Egzamin z Analizy 2, 12 IX 2008 godz. 9.00
1. Znaleźć różniczkę zupełną funkcji
f (x, y) =
x
2
+ 3y
xy
+ y cos(y − x)
w punkcie P (1, 1) . Znaleźć płaszczyznę styczną do powierzchni: z = f (x, y) w punkcie
leżącym nad punktem P .
Rozwiązanie:
Różniczka zupełna f jest równa
df =
∂f
∂x
dx +
∂f
∂y
dy
Obliczamy:
∂f
∂x
=
2x
2
y − (x
2
+ 3y)y
x
2
y
2
+ y sin(y − x)
∂f
∂x
(P ) = −2
∂f
∂y
=
3xy − (x
2
+ 3y)x
x
2
y
2
+ cos(y − x) − y sin(y − x)
∂f
∂y
(P ) = 0
Różniczka zupełna f w punkcie P jest równa
df = −2 dx + 0 dy
Szukamy równania płaszczyzny stycznej:
f (P ) = 5
z − 5 = −2(x − 1) + 0(y − 1)
po uproszczeniu:
2x + z − 7 = 0
2. Znaleźć ekstrema lokalne funkcji
f (x, y) = x
2
− x
2
y + 4y
2
+ 8y
Rozwiązanie
Dziedzina funkcji D : R
2
Rozwiązujemy układ równań :
∂f
∂x
= 0
∂f
∂y
= 0
Obliczamy pochodne cząstkowe:
∂f
∂x
= 2x − 2xy
∂f
∂y
= −x
2
+ 8y + 8
Stąd:
(
2x − 2xy = 0
−x
2
+ 8y + 8 = 0
Z pierwszego równania:
2x(1 − y) = 0
Czyli x = 0 lub y = 1
Dla x = 0 z drugiego równania y = −1
Dla y = 1 z drugiego równania x = ±4
Mamy więc trzy punkty stacjonarne:
P
1
(0, −1) , P
2
(−4, 1) , P
3
(4, 1)
Obliczamy pochodne cząstkowe drugiego rzędu:
∂
2
f
∂x
2
= 2 − 2y
∂
2
f
∂y
2
= 8
∂
2
f
∂x∂y
= −2x
Badamy macierz drugich pochodnych w punkcie P
1
:
"
4 0
0 8
#
Znaki wyznaczników:
W
1
= 4 > 0 , W
2
= 32 > 0
Funkcja f (x, y) ma więc w punkcie P
1
minimum lokalne.
Badamy macierz drugich pochodnych w punkcie P
2
:
"
0 8
8 8
#
Znaki wyznaczników:
W
1
= 0 , W
2
= −64 < 0
Funkcja f (x, y) nie ma w punkcie P
2
ekstremum.
Badamy macierz drugich pochodnych w punkcie P
3
:
"
0
8
8 −8
#
Znaki wyznaczników:
W
1
= 0 > 0 , W
2
= −64 < 0
Funkcja f (x, y) nie ma w punkcie P
3
ekstremum.
3. Obliczyć pole obszaru ograniczonego krzywymi 4y = x
2
, xy = 16 i y = 1 zawierającego
punkt P (4, 2).
Rozwiązanie:
Pole S obszaru D jest równe:
S =
Z
D
Z
dx dy
Szukamy punktów przecięcia krzywych:
(
4y = x
2
y = 1
x = ±2
(
xy = 16
y = 1
x = 16
(
4y = x
2
xy = 16
y =
16
x
64
x
= x
2
x = 4
Figurę D dzielimy na dwie części:
D
1
:
(
2 ¬ x ¬ 4
1 ¬ y ¬
x
2
4
D
2
:
(
4 ¬ x ¬ 16
1 ¬ y ¬
16
x
S = S
1
+ S
2
Obliczamy całki:
S
1
=
Z
D
1
Z
dx dy =
4
Z
2
x2
4
Z
1
dy
dx =
4
Z
2
[y]
x2
4
1
dx =
4
Z
2
(
x
2
4
− 1) dx =
"
x
3
12
− x
#
4
2
=
16
3
− 4 − (
2
3
− 2) =
8
3
S
2
=
Z
D
2
Z
dx dy =
16
Z
4
16
x
Z
1
dy
dx =
16
Z
4
[y]
16
x
1
dx =
16
Z
4
(
16
x
− 1) dx = [16 ln |x| − x]
16
4
=
16 ln 16 − 16 − (16 ln 4 − 4) = 32 ln 2 − 12
Stąd:
S =
8
3
+ 32 ln 2 − 12 = 32 ln 2 −
28
3
4. Obliczyć objętość bryły ograniczonej: walcami parabolicznymi y = x
2
− 1 , y = 1 − x
2
, oraz płaszczyznami z = x + 1 i z = 0
Rozwiązanie:
Szukamy rzutu krzywej przecięcia powierzchni z = x + 1 , z = 0 na płaszczyznę Oxy:
x + 1 = 0
x = −1
Rzut bryły A na płaszczyznę xy jest ograniczony krzywymi:
y = x
2
− 1 , y = 1 − x
2
oraz x = −1
Mamy więc bryłę A: x ∈< −1, 1 > ; y ∈< x
2
− 1, 1 − x
2
> ; z ∈< 0, x + 1 >
Objętość bryły jest równa:
V =
Z Z
A
Z
dx dy dz =
1
Z
−1
1−x
2
Z
x
2
−1
x+1
Z
0
dz
dy
dx =
1
Z
−1
1−x
2
Z
x
2
−1
[z]
x+1
0
dy
dx =
1
Z
−1
1−x
2
Z
x
2
−1
(x + 1) dy
dx =
1
Z
−1
[xy + y]
1−x
2
x
2
−1
dx =
1
Z
−1
(2x + 2 − 2x
3
− 2x
2
) dx =
−
1
2
x
4
−
2
3
x
3
+ x
2
+ 2x
1
−1
=
8
3
5. Znaleźć moment bezwładności względem osi Oz bryły o gęstości ρ(x, y, z) = y ogra-
niczonej: stożkiem z
2
= 4x
2
+ 4y
2
, paraboloidą obrotową z = x
2
+ y
2
oraz leżącej w
obszarze y 0
Rozwiązanie:
I
z
=
Z Z
A
Z
(x
2
+ y
2
)ρ dx dy dz =
Z Z
A
Z
(x
2
+ y
2
)y dx dy dz
Stosujemy współrzędne walcowe:
I
z
=
Z Z
A
∗
r
2
· r sin ϕ · r dr dϕ dz =
Z Z
A
∗
Z
r
4
sin ϕ dr dϕ dz
Zbiór A
∗
jest ograniczony powierzchniami:
z
2
= 4r
2
, z = r
2
, zachodzić ma nierówność: r sin ϕ 0 oraz standardowe ograniczenia
współrzędnych walcowych: r 0 oraz ϕ należy do jednego okresu. Stąd mamy:
A
∗
: ϕ ∈< 0, π > ; r ∈< 0, 2 > ; z ∈< r
2
, 2r >
Obliczmy całkę:
Z Z
A
∗
Z
r
4
sin ϕ dr dϕ dz =
π
Z
0
sin ϕ dϕ ·
2
Z
0
2r
Z
r
2
r
4
dz
dr = [− cos ϕ]
π
0
·
2
Z
0
h
r
4
z
i
2r
r
2
dr =
2
2
Z
0
(2r
5
− r
6
) dr = 2
2
6
r
6
−
1
7
r
7
2
0
=
128
21
6. Sformułować warunek dostateczny istnienia potencjału pola wektorowego w R
3
. Znaleźć
potencjał pola wektorowego [P, Q, R] = [3x
2
yz
2
, x
3
z
2
+ cos(y − z) , 2x
3
yz − cos(y − z)]
i obliczyć całkę
B
Z
A
P dx + Q dy + R dz jeśli A = (0, 1, 1), B = (1, 2, 2).
Rozwiązanie
Szukamy potencjału ϕ
Rozwiązujemy układ równań:
∂ϕ
∂x
= 3x
2
yz
2
∂ϕ
∂y
= x
3
z
2
+ cos(y − z)
∂ϕ
∂z
= 2x
3
yz − cos(y − z)
Zaczynamy od pierwszego równania:
ϕ(x, y, z) =
Z
3x
2
yz
2
dx = x
3
yz
2
+ f (y, z)
Podstawiamy obliczone ϕ do drugiego równania:
x
3
z
2
+
∂f
∂y
= x
3
z
2
+ cos(y − z)
Stąd:
f (y, z) =
Z
cos(y − z) dy = sin(y − z) + g(z)
czyli
ϕ(x, y, z) = x
3
yz
2
+ sin(y − z) + g(z)
Podstawiamy obliczone ϕ do trzeciego równania:
2x
3
yz − cos(y − z) + g
0
= 2x
3
yz − cos(y − z)
Stąd:
g(z) =
Z
0 dz = C
czyli potancjał jest równy:
ϕ(x, y, z) = x
3
yz
2
+ sin(y − z) + C
B
Z
A
P dx + Q dy + R dz = ϕ(B) − ϕ(A) = 8 + 0 + C − (0 + 0 + C) = 8