P

orażka formatu HD DVD to bez wątpienia

kolejna lekcja dla producentów elektroni-

ki. Bój wygrywa obóz silniejszy, a ściślej –

dysponujący większymi środkami. Dosta-

tecznego uznania nie znalazły ważkie za-

lety HD DVD, do których należała m.in. niepomiernie

tańsza produkcja płyt. Z drugiej jednak strony to do-

brze, że walka zakończyła się przed czasem. Każdy ko-

lejny miesiąc oznaczałby straty tak dla producentów,

jak i użytkowników.

O formacie Blu-ray pisaliśmy już nieraz. Tym razem

skupimy się nad tymi aspektami nowej technologii,

które są istotne z użytkowego punktu widzenia.

Przypomnimy także podstawowe różnice techniczne

pomiędzy Blu-rayem a DVD.

BLU-RAY,

CZYLI WYSOKA ROZDZIELCZOŚĆ

Blu-ray to nie tylko dużo większa pojemność nośników

(25 zamiast 4,7 GB), ale przede wszystkim znacznie

wyższa jakość obrazu, dźwięku, jak również poszerzo-

na funkcjonalność związana z interaktywnością nowe-

go formatu oraz możliwością jednoczesnego odtwa-

rzania dwóch strumieni danych.

Wpierw skupmy się jednak na tym, co stanowi o fak-

tycznym przełomie względem płyty DVD – na obrazie.

Po pierwsze, ma on inne proporcje (16:9); po drugie,

zawiera (teoretycznie) pięć razy więcej informacji.

Uściślając: nowy format umożliwia zapisi odtwarzanie

obrazu o najwyższej rozdzielczości HD – a więc złożo-

nego z 1920 x 1080 punktów. W dodatku zapismoże

być progresywny (1080p). Przypomnijmy, że przekazy

telewizyjne HD wykorzystują sygnał międzyliniowy

1080i, który tylko przy obrazach nieruchomych może

zapewniać tę samą jakość co 1080p. Jeśli w obrazie

pojawia się ruch, przewaga zapisu 1080p staje się

istotna, chyba że dysponujemy bardzo wyrafinowany-

mi procesorami wideo, realizującymi w pełni adapta-

cyjny deinterlacing bazujący na algorytmach analizy

piksel po pikselu (zagadnieniu temu poświęciliśmy

artykuł

Deinterlacing i skalowanie w AV 5/2008, do-

stępny także na naszej witrynie av.com.pl).

24 KLATKI NA SEKUNDĘ

Zapis1080p na płytach Blu-ray dotyczy właściwie

wyłącznie filmów. Wówczasmamy do czynienia

z przekazem, który pod jednym względem jest do-

kładnym odpowiednikiem taśmy filmowej 35 mm.

Chodzi mianowicie o częstotliwość odświeżania ob-

razu, która wynosi 24 Hz. Oznacza to, że kolejne ob-

razy są wyświetlane w tempie oryginalnej rejestra-

cji, bez żadnej konwersji (pull-downu). Każda ram-

ka obrazu zawiera dokładnie jedną klatkę filmową.

W standardzie DVD-Video i telewizji mamy do czy-

nienia z odmienną sytuacją. W tych rejonach świa-

ta, gdzie sieć energetyczna i nadawcy TV korzystają

z częstotliwości 50 Hz (a więc m.in. w Europie), ob-

raz filmowy (nadawany przez telewizję oraz zapisy-

wany na płytach DVD) jest przyspieszony względem

oryginału o 4%, wynikające z różnicy połowy często-

54

AUDIO VIDEO

Tekst: Filip Kulpa

TECHNIKA

Format Blu-ray

Od ponad czterech miesięcy znamy już oficjalnego następcę formatu DVD-Video.

Po walkowerze Toshiby, został nim Blu-ray, usilnie promowany przez Sony i liczne

grono producentów sprzętu oraz filmowych. Wyjaśniamy, co niesie ze sobą nowa

technologia i w czym naprawdę jest lepsza od starej

BLU•RAY

Teoria i praktyka

tliwości odświeżania obrazu wideo (25 Hz) i tempa

taśmy filmowej (25/24=1,04). Różnica ta jest na tyle

niewielka, że pozostaje na ogół niezauważalna dla

widza (gorzej z dźwiękiem, którego zmiana barwy

zostaje zawyżona). Niemniej stanowi odstępstwo

od wierności przekazu.

Ponieważ zapiswideo jest dwukrotnie szybszy i od-

bywa się w trybie międzyliniowym (z przeplotem),

jedna ramka zawiera linie parzyste danej klatki, zaś

kolejna – nieparzyste (z tej samej klatki). Prawidło-

wo zrealizowana, odwrotna konwersja klatkowania

pozwala odtworzyć obraz o jakości transferu kolejno-

liniowego, tyle że w rozdzielczości standardowej, na-

rzuconej przez standard PAL – 720 x 576.

Problemu przyspieszenia taśmy filmowej nie ma

w tych obszarach świata, gdzie obowiązuje stary

standard telewizyjny NTSC i zasilanie 60 Hz. Tam wy-

dawane płyty DVD cechuje mniejsza rozdzielczość

(640 x 480) oraz inna sekwencja konwersji klatek,

tak zwany pull-down 2:3 lub 3:2. Klatka A pojawia się

w dwóch kolejnych ramkach, zaś B – w trzech na-

stępnych. W ten sposób udaje się zniwelować różni-

cę między tempem wyświetlania klatek filmowych

a częstotliwością odświeżania obrazu wideo

(dwie klatki są odtwarzane w pięciu ramkach:

2 x 1/24 = 5 * 1/60). Teoretycznie rzecz biorąc, techni-

ka pull-downu 3:2 pozwala w ściśle poprawny spo-

sób odtworzyć obraz filmowy. Wymogiem jest właści-

wie przeprowadzony deinterlacing.

Jak widać, dotychczasowe metody transferu filmów

na nośniki nie były doskonałe. Wraz z pojawieniem

się standardu Blu-ray problemy pull-downu, deinter-

lacingu czy niewłaściwego tempa odtwarzania zosta-

ły raz na zawsze rozwiązane. Różnice wyjaśnia załą-

czony diagram.

DUŻY BITRATE I NOWSZE KODEKI

Materiały wideo, takie jak na przykład koncerty mu-

zyczne, są najczęściej zapisywane na płytach BD

w trybie międzyliniowym (1080i) z częstotliwością 50

(Europa i inne kraje, w których obowiązuje taka czę-

stotliwość w sieci energetycznej) lub 60 Hz (m.in.

Stany Zjednoczone, Japonia). Oznacza to, że obraz

ruchomy jest ostrzejszy (ma mniejsze rozmycie kra-

wędzi obiektów ruchomych), co poniekąd kłóci się

z obiegową opinią, że zapis progresywny jest lepszy

z punktu widzenia odwzorowania ruchu. Owszem,

jest lepszy, ale przy identycznej częstotliwości od-

świeżania. Rejestracja kamerą filmową z prędkością

24 klatek na sekundę jest zbyt wolna, by ostro

uchwycić ruch, o czym doskonale wiedzą operatorzy

filmowi.

Jak dotąd nie wydaje się materiałów w najwyższej

możliwej jakości 1080p/60, choć specyfikacje forma-

tu Blu-ray taką możliwość dopuszczają. Transfer tego

typu w wypadku filmów, jak już pokazaliśmy, jest

całkowicie zbyteczny, natomiast rejestracje pocho-

dzące z kamer wideo są realizowane w źródłowym

formacie 60i, który potrzebuje dwukrotnie mniej

miejsca (62 miliony pikseli na sekundę zamiast 124).

Z tego też względu nie należy oczekiwać, że nadawcy

telewizyjni szybko zaadaptują technikę 1080p/60

lub 1080p/50.

Równolegle z podwyższeniem rozdzielczości zapisu

w standardzie Blu-ray dopuszczono dwa nowe syste-

my kompresji wideo: H.264 (MPEG-4 AVC) oraz VC-1.

Oba są zdecydowanie bardziej wydajne niż stary sys-

tem MPEG-2, stosowany na płytach DVD i w telewizji

cyfrowej. Początkowo znaczna część wydawanych

płyt Blu-ray została nagrana w systemie MPEG-2, któ-

ry oferuje studyjną jakość obrazu Full HD dla stru-

mieni wideo rzędu 40 Mb/s– czyli wartości maksy-

malnej dopuszczanej przez format. Niektóre z płyt

BD mają tak wysokie średnie bitrate’y. Obecnie jed-

nak producenci coraz częściej korzystają z kodeków

H.264 AVC oraz VC-1, wymagających w przybliżeniu

o połowę mniejszych strumieni danych. Odsetek płyt

AUDIO VIDEO

55

Płyta Blu-ray, mimo zewnętrzne-
go podobieństwa do DVD, ma zgo-
ła odmienną strukturę wewnętrz-
ną. Po pierwsze, odstęp pomiędzy
sąsiednimi ścieżkami jest mniej-
szy, ponadto same zagłębienia
(pity) są znacznie drobniejsze.
Dzięki temu pojemność danych
wzrosła ponadpięciokrotnie. Z te-
go względu konieczne jest zasto-
sowanie lasera o krótszej długo-
ści fali – 405 nm (zamiast 650),
a więc emitującego światło nie-
bieskie. Stąd wywodzi się nazwa
formatu.
Dysk jednowarstwowy ma pojem-
ność 25 GB, dwuwarstwowy – 50.

W obecnej chwili większość fil-
mów (52%) jest już wydawana
na płytach dwuwarstwowych.
Ma to związek z dużą ilością mate-
riałów dodatkowych, które wraz
z filmem często nie mieszczą się
na pojedynczej warstwie.
W płytach DVD warstwa nośnika
znajduje się symetrycznie pomię-
dzy dwiema warstwami substratu
i ochronną – obydwie mają gru-
bość po 0,6 mm. Dysk BD ma
znacznie cieńszą warstwę ochron-
ną z poliwęglanu (0,1 mm), jed-
nak całkowita jego grubość jest
identyczna (1,2 mm). Niewielka
grubość warstwy ochronnej zmu-

siła producentów płyt do opraco-
wania specjalnej, bardzo twardej
powłoki zewnętrznej o grubości
2

µ

m.

Inne są również parametry układu
odczytującego Blu-ray – głowica
laserowa o większej aperturze nu-
merycznej (0,85 zamiast 0,60)
przesuwa się znacznie bliżej po-
wierzchni płyty (0,5 zamiast
1,7 mm) – to znaczy, że znacznie
silniej skupia wiązkę. Jest to dość
problematyczne z uwagi na fakt,
że dysk nie jest przecież idealnie
wytłoczony – wykazuje różne wa-
dy geometryczne, jak niecentrycz-
ność, zwichrowanie.

B U D O W A P ¸Y T Y B L U - R AY ( P O R Ó W N A N I E Z D V D )

Wiàzka Êwiat∏a (przekrój)

GruboÊç warstwy ochronnej

Wi´ksza apertura

Krótsza d∏ugoÊç fali

Denon DVD2500BTCI – to będzie (prawdopodobnie już w lipcu) pierwszy na rynku transport Blu-ray

– odtwarzacz BD wyposażony wyłącznie w wyjście HDMI, a więc pozbawiony wszelkich (niepotrzebnych!)

dekoderów i sekcji cyfrowo-analogowych audio i wideo. Rozwiązanie to pozwala położyć nacisk na to,

co najważniejsze, czyli sekcję wideo. Można być pewnym, że będzie ona najwyższych lotów.

BD z obrazem zakodowanym w jednym z tych syste-

mów przekracza 70%.

NOWE FORMATY DŹWIĘKU

SURROUND

Wyborna jakość obrazu jest tym, co każdy zauważa

niemal natychmiast. Oczywiście wiele zależy od sta-

ranności, z jaką przygotowano master dla wydania

Blu-ray. Z tym niestety bywa różnie. Nowe produk-

cje filmowe są zazwyczaj przygotowane bardzo sta-

rannie. Starsze filmy, klasyki kina, ujawniają niedo-

ciągnięcia materiałów źródłowych. W efekcie okazu-

je się, że obraz nie jest tak ostry, jak tego oczekuje-

my, brakuje też plastyczności i ekspresji kolorów.

Pod względem technicznym równie wielki postęp

jak w obrazie dokonał się w sferze audio. Zupełną

nowość stanowią trzy systemy dźwiękowe surround,

które w przypadku zapisu na DVD nie miałyby zasto-

sowania ze względu na zbyt małą pojemność płyty.

Chodzi mianowicie o formaty wykorzystujące kom-

presję bezstratną Dolby TrueHD i DTS-HD Master

Audio oraz, alternatywnie, zapisz kodowaniem li-

niowym LPCM 5.1 lub LPCM 7.1, bez kompresji. Każ-

dy z tych formatów (patrz: apla na stronie obok) ofe-

ruje możliwość zapisu ścieżki dźwiękowej z jakością

studyjnego mastera (zapis 24-bitowy z próbkowa-

niem 96 kHz w ośmiu kanałach). Tyle teorii. A jak to

wypada w praktyce?

Po pierwsze, tylko część ścieżek Dolby TrueHD

i DTS-HD Master Audio pochodzi z 20- czy 24-bito-

wego źródła, równie rzadko częstotliwość próbko-

wania wynosi 96 kHz (nie wspominając o 192 kHz).

Po drugie, istotna jest klasa systemu odsłuchowe-

go. Jeśli jest on bardzo dobry (co najmniej za 15-20

tysięcy złotych), to jakość dźwięku będzie wyraźnie

lepsza. Na gorszym sprzęcie różnica nie będzie

wcale imponująca. Można przyjąć, że dla przecięt-

nego użytkownika ścieżka dźwiękowa DTS jest rów-

56

AUDIO VIDEO

TECHNIKA

Format Blu-ray

Charakterystyka techniczna formatu Blu-ray w porównaniu do DVD-Video

BLU-RAY

DVD

Pojemność dysku (ROM)

25 GB (jednowarstwowy)

4,7 GB (jednowarstwowy)

50 GB (dwuwarstwowy)

8,5 GB (dwuwarstwowy)

Długość fali lasera odczytującego

405 nm (niebieski)

650 nm (czerwony)

Apertura numeryczna czytnika

0,85

0,60

Odstęp pomiędzy ścieżkami

0,32

µ

m

0,74

µ

m

Grubość warstwy zewnętrznej

0,1 mm

0,6 mm

Warstwa ochronna

tak (2

µ

m)

brak

Maksymalna przepływność

54 Mb/s

10,08 Mb/s

strumienia danych

Maksymalna przepływność

40 Mb/s

9,8 Mb/s

strumienia wideo (bitrate)

SPECYFIKACJE WIDEO

Kodeki wideo

H.264 / MPEG-4 AVC,

MPEG-1, MPEG-2

VC-1, MPEG-2

Rozdzielczość sygnału wideo

1920 x 1080 (1080p lub 1080i)

720 x 576 (PAL)

720 x 480 (NTSC)

Częstotliwość ramek / tryb zapisu

24/25p, 50/60i

50/60i, 50/60p

SPECYFIKACJE AUDIO

Obowiązkowe ścieżki audio

Dolby Digital (640 kb/s), LPCM

Dolby Digital (448 kb/s)

Opcjonalne kodeki audio

Dolby Digital Plus (1,7 Mb/s),

DTS (maks. 1,5 Mb/s),

Dolby TrueHD, DTS (1,5 Mb/s),

LPCM (maks. 5.1 kanałów

DTS-HD High Resolution Audio,

24 bity / 96 kHz) – DVD-Audio

DTS-HD Master Audio

CECHY UŻYTKOWE

Równoczesny transfer

obowiązkowy dla nowych

brak

dwóch strumieni danych

odtwarzaczy z profilem 1.1 Bonus View

Interaktywność

opcjonalna

brak

(tylko odtwarzacze z funkcją BD-Live)

Połączenie internetowe

obowiązkowe dla odtwarzaczy

niedostępne

z profilem 2.0

Regionalizacja

3 regiony

6 regionów

W zapisie 1080p/24, charakterystycznym dla
filmów wydawanych na płytach Blu-ray, każda
ramka obrazu odpowiada jednej klatce filmowej
– dlatego tempo odtwarzania filmu z płyty BD jest
tożsame z projekcją kinową. Skanowanie taśmy
i dalsza obróbka materiału muszą być wykonane
bardzo starannie, by wykorzystać pełną
rozdzielczość zapisu 1920 x 1080 (każda klatka
to 2,07 miliona pikseli).

Dla standardu PAL (DVD) nie tylko znacznie
mniejsza jest rozdzielczość, ale także inna jest
metoda transferu filmowego. Każda klatka trafia
do dwóch kolejnych ramek wideo, z których każda
niesie tylko połowę treści pojedynczej klatki
(linie parzyste bądź nieparzyste) – mamy zatem
do czynienia z przeplotem (interlaced). Ponadto
naturalna proporcja boków obrazu wynosi 4:3
– jest więc bardziej odmienna od formatów
anamorficznych (2,35-2,40:1) niż format
panoramiczny 16:9.

DOLBY DIGITAL PLUS
I DOLBY TRUEHD

Systemy te stanowią rozwinięcia do-

brze znanego systemu Dolby Digital

oraz kompresji bezstratnej MLP

(Meridian Lossless Parking), opracowa-

nej pierwotnie przez inżynierów Meri-

diana i wykorzystywanej w formacie

DVD-Audio. O ile Dolby Digital Plus

oznacza kompresją stratną (jakość

dźwięku pogarsza się w stosunku

do oryginału), drugi – Dolby TrueHD

– komprymuje dźwięk od 2 do prawie

4 razy, bez utraty jakości brzmienia.

Strumień Dolby Digital Plus charak-

teryzuje się większym maksymal-

nym bitrate’em (przepływnością) niż

Dolby Digital – może on dochodzić

do 3 Mb/s, podczas gdy teoretyczne

maksimum dla starego systemu wy-

nosi 640 kb/s (w praktyce jednak,

ze względu na strukturę danych,

w wypadku płyt DVD-Video ścieżki DD

cechuje strumień zaledwie 448 kb/s).

Druga różnica to zapis 7.1-kanałowy.

Strumień DD+ zawiera rdzeń 5.1-ka-

nałowy, który może być poprawnie

zdekodowany (z bitrate’em 640 kb/s)

przez teoretycznie każdy odtwarzacz

BD (obligatoryjnie wyposażony w de-

koder Dolby Digital). Ponadto sygnał

rdzenia 5.1 może być bez konwersji,

w postaci bitstream, podany do wyj-

ścia cyfrowego S/PDIF. Jak widać, za-

gwarantowano pełną, wsteczną

kompatybilność ze starymi urządze-

niami. Mimo to każda płyta Blu-ray,

jak już wspomnieliśmy, zawiera

ścieżkę DD 5.1.

Jeśli urządzenie ma dekoder DD+,

uwzględnia także rozszerzenie niosą-

ce pełną informację kanałów efekto-

wych tylnych i bocznych (LS, RS, SBL,

SBR). Wówczas ignoruje parę kanałów

LS, RS z rdzenia 5.1.

System Dolby TrueHD jest rozwinię-

ciem wspomnianego kodeka MLP.

Wprowadzono w nim wiele zmian

uwzględniających specyfikę ścieżek

filmowych (dominujące w przekazie

są kanały centralny i główne L/R, tyl-

ne niosą mniej krytycznych informa-

cji). Liczbę kanałów zwiększono

z 7 do teoretycznie nawet 14 (14.0!),

zaś maksymalny bitrate może sięgać

18 Mb/s. Materiał źródłowy może

mieć rozdzielczość 24 bitów i próbko-

wanie 96 kHz – są to więc parametry

formatu DVD-Audio. Oznacza to, że

w warunkach domowych można, czy-

sto teoretycznie, odtworzyć brzmienie

studyjnego mastera 24/96.

DTS-HD

Najnowsza odmiana systemu kompre-

sji dźwięku wielokanałowego, którego

pierwotną wersję (DTS) stworzyło labo-

ratorium DTS Coherent Acoustics

w 1996 roku, a którego najbardziej

doskonała wersja – DTS 96/24 –

charakteryzowała się miksowaniem

i kompresją stratną 24-bitowego mate-

riału źródłowego próbkowanego z czę-

stotliwością 96 kHz. Była to najdosko-

nalsza metoda zapisu dźwięku wielo-

kanałowego na płytach DVD-Video.

Bitrate wynosił 1536 kb/s.

DTS-HD idzie znacznie dalej. Nie tylko

wyzbywa się kompresji stratnej (tylko

w odmianie Master Audio), ale także

zwiększa maksymalny bitrate – aż do

24,5 Mb/s. Sygnał o rozdzielczości 16,

20 lub 24 bitów jest próbkowany z czę-

stotliwością 96 kHz dla ścieżek wieloka-

nałowych 5.1/7.1 lub nawet 192 kHz

w wypadku ścieżek stereo.

Podobnie jak system oryginalny,

DTS-HD ma strukturę rdzenia (próbko-

wanie 44,1 lub 48 kHz) i rozszerzeń za-

wierających dane audio, które się w nim

„nie pomieściły”. Mogą to być sygnały

5.1 odrzucone w ramach kompresji

stratnej, informacje z dodatkowych ka-

nałów lub sygnały dodatkowej ścieżki

dźwiękowej (np. komentarz reżysera).

Stare dekodery DTS, DTS-ES lub DTS

96/24 uwzględniają tylko rdzeń (core)

zapisany stratnie z bitrate’em 1,5 Mb/s

(jakość zwykłego DTS-u). Urządzenia no-

wego typu przetwarzają także rozszerze-

nia, uzyskując znaczną poprawę jakość

dźwięku. Tak więc również DTS-HD jest

wstecznie kompatybilny z urządzeniami

wcześniejszych generacji.

Istnieją dwie odmiany systemu DTS-HD,

istotnie różniące się między sobą. Pierw-

sza to DTS-HD High Resolution Audio,

korzystająca z kompresji stratnej, o sta-

łej szybkości strumienia (stały bitrate),

który może dochodzić do 6 Mb/s (dwu-

krotnie więcej niż dla Dolby Digital

Plus). Druga, doskonalsza, odmiana to

DTS-HD Master Audio, wykorzystująca

kompresję bezstratną. Strumień

DTS-HD MA może zawierać rdzeń zawie-

rający sygnał kompatybilny ze starymi

dekoderami lub nie – zależnie od po-

trzeb wydawcy i konsumentów.

W pierwszym wypadku ilość miejsca

potrzebna na płycie jest zminimalizo-

wana w stosunku do dwóch niezależ-

nych ścieżek dźwiękowych, stratnej

i bezstratnej (np. DTS+LPCM lub Dolby

Digital+ Dolby TrueHD).

nie dobra jak DTS-HD Master Audio.

Każda płyta Blu-ray zawiera obowiązkową ścieżkę

dźwiękową Dolby Digital nagraną z maksymalnym

dla tego systemu bitrate’em 640 kb/s (na płytach

DVD jest on mniejszy – tylko 448). Obowiązkowa

jest także fonia LPCM. Alternatywnie mogą być sto-

sowane kodeki Dolby Digital Plus (w praktyce te

ścieżki znajdują się na płytach BD bardzo rzadko),

ewentualnie DTS. Opcjonalne są także kodeki

DTS-HD High Resolution Audio oraz Dolby TrueHD

i DTS-HD MA. Odsetek płyt Blu-ray z fonią nagraną

bezstratnie przekracza już dwie trzecie (dane we-

dług www.blu-raystats.com).

PROFILE

Format Blu-ray, prócz doskonałej jakości obrazu

i dźwięku, oferuje nieznaną wcześniej (pomijając

konkurencyjny format HD DVD) funkcjonalność.

Dzięki implementacji technologii BD-Java menu pły-

ty stało się interaktywne. Inaczej mówiąc, jest do-

stępne podczas odtwarzania i składa się nie tylko

z tytułów rozdziałów, ale także ich miniaturek. Moż-

liwość tę mają wszystkie odtwarzacze Blu-ray, na-

wet te najstarsze, jak Samsung BD-P1000. Mówimy

o nich, że są zgodne z profilem 1.0.

W listopadzie 2007 roku ogłoszono profil 1.1, znany

jako BonusView. Oznacza on, że odtwarzacz posiada

dodatkowy dekoder strumieni audio i wideo, co po-

zwala mu realizować funkcję obrazu w obrazie (Pictu-

re in Picture). Polega ona na tym, że w oknie ekrano-

wym można, równolegle z filmem, odtwarzać komen-

tarze reżysera, aktorów i inne tego typu bonusy.

Najnowszy profil 2.0, opracowany 24 marca br., do-

daje obsługę funkcji BD-Live, od początku rekla-

mowanej jako wielki atut formatu Blu-ray. Polega

ona na tym, że odtwarzacz, obowiązkowo wyposa-

żony w złącze sieciowe Ethernet, odtwarzając od-

powiednią płytę, może samoczynnie wyszukiwać

i ściągać z Internetu dodatkowy materiał powiąza-

ny tematycznie z filmem. Jest to funkcja jeszcze

bardzo świeża i tak naprawdę nie bardzo wiadomo,

jak spisuje się w praktyce. Jako pierwsi, i jak na ra-

zie jedyni, będą mogli z niej skorzystać posiadacze

PlayStation 3, którzy dokonali aktualizacji firmwa-

re’u do wersji 2.2. Pierwszymi filmami (wydanymi

w USA) z opcją BD-Live były

Wojna i Szczęki 4.

REGIONALIZACJA

W obawie producentów filmowych przed niekontro-

lowanym rozpowszechnianiem płyt format Blu-ray

odziedziczył po DVD-Video system regionalizacji

wydawanego materiału. Jednak w przeciwieństwie

do DVD liczbę regionów zredukowano o połowę

– do trzech. Obydwie Ameryki, Japonia i Indonezja

to region 1. Europa, Afryka, Oceania, Środkowy

Wschód to region 2. Region 3 obejmuje środkową

i południową Azję, w tym Rosję, Mongolię i Chiny.

Na szczęście znaczna część wydawanych obecnie

płyt (około 2/3) jest wolna od oznaczenia regional-

nego (

region-free). Oznacza to, że nawet jeśli zostały

kupione w amerykańskim sklepie internetowym,

to będą odtwarzane przez urządzenia przeznaczone

na rynek europejski.

58

AUDIO VIDEO

TECHNIKA

Format Blu-ray

Na ogół najgorszą alternatywą jest rozkodowywanie
dźwięku na pokładzie odtwarzacza. Póki co
w sprzedaży nie ma jeszcze ani jednego odtwarzacza
BD z dekoderem DTS-HD Master Audio. Jednak nawet
jeśli się taki pojawi, to i tak znacznie lepszą
inwestycją jest zakup amplitunera A/V z obsługą
nowych formatów

JAK UZYSKAå CYFROWY DèWI¢K WIELOKANA¸OWY W NOWYCH FORMATACH SURROUND

Połączenie HDMI w wersji począwszy od 1.3, jako
jedyne, gwarantuje możliwość zdekodowania
dźwięku surround w nowych formatach
na pokładzie amplitunera A/V

Istnieje też możliwość przekazania wielokanałowego
sygnału audio połączeniem HDMI 1.1 – ale w formie
skonwertowanego sygnału LPCM, który będzie
zrozumiały dla większości amplitunerów A/V
z wejściem HDMI 1.1 lub nowszym. Ścieżki nagrane
na płycie w formacie LPCM można bez żadnej konwersji
przesyłać do wzmacniacza A/V w ten właśnie sposób

Philips BD7200

+

+

1.1

+

–

–

–

b.d.

nieustalona

Panasonic DMB-BD30

+

+

1.1

–

–

–

+

+ (SD)

+

1999 zł

Panasonic DMB-BD50

+

+

1.1

+

+

+ / +

+

+ (SD)

+

2999 zł

Pioneer BDP-LX70A

+

+

1.0

+

–

–

+

–

+

3500 zł

Samsung BD-P1400

+

+

1.0

+

–

–

+

–

+

ok. 1100 zł

Sharp BD-HP20S

+

+

1.0

–

–

–

–

ok. 1500 zł

Sony BDP-S300

+

– (1.2)

1.0

+

–

–

–

–

+

ok. 1200 zł

Sony BDP-S500

+

+

1.0

+

+

–

+

–

+

3499 zł

Sony PlayStation 3+

+

2.0 (firmware 2.2)

–

–

–

+ (firmware 2.3

)

–

+

ok. 1500 zł

Dolby

ProfilDekoder

Dekoder

Dekoder

TrueHD,

Czytniki

Odczyt

Cena

1080p/24

HDMI 1.3

(wersja)

Dolby Digital

Dolby

DTS-HD

DTS-HD MA

kart

AVCHD

(rynkowa)

Plus

TrueHD

(HR / MA)

na wyjściu

pamięci

HDMI

Dostępne odtwarzacze Blu-ray

PIERWOTNE OGRANICZENIA

ODTWARZACZY

Nie istnieje wymóg licencyjny, aby odtwarzacze

Blu-ray posiadały dekodery nowych formatów audio.

Muszą być jedynie zdolne do rozkodowania strumie-

ni Dolby Digital, DTS i LPCM (5.1/7.1). Nic więc dziw-

nego, że modele z dwóch pierwszych generacji unie-

możliwiały uzyskanie znacznie wyższej jakości

dźwięku ponad to, co było wcześniej możliwe z płyt

DVD. Aż do jesieni 2007 roku żaden z dostępnych

na rynku odtwarzaczy nie potrafił wysłać cyfrowo

strumieni Dolby TrueHD / DTS-HD złączem HDMI 1.3

(tylko ten typ złącza, lub nowszy, pozwala na cyfrową

transmisję fonii Dolby TrueHD i DTS-HD) do kompaty-

bilnego amplitunera A/V.

Rozkodowywanie dźwięku DTS-HD Master Audio czy

Dolby TrueHD na pokładzie odtwarzacza DVD to zale-

dwie półśrodek, który nie zawsze poprawi jakość

brzmienia względem DTSu. Warto zaznaczyć, że przy

odtwarzaniu ścieżek Dolby Digital Plus, Dolby TrueHD,

DTS lub DTS-HD z płyt Blu-ray na sprzęcie kompaty-

bilnym tylko z dotychczasowymi systemami Dolby

Digital i DTS jakość dźwięku będzie i tak lepsza

niż z płyty DVD. Powód? Większy strumień danych

w rdzeniu każdego z nowych systemów. W pierw-

szych dwóch wypadkach wynosi on 640 kb/s (za-

miast 448, jak dla DVD), zaś dla DTS-HD – 1,5 Mb/s

(dwukrotnie więcej niż dla ścieżek DTS na płytach

DVD, których bitrate wynosi 768 kb/s).

Innymi słowy, nawet w najgorszym scenariuszu

(brak wyjścia HDMI 1.3 i opcji wysyłania szybkich

strumieni DD Plus, DD TrueHD, DTS-HD i brak odpo-

wiedniego amplitunera A/V) jakość dźwięku z płyty

Blu-ray będzie nieznacznie lepsza niż z płyty DVD.

Pierwszym odtwarzaczem Blu-ray na polskim rynku

zdolnym do wysyłania strumieni Dolby Digital Plus,

Dolby TrueHD i DTS-HD był Samsung BD-P1400. Dziś

podobną możliwość oferują niektóre inne odtwarza-

cze (Panasonic DMP-BD30). Warto zwrócić baczną

uwagę na tę cechę urządzenia. Jeśli na odtwarzaczu

lub w instrukcji widnieje logo

Advanced Digital Out

i odtwarzacz ten ma wyjście w specyfikacji minimum

1.3, to możemy być niemal pewni, że dźwięk zakodo-

wany w nowych bezstratnych formatach surround bę-

dzie odtwarzany za pośrednictwem tego interfejsu.

Pierwsze odtwarzacze Blu-ray nie były także zdolne

do odtwarzania sygnałów 1080p/24 bez konwersji pull-

-down do 60 Hz. Teraz to już na szczęście, przeszłość.

Trzeba też zwrócić uwagę na fakt, że spora część od-

twarzaczy reklamowanych jako posiadające dekode-

ry Dolby TrueHD i DTS-HD jest tylko kompatybilna

z tymi formatami, co oznacza, że odtwarzają tylko

rdzeń ścieżki dźwiękowej, z bitrate’em, odpowied-

nio, 640 kb/si 1,5 Mb/s. ■

PlayStation 3

To najbardziej czasoodporny odtwarzacz HD
(Blu-ray) w dotychczasowej historii formatu.
O nowoczesności i odporności na czas tego
urządzenia świadczy opracowanie
i wypuszczenie na rynek firmware’ów 2.2 i 2.3,
które aktualizują PS3 do jedynego na rynku
odtwarzacza w specyfikacji profilu 2.0 (FW 2.2)
oraz dodają obsługę strumienia DTS-HD Master
Audio na wyjściu HDMI (FW 2.3). W żadnym
z istniejących stacjonarnych odtwarzaczy BD tak
daleko idących aktualizacji oprogramowania nie
zastosowano. Z drugiej jednak strony, PS3 ma
wyraźne ograniczenia jako odtwarzacz.
Pod względem jakości obrazu nie wytrzymuje
porównania z odtwarzaczami stacjonarnymi.