Handel międzygałęziowy.
09/10.10.2012
Program ćwiczeń:
teorie handlu międzygałęziowego (teorie specjalizacji
handlowej):
teoria przewagi absolutnej;
teoria przewagi względnej;
teoria Heckschera-Ohlina;
mierniki specjalizacji:
mierniki specjalizacji:
wskaz
nik ujawnionej przewagi komparatywnej;
wskaz
nik ujawnionej symetrycznej przewagi komparatywnej;
znormalizowane saldo handlowe;
wskaz
nik specjalizacji handlowej.
Handel międzygałęziowy.
handel międzygałęziowy polega na wymianie dóbr,
pochodzących z różnych gałęzi przemysłu, pomiędzy
krajami, w których wytwarzanie poszczególnych dóbr jest
bardziej opłacalne;
przykład: róże z Kolumbii i Niemieckie komputery
przykład: róże z Kolumbii i Niemieckie komputery
Teoria przewagi absolutnej.
Adam Smith 1776 r.   Badania nad naturą i przyczynami
bogactwa narodów
przykład:
Produkt (sztuki) Region
Produkt (sztuki) Region
Kolumbia Niemcy
Róże 6 4
Komputery 3 8
Teoria przewagi względnej.
wymiana międzynarodowa może być korzystna dla obu
partnerów także w sytuacji, gdy jeden z partnerów
wytwarza większość towarów taniej niż drugi;
przewaga komparatywna to różnica między
alternatywnym kosztem wytwarzania dobra, z którego
trzeba zrezygnować, aby wytworzyć inne dobro;
trzeba zrezygnować, aby wytworzyć inne dobro;
przykład:
Produkty (sztuki) Kraj Zagranica
Garnitury 12 2
Telefony 6 4
Teoria przewagi względnej.
przykład:
Produkty (h) Kraj Zagranica
Garnitury 1 6
Telefony 2 3
Produkty (sztuki) Kraj Zagranica
Garnitury 12 2
Telefony 6 4
Teoria przewagi względnej.
przykład:
Produkty (h) Kraj Zagranica
Garnitury 1 6
Telefony 2 3
relacja cen 1:1
by handel był możliwy:
krajowa cena garniturów/krajowa cena telefonów < cena względna<
zagraniczna cena garniturów/zagraniczna cena telefonów
Teoria Heckschera-Ohlina.
Założenia teorii:
istnieją dwa kraje, dwa produkty oraz dwa czynniki produkcji (kapitał i
praca);
na rynkach: towarowym oraz czynników produkcji panuje konkurencja
doskonała;
w wymianie międzynarodowej panują warunki wolnego handlu.
wymiana między krajami ogranicza się do wymiany dóbr;
pomijane są koszty transportu;
pomijane są koszty transportu;
poszczególne kraje różnią się stopniem wyposażenia w czynniki
produkcji, czynnik produkcji relatywnie obfity w kraju I jest jednocześnie
relatywnie rzadki w kraju II i na odwrót;
oba wytwarzane dobra wymagają różnych proporcji nakładów czynników
produkcji, co oznacza, że funkcje produkcji tych dóbr różnią się, a więc
dobro A wymaga innej relatywnej intensywności zużycia czynników
produkcji niż dobro B;
wytwarzane dobra są jednorodne;
na obu rynkach konsumenci mają takie same gusta.
Teoria Heckschera-Ohlina.
Twierdzenie Heckschera-Ohlina
kraj będzie eksportował te towary, do wytworzenia których zużywa się relatywnie
dużo czynnika produkcji w danym kraju względnie obfitego, a sprowadzał
z zagranicy towary, których produkcja wymaga relatywnie dużo czynnika
produkcji w danym kraju względnie rzadkiego;
Efekt Stolpera-Samuelona:
ruch cen czynników produkcji, który zostaje uruchomiony przez handel
międzynarodowy, polegający na wzroście cen czynnika w jakimś kraju obfitego
międzynarodowy, polegający na wzroście cen czynnika w jakimś kraju obfitego
i spadku cen czynnika w danym kraju rzadkiego, prowadzi do wzrostu realnych
dochodów właścicieli czynnika obfitego oraz spadku realnych dochodów
właścicieli czynnika produkcji w danym kraju rzadkiego;
Twierdzenie Rybczyńskiego:
w warunkach niezmienionych relacji cen na rynku światowym, wzrost zasobów
tylko jednego czynnika produkcji, przy niezmienionym poziomie drugiego czynnika,
prowadzi do wzrostu produkcji dobra zużywającego przede wszystkim czynnik,
którego zasoby wzrastają, a także do zmniejszenia produkcji dobra, w wytwarzaniu
którego potrzebny jest przede wszystkim czynnik, którego zasoby nie ulegają
zmianie;
Teoria Heckschera-Ohlina.
przykład 1:
Kraj A: 400 jednostek pracy i 600 jednostek ziemi;
Kraj B: 800 jednostek pracy i 300 jednostek ziemi;
Oba kraje produkują dobro F (żywność) i C (ubrania);
Do wyprodukowania jednostki ubrań potrzeba: 10 jednostek pracy i 5 jednostek ziemi;
Do wyprodukowania jednostki żywności potrzeba: 4 jednostek pracy i 8 jednostek ziemi;
Określamy (względną) czynnikointensywność produkcji obu dóbr:
żywność: nakład pracy/nakład ziemi = 4/8=1/2
ubrania: nakład pracy/nakład kapitału = 10/5 = 2 (żywność jest względnie ziemio intensywna,
ubrania: nakład pracy/nakład kapitału = 10/5 = 2 (żywność jest względnie ziemio intensywna,
a ubrania  praco intensywna)
Określamy (względną) obfitość wyposażenia krajów w czynniki produkcji:
Kraj A: L/T = 400/600 = 67/100
Kraj B: L/T = 800/300 = 267/100
(kraj A jest względnie obficie wyposażony w ziemię, a kraj B  w pracę)
Po otwarciu tych krajów na wymianę kraj A będzie eksportował & & & & ., a kraj B
 & & & .
Teoria Heckschera-Ohlina.
przykład 1I:
Polska  kraj obfity w pracę i Niemcy  kraj obfity w kapitał
Garnitury  pracochłonne i zegarki  kapitałochłonne
Polska Niemcy
Przed rozpoczęciem handlu
Ceny towarów Garnitury (względnie drogie/względnie tanie) Garnitury (względnie drogie/względnie tanie)
Zegarki (względnie drogie/względnie tanie) Zegarki (względnie drogie/względnie tanie)
Po rozpoczęciu handlu
Kierunek handlu Garnitury (eksport/import) Garnitury (eksport/import)
Zegarki (eksport/import) Zegarki (eksport/import)
Zmiany cen towarów Garnitury (tanieją/drożeją) Garnitury (tanieją/drożeją)
Zegarki (tanieją/drożeją) Zegarki (tanieją/drożeją)
Zmiany produkcji Garnitury (wzrasta/maleje) Garnitury (wzrasta/maleje)
Zegarki (wzrasta/maleje) Zegarki (wzrasta/maleje)
Zmiany popytu na Popyt na pracę (wzrasta/maleje) Popyt na pracę (wzrasta/maleje)
czynniki produkcji Popyt na kapitał (wzrasta/maleje) Popyt na kapitał (wzrasta/maleje)
Zmiana cen czynników Praca (drożeje/tanieje) Praca (drożeje/tanieje)
produkcji Kapitał (drożeje/tanieje) Kapitał (drożeje/tanieje)
Mierniki specjalizacji - wskaz
nik
ujawnionych przewag komparatywnych.
wg wzoru zaproponowanego przez Balasse jest on
wyznaczany przez udział j-tego sektora w całkowitym
eksporcie i-tego kraju, odniesiony do udziału j-tego
sektora w całkowitym eksporcie krajów ze zbioru G;
inne podejście opiera się na policzeniu ilorazu wielkości
inne podejście opiera się na policzeniu ilorazu wielkości
eksportu w danej grupie produktowej i importu w tej
grupie produktowej;
gdy wskaz
nik przyjmuje wartości większe od jedności,
oznacza to, że kraj ma przewagę komparatywną
względem zagranicy w tej grupie produktowej;
Mierniki specjalizacji - wskaz
nik ujawnionej
symetrycznej przewagi komparatywnej.
różnica między udziałem danej grupy produktowej
w eksporcie danego kraju oraz udziału tej grupy
produktowej w imporcie tego kraju;
wartości większe od zera wskazują na grupy produktowe,
w których dany kraj posiada ujawnioną przewagę
komparatywną;
przykład:
Mierniki specjalizacji - wskaz
nik ujawnionej
symetrycznej przewagi komparatywnej.
Polski handel zagraniczny w 2011 roku, wartości w mln zł
CRCA =
różnica
udziałów
RCA = Udział w Udział w eksportu i
Sekcja SITC
eksport/i imporcie eksporcie importu
Import Eksport mport (%) (%) (%)
A B C=B/A D E F=E-D
Żywność i zwierzęta żywe 40133 51526
Napoj i tytoń 3659 6986
Napoj i tytoń 3659 6986
Surowce niejadalne z wyjątkiem paliw 21217 13044
Paliwa mineralne, smary i materiały pochodne 78413 27039
Oleje, tłuszcze i woski zwierzęce i roślinne 2688 1106
Chemikalia i produkty pokrewne 87143 49445
Towary przemysłowe sklasyfikowane głównie
według surowca 111160 117599
Maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy 194428 216590
Różne wyroby przemysłowe 60169 70574
Towary i transakcje niesklasyfikowane w SITC 15418 860
Suma 614428 554769 - -
y
ródło: obliczenia własne na podstawie Rocznik statystyczny RP, GUS, Warszawa 2012, str. 401-402.
Mierniki specjalizacji - wskaz
nik ujawnionej
symetrycznej przewagi komparatywnej.
Polski handel zagraniczny w 2011 roku, wartości w mln zł
CRCA =
różnica
udziałów
RCA = Udział w Udział w eksportu i
Sekcja SITC
eksport/i imporcie eksporcie importu
Import Eksport mport (%) (%) (%)
A B C=B/A D E F=E-D
Żywność i zwierzęta żywe 40133 51526 1,28 6,53% 9,29% 2,76%
Napoje i tytoń 3659 6986 1,91 0,60% 1,26% 0,66%
Napoje i tytoń 3659 6986 1,91 0,60% 1,26% 0,66%
Surowce niejadalne z wyjątkiem paliw 21217 13044 0,61 3,45% 2,35% -1,10%
Paliwa mineralne, smary i materiały pochodne 78413 27039 0,34 12,76% 4,87% -7,89%
Oleje, tłuszcze i woski zwierzęce i roślinne 2688 1106 0,41 0,44% 0,20% -0,24%
Chemikalia i produkty pokrewne 87143 49445 0,57 14,18% 8,91% -5,27%
Towary przemysłowe sklasyfikowane głównie
według surowca 111160 117599 1,06 18,09% 21,20% 3,11%
Maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy 194428 216590 1,11 31,64% 39,04% 7,40%
Różne wyroby przemysłowe 60169 70574 1,17 9,79% 12,72% 2,93%
Towary i transakcje niesklasyfikowane w SITC 15418 860 0,06 2,51% 0,16% -2,35%
Suma 614428 554769 - 100,00% 100,00% -
y
ródło: obliczenia własne na podstawie Rocznik statystyczny RP, GUS, Warszawa 2012, str. 401-402.
Mierniki specjalizacji - znormalizowane
saldo handlowe.
iloraz różnicy eksportu i importu danej grupy
produktowej i sumy obrotów tą grupą produktową (sumy
importu i eksportu);
wartość równa 1 oznacza pełną specjalizację w handlu
danym dobrem;
Mierniki specjalizacji - wskaz
nik
specjalizacji handlowej.
różnica znormalizowanego salda handlowego danej grupy
produktowej i znormalizowanego salda handlowego
danego państwa;
wskaz
nik większy od 0 oznacza specjalizację w określonej
grupie produktowej;
grupie produktowej;
przykład:
Mierniki specjalizacji - znormalizowane saldo
handlowe i wskaz
nik specjalizacji handlowej.
Obliczenia znormalizowanego salda handlowego i wskaz
nika specjalizacji handlowej.
Polski handel zagraniczny w 2011 roku, wartosci w mln zł
Import Eksport
Znormalizo- Wskaz
nik
Sekcja SITC
wane saldo specjalizacji
A B handlowe handlowej
Żywność i zwierzęta żywe 40133 51526
Napoj i tytoń 3659 6986
Surowce niejadalne z wyjątkiem paliw 21217 13044
Surowce niejadalne z wyjątkiem paliw 21217 13044
Paliwa mineralne, smary i materiały pochodne 78413 27039
Oleje, tłuszcze i woski zwierzęce i roślinne 2688 1106
Chemikalia i produkty pokrewne 87143 49445
Towary przemysłowe sklasyfikowane głównie według surowca 111160 117599
Maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy 194428 216590
Różne wyroby przemysłowe 60169 70574
Towary i transakcje niesklasyfikowane w SITC 15418 860
Suma 614428 554769 - -
y
ródło: obliczenia własne na podstawie Rocznik statystyczny RP, GUS, Warszawa 2012, str. 401-402.
Mierniki specjalizacji - znormalizowane saldo
handlowe i wskaz
nik specjalizacji handlowej.
Obliczenia znormalizowanego salda handlowego i wskaz
nika specjalizacji handlowej.
Polski handel zagraniczny w 2011 roku, wartosci w mln zł
Import Eksport
Znormalizo- Wskaz
nik
Sekcja SITC
wane saldo specjalizacji
A B handlowe handlowej
Żywność i zwierzęta żywe 40133 51526 0,12 0,18
Napoj i tytoń 3659 6986 0,31 0,36
Surowce niejadalne z wyjątkiem paliw 21217 13044 -0,24 -0,19
Surowce niejadalne z wyjątkiem paliw 21217 13044 -0,24 -0,19
Paliwa mineralne, smary i materiały pochodne 78413 27039 -0,49 -0,44
Oleje, tłuszcze i woski zwierzęce i roślinne 2688 1106 -0,42 -0,37
Chemikalia i produkty pokrewne 87143 49445 -0,28 -0,22
Towary przemysłowe sklasyfikowane głównie według surowca 111160 117599 0,03 0,08
Maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy 194428 216590 0,05 0,10
Różne wyroby przemysłowe 60169 70574 0,08 0,13
Towary i transakcje niesklasyfikowane w SITC 15418 860 -0,89 -0,84
Suma 614428 554769 - -
y
ródło: obliczenia własne na podstawie Rocznik statystyczny RP, GUS, Warszawa 2012, str. 401-402.