„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
i NAUKI

Hanna Kanwal

Planowanie i organizowanie pracy opiekuńczej

346[03].Z1.01

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca:

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2005

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr Dorota Kaczor
mgr Aurelia Włoch






Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Katarzyna Maćkowska






Konsultacja:
dr inż. Bożena Zając






Korekta:
mgr Joanna Iwanowska

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 346[03].Z1.01
Planowanie i organizowanie pracy opiekuńczej zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu Opiekunka środowiskowa.










Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2005

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie ............................................................................................................3
2. Wymagania wstępne...................................................................................................5
3. Cele kształcenia...........................................................................................................6
4. Przykładowe scenariusze zajęć..................................................................................7
5. Ćwiczenia.....................................................................................................................11
5.1. Podstawowe pojęcia i procesy organizacji i zarządzania .......................................11

5.1.1. Ćwiczenia...........................................................................................................11

5.2. Diagnozowanie potrzeb i problemów .......................................................................14

5.2.1. Ćwiczenia...........................................................................................................14

5.3. Warsztat pracy opiekunki środowiskowej...............................................................18

5.3.1. Ćwiczenia...........................................................................................................18

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia........................................................................................19
7. Literatura ....................................................................................................................31

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie Opiekunka środowiskowa.

Modułowy program nauczania dla zawodu opiekunka środowiskowa składa się

z zestawu modułów kształcenia w zawodzie i odpowiadających im jednostek modułowych.
Dla każdej. jednostki modułowej opracowany został pakiet edukacyjny. Pakiet edukacyjny
zawiera poradnik dla nauczyciela oraz poradnik dla ucznia. Poradnik dla ucznia
skonstruowany jest tak, aby umożliwić uczniom ukształtowanie umiejętności, właściwych dla
tej jednostki modułowej.

W poradniku dla ucznia zamieszczono następujące części:

−

wymagania wstępne,

−

cele kształcenia,

−

materiał nauczania,

−

sprawdzian osiągnięć,

−

literatura.

Poradnik dla nauczyciela zawiera informacje i wskazówki niezbędne dla efektywnego

zorganizowania procesu kształcenia w jednostce modułowej. Zamieszczono w

nim

następujące części:
– wymagania

wstępne,

– szczegółowe cele kształcenia,
– przykładowe scenariusze zajęć,
– ćwiczenia,
– ewaluacja

osiągnięć ucznia,

– literatura.

Wymagania wstępne określają umiejętności, jakie uczeń powinien posiadać przed

rozpoczęciem pracy z poradnikiem. Należy zachęcić uczniów, aby zapoznali się
z wymaganiami i ocenili, czy je spełniają. Dotyczą one umiejętności, które uczniowie
ukształtowali podczas dotychczasowej nauki. Spełnienie wymagań wstępnych pozwoli
uczniom na skoncentrowanie się na kształtowaniu nowych umiejętności przewidzianych do
w jednostce modułowej.

Szczegółowe cele kształcenia określają umiejętności, jakie uczeń powinien ukształtować

w wyniku procesu kształcenia w jednostce modułowej. Przed rozpoczęciem zajęć należy
zapoznać uczniów z celami kształcenia, aby dowiedzieli się, czego się nauczą.

W poradniku dla nauczyciela zamieszczono dwa przykładowe scenariusze zajęć.

Wskazują one sposób prowadzenia zajęć dydaktycznych z wykorzystaniem metod zalecanych
w programie jednostki modułowej.

Materiał nauczania w jednostce modułowej podzielony jest na tematy. Dla każdego

tematu zamieszczono w poradniku dla nauczyciela ćwiczenia (tożsame z tymi, które znajdują
się w poradniku dla ucznia), które zawierają polecenie, wskazówki do realizacji, zalecane
metody nauczania-uczenia się oraz środki dydaktyczne. Wykonując poszczególne ćwiczenia
uczeń powinien ukształtować umiejętności wyszczególnione w jednostce modułowej.

Ewaluacja osiągnięć ucznia powinna zostać przeprowadzona za pomocą testów osiągnięć

szkolnych. W poradniku dla nauczyciela zamieszczono dwa przykładowe narzędzia pomiaru
dydaktycznego. Wszystkie zadania zamieszczone w testach obejmują treści objęte programem
nauczania oraz sprawdzają, czy uczeń osiągnął założone w jednostce modułowej cele. Każdy
test zawiera:
– plan testu sporządzony w formie tabelarycznej,
– punktację zadań,
– propozycję norm wymagań,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

– instrukcję dla nauczyciela,
– instrukcję dla ucznia,
– kartę odpowiedzi,
– zadania testowe i zadania praktyczne.

Ostatnim elementem poradnika dla nauczyciela jest wykaz literatury. Zawiera on

zarówno pozycje przydatne uczniowi dla pogłębienia wiedzy z zakresu programu jednostki
modułowej, jak i pozycje metodyczne.

Jednostka modułowa: Planowanie i organizowanie pracy opiekuńczej jest elementem

modułu Działalność opiekuńcza i socjalna. Moduł ten składa się z 6 jednostek:
– planowanie i organizowanie pracy opiekuńczej,
– posługiwanie się językiem migowym,
– wspomaganie

niepełnosprawnego w rozwiązywaniu problemów i zaspokajaniu potrzeb,

– organizowanie miejsca i przestrzeni mieszkaniowej podopiecznego,
– pielęgnowanie osoby niepełnosprawnej,
– przygotowywanie

posiłków osobie niepełnosprawnej.

Jednostka Planowanie i organizowanie pracy opiekuńczej zawiera podstawowe

informacje na temat organizacji i zarządzania w placówkach pomocy społecznej, metod
wykorzystywanych w pracy socjalnej oraz organizacji własnego warsztatu pracy opiekunki
środowiskowej i pozwala na ukształtowanie umiejętności niezbędnych do wykonywania tego
zawodu.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne w jednostce modułowej prowadzone były

różnymi metodami uwzględniającymi wszystkie strategie kształcenia wielostronnego.
Szczególny nacisk powinien zostać położony na wykorzystanie metod z zakresu strategii
problemowej (metody problemowe) i operacyjnej (metody praktyczne). Formy organizacyjne
pracy powinny być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej pracy uczniów do pracy
zespołowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

– wyjaśnić zasady komunikacji interpersonalnej,
– stosować metody i techniki aktywnego słuchania i udzielania informacji zwrotnej,
– charakteryzować psychofizyczne i społeczne aspekty rozwoju człowieka,
– stosować strategie rozwiązywania problemów,
– stosować strategie radzenia sobie ze stresem,
– opisywać powinności opiekunki środowiskowej,
– jasno

i

zwięźle wyrażać swoje opinie,

– uczestniczyć w pracy zespołu przyjmując różne role.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji ćwiczeń podanych w poradniku uczeń powinien umieć:

– scharakteryzować podstawowe zjawiska i procesy występujące w organizacjach

społecznych,

– określić zasady planowania i organizacji pracy,
– wskazać znaczenie planowania i organizacji pracy dla funkcjonowania placówki

opiekuńczej,

– scharakteryzować proces podejmowania decyzji,
– scharakteryzować metody i narzędzia diagnozowania problemów i potrzeb

podopiecznych,

– scharakteryzować metody pracy stosowane w pracy opiekuńczej,
– opracować plan opieki nad niepełnosprawnym w środowisku domowym,
– wykorzystać techniki komputerowe w dokumentowaniu wykonywanych zadań,
– określić zadania opiekunki środowiskowej,
– określić zasady pracy opiekunki z niepełnosprawnymi,
– zaplanować i zorganizować własną pracę,
– wskazać znaczenie współpracy z zespołem w osiąganiu zaplanowanych celów,
– wykazać się poczuciem odpowiedzialności za wykonywaną pracę,
– ocenić własne możliwości w zakresie niesienia pomocy niepełnosprawnym,
– wykonać zadania zgodnie z zasadami etyki zawodowej,
– określić zadania opiekunki środowiskowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz I

Temat: Cele główne i cele szczegółowe placówek typu opiekuńczego

Czas trwania zajęć:
– 45 minut – wprowadzenie i przygotowanie do wycieczki przedmiotowej,
– wycieczka

przedmiotowa,

– 90 minut podsumowania wycieczki przedmiotowej.

Cele kształcenia:

W wyniku przeprowadzonego procesu kształcenia uczeń będzie potrafił:

– identyfikować cele główne placówek typu opiekuńczego,
– identyfikować cele szczegółowe placówek typu opiekuńczego,
– analizować różnice pomiędzy celami różnych placówek typu opiekuńczego.

Metody nauczania-uczenia się:
– mini

wykład,

– wycieczka

przedmiotowa,

– dyskusja

frontalna.

Formy organizacyjne zajęć:
– praca

jednolita,

– praca

grupowa.

Środki dydaktyczne:
Poradnik dla ucznia.

Przebieg zajęć:
Część I – Przygotowanie do wycieczki przedmiotowej
1) Nauczyciel przedstawia uczniom cele zajęć oraz informuje o sposobie ich osiągnięcia

(wycieczka przedmiotowa).

2) Nauczyciel w formie miniwykładu przedstawia specyfikę celów organizacji pomocy

społecznej lub uczniowie zapoznają się z odpowiednim fragmentem tekstu w poradniku
dla ucznia.

3) Uczniowie zapoznają się z treścią ćwiczenia (ćwiczenie 2 w pkt.4.1.3) w poradniku dla

ucznia.

4) Nauczyciel podaje podstawowe informacje na temat placówek, do których zostanie

zorganizowana wycieczka (Dom Dziennego Pobytu, Dom Pomocy Społecznej).

5) Uczniowie na podstawie informacji zawartych w ćwiczeniu przygotowują dyspozycje do

obserwacji i zadawania pytań podczas wycieczki.

Część II – Wycieczka przedmiotowa

Uwaga: uczniowie powinni mieć możliwość rozmowy z przedstawicielem wizytowanej

instytucji.
Część III – Podsumowanie wycieczki przedmiotowej
1. Na podstawie informacji zebranych podczas wycieczki przedmiotowej uczniowie

w parach lub w grupach wypełniają tabelę zamieszczoną w ćwiczeniu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

2. Uczniowie prezentują efekty swojej pracy:

– cel

ogólny,

– cele

szczegółowe

wizytowanych instytucji, prezentują ich ofertę oraz wskazują specyfikę.

3. Uczniowie wskazują różnice pomiędzy odwiedzonymi placówkami w aspekcie oferty

oraz celów: głównych i szczegółowych.

4. Nauczyciel prowadzi dyskusję podsumowującą ukierunkowaną na związek pomiędzy

celem głównym a celami szczegółowymi oraz na znaczenie prawidłowego formułowania
celów i akceptowania ich przez personel dla sprawnego funkcjonowania placówki.

5. Nauczyciel ocenia pracę uczniów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz II

Temat: Kim jest opiekunka środowiskowa?

Czas trwania zajęć: 5 x 45 min

Cele kształcenia:

W wyniku przeprowadzonego procesu kształcenia uczeń będzie potrafił:

– sformułować jasno i logicznie swoje opinie i sądy,
– wskazać zadania opiekunki środowiskowej,
– wskazać wiedzę i umiejętności istotne w zawodzie opiekunki środowiskowej,
– wskazać cechy osobowości istotne w zawodzie opiekunki środowiskowej,
– wskazać normy etyczne obowiązujące w zawodzie opiekunki środowiskowej.

Metody nauczania-uczenia się:
– Fotojęzyk,

Formy organizacyjne zajęć:
– praca

jednolita,

– praca

indywidualna,

– praca

zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

Zestaw zdjęć czarno-białych przygotowanych przez nauczyciela, przedstawiających

osoby w różnym wieku, w różnych sytuacjach społecznych, np. samotnie siedząca staruszka,
rodzina przy stole, dziecko niepełnosprawne, osoba na wózku inwalidzkim itp.

Przebieg zajęć:
1. Nauczyciel przy pomocy uczniów przygotowuje miejsce przeprowadzenia ćwiczenia.

Stoliki powinny być ustawione tak, aby umożliwiony był swobodny dostęp z obu stron.

2. Nauczyciel rozkłada na stolikach przygotowane zdjęcia.
3. Nauczyciel zapisuje na tablicy temat zajęć i przedstawia instrukcję dotyczącą przebiegu

ćwiczenia (ćwiczenie 1 w pkt. 4.3.3.).

4. Uczniowie idąc wzdłuż stolików w jednym kierunku, przy zachowaniu ciszy (bez

komentowania), w skupieniu przyglądają się każdemu zdjęciu i dokonują wyboru tego ze
zdjęć, które według nich najlepiej odpowiada na postawione w temacie lekcji pytanie.
Wyboru dokonują bez zabierania zdjęcia. Po dokonaniu wyboru mogą odejść na bok.
Uczniowie mogą wielokrotnie przechodzić wzdłuż stolików nim dokonają wyboru. Na
tym etapie nie komentuje się wyboru. Sygnałem dla nauczyciela, że ta faza ćwiczenia
została zakończona jest odejście na bok wszystkich uczniów.

5. Na polecenie nauczyciela każdy uczeń bierze do ręki wybrana fotografię. (Uwaga: może

się zdarzyć, że więcej osób dokona wyboru tego samego zdjęcia – zajmują wtedy miejsca
obok siebie.)

6. Uczniowie zajmują miejsca w kręgu wraz z nauczycielem, który kieruje przebiegiem

ćwiczenia.

7. Uczniowie prezentują wybrane zdjęcia klasie, a następnie po kolei przedstawiają

uzasadnienie swojego wyboru (kolejność wypowiedzi dowolna).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

8. Po zakończeniu uzasadnienia pozostali uczniowie zadają pytania, a nauczyciel

ukierunkowuje ich wypowiedzi na:
– zadania

opiekunki,

– wiedzę i umiejętności opiekunki,
– cechy

osobowości opiekunki,

– zachowania

etyczne

opiekunki.

9. Nauczyciel dokonuje podsumowania prezentacji i dyskusji wskazując ponownie istotne

aspekty pracy opiekunki środowiskowej.

10. Uczniowie dzielą się na forum grupy własnymi refleksjami na temat zastosowanej

metody i efektów zajęć.

11. Nauczyciel dokonuje oceny pracy uczniów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5. ĆWICZENIA

5.1. Podstawowe pojęcia i procesy organizacji i zarządzania

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Masz za zadanie zapoznać się z działalnością instytucji opiekuńczej typu środowiskowy

dom samopomocy dla osób niepełnosprawnych. Jakie elementy powinny być przedmiotem
Twojej analizy?

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przypomnieć sobie cechy organizacji oraz elementy występujące we wszystkich
organizacjach,

2)

wskazać elementy organizacji uwzględniając specyfikę placówki opiekuńczej,

3)

wskazać sposoby analizowania działalności placówki w zakresie każdego z elementów,

4)

opracować wyniki swojej pracy i zaprezentować je na forum klasy,

5)

uczestniczyć w dyskusji podsumowującej.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

− Ćwiczenie powinno być wykonane indywidualnie, w parach lub w grupach,

podsumowanie ćwiczenia należy przeprowadzić z wykorzystaniem metody dyskusji
frontalnej.

Środki dydaktyczne:

− źródła informacji m.in. statuty organizacji społecznych, duże arkusze papieru, mazaki,

tablica flip – chart.

Ćwiczenie 2

Po zapoznaniu się z działalnością dwóch różnych placówek typu opiekuńczego, np. Dom

Dziennego Pobytu, Dom Pomocy Społecznej określ cele tych instytucji i wskaż występujące
pomiędzy nimi różnice.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wziąć udział w wycieczce przedmiotowej do wskazanych placówek i zapoznać się z ich

ofertą,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

2) zastanowić się, czym różnią się obie instytucje, co dla każdej z nich jest specyficzne,
3) wskazać cel główny każdej z tych instytucji wynikający z ustawy o pomocy społecznej,
4) wychodząc od celu głównego określić cele szczegółowe obu tych instytucji

uwzględniając aspekt:

–

profilaktyczny,

–

socjalny,

–

aktywizujący,

–

integracyjny,

5) opracować wyniki swojej pracy (wpisać do tabeli) i zaprezentować je na forum klasy,

Aspekt:

Dom Dziennego Pobytu

Dom Pomocy Społecznej

Profilaktyczny

Socjalny

Aktywizujący

Integracyjny

6) uczestniczyć w dyskusji podsumowującej ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:
Dla prawidłowego wykonania zadania należy zorganizować wycieczkę przedmiotową,

następnie uczniowie wykonują ćwiczenie indywidualnie, w parach lub w grupach.
Podsumowanie ćwiczenia należy przeprowadzić z wykorzystaniem metody dyskusji
frontalnej.

Środki dydaktyczne:

– duże arkusze papieru, mazaki, tablica flip – chart.

Ćwiczenie 3

Dokonaj analizy działalności ośrodka wsparcia dla osób starszych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odwiedzić wskazaną instytucję,
2) zapoznać się z jej statutem,
3) zapoznać się ze strukturą organizacyjną tej instytucji,
4) ustalić jacy specjaliści (pracownicy) stanowią kadrę tej instytucji,
5) ustalić zasady uczestnictwa, tryb przyjęcia oraz jakie usługi świadczone są przez tą

instytucję,

6) określić cel ogólny i cele szczegółowe realizowane przez tę instytucję,
7) ustalić, jakie zadania służą realizacji danego celu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

8) ustalić, z jakich zasobów korzysta instytucja,
9) wyniki swojej pracy opracować w formie sprawozdania i zaprezentować na forum klasy,
10) uczestniczyć w podsumowaniu ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

Dla

prawidłowego wykonania zadania należy zorganizować wycieczkę przedmiotową,

lub (jeżeli jest możliwa analiza więcej niż jednej instytucji) można wykorzystać metodę
projektów. Uczniowie wykonują ćwiczenie (dokonują analizy poszczególnych aspektów oraz
przygotowują sprawozdanie) indywidualnie, w parach lub w grupach. Podsumowanie
ćwiczenia należy przeprowadzić z wykorzystaniem metody dyskusji frontalnej.

Środki dydaktyczne:

– duże arkusze papieru, mazaki, tablica flip – chart.

Ćwiczenie 4

Z dokonanego rozeznania wynika, że w danym rejonie nie ma instytucji, która mogłaby

skierować ofertę do starszych mieszkańców. Czują się oni osamotnieni, zbędni. Część jest
jeszcze na tyle sprawna, by móc świadczyć usługi sąsiedzkie schorowanym,
niepełnosprawnym współmieszkańcom. Pojawił się pomysł powołania Centrum Usług
Sąsiedzkich. Określ cele i zadania, które realizowałoby to centrum.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać partnerów do pracy w 4-5 osobowej grupie,
2) przypomnieć sobie zasady, jakie obowiązują przy planowaniu i organizacji pracy,
3) wskazać cele, jakie realizowane są przez instytucje pomocy i opieki społecznej,

uwzględniając różne aspekty (profilaktyczne, socjalne, aktywizujące, integracyjne),

4) zastanowić się, co powinno wyróżniać Centrum od innych organizacji,
5) zastanowić się, co chciałby/chciałaby osiągnąć tworząc Centrum,
6) sformułować misję Centrum,
7) sformułować cel ogólny i cele szczegółowe Centrum,
8) zastanowić się i wskazać, za pomocą jakich działań ten stan można osiągnąć (sformułuj

zadania Centrum),

9) zaprezentować efekty pracy swojej grupy na forum klasy,
10) uczestniczyć w podsumowaniu ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:
Ćwiczenie powinno zostać wykonane w grupach. Można wykorzystać metodę projektów

(część prac jest wówczas wykonywana w czasie pozalekcyjnym). Podsumowanie ćwiczenia
powinno zostać przeprowadzone z wykorzystaniem metody dyskusji frontalnej.

Środki dydaktyczne:

– duże arkusze papieru, mazaki, tablica flip – chart.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

5.2. Diagnozowanie

potrzeb i problemów

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Ułóż dyspozycje do obserwacji warunków mieszkaniowych podopiecznego

poruszającego się na wózku inwalidzkim.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przypomnieć sobie informacje dotyczące techniki obserwacji,
2) zwrócić uwagę na ograniczenia podopiecznego,
3) sformułować dyspozycje w formie pytań lub równoważników zdań,
4) zaprezentować wyniki swojej pracy na forum klasy,
5) uczestniczyć w dyskusji służącej wypracowaniu właściwego narzędzia diagnostycznego,
6) wykorzystać opracowane narzędzia diagnostyczne do wykonania pracy domowej na

temat: „Czy moje mieszkanie jest przystosowane do potrzeb osoby niepełnosprawnej
poruszającej się na wózku inwalidzkim?”

Zalecane metody nauczania-uczenia się:
Ćwiczenie powinno być wykonane indywidualnie lub w parach. Wypracowanie

narzędzia diagnostycznego należy przeprowadzić w grupach lub w klasie (w zależności od jej
liczebności). Pracę domową uczniowie wykonują indywidualnie.

Środki dydaktyczne:

– wzory planów obserwacji, papier, mazaki, tablica flip – chart.

Ćwiczenie 2

Dokonaj analizy treści dokumentów pod kątem treści i formy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

Etap I
1) dobrać partnerów do pracy w 2-3 osobowym zespole,
2) przypomnieć sobie informacje dotyczące rodzajów dokumentów i technik ich analizy,
3) dokonać analizy dokumentu przydzielonego grupie przez nauczyciela,
4) dokładnie obejrzeć dokument, analizując jego cechy zewnętrzne,
5) dokładnie zapoznać się z treścią dokumentu,
6) dokonać krytycznej analizy dokumentu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

7) efekty pracy grupy zaprezentować na forum klasy,
8) uczestniczyć w podsumowaniu pierwszego etapu ćwiczenia.
Etap II
1) wykorzystując wiedzę i umiejętności ukształtowane w etapie pierwszym ćwiczenia

przygotować w grupie narzędzie diagnostyczne w postaci planu analizy innego
z dokumentów dostarczonych przez nauczyciela,

2) przedstawić opracowane w grupie narzędzie do oceny przez klasę i nauczyciela.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:
Uczniowie wykonują ćwiczenie w grupach z wykorzystaniem metody dyskusji

wielokrotnej.

Środki dydaktyczne:

− różne rodzaje dokumentów przy zachowaniu ochrony danych osobowych, np. historia

choroby, orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, fotografie, decyzje ZUS, wezwanie
do zapłaty, listy itp.

Ćwiczenie 3

Jesteś opiekunką środowiskową rozpoczynającą pracę u osoby niepełnosprawnej

intelektualnie w wieku 9 lat. W warunkach symulowanych przeprowadź rozmowę z matką
dziecka na temat zapotrzebowania na opiekę.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokładnie zapoznać się z treścią zadania,
2) przypomnieć sobie informacje dotyczące techniki rozmowy,
3) zapoznać się z metodami dotyczącymi pomiaru i zakresu niepełnej sprawności oraz skalą

oceny samodzielności podopiecznego,

4) opracować dyspozycje do rozmowy z matką dziecka,
5) dobrać partnera do pracy w parze,
6) przyjąć rolę opiekunki lub matki,
7) przeprowadzić rozmowę,
8) dokonać oceny zapotrzebowania na opiekę,
9) zaprezentować wynik pracy na forum klasy,
10) uczestniczyć w podsumowaniu zajęć dotyczącym:

–

prawidłowości dokonania oceny,

–

poprawności przeprowadzonej rozmowy jako techniki użytecznej w diagnozowaniu.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:
Uczniowie wykonują ćwiczenie indywidualnie, a następnie w parach z wykorzystaniem

metody odgrywania ról. Podsumowanie należy przeprowadzić z wykorzystaniem metody
dyskusji frontalnej.

Środki dydaktyczne:

– papier, przybory do pisania, tablica.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Ćwiczenie 4

Dobierz odpowiednią metodę pracy z podopiecznym wykorzystując przedstawiony opis

sytuacji.

Opis sytuacji
Pan Wiesław, lat 25, mieszka z rodzicami w starej kamienicy w mieszkaniu składającym się
z dwóch pokoi i kuchni, ogrzewanie węglowe. W dzieciństwie był dzieckiem zamkniętym
w sobie, cichym, wycofanym. Mimo trudności w nauce ukończył zasadniczą szkołę
zawodową, nie pracuje. Przed 2 laty zaczął się dziwnie zachowywać, przestał wychodzić
z domu, unikał kontaktów nawet z rodzicami. Trafił do szpitala psychiatrycznego. Po
opuszczeniu szpitala rodzice otoczyli go troskliwą opieką, wykonują za niego wszystkie
czynności twierdząc, że nie może się on przemęczać. Pan Wiesław całe dnie spędza w domu
bezczynnie, nie ma żadnych kolegów ani znajomych, jest niechętny do rozmowy, odpowiada
monosylabami. Rodzice twierdzą, że syn tak się zachowuje dlatego, że sąsiedzi wyśmiewają
go. Rodzice bardzo się zamartwiają o przyszłość syna. Rodzina utrzymuje się z emerytury
ojca i matki pana Wiesława. W mieszkaniu panuje ład i porządek, o który dba matka pana
Wiesława.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać partnerów do pracy w 3-4 osobowym zespole,
2) dokładnie zapoznać się z treścią zadania i opisem sytuacji podopiecznego,
3) przypomnieć sobie różne aspekty sytuacji życiowej,
4) dokonać wyboru faktów opisujących poszczególne sytuacje,
5) wskazać sytuacje, które mogą być źródłem problemów w funkcjonowaniu

podopiecznego,

6) zwrócić uwagę na siły (zasoby) tkwiące w podopiecznym i rodzinie, które mogą być

wykorzystane w ulepszaniu funkcjonowania podopiecznego,

7) przypomnieć sobie wskazane w poradniku dla ucznia metody pracy socjalnej,
8) zastanowić się, jaką metodę pracy socjalnej należałoby zastosować w opisanym

przypadku,

9) określić etapy tej metody pracy socjalnej,
10) opracować wyniki swojej pracy i zaprezentować na forum klasy
11) uczestniczyć w podsumowaniu ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:
Uczniowie wykonują ćwiczenie w grupach z wykorzystaniem metody dyskusji

wielokrotnej. Podsumowanie należy przeprowadzić w formie dyskusji frontalnej.

Środki dydaktyczne:

– duże arkusze papieru, mazaki, tablica flip – chart.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Ćwiczenie 5

Ułóż plan opieki nad podopiecznym w opisanej sytuacji.

Opis sytuacji
Pan Jan, lat 68, kawaler, ma córkę z nieformalnego związku, brata i siostrę. Z córką i dalszą
rodziną nie utrzymuje kontaktów. Pan Jan jest po rozległym zawale serca i wielomiesięcznej
rehabilitacji. Od kilku miesięcy narzeka na złe samopoczucie i większą część czasu spędza
w łóżku. Czynności higieniczne wykonuje samodzielnie, ma jednak trudności z goleniem się
i myciem głowy. Pan Jan leczy się także na wrzody żołądka i ma zleconą specjalną dietę,
której właściwie nie przestrzega. Pali też papierosy. Nie gotuje sam, korzysta z obiadów
przynoszonych z pobliskiego baru. Czasami odwiedza go siostra emerytka, która bardzo
martwi się jego sytuacją i próbuje mu pomóc. Pan Jan mieszka w bloku na I piętrze
z balkonem. W mieszkaniu panuje nieład, ściany nie malowane od lat, pościel dawno nie
zmieniana, firanki brudne, zażółcone.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokładnie zapoznać się z treścią zadania i opisem sytuacji,
2) przypomnieć sobie zasady planowania,
3) ułożyć plan opieki ukierunkowany na zmianę zachowania podopiecznego i na zmianę

warunków jego życia,

4) uwzględnić siły podopiecznego i jego rodziny,
5) opracować plan opieki z wykorzystaniem technik komputerowych,
6) zaprezentować wyniki swojej pracy,
7) uczestniczyć w podsumowaniu ćwiczenia ukazującym różne możliwości rozwiązania

problemów podopiecznego.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

Uczniowie

wykonują ćwiczenie indywidualnie lub w parach, podsumowanie ćwiczenia

powinno odbyć się w formie dyskusji frontalnej.

Środki dydaktyczne:

– komputer z podstawowym oprogramowaniem, np. Microsoft Office, drukarka, papier.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

5.3. Warsztat pracy opiekunki środowiskowej

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ rolę zawodową opiekunki środowiskowej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obejrzeć przygotowane przez nauczyciela i rozłożone na stole zdjęcia,
2) zastanowić się, które ze zdjęć najlepiej odpowiada na pytanie „kim jest opiekunka

środowiskowa?”,

3) wybrać jedno – najlepiej pasujące do pytania zdjęcie,
4) przygotować argumentację uzasadniającą dokonany wybór,
5) uzasadnić swój wybór na forum klasy,
6) odpowiadać na pytania kolegów/koleżanek oraz nauczyciela ukierunkowując swoje

odpowiedzi na:
– zadania

opiekunki,

– wiedzę i umiejętności opiekunki,
– cechy

osobowości opiekunki,

– zachowania

etyczne

opiekunki.

7) uczestniczyć w podsumowaniu ćwiczenia, spróbować ocenić własne możliwości

w zakresie niesienia pomocy podopiecznemu.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

− wykonanie ćwiczenia wymaga wykorzystania metody fotojęzyka.

Środki dydaktyczne:

− zestaw zdjęć czarno-białych przygotowanych przez nauczyciela, przedstawiających

osoby w różnym wieku, w różnych sytuacjach społecznych np. samotnie siedząca
staruszka, rodzina przy stole, dziecko niepełnosprawne, osoba na wózku inwalidzkim itp.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

SPRAWDZIAN I

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Planowanie i organizowanie
pracy opiekuńczej”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru.
Zadania 1–4, 6–9, 13, 15, 16, 20 są z poziomu podstawowego,
Zadania 5, 10–12, 14, 17–19 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań:

⇒ zadania wielokrotnego wyboru – 1 punkt za każdą prawidłową odpowiedź, za złą

odpowiedź lub jej brak 0 punktów

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne

– dopuszczający – za uzyskanie co najmniej 9 pkt za odpowiedzi na zadania z poziomu

podstawowego,

– dostateczny – za uzyskanie co najmniej 12 pkt za odpowiedzi na zadania z poziomu

podstawowego,

– dobry - za uzyskanie co najmniej 15 pkt, w tym co najmniej 3 pkt za odpowiedzi na

zadania z poziomu ponadpodstawowego,

– bardzo dobry - za uzyskanie co najmniej 18 pkt, w tym co najmniej 6 pkt za odpowiedzi

na zadania z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz do odpowiedzi:
1–b, 2–c, 3–a, 4–b, 5–a, 6–a, 7–c, 8–d, 9–d, 10–b, 11–c, 12–b, 13–c, 14–b, 15–b, 16–d, 17–b,
18–a, 19–c, 20–c.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria celu Poziom wymagań

1 Rozróżnić rodzaje więzi występujących

w organizacji

B P

2 Zidentyfikować pojęcie misji organizacji

A

P

3 Zidentyfikować zakres diagnozy społecznej B

P

4 Rozróżnić etapy diagnozy

B

P

5 Wskazać zakres podejścia systemowego do

diagnozowania

B PP

6 Rozróżnić rodzaje i zakres diagnozy

B

P

7 Zidentyfikować wyznaczniki opieki

A

P

8 Zidentyfikować zakresy poszczególnych technik

zbierania informacji

B P

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

9 Zidentyfikować narzędzia wywiadu

środowiskowego

A P

10 Wskazać błędy w prowadzeniu wywiadu

B

PP

11 Dobrać techniki zbierania informacji

C

PP

12 Wskazać uwarunkowania wykorzystania

techniki obserwacji

C PP

13 Zidentyfikować etapy metody indywidualnego

przypadku

B P

14 Wskazać efekty wykorzystania metody

indywidualnego przypadku

C PP

15 Wskazać istotę pracy metodą indywidualnego

przypadku

B P

16 Zinterpretować zasady pracy z podopiecznym

B

P

17 Wskazać rodzaje grup

B

PP

18 Zidentyfikować etapy i zakres metody

organizowania środowiska

B PP

19 Zidentyfikować modele pracy środowiskowej

i ich zakres

B PP

20 Wskazać zadania opiekunki środowiskowej B

P

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przed rozpoczęciem sprawdzianu przedstaw uczniom zasady przebiegu testowania.
3. Podkreśl wagę samodzielnego rozwiązania zadań testowych.
4. Rozdaj uczniom przygotowane dla nich materiały (instrukcję, zestaw zadań testowych,

kartę odpowiedzi).

5. Udzielaj odpowiedzi na pytania formalne uczniów.
6. Przypomnij o upływającym czasie na 10 i 5 minut przed końcem sprawdzianu.
7. Po upływie czasu sprawdzianu poproś uczniów o odłożenie przyborów do pisania.
8. Zbierz od uczniów karty odpowiedzi oraz zastawy zadań testowych.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Udzielaj odpowiedzi wyłącznie na załączonej karcie odpowiedzi.
5. Wybraną przez siebie prawidłową odpowiedź otocz kółkiem.
6. Jeżeli się pomylisz, skreśl krzyżykiem błędną zakreśloną kółkiem odpowiedź, a następnie

otocz kółkiem odpowiedź prawidłową.

7. Na wykonanie sprawdzianu osiągnięć masz 45 minut.
8. Jeżeli masz pytania i wątpliwości, podnieś rękę i zadaj pytanie nauczycielowi.
9. Pamiętaj, że Twoja praca musi być samodzielna.
10. Przed oddaniem karty odpowiedzi sprawdź poprawność wybranych odpowiedzi.
11. Sprawdź ponownie, czy Twoja karta odpowiedzi jest prawidłowo podpisana.
12. Powodzenia.

Materiały dla ucznia:
– instrukcja,
– zestaw

zadań testowych,

– karta

odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Zestaw zadań testowych

1. Więź łącząca poszczególnych pracowników różnych szczebli to:

a) więź technologiczna,
b) więź służbowa,
c) więź funkcjonalna,
d) więź organizacyjna.

2. Misja organizacji to:

a) przemyślana ogólna koncepcja działania organizacji, której realizacja zapewnia

osiągnięcie celów,

b) wybór sposobu porządkowania działań i zasobów organizacji,
c) podstawowy cel organizacji, wyróżniający ją spośród innych organizacji,
ukazujący zakres jej działania,
d) obserwacja realizowanych działań pod katem osiągania celów organizacji.

3. Rozpoznanie uwarunkowań losów jednostki w jej najbliższym środowisku jest

przedmiotem:

a) diagnozy społecznej,
b) lustracji społecznej,
c) interwencji społecznej,
d) zmiany społecznej.

4. Analiza potrzeb i oczekiwań podopiecznego ma miejsce na etapie:

a) opisu diagnostycznego,
b) oceny diagnostycznej,
c) konkluzji,
d) planowania.

5. Przy wykorzystaniu podejścia systemowego rozpoznanie ukierunkowane jest między

innymi na:

a) cele i zadania systemu,
b) chęci i życzenia systemu,
c) oczekiwania systemu,
d) wykaz ról sytemu.

6. Rozpoznanie ograniczeń wykonywania czynności życia codziennego przez osobę

niepełnosprawną możliwe jest podczas:

a) diagnozy indywidualnej,
b) diagnozy rodzinnej,
c) diagnozy społeczności lokalnej,
d) diagnozy środowiskowej.

7. Do wyznaczników opieki nie należy:

a) poruszanie się,
b) odżywianie,
c) motywacja,
d) wydalanie.

8. Proces wzajemnego oddziaływania między stronami relacji zachodzi podczas

stosowania:

a) techniki analizy dokumentów,
b) techniki obserwacji,
c) techniki lustracji,
d) techniki rozmowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

9. Narzędziem techniki wywiadu środowiskowego jest:

a) arkusz obserwacyjny,
b) plan wywiadu,
c) dyspozycje do wywiadu,
d) kwestionariusz wywiadu.

10. Błąd atrybucji występuje na etapie:

a) organizacji wywiadu,
b) interpretacji wypowiedzi,
c) stawiania pytań,
d) rejestrowania wypowiedzi.

11. W rozpoznaniu potrzeb osoby starszej, osamotnionej, repatriantki najskuteczniejszą

techniką zbierania informacji będzie:

a) obserwacja,
b) wywiad środowiskowy,
c) wywiad narracyjny,
d) analiza dokumentów.

12. Warunkiem dobrej obserwacji jest:

a) zaangażowanie emocjonalne osoby obserwującej,
b) zachowanie postawy wolnej od osobistego zaangażowania,
c) brak jakiegokolwiek zaangażowania,
d) zaangażowanie emocjonalne osoby obserwowanej.

13. Opracowanie planu postępowania to drugi etap pracy w metodzie:

a) grupowej,
b) środowiskowej,
c) indywidualnego przypadku,
d) we wszystkich metodach.

14. Zakończenie pracy z indywidualnym przypadkiem następuje z chwilą:

a) rezygnacji osoby prowadzącej pracę z podopiecznym,
b) osiągnięcia przez podopiecznego zdolności do radzenia sobie z problemem,
c) narastania trudności podopiecznego,
d) zaplanowania działań dla podopiecznego.

15. Istotą pracy z indywidualnym przypadkiem jest:

a) przejmowanie za podopiecznego odpowiedzialności,
b) mobilizowanie podopiecznego do działania,
c) nie ingerowanie w problemy podopiecznego,
d) mobilizowanie osoby pomagającej do podejmowania działań.

16. Przyjmowanie podopiecznego takim jaki jest oznacza zasadę:

a) komunikacji,
b) indywidualizacji,
c) uczestnictwa,
d) akceptacji.

17. Praca nastawiona na działania ratownicze i opiekuńcze przy zastosowaniu technik

psychoterapeutycznych stosowana jest w grupach:

a) rekreacyjnych,
b) terapeutycznych,
c) edukacyjnych,
d) socjalizacyjnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

18. Systematyczne ulepszanie środowiska oznacza:

a) usuwanie przeszkód utrudniających funkcjonowanie mieszkańców,
b) narzucanie rozwiązań mieszkańcom,
c) rozpoznanie potrzeb środowiska,
d) opracowanie zadań dla mieszkańców.

19. Model akcji społecznej metody pracy środowiskowej polega na:

a) wspieraniu rozwoju społeczności lokalnej,
b) rozwiązaniu konkretnego problemu społecznego,
c) pokrzywdzonych grup osób,
d) planowaniu społecznym.

20. Do zadań opiekunki środowiskowej nie należy:

a) sprzątanie, mycie i kąpiel, rozwijanie zainteresowań podopiecznego
b) sprzątanie, mycie i kąpiel, kontaktowanie się z instytucjami
c) rozwijanie zainteresowań podopiecznego, ustalanie ćwiczeń rehabilitacyjnych,

kontaktowanie się z instytucjami

d) rozwijanie zainteresowań podopiecznego, kontaktowanie się z instytucjami,

sprzątanie w mieszkaniu podopiecznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ..................................................................................................

Planowanie i organizowanie pracy opiekuńczej

Nr pytania

Odpowiedź Punkty

1 a b c d

2 a b c d

3 a b c d

4 a b c d

5 a b c d

6 a b c d

7 a b c d

8 a b c d

9 a b c d

10 a b c d

11 a b c d

12 a b c d

13 a b c d

14 a b c d

15 a b c d

16 a b c d

17 a b c d

18 a b c d

19 a b c d

20 a b c d

Razem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

SPRAWDZIAN II

Test praktyczny wysoko symulowany

Zadanie praktyczne wymaga wykazania się przez ucznia umiejętnościami z poziomu
ponadpodstawowego.

Uczeń powinien być oceniany według następujących kryteriów:

Kryterium Punktacja

Przeprowadzenie diagnozy indywidualnej:
a) wskazanie technik lub techniki, które

wykorzystasz do zbierania informacji,

0–1 punktów

b) przygotowanie opisu sytuacji życiowej

podopiecznej,

0–6 punktów (po 1 punkcie za wskazanie faktów
w obszarze każdej z sytuacji: zdrowotnej,
rodzinnej, szkolnej, mieszkaniowej, prawnej oraz
w zakresie kontaktów społecznych

c) przygotowanie oceny sytuacji

0–4 (po 1 punkcie za odniesienie do każdego ze
wskazanych obszarów: zagrożenia, dysfunkcje
i możliwości podopiecznej oraz potencjał jej
rodziny)

d) przygotowanie konkluzji – wniosku

dotyczącego kierunków pracy
z podopieczną.

0–3 punktów za wyczerpującą konkluzję

Ułożenie tygodniowego planu opieki nad
podopieczną (przykładowe trzy dni)
z uwzględnieniem współpracy z rodziną
i zapewnieniem różnorodności działań.

0–5 punktów (0–1 punkt z plan opieki na każdy
dzień, dodatkowo 0–1 punkt za uwzględnienie
współpracy z rodziną oraz 0–1 punkt za
różnorodność działań)

Wskazanie metody pracy socjalnej
wykorzystanej w tej sytuacji.

0–1 punkt

Wskazanie 3 zasad pracy z osobą
niepełnosprawną, których należy
przestrzegać i ich krótkiej charakterystyki.

0–6 (0–1 punkt za wskazanie zasady oraz 0–1
punkt za jej krótkie scharakteryzowanie)

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następującą ocenę szkolną:

– dopuszczający – uczeń uzyskał co najmniej 11 punktów, w tym przynajmniej 2 punkty za

wskazanie i scharakteryzowanie zasad pracy z osobą niepełnosprawną,

– dostateczny

–

uczeń uzyskał co najmniej 15 punktów, w tym przynajmniej 3 punkty za

wskazanie i scharakteryzowanie zasad pracy z osobą niepełnosprawną,

– dobry – uczeń uzyskał co najmniej 19 punktów, w tym przynajmniej 4 punkty za

wskazanie i scharakteryzowanie zasad pracy z osobą niepełnosprawną,

– bardzo dobry – uczeń uzyskał co najmniej 24 punktów, w tym przynajmniej 5 punktów za

wskazanie i scharakteryzowanie zasad pracy z osobą niepełnosprawną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przed rozpoczęciem sprawdzianu przedstaw uczniom zasady przebiegu testowania.
3. Podaj uczniom zasady oceniania wykonania zadania.
4. Uczniowie wykonują zadanie praktyczne indywidualnie.
5. Daj uczniowi przygotowane: instrukcję dla ucznia i treść zadania praktycznego (dla

każdego ucznia).

6. Udzielaj odpowiedzi na pytania formalne uczniów.
7. Oceniaj wykonywanie zadania przez ucznia na przygotowanej karcie oceny,

uwzględniając podane kryteria i sposób punktowania.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z poleceniem zamieszczonym w zadaniu.
3. Przeczytaj opis sytuacji.
4. Zapoznaj się z poleceniami pomocniczymi zamieszczonymi w zadaniu.
5. Udzielaj odpowiedzi wyłącznie na załączonej karcie odpowiedzi.
6. Na wykonanie sprawdzianu osiągnięć masz 45 minut.
7. Jeżeli masz pytania i wątpliwości, podnieś rękę i zadaj pytanie nauczycielowi.
8. Pamiętaj, że Twoja praca musi być samodzielna.
9. Przed oddaniem karty odpowiedzi sprawdź poprawność udzielonych odpowiedzi.
10. Sprawdź ponownie, czy Twoja karta odpowiedzi jest prawidłowo podpisana.
11. Powodzenia.

Materiały dla ucznia

− instrukcja dla ucznia,
− treść zadania praktycznego,

− karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

Zadanie praktyczne

Opracuj tygodniowy plan opieki nad podopiecznym (przykładowe trzy dni) w niżej opisanej
sytuacji.

Opis sytuacji
Pani Sabina jest matką 10-letniego niepełnosprawnego dziecka z porażeniem mózgowym.
Ania nie chodzi do szkoły, ma indywidualny tok nauczania. Jest dzieckiem pogodnym,
spragnionym kontaktów z rówieśnikami. Matka od trzech miesięcy przebywa w szpitalu,
a Anią zajmuje się 75-letnia babcia. Ania bardzo rzadko wychodzi z domu, porusza się
z trudem i wymaga podtrzymywania. Babcia nie ma sił, aby zejść z wnuczką z III piętra,
a wręcz boi się, traktując wyjście jako „wyprawę” wymagającą zbyt dużego wysiłku. Ania
potrafi samodzielnie ubrać się, wykonać podstawowe czynności higieniczne, jednak trwają
one bardzo długo. Nie może wykąpać się samodzielnie, ma problemy z wejściem do wanny,
a modernizacja łazienki jest zbyt dużym kosztem dla rodziny. Wolny czas Ania spędza
oglądając filmy. Ojciec Ani zostawił rodzinę 8 lat temu, rozwiódł się, wyjechał za granicę,
czasami przysyła kartki, lub dzwoni do Ani. Nie widział jej od czasu opuszczenia rodziny.

Polecenia pomocnicze
1. Przeprowadź diagnozę indywidualną:

a) wskaż technikę lub techniki, które wykorzystasz do zbierania informacji,
b) przygotuj opis sytuacji życiowej podopiecznej,
c) przygotuj ocenę sytuacji z punktu widzenia możliwości podopiecznej i potencjału jej

rodziny oraz zagrożeń, dysfunkcji,

d) przygotuj konkluzję – sformułuj wniosek dotyczący kierunków pracy z podopieczną.

2. Ułóż tygodniowy plan opieki nad podopieczną (przykładowe trzy dni) uwzględniając

współpracę z rodziną i zapewniając różnorodność działań.

3. Wskaż metodę pracy socjalnej wykorzystaną w tej sytuacji.
4. Wskaż 3 zasady pracy z osobą niepełnosprawną, których powinieneś/powinnaś

przestrzegać i krótko je scharakteryzuj.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ..................................................................................................

Planowanie i organizowanie pracy opiekuńczej

1. Diagnoza

indywidualna

a) technika/techniki

zbierania informacji .................................................................................

......................................................................................................................................................

opis ............................................................................................................................................

......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................

ocena ..........................................................................................................................................

......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................

konkluzja ....................................................................................................................................

......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................

2. Tygodniowy plan opieki
a) Dzień I
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
b) Dzień II
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
c) Dzień III
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

3. Metoda pracy socjalnej .........................................................................................................

4. Zasady pracy z osobą niepełnosprawną (krótka charakterystyka)
.......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................

Numer

polecenia

Punktacja

1
2
3
4

Razem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

7. LITERATURA

1. Babbie E.: Badania społeczne w praktyce, PWN, Warszawa 2003
2. Du Bois B., Miley K.K.: Praca socjalna. Zawód, który dodaje sił, Interart, Warszawa

1996

3. Czekanowski P., Oriszczuk P.: Czym jest organizowanie społeczności lokalnej.

Wydawnictwo. Organizowanie Społeczności Lokalnej w Polsce, Projekt Matra, Gdańsk
1999

4. Garvin Ch.: Postępowanie metodyczne w pracy socjalnej z grupami i społecznościami,

Interart, Warszawa 1996

5. Garvin Ch., Seabury B.A.: Działania interpersonalne w pracy socjalnej, Interart,

Warszawa 1996

6. Kamiński A.: Funkcje pedagogiki społecznej. Praca socjalna i kulturalna, PWN,

Warszawa 1980

7. Kantowicz E.: Elementy teorii i praktyki socjalnej, Wydawnictwo UWM, Olsztyn 2001
8. Kawczyńska-Butrym Z. (red.):Koncepcje opieki i zawody opiekuńcze, Wydawnictwo

Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2001

9. Kawczyńska-Butrym Z.: Niepełnosprawność – specyfika pomocy społecznej, Interart,

Warszawa 1996

10. Kazimierczak T., Łuczyński M.: Wprowadzenie do pomocy społecznej, BPS, Warszawa

1996

11. Kodeks Etyczny PTPS, Warszawa VI 1998
12. Kotlarska-Michalska A.: Diagnozowanie i projektowanie w pracy socjalnej, ARP

,,Promocja 21”, Poznań 1999

13. Krzyszkowski J.: Elementy organizacji i zarządzania w pomocy społecznej, OMEGA –

PRAKSIS, Łódź 1998

14. Krzyszkowski J.: Między państwem opiekuńczym a opiekuńczym społeczeństwem,

Wydawnictwo UŁ, Łódź 2005

15. Lisowski A.: Badanie potrzeb społecznych, Interart, Warszawa 1996
16. Mikina A., Zając B.: Jak wdrażać metodę projektów. Poradnik dla nauczycieli i uczniów

gimnazjum, liceum i szkoły zawodowej, Impuls, Kraków 2004

17. Mikołajewicz W.: Praca socjalna jako działanie wychowawcze, Interart, Warszawa 1996
18. Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Wydawnictwo Akademickie „Żak”,

Warszawa 1998

19. Pilch T., Lepalczyk I. (red.): Pedagogika społeczna. Człowiek w zmieniającym się

świecie, Warszawa 1993

20. de Robertis Ch.: Metodyka działania w pracy socjalnej, Interart, Warszawa 1996
21. Rychliński S.: Lustracje społeczne, Warszawa 2001
22. Szatr-Jaworska B.: Diagnozowanie w polityce społecznej, IPS UW, Warszawa 2003
23. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych, Instytut Technologii

Eksploatacji, Radom 1998

24. Szmagalski J.: Przewodzenie małym grupom. Działania grupowe, CAK, Warszawa 1992
25. Sztumski J.: Wstęp do metod i technik badań społecznych, „Śląsk”, Katowice 1995
26. Tarkowski Z.: Zarządzanie i organizacja pomocy społecznej, Wydawnictwo Fundacji

ORATOR, Lublin 2000

27. Wódz K.: Praca socjalna w środowisku zamieszkania, Interart, Warszawa 1996
28. Ziemski S.: Problemy dobrej diagnozy, Warszawa 1973
29. Zrałek M.: Środowisko zamieszkania a niepełnosprawni, PWN, Warszawa 1994