DIAGNOZOWANIE POTRZEB SPOA
ECZNO-WYCHOWAWCZYCH
2008/2009
Prowadzenie: dr Hanna Tomaszewska
Cele zajęć
" Ukazanie istoty i funkcji oceny środowiska wychowawczego i sytuacji rodzinnej dziecka w
pracy pracownika socjalnego,
" Wskazanie na konieczność wieloaspektowego i interdyscyplinarnego podejścia do oceny
sytuacji dziecka,
" Wskazanie na podstawowe trudności i problemy natury etycznej w ocenianiu sytuacji
rodzinnej, a zwłaszcza przemocy i nadu\
yć wobec dziecka,
" Poznanie metod i technik oceny sytuacji rodzinnej i środowiska wychowawczego dziecka w
ró\
nego rodzaju placówkach i instytucjach pomocy  ich zalety i ograniczenia.
Forma zaliczenia: zaliczenie na ocenę na podstawie: obecności i pracy zaliczeniowej Rozpoznanie i
ocena potrzeb dziecka i rodziny
OBSZARY ZAGADNIEC

I. PODSTAWOWE POJ
CIA I DEFINICJE. EWOLUCJA OD MYÅšLENIA DIAGNOSTYCZNEGO
DO OCENY WE WSPÓA
CZESNYCH TEORIACH PRACY SOCJALNEJ
1. Pojęcie diagnozy społecznej " Klasyczne definicje diagnozy (Richmond, Radlińska, Ziemski)
" Diagnoza jako element cyklu działania zorganizowanego
2. Pojęcie oceny " Ograniczenia diagnozowania - diagnoza jako etykieta " Cechy oceny "
Rodzaje oceny " Zawartość oceny
Literatura:
Jarosz E., Wysocka E., Diagnoza psychopedagogiczna. Podstawowe problemy i rozwiÄ…zania,
(część I, rozdz. 1 Diagnoza psychopedagogiczna  ogólne zało\
enia teoretyczne).
de Robertis C., Metodyka działania w pracy socjalnej, (rozdz.: Ocena).
II. KONTAKT DIAGNOSTYCZNY. METODOLOGICZNY I ETYCZNY WYMIAR SYTUACJI
DIAGNOZOWANIA
1. Umiejętności i kompetencje pedagoga-diagnosty i ich kształcenie: nawiązywanie kontaktu,
aktywne słuchanie, umiejętne reagowanie, wskaz
niki oporu i jego przełamywanie
Literatura:
Nocuń A., Szmagalski J., Podstawowe umiejętności w pracy socjalnej i ich kształcenie.
Johnson D., Podaj dłoń.
III. TEORETYCZNE PODSTAWY OCENY INDYWIDUALNEJ
1. Ramy diagnozy indywidualnej " Perspektywa rozwojowa  cykl rozwojowy jednostki a role
społeczne " Role sytuacyjne i stygmatyzowane " Perspektywa ekologiczna w ocenie
indywidualnej " Omówienie wybranych metod i narzędzi słu\
ących diagnozowaniu osób
indywidualnych
Literatura:
Garvin Ch. D., Seabury B. A.: Działania interpersonalne w pracy socjalnej, tom I, (rozdział:
VI: Diagnozowanie osób indywidualnych).
Piorunek M., Udział dziecka w diagnozowaniu sytuacji biograficznej, [w:] Dramaturgia
poradnictwa, Kargulowa A. (red.), s. 103-113.
Björkenheim J., Levälahti J., Karvinen-Niinikoski, Procesy biograficzne  analiza przypadku
z dziedziny pracy socjalnej , [w:] Metoda biograficzna w doradztwie zawodowym i pracy
socjalnej, Golczyńska-Grondas A. (red.).
IV. TEORETYCZNE PODSTAWY OCENY RODZINY
1. Systemowe rozumienie rodziny " Zmienne systemowe rodziny i ich pomiar
1
2. Typologie rodzin w ujęciu systemowym " Style wychowania w rodzinie i ich diagnozowanie
3. Analiza struktury komunikacyjnej i socjometrycznej rodziny " Struktura władzy w rodzinie "
Role nieformalne i  ukryte w rodzinie
Literatura:
Garvin Ch. D., Seabury B. A.: Działania interpersonalne w pracy socjalnej, tom 1, (rozdział:
VII: Diagnozowanie grup rodzin i organizacji).
V. METODY I NARZEDZIA DIAGNOZY RODZINY
Narzędzia stosowane w pracy socjalnej " Metody graficzne
Literatura:
Meyer C., Assessment in Social Work Practice.
De Barbaro B., Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny, (rozdz. X Wywiad
rodzinny z u\
yciem genogramu).
Wybrane narzędzia i kwestionariusze: Ryś, Roe i Siegelmann, Plopa, Braun-Gałkowska,
Frydrychowicz, Ziemska, Markowska, Bene i Anthony, Caldwell i Bradley, kwestionariusze
wywiadów pracownika socjalnego
VI. DZIECKO W POTRZEBIE  DIAGNOZOWANIE PRZEMOCY I INNYCH NADUśYĆ
WOBEC DZIECKA W RODZINIE
1. Diagnoza przemocy w rodzinie (szczególnie wobec dziecka) " Podstawowe symptomy i
czynniki ryzyka " Metody interwencji
Literatura:
Krzywicka L., Przemoc w rodzinie  specyfika pracy socjalnej z ofiarami przemocy [w:]
Praca socjalna wobec współczesnych problemów społecznych, Pawlas-Czy\
Sabina (red.).
MacFarlane K., Przesłuchanie i diagnoza małego dziecka.
Podstawowa literatura:
1. Assessing Children in Need and Their Families. Practice Guidance, Department of Health, The Sationary Office,
London 2000.
2. de Barbaro Bogdan, Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny, Wyd. UJ, Kraków1999.
3. de Robertis Cristina; Metodyka działania w pracy socjalnej, Bibl. Pracownika Socjalnego, Wyd. Śląsk Katowice
1998.
4. Demetrio Duccio, Zabawa na tle \
ycia. Gra autobiograficzna w edukacji dorosłych, Impuls, Kraków 1999.
5. Framework for the Assessment of Children in Need and their Families, Department of Health, The Sationary
Office, London 2000.
6. Frydrychowicz Anna: Rysunek rodziny. Projekcyjna metoda badania stosunków rodzinnych, Uniwersytet Adama
Mickiewicza, Poznań 1984.
7. Garvin Charles D., Seabury Brett A.: Działania interpersonalne w pracy socjalnej, T 1 i 2, Bibl. Pracownika
Socjalnego, Wyd. ÅšlÄ…sk, Katowice 1998.
8. Golczyńska-Grondas A. (red.), Metoda biograficzna w doradztwie zawodowym i pracy socjalnej, A
ódzkie
Towarzystwo Naukowe, A
ódz
2006.
9. Jarosz Ewa, Wysocka Ewa: Diagnoza psychopedagogiczna. Podstawowe problemy i rozwiązania, śak, Warszawa
2006.
10. Johnson David W., Podaj dłoń, PTP, Warszawa 1992.
11. King Gail, Umiejętności terapeutyczne nauczyciela, GWP, Gdańsk 2003.
12. Kowalski Włodzimierz: Metoda kwestionariuszowa w badaniach psychologicznych środowiska rodzinnego,
Uniwersytet Marii Skłodowskiej-Curie, Lublin 1982 (Roe, Siegelmann: Kwestionariusz stosunków między
rodzicami a dziećmi)
13. MacFarlane K., Przesłuchanie i diagnoza małego dziecka, Fundacja Dzieci Niczyje, Warszawa 2002.
14. McGoldrick, Monica, Gerson Randy, Shellenberger Sylwia, Genogramy. Rozpoznanie i interwencja, Zysk i S-ka,
Poznań 2007.
15. Meyer C., Assessment in Social Work Practice, Columbia University Press, New York 1993.
16. Nocuń Aleksander, Szmagalski Jerzy, Podstawowe umiejętności w pracy socjalnej i ich kształcenie,
Bibl.Pracownika socjalnego, Interart, Warszawa 1996.
17. Pawlas-Czy\
Sabina (red.), Praca socjalna wobec współczesnych problemów społecznych, Wyd. Akapit, Toruń
2007.
18. Ryś Maria: Systemy rodzinne. Metody badań struktury rodziny pochodzenia i rodziny własnej, Warszawa: Centrum
Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej, Warszawa 2001.
2