Matura Informator Język białoruski

Informator
o egzaminie
maturalnym
od 2008
2008 roku
2008
2008
Warszawa 2007
Opracowano w Centralnej Komisji Egzaminacyjnej
we współpracy z okręgowymi komisjami egzaminacyjnymi
SPIS TREŚCI
I. Wstęp...................................................................................... 5
II. Podstawy prawne egzaminu ........................................................ 7
III. Matura w pytaniach uczniów ....................................................... 9
IV. Struktura i forma egzaminu ........................................................ 15
V. Wymagania egzaminacyjne......................................................... 23
VI. Przykładowe tematy na ustną część egzaminu ............................... 31
VII. Przykładowe arkusze i schematy oceniania.................................... 33
a) Poziom podstawowy............................................................. 35
b) Poziom rozszerzony. ............................................................ 51
I. WSTP
Standardy wymagań będące podstawą przeprowadzania egzaminu maturalnego
ustalono w roku 2003. W tym samym roku opublikowano też informatory o egzaminie
maturalnym zawierające opis zakresu egzaminu z danego przedmiotu (odnoszący się
do standardów wymagań egzaminacyjnych), opis formy przeprowadzania i oceniania
egzaminu (odnoszący się do zapisów rozporządzenia o ocenianiu i egzaminowaniu),
a także przykłady zadań egzaminacyjnych. W związku ze zmianami rozporządzenia
o ocenianiu i egzaminowaniu konieczna stała się aktualizacja odpowiednich zapisów
w informatorach. Potrzeba aktualizacji wynikała też z doświadczeń zebranych podczas
pierwszych edycji egzaminu maturalnego. We wrześniu 2006 roku ukazały się aneksy
do informatorów zawierające niezbędne aktualizacje.
CKE podjęła inicjatywę wydania tekstu jednolitego informatorów z roku 2003,
włączając wszystkie pózniejsze aktualizacje. Dzięki temu każdy maturzysta może znalezć
wszystkie niezbędne i aktualne informacje o egzaminie maturalnym z danego
przedmiotu, sięgając po jedną broszurę: Informator o egzaminie maturalnym
od roku 2008. Podkreślić należy fakt, że informatory te opisują wymagania
egzaminacyjne ustalone jeszcze w roku 2003, oraz że zawarto w nich opis formy
egzaminu zgodny z prawem obowiązującym od 1 września 2007 roku. Forma
przeprowadzenia egzaminu maturalnego od roku 2008 nie ulega zmianie w stosunku
do matury w roku 2007.
Kierujemy do Państwa prośbę o uważne zapoznanie się z Informatorem,
o staranne przeanalizowanie wymagań, jakie musi spełnić maturzysta wybierający dany
przedmiot i wybierający dany poziom egzaminu. Od dojrzałego wyboru przedmiotu
i poziomu egzaminu zależy sukces na maturze. Tylko dobrze zdany egzamin maturalny
otwiera drogę na wymarzone studia. Pracownicy Centralnej Komisji Egzaminacyjnej
i okręgowych komisji egzaminacyjnych służą pomocą w wyjaśnieniu szczegółowych
kwestii związanych z egzaminem opisanym w tym Informatorze. Na pewno można liczyć
też na pomoc nauczycieli i dyrektorów szkół.
Życzymy wszystkim maturzystom i ich nauczycielom satysfakcji z dobrych
wyborów i wysokich wyników na egzaminie maturalnym.
Dyrektor Centralnej Komisji Egzaminacyjnej
5
II. PODSTAWY PRAWNE EGZAMINU
Podstawowym aktem prawnym wprowadzającym zewnętrzny system oceniania jest
ustawa o systemie oświaty z 1991 roku wraz z pózniejszymi zmianami (DzU z 2004 r.
nr 256, poz. 2572 z pózniejszymi zmianami).
Aktami prawnymi regulującymi przeprowadzanie egzaminów maturalnych są:
1. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie
warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz
przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych. (DzU z 2007 r.
Nr 83, poz. 562 z pózniejszymi zmianami).
2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 kwietnia 2003 r.
zmieniające rozporządzenie w sprawie standardów wymagań będących podstawą
przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów (DzU z 2003 r. Nr 90, poz. 846).
3. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 5 marca 2004 r.
w sprawie ramowego programu szkolenia kandydatów na egzaminatorów, sposobu
prowadzenia ewidencji egzaminatorów oraz trybu wpisywania i skreślania
egzaminatorów z ewidencji (DzU z 2004 r. nr 47, poz. 452 i DzU z 2006 r. nr 52, poz.
382).
7
III. MATURA W PYTANIACH UCZNIÓW
1. Co mi daje Nowy egzamin maturalny zapewnia:
egzamin a) jednolitość zadań i kryteriów oceniania w całym kraju,
maturalny? b) porównywalność wyników,
c) obiektywizm oceniania (kodowane prace maturalne,
oceniane przez zewnętrznych egzaminatorów),
d) rzetelność oceniania (wszystkie oceny są weryfikowane)
e) możliwość przyjęcia na uczelnię bez konieczności
zdawania egzaminu wstępnego.
2. Jakie są 1. Egzamin maturalny sprawdza wiadomości i umiejętności
podstawowe określone w Standardach wymagań egzaminacyjnych.
zasady egzaminu 2. Egzamin jest przeprowadzany dla absolwentów:
maturalnego a) liceów ogólnokształcących,
od roku 2007? b) liceów profilowanych,
c) techników,
d) uzupełniających liceów ogólnokształcących,
e) techników uzupełniających.
3. Egzamin składa się z części ustnej, ocenianej przez
nauczycieli w szkole i części pisemnej, ocenianej przez
egzaminatorów zewnętrznych.
4. Harmonogram przebiegu egzaminów ustala dyrektor CKE
i ogłasza go na stronie internetowej CKE.
3. Jakie egzaminy 1. Obowiązkowe są egzaminy z:
trzeba a) języka polskiego w części ustnej i pisemnej,
obowiązkowo b) języka obcego nowożytnego w części ustnej
zdawać na i pisemnej,
maturze? c) przedmiotu wybranego przez zdającego (zdawanego
tylko w części pisemnej) spośród następujących
przedmiotów: biologia, chemia, fizyka i astronomia,
geografia, historia, historia muzyki, historia sztuki,
matematyka, wiedza o społeczeństwie, wiedza o tańcu,
a od roku 2009 również filozofia, informatyka, język
łaciński i kultura antyczna.
d) od roku 2010 matematyka będzie przedmiotem
obowiązkowym dla wszystkich zdających.
2. Absolwenci szkół i oddziałów z nauczaniem języka danej
mniejszości narodowej, oprócz obowiązkowych egzaminów
wymienionych w punkcie 1., zdają dodatkowo egzamin
z języka ojczystego w części ustnej i pisemnej.
4. Z jakich Absolwent może zdawać w danej sesji egzamin maturalny
przedmiotów z jednego, dwóch lub trzech przedmiotów dodatkowych:
dodatkowych a) języka obcego nowożytnego, innego niż obowiązkowy
można zdawać w części ustnej i pisemnej,
maturę? b) języka kaszubskiego tylko w części ustnej
lub tylko w części pisemnej lub w obu częściach,
c) w części pisemnej z przedmiotów wymienionych
w odpowiedzi 1c na pytanie 3., jeżeli nie wybrał ich jako
przedmiotów obowiązkowych, a także z informatyki,
języka łacińskiego i kultury antycznej.
9
5. Na jakim 1. Egzaminy z przedmiotów obowiązkowych mogą być
poziomie będzie zdawane na poziomie podstawowym albo rozszerzonym
można zdawać z wyjątkiem części ustnej języka polskiego i języka
poszczególne mniejszości narodowej, które są zdawane na jednym
egzaminy? poziomie, określonym w standardach wymagań
egzaminacyjnych.
2. Egzamin z przedmiotów dodatkowych jest zdawany
na poziomie rozszerzonym.
3. Wyboru poziomu egzaminu z danego przedmiotu
obowiązkowego zdający dokonuje w pisemnej deklaracji
składanej przewodniczącemu szkolnego zespołu
egzaminacyjnego na początku nauki w klasie maturalnej
i potwierdzonej do 7 lutego roku, w którym przystępuje
do egzaminu.
6. Gdzie można 1. Maturę zdaje się we własnej szkole.
zdawać maturę? 2. W szczególnych wypadkach może zaistnieć konieczność
zdawania części ustnej egzaminu z języków obcych poza własną
szkołą (np. z powodu braku nauczycieli danego języka).
3. Zdający, którzy ukończyli szkołę w latach poprzednich,
a ich szkoła została zlikwidowana lub przekształcona,
są kierowani do szkoły lub ośrodka egzaminacyjnego
wyznaczonego przez komisję okręgową.
7. Kiedy można 1. Maturę można zdawać raz w roku, w maju, według
zdawać maturę? harmonogramu ustalonego przez dyrektora Centralnej
Komisji Egzaminacyjnej.
2. Osoby, które z poważnych przyczyn zdrowotnych lub
losowych nie mogą przystąpić do egzaminu maturalnego
z jednego lub więcej przedmiotów w wyznaczonym
terminie, mogą w dniu egzaminu złożyć do dyrektora OKE
wniosek za pośrednictwem dyrektora szkoły o wyrażenie
zgody na przystąpienie przez nich do egzaminu z danego
przedmiotu lub przedmiotów w terminie dodatkowym
w czerwcu.
8. Jakie warunki 1. Sala, w której jest przeprowadzany egzamin, musi spełniać
muszą być warunki określone w przepisach bhp i przepisach ppoż.
zapewnione 2. Do sali egzaminacyjnej, w której jest przeprowadzana część
w sali pisemna egzaminu maturalnego, nie można wnosić żadnych
egzaminacyjnej? urządzeń telekomunikacyjnych ani korzystać z nich w tej
sali, pod grozbą unieważnienia egzaminu.
3. Przy stoliku może siedzieć wyłącznie jeden zdający.
4. Na stolikach w trakcie pisania mogą znajdować się jedynie
arkusze egzaminacyjne, przybory pomocnicze i pomoce
dopuszczone przez dyrektora CKE.
5. Zdający chory lub niepełnosprawny w trakcie egzaminu
może mieć na stoliku leki i inne pomoce medyczne
przepisane przez lekarza lub konieczne ze względu
na chorobę lub niepełnosprawność.
6. Posiłki dla zdających i egzaminatorów mogą być dostępne
jedynie na zewnątrz sali egzaminacyjnej poza czasem
przeznaczonym na egzamin, z wyjątkiem przypadków,
o których mowa w pkt 5.
10
9. Jak powinien być 1. W skład zespołu przedmiotowego przeprowadzającego
zorganizowany egzamin ustny wchodzi dwóch nauczycieli, z których
egzamin? co najmniej jeden musi być zatrudniony w innej szkole.
W skład zespołu nie może wchodzić nauczyciel uczący
danego zdającego w klasie maturalnej.
2. W skład zespołu nadzorującego przebieg egzaminu
pisemnego w danej sali wchodzi co najmniej trzech
nauczycieli, z których co najmniej jeden musi być
zatrudniony w innej szkole. W skład zespołu nie mogą
wchodzić nauczyciele danego przedmiotu oraz wychowawca
zdających.
3. Egzamin pisemny przebiega zgodnie z harmonogramem
określonym przez dyrektora CKE. Szczegóły dotyczące
pracy z arkuszem egzaminacyjnym z poszczególnych
przedmiotów określa każdorazowo informacja zawarta
w arkuszu egzaminacyjnym.
4. W czasie egzaminu pisemnego w sali egzaminacyjnej
przebywają co najmniej trzej członkowie zespołu
nadzorującego.
5. W czasie egzaminu zdający nie powinni opuszczać sali
egzaminacyjnej. Przewodniczący zespołu może zezwolić
na opuszczenie sali tylko w szczególnie uzasadnionej
sytuacji, po zapewnieniu warunków wykluczających
możliwość kontaktowania się zdającego z innymi osobami,
z wyjątkiem osób udzielających pomocy medycznej.
6. Członkowie zespołu nadzorującego przebieg egzaminu
nie mogą udzielać wyjaśnień dotyczących zadań
egzaminacyjnych ani ich komentować.
7. W przypadku stwierdzenia niesamodzielnego rozwiązywania
zadań egzaminacyjnych lub zakłócania przebiegu egzaminu
przewodniczący zespołu egzaminacyjnego przerywa
egzamin danej osoby, prosi o opuszczenie sali
egzaminacyjnej i unieważnia egzamin zdającego z danego
przedmiotu.
8. Arkusze egzaminacyjne są zbierane po zakończeniu każdej
części egzaminu.
10. Jak sprawdzane 1. Poszczególne arkusze egzaminacyjne z każdego przedmiotu
są prace są sprawdzane i oceniane przez egzaminatorów
i ogłaszane zewnętrznych, przeszkolonych przez okręgowe komisje
wyniki matury? egzaminacyjne i wpisanych do ewidencji egzaminatorów.
Każdy oceniony arkusz jest weryfikowany przez
egzaminatora zwanego weryfikatorem.
2. Wynik egzaminu jest wyrażony w procentach.
3. Wynik egzaminu z dodatkowego przedmiotu nie ma wpływu
na zdanie egzaminu, ale odnotowuje się go na świadectwie
dojrzałości.
4. Komisja okręgowa sporządza listę osób zawierającą
uzyskane przez te osoby wyniki i przesyła ją do szkoły wraz
ze świadectwami dojrzałości.
11
11. Kiedy egzamin Egzamin jest zdany, jeżeli zdający z każdego z trzech
maturalny obowiązkowych przedmiotów (w przypadku języków zarówno
uznawany jest w części ustnej, jak i pisemnej), uzyskał minimum
za zdany? 30% punktów możliwych do uzyskania za dany egzamin
na zadeklarowanym poziomie. Zdający otrzymuje świadectwo
dojrzałości i jego odpis wydane przez komisję okręgową.
12. Kiedy egzamin Egzamin uważa się za niezdany jeżeli:
maturalny a) zdający z któregokolwiek egzaminu obowiązkowego,
uznawany jest w części ustnej lub pisemnej, otrzymał mniej
za niezdany? niż 30% punktów możliwych do uzyskania
na zadeklarowanym poziomie,
b) w trakcie egzaminu stwierdzono, że zdający pracuje
niesamodzielnie i jego egzamin został przerwany
i unieważniony,
c) w trakcie sprawdzania prac egzaminator stwierdził
niesamodzielność rozwiązywania zadań
egzaminacyjnych i unieważniono egzamin.
13. Czy niezdanie Nie przerywa. Zdający przystępuje do kolejnych egzaminów
ustnej części we wcześniej ogłoszonych terminach.
jednego
ze zdawanych
języków przerywa
zdawanie dalszej
części egzaminu?
14. Czy prace Na wniosek zdającego komisja okręgowa udostępnia
maturalne po zdającemu do wglądu sprawdzone arkusze, w miejscu i czasie
sprawdzeniu określonym przez dyrektora OKE.
będą do wglądu
dla zdającego?
15. Czy można 1. Absolwent, który przystąpił do wszystkich egzaminów
powtarzać z przedmiotów obowiązkowych w części ustnej i pisemnej
niezdany i nie zdał jednego egzaminu (ustnego lub pisemnego),
egzamin? może przystąpić ponownie do egzaminu z tego przedmiotu,
na tym samym poziomie w sesji poprawkowej w sierpniu.
2. Absolwent, który nie zdał egzaminu z określonego
przedmiotu obowiązkowego, może przystąpić ponownie
do egzaminu z tego przedmiotu w kolejnych sesjach
egzaminacyjnych przez 5 lat.
3. Po upływie 5 lat od daty pierwszego egzaminu absolwent,
o którym mowa w pkt 2., zdaje powtórny egzamin
w pełnym zakresie.
4. Przy powtórnym egzaminie z języka obcego
lub obowiązkowego przedmiotu wybranego absolwent może
wybrać odpowiednio inny język obcy lub inny przedmiot,
o ile nie wybrał danego przedmiotu jako dodatkowego.
16. Czy można Absolwent, który chce podwyższyć wynik egzaminu z jednego
poprawiać wynik lub kilku przedmiotów, ma prawo przystąpić ponownie
uzyskany do egzaminu w kolejnych latach.
na egzaminie?
17. Czy można Absolwent ma prawo zdawać egzaminy z kolejnych
zdawać inne przedmiotów dodatkowych. Wyniki tych egzaminów
przedmioty odnotowywane są w aneksie do świadectwa dojrzałości.
dodatkowe?
12
18. Kto może być 1. Laureaci i finaliści olimpiad przedmiotowych są zwolnieni
zwolniony z egzaminu z danego przedmiotu.
z egzaminu 2. Laureatom i finalistom olimpiad uprawnienie wymienione
z danego w pkt 1. przysługuje także wtedy, gdy przedmiot nie był
przedmiotu? objęty szkolnym planem nauczania danej szkoły.
3. Osoba zwolniona z egzaminu będzie miała na świadectwie
dojrzałości w rubryce danego przedmiotu wpisaną
informację o równoważności zwolnienia z uzyskaniem 100%
punktów na poziomie rozszerzonym oraz o uzyskanym
na olimpiadzie tytule.
19. Jaki wpływ Oceny uzyskane w szkole ponadgimnazjalnej znajdą się
na świadectwo na świadectwie ukończenia szkoły, natomiast na świadectwie
maturalne będą dojrzałości są zamieszczone tylko wyniki egzaminów
miały oceny maturalnych i wyniki olimpiady, o ile będą podstawą zwolnienia
uzyskane z danego egzaminu.
w szkole
ponadgimnazjal-
nej?
20. Czy zdawanie Można ukończyć szkołę i nie przystąpić do matury, ponieważ
matury jest nie jest ona egzaminem obowiązkowym. Jedynie te osoby,
konieczne, które będą chciały kontynuować naukę w wyższej uczelni,
aby ukończyć muszą zdać egzamin maturalny. Podobnie do niektórych szkół
szkołę? policealnych nie wystarczy świadectwo ukończenia szkoły,
ale jest wymagane świadectwo dojrzałości.
21. Na jakich 1. Absolwenci niepełnosprawni lub niesprawni czasowo
zasadach zdają przystępują do egzaminu w powszechnie obowiązujących
egzamin terminach i według obowiązujących wymagań
absolwenci egzaminacyjnych, w warunkach i w formie dostosowanych
niepełnosprawni? do rodzaju niesprawności.
2. Za zapewnienie warunków i formy przeprowadzania
egzaminu odpowiednich do możliwości zdających
o specjalnych potrzebach edukacyjnych odpowiada dyrektor
szkoły.
22. Czy osoby Na poziomie maturalnym dla osób dyslektycznych nie
z dysleksją przewiduje się różnicowania arkuszy ani wydłużenia czasu ich
rozwojową będą rozwiązywania. Możliwe jest jedynie zastosowanie odrębnych
rozwiązywać kryteriów oceniania prac pisemnych.
inne zadania niż
pozostali
zdający?
23. W jakich 1. Jeżeli w trakcie egzaminu w części ustnej lub pisemnej
sytuacjach nie były przestrzegane przepisy dotyczące jego
można złożyć przeprowadzenia, absolwent może w terminie 2 dni od daty
odwołanie egzaminu zgłosić zastrzeżenia do dyrektora komisji
od egzaminu? okręgowej.
2. Dyrektor komisji okręgowej rozpatruje zgłoszone
zastrzeżenia w terminie 7 dni od daty ich otrzymania.
3. Rozstrzygnięcia dyrektora komisji okręgowej są ostateczne.
4. Nie przysługuje odwołanie od wyniku egzaminu.
13
24. Jaka będzie 1. Absolwenci szkół lub oddziałów z językiem nauczania
matura mniejszości narodowych mogą zdawać na egzaminie
absolwentów przedmiot lub przedmioty w języku polskim lub
szkół z ojczystym odpowiednio w języku danej mniejszości narodowej.
językiem Wyboru języka, w którym będzie zdawany przedmiot,
mniejszości absolwent dokonuje wraz z deklaracją wyboru przedmiotu,
narodowych? o której mowa w pytaniu 5.
2. Absolwenci szkół z językiem wykładowym mniejszości
narodowych, którzy zdecydują się pisać maturę w języku
ojczystym, otrzymają te same arkusze egzaminacyjne
co pozostali uczniowie.
25. Czy matura Matura nie daje gwarancji automatycznego dostania się
zapewni dostanie na studia. Warunki rekrutacji na daną uczelnię ustala senat tej
się na wybrany uczelni. Ustawa o szkolnictwie wyższym zastrzega, że uczelnie
kierunek nie będą organizować egzaminów wstępnych dublujących
studiów? maturę. To znaczy, jeżeli kandydat na studia zdał na maturze
egzamin z wymaganego na dany wydział przedmiotu, to jego
wynik z egzaminu maturalnego będzie brany pod uwagę
w postępowaniu kwalifikacyjnym.
14
IV. STRUKTURA I FORMA EGZAMINU
1. Opis egzaminu
Egzamin maturalny z języka białoruskiego jako języka mniejszości narodowej jest
egzaminem obowiązkowym dla uczniów uczących się tego języka w szkole. Składa się
z dwóch części:
a) ustnej, dla której nie określa się poziomu, a która jest zdawana w szkole
i oceniana przez przedmiotowy zespół egzaminacyjny,
b) pisemnej zdawanej na poziomie podstawowym lub rozszerzonym, zdawanej
w szkole i ocenianej przez egzaminatorów okręgowej komisji egzaminacyjnej.
Ustna część egzaminu składa się z dwóch części:
a) wypowiedzi zdającego (prezentacji) na wybrany temat,
b) rozmowy zdającego z egzaminatorami dotyczącej prezentacji i/lub bibliografii.
Pisemna część egzaminu może być zdawana na zadeklarowanym przez ucznia
poziomie:
a) podstawowym, sprawdzającym rozumienie czytanego tekstu nieliterackiego oraz
pisania tekstu własnego związanego z tekstem literackim zawartym w arkuszu
egzaminacyjnym
albo
b) rozszerzonym, sprawdzającym rozumienie czytanego tekstu nieliterackiego oraz
pisania tekstu własnego związanego z tekstem literackim zawartym w arkuszu
egzaminacyjnym.
2. Szczegółowy opis ustnej części egzaminu
Ustna część egzaminu trwa około 25 minut i sprawdza przede wszystkim
umiejętność komunikacji werbalnej oraz umiejętność organizowania warsztatu pracy.
1) Przygotowanie do egzaminu:
a) nauczyciele języka białoruskiego przedstawiają uczniowi na początku nauki
w klasie maturalnej szkolną listę tematów,
b) z listy zaproponowanych tematów uczeń wybiera jeden i określa sposób jego
realizacji oraz zakres materiału służącego do opracowania tematu,
c) liczba tematów przygotowanych w szkole powinna być taka, by zapewniała
uczniom możliwość wyboru i samodzielność pracy; uczniowie mogą wybrać ten
sam temat,
d) materiały pomocnicze, które uczeń może (o ile temat na to pozwala) wykorzystać
podczas egzaminu to, np.: wykonany przez siebie film, nagrania muzyczne,
nagranie wywiadu lub wypowiedzi w języku białoruskim, cytaty z literatury
podmiotu i przedmiotu, reprodukcje dzieł sztuki, kadry z filmu, fotografie
zabytków architektury,
e) podczas egzaminu zdający może korzystać z planu prezentacji, zgodnie
z zamieszczonym w tej publikacji wzorem,
f) zdający ma obowiązek dostarczyć dyrektorowi szkoły, najpózniej 4 tygodnie przed
egzaminem, bibliografię, czyli spis literatury podmiotu i przedmiotu wykorzystany
przez zdającego do przygotowania prezentacji.
g) tydzień przed egzaminem dostarcza dyrektorowi szkoły ramowy plan prezentacji
oraz informację o zaplanowanym materiale pomocniczym.
15
Wzór planu prezentacji, z którego zdający może korzystać podczas egzaminu
Plan nie może przekraczać 1 strony A4.
Imię i nazwisko
TEMAT
Ramowy plan prezentacji
1. Określenie problemu, przedstawienie tezy lub hipotezy
2. Kolejność prezentowanych argumentów (treści)
3. Wnioski
Wykaz materiałów pomocniczych
1. ..............................
2. ..............................
3. .............................. Podpis zdającego
2) Przebieg egzaminu:
a) w części pierwszej, która trwa około 15 minut, sprawdzana jest umiejętność
mówienia w języku białoruskim, wiedza w zakresie wyznaczonym przez temat,
b) w części drugiej w której sprawdzane są: rozumienie pytań przez zdającego,
umiejętność formułowania odpowiedzi, samodzielność przygotowania prezentacji,
umiejętność obrony własnego stanowiska przedmiotowy zespół egzaminacyjny
podejmuje ze zdającym rozmowę w języku białoruskim dotyczącą tematu lub /i
bibliografii. Przedmiotowy zespół egzaminacyjny może podjąć rozmowę dopiero po
wysłuchaniu prezentacji. Jeśli zdający nie wygłosi prezentacji, zespół nie
podejmuje ze zdającym rozmowy,
c) zadane pytania odnotowuje w protokole egzaminu,
d) na podstawie obu części egzaminu są sprawdzane i oceniane sprawność oraz
poprawność językowa.
3) Zasady oceniania ustnej części egzaminu
Egzamin jest oceniany według kryteriów jednakowych w całym kraju.
W ustnej części egzaminu ocenie podlegają: prezentacja tematu (zawartość
merytoryczna i kompozycja wypowiedzi), rozmowa o problemach związanych
z prezentowanym zagadnieniem oraz sprawność językowa, która jest oceniana
na podstawie obu części egzaminu.
W sumie za ustną część egzaminu zdający może uzyskać 20 punktów w następującym
układzie:
Waga poszczególnych kategorii kryteriów oceniania
Waga wyrażona Waga wyrażona
Kategorie kryteriów
w procentach w punktach (20 pkt)
Realizacja tematu i kompozycja 25% 5 pkt
Rozmowa 30% 6 pkt
Język 45% 9 pkt
Ustną część egzaminu ocenia szkolny zespół egzaminacyjny według kryteriów
załączonych na następnej stronie.
Zdający zdał egzamin ustny, jeżeli otrzymał co najmniej 30% punktów możliwych
do uzyskania w tej części egzaminu.
16
KRYTERIA OCENIANIA USTNEJ ODPOWIEDZI
PREZENTACJA
POZIOMY Kompozycja ROZMOWA Pkt JZYK Pkt
Realizacja tematu Pkt Pkt
wypowiedzi
1. na ogół trafnie dobiera materiał rzeczowy 1. buduje wypowiedz 1. na ogół rozumie pytania 1. posługuje się językiem
do tematu, na ogół i formułuje poprawne zrozumiałym, lecz często
2. poprawnie interpretuje materiał rzeczowy uporządkowaną merytorycznie, choć dość niepoprawnym lub językiem
(dopuszcza się możliwość odtwórczych i spójną (dopuszczalne ogólne odpowiedzi, charakterystycznym dla
interpretacji), zachwiania logicznego 2. uczestnictwo w rozmowie odmiany pisanej (wypowiedz
3. prezentuje podstawowe zagadnienia na ciągu i/lub proporcji ogranicza się do krótkich, wyuczona na pamięć,
I
ogół w związku z tematem, poszczególnych części (ale nie jednowyrazowych) 2. używa mało urozmaiconych
9pkt 1 1 2 5
4. podejmuje częściowo udaną argumentację wypowiedzi). ogólnikowych odpowiedzi struktur składniowych, zasób
(nie hierarchizuje argumentów), na pytania. słownictwa jest wystarczający
5. formułuje na ogół poprawne wnioski, dla zrozumienia wypowiedzi,
6. wykorzystuje materiał pomocniczy 3. posługuje się stylem nie
(o ile temat tego wymaga). zawsze adekwatnym do
sytuacji.
1. trafnie dobiera materiał rzeczowy 1. buduje wypowiedz 1. rozumie pytania 1. posługuje się na ogół
do tematu, zorganizowaną i formułuje poprawne poprawnie mówionym językiem
2. poprawnie interpretuje materiał rzeczowy, (z wyraznym punktem merytorycznie, choć zbyt ojczystym (uwzględniając
wykorzystując podstawowe konteksty, wyjścia, zwięzłe odpowiedzi, zasady ortofonii),
II
3. prezentuje zagadnienia związane z uporządkowaną 2. broni własnego stanowiska 2. używa dość urozmaiconych
z tematem, argumentacją (rozumie stanowisko struktur składniowych i leksyki,
14pkt 2 4 6
4. podejmuje logiczną argumentację i z logicznymi nadawcy), uczestniczy 3. posługuje się stylem
(nie zawsze hierarchizuje argumenty), wnioskami; zachowuje w rozmowie. komunikatywnym, stosownym
5. formułuje wnioski i opinie, właściwe proporcje do sytuacji.
6. funkcjonalnie wykorzystuje materiał między częściami 4. zauważa popełnione przez
pomocniczy (o ile temat tego wymaga). wypowiedzi). siebie błędy i je poprawia.
1. interesująco dobiera materiał rzeczowy 1. rozumie pytania 1. posługuje się poprawnie
do tematu, i formułuje poprawne mówionym językiem ojczystym
2. wnikliwie interpretuje materiał rzeczowy, merytorycznie, (uwzględniając zasady
2
przywołując różnorodne konteksty, wyczerpujące odpowiedzi, ortofonii),
3. prezentuje zagadnienia w ścisłym związku wykorzystując bibliografię 2. używa różnorodnych struktur
z tematem, i/lub materiały składniowych, bogatej
4. podejmuje logiczną, przemyślaną pomocnicze, frazeologii i leksyki,
argumentację (hierarchizuje argumenty), 2. przekonywająco broni 3. posługuje się stylem
III
5. formułuje wnioski i opinie, wartościuje, własnego stanowiska stosownym do sytuacji,
3 6 9
20 pkt
uogólnia, syntetyzuje, (rozumie stanowisko przestrzega zasad etykiety
6. funkcjonalnie wykorzystuje materiał nadawcy), swobodnie językowej,
pomocniczy (o ile temat tego wymaga), uczestniczy w rozmowie. 4. nadaje językowi swojej
7. integruje wiedzę z różnych dziedzin wypowiedzi cechy
humanistyki (o ile temat tego wymaga). indywidualne.
5. zauważa popełnione przez
siebie błędy i je poprawia.
Uwaga: punkty przyznaje się za cały opisany na danym poziomie element kryteriów (realizacja tematu, kompozycja, rozmowa, język), nie przyznaje się punktów cząstkowych.
Wypowiedz zdającego może być więc oceniona np. tak: za realizację tematu 3 pkt (p. III), za kompozycję wypowiedzi 1 pkt (p. I), za rozmowę 4 pkt (p. II),
za język 6 pkt (p. III), razem 14 pkt na 20 możliwych do uzyskania.
3. Szczegółowy opis pisemnej części egzaminu
Poziom podstawowy
Pisemna część egzaminu na poziomie podstawowym sprawdza umiejętność
czytania ze zrozumieniem tekstu nieliterackiego oraz umiejętność pisania tekstu
własnego związanego z tekstem literackim zawartym w arkuszu egzaminacyjnym. Tekst
literacki, do którego został sformułowany temat, pochodzi z listy lektur zamieszczonej
w Informatorze o egzaminie maturalnym /od 2008 roku/ język białoruski.
Czas na rozwiązanie zadań z arkusza wynosi 170 minut.
Waga poszczególnych części egzaminu
Sprawdzane Waga wyrażona Waga wyrażona w
umiejętności w procentach punktach
Rozumienie czytanego
30% 21 pkt
tekstu
Pisanie tekstu własnego 70% 49 pkt
Arkusz na poziomie podstawowym składa się z dwóch integralnych części:
1) W części pierwszej arkusza zamieszczone zostanie zadanie sprawdzające
rozumienie czytanego tekstu. Maturzysta otrzyma arkusz egzaminacyjny
zawierający tekst (do 1000 słów) i test (12-16 pytań otwartych i / lub zamkniętych).
Tekst służący do sprawdzania umiejętności rozumienia czytanego tekstu będzie:
a) publicystyczny lub popularnonaukowy,
b) przejrzyście skonstruowany,
c) napisany starannym językiem białoruskim,
d) nieobrażający uczuć i światopoglądu zdającego oraz przedstawicieli innych
narodowości,
e) współczesny.
Pytania testu sprawdzającego rozumienie czytanego tekstu mogą dotyczyć:
a) poziomu znaczeń, czyli:
" rozumienia słów, związków frazeologicznych, zdań; odczytywania znaczeń
dosłownych i metaforycznych, znaczeń słów z kontekstu, odróżniania informacji
od opinii, znajdowania słów kluczy,
" rozumienia myśli zawartej w akapicie lub części tekstu, wyszukiwania informacji,
selekcjonowania informacji, hierarchizowania, porównywania, dostrzegania
analogii i przeciwieństw,
" rozumienia głównej myśli tekstu rozumienia tekstu jako całości
oraz umiejętności wnioskowania;
b) poziomu struktury, czyli:
" kompozycji tekstu, tj. odróżniania wstępu, rozwinięcia, zakończenia, wskazywania
zasady kompozycyjnej,
" odkrywania związków logicznych, czyli rozumienia toku przyczynowo-skutkowego,
wskazywania, np. tezy, hipotezy, argumentów, kontrargumentów, przykładów,
wniosków, zależności między zdaniami, akapitami i częściami tekstu,
" rozumienia znaczenia występujących w tekście wyrazów wskazujących na tok
myślenia autora, czyli rozumienia sensu słów sygnalizujących wnioskowanie,
podtrzymywanie myśli, zwrot myśli, dygresję, powtórzenie myśli oraz słów
nawiązujących do myśli zawartej w poprzednim akapicie;
c) poziomu komunikacji, czyli:
" genezy tekstu,
18
" rozpoznawania nadawcy,
" dostrzegania celu tekstu (intencji nadawcy),
" adresata i sposobu oddziaływania na niego,
" dostrzegania cech stylistycznych tekstu i rozumienia funkcjonalności środków
językowych.
2) W części drugiej arkusza zamieszczone zostały zadania sprawdzające
umiejętność pisania własnego tekstu o literaturze (kulturze, języku). Maturzysta
otrzymuje 2 tematy. Punktem wyjścia pracy abiturienta jest tekst / teksty (do 1000
słów), do których zostały sformułowane tematy. Maturzysta otrzymuje arkusz
egzaminacyjny zawierający 2 tematy do wyboru. Wybiera jeden z nich i pisze
wypracowanie w miejscu do tego wyznaczonym.
Utwory literackie będące podstawą zadania maturalnego pochodzą z listy zamieszczonej
w Informatorze o egzaminie maturalnym /od 2008 roku/ język białoruski w rozdziale
Wymagania egzaminacyjne poziom podstawowy .
Tematy na poziomie podstawowym sprawdzają umiejętności:
1) skomponowania dłuższej, spójnej wypowiedzi w języku białoruskim
2) odczytania utworu/utworów przede wszystkim na poziomie idei.
Tematy mogą dotyczyć:
interpretowania
" problemu zawartego w tekście / tekstach,
" fragmentu tekstu w odniesieniu do całości utworu,
" problemu zawartego w tekście w odniesieniu do innego tekstu niezamieszczonego
w arkuszu egzaminacyjnym, ale pochodzącego z listy lektur dla poziomu
podstawowego,
charakteryzowania
" bohatera,
" sposobu kreowania bohatera,
" świata przedstawionego utworu,
określania funkcji motywów, toposów, symboli wymienionych w podstawie programowej
dla poziomu podstawowego.
Tekst lub teksty oraz sposób sformułowania tematu wskazują, które z wymienionych
wyżej umiejętności są sprawdzane w danym arkuszu egzaminacyjnym.
Umiejętności sprawdzane na poziomie podstawowym zależą od sposobu sformułowania
tematu i od rodzaju tekstu / tekstów, do których temat jest sformułowany.
Poziom rozszerzony
Pisemna część egzaminu na poziomie rozszerzonym sprawdza umiejętność
czytania ze zrozumieniem tekstu nieliterackiego oraz umiejętność pisania tekstu
własnego związanego z tekstem literackim zawartym w arkuszu egzaminacyjnym. Tekst
literacki, do którego został sformułowany temat, pochodzi z listy lektur zamieszczonej w
Informatorze o egzaminie maturalnym /od 2008 roku/ język białoruski.
Czas na rozwiązanie zadań z arkusza wynosi 180 minut.
Zdający, którzy przystępują do egzaminu na poziomie rozszerzonym, nie rozwiązują
zadań z arkusza przeznaczonego dla poziomu podstawowego, jednakże muszą pamiętać,
że wymagania egzaminacyjne dla poziomu rozszerzonego zawierają wymagania z
poziomu podstawowego.
19
Waga poszczególnych części egzaminu na poziomie rozszerzonym
Waga wyrażona Waga wyrażona
Sprawdzane umiejętności
w procentach w punktach
Rozumienie czytanego tekstu 25% 15 pkt
Pisanie tekstu własnego 75% 45 pkt
Egzamin na poziomie rozszerzonym różni się od egzaminu na poziomie
podstawowym zakresem sprawdzanych umiejętności oraz kryteriami oceniania.
Arkusz na poziomie rozszerzonym składa się z dwóch części:
1) W części pierwszej arkusza zamieszczone zostanie zadanie sprawdzające
rozumienie czytanego tekstu. Maturzysta otrzyma arkusz egzaminacyjny,
zawierający tekst (do 1000 słów) i test (10 - 15 pytań otwartych i / lub zamkniętych).
Opis tekstu i zadań testowych jest taki sam jak na poziomie podstawowym.
2) W części drugiej arkusza zamieszczone zostały zadania sprawdzające
umiejętność pisania własnego tekstu o literaturze (kulturze, języku). Maturzysta
otrzymuje 2 tematy. Wybiera jeden temat i pisze wypracowanie w miejscu
wyznaczonym w arkuszu egzaminacyjnym.
Punktem wyjścia pracy abiturienta jest tekst / teksty lub ich fragmenty (do 1000 słów).
Utwory literackie, będące podstawą zadania maturalnego, pochodzą z listy zamieszczonej
w Informatorze maturalnym, w rozdziale Wymagania egzaminacyjne poziom
rozszerzony . Teksty mogą pochodzić również z wykazu lektur przeznaczonych dla
poziomu podstawowego, ale tylko w zestawieniu z tekstem przeznaczonym dla poziomu
rozszerzonego. Jeden z tekstów może pochodzić spoza listy zamieszczonej
w informatorze, np. tekst literacki, krytycznoliteracki, popularnonaukowy.
Tematy na poziomie rozszerzonym sprawdzają umiejętności:
1) skomponowania dłuższej, spójnej wypowiedzi w języku białoruskim,
2) odczytania utworu na poziomie idei i organizacji artystycznej. Realizacja tematów
na poziomie rozszerzonym wymaga zanalizowania i zinterpretowania tekstów.
Tematy mogą dotyczyć:
" porównywania tekstów,
" charakteryzowania sposobu kreowania bohatera,
" charakteryzowania sposobu kreowania świata przedstawionego utworu,
" określania funkcji motywów, toposów, symboli, wymienionych w podstawie
programowej dla poziomu rozszerzonego,
" analizowania języka utworu / utworów,
" odwoływania się do kontekstów, np. prądu, epoki, innego utworu wymienionego
w Informatorze (w liście lektur dla poziomu podstawowego lub/i rozszerzonego),
kontekstu historycznego, biograficznego, filozoficznego.
Tekst lub teksty oraz sposób sformułowania tematu wskazują, które z wymienionych
wyżej umiejętności są sprawdzane w danym arkuszu egzaminacyjnym.
Umiejętności sprawdzane na poziomie rozszerzonym zależą od sposobu sformułowania
tematu i od rodzaju tekstu / tekstów, do których temat jest sformułowany.
W trakcie pisania egzaminu zdający mogą korzystać ze słowników językowych.
20
4. Zasady oceniania pisemnej części egzaminu
Poziom podstawowy
Egzamin pisemny w każdej części oceniany jest według kryteriów oceniania
opracowanych dla poszczególnych zadań.
W pierwszej części egzaminu pisemnego na poziomie podstawowym
za test sprawdzający rozumienie czytanego tekstu zdający może otrzymać
maksymalnie 21 punktów. Przy zadaniach testowych umieszczona zostanie informacja
o maksymalnej liczbie punktów, a uszczegółowione normy zaliczenia zostaną opisane
w modelu odpowiedzi.
W drugiej części egzaminu na poziomie podstawowym w ocenie zadania
sprawdzającego umiejętność pisania własnego tekstu zdający może otrzymać
maksymalnie 49 punktów. Aącznie za rozwiązanie zadań z arkusza 70 punktów.
Za podstawowe kryteria uznaje się poprawność językową i rozwinięcie tematu,
za kryterium wspomagające kompozycję.
Waga poszczególnych kategorii kryteriów oceniania umiejętności pisania tekstu
własnego na poziomie podstawowym
Waga wyrażona Waga wyrażona
Kategorie kryteriów
w procentach w punktach (49 pkt)
rozwinięcie tematu 45% 22 pkt
kompozycja 8% 4 pkt
język 47% 23 pkt
Z 22 punktów przeznaczonych na ocenę rozwinięcia tematu zdający może
otrzymać 18 za treści merytoryczne oraz 4 za sformułowanie pełnego wniosku.
Kryteria oceniania języka i kompozycji na poziomie podstawowym
Język i kompozycja 27 pkt
1. Poprawna i nieschematyczna składnia i poprawna
9
Składnia fleksja
i fleksja Poprawna składnia i fleksja 7
Na ogół poprawna składnia i fleksja 5
Mimo błędów, składnia i fleksja niezakłócająca
3
komunikatywności języka
2. Bogate i zróżnicowane słownictwo i poprawna
10
Słownictwo, frazeologia, swobodny i żywy styl
frazeologia, Na ogół wystarczające słownictwo, poprawna frazeologia,
7
styl komunikatywny styl
Na ogół poprawne słownictwo i na ogół komunikatywny styl 4
3. Na ogół bezbłędna ortografia i interpunkcja 4
Ortografia,
Nieliczne błędy ortograficzne różnego stopnia i błędy
2
interpunkcja interpunkcyjne również drugiego stopnia
Błędy ortograficzne z przewagą drugorzędnych i liczne
1
interpunkcyjne z przewagą drugorzędnych
4. Funkcjonalna wobec tematu, spójna, logiczna 4
Kompozycja Trójdzielna, spójna, graficzne wyodrębnienie głównych
2
części
Wskazująca na próby porządkowania myśli, na ogół spójna
1
21
Poziom rozszerzony
Za egzamin na poziomie rozszerzonym zdający może otrzymać maksymalnie
60 punktów za rozwiązanie testu sprawdzającego rozumienie czytanego tekstu 15
punktów, za napisanie wypracowania 45 punktów.
Waga poszczególnych kategorii kryteriów oceniania umiejętności pisania tekstu
własnego na poziomie rozszerzonym
Waga wyrażona Waga wyrażona
Kategorie kryteriów
w procentach w punktach (45 pkt)
rozwinięcie tematu 63% 25 pkt
kompozycja 5% 2 pkt
język 32% 18 pkt
Z 25 punktów przeznaczonych na ocenę rozwinięcia tematu zdający może
otrzymać 21 za treści merytoryczne oraz 4 za sformułowanie pełnego wniosku.
Kryteria oceniania języka i kompozycji na poziomie rozszerzonym
Język i kompozycja 20 pkt.
1. Składnia Poprawna i nieschematyczna składnia oraz
6
i fleksja poprawna fleksja
Na ogół poprawna składnia i fleksja 4
Mimo błędów składnia i fleksja niezakłócająca
2
komunikatywności języka
2. Słownictwo, Bogate i zróżnicowane słownictwo oraz
8
frazeologia, styl poprawna frazeologia, swobodny i żywy styl
Wystarczające słownictwo, poprawna frazeologia,
5
komunikatywny styl
Na ogół poprawne słownictwo i na ogół komunikatywny
2
styl
3. Ortografia,
Bezbłędna ortografia, poprawna interpunkcja 4
interpunkcja
Na ogół bezbłędna ortografia, na ogół poprawna
2
interpunkcja
Błędy ortograficzne i interpunkcyjne z przewagą
1
drugorzędnych
4. Kompozycja
Funkcjonalna wobec tematu, spójna, logiczna 2
Trójdzielna, spójna, graficzne wyodrębnienie głównych
1
części
Wyniki egzaminu maturalnego w części pisemnej
Zdający zdał egzamin maturalny w części pisemnej z języka białoruskiego, jeżeli
na poziomie podstawowym albo rozszerzonym otrzymał co najmniej 30% punktów
możliwych do uzyskania za rozwiązanie zadań na wybranym przez siebie poziomie.
22
V. WYMAGANIA EGZAMINACYJNE
Standardy wymagań, będące podstawą przeprowadzania egzaminu maturalnego
z języków ojczystych mniejszości narodowych obejmują trzy obszary:
I. Wiadomości i rozumienie
II. Korzystanie z informacji
III. Tworzenie informacji.
W ramach obszaru I. cyframi arabskimi oznaczono szczegółowe wiadomości, wynikające
z Podstawy programowej z języków ojczystych mniejszości narodowych, które są
niezbędne do wykonania zadania egzaminacyjnego i które wiążą się z umiejętnościami
sprawdzanymi na egzaminie. Umiejętności te zostały opisane w obszarze II i III
standardów, a dotyczą one odbioru tekstu literackiego i nieliterackiego (obszar II) oraz
pisania własnego tekstu (obszar III).
Schemat ten dotyczy poziomu podstawowego i rozszerzonego.
Przedstawione poniżej standardy wymagań egzaminacyjnych z języków ojczystych
mniejszości narodowych są dosłownym przeniesieniem fragmentu Rozporządzenia
Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 kwietnia 2003 r. zmieniającego
rozporządzenie w sprawie standardów wymagań będących podstawą przeprowadzania
sprawdzianów i egzaminów.
STANDARDY WYMAGAC EGZAMINACYJNYCH
Z JZYKÓW MNIEJSZOŚCI NARODOWEJ
I. WIADOMOŚCI I ROZUMIENIE
Zdający wie, zna i rozumie:*
POZIOM PODSTAWOWY POZIOM ROZSZERZONY
W ZAKRESIE WIEDZY O JZYKU
jak na poziomie podstawowym
1) co to jest wartość sama w sobie (autoteliczna)
oraz:
i wartość użytkowa języka (język jako narzędzie),
2) co to jest znak i jakie są rodzaje znaków, rozumie
1) na czym polega bogactwo
istotę języka jako dwuklasowego systemu znaków,
leksykalne i frazeologiczne
3) gramatykę języka mniejszości narodowej w zakresie
języka mniejszości
umożliwiającym poprawne posługiwanie się
narodowej i jak je
językiem w mowie i piśmie,
pomnażać środkami
4) czym się różni język mówiony od pisanego; zna
rodzimymi,
podstawowe cechy obu typów języka wynikające
2) pojęcie i typy stylizacji
z różnic sytuacji komunikacyjnej,
językowej,
5) jakie są różnice między językiem literackim
3) podstawowe cechy języka
i dialektem,
poszczególnych epok
6) jakie są style współczesnego języka mniejszości
literackich,
narodowej; zna pojęcie stylu językowego; zna
4) co to jest akt mowy i jakie
pojęcie stylów artystycznych i użytkowych; zna
są rodzaje aktów mowy; wie
podstawowe cechy stylów pisanych (urzędowego,
o składnikach aktu mowy,
publicystycznego, naukowego) i mówionych
o jego sensie dosłownym
(monologowego, dialogowego),
i intencjonalnym,
7) jakie są podstawowe funkcje tekstów językowych
5) inne funkcje tekstu:
(komunikacyjna, ekspresywna, impresywna),
fatyczną, poetycką,
8) pojęcie kultury języka, normy językowej, błędu oraz
kreatywną,
rozróżnia podstawowe typy błędów językowych,
6) jakie są językowe rezultaty
9) jak poprawnie posługiwać się językiem mniejszości
kontaktów języka
narodowej w zależności od sytuacji komunikacyjnej,
mniejszości narodowej
23
10) pojęcie perswazji i manipulacji językowej, z innymi językami; zna
pojęcia zapożyczenia
11) na czym polega publiczne zabieranie głosu, zna leksykalnego i kalki
zasady komunikacji językowej, zna podstawowe językowej,
zasady retoryki i językowego savoir vivre u,
W ZAKRESIE WIEDZY O LITERATURZE I KULTURZE
12) utwory literackie i inne teksty kultury ważne dla jak na poziomie podstawowym
poczucia tożsamości narodowej i przynależności oraz:
do wspólnoty europejskiej oraz światowej, wskazane
7) teksty wskazane
w informatorze dla języka mniejszości narodowej
w informatorze dla języka
dla poziomu podstawowego,
mniejszości narodowej
13) wartości narodowe związane z własnym
dla poziomu rozszerzonego
dziedzictwem kulturowym (np. ojczyzna, mała
i poznane w trakcie lektury
ojczyzna, naród, społeczeństwo),
własnej,
14) pojęcie tradycji literackiej i jej podstawowe
8) pojęcie dziedzictwa
wyróżniki,
kulturowego,
15) ogólne pojęcia i zjawiska kultury dawne
9) wartości związane
i współczesne ważne dla zrozumienia czytanych
z tradycją literacką,
utworów literackich,
10) na czym polegają
16) rozumie związek poznanych utworów z życiem
przemiany w obrębie
narodu i różnych grup wspólnotowych,
najważniejszych gatunków
17) podstawowe wyróżniki utworu literackiego właściwe
literackich, np. dramatu
dla różnych rodzajów i gatunków literackich,
jako gatunku, eposu,
18) podstawowe tematy, motywy, toposy,
powieści, sonetu, pieśni,
19) podstawowe pojęcia z zakresu poetyki, teorii
hymnu, trenu i innych
literatury i historii literatury, np. konwencja
gatunków lirycznych,
literacka, prąd artystyczny, rodzaj i gatunek
11) rozumie związki i zależności
literacki, temat, wątek, motyw, styl,
rodzajów i gatunków
20) podstawowe kategorie estetyczne: komizm, tragizm,
literackich z prądami
patos, ironia, oraz ich cechy artystyczne i funkcje
artystycznymi,
w zakresie niezbędnym do zrozumienia utworów
12) cechy kodów
literackich,
komunikacyjnych sztuk
21) podstawowe procedury analizy utworu literackiego,
innych niż literatura (teatru,
np. odnalezienie dominanty kompozycyjnej;
filmu, malarstwa),
rozpoznanie konwencji rodzaju i gatunku
13) rozumie związek między
literackiego, określenie nadawcy i odbiorcy,
dominującą funkcją
konwencji estetycznej i stylistycznej, rozpoznanie
językową tekstu i jego
przesłania ideowego utworu literackiego,
formą oraz gatunkiem
22) rozumie pojęcia: kultura wysoka, masowa, kultura
(przemówieniem,
pop, arcydzieło, kicz.
referatem, artykułem,
esejem, wywiadem,
dyskusją, negocjacją),
14) rodzaje środków
stylistycznych właściwych
dla różnych odmian języka;
figury retoryczne,
15) rozumie, jakie związki
zachodzą między różnymi
warstwami utworu
literackiego.
*Określenie wie i rozumie należy odnieść do standardów wymagań z zakresu wiedzy o języku; określenie zna
i rozumie należy odnieść do standardów wymagań z zakresu wiedzy o literaturze i kulturze.
24
II. KORZYSTANIE Z INFORMACJI
Zdający potrafi:
POZIOM PODSTAWOWY POZIOM ROZSZERZONY
W ZAKRESIE ODBIORU TEKSTÓW KULTURY
1) rozpoznać różne rodzaje znaków w prezentowanych jak na poziomie podstawowym
wytworach kultury; rozpoznać, co jest, a co nie jest oraz:
systemem znaków; wskazać w przedstawionym
materiale (na obrazie, w tekście, fragmencie filmu) 1) wyróżnić w tekście związki
znaki różnego rodzaju, frazeologiczne,
2) wskazać w tekście określone formy wymowy, formy 2) w podanym tekście
fleksyjne i połączenia wyrazowe: rozpoznać formy rozpoznać wyrazy
fleksyjne wyrazów różnych części mowy, rozpoznać zapożyczone,
i nazwać podstawowe związki składniowe,
3) rozpoznać wieloznaczność słowa i odróżnić ją od
homonimiczności form; pokazać poprawne
i manipulacyjne posługiwanie się wyrazami
wieloznacznymi,
4) odróżnić tekst językowo poprawny od
niepoprawnego,
5) wskazać istotne cechy języka mówionego i pisanego
oraz rozpoznać (według określonych cech), czy tekst
jest mówiony, czy pisany,
6) wskazać i rozpoznać w tekście literackim elementy
dialektu,
7) wskazać podstawowe cechy językowe
poszczególnych stylów; rozpoznać (według
określonych cech), w jakim stylu pisany jest
określony fragment,
8) odróżniać intencje aktu mowy, np. rozkaz od
prośby, pytanie od stwierdzenia; wydobyć ukryte
cechy aktu mowy; dostrzec w tekście wypowiedzi
ironię, sarkazm, prowokację,
9) rozpoznać funkcje określonych tekstów,
10) rozpoznać w tekście językowe środki perswazji
i manipulacji: odróżnić środki etyczne od
nieetycznych, szczerość od nieszczerości
wypowiedzi, pokazać określone środki perswazji
językowej, wskazać tekst zawierający manipulację
językową, odróżniać zdania o faktach od zdań
będących interpretacją faktów,
11) wskazać, na czym polega istota pokrewieństwa
językowego,
W tekstach publicystycznych i popularnonaukowych:
12) odczytać dosłowne i metaforyczne znaczenia jak na poziomie podstawowym,
wyrazów,
13) odczytać znaczenia frazeologizmów,
14) odczytać sens fragmentów (zdań, grupy zdań,
akapitu),
15) wyodrębnić tezę (główną myśl) całego tekstu,
16) wyodrębnić argumenty i wnioski,
17) rozpoznać zasadę kompozycyjną tekstu i jej funkcję,
18) rozpoznać i określić typ nadawcy i typ adresata
tekstu,
19) nazwać funkcję tekstu,
25
20) rozpoznać charakterystyczne cechy stylu i języka
tekstu; nazwać środki językowe i ich funkcję
w tekście,
21) rozpoznać cechy gatunkowe tekstu,
22) odtworzyć informacje sformułowane wprost;
przetworzyć informacje, np. porządkować
i hierarchizować, wskazywać przyczyny i skutki,
oddzielać informacje od opinii,
W tekstach literackich:
23) rozpoznać tematy, wątki, motywy, jak na poziomie podstawowym
24) rozpoznać bohatera i sposoby jego kreowania oraz:
w utworze,
3) określić funkcję
25) odczytać treści dosłowne i ukryte utworu,
występujących w utworze
26) dostrzec różnice między fikcją literacką i prawdą
tematów, toposów,
historyczną,
motywów,
27) rozpoznać aluzje literackie, znaki i symbole
4) określić funkcję (ideową
kulturowe, np. biblijne, antyczne,
i kompozycyjną) aluzji
28) rozpoznać w tekście językowe środki artystycznego
literackiej, znaku
wyrazu,
kulturowego, np. biblijnego
29) określić funkcję środków językowych w utworze,
antycznego,
30) określić funkcję aktów mowy,
5) dostrzec związki między
31) określić funkcję dialektyzmów, archaizmów,
różnymi warstwami utworu,
słownictwa środowiskowego w tekście literackim,
6) dostrzec związki dzieła
32) stosować konteksty właściwe utworów,
literackiego z kulturą
33) rozpoznać przybliżony czas powstania utworu,
i filozofią epoki,
34) rozpoznać konwencję literacką utworu,
7) odczytać znaki tradycji
35) rozpoznać styl utworu,
biblijnej, chrześcijańskiej,
36) rozpoznać cechy gatunkowe utworu,
antycznej,
37) rozpoznać parafrazę, parodię, trawestację,
8) rozpoznać tradycję
38) dostrzec cechy wspólne utworów,
literacką,
39) dostrzec związki między utworem literackim i innymi
9) dostrzec przemiany gatunku
dziełami sztuki,
literackiego,
40) dostrzec w utworze wartości charakterystyczne dla
10) rozpoznać środki językowe,
epoki,
decydujące o swoistości
41) rozpoznać powiązania utworów z historią,
wypowiedzi indywidualnej,
42) dostrzec etyczne i estetyczne wartości utworu,
11) dostrzec cechy języka
43) dostrzec wartości uniwersalne, narodowe,
charakterystyczne dla danej
44) rozpoznać funkcję utworu, np. dydaktyczną,
epoki i stylu czytanych
kompensacyjną, formacyjną,
utworów,
45) odróżnić osobiste sądy związane z odbiorem utworu
12) dostrzec strukturę
od sądów utrwalonych w tradycji.
artystyczną utworu,
13) odczytać odniesienia
do innych dziedzin sztuki.
26
III. TWORZENIE INFORMACJI
Zdający potrafi:
POZIOM PODSTAWOWY POZIOM ROZSZERZONY
W ZAKRESIE TWORZENIA TEKSTU WAASNEGO
jak na poziomie podstawowym
1) poprawnie mówić i pisać, ze świadomością tego,
oraz:
dlaczego tak właśnie to robi,
2) wypowiadać się ze świadomością intencji swojej
1) redagować własną
wypowiedzi,
wypowiedz zgodnie
3) napisać krótki tekst w określonym stylu,
z cechami gatunku i
4) skonstruować tekst mający przekonać kogoś do
zamierzoną funkcją tekstu
czegoś,
(rozprawki, recenzji,
5) publicznie zabrać głos, stosując podstawowe zasady
interpretacji utworu
retoryczne,
literackiego lub jego
6) zachować się zgodnie z zasadami językowego
fragmentu, interpretacji
savoir-vivre u,
porównawczej),
7) napisać spójny tekst na określony temat,
2) interpretować funkcję
8) gromadzić, selekcjonować materiał, hierarchizować
występujących w dziele
argumenty; formułować hipotezy i wnioski,
tematów, motywów,
9) interpretować utwór na podstawie jego analizy,
3) integrować wiedzę z
10) stosować podstawowe pojęcia z zakresu historii
zakresu historii literatury,
literatury, teorii literatury i nauki o języku,
teorii literatury,
11) przywołać właściwe konteksty, np. odnieść dzieło
językoznawstwa i nauki
do biografii autora, filozofii, religii, życia, człowieka,
o kulturze,
12) streszczać, parafrazować, cytować, komentować,
4) oceniać według wskazanych
wnioskować,
przez siebie kryteriów,
13)formułować i uzasadniać opinie,
14) porównywać dzieła,
15) prezentować własne przeżycia wynikające
z kontaktów ze sztuką,
16) uczestniczyć w dialogu, dyskusji, broniąc swojego
stanowiska,
17) mówić i pisać z dbałością o estetykę wypowiedzi,
W ZAKRESIE SAMOKSZTAACENIA
jak na poziomie podstawowym
18) korzystać z klasycznych zródeł informacji:
oraz:
słowników, encyklopedii,
19) korzystać z Internetu i innych elektronicznych zródeł
5) tworzyć zestawy
informacji,
bibliograficzne na określony
20) wykonać opis bibliograficzny,
temat,
21) wyszukać literaturę przedmiotu, dokonać jej selekcji
6) sporządzać przypisy,
według określonych kryteriów; wykorzystać ją
7) tworzyć bazy danych,
do opracowania tematu,
8) sporządzać zapis
22) scalać zdobyte informacje w różne formy
komputerowy, audio
wypowiedzi,
i wideo.
23) notować, sporządzić plan, konspekt,
24) gromadzić teksty literackie i inne teksty kultury,
poznane w toku lektury własnej, stanowiące
odniesienie do lektur poznanych w szkole,
25) analizować i korygować błędy językowe popełnione
przez siebie lub dostrzeżone w czytanych tekstach.
Tematy wypracowań na egzamin pisemny odbywający się w maju 2008 roku
będą formułowane na podstawie Standardów wymagań egzaminacyjnych i w związku
z listą lektur podaną na następnej stronie:
27
na poziomie podstawowym
1. ?>25AFL ?@0 @C=20;L4A:CN 1VB2C (7 %@>=V:V KE0^F0 )
2. !B0BCB O;V:030 :=OAB20 VB>^A:030 (D@03<5=BK)
3. $@0=FKA: !:0@K=0 @04<>20 40 ^AQ9 V1;VV
4. 0@>4=KO ?5A=V: C?0;V=:0 , :0;O4:V
5. 0@>4=KO ?040==V V ;535=4K: 0A:07 ?@0 03=54C
6. 0ABCAL 0;V=>^A:V C6KF:0O ?@0^40 (! 3), VAL7. V=FM=B C=V=-0@FV=:52VG V=A:0O H;OEB0 (D@03<5=BK)
8. $@0=FVH0: 03CHM2VG @04<>20 40 C4:V 15;0@CA:09
9. 0:AV< 0340=>2VG 03>=O , >@:0 5=5@0 , V<>9
10. /=:0 C?0;0 !?04GK=0 , ?@K9475 , C@30=
11. /:C1 >;0A >20O 7O<;O (D@03<5=BK), # ?0;5A:09 3;CHK (D@03<5=BK)
12. 0:AV< "0=: C:V <0FV , >;0A
13. 0AV;L K:0^ 0 G>@=KE ;O40E (D@03<5=BK), 1;020 (D@03<5=BK)
14. #;047VC4C. , 0 5;0@CAV >3 6K25
15. 0@KA !0G0=:0 '0@02V:V-BCD5;L:V , 0@>30 ?@07 ;5A
16. ;5AL 070=0^ 0@>3 , # ?0@:C
17. 0B0;L;O @A5==520 0;VB20 , >A5=L
18. 0475O @BK<>2VG 0MBK ?019. /= 'K:2V= 4>< =0H =5475
20. ;5AL 0@A:V 0FV , / AK= 7O<;V 15;0AB>F:09
21. !0:@0B /=>2VG 0AFV=5F , >=O-4>G0=L:0
22. V:B0@ (254 0FL:>^A:V ?0@>3
na poziomie rozszerzonym
1. 5B0?VA 0E20;0 2O;V:02. V:>;0 CA>^A:V 5A=O ?@0 7C1@0 (D@03<5=BK)
3. @0<>20 O;5H:V
4. 5A=O 15;0@CA:VE 60^=5@0^ 1794 3>40
5. /= 0@HGM^A:V 5;0O A0@>:0
6. 40< VF:52VG 0= "04MCH (D@03<5=BK, C ?5@0:;0475 @0=VA;020
"0@0H:52VG0)
7. #;047VA;0^ !K@0:><;O CA5;
8. &QB:0 (;Q970 0H:52VG) 0203>4=V ;VAB
9. 0:AV< 0340=>2VG ?>:@KD , !;CF:VO B:0GKEV , !0=5B
10. /=:0 C?0;0 570;56=0AFL , @0@>: , "CBM9HKO
11. /:C1 >;0A >20O 7O<;O
12. 0:AV< 0@MF:V 725 4CHK , $0=B07VO
13. #;047V14. $@0=FVH0: @KH:515. #;04KA;0^ 07;>^HGK: O ^ =0 2OA=0
16. 0@KA0 5=VNH !?>2547L (D@03<5=BK)
17. 0A59 !O4=Q^ 0;VB20 ,
18. /=:0 @K;L OGM@=O5 (D@03<5=BK ?@0 ?>;LA:0-15;0@CA:VO 04=>AV=K, 010@>=C
4K=V ^ 1939 3.)
19. 0AV;L K:0^ 20 <0MAB@K
20. #;047V^ 570;56=0AFL
21. #;047V22. 0475O @BK<>2VG :>=0 , 0 =510AEV;5
23. !0:@0B /=>2VG 5;0@CA:02C
24. V:B0@ (254 5;0@CA:0O <>20 , QA G0;025GK
25. /= 'K:2V= @K: =0G=K A02K
26. ;5AL 0@A:i !5;O=i=, O: B20@MF
28
Tematy wypracowań na egzamin pisemny odbywający się od maja 2009 roku
będą formułowane na podstawie Standardów wymagań egzaminacyjnych i w związku
z podaną niżej listą lektur:
na poziomie podstawowym
1. ?>25AFL ?@0 @C=20;L4A:CN 1VB2C (7 %@>=V:V KE0^F0)
2. $@0=FKA: !:0@K=0 @04<>20 40 ^AQ9 V1;VV
3. 5A=V - C?0;V=:0, :0;O4:V (04=0 =0 A;>2K V:B0@0 (2540)
4. 040==V V ;535=4K - 03=540 V #;047V5. 0ABCAL 0;V=>^A:V VAL6. V=FM=B C=V=-0@FV=:52VG V=A:0O H;OEB0
7. $@0=FVH0: 03CHM2VG- @04<>20 40 C4:V 15;0@CA:09 , %<0@:V
8. 0:AV< 0340=>2VG 03>=O, >@:0 5=5@0, !;CF:VO B:0GKEV, !0=5B, 0- =04 15;K<
?CE0< 2VH=O^
9. /=:0 C?0;0 !?04GK=0, 5 HC:09, ?@K9475, C@30=
10 /:C1 >;0A 47V=>:05 4@M20, >20O 7O<;O (@07475;K: 5A=V:>20 ?0A040, >^:,
0;O4K, O;V:475=L, !<5@FL VE0;0), # ?0;5A:09 3;CHK (A:0@>G0=0 - 7 ?04@CG=V:0 40
:;0A0)
11. C7L<0 '>@=K- 0:0@:02KE >;L:0
12.0:AV< "0=: C:V <0FV, Ave Maria, (G0AF5,***,O: ;Q3:0 VAFV, *** @040AFL
- =VO:0O @040AFL, 0 3>@KG
13.0AV;L K:0^ 0;V E>G0FF0 6KFL, 1;020 (A:0@>G0=0 - 7 %@MAB0<0BKV 40
AO@M4=VE H:>;)
14.#;047VAO@M4=VE H:>;), 0340=>2VGC, 0 5;0@CAV >3 6K25
15.20= 5;56 N47V =0 10;>F5 (G0AB:0 , @07475; V)
16.0@KA !0G0=:0 0@>30 ?@07 ;5A, O@=VAO, 2O@=VAO
17. K3>@ 0@04C;V= "@M10 4><0 1K20FL G0AF59
18.!O@359 @0E>^A:V 5@H05 :0E0==5
19.;5AL 070=0^ !=53, 7VG:0
20.0B0;;O @A5==520 0;VB20, >A5=L, (G0AF5, V6 15@03021.0@KA0 5=VNH- =O7L #AOA;0^ '0@04759, 0FL:0^HGK=0, !?>2547L (G0AB:0 -
;>10^FK)
22. 0A59 !O4=Q^- 9GK=0
23./= 'K:2V= 4>< =0H =5475, 0@B@MB 7 ?0H:>;)
24.;5AL 0@A:V "2>9 B20@, / AK= 7O<;V 15;0AB>F:09
25.!0:@0B /=>2VG 0AFV=5F, -;53VO ?0:V=CB030 3=O740
26.V:B0@ (254 QA G0;025GK, @027.V:0;09 094C: 5@0 G0;025G=0AFV
na poziomie rozszerzonym
1. !B0BCB O;V:030 :=OAB20 VB>^A:030 @07475;K: !O<59=05 ?@020, !?04GK=05
?@020, E>20 ?@K@>4K
2. V:>;0 CA>^A:V 5A=O ?@0 7C1@0 (C@K20: 7 ?04@CG=V:0 40 :;0A0)
3. &QB:0 >@0
4. 0:AV< 0340=>2VG ?>:@KD, ***/ E0F5^-1K A?0B:0FF0 7 0 B0:VO?
5. /=:0 C?0;0 570;56=0AFL, @0@>:, "CBM9HKO, >;LH A0<0GK==0AFV
6. /:C1 >;0A >20O 7O<;O
7. 0:AV< 0@MF:V $0=B07VO
8. $@0=FVH0: @KH:52VG 0;VB20
9. #;04KA;0^ 07;>^HGK: O ^ =0A 2OA=0
10.0@KA0 5=VNH ***@K2Q9 =0?>^=V;VAO ?>911.0A59 !O4=Q^ 0;VB20, /5 =O<0
12.0AV;L K:0^ 20 <0MAB@K, 0 G>@=KE ;O40E, !FO=0 (A:0@>G0=0- 7 ?04@CG=V:0 40
:;0A0)
29
13.#;047V^ 570;56=0AFL, '0A GC14.#;047V;O
!B0E0 (C@K20: 7 ?04@CG=V:0 40 :;0A0)
15.;O:A59 C40@0^ 5G0@
16.;5AL 070=0^ C1, !?04GK=0
17.0475O @BK<>2VG ***V:>=0, ***?0MBK ?018.!0:@0B /=>2VG 7Q==V:V(1987-1993)
Uwaga: w przypadku interpretacji porównawczej tematy na poziomie rozszerzonym mogą
zawierać jeden tekst z poziomu podstawowego, mogą także zobowiązywać do analizy
i interpretacji utworów spoza listy zamieszczonej w Informatorze, ale utrzymanych
w znanej uczniom poetyce lub konwencji.
30
VI. PRZYKAADOWE TEMATY NA USTN CZŚĆ
EGZAMINU
Przykłady ilustrują koncepcję formułowania tematów na ustną część egzaminu,
sprawdzającą umiejętność mówienia w języku mniejszości narodowej. Zostały
zgrupowane w trzech kategoriach i stanowią przykładowy zbiór tematów. Wszystkie mają
charakter ogólny i zostawiają maturzyście swobodę wyboru treści.
Abiturient ma obowiązek:
" Wybrać lekturę, literaturę krytyczną (opracowania), materiały pomocnicze, formę
prezentacji,
" Sformułować tezę i argumenty,
" Sporządzić bibliografię.
1. iB0@0BC@0
1. iB0@0BC@0 15;0@CA0^ C II MGK?0A?0;iB09. CE0@0:B0@K7C9 =0 ?@K:;040E.
2. QA:0 O: 0A=>^=0O ?@0AB>@0 6KFFO G0;025:0. 0@0720609 =0 2K1@0=KE
?@K:;040E.
3. iO3@0DiO :;NG 40 04GKB0==O B2>@G0AFi 2K1@0=030 ?iAL<5==i:0.
4. >1@07 i=BM;i35=B0 ^ 15;0@CA:09 ;iB0@0BC@K. @00=0;i7C9 =0 2K1@0=KE
?@K:;040E.
5. /:iO 35@>i 15;0@CA:09 ;iB0@0BC@K <>3CFL 1KFL C7>@030
GKB0G0? 0:06K i 013@C=BC9 =0 ?@K:;040E.
6. !25B ?@02i=FKi ^ B2>@0E 15;0@CA:iE ?iAL<5==i:0^. 0@0720609 =0 2K1@0=KE
?@K:;040E.
7. 0O <0;0O 09GK=0. 0@0720609 2K:0@KAB>^20NGK ;iB0@0BC@=KO B2>@K.
8. >;LA:0 15;0@CA:iO ?iAL<5==i:i i iE @>;O ^ 04@046M==i 15;0@CA:09 ;iB0@0BC@K.
9. @04AB0^ 2K1@0=KO ?>AB0Fi i 40:06K iE @>;N.
10. QA 47iFOFi ^ 15;0@CA:09 ;iB0@0BC@K. @04AB0^ ?@01;525 2K1@0=KE
B2>@0^.
11. 0@B@MB 60=GK=K ^ 15;0@CA:09 ;iB0@0BC@K. @04AB0^ =0 0A=>25 2K1@0=KE
B2>@0^.
12. @0B0@A:0O ?@>70 ^ @>7=KE 3iAB0@KG=KE ?5@KO40E. @00=0;i7C9 =0 0A=>25
2K1@0=KE B2>@0^.
13. 5;0@CA:0O <540
=0 2K1@0=KE ?@K:;040E.
2. !C04=>Ai=K ?07=K1. C;LBC@0 i ;iB0@0BC@0 15;0@CA0^ C II MGK?0A?0;iB09. CE0@0:B0@K7C9
=0 ?@K:;040E.
2. $0;L:;>@ O: i=A?i@0FKO 4;O ?iAL<5==i:0^ i <0AB0:>^. @04AB0^ =0 2K1@0=KE
?@K:;040E.
3. $0;L:;>@ 2K1@0=09 2QA:i =0H030 @M3iQ=C. @04AB0^ 01@04K i 25@020==i.
4. C7KG=05 1030FF5 #AE>4=O9 5;0AB>GGK=K. 0A:06K ?@0 4759=0AFL i 40AO3=5==i
15;0@CA:iE :0;5:BK20^.
5. 5;0@CA:i <0AB0F:i B2>@ i O3> Di;L<>20O 01> BM0B@0;L=0O ?0AB0=>^:0. @04AB0^
=0 2K1@0=K< B2>@K.
6. %0@0:BM@=KO @KAK 15;0@CA:09 0@EiBM:BC@K =0H030 @M3iQ=C. @04AB0^
=0 2K1@0=KE ?@K:;040E.
7. !?5FKDi:0 4759=0AFi 15;0@CA:iE <0AB0:>^ 04;OHH0. !E0@0:B0@K7C9
=0 2K1@0=KE ?@K:;040E.
31
8. 0O <0;0O 09GK=0. 0@0720609 2K:0@KAB>^20NGK ;iB0@0BC@=KO B2>@K,
?C1;VFKABK:C i 3iAB0@KG=KO D0:BK.
9. 5;0@CA:0O ACG0A=0O 25 2K1@0=KE B2>@0^ i 2K:0=0^F0^.
10. 5;0@CA:0AFL C <0Q9 AO< i. @04AB0^ ?@01;5^20NGK 1KB,
01@04=0AFL, <>2C, ;iB0@0BC@C, A2540<0AFL.
3. >20
1. 5;0@CA:0O <>20 ^ <0Q9 20:>;iFK: @KAK AB0= i=H0<>^=KO ^?;K2K. @04AB0^
MD5:BK A2093> =07i@0==O.
2. >20 A@>4:0^ <0A0209 i=D0@<0FKi. @00=0;i7C9 0A01;i20AFi ?04;OHA:09
15;0@CA:09 <>2K( ?03. "2>@G05 2K:0@KAB0==5 302>@0: ?@K:070: ?@K<020: D@0750;03i7<0^ C <0AB0F:09
;iB0@0BC@K. @04AB0^ =0 2K1@0=KE ?@K:;040E.
4. OAF>2KO i72iHGK :;iG:i i iE ?0E>460==5. @00=0;i7C9 =0 0A=>25
2K1@0=09 20AFi @M3iQ=C.
5. 5;0@CA:0O B0?0=i20AFi. @04AB0^ O5 MBK<0;>3iN
i 7=0GM==5.
6. >;O 15;0@CA:iE <>207=0^F0^ C @072iFFi <>2K. 0A:06K 2K:0@KAB>^20NGK
2O4>AB0Fi i iE <>207=0^GKO 40AO3=5==i.
7. 5;0@CA:0O <>20 =0 ?@0FO3C 0?>H=O30 AB03>447O. K:06K A2>9 ?>3;O4 =0 @>7=KO
MB0?K O5 @072iFFO ( ;0Fi=:0 , B0@0H:52iF0 =0@:><0^:0 ).
32
VII. PRZYKAADOWE ARKUSZE I SCHEMATY
OCENIANIA
Poziom
podstawowy Poziom
170 minut rozszerzony
180 minut
33
dysleksja
Miejsce
na naklejkę
z kodem szkoły
EGZAMIN MATURALNY
Z JZYKA BIAAORUSKIEGO
POZIOM PODSTAWOWY
Czas pracy 170 minut
Instrukcja dla zdającego
1. Sprawdz, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 14 stron.
Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu
nadzorującego egzamin.
2. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym
tuszem/atramentem.
3. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraznie przekreśl.
4. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.
Za rozwiązanie
5. Na karcie odpowiedzi wpisz swoją datę urodzenia i PESEL.
wszystkich zadań
Zamaluj pola odpowiadające cyfrom numeru PESEL.
można otrzymać
łącznie
Błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz właściwe.
70 punktów
6. Postępuj podobnie, zaznaczając odpowiedzi w części karty
przeznaczonej dla zdającego. Tylko odpowiedzi zaznaczone na
karcie będą oceniane.
Część I 21 pkt
Część II 49 pkt
Życzymy powodzenia!
Wypełnia zdający przed
rozpoczęciem pracy
KOD
PESEL ZDAJCEGO ZDAJCEGO
35
CZŚĆ I ROZUMIENIE CZYTANEGO TEKSTU
@0GKB09 C206;V20 BM:AB V 04:06K =0 ?KB0==V
=0B>;L ;KH:0
$@0=FKA: !:0@K=0, 0;L1> /: 40 =0A ?@K9H;0 :=V30
1. # B0;VV, C 04=K< 7 =09AB0@M9HK C A25F5 04C0=A:V< C=V25@AVBMF5 QAFL A;02CB0O
0;0 A0@0:0 . # 0;5 A0@0:0 =0 AF5=0E A>@0: 2O;V:VE ?0@B@MB0^ A;0^=KE
7 =09A;0^=59HKE. !O@>4 VE 4@C3V 04 ?>:CFV1, :0;O :0D54@K 0;V;5O, $@0=FVH0:
!:0@K=0. "0: 70 BKAOGK :V;0<5B@0^ 04 5;0@CAV, C 40;Q:09 B0;VV, CH0=>^205FF0
?0157 <0;0 ?OFLA>B 304>^ B04=O5 A;02O=AB20 0B@K<0;0 ?5@HCN
4@C:020=CN :=V3C. [...]
2. 04 7V40 $@0=FVH:0 !:0@K=C <>6=0 1K;> ^10GKFL C @0:025. 0
A;02O=A:VE 75<;OE B04K 1K;> B>;L:V 420 C=V25@AVBMBK: C GMHA:09 @075 V ^ ?>;LA:V<
@0:025. @0:0^ 1K^ 1;V6M9... K V C=V25@AVBMB O3> 1K^ :@KEC 016KBK ?0;0G0=0@0:0^A:V C=V25@AVBMB 1K^ 2O4>=K<0<0BM<0BK:0?K AFO:0;VAO AN4K H:0;O@K. A01;V20 H<0B 1K;>
7 5=3@KV, O<5GGK=K, 'MEVV. [...]
3. 0?C;O@=0AFV C=V25@AVBMB0 A?@KO;0 B>5, HB> Q=, O: =0 B>9 G0A, 1K^ 402>;V
4M<0:@0BKG=K. 0;>2C O3> 2KE020=F0^ A:;040;V 475FV @0<5A=030 V 30=4;Q2030 ;N4C;
47OF59 AO;O= 2CGK;0AO BCB 06 40 10 ?@0FM=B0^, HB> 1K;> =572KG09=0 H<0B
C ?0@0^=0==V 7 B030G0A=K20?K. # BKO 304K
ABC4M=B0^ =0;VG20;0AO ^6> 40 B@>E BKAOG. %>FL O: =0 ^AN >;LHGC 4K ?@K;53;KO
VB2C, 5;0@CAL, #:@0V=C =5 4C60 H<0B. > ^ GMHA:09 @075 20 C=V25@AVBMF5
=0;VG20;0AO ^ BKO G0AK 7-8 BKAOG ABC4M=B0^.[...]
4. A=>^=0O =03@C7:0 :;0;0AO B04K =0 ?01@0O ?002CGKFL, 707C1@KFL, C1VFL C 30;02C, 70?><=VFL 2>AL HB> ?02V=5= 1K^ @01VFL
ABC4M=B AO@M4=52O:>2030 C=V25@AVBMB0. # =59:09 ABC?5=V 3MB0 <>6=0 V 7@07C<5FL.
!?047O20FF0 B04K, HB> ^ FO15 =5:0;V 1C475 B0O FV V=H0O :=V30, =5 402>47V;0AO.
(:0;O@ G0AB0 =020B 2K1V@0^ B>9 FV V=HK D0:C;LBMB B>;L:V B0 ^ O3>
0:0720;0AO ?M^=0O :=V30. [...]
5. 0-@>7=0"@MFVO AC@'Q7=0 AO475;V =04 :=V306=0 1K;> 10GKFL, O: 047V= ABC4M=B
CHK20^ A209 ?5@0?VA20^ 4;O O3> ;5:FKV. K;V 6
B0:VO, O:VO ?@>AB0 041K20;V ;5:FKV, =V:>;V =5 740NGK =VO:VE M:70<5=0^. [...]
6. K20;0 V B0:, HB> ABC4M=B, C7O^HK 710=>:, VH>^ 601@020FL. "0:, B0:, 601@020FL.
;O ABC4M=B0 3MB0 =5 ;VGK;0AO 0A01;V2K< 3@0E><. = 60 ?0A;O, 2K2CGK^HKAO, A20V25404C 1>;LH, GK< B>5, HB> O@KO A0
ABC4M=B0^, :01 =5 <0@=020FL G0AC, 04@07C VH;V ?04 AO47V1C, 475 2KE>^20;VAO
:0@0;5^A:VO 475FV. AQ=47-2KE020^F0, 2KAC=C^HKAO 7 0:=0, 704020^ H:0;O@0<
=5:0;L:V ?KB0==O^, :01 A?@0^47VFL, FV =5 7=>^ ?04 <0@:C ABC4M=B0^ ?@KFO3=C;VAO
AN4K 72KG09=KO 601@0:V. 0;V ABC4M=BK 04:0720;V A;010, =O^?M^=5=0, B> 4;O
:AO=470 3MB0 1K;0 ?@KGM?:0 ?0;VGKFL VE 601@0:02VFL C 3@C?5 ?02V=5= 1K^ 1KFL V 4>1@K ABC4M=B, E09 A015 V =5 7CAV< 154=K, 0;5 O:V 2K@CGK^
1
>:CFL BCB: 30=0@>205 <5AF0
36
1K :0 3MB0 ^AQ 6 ABC4M=BK, Q= ?KB0^AO, EB>
^ GK< <05 ?0B@M1C.[...]
7. >6=K ?@04<5B 70A2>920^AO B@0O:V< A?>A010<: ?@07 ;5:FKV, :0;Q:2VC(B>AC1>BK 041K20;VAO 4KA?CBK. /=K B0:A0<0 <5;V =02CG0;L=05 7=0GM==5.
# 2O;V:CN 70;C 71V@0;VAO ABC4M=BK V 2K:;04GK:V ^AO3> D0:C;LBMB0. 0A;O B03> O:
?M^=K <03VAB@ 1@0^ A;>20 V 2KA>^20^ =59:CN 4C<:C, 2KABC?0;V 4@C3VO =0AB0^=V:V,
0A?@MG20;V O3> AF25@460==5, 2KA>^20NGK 04=0G0A>20 A205, =>2KO. K@0H0;V
6 A?@MG:C ?04 :V@0^=VFB20< 2K:;04GK:0^ 4>1@0 ?04@KEB020=KO ABC4M=BK. "0:VO
4KA?CBK 1K;V =51;03>N H:>;0N. 0;V ^;VGKFL, HB> :=V3 1K;> =OH<0B, B> ABC4M=B
7 B0:VE A?@MG0:, =5AC<=5==0, 4025420^AO =O<0;0 =>2030, 4K V 2CGK^AO, O: B@M10
0A?@MG20FL (0 =5 ?@>AB0 04:V40FL!) BCN FV V=HCN 4C<:C, O:CN BK ;VGKH
?020N, V 0@3C<5=B020=0 40:0720FL, ?5@0:0=0^G0 402>47VFL BCN, O:CN ;VGKH
?@02V;L=0N. [...]
8. '0@04 2K1@0^ Q= 4;O
4@C:020==O :=V3V? O@:CNFL, HB> $@0=FKA:0 ?0A;O O3> 2O@B0==O 7 04CV
(C 04C0=A:V< C=V25@AVBMF5 !:0@K=0 7405 M:70<5= =0 720==5 4>:B0@0 ;5:0@A:VE
=02C:) :0@>;L !V3V73 70?@0AVFL A0:@0B0@>< ?@K ?5@0302>@0E ?>;LA:030,
GMHA:030 V 25=35@A:030 :0@0;Q^ 7 V@030 ?@KFO320;0 BK<, HB> ^ Q9 C6> 4@C:020;V :=V3V =0 @>4=09 <>25 GME0^, HB>
04AN;L <>6=0 1K;> =0;047VFL AC2O7L 7 B0:VN@=15@3, CA1C@3, 5=5FKO. [...] 0@MGK, C 'MEVV O:@07 =5704>^30, 70 18 304>^
?5@04 3MBK<, ?0GK=0NFL C2>47VFL ?5@HKO ?0?O@>2KO <;K=K C @075 V 1@0A;025.
>6=0 1K;> <5FL B0==CN ?0?5@C. [...]
9. 6 6=V^=O 1517 3>40 ^ GMHA:09 @075 2K9H0^ C A25B !:0@K=0^ A0;BK@ , 0 ?07=59 V
OHGM 22 1V1;59A:VO :=V3V. 0 ^AVE VE =0H ?5@H04@C:0@ 40^ 03C;L=K BKBC;L=K 0@:CH:
81;8O @CA:0 2K;>65=0 4>:B>@>< $@0=F8A:>< !:>@8=>N 87 A;02=>3> 3@040
>;>FL:0... . >6=K 2K?CA: <5^ ?@04<>2C V ?0A;OA;>^5, C O:VE ?VA0;0AO, EB>, 475,
:0;V V 475;O G03> 2K40^ 3MBCN :=V3C. [...]
10. !:0@K=0 ?5@0:;0405 V 2K405 3MBKO :=V3V =5 475;O B03>, :01 @0B020FL 4CHC A015
V A20V< GKB0G0<, 0 B0 10GKFL C :=V30E <0BM@KO; 4;O =02CG0==O AO2K720;5=KE =02C: 40AB0B:>2K . # ?@04<>25 40 A0;BK@0 Q= ?VH0, HB> 3MB0 �45B5<
<0;K< O: ?>G0B>: 2AO:>5 4>1@>5 =0C:8 3@0<>BK.... ?0A;O, ?5@01V@0NGK ?0 G0@75,
Q= 707=0G05, O:0O 7 :=V3 40 G03> ?@K40B=0O, 7 O:>9 <>6=0 402540FF0 ?@0 205==KO,
35@0VG=KO A?@02K, 0 7 O:>9 C<5FL 0@KD<5BK:C, 0 7 O:>9 75<;O<5@ 5, 0AB@0=>=02C:C ?@0 7>@:V V 3MB0: 40;59. # 3MBK< ?5@0;VGM==V AO!:0@K=0^ :;>?0B 1KFL C=V25@AVBMB0< 4;O ?@>ABKE ;N4759, 40FL V< C @C:V :=V3C, O:0O
1K;0 1 M=FK:;0?54KO9 C @>7=KE 30;V=0E 2540^.[...]
11. 5475 :0;O 1520 3>40 $@0=FKA: !:0@K=0 ?5@0O74605 ^ V;L=N AB0;VFC O;V:030
:=OAB20 VB>^A:030.[...] 5^701025 ?@K @K=:C 70?@0F020;0 !:0@K=020 4@C:0@=O. [...]
2>AL V;L=O B@K<05 ^ @C:0E ?5@HKO 4@C:020=KO :=V3V ^ 3MBKE 75<;OE 0;CN
?040@>6=CN :=V6KFC V ?>AB0; [...]. >1@0 ?@04C<0=K D0@<0B 2K40==O^. #6>
A20V< 2K3;O40< ?>AB0; :060, HB> Q= @07;VG0=K =5 4;O F0@:>^=09 A;C61K, 0 4;O
E0B=O30 GKB0==O. 0<5@ =52O;V:V A0^ =O475;L:C 70 AB0;><. 7CAV< :VHM==K D0@<0B C 0;>9 ?040@>6=09 :=V6KFK ,
@07;VG0=09 =0 :C?F>^ V @0<5A=V:0^, O:V< =5 @07 402>47V;0AO 2K?@0^;OFF0 ^ 40;Q:CN
40@>3C... 3MB030 1>:C 0A01;V20 FV:020 0?>H=OO G0AB:0 0;>9 ?040@>6=09
:=V6KFK , 475 7<5HG0=K @>7=KO :0;O=40@=KO, 0AB@0=0725AB:V CAQ B>5, HB> =09=501E>4=K< 1K;> G0;025:C ^ 40@>75. [...]
37
12. $@0=FKA: !:0@K=0, O: C @075, B0: FO?5@ C V;L=V, 2K405 A205 :=V3V 7 0A25B=VF:V1@05
=02CG0==5. [...]
>4=0O :@K=VF0, V=A: 1986, AB0@. 43-64.
040==V 40 BM:ABC
040==5 1. (1 ?C=:B)
# 04C0=A:V< C=V25@AVBMF5 ^ 0;5 A0@0:0 QAFL ?0@B@MB $@0=FKA:0 !:0@K=K.
BKA25B;V, G00@KAB09AO 1 0170F0<.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
040==5 2. (2 ?C=:BK)
/:VO V=D0@<0FKV 04=>A=0 @0:0^A:030 C=V25@AVBMB0 ?040475=KO ^ 2 V 3 0170F0x?
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
040==5 3. (2 ?C=:BK)
0@KAB0NGKAO 3 0170F0<, @0AB;C<0G A20V20^=0AFL V =0?VHK,
^ GK< 70:;NG0;0AO @>^=0AFL AO@>4 ABC4M=B0^ @0:0^A:030 C=V25@AVBMB0.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
040==5 4. (2 ?C=:BK)
# 4 0170FK 0^B0@ C2>47VFL A;>20 H:0;O@ . 0A:@K9 7=0GM==5 3MB030 A;>20
V ?041O@K AV=>=V.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
38
040==5 5. (1 ?C=:B)
(B> 0107=0G05 D@0750;03V7< AC@ Q7=0 AO475FL =04 :=V30.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
040==5 6. (2 ?C=:BK)
0409 ?@K:;04K 15A:;0?>B=030 ABC4M=F:030 6KFFO, 0 B0:A0<0 O3> =O3>4K
(FO6:0AFV). 0@KAB09AO 5 V 6 0170F0?@K:;04K 15A:;0?>B=030 6KFFO FO6:0AFV 6KFFO
040==5 7. (2 ?C=:BK)
0 0A=>25 7 0170F0 @0AB;C<0G A20V20.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
040==5 8. (2 ?C=:BK)
0@KAB0NGKAO 8 0170F0<, 2KA25B;V, G04@C:020==O :=V3.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
040==5 9. (2 ?C=:BK)
KA25B;V, G0^ @0B020FL , O:V< 0^B0@ :0@KAB05FF0 ^ 10 0170FK, C7OBK
^ 42C:>AA5.
.......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
39
040==5 10. (1 ?C=:B)
0 0A=>25 10 0170F0 2KOA=V 7=0GM==5 A;>^ 1KFL C=V25@AVBMB0< 4;O ?@>ABKE
;N4759 .
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
040==5 11. (1 ?C=:B)
/:VO V=D0@<0FKV 04=>A=0 (=0 BM.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
040==5 12. (2 ?C=:BK)
# 12 0170FK 0^B0@ ?VH0: !:0@K=0 [...] 2K405 A205 :=V3V 7 0A25B=VF:V0 0A=>25 10 V 11 0170F0^ AD0@.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
040==5 13. (1 ?C=:B)
"M:AB . ;KH:V 3MB0:
0) D5;L5B>=
1) ?0?C;O@=0-=02C:>2K 0@BK:C;
2) =02C:>20O ?@0F0
40
CZŚĆ II PISANIE WAASNEGO TEKSTU
Ta część zawiera dwa tematy sprawdzające umiejętność tworzenia własnego tekstu
w związku z tekstem literackim zamieszczonym w arkuszu. Wybierz jeden z nich
i napisz wypracowanie. Wybrany temat podkreśl.
"M<0 1:
0 0A=>25 2>1@070^ 35@>O^ 1;02K 0AV;O K:020 ?@00=0;V7C9 ?@01;5G0A5 :0;5:BK2V70FKV.
0AV;L K:0^, 1;020
#AQ 0AB0B=O5 71>660, 1C;L10, <09=>1, =06KB05 70 304K ?>B0< V ?@0F09,
@M:2V@020;0AO =0 :0@KAFL A5;LA025B0 /=> =OE09 1K @M:2V@020;0AO =0 3@0<04A:CN
?0B@M1C, 4C<0^ 70BK< %2540@, 0;5 6 O=K @M:2V@020;V =091>;LH 4;O B03>, :01 =5 40FL V<,
=510@0:0<, C VE 40;L=NN 30@>B=CN 40@>3C, :01 O=K ECBGM9 B0< ?0<5@;V 04 3>;04C
V <0@>7C. (0AFV304>20O >;5G:0 O:@07 =0475;0 =>2KO G>@=KO 20;Q=0G:V, HB> Q= A?@02V^
Q9 C ^=K, 47O^GK=:0 ^AN 7V60, O:VO
@07K B@K, 1>;59 01KE>47V;0AO AB0@M=L:V40=0AVFL 40 2OA=K V 2K:V=CFL, 0;5 O: AB0;0 71V@0FF0 ^ 3MB0 A2>9 H;OE, <0FV A:070;0
>;5GFK =0475FL =>2KO CAQ 6 2K?@0^;O;VAO ^ ;N47V, V <0FV E0F5;0AO, :01 47O^GK=:0
2K3;O40;0 ?0-;N4A:C. >;5G:0 ?0A;CE0;0AO, =0 A20N 1O4C, V B04K AB0O;0 ;O 30=:0
=0 A=575 ^ 73@01=5=L:VE G>@=KE 20;Q=0G:0E. CAVFL, 40@<0 AB0O;0. V=C;VAO BKO
20;Q=0G:V ^ EFV2KO 2>GK ^?0^=02060=KE, V AB0@M9HK 7 VE, G0;025: C G>@=K< ?0^HC1:C,
=5HB0 703040^ !>:C@C 20=C. !>:C@ B@>EV ?0;5=K< B20@0<, 0;5
?04ABC?V^ 40 47O^GK=:V V ?5@040^ 70304. >;5G:0 ?0A;CE@=K
20;Q=0G0:, 70BK< 4@C3V V 70AB0;0AO =0 A=575 ^ 04=KE ?0=G>H:0E, ?0:C;L <0FV,
70?;0:0^HK, =5 ?@K=5A;0 Q9 7 A5=F0^ AB0@KO. %2540@, 73;5475^HK B>5, A:070^ A015:
�O-O-O-O!, =0 HB> !>:C@, CGC^HK, 7=>^ ?5@0A^G:V F5?=C^
?;OGK<0: <0^;O^, HB> 7@>1VH? &V <0O 3MB0 2>;O? = C7O^ BKO G>@=KO <0;5=L:VO
20;Q=0G:V V =0AV^ 7 A01>N, ?0:C;L O=K 71V@0;V 154=KO :;C<:V =0 A0=V. 5, :01 A:070FL
BK<, 7 @0Q=0: =5 ?0-1>A:C 3MB0 @07C20FL <0;>5, =5 ^ FQ?;K 6 :@09 2K?@0^;O;V
=0 ?>^=0G, C <0@07K, =0 3>;04 V 7475:. K =5, =5 A:070^. "0: V ?05E0;0 >;5G:0
^ AB0?B0=KE 20;Q=0G:0E V E047V;0 ^ VE OHGM 4725 7V6 ?>:C;L =5 ?@0ABC47V;0AO ^ 0?>H=V @07, :0;V ^6> =VG>30 Q9 =5 AB0;0 ?0B@M1=0. [...]
0;K V:>;:0 1K^ 60;0A;V2K 40 6K2Q;K. [...] O: 2K@0A, 0440=0 ?0;N1V^ :0;. >60, V =5 A0< :0;, O: BCN 30@;0ABCN 9
7 70E0?;5==5< 709<0;VAO <0;04KO 04 ACBK, A547OGK 7V<>9 C FQ<=KE,
7025O=KE A=530< 2QA:0E. [...] CAQ9 VE OGM9:V 0A01;V20 0:BK^=VG0;V V:>;:0 V O3>=K
04=03>40: (C@:0, 047V=K AK=>: C 1O4=OG:V-^402K VE0;V=K. 4=>9GK O=K ?@K=O;V
@M70;NFKN, :01 7=OFL 01@07K. 0=5H=5, 40<03GKAO B03> 20 ^AQ9 2QAFK, O: V< E0F5;0AO,
E;>?FK =5 <5;V AV;K, B04K ?0AB0=02V;V 7=OFL E>FL 1K ^ A20VE 10FL:>^. ">5 1K;>
?@0AF59, 0;5, =0 E;0?5GCN 704C;V ?0^=0 HB> BKO 01@07K! @0^40, 2VAOFL C :CF5,
=V:>V V:>;:0 O5 ^302>@20^ 04 :0;O4 40 A0<030 2O;V:030 ?>ABC. #AQ 6 40<>3AO, 04=>9GK
?07=V<0^ V 01@07K, V @CG=V:V 7 VE, 70<5AB ?025AV^ ?0@B@MB 0@;0 0@:A0; @CG=V:>^, 04=0:,
1
<09=>- mienie, dobytek
41
25H0FL =5 AB0^. B03> G0AC 2VA5^ C :CF5 10@040BK G0;025:, B0:A0<0 =V :0@KAFV 7 O3>,
=V H:>4K. V:>;:0 6 1K^ 70402>;5=K, =C V 4>1@0.
BCB ?04 2OA=C 2K?04:0< :0;LA:V A0:@0B0@ 407=0^AO, HB> ^ (C@:V 70AB0^AO
047V= 01@07, 2VAVFL =0 ?>:CFV1. V:>;:0 A01@0^ :0E G0;025:, V O=K ?09H;V
^ E0BC 40 (C@:V 01A;54020FL. :070;0AO, HB> B0: O=> V QAFL, O: :070;V: 01@07 0@E0=35;0
0^@KV;0 2VAVFL A015, 475 V 2VA5^, VE0;V=0, (C@:020 <0FV, ?;0G0, =V70HB> =5 405 7=V<0FL,
V (C@:0 =VG>@0 7@01VFL 7 Q9 =5 <>60, B0:V 0:070^AO ;5F. V:>;:0
BCB ?0AB02V^AO :@CB0. C<0;V, Q= A:V=5 01@07, 0 Q= 01@07 =5 G0?0^, 0 A01@0^ :0;LA:V
AE>4 V, =5 72060NGK =0 40^=O5 AO1@>^AB20, 40<>3AO, HB> (C@:C 2K:;NGK;V
7 :0;0. %2540@ B@>EV ?047V2V^AO 7 B03> V =5O: C25G0@K !:070^, FV =5 70=04B0 AC@>20 O=K ?0AB02V;VAO 40 A2093> 6 2OA:>2030 E;>?F0, O: V:>;:0
O30AFN ^ 3>;0A5: �0; B0:VE 0HC:0=F0^ AFV@05
^ ?0@0H>:! [...]
O: CAQ ?0G0;>AO? >;L:V Q= 4C<0^ ?@0 B>5, O: V 7 G03> ?0G0;>AO, 2K@07=030
04:07C 7=09AFV =5 <>3. [...] = 60, %2540@, 4K: V =5 4C<0^ =V:>;V, HB> O3> <>60
=0?0B:0FL B0:V A0FL V 6K^ 71>;LH030 A?@0^=0, 0;5 6 O:V Q= :C;0:? 47V= :>=L,
4725 :0@>2K, 025G:V, A2V=G> 10409 O: V 20 ^AVE 0AB0B=VE C O4>;VHGK. [...] ;5, =5 B>5 2K7=0GK;0 O3> :C;0:><, 0 <0;0B0@=O. [...]
/: FO?5@ ?><=VFF0, 4C<:C ?@0 B>5 ?040^ AK= V:>;:0. "04K ^6> Q= 1K^ ;04=K
47OFN:, C2>A5=L 71V@0^AO =0 ?@K7K^ C 'K@2>=CN @<
:0;LA:09 OGM9:V ^ O4>;VHGK. [...]
2>AL =5O: C2>A5=L ?>7=5=L:0 ^25G0@K ?@KE>47VFL V:>;:0. !B><;5=K,
730;04=5;K, C 3@07:VE 1>B0E, 0:07205FF0, 1K^ =0 =59:09 =0@0475 ^ @0Q=5. 0FV ECBGM9
;, Q= 7'5^ B@>EC V :060: �0FL:0, 0 40209 :C?V<> <0;0B0@=N. AFL B0:0O
<03GK<0AFL ?@07 ?0B@M1:00?5@0FKN. @>HK <>6=0 =5 @070< C @>AA@>G:C. %2540@
04:070^ =5 04@07C, ?04C<0^. [...] #@0=:C, O: V:>;:0 ?0153 ?0 A20VE :0;LA:VE
A?@020E, 0AFO@>6=0 ?0@0V^AO 7 0=C;O9 V 2K@0HK^: :C?V<. 0:C;L =5 ?5@0:C?V^ EB>
A?@KB=59HK 7 O:>9 V=H09 2QA:V.
0;0B0@=N ?@KFO3=C;V =0 B@MFV 475=L ?0A;O ?0:@>20^. [...] ;5 ^AQ 0?@0^40;0AO.
0;0FV;V B0;0:>9, 30A?040@:0=V:> E0F5^, 0 ?;0FV;V, EB> :>;L:V <>3. # 70;56=0AFV
04 =0<0;>BC, :0=5H=5. #AQ ?0 4>1@09 2>;V, HB> 6 Q= O:V M:A?;C0B0B0@ 4;O A20VE AO;LG0=?
CAVFL, Q= 1K 40^ <0;0FVFL V 40@<0, 0;5 B@M10 1K;V 3@>HK, CAQ 6 <0;0B0@=O :0HB020;0
=5 475H020, V E>FL C7O;V ^ :@M4KB, 0;5 A?;>G20FL B@M10 1K;> :>6=K :20@B0;. 0 :0;O4
?0<0;0FV;V ^A5 ACA547V V =5:0B>@0O O3> @04=O. 020B ?@K2>7V;V 7 ACA54=VE 2QA0:. #AV<
<0;0FV^ >^10.
O4>^30, 04=0:, ?03@C:0F5;0 =0 O3>=K< B0:C B0O GK@2>=0O <0;0B0@=O.
# =0ABC?=CN 2>A5=L ?@K9H>^ B>9 A0:C@, 7 V< OHGM =5EB0
2CA0BK 7 @0Q=0 V 0?OG0B0;V. :07205FF0, 40?CAFV^ Q= M:A?;C0B0FKN, =5?@0F>^=K 40E>4.
� O: 60 FO?5@? (B> 1C475? ?KB0^AO %2540@. �(B> 1C475, B>5 V 1C475, FL04:070^ 2CA0BK, 70HG0?;ONGK A2>9 ?0FQ@BK ?0@BD5;LGK:. /=K ^42CE, =5 07V@0NGKAO,
?09H;V A0 420@0, 0 Q= <>^G:V AB0O^ ;O 20@>B, C6> 04GC20NGK, HB> 3MB0 =5 AB@0B0
<0;0B0@=V. MB0 ?0G0B0: V OHGM 1>;LH09 1O4K, HB> G>@=09 20@>=09 70:@C6K;0AO
=04 O3> 30;02>9.
@C:C5FF0 ?02>4;5: 0AV;L K:0^, K1@0=05 , K4025FB20 �#@04609, V=A: 2001, AB0@. 167-244
1
>:CFL- <5AF0, 475 7=0x>47OFF0 A2OBKO a1@07K
42
"M<0 2:
# O:V A?>A01 0:AV< 0340=>2VG ?0:07205 04=>AV=K ?04K
V M<0FKO=0;L=K< A25B0< C 25@H0x V<>9 V 0<0=A?
0:AV< 0340=>2VG
0<0=A V<>9
Quand luira cette etoile, un jour,
40@>^, <0@>7=K, 72>=:V 25G0@!
La plus belle et la plus lointaine.
40@>^, A:@K?CGK, Dites-lui qu elle eut mon amour,
OF5;L =5 255, AFVx=C^ 25F5@,
O derniers de la race humaine,
2>;5= ;Q3:Vx A0=0: 153.
Sally Prudhomme*
/: <0@K, 15;KO 1O@>7K
>@:0 5=5@0 ^7KH;0 =04 7O<;QN,
04 AV=O2>9 =0G=>9 AB0OFL.
!25B;KO 7304:V 7 c01>9 ?@K2O;0...
# =515 7>@:V 04 <0@>7C
><=VH, :0;V O A?0B:0^AO 7 B01>N,
0x0;0475^HKO 4@K60FL.
>@:0 5=5@0 ^7KH;0.
3MB09 ?0@K O ?0G0^ C3;O40FF0
V;L3>B=K <5AOF ABC;L =0 ?>;5
=510 =0G=>5 V 7>@:C HC:0^.
@07@KABK, A25B;K AB>^? A?CAFV^
&VxV< :0x0==5< : B015 @0730@0FF0
@K709 A@M1=0N @074>;;5
3MB09 ?0@K O ?0G0^.
!=O3>^ AV=5NGKx ?0:@K^.
;5 @0AAB0FF0 =0< G0A =0ABC?05;
M^=0, ^6> 4>;O B0:0O C =0A.
7@K209F5 6 Vx A0=O=V!
>F=0 :0E0^ O FO15, 40@030O,
2V=V, 2OAQ;Kx 1><0^ <547L!
;5 @0AAB0FF0 =0< G0A.
0:>; ;OBCFL 10@K V 3>=V,
C4C C 40;Q:V< :@0N O =C47VFF0,
3@C47Ox ?0G0;0 :@>^ :V?5FL.
AM@FK ;N1>^ 70B0V^HK A20N;
>6=CN =>G:C =0 7>@:C 47V2VFF0
C4C ^ 40;Q:V< :@0N.
;O=L V=HK @07 =0 O5, C @0AAB0==V
"0< 7 Q9 7;VQ< 01 x>FL =0 ;O=L V=HK @07 =0 O5...
*0;V 04=>9GK 70A25FVFF0 3MB0O 7>@:0,
09?@K306M9H0O V =0940;59H0O
!:06KF5 Q9, HB> O :0x0^ O5,
, 0?>H=VO 7 @>4C ;N4A:>30.
!N;V @C4>< (D@0=F.)
@C:C5FF0 ?02>4;5: 0340=>2VG 0:AV<, 1>@ B2>@0^ C 42Cx B0<0x , B>< 2, 02C:0 V BMx=V:0,
V=A: 1968
43
OCENIANIE
POZIOM PODSTAWOWY
Część I rozumienie czytanego tekstu
=0B>;L ;KH:0
$@0=FKA: !:0@K=0, 0;L1> /: 40 =0A ?@K9H;0 :=V30
Maks.
Nr Pkt
Odpowiedzi liczba Uwagi
zad cząstkowe
pkt
1. - !:0@K=0 :0;O 500 304>^ B02K40^ ?5@HCN 4@C:020=CN :=V3C =0
AB0@015;0@CA:09 <>25; 1 0
- 1K^ ?5@H04@C:0@>< =0 75<;OE
yAE>4=O30 A;02O=AB20.
2. - C @0:025 2KGK;VAO i ?@0F020;i Uczeń może podać nazwy
2O4>=KO (<0BM<0BK:V, państw wymienione w
0AB@0=>- 1K;V B0< ABC4M=BK 0<0;L 7 CAQ9
^@>?K (<=>3iE :@0i=)
- 4M<0:@0BKG=K x0@0:B0@ (10% AO;O=,
@0<5A=i:0^)
- 3 BKA. ABC4M=B0^
3. P>^=0AFL-04=>;L:020AFL (C 1 pkt za ogólne
3@0<04AB25). 2 1 wytłumaczenie terminu
# @0:0^A:V< C=V25@AVBMF5 @>^=KO 1 pkt za odniesienie
?@02K =0 2CG>1C <5;V ?@04AB0^=V:V do tekstu
^AVE A0A;>^O^. !O;O=A:VO 475FV,
@0<5A=030
V 30=4;Q2030 ;N4C 2CGK;VAO @070<
7 475FL460==O.
4. (:0;O@ 0A>10, O:0O 2CGK;0AO ^ 1- za wyjaśnienie terminu,
AO@M4=52O:>2K< C=V25@AVBMF5; 2 1 1 - za podanie synonimu
AV=>=V;L=V:, ABC4M=B
5. - A0?@0^4K 709<0FF0 =02C:09;
- @KEB020FF0 40 70=OB:0^, GKB0FL 1 0
:=V3V;
- =070?0H20FL 254K;
- =5 <0@=020FL G0AC =0 @>7=KO 3C;L=V
6. @K:;04K 15A:;0?>B=030 6KFFO: QAFL 1 za podanie tylko
ABC4M=BK, O:VO =5 E>47OFL =0 70=OB:V, przykładów życia
V3@0NFL C :0@BK, H0E<0BK. beztroskiego lub trudów
&O6:0AFV 6KFFO: 154=KO ABC4M=BK życia, 2- za wskazanie
E>47OFL 601@020FL, ?5@0?VA20NFL 2 1 plusów i minusów
;5:FKV 1030F59HK<, CHK20NFL 3C7V:V.
- 0=B@0AB C 6KFFV ABC4M=B0^ 7
@>7=KE A0FKO;L=KE A0A;>^O^.
44
7. KA?CBK 4KA:CAVO, C O:>9 ?@K<0;V 1 pkt za ogólne
^475; 2K:;04GK:V V ABC4M=BK wytłumaczenie terminu
- 04=0 7 D>@< 70A2>920==O 70=OB:0^; 2 pkt za odniesienia
- 70=OB:V, =0 O:VE ABC4M=BK 2CGK;VAO, 2 1 do tekstu (np. opis form
O: C<5;0 0@3C<5=B020FL V 0A?@MG20FL, zaliczenia zajęć)
?5@0:0=0^G0 402>47VFL, GKO 4C<:0
?@02V;L=0O, 0 GKO ?020O.
8. - !:0@K=C <>3 70?@0AVFL C @03C :0@>;L 2 1 1- za podanie 1 przyczyny
!V3V7- 7 @03V 7@CG=0 1K;> =0;047VFL
:0=B0:BK 7 FM=B@0:=V304@C:C;
- C @075 4@C:020;VAO ^6> :=V3V
=0 @>4=09 <>25 GME0^;
- C @075 ?0GK=0NFL ?@0F020FL ?5@HKO
?0?O@>2KO <;K=K, <>6=0 1K;> 40AB0FL
B0==CN ?0?5@C, =501E>4=CN
4;O 4@C:020==O :=V3.
9. 75OA;>^ @0B020FL C6KBK 2 0 punkty przyznajemy za
^ ?5@0=>A=K< 7=0GM==V, <5B0D0@KG=05 informację, że wyraz został
7=0GM==5 A;>20. 0A;>^=05 7=0GM==5 użyty w przenośnym
475OA;>20 4020FL @0BC=0:, 40?0<>3C; znaczeniu; polecenie nie
@0B020FL :03>-=51C47L, FV HB>-=. wymaga interpretacji tego
C FO6:V< 2K?04:C. 5B0D0@KG=05 znaczenia
7=0GM==5 475OA;>20 @0B020FL (4CHC):
:;0?0FVFF0 01 710^;5==5, 2K@0B020==5
4CHK; 715@03GK 4CHC 04 25G=030
0AC46M==O ?0A;O A<5@FV.
10. -!:0@K=0 2K405 V ?5@0:;0405 :=V3V 475;O 1 0
B03>, :01 2CGKFL ?@>ABKE ;N4759;
- !:0@K=02K :=V3V ?040NFL V=D0@<0FKN
7 @>7=KE 30;V= 2540^ ( 7 ?00A>1=KE
!:0@K=02KE :=V3 GKB0G <>60 2CGKFF0
0@KD<5BKFK, 75<;O<5@'N, 0AB@0=>3.4.)
11. - C 9 V 11 0170F0E ?0405FF0 V=D0@<0FKO 1 0
04=>A=0 :=V3, O:VO !:0@K=0 2K40^
C @075 V ^ V;L=V.
12. - !:0@K=0 2K405 :=V3V, :01 =02CGKFL 1 pkt za podanie jednego
=51030BKE ;N4759 GKB0FL V ?VA0FL; argumentu
- !:0@K=02K :=V3V 7 O^;ONFF0
M=FK:;0?54KO9 2540^ 7 @>7=KE 30;V=;
- 0;0O ?040@>6=0O :=V6KF0 2 1
@07;VG0=0 =0 :C?F>^ V @0<5A=V:0^;
- 4@C:020==5 1V1;59A:VE :=V3 4;O
?@>ABKE ;N4759 =0 VE <>25 (15;0@CA:09)
1K;> 7<030==5< 70 @>^=0AFL, 70 ?0203C
40 @>4=09 <>2K.
13. 1) 1 0
Suma punktów 21
45
Część II pisanie własnego tekstu
Temat 1:
Na podstawie kreacji bohaterów Obławy Wasila Bykowa rozważ problem winy
w dobie kolektywizacji.
Punktacja
Kryteria
22
1. 1. Umiejętność określenia istoty kolektywizacji i jej 0 2
Rozwinięcie mechanizmów, np. kolektywizacja jako socjalistyczna
tematu forma przebudowy rolnictwa: łączenie indywidualnych
gospodarstw rolnych w spółdzielcze przedsiębiorstwa
rolne, likwidacja rolniczej własności prywatnej, itp.
2. Charakterystyka różnych postaw wobec systemu: np.: 0-6
- Mikoła Rouba- np. bezgranicznie oddany po 2 pkt za
systemowi, charakte-
- Chwiedar Rouba- np. obojętny wobec systemu lub rystykę
nie rozumiejący go bohatera
- żona Chwiedara- np. odcinająca się od systemu,
- Szurka- np. oddany systemowi, ale wyżej ceniący
więzy rodzinne,
- Iwan Sokur- np. konformista, itp.
3. Problem winy: 0 10
- w odniesieniu do kułaka : interpretacja określenia
kułak w wymiarze historyczno-politycznym
(bogaty gospodarz, swym życiem przeczący ideom
kolektywu, wyzyskujący biedniejszych, itp.)
2pkt
- praktycznym (kułakiem mógł zostać nazwany
niemal każdy: na przykładzie Chwiedara Rouby
którego jedyną winą było posłuchanie syna i chęć
polepszenia poziomu życia ludzi we wsi) 2pkt
- w odniesieniu do nieświadomych ofiar: dzieci
(Oleńka, pozbawiona nowych walonków), starców
(Chwiedara, który tęsknił za domem) 2pkt
- w odniesieniu do zwolenników systemu,
niesłusznie przezeń odrzuconych (na przykładzie
Szurki, który stał się ofiarą własnej aktywności)
2pkt
- w odniesieniu do przedstawicieli systemu (Mikoła,
który wyrzekł się ojca, samemu będąc
odpowiedzialnym za jego bogactwo i / lub
doprowadził do wykluczenia z partii swego
najlepszego przyjaciela, chociaż robili dokładnie to
samo)- 2pkt
46
4. Przedstawienie wniosków:
- pełne określenie problemu winy w dobie 4
kolektywizacji jako konsekwencji wprowadzonego
systemu socjalistycznego. Ocena problemu winy z
współczesnego punktu widzenia: winni byli zwolennicy
systemu, niewinni jego ofiary i przeciwnicy.
- częściowe stwierdzenie, iż w przytoczonych (2)
fragmentach autor przeciwstawiał sobie dwie postawy
ludzkie: zwolenników systemu i ich ofiary. Winą obarczył
tych pierwszych, stwórców fikcyjnego wroga.
- próba podsumowania krótkie przypomnienie opisanych (1)
wcześniej treści
Kryteria oceny języka i kompozycji 27
2. Składnia Poprawna i nieschematyczna składnia i poprawna fleksja. 9
i fleksja Poprawna składnia i fleksja. 7
Na ogół poprawna składnia i fleksja. 5
Mimo błędów składnia i fleksja nie zakłócająca 3
komunikatywności języka.
3. Słownictwo, Bogate i zróżnicowane słownictwo i poprawna frazeologia, 10
frazeologia, swobodny i żywy styl.
styl Na ogół wystarczające słownictwo, poprawna frazeologia, 7
komunikatywny styl.
Na ogół poprawne słownictwo i na ogół komunikatywny styl 4
4.Ortografia, Na ogół bezbłędna ortografia. 4
interpunkcja Sporadyczne błędy ortograficzne różnego stopnia. 2
Błędy ortograficzne z przewagą drugorzędnych i interpunkcyjne. 1
5. Funkcjonalna wobec tematu, spójna, logiczna. 4
Kompozycja
Trójdzielna, spójna, graficzne wyodrębnienie głównych części. 2
Wskazująca na próby porządkowania myśli, na ogół spójna. 1
47
Temat 2:
W jaki sposób Maksim Bagdanowicz ukazuje relacje między zjawiskami przyrody
i emocjonalnym światem bohaterów w wierszach Zimą ( Zimoj ) i Romans
( Ramans )?
Punktacja
Kryteria
22
1. 1. Opis przedstawionych sytuacji lirycznych, tzn. 0-2
Rozwinięcie - rozłąka zakochanych w wierszu Ramans ,
tematu obserwacja wieczornego nieba
- samotny wieczorny spacer bohatera lirycznego
w wierszu Zimoj , obserwacja zimowego pejzażu
2. Opis stanu emocjonalnego podmiotu lirycznego w obu 0-4
wierszach:
- miłość, żal związany z rozstaniem, tęsknota w
wierszu Ramans 2 pkt
- spokój i wyciszenie i / lub zachwyt, ekscytacja-
w końcowej części utworu, wynikające z obserwacji
przyrody w wierszu Zimoj - 2 pkt
3. Odniesienie przedstawionych w wierszach zjawisk 0-3
przyrody do emocji podmiotu lirycznego,
np.:
- wschodząca gwiazda w wierszu Ramans jako
symbol miłości i tęsknoty,
- wieczorny spokój w wierszu Zimoj jako odbicie
wewnętrznej radości podmiotu lirycznego)
- zwrócenie uwagi na stylistykę, wykorzystaną
do ukazania tychże powiązań (dynamizm opisów w
wierszu Zimoj i statyczność w Ramansie itp.)
4. Zwrócenie uwagi na współodczuwanie człowieka 0 3
i przyrody, przejawiające się także na poziomie
stylistycznym (np. jako personifikacja zjawisk przyrody)
Za użycie terminu personifikacja 1 pkt
5. Określenie funkcji natury w wierszach, np. 0 4
- gwiazda Wenus jako pośrednik między kochankami,
zjawisko umożliwiające im ponowne połączenie ,
łagodzące tęsknotę bohatera, itp.; pretekst do
ukazania uczuć, łączących parę kochanków,
umożliwiający wprowadzenie do utworu motywu
miłości
- pejzaż zimowy jako przyrodnicza ilustracja
wewnętrznego stanu podmiotu lirycznego lub natura
rozumiejąca stan bohatera.
6. Zwrócenie uwagi na jedność duszy z przyrodą w obu 0-2
wierszach (współodczuwanie, podkreślanie stanów
wewnętrznych, łagodzenie wewnętrznych napięć itp.)
48
7. Przedstawienie wniosków:
- pełne podkreślenie powiązań między człowiekiem 4
i przyrodą w obu wierszach oraz podkreślenie różnic
między kreacjami przyrody
- częściowe (2)
- próba podsumowania (1)
Kryteria oceny języka i kompozycji 27
2. Składnia Poprawna i nieschematyczna składnia i poprawna fleksja. 9
i fleksja Poprawna składnia i fleksja. 7
Na ogół poprawna składnia i fleksja. 5
Mimo błędów składnia i fleksja nie zakłócająca 3
komunikatywności języka.
3. Słownictwo, Bogate i zróżnicowane słownictwo i poprawna frazeologia, 10
frazeologia, swobodny i żywy styl.
styl Na ogół wystarczające słownictwo, poprawna frazeologia, 7
komunikatywny styl.
Na ogół poprawne słownictwo i na ogół komunikatywny styl 4
4.Ortografia, Na ogół bezbłędna ortografia. 4
interpunkcja Sporadyczne błędy ortograficzne różnego stopnia. 2
Błędy ortograficzne z przewagą drugorzędnych i 1
interpunkcyjne.
5. Funkcjonalna wobec tematu, spójna, logiczna. 4
Kompozycja
Trójdzielna, spójna, graficzne wyodrębnienie głównych części. 2
Wskazująca na próby porządkowania myśli, na ogół spójna. 1
49
dysleksja
Miejsce
na naklejkę
z kodem szkoły
EGZAMIN MATURALNY
Z JZYKA BIAAORUSKIEGO
POZIOM ROZSZERZONY
Czas pracy 180 minut
Instrukcja dla zdającego
1. Sprawdz, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 16 stron.
Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu
nadzorującego egzamin.
2. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym
tuszem/atramentem.
3. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraznie przekreśl.
Za rozwiązanie
4. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.
wszystkich zadań
5. Możesz korzystać ze słowników językowych.
można otrzymać
6. Wypełnij tę część karty odpowiedzi, którą koduje zdający.
łącznie
Nie wpisuj żadnych znaków w części przeznaczonej
60 punktów
dla egzaminatora.
7. Na karcie odpowiedzi wpisz swoją datę urodzenia i PESEL.
Zamaluj pola odpowiadające cyfrom numeru PESEL. Błędne
Część I 15 pkt
Część II 45 pkt
zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz właściwe.
Życzymy powodzenia!
Wypełnia zdający przed
rozpoczęciem pracy
KOD
ZDAJCEGO
PESEL ZDAJCEGO
51
CZŚĆ I ROZUMIENIE CZYTANEGO TEKSTU
@0GKB09 C206;V20 D@03<5=BK @07<>2K 42Cx 2O4><0;04>30 ?0:0;5==O- .@0AO 0@KA52VG0 V ;35@40 0x0@M2VG0 V 04:06K
=0 ?KB0==V. VHK :>@0B:0, 73>4=0 7 ?0B@01020==O.@0AL 0@KA52VG, 3>;:0 ?@>7K. [...]
1. ... '0^20FL A205 4C<:V? FV <>6=0 ?047O;VFL V4MV, O:
3@>HK, =0 A205 V 03C;L=KO, =VGK9=KO V GC6KO?
.. 0BKHA:0O ?0MB:0 ?04G0A A2093> ?@K574C ^ 5;0@CAL =0 ?KB0=L=5 ?@0
:@K=VFK B2>@G0ALFV 04:070;0: �0AB0FB20 ?0GK=05FF0 7 ?5@09<0=L=O. 5475
^ =O1QA=KE 0@EV20E, O:VO =0< 0=V:>;V =5 @0AA0:@MFVFL, <>60, V 70E>^20NFF0 =>^-
E0^1 <=>AB20 ?@K20B=KE =0BE=5=L=O^ 04=0: 4;O 1>;LH0ALFV 7 =0A, O C;0A=0O ;VB0@0BC@=0O 4759=0ALFL ?0GK=05FF0 7 6040=L=O �=0?VA0FL 3MB0: 60
D09=0, O: ?VH0& . >AKFL ?@>AB0O AE5<0: G0;025: GKB05, OQ= @MD;5:AC5 V ?0GK=05 ?VA0FL A0<. 01 ?0G0FL AB20@0FL <0AB0F:VO BM:ABK, B@M10
?0;:0 ?0;N1VFL ;VB0@0BC@C, 0 :01 ?0G0FL AB20@0FL 0@K3V=0;L=KO <0AB0F:VO
BM:ABK, B@M10 ;VB0@0BC@C B@>H0G:V ^7L=5=02V475FL.[& ]
2. !20N =09?5@HCN :=V6:C O 2K40^, :0;V <=5 1K;> 304>^ 475AOFL. 03GK<0ALFO^
?@K20B=030 2K4025FB20, O:>5 7LN, E0?V;0 =0 420
0A>1=V:V. [& ] 0 ?VA0^ ?@>7C& @07 =5:0;L:V 304>^, C 1>;LH
AL2O4>ALF5, O ?0G0^ ?VA0FL C6> F0;:0< ;VB0@0BC@0?04>1=KO B2>@K. [& ]
0;V <=5 1K;> H0A=0FF0FL, <>209 <0VE >?CA0^ :0=G0B:>20 AB0;0 15;0@CA:0O. [& ]
0@MGK, C6> B04K O 0ALF5@030^AO 1;KB0FL ;VB0@0BC@C 7 6C@=0;VABK:09, V
2K4C<;OFL <=5 ?04020;0AO 1>;LH B2>@GK< 70=OB:0<, GK< 0?VA20FL @M0;L=K
AL25B V @M0;L=KO ?0475V. "0:>30 6 ?5@0:0=0=L=O ?@KB@K<;V20NAO 9 FO?5@.
0?VE20FL F03;V=K ^;0A=030 6KFLFO ^ V3>;:0205 2CH:0 ?@>7K (0 <5=02VB0 B0:>9
O=0, ?@>70, 0^B0@ B@>E :=V3 ?@>7K.
[& ]
3. ... 0 4C<:C ;L;V !V=0, 15;0@CA:VO <0AK 3MB0 <0A020O (?0?C;O@=0O) ;VB0@0BC@0 =0 15;0@CA:09 <>25 =0>3C; =5<03GK<0O. &V ^AQ
6 =59:0O =0475O ^ 3MBK< ?;0=5 QALFL? [& ]
.. C<0N, HB> <0A020O (?0?C;O@=0O) ;VB0@0BC@0 =0 15;0@CA:09 <>25, O: V =0
;N1>9 V=H09, =O ?@>AB0 =5<03GK<0O, 0;5 9 =5?0B@M1=0O. 5@03>4=0, C :>6=09
:@0V=5 VA=C5 402>;V 2C7:05 :>;0 ;N4759, O:VO FV:02OFF0 AC@ Q7=09 ;VB0@0BC@09
(;VB0@0BC@09, 0 =O <>409 =0 O5), V 3MB0 =0@<0;L=0. >AL?5E C;0A=KE :=V30^ =0ALFO@>6KFL 4>1@030 ?VAL<5=L=V:0. 0;0O :>;L:0ALFL 0440=KE GKB0G>^
V4M0;L=K 20@KO=B: <>6=0, ?@K=0 B205 :=V3V =5 BC?KO.
>@H, :0;V FO15 7CAV< =5 GKB0NFL.VAL<5=L=V:C B@M10 @>^=0 AB>;L:V GKB0G>^,
:>;L:V <>60 ?@0:0@ V O3>=CN AO< N.0 <0N 4C<:C, ?VAL<5=L=V:0 FV:02VFL B>;L:V Q= A0<. ">;L:V B04K V< 70FV:02OFF0 GKB0GK. [& ]
1
=>^-E0^ (0=3. know-how)- ?@0:BKG=KO 74>;L=0AFV, BCB: V=D0@<0FKV 01 74>;L=0AFOx
52
4. ... 4=>9GK BK A:070^, HB> 1KFL ?VAL<5=L=V:0< =51OAL?5G=0, 1> 402>47VFF0
1@0FL =0 AO15 GC6CN ?0:CBC. 4=0: 10;NG0 BK @>1VH =O B>;L:V A015. &V <05<
4025@;V20 :C?;O5 01> ?@K<05 ^ ?040@C=0: =0HKO
BM:ABK?
.. #?M^=5=K, HB> <0AB0FB20 =0@04605FF0 7 1>;N. / =O 10GK^ =V2>4=030
4>1@030 <0AB0F:030 B2>@C, O:V =0@047V^AO 47O:CNGK ?@K5<=00AB0FB20, =0 <>9 ?>3;O4, QALFL E20@>109 7@MHBK, 2K;5G=09. # 0BC@0;L=09
0D0@1>^FK O ?0A?@01020^ ?0:070FL 3@0<04AB20, O:>5 =0AB>;L:V ?@K72KG0V;0AO
40 1>;N, HB> ;N47V =020B C ?0H?0@B0E <0NFL 042CN AB0@>=:C %20@>1K
9 :0;5FB2K [& ]. #A5 ?5@A0=06K :=V3V E2>@KO. >;L, O: 2O4><0,
?0?O@M460=L=5 04 0@30=V7;L
C=V25@A0;L=K 2>1@07 =0HKE 40GK=5=L=O^ 7 =020:>;L=K< AL25B0<.[& ]
5. ... >@?0FF0 ^ A0?>BK< FV:020 @0A?025ALFV ?@0 VE =57=0Q OHGM FO6M9, 1;V7:V<) ;N-
47O< <0;0 EB> 74>;L=K. @0ALF59 V 1OAL?5G=59 ?VA0FL =5 ?@0 G0;025:0, 0 ?@0
=0@>4, =5 ?@0 AO15, 0 ?@0 2O4>6. .. 0 60;L, C ACG0A=09 ;VB0@0BC@K ?@0FC5 B>;L:V 6<5=L:0 0^B0@0^, 74>;L=KE
AB20@0FL 0AB0FB20. 1A0;NB=0O 1>;LH0ALFL 09GK==KE ;VB0@0B0@0^, C ;5?HK<
2K?04:C, =O4@M==KO 6C@=0;VABK. > VE B0;5=BC E0?05 EV10 =0 4>1@0AC<;5==05
0?VA0=L=5 ?0475O^ V (FV) 703@K?5@0206=0 =5 A20VE. ;5 6C@=0;VABK:0 ^AQ 6 =0;56KFL 40 AD5@K
01A;C3>^20=L=O, 0 ;VB0@0BC@0, O: 1K O5 =V :0B020;V 3@0D0<0=K, 40 <0AB0FB20.
0;0 :03> 7 15;0@CA:VE ?VAL<5=L=V:0^ FV:02VFL ;VB0@0BC@0, 0 =5 V4M0;>3VO VE
B2>@K, 4K9 ?02>47V=K, OA:@020 AL254G0FL =0 :0@KALFL 3MB09 =5?@K5<=09
2KA=>2K.
7. 0AH?V;V< =0 =0H09 :@K204CH=0ALFV E0FO 1 047V= 3C7V:: H<0B EB> 7 <09AB@>^
?@K3>6030 ?VAL<5=AB20 :@0V=K =0 FO?5@0H=V <><0=B 70=OBKO =0472KG09
206=K;VB. 70 9, 70?0^=5=L=5< =VH0^, ?5@00AM=A020=L=5< A025F:09 A?04GK=K [& ].
V6 BK<, ?VAL<5=L=V:, ?02>4;5 2K7=0GM=L=O, =B
70?0^=5=L=O =VH0^. MB0O BM<0 7 ?M^=030 G0AC AB0;0 =C<0@0< ?5@HK<
C @07=0AB09=KE :0;O;VB0@0BC@=KE 4KA:CAVOE. /: 2KAL2OB;O5FF0, 5;0@CAV
?0B@M1=KO A20O 0@K=V=0, A2>9 O;52V=, A2>9 #AL?5=A:V V <=>AB20 V=HKE
D@0=:5=HB09=0^, 7<09AB@020=KE =0 0A=>25 BCBM9H030 35=5BKG=030 <0BM@KO;C.
O40 ^AQ9 3MB09 :207V;VB0@0BC@=09 3@0<04K C 770:;0?>G0=L=V :@0V=09, :0;V :;0?0FVFF0 B@M10 ?@0 AO15: 1O7 4>AL;54C A20Q9 0A>1K
<0AB0:>< =O AB0=5H.[& ]
8. '0 VA=020=L=O B0: V =O 74>;5;0
^7304020FL 0=V2>4=05 ACAL25B=05 7=0:0;5;0 A?0@047VFL
B03> ?VAL<5=L=V:0, GKO B2>@G0ALFL 1K;0 1 C AB0=5 ?5@0:C;VFL AL2O4><0ALFL =O
B>;L:V 15;0@CA0, 0;5 9 7V<1012V9F0, 25=5ACM;LF0, O?>=F0, =O :06CGK ^6> ?@0
0=35;LF0 01> D@0=FC70? > ^ FO3=V:C 3MB09 ;VB0@0BC@K =V:>;V =5 1K;>
?VAL<5=L=V:0^-G0@0^=V:>^.
'0@0^=V: C 40475=K< 2K?04:C 7CAV< =O B>9, EB> 709<05FF0 ^ A20VE B2>@0E [& ]
M:A?;C0B0FKO9 B0^, =OHG0A=KE =0A5;L=V:0^ C;0A=030
:0=F;035@C 0^B0@0; V ?030B>^ =O B>9, EB> ?VH0 :07:V 01>, 10@0=V 1>60, ?@0FC5 =0
53
B0:V 60=@, O: D0=B0ABK:0. MG C BK<, HB> A0?@0^4=K GKB0G GC;K, C206;V2K,
B>=:V! G0:05 04 ;VB0@0BC@K =5 V=D0@<0FKV, =5 70102K 9 =5 =03>4K 4;O
@072060=L=O^ =0 0:BC;L=KO BM60 40FL 3075B0,
BM;52V7VO FV VE=V ^40G;V2K :0=:C@M=B =BM@=MB. 'KB0G G0:05 04 <0AB0F:09 :=V3V,
:01 B0O 702O70;0 OGK, C7O;0 70 30=0@;V2CN @C:C 9 702O;0 ^ B0O<=VGK ;5A
702O;0 9 :V=C;0 B0<. '0:05 G0@0^=VFB20.>6=05 G0@0^=VFB20, ?0-ACB=0ALFV, QALFL
2O;V:V< ?04<0=0<. "0:V< GK=0<, A0?@0^4=K GKB0G ?04AL2O4><0 G0:05, :01 O3>
?04<0=C;V, 4K B0:, :01 Q= =O <>3 CFO9 ?04<0=. [& ]
9. "M:ABK B@M10 04GC20FL =5 30;02>9 V =O AM@F0<, 0 E@K1B><. 5=02VB0 E0;04>:
C GKB0F:V< E@K1F5 ^=K< :@KBM@K5< <0AB0F:09 20@B0ALFV
B2>@0. MB0O 4C<:0 =0;56KFL 04=0447O
#;047V:02C. 0;02C 4K AM@F0 74>;L=KO 70402>;VFL ?5@H0O ?0;0A0
3075BK, ? O=0O @07<>20 7 AO1@0< 01> O;V:0O !025F:0O -=FK:;0?54KO. 4;O
B03>, :01 B2>@ <0AB0FB20 1K^ 15ALALB=K<, =501E>4=0, :01 Q= 2K9H0^ 70
<56K G0;025G030 BC4K, 475 04ACB=VG0NFL 740@>2K AM=A V ;>3V:0 (6>@46M M
V@K:>).
"M:AB ?0405FF0 73>4=0 7 ?@020?VA0< �B0@0H:52VFK.
.@0AL 0@KA52VG 3>;:0 ?@>7K. VAB020=L=5 7 ;L35@40< 0E0@M2VG0< [w:] 75OA;>^ nr 13,
http://www.dziejaslou.by/inter/dzeja/dzeja.nsf/htmlpage/bar13?OpenDocument
54
040==V 40 BM:ABC
040==5 1. (1 ?C=:B)
030;>20: BM:ABC 3>;:0 ?@>7K 04=>AVFF0 40
0) B2>@GKx <5B040^.
1) 0?02O40==O ;35@40 0x0@M2VG0.
2) ;VB0@0BC@=09 :@KBK:V.
040==5 2. (2 ?C=:BK)
G03> 2K2>47VFF0 ?5@09<0=L=5 , 01 O:V< . 0x0@M2VG ?VH0 ^ 1 0170FK?
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
040==5 3. (2 ?C=:BK)
/:>9 :>;L:0AFV GKB0G>^ ?02V=5= 6040FL ?VAL<5==V: V G025
3 0170F0.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
040==5 4. (2 ?C=:BK)
# 4 0170FK ;35@4 0x0@M2VG C6K205 A;>207;CGM==5 ?5@A0=06K :=V3V .
a) 0AB;C<0G A20V20 7=0GM==5.
1) 041O@K 420 AV=>=V20 ?5@A0=06K .
0)....................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
1)...................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
040==5 5. (2 ?C=:BK)
'K<, ?02>4;5 ;35@40 0x0@M2VG0, 04@>7=V20NFF0 ;VB0@0BC@0 V <0AB0FB20?
4:06K =0 0A=>25 2 V 6 0170F0^.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
55
040==5 6. (1 ?C=:B)
# 7 0170FK ;35@4 0x0@M2VG ?VH0 ?@0 D@0=:5=HB09=0^ ;VB0@0BC@K . (B> Q=
70:V405 B2>@F0< B0:>30 2V4C?
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
040==5 7. (1 ?C=:B)
# 8 0170FK ;35@4 0x0@M2VG ?VH0 ?@0 =540x>? ?VAL<5==V:0^- G0@0^=V:>^
C 15;0@CA:09 ;VB0@0BC@K. (B> 2K:;V:05 3MBK =540x>??
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
040==5 8. (1 ?C=:B)
;35@4 0x0@M2VG ?VH0 ^ 8 V 9 0170F0x ?@0 30;>^=Kx :0=:C@M=B0^ <0AB0F:09
;VB0@0BC@K- ?@0 3075BC, BM;510G0==5 V =BM@=MB. (B>, ?02>4;5 ?VAL<5==V:0, O=K
40NFL G0;025:C?
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
040==5 9. (2 ?C=:BK)
0) =0947V ^ 2 V 7 0170F0x ?@K<5B=V:V, CB2>@0=KO 04 A;>20 ;VB0@0BC@0 (3).
1) MBKO ?@K<5B=V:V 7 O^;ONFF0 AV=>=V<0a)....................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
1)...................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
040==5 10. (1 ?C=:B)
07<>20 0) ?00A>1=Kx 15;0@CA:Vx ?VAL<5==V:0^.
1) 2VHG0 15;0@CA:09 ;VB0@0BC@K.
2) ?0;VBKG=09 AVBC0FKV ^ 47O@6025.
56
CZŚĆ II PISANIE WAASNEGO TEKSTU
Ta część zawiera dwa tematy sprawdzające umiejętność pisania własnego tekstu
w związku z tekstem literackim zamieszczonym w arkuszu. Wybierz jeden z nich
i napisz wypracowanie. Wybrany temat podkreśl.
"M<0 1:
@00=0;V7C9 D@03<5=BK 0?02O40==O /=0 0@HGM^A:030 5;0O A0@>:0, 72O@=V ^203C
=0 A?>A01 ?0:070==O 7;0 ^ B2>@K.
/= 0@HGM^A:V, 5;0O !0@>:0
(?02O40==5 2>AL<05 A:0@>G0=0)
K, ?0=>25, 25405F5 0:@C60=05 FQ<=K< ;5A0< 2>75@0 /7=0, 475 ?025BK: >;0F:V, !5156A:V V 525;LA:V. 540;Q:0 04 B03> 2>75@0 1K^ 2O;V:V <0Q=B0:,
6K^ C V< ?0=, O:>30 V FO?5@, CA?0E0<, V Q= <5^ ?0440=KE
C BKE B@>E ?025B0E.
K: 2>AL B>9 ?0= !:0<0@>E0 1K^ =0472KG09 =5A?0:>9=030 =>@02C, D0=01M@;V2K
V EFV2K, 40 ACA547O^ 5747V^ B>;L:V 7 ?@MBM=7VOHK V 70^AQ4K AC47V^AO, :@K^47V^
154=KE, C4>^ V AV@>B. /3> ?0440=KO <5;V ?5:;0 =0 3MBK< A25F5.
M4:0 EB> =025420^ O3> 4><. @K V< =504ABC?=0 1K^ 2O;V7=K G>@=K A010:0. !;C3V
70E>47V;V ^ ?0:>9 B>;L:V B04K, :0;V Q= A2VAB0< 4020^ 7=0FL, HB> =5EB0 7 VE ?0B@M15=.
!:0<0@>E0 1K^ 047V= C ?0:>V.[...]
V6 BK<, :0;V Q= ?5@01V@0^ C 4C<:0E @>7=KO A?>A01K, O: ?02O;VGKFL A205
^;040==V, =0 7O<;N 0?CAFV^AO 25G0@ V HM@K 7<@>:. 5G0:0=0 =04 O3> 6KB;>< ?02VA;V
E<0@K, 70HC<5^ 70 AFO=>N 25F5@ V ;V=C^ 4>646. # ?0:>V FQ<=0, B>;L:V FLHK1K.
547L !:0<0@>E0 0G=C^AO 04 4C<0:, O: 1;VA:02VF0 0A2OFV;0 ?0:>9 V Q= C10GK^,
HB> =59:0O 47V^=0O V AB@0H=0O ?>AB0FL AB0VFL C :CB:C ;O 472O@M9. = A?0;>E0=0
70:@KG0^, AB0^ :;V:0FL 40 AO15 ;Q:0O^, 0;5 3@K<>BK V HC< 25B@C 3;CHK;V :@K:, =VEB>
=5 ?0GC^ ?0=0 V =5 ?@K153.
KA>:0O, EC40O ?>AB0FL ?04KH;0 40 O3>.
5 :@KGK, A:070;0 O=0. VEB> =5 ?0GC5 B2>9 3>;0A, V B2>9 G>@=K A010:0
<>F=0 A?VFL.
%B> BK V O: AN4K B@0?V^?
0G0:09 :@KEC V ?@0 ^AQ 4025405HAO, :06CGK 3MB0, ?@K2V4 2K:@0A0^ 03>=L
V 70?0;V^ A25G:C, O:0O AB0O;0 =0 AB0;5 ?5@04 ;NABM@:0<.
@K A2OB;5 !:0<0@>E0 ^10GK^ 47V^=05 AB20@M==5: G0;025:0 =0 B0=NA5=L:VE
=030E, EC4K, 2>GK :@C3;KO, 4@>1=K< V 2>AB@K< B20@0< ?04>1=K 40 ?BCH:V. 0:@KG0^
?0= 4@K3>B:V< 3>;0A0<: /:V 60E;V2K B20@! V40FL, ?5@040 <=>N 7;K 4CE.
5 :@KGK, O ?04>1=K 40 FO15 V <03C B015 H<0B 4>1@030 7@01VFL.
'03> BK AN4K ?@K9H>^, 4K B0: FVE0, HB> V A010:0 =5 ^GC^? [...]
!O47L C A20Q :@MA;0, AC?0:>9AO, V ^AQ @0A:06C B015. / 4=Q< 04?0GK20N, 0 ?0A;O
70E04C A>=F0 1;C:0N ?0 A25F5 V 2K25420N, ?@0 HB> ;N47V 4C<0NFL, ?@0 HB> 302>@0FL,
HB> O4CFL V ?'NFL. 540N A0:@MB, O: =0A;0FL <>F=K A>= =0 A010: V 20@BC; A;CE0N, ?@0
HB> 302>@KFL ?@0AB0;N47V= V 2K25420N 4C<:V ?0=>^; <0Q 2>:0 ECB:05, 0 A;KE B0:V B>=:V,
HB> 70 AFO=>N (=OE09 3MB0 1C4CFL =09B0^AF59HKO B20@C E0@0:B0@K ;N4759, 7N V ?046C
?@07 <0;5=L:CN HGK;V=:C, V 4725@K =5 A:@K?OFL, :0;V O VE 04GK=ON.[...]
57
/ ?0A;0=5F 5;09 !0@>:V, 402540^AO ?@0 B205 ?0 EB> 6 B0O 5;0O !0@>:0, O:CN BK ^A?><=V^?
! 5;0O !0@>:0 AFV, ?>AB0FL
2KA>:0O, 25;VG=0O; 0475==5 7 40@03VE 4KO<5=B0^ V ?5@;0^, 6K25 ^ ?0;0FK, O:>30 BK OHGM
=V:>;V =5 10GK^, Q9 :;0=ONFF0 1030BKO ?0=K V 2K, 4CEV ?0 O5 7030475
7401K20NFL A:0@1K 7 7O<;V V <>@0, 47V:VE O: ?0:>@;V2KO A010:V, 70^AQ4K 30B>2KO Q9 A;C6KFL. !;>20<, O=0 <0F=59H0O 70 ^AVE
G0@=0:=V6=V:0^. ">;L:V G0A0< C1V@05FF0 ^ ?Q@K 15;05 ?BCH:V, :0;V E>G0 10GKFL BKE, EB>
A?@KO5 Q9: V VE C7=030@>46205, C71030G05, @>1VFL HG0A;V2K ;54=K !:0<0@>E0, 3;547OGK =0 ?0A;0=F0, 2K<02V^:
7V^=KO V =57@07C<5;KO @MGK <=5 302>@KH.
0^B@0 3MB09 ?0@>N O 1C4C ^ FO15, V 5;0O !0@>:0 ?@K;OFVFL C B2>9 4><
04?0GKFL. 0AB0@09AO ?@K=OFL O5 4>1@0 V 1C47L C @07<>25 010G;V2K; 0?>^=0GK ;Q:0V
=OE09 =5 70E>47OFL C B2>9 ?0:>9, =OE09 ?5@HK 2V7VB 3MB05 ?0=V 1C475 B05<=K. [...] ">;L:V
A:070^ 3MB0 70;OB05 ^ 20:=> A0@>:0, 1>;LH0O V 73@01=59H0O 70 V=HKE A0@>:, ?Q@K =5 Q9
15;KO, O: A=53, 2>GK G>@=KO. ?CAFV;0AO =0 AB>;. 47V^;5=K 30A?040@ ?03;O405
=0 6202KO V V<:;V2KO @CEV ?@K3>605 ?BCH:V. ;OF5;0 =0 ?04;>3C V ^ :0 AB0VFL
?0AO@>4 ?0:>O :015B0 G0@>^=05 :@0AK: @>AB 2KA>:V, B20@ @C6>2K, 2>GK 2O;V:VO, ?>^=KO
?@K201=0AFV, =0 30;025 V =0 ^AV< 0475==V 7VE0FOFL 4KO<5=BK V :0HB>^=KO :0!:0<0@>E0 0A;C?O=5^, A;>20 2K<02VFL =5 0A<5;L205FF0. /=0 6 B0:V20?5@0?K=V;0 <0^G0==5:
0;V ;OF5;0, 4K: 10GK;0 ?@K3>6KO 3>@K V ;OAK 3MB05 :@0V=K, BCB 25;L07Q@. C<0N, 6KE0@0< =VG>30 =5 1@0:C5?
"0:, ?0=V, A:070^ 7 ?0:;>=0< FVEV< 3>;0A0< 30A?040@. 0HKO ?@K@>40 040@K;0 ^AV<, HB> B>;L:V B@M10 G0;025:C.
/ 40^=> <5;0AO ?01K20FL BCB, A?07=0FL 3MBK :@09 V O3> 6KE0@>^. !?047ONAO,
HB> 7=094C BCB A015 7KG;V2KE ?@KOF5;O^.
(<0B EB> 1C475 <5FL 70 HG0AF5 ^10GKFL ?0=V.
O: <0NFF0 BCBM9HKO ?0440=KO?
O=K HG0A;V2KO. 0 ;C30E 402>;V B@02K 4;O 2O;V:VE G0@>40^.
5;0O !0@>:0 A5;0 =0 :@MA;0, 0 ?0= !:0<0@>E0 ;O O5. >^30 0?02O40^ Q9
?@0 15@03V @KAK V 72V=K. 0A:0720^, EB> ^ 20:>;VF0E O: 6K25, O:CN A;02C <05 AO@>4
ACA547O^, O:VO 40E>4K 7 D0;L20@:0^. 0A:0720^, O: 30=4;NNFL 7 K30N, :0;V @070;LNFF0
2OA=>N @M:V, V O:0O 2K3040 04 B03> 6KE0@0< 3MB030 :@0N. 07<>20 157 ?5@0?K=:C
FO3=C;0AO 40 ?>^=0GK.
/ OHGM =02540N 3MBK :@09. BK ?07=0Q1@K[...]
# ECB:V< G0A5 ?0G0;V A?@0^460FF0 ?@04GC20==V ?@>ABKE ;N4759. "0O AB@0H=0O
G0@0^=VF0 ?0B05<=0 @070A;0;0 20 ^A5 10:V H:>4=V:0^, :01 O=K :@K^47V;V 154=KE AO;O=.
[...] >9=KO :0@>2K, CA5 04@07C, ?0G0;V A>E=CFL, V <0;0:> ^ VE 7CAV< ?@0?0;0.
OAA?@MG=0, G0@K. 0 ^AVE 20:>;VF0E 1K;V GC20FL A:0@3V V =0@0:0==V, 4K =5 <>6=0 1K;>
^2540FL, 04:C;L ?@K9H;> B>5 7;>. K?04:0< 047V= 20@B0^=V: 7 ;VH:>20, ?5@04 A0C7KE>40< A>=F0 2O@B0^HKAO 404> A0@>:0, 15;0O, O: A=53, 2K;5F5;0
7 E0BK 04=05 :015BK, O:>9 ?0= C B>9 2QAFK ?01C4020^ =>2CN E0BC 7 25;V70@=K:=00@B0^=V: @0A:070^ 3MB0 V=HK<. !B0;V ?0407@020FL. [...] 0@MHF5 ?@0 ^AQ 402540;VAO
47V^=K< GK=0<. 0;V G0@0^=VF0 =0 C?0;;5, AE020^HKAO ^ 47V:V< ;5A5, 1@0;0
^ ?@K30@HGK @0AC V 70:;V:0;0 7;KE 4CE0^, :01 O=K, 71V@0NGK 7 CAVE 20:>;VF <0;0:>,
=0?0^=O;V O5 ?>AC4, 0 =0=OB0O 70 :>;L:V 47Q= ?5@04 BK< ?0E>;:01, =5 2540NGK ?@0
1
?0E>;:0 służąca
58
=0<5@K A205 30A?04K=V, ?02K?5@0:C;V^HK, ?0AB02V;0 ACHKFL. ;KO 4CEV, =5 ^10GK;V 3MB030, FM;CN =>G =0AV;V <0;0:>,
2K;V20;V =0 ?04;>3C, V @0=VF0N ^AO 2QA:0 ^10GK;0, HB> 7-?04 G0@0^=VFK=09 E0BK ?;K25
3;K1>:0O <0;>G=0O @0:0. 5 V<3=5==0 ?5@0B20@K;0AO ^ ?BCH:C V 04;OF5;0 =5475 40;Q:0.
"04K 1K;> H<0B 70;><0^ C 6KF5, 7'O2V;VAO B0:VO ?>@AB:VO1 72O@:V, HB> 701VFL VE
1K;> =5<03GK<0, V O=K ?0 01>@0E AB@K3;V 025G0:, 0 =0 ?G0;L=V:V, 71V@0;V @0 A20Q ;N47V,
@0747V@0;0 AM@F0 2KFFQ 20^:0;0:0^.
(B> 6 ?>BK< 740@K;0AO 7 ?0=0< !:0<0@>E0< V V=HK!0@>:V?
5;0O !0@>:0, GCNGK ;N4A:VO ?@0:;Q=K V 402540^HKAO 04 4'O1;0^, HB>
AB@0;LFK 7 =01VBKG0FL 70 QN, 04;OF5;0 40;Q:0 V 1>;LH =5 7'O^;O;0AO
^ =0HK< :@0V. ;5 7;>, O:>5 O=0 ?0:V=C;0, @0A?0^7;>AO ?0 =020:>;;V. "KO, HB> ?V;V 2V=>
70 O5 740@>^5, ?'NFL A;Q7K =OHG0A=030 ;N4C. 0= !:0<0@>E0 2K5E0^ 7 3MB05 20AFV,
V :06CFL, 1KFF0< Q= C ?0;0FK 5;05 !0@>:V ^ 01;VGGK AB@0H=030 O5 =57;VG>=KO A:0@1K.[...]
/. 0@HGM^A:V, K1@0=KO B2>@K, #:;040==5, ?@04<>20 V :0<5=B0@KV V:>;K %0^AB>2VG0, V=A: 1998,
AB0@. 205, 206, 207, 209-210, 212, 213 V 214.
1
?>@AB:V szybki, zwinny
59
"M<0 2:
0@0^=09 A?>A01 ?@04AB0^;5==O <0BK2C @07;C:V 7 @047V<09 V 2O@B0==O 404>C 25@H0E #;047VA;020 !K@0:><;V CA5; V /=:V C?0;K # 2K@09.
#;047VA;0^ !K@0:><;O, CA5;
V<:0 =04E>47VFL, 72VA;V BC<0=K,
25F5@ :@CFVFL V A2VHG0.
0 =515 FQ<=KE E<0@ :0@020=K.
CA5; C7=O^AO V 704C<0=K
0?;K^ ?02>;L=0 =0 @6KHG0.
!5^ V :;O:>G0, ?04=O^HK =>3C,
K9 6:0.
M^=5, Q= 4C<:C ^74C<0^ 3;K1>:0,
#6> 2K1V@0FF0 ^ 40@>3C.
�>1@0 =0 2K@09 ;OF5FL FO?;59HK,
010GKFL 47V2K ^ GC61V=5,
!>=F0 =04 V;0< 03>=L OA=59HK,
4C<0FL 4C<:C ?@0 :@09 BCBM9HK
0 ?V@0 B>;L:V... B>;L:V 2540<0 >3C,
&V A<5@FL ^ 40@>75 01010GC 6 Q<0= V 07O@K=C?!
!O4C 6 =0 :C?FK 3C?!
/ 6 BCB @047V^AO, 475 3MB0 E0B:0,
(G0AFO 7=0^ 47O=L:V =O@M4:V:
AL BCB, 475 2K30= V A5=060B:0,
K20;0, :>AVFL :0AF>^ 3@0<04:0,
;O:>GCFL 6>=:0 V 475B:V.
>1@0 6 BCB 1K;0!.. &O?5@ =5 7=0N,
&V =5 70?;0GC ?0 73C15!
&V, ?@K;OF5^HK 2OA=>9 7 2K@0N,
=O74> 70AB0=C =0 4C15!
04 1K 70AB0^AO ^ 3MB09 AB0@>=FK,
75 AB@0E =5 AB@0HKFL, =V 3>@0,
B>;L:V 1>;59 =5 3@M5 A>=F0,
K9 =O<0 :>@=FK,
!=53 BCB ?0AK?;5 CA:>@0.
"0: ?06C@K^HKAL 4C<:0N HGK@09,
CA5;, C7=O^AO ?02>;V,
0?;K^ ?0 =515 :C4KAL =0 2K@09
(C:0FL V HG0AFO V 4>;V.
5@0:;04 /=:V CGK=K
0A0 =O1QA0^ =0 7O<;V BCBM9H09, 5;0@CA:0O ?>;LA:0<>^=0O ?0M7VO %% AB03>447O,
#:;040==5, ?@0<>20 V :0<5=B0@KV #;047V60
/=:0 C?0;0, # 2K@09
0HC<5;0 =C4=0 2>A5=L
(C<0< ;VAFO^, HC<0< A>A5=,
0^HK 2>;N E6=> 7 3>=O^ 5;0@CAV
2K@09 2K;OF5;V 3CAV,
0?;K;V ^40;L H=C@0<.
!;540< 7 2K@05<, 7 3CAO0;OF5;V 4C<:V A0 !M@F0 ^A:0;KE=C;V;
A:0;KE=C;V 4>;V ?;5A=O9,
720;VAO :07:09-?5A=O9,
A9, 20<, 3CAV-2K@09=VFK,
KFL =O4>^30 ^ GC60=VFK,
=>^ : =0< ?@K?;K25F5,
=>^ 20A 1C4CFL ACAB@0:0FV
0HK @MG:V, A5=060FV,
0H0 A>=F0 ^ F25F5.
9, 2K, 3CAV-3C47VF5;L:V,
5 701C475F5 7O<5;L:V,
75 47OF59 ?;047V;V,
75 2K <5AOGK: AB@0G0;V,
75 2K 7>@:V ?04;VG0;V,
;020;V, E047V;V.
=0N, 7;>6KF5 BCB :>AFV,
">;L:V 7;QB05F5 ^ 3>AFV
A2O6KFV 3@C47V:
K =5 ^<55F5 9HGM, 3CAV,
K@0:0FF0 5;0@CAV,
/: C<5NFL ;N47V.
/. C?0;0, K947V 7 AM@F0<, O: 7 ?0E>4=O9!.. K1@0=05, V=A: 1982, AB0@. 150-151.
61
OCENIANIE
POZIOM ROZSZERZONY
Część I rozumienie tekstu
Maks.
Pkt
Nr.
liczba pkt
Odpowiedzi cząstko- Uwagi
zad
we.
15
1. 0 1
2. /3>=09 :@K=VF09 7'O^;O5FF0 ;N1>^ 40 2 1 1- za podanie
;VB0@0BC@K V 7 6040==O ?VA0FL B0:, O: jednego argumentu
;N1V3. VAL<5==V: ?02V=5= 6040FL <0;>9 :>;L:0AFV 2 1 1- za podanie ilości
GKB0G>^ (?M^=0 AB>;L:V, :01 ?@0:0@AO< N). O;V:0O :>;L:0AFL GKB0G>^
A254GKFL 01 <>475, O:0O ?@0O:0AFV :=V60:.
4. 0) =0?@. 35@>V :=V3V / ?>AB0FV, O:VO 2 1 1- za samą definicję
2KABC?0NFL C :=V75; bądz za same
synonimy
1)?>AB0FV, 35@>V, 0A>1K
5. VB0@0BC@0 3MB0 2V4 <0AB0FB20, 0A=>209 O5 2 1 1- za pełne
QAFL HB>ALFV 0?VA0=05. C@=0;VABK:0- 2V4 wyjaśnienie jednego
01A;C3>^20==O, 0A=>209 O:>30 QAFL 0?VA0==5 zagadnienia i
@MG0VA=0AFV. częściowe drugiego
6. ">5, HB> O=K AB20@0NFL B>;L:V 475;O 1
70?0^=5==O =VH0^ C =0@>4=09 ;VB0@0BC@K, 0
=5 4>A;540< A20Q9 ^;0A=09 0A>1K.
7. MBK =540x>? 2K:;V:05 B>5, HB> ^ 1
15;0@CA:09 ;VB0@0BC@K 40AN;L =5 1K;>
ACA25B=09 7=0:05, HB>
ACG0A=K GKB0G =5 0B@K<;V205 B03>, G03>
G0:05 04 <0AB0F:09 :=V3V.
8. =D0@<0FKV, 70102C, =03>4K 4;O 1
@072060==O^ =0 0:BC0;L=KO BMC7@CHM==5 V 704C9. 0) ;VB0@0BC@0?04>1=K, :0;O;VB0@0BC@=K, 2 1 1- za wyszukanie
:207V;VB0@0BC@=K. przymiotników
1) #A5 ?@K<5B=V:V 0107=0G0NFL HB>AFV =5 40
:0=F0 ;VB0@0BC@=05, O:>5 B>;L:V 7=5H=5
04=>AVFF0 40 ;VB0@0BC@K.
10. 1 1
62
Część II pisanie własnego tekstu
Temat 1:
Analizując i interpretując fragmenty opowiadania Jana Barszczewskiego Biała sroka
( Biełaja saroka ), zwróć uwagę na sposób ukazania zła w utworze.
Punktacja
Kryteria oceny argumentacji tematu
25
Określenie charakteru utworu (zwrócenie uwagi na jego
1.
1. ludowość / mitologiczność / legendarność, alegoryczność 0 1
Argumentacja
przesłania)
tematu
Identyfikacja głównych postaci utworu:
- Skamarocha- chciwy szlachcic, skłócony z sąsiadami
2. 0 3
- posłaniec Białej Sroki- zły duch
- Biała Sroka- władczyni północnego kraju, czarownica
Zwrócenie uwagi na metaforyczne znaczenie postaci:
- Skamarocha- ciemiężyciel, zły pan, tyran, gotów wszystko
3. poświęcić dla pieniędzy 0 3
- posłaniec Białej Sroki- kusiciel, pozorny przyjaciel
- Biała Sroka- alegoryczne wcielenie zła
Określenie kwestii dobra i zła na poziomie treści utworu:
- wspólna walka poszkodowanych ze złem
4. - zwycięstwo dobra (czarownica opuściła kraj, Skamarocha 0 3
zmienił się w niedzwiedzia)
- różne postaci zła, solidarnie działające
Zwrócenie uwagi na sposoby budowania nastroju:
- elementy przyrody: wiatr, burza, noc
5. - symbolika kolorów (czarny pies, biała sroka) 0 3
- gra światła i cienia (świeca, lustro, cienie postaci)
- dialogi między bohaterami (powtórzenia jak zaklęcia)
Wskazanie elementów mitologii ludowej:
- wiara w złe moce
- wiara w przesądy (biała sroka jako zapowiedz
6. 0 3
nieszczęścia)
- znaczenie święta kupały dla walki ze złymi duchami
- wiara w czary
Zwrócenie uwagi na formę utworu:
- dialog narratora (szlachcica Zawalni) ze słuchaczami
7. (zwroty do słuchaczy, np. wy, panowie , ich pytania) 0 3
- prosty język i niewyszukane słownictwo
- dynamizacja akcji poprzez wprowadzenie dialogów
Wprowadzenie kontekstu społeczno-historycznego:
- określenie miejsca i czasu akcji (ziemia Połock, XIX wiek)
- zwrócenie uwagi na rozwarstwienie społeczeństwa i jego
8. 0 2
znaczenie (zły szlachcic, dobry / mądry / sprytny lud)
- odniesienie tematyki do sytuacji na ziemiach białoruskich
po rozbiorach Rzeczypospolitej
63
Przedstawienie wniosków:
- pełne- podkreślenie alegoryczności postaci, powiązań 4
treści z folklorem, próba interpretacji utworu w kontekście
społeczno-historycznym (potępienie kolaborujących
przedstawicieli szlachty, wiara w prosty lud, w odrodzenie
9.
kraju)
- częściowe- wskazanie na alegoryczność postaci, związki z (2)
folklorem
- próba podsumowania- zwrócenie uwagi na różne ujęcia zła (1)
w utworze (różne postacie je reprezentujące)
2. Język Kryteria oceny języka i kompozycji 20
a) składnia 6
i fleksja
Poprawna i nie schematyczna składnia i poprawna fleksja. 6
Na ogół poprawna składnia i fleksja. 4
Mimo błędów składnia i fleksja nie zakłócająca komunikatywności
2
języka.
b) słownictwo, 8
frazeologia, styl Bogate i zróżnicowane słownictwo i poprawna frazeologia,
6
swobodny i żywy styl.
Na ogół wystarczające słownictwo, poprawna frazeologia,
4
komunikatywny styl.
Na ogół poprawne słownictwo i na ogół komunikatywny styl 2
c) ortografia, 4
interpunkcja Na ogół bezbłędna ortografia, na ogół poprawna interpunkcja. 4
Błędy ortograficzne z przewagą drugorzędnych
2
i interpunkcyjne.
3. Kompozycja 2
Funkcjonalna wobec tematu, spójna, logiczna. 2
Trójdzielna, spójna, graficzne wyodrębnienie głównych części. 1
64
Temat 2:
Porównaj sposób ujęcia motywu rozstania z ojczyzną i powrotu do domu w wierszach
Bocian ( Busieł) Władysława Syrokomli i Do ciepłych krajów (U wyraj) Janki Kupały.
1. Kryteria oceny argumentacji tematu Punktacja
Argumentacja 25
tematu
1. Dostrzeżenie podobieństw utworów:
określenie typu liryki (patriotyczna),
sytuacja liryczna: liryka wyznania, monolog,
wskazanie na topos wędrówki i powrotu,
wskazanie na podobieństwo przestrzeni poetyckiej 0 6
(ziemia białoruska, jesień, odlot ptaków), - 2 pkt
nazwanie uczuć: smutek z powodu rozstania,
niepokój o los swój i najbliższych, tęsknota i
przywiązanie do ziemi ojczystej 2 pkt
2. Wskazanie na wzajemne powiązania i wpływy kultury
polskiej i białoruskiej (kontekst białoruski wiersza
0 1
Syrokomli).
3. Zinterpretowanie tytułu każdego z wierszy:
wskazanie na symboliczne znaczenie tytułów, 0 2
zwrócenie uwagi na symbolikę wyrazu wyraj .
4. Dostrzeżenie różnic między tekstami:
wiersz Bocian (tłumaczenie), wiersz Do ciepłych krajów
(oryginalny tekst),
struktury: w wierszu Syrokomli połączenie bezosobo-
wego opisu sytuacyjnego z monologiem (cytowanie myśli
bociana); w wierszu Kupały bezosobowa refleksja na
temat przywiązania do ojczyzny (zwrot do lecących gęsi), 0 6
przesłania: np. w wierszu Kupały oprócz motywów
przywiązania, tęsknoty i miłości do ziemi ojczystej
pojawia się motyw zdrady, wyrzeczenia się Białorusi 2 pkt
języka: np. kolokwialność monologu w wierszu Syrokomli,
Do ciepłych krajów J. Kupały wykorzystanie typowych dla
twórczości ludowej wykrzykników i zdrobnień. 2 pkt
5. Identyfikacja użytych przez poetów środków stylistycznych i
określenie ich funkcji:
- epitetów
- metafor 0 4
- apostrof
- personifikacji
- symboli
6. Problem powrotu do domu:
- w wierszu Kupały- dowód na wierność ojczyznie,
pochowanie w ziemi ojczystej 0 2
- w wierszu Syrokomli- marzenie (odlot jako konieczność,
dom- wszystko, co najlepsze)
65
7. Wniosek:
pełny: np. dostrzeżenie patriotycznego charakteru obu 4
wierszy, podobieństwa kreacji obrazu ojczyzny i określenia
uczuć towarzyszących rozłące z krajem, rozpoznanie
znaczenia symboli: bociana, gęsi, ciepłych krajów oraz
wskazanie na polski i białoruski kontekst porównywanych
wierszy,
częściowy: wskazanie na symboliczne ujęcie tematu rozłąki (2)
i przywiązania do kraju, na idylliczność wspomnień o ziemi
ojczystej,
próba podsumowania: lakoniczne stwierdzenie, że (1)
wiersze poświęcone są problematyce rozłąki z ojczyzną.
2. Język Kryteria oceny języka i kompozycji 20
a) składnia 6
i fleksja Poprawna i nie schematyczna składnia i poprawna fleksja. 6
Na ogół poprawna składnia i fleksja. 4
Mimo błędów składnia i fleksja nie zakłócająca
2
komunikatywności języka.
b) słownictwo, 8
frazeologia, styl Bogate i zróżnicowane słownictwo i poprawna frazeologia,
6
swobodny i żywy styl.
Na ogół wystarczające słownictwo, poprawna frazeologia,
4
komunikatywny styl.
Na ogół poprawne słownictwo i na ogół komunikatywny styl 2
c) ortografia, 4
interpunkcja Na ogół bezbłędna ortografia, na ogół poprawna interpunkcja. 4
Błędy ortograficzne z przewagą drugorzędnych
2
i interpunkcyjne.
3. Kompozycja 2
Funkcjonalna wobec tematu, spójna, logiczna. 2
Trójdzielna, spójna, graficzne wyodrębnienie głównych części. 1
66
OKE
OKE
GDACSK
POZNAC
OKE
AOMŻA
OKE
WARSZAWA
OKE
AÓDy
OKE
WROCAAW
OKE
JAWORZNO
OKE
KRAKÓW
Centralna Komisja Egzaminacyjna
ul Aucka 11, 00-842 Warszawa
tel. 022 656 38 00, fax 022 656 37 57
www.cke.edu.pl ckesekr@cke.edu.pl
OKE Gdańsk OKE Aódz
ul. Na Stoku 49, 80-874 Gdańsk, ul. Praussa 4, 94-203 Aódz
tel. (0-58) 320 55 90, fax.320 55 91 tel. (0-42) 634 91 33 s: 664 80 50/51/52
www.oke.gda.pl komisia@oke.gda.pl fax. 634 91 54
www.komisia.pl komisja@komisja.pl
OKE Jaworzno OKE Poznań
ul. Mickiewicza 4, 43-600 Jaworzno ul. Gronowa 22, 61-655 Poznań
tel.(0-61) 852 13 07, 852 13 12, fax. 852 14 41
tel.(0-32) 616 33 99 w.101
www.oke.poznan.pl
fax.616 33 99 w.108, www.oke.jaw.pl
sekretariat@oke.poznan.pl
oke@oke.jaw.pl
OKE Kraków OKE Warszawa
al. F. Focha 39, 30-119 Kraków ul. Grzybowska 77, 00-844 Warszawa
tel.(0-12) 618 12 01/02/03, fax.427 28 45 tel. (0-22) 457 03 35, fax. 457 03 45
www.oke.krakow.pl oke@oke.krakow.pl www.oke.waw.pl info@oke.waw.pl
OKE Aomża OKE Wrocław
ul. Nowa 2, 18-400 Aomża ul. Zielińskiego 57, 53-533 Wrocław
Tel/fax. (0-86) 216 44 95 tel. sek. (0-71) 785 18 52, fax. 785 18 73
www.okelomza.com www.oke.wroc.pl sekret@oke.wroc.pl
sekretariat@oke.lomza.com

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Matura Informator Język kaszubski
Matura Informator Język litewski
Matura Informator Język ukrainski
Matura Informator Język łaciński i kultura antyczna
2015 matura próbna JĘZYK POLSKI poziom rozszerzony ARKUSZ
motywy literackie matura 2016 język polski
Matura Informator Wiedza o tańcu
2015 matura INFORMATYKA poziom rozszerzony TEST I
2015 matura próbna JĘZYK POLSKI poziom podstawowy ODPOWIEDZI
2015 matura INFORMATYKA poziom rozszerzony KLUCZ I
Matura 2008 język polski poziom rozszerzony odpowiedzi
Matura 2008 język polski poziom podstawowy odpowiedzi

więcej podobnych podstron