Katedra Rachunkowości Menedżerskiej sem. letni 2011/12
Kryteria warunkujące ujęcie (uznanie)
kosztów
Warunki ujęcia w księgach i zaprezentowania
Rachunkowość
w rachunku zysków i strat kosztów
wykład 5
Współmierność Ostrożność
przychodów i kosztów
Możliwość bezpośredniego
Przy braku bezpośredniego związku,
powiązania poniesionych
potwierdzenie, że poniesione w okresie
dr Małgorzata Krysik
kosztów z przychodami
koszty doprowadziły do uzyskania korzyści
osiągniętymi w okresie
ekonomicznych w tym okresie
Katedra Rachunkowości Menedżerskiej SGH
sprawozdawczym
sprawozdawczym.
Stwierdzenie, że w okresie Powstanie zobowiązań,
sprawozdawczym nastąpiło zmniejszenie którym nie towarzyszy
wartości aktywów (oczekiwanych wzrost aktywów.
przyszłych korzyści), bez zmniejszenia
wartości zobowiązań
Ustalanie wyniku ze sprzedaży w przedsiębiorstwie
Prezentacja zasady współmierności w
zgodnie z zasadą współmierności:
rachunku zysków i strat
 Do kosztów danego okresu zaliczane są Wariant kalkulacyjny
te koszty, które są związane z
Wariant porównawczy
przychodami tego okresu ( art. 6 UoR).
Zasada współmierności 
Zasady ujmowania kosztów w bilansie i rachunku
zysków i strat w przedsiębiorstwie handlowym
przykład firmy handlowej
Przykład 1
W firmie handlowej w maju zakupiono 1000 szt. towaru po cenie BILANS RACHUNEK WYNIKÓW
nabycia 20 zł/szt. Wiadomo, że sprzedano 500 szt. towaru po
cenie sprzedaży netto 30 zł/szt. W maju poniesiono:
Koszty wynagrodzeń pracowników:administracji 2.000 zł, Wartość
Zapas towarów
Nabyte towary
handlowców 2.500 zł, sprzedanych towarów
i materiałów
Amortyzacji środków trwałych: biurowych 500 zł, samochodów
handlowców 300 zł,
Zużytych materiałów i energii: w administracji 200 zł, w Koszty ogólnego
Koszty ogólnego zarządu
magazynie towarów 300 zł, zarządu
i sprzedaży
i sprzedaży
Usług obcych  czynsz za biuro za maj 200 zł
Jaki wynik ze sprzedaży osiągnęła firma? Sporządzić rachunek
zysków i strat za maj.
1
Katedra Rachunkowości Menedżerskiej sem. letni 2011/12
Prezentacja zasady współmierności w przedsiębiorstwie Przedsiębiorstwo handlowe X
RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT za maj
handlowym  wariant kalkulacyjny rachunku zysków i strat
(wariant kalkulacyjny)
RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT
(wariant kalkulacyjny)
Koszty
bezpośrednio
A. Przychody netto ze sprzedaży produktów 15 000
A. Przychody netto ze sprzedaży towarów
powiązane z
przychodami
B. wartość sprzedanych towarów 10 000
B. wartość sprzedanych towarów
C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży (A-B)
C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży (A-B) 5 000
D. Koszty sprzedaży
D. Koszty sprzedaży 3 100
Koszty, które przy braku
E. Koszty ogólnego zarządu
E. Koszty ogólnego zarządu 2 900
bezpośredniego związku
F. Zysk (strata) ze sprzedaży (C-D-E)
doprowadziły do F. Zysk (strata) ze sprzedaży (C-D-E) (1 000)
powstania przychodu
W rachunku zysków i strat ujmuje się zgodnie z zasadą współmierności
tylko wartość sprzedanych towarów.
Wartość niesprzedanych towarów ujmuje się w bilansie w pozycji  zapasy
towarów
Przedsiębiorstwo handlowe X Zasady ujmowania kosztów w bilansie i rachunku
Rachunek zysków i strat za maj
zysków i strat w przedsiębiorstwie produkcyjnym
(wariant porównawczy)
Koszty w rachunku
Bilans
zysków i strat
Koszty
A. Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 15 000
Koszt
Koszty
I. Przychody netto ze sprzedaży towarów 15 000 Produkcja Wyroby
wytworzenia
wytworzenia
w toku gotowe
sprzedanych
II. Zmiana stanu produktów (zwiększenie-wartość dodatnia) 0
produktów
B. Koszty działalności operacyjnej 16 000
I. Amortyzacja 800
II. Zużycie materiałów i energii 500
Koszty
Koszty
III. Usługi obce 200
sprzedaży
sprzedaży
IV. Podatki i opłaty 0
V. Wynagrodzenia 4 500
VI. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia 0
Koszty
Koszty
VII. Pozostałe koszty rodzajowe 0 ogólnego
ogólnego zarządu
zarządu
VIII. Wartość sprzedanych towarów 10 000
C. Zysk (strata) ze sprzedaży (A-B) (1 000)
Ustalanie wyniku ze sprzedaży w przedsiębiorstwie
produkcyjnym (usługowym)
Koszty wytworzenia produktu
W przedsiębiorstwach produkcyjnych ( których
działalność operacyjna, to produkcja i sprzedaż wyrobów i
Na koszt wytworzenia produktu składają
usług) zachodzi potrzeba kalkulacji kosztu wytworzenia
produktu. się koszty produkcji:
W tym celu należy określić:
koszty materiałów bezpośrednich
1. jakie koszty według rodzaju poniesiono w danym okresie,
koszty robocizny bezpośredniej
2. ile z nich wiązało się z funkcją produkcji, ile dotyczyło
+ koszty pośrednie produkcji ( np.koszty oświetlenia i
innych funkcji ( sprzedaży, administrowania)
amortyzacji wydziału prod.)
3. ile w ramach kosztów produkcji było kosztów
bezpośrednich a ile pośrednich związanych z danym
= pełny koszt wytworzenia
produktem ( kalkulacja).
2
Katedra Rachunkowości Menedżerskiej sem. letni 2011/12
Prezentacja zasady współmierności w przedsiębiorstwie
Zasada współmierności  przykład firmy
produkcyjnym  wariant kalkulacyjny rachunku zysków i
strat
produkcyjnej
RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT
Przykład 2
(wariant kalkulacyjny)
Koszty
A. Przychody netto ze sprzedaży produktów
W paz
dzierniku w przedsiębiorstwie produkcyjnym
bezpośrednio
powiązane z  GERDA wytworzono 100 szt. wyrobów gotowych
B. Koszty wytworzenia sprzedanych
przychodami
Ponadto wiadomo, że na początek i koniec paz
dziernika
produktów
C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży (A-B) występowały:
Koszty, które przy
D. Koszty sprzedaży
braku bezpośredniego produkcja niezakończona: SP 2 000 zł SK 9 000 zł
E. Koszty ogólnego zarządu
związku doprowadziły
zapasy wyrobów gotowych: SP 6 000 zł SK 11 000 zł
F. Zysk (strata) ze sprzedaży (C-D-E)
do powstania
przychodu
W paz
dzierniku sprzedano 95 szt. wyrobów gotowych za
W rachunku zysków i strat ujmuje się zgodnie z zasadą współmierności
200 000 zł ( wg cen sprzedaży netto).
tylko koszty wytworzenia dotyczące sprzedanych produktów.
Koszty wytworzenia produktów niesprzedanych ujmuje się w bilansie w
pozycji  zapasy wyrobów lub  produkcja w toku
Zasada współmierności  przykład firmy Zasada współmierności  przykład firmy
produkcyjnej produkcyjnej
Przykład 2 c.d.
Przykład 2 c.d.
W paz
dzierniku przedsiębiorstwo produkcyjne  GERDA poniosło " Koszty energii elektrycznej i wody zużytych w wydziałach
następujące koszty (w zł): produkcyjnych 30 000
" Koszty wynagrodzeń:
" Koszty usług obcych:
pracowników bezpośrednio produkcyjnych 20 000
reklamy produktów 20 000
pracowników pośrednio produkcyjnych 10 000
łączności  telefony w administracji 20 000
pracowników administracyjnych 20 000
" Koszty amortyzacji
" Koszty świadczeń na rzecz:
produkcyjnych środków trwałych 10 000
pracowników bezpośrednio produkcyjnych 10 000
pozostałych środków trwałych (w administracji) 8 000
pracowników pośrednio produkcyjnych 10 000
" Podatki i opłaty
pracowników administracyjnych 10 000
" Koszty zużytych materiałów bezpośrednich (surowców) ? (podatek od nieruchomości  bud. administracji) 2 000
gdy wiadomo, że:
Ustalić, jaki wynik ze sprzedaży osiągnęło przedsiębiorstwo Gerda
Wartość materiałów bezpośrednich na dzień 1 paz
dziernika
w paz
dzierniku?
to 4 000 zł, w paz
dzierniku zakupiono materiały za 10 000 zł,
stan końcowy materiałów na 31 paz
dziernika - 2 000 zł.
Zasada współmierności 
Zasada współmierności  przykład firmy
produkcyjnej
przykład firmy produkcyjnej
Przykład 2 rozwiązanie:
Materiały bezpośrednie 12 000
I . Kalkulacja kosztów wytworzenia produktów:
Płace bezpośrednie 30 000
Koszt wytworzenia wyrobu gotowego = koszty bezpośrednie produkcji +
Pośrednie koszty produkcyjne 60 000
koszty pośrednie produkcji
Razem 102 000
+ koszty produkcji rozpoczętej w ub. okresie 2.000
1. Ustalenie kosztów zużytych materiałów bezpośrednich ( surowców ):
- koszty produktów niezakończ. wytworzonych w b.o. 9 000
Sp. mat. 4 000 zł + zakup 10 000 zł  mat. wydane do produkcji ? = sk. 2
000 zł = Koszty wytworzenia wyrobów gotowych w paz
dzierniku: 95 000
Koszty mat. bezpośrednich zużytych w produkcji = 12 000 zł.
Koszt jednostki wyrobu gotowego 95 000 zł : 100 szt. = 950 zł/szt.
3
Katedra Rachunkowości Menedżerskiej sem. letni 2011/12
Zasada współmierności  Zasada współmierności 
przykład firmy produkcyjnej przykład firmy produkcyjnej
Przykład 2 c.d.
Przykład 2 c.d.
II. Ustalenie kosztów wytworzenia sprzedanych w paz
dzierniku produktów:
Koszty ogólnego zarządu:
Sp. wyrobów gotowych 6 000 zł + wartość wyrobów wytworzonych w
wynagrodzenia pracowników administracyjnych 20 000
paz
dzierniku 95 000 zł  wartość wyrobów sprzedanych w
świadczenia dla pracowników administracyjnych 10 000
paz
dzierniku?? = sk wyrobów 11 000 zł
usługi obce  łączność (telefony administracji) 20 000
Koszty wytworzenia wyrobów sprzedanych w paz
dzierniku = 90 000 zł
amortyzacja pozostałych środków trwałych (w adm.) 8 000
podatki i opłaty (podatek od nieruchom. admin.bud.) 2 000
Rachunek zysków i strat za paz
dziernik:
Koszty sprzedaży:
" Koszty usług obcych (reklama produktów) 20 000
Przychody ze sprzedaży wyrobów 200 000 zł
Koszty wytworzenia wyrobów sprzedanych 90 000 zł
Zysk (strata) brutto ze sprzedaży 110 000 zł
Przedsiębiorstwo Gerda
RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT za paz
dziernik Rachunek zysków i strat (wariant porównawczy)
(wariant kalkulacyjny)
A. Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi, w
tym:
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
A. Przychody netto ze sprzedaży produktów 200 000
II. Zmiana stanu produktów (zwiększenie - wartość
dodatnia, zmniejszenie - wartość ujemna)
B. Koszty wytworzenia sprzedanych produktów 90 000
B. Koszty działalności operacyjnej
I. Amortyzacja
C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży (A-B) 110 000
II. Zużycie materiałów i energii
D. Koszty sprzedaży 20 000
III. Usługi obce
E. Koszty ogólnego zarządu 60 000 IV. Podatki i opłaty, w tym:
F. Zysk (strata) ze sprzedaży (C-D-E) 30 000 - podatek akcyzowy
V. Wynagrodzenia
VI. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
VII. Pozostałe koszty rodzajowe
C. Zysk (strata) ze sprzedaży (A-B)
Przedsiębiorstwo Gerda
Rachunek zysków i strat za paz
dziernik
(wariant porównawczy)
Zmiana stanu produktów
A. Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi, w tym:
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów 200 000
Wyroby gotowe sp. 6 000 zł
II. Zmiana stanu produktów (zwiększenie-wartość dodatnia) ?
Wyroby gotowe sk. 11 000 zł
B. Koszty działalności operacyjnej 182 000
Zwiększenie stanu wyr. got. o + 5 000 zł
I. Amortyzacja 18 000
II. Zużycie materiałów i energii 42 000
III. Usługi obce 40 000
IV. Podatki i opłaty 2 000
Produkty niezakończone sp. 2 000 zł
V. Wynagrodzenia 50 000
VI. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia 30 000
Produkty niezakończone sk. 9 000 zł
C. Zysk (strata) ze sprzedaży (A-B) ?
Zwiększenie stanu prod. nz. o + 7 000 zł
Razem zmiana stanu produktów = + 12 000 zł
4
Katedra Rachunkowości Menedżerskiej sem. letni 2011/12
Przedsiębiorstwo Gerda
Rachunek zysków i strat za paz
dziernik
(wariant porównawczy)
Ujmowanie kosztów
Czy można poniesione koszty w sposób
A. Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 212 000 Należy uznać koszt w
bezpośredni powiązać z przychodami
rachunku zysków i
osiągniętymi w danym okresie?
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów 200 000 strat
tak
II. Zmiana stanu produktów (zwiększenie-wartość dodatnia) 12 000
nie
B. Koszty działalności operacyjnej 182 000
Czy poniesione koszty przyczyniły się do uzyskania
I. Amortyzacja 18 000
przez jednostkę korzyści ekonomicznych w tym
II. Zużycie materiałów i energii 42 000
okresie?
tak
III. Usługi obce 40 000
IV. Podatki i opłaty 2 000
nie
V. Wynagrodzenia 50 000
VI. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia 30 000
Czy poniesione koszty przyczynią się do uzyskania
C. Zysk (strata) ze sprzedaży (A-B) 30 000
przez jednostkę korzyści ekonomicznych w
nie
przyszłych okresach?
tak
Uznać jako aktywa
5