XX wiek
Z czasem lokomotywy zaczęły docierać do najbardziej odległych zakątków świata.
Pracowano też nad dalszym udoskonaleniem ich konstrukcji. Jedną z głównych zmian
było wprowadzenie hamulców poruszanych sprężonym powietrzem. Zanim to nastąpiło,
maszynista, widząc przeszkodę na torach, uruchamiał jedynie gwizdek parowozu. W
każdym wagonie siedzieli tak zwani hamulcowi i po usłyszeniu sygnału zaczynali
pospiesznie zakręcać koła hamulców ręcznych. Taki system był oczywiście zawodny i
często dochodziło do poważnych wypadków. Rozwiązanie znalazł amerykański
konstruktor i przemysłowiec Gorge Westinghouse (1846-1914), który w 1867 roku
zbudował pierwszy użyteczny hamulec kolejowy na sprężone powietrze. Maszynista
uruchamiał teraz hamulec, a powietrze wydostające się ze zbiornika w parowozie płynęło
przewodami do wagonów, gdzie ciśnienie ponad 4 atmosfer dociskało klocki hamulcowe
do kół. Z czasem Amerykanin udoskonalił wynalazek: każdy wagon wyposażył we
własny zbiornik sprężonego powietrza, ładowany pompą z lokomotywy, a cały system tak
opracował, że w razie odłączenia części składu, hamulce zaczynały działać
automatycznie. W 1875 roku hamulce Westinghouse a zatrzymały na odcinku 300 m
pociąg o ciężarze 200 t, poruszający się z prędkością 80 km/h. Był to wynik do tej pory
nieosiągalny!
Pod koniec zeszłego stulecia zbudowano lokomotywę elektryczną. Pierwszą konstrukcję
tego typu, która była już użytecznym pojazdem pociągowym, zaprezentował w 1879 roku
na wystawie w Berlinie Ernest Werner von Simens (1816-1892). W 1912 roku pojawiły
się pierwsze udane lokomotywy spalinowe napędzane ropą. Pociągi stawały się coraz
szybszym środkiem transportu. Już pod koniec lat czterdziestych ubiegłego wieku Anglik
Thomas Russel Crampton (1816-1888) skonstruował parowóz rozwijający prędkość 100
km/h. W 1936 roku na linii Berlin-Hamburg lokomotywa osiągała szybkość 199,2 km/h.
Sławę zdobyły uruchomione w 1981 roku bardzo szybkie francuskie pociągi TGV. Na
początku lat dziewięćdziesiątych jeden z nich pojechał z rekordową prędkością 515,3
km/h.
Kolej przez cały XX wiek z powodzeniem konkuruje z takimi środkami transportu, jak
samoloty czy samochody. Nic nie wskazuje na to, że jej trwająca prawie 200 lat kariera
ma się ku końcowi.