodawcapowiniendokonywaćwypłatywynagrodzenia? 197
183.Najakichzasadachpracodawcamożedokonywaćpotrąceńzwynagrodzenia
zapracę?................................................................................................................ 198
184.Jakiesądyrozstrzygająsporyzestosunkupracy?........................................... 199
185.Jakiesąkosztypostępowaniaprzedsądempracy?.......................................... 200
186.Jakiezasadydotycząceczasupracyokreślapolskieprawo?............................. 200
187.Jakiesązasadydotyczącepracywgodzinachnadliczbowych?........................ 201
188.Jakiesązasadyurlopówpracowniczych?........................................................ 202

Codziennik.prawny

XIII

3..Obowiązki.pracodawców.i.pracowników................................................................204

189.Jakieobowiązkiciążąnapracodawcy?........................................................... 204

190.Cotojestmobbing?......................................................................................... 205

191.Cotojestświadectwopracy?.......................................................................... 206

192.Jakieobowiązkiciążąnapracowniku?........................................................... 206

193.Naczympolegaodpowiedzialnośćporządkowapracowników?....................... 207

194.Jakieuprawnieniazwiązanezrodzicielstwemprzysługująpracownikom?...... 207

195.Kiedyiwjakimwymiarzeprzysługujeurlopmacierzyńskibądźojcowski?...... 209

196.Kiedyiwjakimwymiarzeprzysługujeurlopokolicznościowy

ztytułuurodzeniasiędziecka?............................................................................... 210

197.Kiedyiwjakimwymiarzeprzysługujeurlopwychowawczy?........................... 211

198.Czypracodawcamaobowiązekwysłaćpracownikanaszkolenie?................... 212

199.Cotojestsamozatrudnienie?.......................................................................... 212

200.Kiedyiwjakiejwysokościprzysługujeodprawapośmiertna?.......................... 213

4..Zatrudnienie.za.granicą...........................................................................................214

201.Jakszukaćzatrudnieniazagranicą?................................................................ 214
202.Oczymwartopamiętać,podejmującpracęzagranicą?................................... 215

5..Wypadki.przy.pracy.i.choroby.zawodowe...............................................................217

203.Cotojestwypadekprzypracy?....................................................................... 217

204.Cotojestchorobazawodowa?........................................................................ 219

205.Jakieświadczeniaprzysługująztytułuwypadkuprzypracy

lubchorobyzawodowej?........................................................................................ 219

206.Jakiesązasadyubieganiasięoświadczeniaztytułuwypadkuprzypracy

lubchorobyzawodowej?........................................................................................ 221

6..Bezrobocie...............................................................................................................222

207.Ktotojestbezrobotny?.................................................................................... 222
208.Kiedyprzysługujezasiłekdlabezrobotnych?................................................... 224
209.Wjakisposóbustalasięwysokośćzasiłkudlabezrobotnych?.......................... 225

IX..Świadczenia.społeczne...........................................................................................227
1..System.ubezpieczeń.społecznych............................................................................227

210.Ktopodlegaobowiązkowoubezpieczeniomemerytalno-rentowym?............... 228

211.Czymożnapodlegaćubezpieczeniuemerytalno-rentowemudobrowolnie?..... 228

212.Ktopodlegaobowiązkowoubezpieczeniuwypadkowemu?.............................. 229

213.Ktopodlegaubezpieczeniuchorobowemu?.................................................... 229

214.Ktofinansujeskładkinaubezpieczeniaspołeczne?.......................................... 230

215.Jakiesązasadyopłacaniaskładeknaubezpieczeniaspołeczne?...................... 230

214.Jakiesąkonsekwencjenieopłacaniaskładek?................................................. 231

2..Świadczenia.przysługujące.z.tytułu.choroby..........................................................232

217.Komuprzysługujezasiłekchorobowy?............................................................ 233
218.Kiedyprzysługujeświadczenierehabilitacyjne?.............................................. 235
219.Komuprzysługujezasiłekwyrównawczy?....................................................... 235
220.Komuprzysługujezasiłekmacierzyński?......................................................... 235
221.Jakiesązasadyprzyznawaniazasiłkumacierzyńskiego?................................. 237
222.Komuprzysługujezasiłekopiekuńczy?........................................................... 239
223.Jakiesązasadyprzyznawaniazasiłkuopiekuńczego?..................................... 239
224.Jakajestpodstawawymiaruzasiłkówpieniężnychzubezpieczenia
chorobowego?........................................................................................................ 241

Codziennik.prawny

Spis treści

Spis treści

XIV

3..Pomoc.społeczna......................................................................................................241

225.Ktoikiedymaprawoubieganiasięopomocspołeczną?.................................. 242
226.Jakiesąformypomocyspołecznej?................................................................ 243
227.Cotojestświadczeniezfunduszualimentacyjnego?....................................... 245
228.Komuprzysługujeświadczeniezfunduszualimentacyjnego?.......................... 245
229.Wjakisposóbprzyznajesięiwypłacaświadczeniezfunduszu
alimentacyjnego?................................................................................................... 246

4..Świadczenia.rodzinne..............................................................................................248

230.Jakiesąformyorazkomuprzysługująświadczeniarodzinne?......................... 248
231.Ktoikiedymaprawoubieganiasięozasiłekrodzinny?................................... 249
232.Ktomaprawodozasiłkurodzinnegoidodatków?.......................................... 250
233.Cotojestdodatekztytułuurodzeniadziecka?................................................ 251
234.Cotojestdodatekztytułuopiekinaddzieckiemwokresiekorzystania
zurlopuwychowawczego?..................................................................................... 251
235.Cotojestdodatekztytułusamotnegowychowywaniadziecka?...................... 252
236.Cotojestdodatekztytułuwychowywaniadzieckawrodziniewielodzietnej?. 252
237.Cotojestdodatekztytułukształceniairehabilitacjidziecka?......................... 253
238.Cotojestdodatekztytułupodjęciaprzezdzieckonaukiwszkole
pozamiejscemzamieszkania?................................................................................. 253
239.Cotojestdodatekztytułurozpoczęciarokuszkolnego?.................................. 254
240.Cotojestjednorazowazapomogaztytułuurodzeniasiędziecka?................... 254
241.Cotojestzasiłekpielęgnacyjny?..................................................................... 255
242.Cotojestświadczeniepielęgnacyjne?............................................................. 255
243.Ktoikiedymaprawoubieganiasięoświadczeniarodzinne?.......................... 256

5..Emerytury.i.renty......................................................................................................258

244.Kiedyprzysługujeświadczenieemerytalno-rentowe?..................................... 258
245.Odczegozależywysokośćświadczeniaemerytalnego?................................... 259
246.Naczympolegaobowiązekzawarciaumowyzotwartymfunduszem
emerytalnym?......................................................................................................... 260
247.Jakiesąkonsekwencjeniezawarciaumowyzotwartymfunduszem
emerytalnym?......................................................................................................... 260
248.Kiedyprzysługujerentaztytułuniezdolnościdopracy?................................. 261
249.Cotojestniezdolnośćdopracy?...................................................................... 262
250.Kiedyprzysługujerenta?................................................................................ 262
251.Jakiesąrodzajerentztytułuniezdolnościdopracy?....................................... 263
252.Wjakisposóbustalasięwysokośćrentyztytułuniezdolnościdopracy?.......... 264
253.Wjakisposóbustalasięniezdolnośćdopracydocelówrentowych?................ 264
254.Cotojestrentarodzinna?............................................................................... 265
255.Wjakisposóbustalasięwysokośćrentyrodzinnej?........................................ 266
256.Cotojestrentasocjalna?................................................................................ 267
257.Wjakisposóbustalasięwysokośćrentysocjalnej?.......................................... 269
258.Kiedydochodzidozawieszeniaprawadoświadczeńemerytalnych
irentowych?........................................................................................................... 269

6..Ubezpieczenie.społeczne.w.Unii.Europejskiej.........................................................270

259.Wjakichkrajachmożnakorzystaćzzasadkoordynacjisystemów
zabezpieczeniaspołecznego?.................................................................................. 270
260.Naczympolegakoordynacjasystemówzabezpieczeniaspołecznego?............ 271
261.WjakimkrajujestubezpieczonaosobadziałającanaterenieUE?.................... 272

Codziennik.prawny

XV

262.Jakieświadczeniapodlegająkoordynacji?....................................................... 274
263.Wjakisposóbustalasięrentęztytułuniezdolnościdopracy?......................... 275
264.Wjakisposóbustalasięświadczeniaemerytalne?........................................... 276
265.Wjakisposóbustalasięświadczeniaztytułuwypadkówprzypracy
ichoróbzawodowych?............................................................................................ 277
266.Wjakisposóbustalasięrentęrodzinną?.......................................................... 277
267.Wjakisposóbustalasięświadczeniaztytułuchorobyimacierzyństwa?.......... 278
268.Wjakisposóbustalasięświadczeniarodzinne?............................................... 279
269.Wjakisposóbustalasięzasiłekpogrzebowy?.................................................. 280
270.Wjakisposóbustalasięświadczeniamedyczne?............................................. 280
271.Jakiesązasadywypłatyświadczeńztytułuubezpieczeniaspołecznego?........ 281

X..ZDROWIE..................................................................................................................283
1..Ubezpieczenie.zdrowotne........................................................................................284

272.Naczympolegaprawodoochronyzdrowia?................................................... 284
273.Cosiędziejewprzypadkunieuiszczaniaskładkinaubezpieczenie
zdrowotne?............................................................................................................. 286
274.Jakwyglądaprawodoopiekizdrowotnejczłonkówrodzinyosoby
ubezpieczonej?....................................................................................................... 286

2..Prawa.pacjenta.i.ich.ochrona...................................................................................287

275.Gdzieszukaćinformacjioprawachpacjenta?................................................. 287
276.Gdziemożekierowaćskargiwprzypadkuograniczenialubnaruszenia
prawpacjenta?....................................................................................................... 288

3..Prawa.kobiet.w.ciąży.i.kobiety.rodzącej.................................................................290

277.Naczympolegaszczególnaochronazdrowiakobietwciąży?.......................... 290
278.Rodzić„poludzku”–podstawoweprawokobietyrodzącej.............................. 291

4..Przeszczepy...............................................................................................................292

279.Jakiesąpodstawowezasadypobieranianarządów?........................................ 293
280.Czypobranieorganówodzmarłegowymagazgody?....................................... 294

XI..Gdy.zawieramy.umowy...........................................................................................295

281.Coregulujeprawocywilne?............................................................................ 296
282.Cowartowiedzieć,zawierającumowy?.......................................................... 297
283.Ktotojestkonsument?.................................................................................... 299
284.Cotosąumowykonsumenckie?...................................................................... 299
285.Cotojestsprzedażkonsumencka?.................................................................. 300
286.Czykonsumentomprzysługujerękojmiazawadyfizyczne
rzeczysprzedanej?................................................................................................. 301
287.Wjakisposóbprawookreślazasadyodpowiedzialnościzaniezgodność
zumowątowarówkonsumpcyjnych?..................................................................... 302
288.Wjakisposóbprawookreślazasadyodpowiedzialnościztytułurękojmi
zawadyfizycznerzeczysprzedanejwprzypadkuumów,które
niesąumowamikonsumenckimi?.......................................................................... 304
289.Czykonsumentowiprzysługujegwarancjanatowarkonsumpcyjny?............... 306
290.Naczympolegaodpowiedzialnośćztytuługwarancjijakościzawady
towarówniekonsumpcyjnych?............................................................................... 307
291.Naczympolegaumowazawieranapozalokalemprzedsiębiorcy?................... 308
292.Naczympolegaumowazawierananaodległośćorazdrogąelektroniczną?..... 308
293.Cotojestkredytkonsumencki?...................................................................... 309

Codziennik.prawny

Spis treści

Spis treści

XVI

294.Gdziemożnasięudaćpopomocwochronieswoichprawkonsumenta?......... 310
295.Cotojestwekselijakieskutkiwiążąsięzjegopodpisaniem?......................... 312
296.Jakiesąskutkiupływuterminuprzedawnieniaroszczenia?............................ 314
297.Cotojestupadłośćkonsumencka?.................................................................. 315

XII..Mieszkanie.............................................................................................................317
1..Mieszkania.i.lokatorzy.............................................................................................318

298.Jakieobowiązkiciążąnawładzachpublicznychwzakresiezaspokajania
potrzebmieszkaniowychobywateli?....................................................................... 318
299.Cotojestodrębnawłasnośćlokalu?............................................................... 319
300.Wjakisposóbpowstajeodrębnawłasnośćlokalu?.......................................... 320
301.Cotojestsamodzielnylokalmieszkalny?........................................................ 320
302.Cotojestwspólnotamieszkaniowa?............................................................... 321
303.Wjakisposóbprawodefiniujenieruchomośćwspólną?................................... 322
304.Jakieprawaiobowiązkiprzysługująwłaścicielowilokalu?.............................. 322
305.Jakiesązasadyzarządunieruchomościąwspólną?.......................................... 323
306.Naczympolegauczestniczeniewkosztachzarządunieruchomością
wspólną?................................................................................................................ 324
307.Wjakisposóbustalasięzaliczkinapokryciekosztówzarządu
nieruchomością?.................................................................................................... 325
308.Jakiemogąbyćkonsekwencjedługotrwałegozaleganiazzapłatą
należnychopłat?..................................................................................................... 325
309.Ktojestuprawnionydozaskarżaniauchwałwłaścicielilokali?........................ 326
310.Jakieśrodkiprawnechroniąprzeduciążliwymsąsiadem?............................... 326

2..Prawo.odrębnej.własności.lokalu.w.spółdzielni.mieszkaniowej............................327

311.Wjakisposóbnabywasięprawoodrębnejwłasnościlokalu
współdzielnimieszkaniowej?................................................................................. 328
312.Jakieprawaiobowiązkiposiadawłaściciellokaluwspółdzielni
mieszkaniowej?...................................................................................................... 328
313.Kiedynastępujeutrataprawaodrębnejwłasnościlokaluwspółdzielni
mieszkaniowej?...................................................................................................... 330

3..Najem........................................................................................................................331

314.Jakiesągłównezasadydotycząceumowynajmu?........................................... 331
315.Wjakisposóbprzepisyprawaodnosząsiędozawarciaumowynajmu?........... 332
316.Jakmożnauregulowaćczastrwaniaumowynajmu?....................................... 332
317.Jakiesąprawaiobowiązkiwynajmującegoinajemcy?.................................... 333
318.Czemusłużykaucjawprzypadkuumowynajmu?.......................................... 334
319.Wjakisposóbprawokształtujeobowiązkinajemcyiwynajmującego
wzakresieremontówinapraw?.............................................................................. 334
320.Czypodnajemwymagazgodywynajmującego?............................................... 336
321.Wjakisposóbprawokształtujekwestięczynszuiopłatzwiązanych
zużytkowanymlokalem?........................................................................................ 336
322.Czytylkonajemcaponosiodpowiedzialnośćzapłacenieczynszu?................... 337
323.Wjakisposóbustalasięwysokośćczynszu?..................................................... 338
324.Wjakisposóbprawoodnosisiędopodwyżekwysokościczynszu?................... 338
325.Jakieuprawnieniaprzysługująlokatorowiwprzypadkupodwyżkiczynszu?... 340
326.Kiedynastępujeustaniestosunkunajmu?........................................................ 340
327.Comożnazrobić,gdywynajmującyniewywiązujesięzeswoichobowiązków? 341

Codziennik.prawny

XVII

4..Rozwód.i.separacja.a.majątkowe.kwestie.mieszkaniowe.......................................341

328.Jakieskutkiprawnewywierarozwódnawspólniezajmowanemieszkanie?... 342
329.Codziejesięporozwodziezewspólnymprawemnajmumieszkania?.............. 344
330.Wjakisposóbwpływarozwódnadotychczasowewspólnespółdzielcze
lokatorskieprawodolokalu.................................................................................... 344
331.Wjakisposóbrozwódwpływanadotychczasowespółdzielczewłasnościowe
prawodolokalu?.................................................................................................... 346
332.Wjakisposóbseparacjawpływanadotychczasowewspólneprawo
domieszkania?....................................................................................................... 346
333.Jakpraworegulujesprawymieszkaniowewzwiązkachnieformalnych?.......... 348

5..Utrata.uprawnień.do.mieszkania.............................................................................350

334.Kiedymożedojśćdoutratyprawadodalszegozajmowaniamieszkania
wprzypadkunajmu?.............................................................................................. 350
335.Ktomożewystąpićorozwiązanieumowynajmuprzezsąd?............................ 352
336.Kiedywygasaumowanajmu?.......................................................................... 353
337.Kiedydochodzidoutratyprawadolokaluwspółdzielnimieszkaniowej?........ 353
338.Cotojestdodatekmieszkaniowyikomuprzysługuje?.................................... 354
339.Wjakisposóbmożnaubiegaćsięoprzyznaniedodatkumieszkaniowego?..... 354

6..Eksmisja....................................................................................................................355

340.Colokatorpowinienwiedziećoeksmisji?........................................................ 355
341.Cooeksmisjipowinienwiedziećeksmitujący?................................................ 358
342.Jakieokolicznościstanowiąpodstawędoeksmisjimałżonka?......................... 360

7..Zameldowanie..........................................................................................................362

343.Cotojestmeldunek?....................................................................................... 362

XIII..Komunikacja,.sport.i.turystyka............................................................................365

344.Jaknabywasięuprawnieniedoprowadzeniaroweru
ipojazdówmechanicznych?.................................................................................... 366
345.Jakieuprawnieniasąwymaganedokierowaniaquadem?............................... 367
346.Wjakisposóbzarejestrowaćiwyrejestrowaćsamochód?................................. 368
347.Komuprzysługująbezpłatneprzejazdykomunikacjąkrajową?....................... 369
348.Komuprzysługująbezpłatneprzejazdykomunikacjąmiejską?........................ 370
349.Komuprzysługująulgiwprzejazdachkomunikacjąkrajową?.......................... 371
350.Komuprzysługująulgiwprzejazdachkomunikacjąmiejską?......................... 374
351.Wjakimceluijakzakładasięklubsportowy,wtymuczniowski
klubsportowy?....................................................................................................... 375
352.Jakiedokumentynależyposiadać,idącnaimprezęmasową?......................... 376
353.Jakieuprawnieniawtrakcietrwaniaimprezymasowej(imprezysportowej)
posiadająsłużbyporządkoweiinformacyjne?......................................................... 376
354.Jakiesąobowiązkiuczestnikaimprezymasowej(imprezysportowej)?........... 377
355.Kiedyosobaniepełnosprawnamożeuzyskaćstypendiumsportowe?............... 378
356.Czyalpinistamaobowiązeksięubezpieczyć?.................................................. 379
357.Jakiewymoginależyspełnić,abyuprawiaćalpinizmjaskiniowy?................... 380
358.Jakiekwalifikacjesąwymaganedouprawianiapłetwonurkowania?............... 381
359.Jakiedziałanianależypodjąćwprzypadkuutratydokumentutożsamości
podczaswyjazduzagranicę?.................................................................................. 382
360.Jakieprawaprzysługująobywatelowipolskiemuwprzypadkuzatrzymania
lubtymczasowegoaresztowaniazagranicą?.......................................................... 384

Codziennik.prawny

Spis treści

Spis treści

XVIII

361.Czywyjeżdżajączagranicęobywatelpolskipowiniensięubezpieczyć?......... 385
362.Dodatkoweubezpieczenia,którewartorozważyćprzywyjazdachzagranicę:. 385
363.Jakiedziałaniapodejmowanesąprzezpolskąplacówkędyplomatyczno-
konsularnąwprzypadkuśmiercilubchorobyobywatelapolskiegozagranicą?...... 386
364.Jakieuprawnieniamakonsumentwsytuacjiupadkubiurapodróży?.............. 387
365.Jakieuprawnieniamakonsumentwprzypadkuodwołania/opóźnienia
odlotusamolotu?.................................................................................................... 388
366.Jakieuprawnieniamakonsumentwprzypadkuzgubienia/zniszczenia
bagażuwtransporcielotniczym?............................................................................ 390

XIV..Działalność.gospodarcza......................................................................................393

367.Wjakichformachmożnaprowadzićdziałalnośćgospodarczą?........................ 394
368.Jakrejestrujesięprowadzeniedziałalnościgospodarczej
przezosobyfizyczne?............................................................................................. 394
369.CotojestREGON?.......................................................................................... 395
370.Jakieobowiązkiwiążąsięzprowadzeniemdziałalnościgospodarczej?........... 395
371.Czymcharakteryzująsięspółkiprawahandlowego?....................................... 396

XV..Odpowiedzialność.cywilna....................................................................................399

372.Naczympolegaodpowiedzialnośćdeliktowa?................................................ 400
373.Czemusłużyubezpieczenieododpowiedzialnościcywilnej?.......................... 401
374.Naczympolegaubezpieczenieododpowiedzialnościcywilnejposiadaczy
pojazdówmechanicznych?..................................................................................... 401
375.Wjakisposóbprzepisyprawneregulująobowiązkiwłaścicielipsów?.............. 403
376.Jakpraworegulujezasadyponoszeniaodpowiedzialnościprzezorgany
władzypublicznej?................................................................................................. 404

XVI..Odpowiedzialność.karna.i.dyscyplinarna............................................................407
1..Uwagi.ogólne............................................................................................................408

377.Cotojestprzestępstwo?.................................................................................. 408
378.Odjakiegowiekuponosisięodpowiedzialnośćkarną?.................................... 409
379.Jakiekaryiśrodkikarnemożeorzecsąd?...................................................... 410
380.Naczympolegakaragrzywny?....................................................................... 411
381.Naczympolegakaraograniczeniawolności?.................................................. 411
382.Naczympolegakarapozbawieniawolności?................................................... 412
383.Naczympolegapozbawienieprawpublicznych?............................................. 412
384.Wjakiejsytuacjisądmożeorzeczakazzajmowaniastanowiska,wykonywania
zawodulubprowadzeniaokreślonejdziałalności?.................................................. 412
385.Naczympolegazakazprowadzeniadziałalnościzwiązanejzwychowaniem,
leczeniem,edukacjąmałoletnichlubopiekąnadnimi?........................................... 413
386.Wjakiejsytuacjisądmożeorzecobowiązekpowstrzymaniasięodprzebywania
wokreślonychśrodowiskachlubmiejscach,zakazkontaktowaniasięzokreślonymi
osobami,zakazopuszczaniamiejscapobytubezzgodysądu?................................. 413
387.Wjakiejsytuacjisądmożeorzeczakazprowadzeniapojazdów?...................... 414
388.Wjakiejsytuacjisądorzekaprzepadekprzedmiotów?..................................... 414
389.Wjakiejsytuacjisądmożeorzecoobowiązkunaprawieniaszkody?................ 415
390.Cotojestnawiązka?........................................................................................ 415
391.Wjakiejsytuacjisądmożeorzecświadczeniepieniężne?................................ 416
392.Wjakiejsytuacjisądmożeorzecopodaniuwyrokudopublicznejwiadomości? 416
393.Naczympolegawarunkoweumorzeniepostępowaniakarnego?..................... 417

Codziennik.prawny

XIX

394.Naczympolegawarunkowezawieszeniewykonaniakary?............................. 417
395.Jakieokolicznościmusiuwzględnićsądorzekająckarę?.................................. 418
396.Wjakiejsytuacjisądmożezastosowaćnadzwyczajnezłagodzeniekary?......... 419
397.Czyoskarżonymożemiećwpływnawysokośćkary?....................................... 420
398.Naczympolegaugodazprokuratoremwkwestiiwymiarukary?.................... 420
399.Naczympolegadobrowolnepoddaniesiękarzenarozprawie?....................... 421
400.Wjakiejsytuacjinastępujewyłączenieodpowiedzialnościkarnej?.................. 421
401.Cotojestobronakonieczna?........................................................................... 422
402.Cotojeststanwyższejkonieczności?.............................................................. 422
403.Czyosobaniepoczytalnalubosobamającaograniczonąpoczytalnośćmoże
popełnićprzestępstwo?........................................................................................... 423
404.CzywPolscemożnabyćsądzonymzaprzestępstwopopełnionezagranicą?... 423

2..Omówienie.wybranych.przestępstw.uregulowanych.w.Kodeksie.karnym.............425

405.Jakkodeksopisujeprzestępstwospowodowaniawypadkudrogowego?.......... 425
406.Jakkodeksopisujeprzestępstwoprowadzeniapojazduwstanienietrzeźwości?426
407.Jakkodeksopisujeprzestępstwozabójstwa?................................................... 426
408.Jakkodeksopisujeprzestępstwouszkodzeniaciała?....................................... 427
409.Jakkodeksopisujeprzestępstwonieudzieleniapomocy.................................. 427
410.Jakkodeksopisujeprzestępstwoudziałuwbójcelubpobiciu?........................ 428
411.Jakkodeksopisujeprzestępstwokradzieży?.................................................... 428
412.Jakkodeksopisujeprzestępstwokradzieżyzwłamaniem?.............................. 428
413.Jakkodeksopisujeprzestępstworozboju?....................................................... 429
414.Jakkodeksopisujeprzestępstwofałszerstwadokumentów?............................ 429
415.Jakkodeksopisujeprzestępstwoużywanianielegalnegooprogramowania
komputerowego?.................................................................................................... 430
416.Jakkodeksopisujeprzestępstwo groźbykaralnej?........................................... 430

417.Jakkodeksopisujeprzestępstwo zgwałcenia?................................................. 431

418.Jakkodeksopisujeprzestępstwo prezentowaniatreścipornograficznych?....... 431

3..Pokrzywdzony..........................................................................................................432

419.Ktotojestpokrzywdzony?............................................................................... 432
420.Jakieprawaprzysługująpokrzywdzonemuwpostępowaniu
przygotowawczym?................................................................................................ 432
421.Jakieprawaprzysługująpokrzywdzonemuwpostępowaniusądowym?.......... 434
422.Jakiesąpozasądoweprocedury,zktórychmożeskorzystaćpokrzywdzony?... 435
423.Czypokrzywdzonyprzestępstwemmożeotrzymaćwsparciefinansowe
odinnychpodmiotówniżsprawcaprzestępstwa?.................................................... 438

4..Świadek....................................................................................................................440

424.Ktotojestświadek?......................................................................................... 440
425.Jakiesąobowiązkiiprawaświadka?.............................................................. 441

5..Oskarżony.................................................................................................................442

426.Ktotojestoskarżony?..................................................................................... 442
427.Jakiesąpodstawowegwarancjeprocesoweoskarżonego?............................... 442
428.Jakieinneprawaprzysługująoskarżonemu?................................................... 443
429.Jakiesąobowiązkioskarżonego?.................................................................... 444
430.Ktoiwjakichokolicznościachmożedokonaćzatrzymania?............................ 445

431.Naczympolegatymczasowearesztowanie?.................................................... 445

432.Naczympolegamożliwośćporęczeniamajątkowegolubosobistego?.............. 446

Codziennik.prawny

Spis treści

Spis treści

XX

433.NaczympolegadozórPolicji?......................................................................... 447

434.Kiedysądmożeorzecozakazieopuszczaniakraju,połączonym

zzatrzymaniempaszportu?.................................................................................... 447

435.Jakiesąinneśrodkizapobiegawcze?............................................................... 447

436.Jakiesąprawazatrzymanegoitymczasowoaresztowanego?........................... 448

6..Wykroczenia............................................................................................................449

437.Cotojestwykroczenie?................................................................................... 449

438.Naczympolegapostępowaniemandatowe?.................................................... 450

439.Jakkodeksopisujewykroczeniezakłócaniaspokojuiporządkupublicznego?. 450

440.Jakkodeksopisujewykroczeniekąpieliwmiejscuzabronionym?.................... 451

441.Jakkodeksopisujewykroczenieumieszczaniaogłoszeńwmiejscu

publicznymdotegonieprzeznaczonym?................................................................. 451

442.Jakkodeksopisujewykroczeniepodaniafałszywychdanychosobowych?....... 451

443.Jakkodeksopisujewykroczenieumyślnegouszkodzeniaogłoszenia,afiszu

lubplakatu?............................................................................................................ 452

444.Jakkodeksopisujewykroczeniezagrożeniawruchulądowym?...................... 452

445.Jakkodeksopisujewykroczenieprowadzeniapojazdupospożyciualkoholu

lubśrodkaodurzającego?....................................................................................... 453

446.Jakkodeksopisujewykroczenieprowadzeniapojazdubezdokumentów?....... 453

447.Wjakiejsytuacjikradzieżlubprzywłaszczenieprawokwalifikuje

jakowykroczenie?.................................................................................................. 454

448.Jakkodeksopisujewykroczeniepublicznegonieprzyzwoitegozachowania?.. 454

XVII..Testamenty.i dziedziczenie.................................................................................455

449.Cotojestotwarciespadku?............................................................................ 456

450.Cotojesttestament?....................................................................................... 456

451.Wjakisposóbmożnawłasnoręczniesporządzićtestament?............................ 457

452.Czytestamentmożnasporządzićunotariusza?............................................... 458

453.Cotojesttestamentallograficzny?.................................................................. 458

454.Wjakichokolicznościachmożnasporządzićtestamentszczególny?................. 459

455.Jakiepostanowieniamożnazawrzećwtestamencie?...................................... 460

456.Wedługjakichzasadustalasięporządekdziedziczenia,gdy

niematestamentu?................................................................................................. 461

457.Cotojestzachowek?....................................................................................... 463

458.Czymożnanieprzyjąćspadku?Wjakisposóbmożnauniknąćdługów

spadkowych?......................................................................................................... 464

459.Jakajestróżnicamiędzyzrzeczeniemsiędziedziczeniaaodrzuceniem

spadku?.................................................................................................................. 465

460.Czyododziedziczonegospadkunależyzapłacićpodatek?............................... 466

RZECZNIK.PRAW.OBYWATELSKICH............................................................................467

ORzecznikuPrawObywatelskich........................................................................... 469

Urządombudsmana................................................................................................ 469

PoczątkiurzęduRzecznikawPolsce....................................................................... 470

StatusRzecznika..................................................................................................... 471

DziałalnośćRzecznikanawniosekuprawnionegopodmiotu................................... 472

DziałalnośćRzecznikazwłasnejinicjatywy............................................................ 473

DziałalnośćRzecznikawujęciustatystycznym........................................................ 474
Danekontaktowe.................................................................................................... 475

Codziennik.prawny

XXI

PYTANIA.SZCZEGÓŁOWE.............................................................................................477
1.Otrzymujęmateriałyreklamowe,odwydawnictwaX.Przesyłkisąimienne,

zprawidłowymwskazaniemmojegoadresuzamieszkania.Nieudostępniałem
nadawcymoichdanych(jakjepozyskano?)inieżyczęsobiedalszej
korespondencji.Co,zdaniemRzecznika,powinienemzrobić?....................................479

2.Zczegowynikaobowiązeknoszeniatzw.mundurkówprzezuczniów?.......................480
3.Mójniepełnosprawnysynuczęszczadoszkołypodstawowej.

Decyzjądyrektoraszkołyniezostałdopuszczonydolekcjiwychowaniafizycznego,
mimożelekarzspecjalistawyraźnienatozezwolił.Czydyrekcjaszkołymoże
zakazaćmojemusynowiuczęszczanianalekcjewychowaniafizycznego?..................480

4.Czynauczycielmożezarekwirowaćtelefonkomórkowyucznia?.................................481
5.Jestemosobąniepełnosprawną–poruszamsięzapomocąwózkainwalidzkiego.

Lokalkomisjiwyborczejwmoimokręguniejestdostosowanydopotrzebosób
niepełnosprawnych.Czypodczasgłosowaniaczłonkowiekomisjimają
obowiązekudzielićmistosownejpomocy?..................................................................481

6.Jakieinformacjesąinformacjamipublicznymi?..........................................................482
7.Dlaczegosądżądaodemniepodawaniaadresupozwanejfirmy,skorogo

nieznaminawetniewiem,gdziegoszukać?..............................................................484

8.CzyRzecznikPrawObywatelskichposiadaśrodkiprawnepozwalające

naprzyspieszeniedługotrwałegopostępowaniasądowego?Jakiedziałania
możepodjąćstrona,jeślisprawasądowaprowadzonajestprzewlekle?.......................485

9.Czyodwyrokunakazującegoeksmisjęzlokaluprzysługujeskargakasacyjna?...........486
10.CzyRzecznikPrawObywatelskichmożewnosićkasacjeodorzeczeń

wydawanychwtokupostępowaniakarnegowykonawczego?...................................486

11.Czyodprawomocnegopostanowieniasąduoodmowieuchyleniamandatu

karnegoprzysługujekasacja?...................................................................................487

12.Czypodstawąsporządzaniakasacjiwsprawachkarnychmogąbyćbłędy

wustaleniachfaktycznychpoczynioneprzezsąd?....................................................487

13.Zostałemukaranyprzezsądprawomocnymwyrokiemnawniosek

StrażyMiejskiejzaprzekroczenieprędkości.Czymożnazaskarżyćtenwyrok?.........487

14.Dlaczegonowy,6-miesięcznytermindozgłoszeniaurzędowiskarbowemu

nabyciaspadkulubdarowiznyniemożebyćnawniosekpodatnika
przywróconybądźwydłużony?.................................................................................488

15.Dlaczegopodatekodnieruchomościniejestuzależnionyodwieku,

stanuzdrowiaczysytuacjimaterialnejpodatnika?....................................................488

16.Pracowałam2latanapodstawieumowyopracęnaczasokreślony.

Porozwiązaniutejumowypracodawcazaproponowałmiświadczenie
tejsamejpracynaumowęzlecenia.Mamobawy,czytapropozycjajestdlamnie
korzystna.Czymwistocieumowazleceniaróżnisięodumowyopracę
wzakresieprawiobowiązkówpracowniczych?........................................................489

17.Wczasiezatrudnieniauzyskałamorzeczenieoumiarkowanymstopniu

niepełnosprawności.Czywzwiązkuztympracodawcapowinienzmienić
miumowęopracę?Czyjakoosobieniepełnosprawnejprzysługująmijakieś
dodatkoweświadczeniapracowniczeiulgiwzatrudnieniu?.....................................490

Codziennik.prawny

Spis treści

Spis treści

XXII

18.Jakmogęodzyskaćzasądzoneprawomocnymwyrokiemsądowymwynagrodzenie

zapracę,skorokomornikumorzyłwtejsprawiepostępowanieegzekucyjne
zpowodujegobezskuteczności?...............................................................................491

19.Wpracypodczasprzenoszeniapaczekztowaremdoznałamurazukręgosłupa.

Czyzdarzenietomożebyćuznanezawypadekprzypracy?Jakajestprocedura
przyustalaniuwypadku?..........................................................................................492

20.DecyzjąKierownikaUrzędudoSprawKombatantówiOsóbRepresjonowanych

zostałempozbawionyuprawnieńkombatanckichztytułusłużbywORMOw1947r.
Co,zdaniemRzecznika,powinienemzrobićwsprawieprzywróceniauprawnień
kombatanckich?.......................................................................................................493

21.Posiadamzadłużeniewfunduszualimentacyjnym.Czymogęubiegaćsię

oumorzenietegozadłużenia?..................................................................................494

22.Chciałbymporuszyćproblemzróżnicowaniawysokościemeryturirentwzależności

oddatyichprzyznania.Pobieramemeryturęodkilkulat.Mójkolegaprzeszedł
obecnienaemeryturę.Matakisamstażpracyorazwskaźnikwysokości
podstawywymiarujakja,leczświadczeniezdecydowaniewyższe.CzyRzecznik
zakwestionujeprzepisy,którepozwalająnatakiezróżnicowanie
wysokościemerytur?................................................................................................495

23.Lekarzorzecznik,anastępniekomisjalekarskauznały,żejestemzdolnydopracy,

cospowodowałoodmowęprzyznaniaprzezorganrentowyprawadorentyztytułu
niezdolnościdopracy.Co,zdaniemRzecznika,powinienemzrobić?.........................496

24.Posiadamorzeczenieolekkimstopniuniepełnosprawności.Pomimotegoorgan

rentowyodmówiłmiprzyznaniaprawadorentyztytułuniezdolnościdopracy,
gdyżlekarzorzecznikuznał,zejestemzdolnadopracy.
CozdaniemRzecznikapowinienemzrobić?..............................................................496

25.Mam64lata,od3latjestemnaemeryturzeiodtegoczasunieosiągaminnych

dochodów.Chciałamprzeliczyćwysokośćemeryturyzzastosowaniemnowej
kwotybazowejodzarobkówz20latkalendarzowych.Organrentowyodmówił
zastosowanianowejkwotybazopoprzyznaniuemerytury.
CozdaniemRzecznikanależyzrobić?.......................................................................497

26.Osiągnąłemwiekemerytalnyichciałbymprzejśćnaemeryturę.Mam36latpracy,

jednaknajkorzystniejszezarobkiosiągałemwlatach1973–1983.Gdyskładałem
wniosekoemeryturędoZakładuUbezpieczeńSpołecznych,okazałosię,żemuszę
przedstawićzaświZakładpracy,wktórymbyłemzatrudnionywlatach70.i80.
jużdawnonieistnieje.GdziezdaniemRzecznikamogęuzyskaćstosowne
zaświadczenia?.........................................................................................................499

27.Dlaczegogwarantodmówiłmizwrotugotówki,jaktegożądałemwreklamacji,

aproponujetylkonaprawętowaru?..........................................................................500

28.Dlaczegosprzedawcaodmówiłuznaniamojejreklamacjiiniechcedokonać

wymianytowarunanowy,jeślidouszkodzeniatowarudoszłowokresiegwarancji,
aletoniejauszkodzeniespowodowałem?................................................................501

29.Dlaczegodlatowaru,którykupiłem,okresgwarancji,podanywkarcie

gwarancyjnej,wynositylkorok,jeśliwedługprzepisówunijnychokresgwarancji
musiwynosićconajmniej2lata?..............................................................................501

30.Dlaczegobankdomagasięspłatykredytu,jakizaciągnąłmójmąż,któryzmarł,

zanimgospłacił?......................................................................................................502

Codziennik.prawny

XXIII

31.Dlaczegozatowarkupionywsklepienaratymambankowipłacićznacznie

więcejniżjakbymwpłaciłwsklepiecenętegotowarugotówką?...............................503

32.Dlaczegobanknadaldomagasięodemniezapłaty,twierdząc,żeniezapłaciłem

należności,chociażjamamdokumenty,żezapłaciłemmupocztą?...........................503

33.CzyRzecznikmożeinterweniowaćwgminiewsprawieprzyznaniamieszkania?......504
34.Czyzarządcabudynkumożeodciąćdostawęwodywprzypadkuzaległości

wopłatachzamieszkanie?.......................................................................................505

35.Czyzgodnezprawemjestpobieranieprzezprzedsiębiorstwaciepłownicze

opłatzaciepło(tzn.zamówionąmoccieplnąiusługiprzesyłowe)
wmiesiącachletnich,wktórychdostawaciepłaniewystępuje?................................506

36.Mamwmieszkaniuwodomierze.Czyzarządcabudynkumożeobciążyć

mnieobowiązkiemzapłatyzadostawęwodywilościprzekraczającej
wskazaniamoichwodomierzy?................................................................................507

37.Czyiewentualnienajakichzasadachspółdzielniamieszkaniowamoże

żądaćudostępnienialokaluwceluprzeprowadzeniapracremontowych
wbudynkulubwlokalu?..........................................................................................507

38.Cozrobić,gdyspółdzielniamieszkaniowanierealizujewniosku

oprzeniesienienaczłonkawłasnościmieszkania?....................................................509

39.Sądwwyrokuorzekłosolidarnymobowiązkuosóbzamieszkujących

wlokaluspłatyzadłużeniawobecwynajmującego.Czywynajmujący
możeżądaćspłatycałościzadłużeniatylkoodjednegoznajemców?........................509

40.Czywnukmożewstąpićwstosuneknajmupobabci?................................................510
41.Jestemodwielulatnajemcąmieszkaniakomunalnego,którechciałbymwykupić,

leczgminaodmawia.Czy,zdaniemRzecznika,sąjakieśśrodkiprawne,
zktórychmożnawtakiejsytuacjiskorzystać,żebystaćsięwłaścicielem
wynajmowanegomieszkania?...................................................................................510

42.Jakiedziałaniamożepodjąćwłaściciellokaluwsytuacji,gdygminazwlekaze

wskazaniemlokalusocjalnegoosobomuprawnionymdoniegozmocywyroku
eksmisyjnego,awłaścicielmaograniczoneprawodoswobodnegokorzystania
zlokalu?..................................................................................................................511

43.Wwyrokuorzekającymmojąeksmisjęsądprzyznałmiprawodolokalusocjalnego.

Lokalsocjalnywskazanyprzezgminęnieodpowiadami.Corobić?
CzyRzecznikmożewstrzymaćeksmisję?..................................................................512

44.Czy,zdaniemRzecznika,możnazostaćwyrzuconym„nabruk”?...............................512
45.Dlaczegomuszętakdługoczekaćnawyznaczenieterminuegzaminu

naprawojazdy?........................................................................................................513

46.Czyurządadministracjipostąpiłwłaściwie,odmawiającmirejestracjipojazdu

zuwaginabrakstałegomiejscazameldowania?.......................................................513

47.Czyjestjakiśszczególnytrybdochodzeniaroszczeńodszkodowawczych

wzwiązkuzeszkodąspowodowanąruchemzakładugórniczego?............................514

48.JakiesąuprawnieniaRzecznika,jeślizainteresowanyuważa,żewwyniku

umorzeniasprawylubodmowywszczęciapostępowaniaprzygotowawczego
przezprokuratoradoszłodonaruszeniajegoprawlubwolności?.............................515

Codziennik.prawny

Spis treści

Spis treści

XXIV

49.Jakieśrodkiprawneprzysługująwprzypadkupopełnieniaprzestępstwa

lubprzekroczeniauprawnieńlubniedopełnieniaobowiązków
przezfunkcjonariuszyPolicji?...................................................................................515

50.Jakiejpomocyfinansowejmożeoczekiwaćskazanywchwilizwolnienia

zzakładukarnego?...................................................................................................516

51.Czyskazanymożedomagaćsięzatrudnienia,gdyjegorodzinajest

wtrudnejsytuacjimaterialnej?Czyskazanymaprawodopracy?.............................516

52.Czyskazanymożebyćzmuszanydopodjęciapracyiczymożna

goukaraćdyscyplinarniezaodmowęjejwykonywania?...........................................517

53.Czyosobaprzychodzącadozakładukarnegonawidzeniezeskazanym

musipoddaćsiękontroliosobistej?...........................................................................518

54.CzyRzecznikPrawObywatelskichmożepomócskazanemuwprzetransportowaniu

godozakładukarnegopołożonegobliżejjegomiejscazamieszkania?......................518

55.Czywcelimogąprzebywaćrazemosobypaląceiniepalące?....................................519
56.Czyskazanymożezapoznaćsięzesporządzonąnajegotematopinią

orazinnymidokumentamizgromadzonymiwjegoaktachosobowych?....................519

57.Jakuregulowanesąwarunkiprowadzeniakorespondencjiprywatnej

przezosobytymczasowoaresztowaneorazudzielaniaimwidzeń?
CzyRzecznikPrawObywatelskichmożeinterweniować,jeżelitymczasowo
aresztowanemuodmawiasięudzieleniazgodynawidzeniezosobąnajbliższą?........520

58.Jakiesązasadyudzielaniaświadczeńzdrowotnychosobompozbawionymwolności?.....521
59.CzyRzecznikPrawObywatelskichmożepodejmowaćdziałaniawtrakcie

postępowaniaprzygotowawczego,wceluwzruszeniapostanowienia
ozastosowaniutymczasowegoaresztu?....................................................................522

60.CzyRzecznikmożewindywidualnejsprawieosoby,uważającej,

żejejprawazostałynaruszone,wystąpićdoTrybunałuKonstytucyjnego
zeskargąkonstytucyjną?..........................................................................................522

61.DlaczegoRzecznikPrawObywatelskichzamiastzałatwićmojąsprawęodsyłamnie

zniądosądu,chociażnapisałem,żeniemamśrodkówfinansowychnaopłacenie
naadwokata?...........................................................................................................523

SŁOWNICZEK.TERMINÓW.PRAWNICZYCH.................................................................525
INDEKS.RZECZOWY.....................................................................................................537

Codziennik.prawny