wykład 4 sem. letni 2011_12
Trzy podstawowe elementy sprawozdania
Rachunkowość
finansowego
wykład 4
Odpowiadają na następujące pytania:
" Jaki jest obecny status finansowy jednostki?
" Jaki wynik finansowy osiągnęła jednostka
w okresie objętym sprawozdaniem?
dr Małgorzata Krysik
" Jakie środki pieniężne wpłynęły do
Katedra Rachunkowości Menedżerskiej SGH
jednostki i jak je wykorzystała?
Cel sporządzania rachunku zysków i strat
Cel sporządzania rachunku zysków i strat
Wartość przedsiębiorstwa jest kreowana, jeżeli
następuje wzrost kapitału własnego, a więc aktywów
skorygowanych o zobowiązania (aktywa netto).
Celem rachunku zysków i strat jest dostarczenie
informacji o tym czy działalność przedsiębiorstwa
KAPITAA

WA
ASNY
jest efektywna, tzn. czy powoduje ona wzrost jego
ZMIANY KAPITAA
U
AKTYWA WA
ASNEGO WYNIKAJ
CE
Z INNYCH CZYNNIKÓW
wartości.
NIŻ WNIESIENIA/ POBRANIA
WA
AŚCICIELI
ZOBOWI
ZANIA
Z pomiaru tego wyłącza się transakcje zwiększenia lub zmniejszenia kapitału wynikające z
wniesienia lub poprania przez właścicieli, gdyż nie są one rezultatem efektywności działania.
Elementy rachunku zysków i strat
Przychody i zyski
To korzyści ekonomiczne uzyskane w okresie
sprawozdawczym w formie:
zwiększenia wartości aktywów,
zmniejszenia wartości zobowiązań, które
doprowadzą do wzrostu kapitału własnego ( lub
zmniejszenia jego niedoboru) w inny sposób niż
wniesienie środków przez udziałowców lub właścicieli
(UoR art. 3 ust. 1 pkt 30).
Koszty i straty
Przychody i
zyski
1
wykład 4 sem. letni 2011_12
Przychody  podstawowe
y
ródła przychodów
problemy
Przychody mogą być uzyskiwane w związku z prowadzeniem
Jakie są z
ródła przychodów ?
podstawowej, operacyjnej działalności np. (handlu, produkcji,
usług):
w przedsiębiorstwie produkcyjnym  przychody ze sprzedaży
wyrobów gotowych,
W jakim momencie i kwocie uznać
w przedsiębiorstwie handlowym  ze sprzedaży towarów,
przychód?
w banku - z oprocentowania kredytów,
w kancelarii prawnej  za porady prawne
Dodatkowo w każdym przeds. ze sprzedaży papierów
wartościowych, środków trwałych, w związku z
utrzymywaniem lokat bankowych itp.
Prezentacja przychodów i zysków w
Moment uznania przychodów
rachunku zysków i strat
Równocześnie z wpływem środków
W rachunku zysków i strat oddzielnie wykazuje się
Przychody ze sprzedaży produktów, towarów, materiałów (
pieniężnych?
dotyczą podstawowej działalności operacyjnej firmy)
Pozostałe przychody operacyjne ( np.. zyski ze sprzedaży
środków trwałych, nieruchomości inwestycyjnych,
otrzymane dotacje)
Przed wpływem środków pieniężnych?
Przychody finansowe ( ze zbycia papierów wartościowych,
odsetki od lokat)
Zyski nadzwyczajne
Po wpływie środków pieniężnych?
Warunki ujęcia (uznania) przychodów
Zasada memoriału
Przychody, zyski, koszty i straty nie są
tożsame z wpływami lub wydatkami
środków pieniężnych. Są uznawane w
sprawozdaniu finansowym w okresie, w
którym zdarzenia te mają miejsce a nie
Istnienie w okresie, w którym środki pieniężne są
Dostarczenie dóbr
prawdopodobieństwa
lub wykonanie usług
otrzymane lub zapłacone (UoR art. 6).
wpływu środków
pieniężnych
2
wykład 4 sem. letni 2011_12
Uznawanie przychodów- zasada Uznawanie przychodów- zasada
realizacji i memoriału - przykład realizacji c.d.
Przychód uznaje się za zrealizowany, gdy sprzedaż
Metoda uznawania przychodu w
jest dopełniona przez dostawę dóbr, przekazanie
momencie dostawy towarów, wyrobów
praw własności lub wykonanie usługi, pod
(wydania rzeczy nabywcy)
warunkiem, że w momencie transakcji oczekuje się,
że należność zostanie uregulowana. jest najczęściej stosowana w jednostkach produkcyjnych i
handlowych
Przykład:
- Przekazanie ryzyka i korzyści nabywcy, ustanie kontroli
12 lutego wytworzono dobra
sprzedawcy nad rzeczą zwykle zbiega się z wystawieniem
3 marca dostarczono je odbiorcy i wystawiono
faktury.
fakturę.
Usługi:
4 kwietnia wpłynęły środki pieniężne.  moment, w którym usługa jest w pełni wykonana, tzw.
metoda zakończonej usługi,
Kiedy zrealizowano przychód?
 okres, w którym usługa jest wykonywana tzw. metoda
stopnia wykonania usługi.
Moment uznania przychodu przy
Sprzedaż na próbę
sprzedaży eksportowej
Przy sprzedaży na próbę uznanie przychodu Po której stronie jest znaczące ryzyko i korzyści?
w momencie odebrania dobra przez nabywcę
Moment przejścia tego ryzyka i korzyści na
może mieć miejsce, gdy:
kupującego powinien być określony w umowie.
kwota zwrotów jest nieistotna, Warunki dostawy wg Incoterms:
FCA ( free carrier)- ryzyko spoczywa na
lub jako istotna może być oszacowana
sprzedawcy do momentu przekazania towaru
wiarygodnie (kwota przychodu = wartość
przewoz
nikowi
rzeczy, które nie zostaną zwrócone),
FOB (free on board)  ryzyko spoczywa na
W innym przypadku uznanie przychodu
sprzedawcy do momentu przejścia towaru przez
następuje w momencie utraty prawa do
linię burty statku& itp..
zwrotu przez nabywcę.
Przykład  przychody ze sprzedaży Przykład  przychody ze sprzedaży
towarów towarów
3. Spółka X sprzedała spółce Y pewien towar. Towar został
W którym momencie poniższe zdarzenia powodują przygotowany do sprzedaży w grudniu, jednak wydanie
powstanie przychodu? towaru zostało uzależnione od otrzymania zapłaty.
1.Spółka X sprzedała Spółce Y linię produkcyjną oraz Spółka Y zapłaciła za towary w grudniu, natomiast
zobowiązała się do jej instalacji. Linia produkcyjna została odebrała towar w styczniu.
dostarczona 15 marca, jednak instalacja zostanie 4. Spółka X oddała w dniu 15 stycznia w komis pewien
zakończona prawdopodobnie w połowie maja. towar. Pomiędzy X a komisantem podpisana została
2.Spółka X sprzedała dla spółki Y 10 komputerów umowa, w wyniku której komisant przyjął towar do
stacjonarnych oraz zobowiązała się do ich podłączenia do sprzedaży za kwotę 10.000 zł. Od kwoty tej zostanie
sieci komputerowej Y. Komputery zostały wcześniej pobrana prowizja 10%. Towar został sprzedany 10
sprawdzone przez X i działały prawidłowo. Dostawa marca.
komputerów miała miejsce pod koniec grudnia, natomiast
podłączenie do sieci na początku stycznia.
3
wykład 4 sem. letni 2011_12
Przykład  przychody ze sprzedaży Przykład  przychody ze sprzedaży
towarów towarów
5. Spółka X zawarła ze spółką Y umowę sprzedaży pewnego 8. Spółka X zajmuje się sprzedażą odzieży. Zgodnie z
produktu. Umowę zawarto w grudniu. Spółka Y zapłaciła regulaminem sprzedaży klienci mają prawo do zwrotu
za produkt w grudniu. Produkt został wyprodukowany i zakupionego towaru w terminie dwóch tygodni.
dostarczony w styczniu. 9. Wydawnictwo wydaje m.in. pewien miesięcznik
6. Spółka X sprzedała Spółce Y pewien towar. Towar został sprzedawany w rocznej prenumeracie. Płatność
dostarczony 10 maja. Termin płatności upływa 10 przyjmowana jest z góry za cały 12-miesięczny okres.
czerwca. Zgodnie z umową do momentu zapłaty towary
pozostają własnością X.
7. Sklep internetowy sprzedaje m.in. zabawki dla dzieci.
Sprzedaż odbywa się głównie gotówką za pobraniem.
Pod koniec maja wysłano kilka partii produktów, które
zostały odebrane i opłacone 1 czerwca.
Przykład  przychody ze sprzedaży usług Usługi długoterminowe
1. Firma X opracowała system komputerowy dla firmy Y.
Przychody z usług niezakończonych należy ustalać
Całość należności została uregulowana. Zgodnie z umową
proporcjonalnie do stopnia zaawansowania usługi
firma X zobowiązana jest do świadczenia nieodpłatnych
usług serwisowych przez najbliższe 2 lata.
Stopień zaawansowania usługi mierzy się:
2. Wydawnictwo świadczy usługi reklamowe polegające na
opracowywaniu reklam prasowych i ich publikowaniu w
" udziałem kosztów poniesionych od dnia zawarcia umowy
tygodniku wydawanym przez wydawnictwo.
do dnia ustalenia przychodu w całkowitych kosztach
Wydawnictwo podpisało umowę z firmą X na opracowanie
wykonania usługi
reklamy oraz jej emisję w najbliższych 10 wydaniach
tygodnika.
3. Firma X ubezpiecza swoje samochody za pośrednictwem
" na podstawie obmiaru wykonanych prac
firmy brokerskiej. Wiadomo, że firma brokerska
otrzymuje 20% prowizję od uzyskanej składki, a
" innymi metodami, np. liczbą przepracowanych
pozostałe kwoty są przekazywane do firmy
roboczogodzin
ubezpieczeniowej
4. Wyższa uczelnia prowadzi płatne 2-letnie studia MBA.
Przykład  przychody ze sprzedaży usług
Wycena przychodu
Przedsiębiorstwo X zawarło 16 miesięczny kontrakt realizowany w okresie
01.07.20X2r.  31.10.20X3r.
Całkowite przychody z kontraktu 5.000.000
Całkowite koszty kontraktu 4.000.000
Przychody wyceniane są w wartości
Zysk z kontraktu
1.000.000
netto tj. bez należnego podatku Vat,
Zgodnie z umową na koniec każdego kwartału wystawiana jest faktura na
kwotę 600 tys. zł oraz na zakończenie umowy kwota 2 mln zł (5 x 600 +
skorygowane o udzielone rabaty,
2.000 = 5.000 tys. zł):
20X2r. 20X3r. Razem
bonifikaty, upusty (UoR art. 42 ust 2).
Wystawione 1.200.000 3.800.000 5.000.000
Rabat  udzielany ze względu na rozmiary sprzedaży,
faktury
częstotliwość zakupów,
Poniesione 1.600.000 2.400.000 4.000.000
Skonto  obniżenie ceny z tytułu szybkiego terminu płatności,
koszty
bądz
natychmiastowej wpłaty gotówkowej,
40,0% 60,0% 100,0%
Bonifikata  udzielana np. przy sprzedaży produktów niższego
Przychody
gatunku.
ze 2.000.000 3.000.000 5.000.000
sprzedaży
4
wykład 4 sem. letni 2011_12
Wycena przychodu Koszty i straty
Koszty i straty to uprawdopodobnione
Przychód ulega pomniejszeniu w
zmniejszenia korzyści ekonomicznych
przypadku zwrotu uprzednio sprzedanej
jednostki w ciągu okresu sprawozdawczego,
rzeczy.
w formie:
zmniejszenia wartości aktywów
Jeśli po uznaniu przychodu wystąpi
zwiększenia wartości zobowiązań,
ryzyko niezapłacenia przez nabywcę
które doprowadzą do zmniejszenia kapitału
całości lub części kwoty zgodnie z
własnego ( lub zwiększenia jego niedoboru)
zasadą ostrożności tworzy się w koszty
w sposób inny niż wycofanie środków przez
odpis aktualizujący wartość należności.
udziałowców lub właścicieli (UoR art. 3 ust. 1
pkt 30).
Koszty - podstawowe problemy y
ródła kosztów
y
ródłem ponoszenia kosztów jest celowe
zużycie zasobów, np. materiałów i energii,
Jakie są powody (z
ródła) ponoszenia
pracy pracowników, środków trwałych i
kosztów ?
wartości niematerialnych i prawnych, usług
obcych.
Koszty  to wyrażone w pieniądzu lub jego ekwiwalencie celowe
zużycie zasobów związane z działalnością gospodarczą w
Kiedy uznać koszt?
danym okresie sprawozdawczym.
Straty  niecelowe i nieekwiwalentne zmniejszenie stanu lub
wartości składników majątkowych. Straty powstają jako
konsekwencje niewłaściwych decyzji czy nieprzewidzianych
zmian w otoczeniu (ujmowane w pozostałych kosztach
operacyjnych), lub mają charakter niepowtarzalny i niezależny
od decyzji kierownictwa firmy ( straty nadzwyczajne).
Moment uznania kosztów Zasada memoriału
Równocześnie z wydatkowaniem środków
Przychody, zyski, koszty i straty nie są
pieniężnych?
tożsame z wpływami lub wydatkami
środków pieniężnych. Są uznawane w
Przed wydatkowaniem środków pieniężnych? sprawozdaniu finansowym w okresie, w
którym zdarzenia te mają miejsce a nie
w okresie, w którym środki pieniężne są
Po wydatkowaniu środków pieniężnych?
otrzymane lub zapłacone (UoR art. 6).
5
wykład 4 sem. letni 2011_12
Kryteria warunkujące ujęcie (uznanie)
Uznawanie kosztów w rachunku
kosztów
Warunki ujęcia w księgach i zaprezentowania
zysków i strat
w rachunku zysków i strat kosztów
Współmierność Ostrożność
jest oparte ( oprócz zasady
przychodów i kosztów
memoriałowej) również na zasadach:
współmierności
Możliwość bezpośredniego
Przy braku bezpośredniego związku,
 Do kosztów danego okresu zaliczane są powiązania poniesionych
potwierdzenie, że poniesione w okresie
kosztów z przychodami
koszty doprowadziły do uzyskania korzyści
te koszty, które są związane z
osiągniętymi w okresie
ekonomicznych w tym okresie
sprawozdawczym
sprawozdawczym.
przychodami tego okresu ( art. 6 UoR).
Stwierdzenie, że w okresie Powstanie zobowiązań,
i ostrożności.
sprawozdawczym nastąpiło zmniejszenie którym nie towarzyszy
wartości aktywów (oczekiwanych wzrost aktywów.
przyszłych korzyści), bez zmniejszenia
wartości zobowiązań
RACHUNEK ZYSKÓW I
STRAT
Prezentacja kosztów i strat w
(wariant porównawczy)
(wariant kalkulacyjny)
rachunku zysków i strat
A. Przychody netto ze sprzedaży produktów A. Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi, w
tym:
Oddzielnie ujmuje się:
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
B. Koszty sprzedanych produktów
Koszty związane z podstawową działalnością
II. Zmiana stanu produktów (zwiększenie - wartość
C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży (A-B)
dodatnia, zmniejszenie - wartość ujemna)
operacyjną firmy (w układzie rodzajowym lub D. Koszty sprzedaży
E. Koszty ogólnego zarządu
B. Koszty działalności operacyjnej
kalkulacyjnym)  stąd w UoR dwie wersje rachunku
F. Zysk (strata) ze sprzedaży (C-D-E)
I. Amortyzacja
zysków i strat: porównawcza i kalkulacyjna. II. Zużycie materiałów i energii
III. Usługi obce
Pozostałe koszty operacyjne ( np. kary, grzywny, stratę IV. Podatki i opłaty, w tym:
- podatek akcyzowy
ze sprzedaży środków trwałych, koszty z tyt.
V. Wynagrodzenia
VI. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
nieściągalnych należności )
VII. Pozostałe koszty rodzajowe
Koszty finansowe ( np. odsetki od kredytów )
C. Zysk (strata) ze sprzedaży (A-B)
Straty nadzwyczajne
RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT
(wariant kalkulacyjny) c.d. (wariant kalkulacyjny)
I. Zysk (strata) z działalności operacyjnej
F. Zysk (strata) ze sprzedaży (C-D-E)
(F+G-H)
G. Pozostałe przychody operacyjne
J. Przychody finansowe
I. Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów
I. Dywidendy i udziały w zyskach
trwałych
II. Odsetki
II. Dotacje
III. Zysk ze zbycia inwestycji
III. Inne przychody operacyjne
IV. Aktualizacja wartości inwestycji
H. Pozostałe koszty operacyjne
V. Inne
I. Strata ze zbycia niefinansowych aktywów
K. Koszty finansowe
trwałych
I. Odsetki
II. Aktualizacja wartości aktywów
II. Strata ze zbycia inwestycji
niefinansowych III. Aktualizacja wartości inwestycji
III. Inne koszty operacyjne IV. Inne
L. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (I+J-K)
I. Zysk (strata) z działalności operacyjnej
(F+G-H)
6
Pozostała działalność operacyjna
Działalność inwestycyjna i finansowa
wykład 4 sem. letni 2011_12
L. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (I+J-K)
M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (M.I. - M.II.)
I. Zyski nadzwyczajne
II. Straty nadzwyczajne
N. Zysk (strata) brutto (L+/-M)
O. Podatek dochodowy
P. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku
(zwiększenia straty)
R. Zysk (strata) netto (N-O-P)
7