Cukrzyca

Cukrzyca

Klinika Immunologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych

Warszawski Uniwersytet Medyczny

Mgr Kamila Gala

Cukrzyca



Zespół chorobowy charakteryzujący się

hiperglikemią

wynikającą z defektu

wydzielania lub działania insuliny



Przewlekła hiperglikemia wiąże się z
uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i
niewydolnością różnych narządów: wątroby,
nerek, tkanki nerwowej, wzroku, serca,
naczyń krwionośnych

Czynniki ryzyka cukrzycy



Nieprawidłowa glikemia na czczo



Wywiad rodzinny – cukrzyca u rodziców lub rodzeństwa



Cukrzyca ciężarnych lub urodzenie dziecka o wadze >4 kg



Nadwaga BMI >25 kg/m

2



Niska aktywność fizyczna



Nadciśnienie tętnicze >140/90 mmHg



Zaburzenia gospodarki lipidowej



Choroby układu sercowo-naczyniowego



Zespół policystycznych jajników

Stan przedcukrzycowy



Upośledzona tolerancja glukozy (IGT)



Stan dłuższego utrzymywania się wyższego
stężenia glukozy po posiłkach (lub doustnym
teście tolerancji glukozy)



Glikemia po DTTG: 140-199 mg/dl



Nieprawidłowa glikemia na czczo (IGF)



Powstaje wskutek nasilonej glukoneogenezy w
wątrobie w okresie między posiłkami, co wynika z
upośledzonej kontroli insuliny



Glikemia na czczo: 100-125 mg/dl

Klasyfikacja cukrzycy wg ADA



Typ 1



Typ 2



Cukrzyca ciężarnych



Inne określone typy cukrzycy

Cukrzyca typu 1



Uszkodzenie i niszczenie komórek β



Niedobór insuliny



Choroba dziedziczna- dziedziczenie wielogenowe



Choroba autoimmunologiczna- występowanie przeciwciał przeciw:



Wyspom trzustkowym (ICA)



Dekarboksylazie kwasu glutaminowego (GAD)



Endogennej insulinie (IAA)



Częstsza zapadalność na choroby:



Gravesa-Basedowa



Hashimoto



Choroba objawia się także:



Hiperglikemią i glikozurią



Kwasicą metaboliczną i ketonurią

Cukrzyca typu 2



Pojawia się u osób w dojrzałym wieku



Zaburzone działanie, jak i wytwarzanie insuliny



Zaburzenia ekspresji wielu genów



Ujawnia się po wpływem czynników środowiskowych



Okres utajenia:



Upośledzenie wrażliwości receptorów dla insuliny w
mięśniach i tkance tłuszczowej



Objawy upośledzonej tolerancji glukozy –
hiperlipidemia i hipertriglicerydemia poposiłkowa i
hiperinsulinizm

Różnicowanie cukrzycy typu 1 i typu 2

Objawy

Typ 1

Typ 2

Początek choroby

Nagły

Powolny

Stężenie insuliny

Niskie lub nieoznaczalne

Normalne lub obniżone, w
długotrwałej chorobie obniżone

Ketoza

Często

Rzadko

Wiek

W dzieciństwie lub
młodości

Powyżej 30 r.ż

Masa ciała

szczupli

Raczej otyli

Cukrzyca w
rodzinie

10-15%

30%

Autoprzeciwciala

>85%

brak

Terapia

Dieta, insulina, wysiłek

Dieta, doustne leki
hipoglikemizujące, insulina,
wysiłek

Cukrzyca ciężarnych (GDM)



Przejściowe zaburzenie, rozpoznawane na podstawie
podwyższonego stężenia glukozy we krwi, pojawiające się u
zdrowych dotąd kobiet i ustępujące całkowicie po zakończeniu
ciąży



Stanowi zagrożenie dla płodu i kobiety



u 30-50% kobiet, u których stwierdzano cukrzycę ciężarnych,
w ciągu najbliższych 15 lat rozwija się cukrzyca typu 2



Przyczyny:



Zmiany fizjologiczne związane z ciążą: insulinooporność wywołana
przez hormony łożyskowe



Zaburzenia wydzielania insuliny i zwiększone wydzielanie glukozy
przez wątrobę



Cukrzyca ciężarnych przejawia się głównie w 3 trymestrze

Inne rodzaje cukrzycy



Zaburzenia działania komórek β warunkowane
genetycznie



cukrzyca typu MODY



Warunkowane genetycznie defekty działania
insuliny



LADA



autoimmunologiczna postać cukrzycy zbliżona do
cukrzycy typu 1 ujawniająca się w wieku dorosłym



Endokrynopatie



choroba Cushinga, nadczynność tarczycy, guz
chromochłonny nadnerczy

Inne rodzaje cukrzycy cd.



Cukrzyca wywołana przez leki lub inne substancje
chemiczne:



glukokortykoidy, hormony tarczycy, α-interferon



Cukrzyca wywołana przez zakażenia:



różyczka wrodzona, wirus cytomegalii



Inne zespoły o podłożu genetycznym, mogące przebiegać
z cukrzycą:



zespół Downa, zespół Klinefeltera, zespół Turnera, porfirie



Rzadkie postacie cukrzycy o podłożu immunologicznym



Cukrzyca noworodkowa:



ujawnia się zwykle w wieku niemowlęcym, może być
skutecznie leczona przez stosowanie doustnych pochodnych
sulfonylomocznika

Ostre powikłania cukrzycy



Kwasica ketonowa:



Brak insuliny (cukrzyca typu 1) powoduje rozkładanie WKT-
powstają ciała ketonowe (aceton)



Badanie ogólne moczu: oznaczanie glukozy i ciał
ketonowych



Nieketonowa śpiączka hiperosmolalna:



Najczęściej u osób starszych w cukrzycy typu 2



Wysoka hiperglikemia (1000 mg/dl)



Kwasica mleczanowa:



Nadmierna produkcja kwasu mlekowego i brak możliwości
jego przekształcania w glukozę

Późne powikłania cukrzycy



Mikroangiopatie



Retinopatia cukrzycowa



Zaćma



Nefropatia cukrzycowa



Neuropatie



Makroangiopatie:



Miażdżyca



Choroba niedokrwienna serca



Zawał mięśnia sercowego



Udar mózgu



Zespół stopy cukrzycowej

Badania laboratoryjne w

diagnozowaniu cukrzycy

Rozpoznawanie cukrzycy

Pomiar

Stężenie glukozy

Interpretacja

Glikemia przygodna

≥ 200 mg/dl

Rozpoznanie cukrzycy * jeśli u
chorego występują objawy choroby:
wzmożone pragnienie, wielomocz,
osłabienie, zmniejszenie masy ciała

Glikemia na czczo

<100 mg/dl
>100 mg/dl
>

126 mg/dl

Prawidłowa glikemia na czczo
Nieprawidłowa glikemia na czczo
Cukrzyca*

Glikemia w 120 min.

doustnego testu

tolerancji glukozy

< 140 mg/dl

140-199 mg/dl

≥ 200 mg/dl

Prawidłowa tolerancja glukozy
Nieprawidłowa tolerancja glukozy
Cukrzyca*

*Do rozpoznania cukrzycy konieczne jest stwierdzenie jednej z nieprawidłowości; z wyjątkiem
glikemii na czczo, gdy do rozpoznania cukrzycy wymagane jest dwukrotne potwierdzenie zaburzeń;

Doustny test tolerancji glukozy - DTTG

Próba czynnościowa rozstrzygająca o obecności cukrzycy



Wskazania do przeprowadzenia testu:



Cechy zespołu metabolicznego przy prawidłowej
glikemii na czczo



Wartości glikemii na czczo



Glikozuria



Diagnostyka cukrzycy ciążarnych



Przeciwwskazania do wykonania testu:



Rozpoznana wcześniej cukrzyca



Choroby przewodu pokarmowego



„Stany ostre”, chory nieprzytomny

Wykonanie próby DTTG



Pobrać krew na czczo



Podać do wypicia w ciągu 3-5 minut 75 g glukozy
rozpuszczonej w 300 ml ciepłej wody



Po dwóch godzinach należy pobrać krew



Oznaczyć poziom glikemii

Diagnostyka cukrzycy u ciężarnych

Oznaczenie glikemi na czczo na początku ciąży:



Glikemia na czczo prawidłowa:



Wykonanie testu przesiewowego pomiędzy 24-28
tygodniem ciąży



Wynik nieprawidłowy 95-125 mg/dl



Wykonanie testu DTTG



Wynik DTTG >125 mg/dl stwierdzony dwukrotnie



Cukrzyca  Ośrodek Diabetologiczno- Położniczy

Interpretacja testu DTTG u ciężarnych

24-28 tydzień ciąży



Podanie 50 g glukozy



Oznaczenie glikemii po 1 godzinie



Interpretacja:

<140 mg/dl



Wynik prawidłowy

140-180 mg/dl



Wynik nieprawidłowy



Konieczność weryfikacji standardowym testem DTTG

>180mg/dl



Wynik nieprawidłowy- Cukrzyca



Ośrodek Diabetologiczno-Położniczy

Badania stosowane w

monitorowaniu cukrzycy

Dobowy profil glikemii



Pozwala ocenić okresy hiper- lub hipoglikemii w
ciągu dnia w codziennych warunkach życia
pacjenta



Wykonywany w celu stwierdzenia skuteczności
leczenia



Obejmuje oznaczenia glikemi:



Rano, na czczo



Przed głównym posilkiem



2 godziny po posiłku



Przed snem

Ocena zagrożenia miażdżycą



Mikroalbuminuria:



Wydalanie albuminy z moczem w ilości 30-300
mg/dobę



Badanie w kierunku nefropatii cukrzycowej



Lipidogram:



Zaburzenia lipidowe:



Wzrost stężenia triglicerydów



Spadek stężenia HDL



Występowanie małych gęstych cząsteczek LDL

Oznaczanie białek glikowanych



Hemoglobina glikowana (HbA1c)



Powstaje w wyniku przyłączenia glukozy do N-
końcowej grupy aminowej łańcucha β-globiny



Badanie określające retrospektywnie stężenie glukozy
w okresie 3 miesięcy



Fruktozamina



Glikowana albumina



Odzwierciedla średnie stężenie glukozy sprzed 2-3
tygodni

Oznaczanie peptydu C



Stanowi część cząsteczki insuliny



Wycinany podczas uwalniania insuliny z trzustki i
razem z nią dostaje się do krwiobiegu



Pozwala na różnicowanie cukrzycy typu 1 i 2:



Typ 1: niskie stężenie



Typ 2: prawidłowe lub podwyższone stężenie