Nowe spojrzenie na leczenie grzybic

powierzchownych

Summary

This article is a review of antifungal drugs. Mechanism of action, side effects and interaction with other drugs are discussed. The

authors have also concentrated on the treatment of dermal and nail mycoses. Moreover new antifungal agents are briefly

described.

Słowa kluczowe: grzybice powierzchowne, leki przeciwgrzybicze, leczenie.

Keywords: superficial mycoses, antifungal drugs, treatment.

Dr med. Ewa Plomer-Niezgoda, dr med. Joanna Maj, dr med. Anita Hryncewicz-Gwóźdź

Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Alergologii AM we Wrocławiu

Kierownik: prof. dr hab. med. Eugeniusz Baran

Grzyby są organizmami eukariotycznymi, powszechnie bytującymi w środowisku. Infekcje skóry i jej przydatków są najczęściej

wywoływane przez grzyby dermatofitowe, wśród których możemy wyróżnić grzyby antropofilne (Trichophyton rubrum, T.

mentagrophytes var. interdigitale, Epidermophyton floccosum, Microsporum audouinii, M. ferrugineum, M. violaceum, T.

concentricum i T. schoenleinii), grzyby zoofilne (T. mentagrophytes var. granulosum, T. verrucosum, T. equinum, Microsporum

canis, M. gallinae, M. nanum) czy grzyby geofilne (T. gypseum, T. ajelloli, M. cookei, M. vanbreuseghemii).

Infekcje skórne grzybami zoofilnymi przebiegają zwykle z nasilonym stanem zapalnym, obecnością wykwitów grudkowych i

krostkowych. Grzyby antropofilne natomiast wywołują infekcje przewlekłe, ze znacznie słabszą reakcją obronną gospodarza, a

tym samym ze słabiej wyrażonym stanem zapalnym.

Drugą grupą grzybów, mogąca wywoływać grzybice skóry i paznokci, są grzyby drożdżopodobne. Do czynników patogennych

należą Candida albicans, C. parapsilosis, C. tropicalis, C. krusei, C. quillermondii, C. glabrata, Rhodotorula rubra)

Grzyby pleśniowe są rzadkimi patogenami skóry, chociaż częstość infekcji tymi patogenami stale wzrasta ze względu na coraz

szerzej rozpowszechnioną terapię immunosupresyjną czy przewlekłą antybiotykoterapię. Obecnie częstość infekcji

wywoływanych przez pleśnie oceniana jest na 2 do 5% (1,2)

Pomimo stałego wzrostu poziomu życia, coraz bardziej rozpowszechnionej profilaktyki i edukacji częstość występowania

grzybic skóry i jej przydatków jest nadal wysoka. I tak np. częstość zachorowania na grzybicę stóp ocenia się w Polsce na 15 do

30%, a grzybicy paznokci na 2 do 13% (2,3).

Znajomość możliwości terapii przeciwgrzybiczej, jak również związanych z tym problemów i powikłań jest więc bardzo istotna.

Obecnie liczba nowych zarówno miejscowo, jak i ogólnie działających preparatów przeciwgrzybiczych stale wzrasta. Jednak

efekty lecznicze są nadal niezadowalające. Problemem jest zarówno narastająca lekooporność, jak i szybkie reinfekcje. Grzyby

posiadają wiele mechanizmów uniemożliwiających skuteczną ich eliminację. Należą do nich między innymi zbudowana z

chityny ściana komórkowa, utrudniająca przenikanie leku do wnętrza komórki, pleomorfizm i związana z tym różnorodność

morfologiczna grzybów, zdolność wytwarzania form zarodnikowych i przetrwalnikowych (chlamydospor), zdolność wytwarzania

enzymów lipolitycznych i hydrolitycznych, które ułatwiają inwazję grzyba, ale również mogą chronić grzyby przed rozmaitymi

czynnikami toksycznymi do których należą również leki.

Leczenie przeciwgrzybicze, szczególnie w przypadku ogólnego podawania leku, powinno być ordynowane wyłącznie po

potwierdzeniu infekcji grzybiczej badaniem mikologicznym. Zbyt wiele bowiem różnych stanów chorobowych może imitować

grzybice skóry i paznokci (nawet dla dermatologów odróżnienie infekcji grzybiczej od innego schorzenia o podobnym przebiegu

tylko na podstawie badania klinicznego jest bardzo często niemożliwe).

Antybiotyki polienowe

(nystatyna, amfoterycyna B, natamycyna)

Era leków przeciwgrzybiczych rozpoczęła się w latach pięćdziesiątych od wyizolowania z niektórych gatunków Streptomyces

nystatyny i amfoterycyny B. Oba leki zalicza się do antybiotyków polienowych i stosuje do chwili obecnej. Grzybobójczy

mechanizm działania polega na łączeniu się cząsteczek leku z ergosterolem błony komórkowej i zmianie jej przepuszczalności.

Liczne efekty uboczne działania leku związane są między innymi z łączeniem się antybiotyków polienowych z cholesterolem

błon komórkowych człowieka.

Nystatyna i natamycyna działają skutecznie w infekcjach drożdżakowych skóry i błon śluzowych.

Amfoterycyna B jest nadal, ze względu na rzadkie narastanie lekooporności, niezastąpionym lekiem w leczeniu drożdżyc

układowych wywołanych przez grzyby Candida, Blastomyces, Histoplasma, Cociodioidomyces, Cryptococcus czy wywołanych

grzybami pleśniowymi: Aspergillus, Zygomyces, Fusarium.

W celu zmniejszenia toksyczności amfoterycyny B wprowadzono nową jej postać opłaszczoną liposomami, co ma pozwalać na

bezpośrednie przekazywanie leku do punktu działania - ergosterolu błony komórkowej grzyba.

Amfoterycyna B jest lekiem nefrotoksycznym i może wchodzić w interakcje z innymi lekami działającymi na nerki, takimi jak

cyklosporyna, aminoglikozydy, takrolimus, wankomycyna, zidowudina, foskarnet.

Łączenie leku z flucytozyną, które jest stosowane w celu zmniejszenia lekooporności, może również nasilać działanie

nefrotoksyczne, a także prowadzić do uszkodzenia szpiku i pancytopenii.

Amfoterycyna B nasila również działania leków zwiotczających mięśnie, o czym należy pamiętać w przypadku premedykacji

(1,4).

Gryzeofulwina

Wprowadzona została do lecznictwa w 1958 roku, gdy po raz pierwszy wyizolowano ją z Penicillium griseum. Działanie

grzybostatyczne leku polega na hamowaniu syntezy ściany komórkowej poprzez blokowanie syntezy kwasów nukleinowych.

Lek łączy się z cytochromem P-450, w tym również ludzkim, co jest przyczyną jego znacznej toksyczności. Ze względu na

liczne działania uboczne w chwili obecnej gryzeofulwina jest bardzo rzadko stosowana (1). Gryzeofulwina może powodować

zaburzenia żołądkowo-jelitowe, bóle głowy, odczyny skórne (w tym toksyczną nekrolizę naskórka), granulocytopenię. Ma

również działanie fototoksyczne. Częściej reakcje fototoksyczne obserwuje się u pacjentów z obecnością przeciwciał Ro i La

(5).

Nie należy podawać leku osobom chorującym na toczeń trzewny układowy, gdyż może nasilać jego objawy.

Gryzeofulwina daje interakcje z lekami przeciwzakrzepowymi i estrogenami. W trakcie terapii bezwzględnie przeciwwskazane

jest picie alkoholu, ze względu na możliwość wystąpienia reakcji disulfiramopodobnej.

Gryzeofulwina obecnie stosowana jest w leczeniu grzybic skóry owłosionej głowy nie reagujących na inne leki (4,6).

Flucytozyna

Jest pochodną fluoropirydynową � 5-fluorocytozyna, której działanie polega na wnikaniu do wnętrza komórki grzyba, gdzie jest

enzymatycznie przekształcana do 5-fluorouracylu, działającego cytostatycznie. Flucytozyna działa na grzyby drożdżopobne:

Candida, Cryptococcus, Torulopsis. Lek nie powinien być stosowany w monoterapii ze względu na szybko narastająca

lekooporność. Flucytozyna może działać nefrotoksycznie i zaburzać funkcję szpiku (1,7).

Pochodne imidazolowe

Mechanizm działania leków azolowych polega na blokowaniu syntezy ergosterolu błon komórkowych grzyba przez łączenie się

z cytochromem P-450.

Większość leków, takich jak klotrimazol, mikonazol, ekonazol, bifonazol, izokonazol czy oksykonazol, ze względu na

toksyczność jest stosowana tylko w leczeniu miejscowym.

Z tej grupy jedynie ketokonazol podaje się zarówno miejscowo, jak i ogólnie.

Ketokonazol działa na dermatofity, grzyby drożdżopodobne, dimorficzne i niektóre grzyby pleśniowe. Lek wykazuje również

działanie przeciwbakteryjne. Inne działanie ketokonazolu polega na hamowaniu syntezy steroidów w jądrach i nadnerczach.

Długotrwała terapia może powodować przejściową niewydolność kory nadnerczy, chociaż opisywano także przypadki jej

trwałego uszkodzenia.

Działanie uboczne leku są liczne i obejmują zaburzenia żołądkowo-jelitowe, bóle, zawroty głowy, zmiany skórne, pancytopenię i

uszkodzenie wątroby.

W trakcie leczenia u 1:15000 może wystąpić zapalenie wątroby, najczęściej dzieje się to w drugim lub trzecim miesiącu terapii.

Opisywano jednak przypadki śmiertelnego zapalenia wątroby już po 2 tygodniach kuracji. Ketokonazol nie jest więc polecany

jako lek do długotrwałego stosowania.

Należy również pamiętać o licznych interakcjach w przypadku zalecania ketokonazolu. Lek, podawany łącznie z astemizolem,

terfenadyną, cisapirydem może wywoływać zaburzenia rytmu serca. Nie powinien być również stosowany łącznie z lekami

nasennymi, gdyż powoduje zwiększenie ich poziomu we krwi i nasila się ich działania sedatywne. Równoczesne podawanie

ketokonazolu z cyklosporyną, digoksyną czy fenytoiną znacznie podwyższa ich poziom, nasilając działania uboczne tych leków.

Przeciwskazane w trakcie terapii jest spożywanie alkoholu ze względu na możliwość wystąpienia reakcji disulfiramopodobnej

(1,4,8,9).

Pochodne triazolowe

Itrakonazol został zsyntetyzowany w 1980 roku, jest lekiem działającym na grzyby drożdżopodobne, dermatofity, grzyby

dimorficzne i grzyby pleśniowe. Będąc lekiem lipofilnym, wykazuje znaczne powinowactwo do keratyny.

Itrakonazol jest metabolizowany w wątrobie i działa silniej niż ketokonazol na cytochrom P-450 grzyba.

W trakcie terapii itrakonazolem obserwowano liczne, chociaż nieco mniej nasilone działania uboczne niż w przypadku

ketokonazolu. Należą do nich nudności, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, biegunki, wzrost enzymów wątrobowych (u mniej niż

5% pacjentów), sporadyczne uszkodzenia wątroby, zmiany skórne, wypadanie włosów, hipokaliemia.

Podobnie jak w przypadku ketokonazolu, leku nie należy podawać łącznie z astemizolem, terfenadyną i cisapirydem ze względu

na reakcje kardiotoksyczne, które mogą manifestować się zaburzeniami rytmu serca. Lek nasila również działanie cyklosporyny

i digoksyny. Podawanie z lowastatyną czy simwastatyną może powodować wzrost ich stężenia i prowadzić do rozpadu komórek

mięśni poprzecznie prążkowanych. Łączenie itrakonazolu z pochodnymi sulfonylomocznika może być przyczyną znacznej

hipoglikemii (1,4,9,10,11).

Flukonazol

Do leczenia został wprowadzony w roku 1982. Spektrum działania leku obejmuje: grzyby drożdżakowe, Candida, Cryptococcus

(z wyjątkiem C. glabrata i C. krusei) i grzyby dermatofitowe.

Flukonazol jest wydalany przez nerki, osiągając wysokie stężenia terapeutyczne w moczu. Ze względu na dobre przenikanie do

płynu mózgowo-rdzeniowego poleca się go w leczeniu kryptokokozy ośrodkowego układu nerwowego. Lek stosowany jest

również w leczeniu grzybic skóry, paznokci i błon śluzowych, ponieważ dobrze penetruje do naskórka i osiąga wysokie stężenie

w warstwie rogowej.

Objawy uboczne podczas stosowania flukonazolu nie są częste. Opisywano uszkodzenie wątroby, trombocytopenie, reakcje

skórne polekowe. Przy długotrwałym podawaniu wysokich dawek donoszono o przypadkach wyłysienia.

Lek nie może, podobnie jak inne poprzednio omawiane azole być łączony z astemizolem, terfenadyną, lekami pobudzającymi

motorykę jelit ze względu na możliwość wystąpienia zaburzeń rytmu serca. Ze względu na eliminację flukonazolu przez nerki,

nie podaje się go łącznie z innymi lekami nefrotoksycznymi. Podobnie nie łączy się go z pochodnymi sulfonylomocznika, gdyż

ze względu na podwyższenie ich poziomu może dojść do hipoglikemii (1,4,9,10).

Pochodne allyloaminowe

Terbinafina

Mechanizm działania leku polega na hamowaniu epoksydazy skwalenu i zablokowaniu powstawania ergosterolu błony

komórkowej grzyba. Hamowanie enzymu odbywa się niezależnie od cytochromu P-450. Lek nie wpływa na syntezę

cholesterolu u ludzi i wykazuje ponad tysiąc razy większe powinowactwo do komórek grzyba niż do komórek ludzkich.

Terbinafina działa grzybobójczo na dermatofity, niektóre grzyby pleśniowe i dimorficzne, wykazując słabsze działanie przeciw

grzybom drożdżakowym.

Działania uboczne w trakcie terapii to zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Opisywano pojedyncze przypadki cholestazy wątrobowej,

zaburzeń hematologicznych (limfopenia, neutropenia, pancytopenia), polekowe odczyny skórne (rumień wielopostaciowy,

toksyczna nekroliza naskórka, odczyny krostkowe, zaostrzenia łuszczycy).

Terbinafina daje stosunkowo niewiele interakcji z innymi lekami np. po podaniu z cyklosporyną czy cymetydyną podnosi ich

poziom we krwi, co może zwiększać działanie toksyczne obu leków (1,4,10).

Cyklopiroksamina

Jest pochodną pirydynową stosowaną w terapii miejscowej. Działa na grzyby dermatofitowe, drożdżopodobne, pleśniowe i

niektóre grzyby dimorficzne. Wykazuje działanie przeciwbakteryjne na bakterie Gram-dodatnie i Gram-ujemne.

Mechanizm grzybobójczego działania leku polega na przenikaniu do wnętrza komórki grzyba i upośledzenia transportu

aminokwasów (1,12).

Amolorfina

Lek o działaniu miejscowym stosowany w infekcjach dermatofitowych i drożdżakowych. Mechanizm działania związany jest z

hamowaniem syntezy ergosterolu w błonie komórkowej grzyba i gromadzeniu ignosterolu oraz zaburzeniu syntezy chityny

ściany komórkowej.

Nowe preparaty przeciwgrzybicze

Pochodne triazolowe

Nowe zsyntetyzowane pochodne triazolowe, takie jak worikonazol, posakonazol, rawukonazol charakteryzują się szerokim

spektrum działania. Wykazują większą skuteczność w stosunku do C. albicans, C. tropicalis, C.parapsilosis i C. krusei w

porównaniu z poprzednimi triazolami. Są jedynie mniej aktywne wobec C. glabrata. Wykazują również wysoką aktywność

przeciw grzybom pleśniowym (Aspergillus, Fusarium) i grzybom dimorficznym (Cryptococcus, Blastomyces, Coccidioides).

Inną korzystną cechą nowych preparatów jest ich znacznie niższa wartość minimalnego stężenia hamującego (MIC) w

porównaniu z wcześniejszymi triazolami (itrakonazol i flukonazol) (13).

Worikonazol jest stosowany obecnie w terapii ogólnej (w formie doustnej i dożylnej). Jest lekiem o wysokiej skuteczności

stosowanym głównie w zakażeniach układowych grzybami drożdżakowymi i pleśniowymi u pacjentów z niedoborami

odporności. Wysoka cena jest czynnikiem ograniczającym stosowanie tego leku tylko do wybranych przypadków, co być może

uchroni jednocześnie przed szybkim narastaniem lekooporności. Obserwowane efekty uboczne tego leku to zaburzenia

widzenia i nefrotoksyczność (14,15).

Pozostałe dwa preparaty pozakonazol i rewukonazol również przygotowywane są do terapii ogólnej.

Echinokandiny

Echinokandiny (capsofungina, anidulafungina, mikafungina) są zupełnie nową grupą leków, których mechanizm działania jest

bardziej wybiórczy. Nowe preparaty mają blokować enzymy, które są odpowiedzialne za wbudowywanie glukozy do ścian

komórkowych grzybów. W wyniku niestabilności osmotycznej dochodzi do śmierci komórki grzyba. Preparaty nie wpływają na

struktury ludzkie, stąd ich działanie uboczne ma być minimalne.

Leki wykazują jednocześnie szerokie działanie przeciwgrzybicze obejmujące Candida, w tym również gatunki oporne na

działanie innych leków - Aspergillus, Histoplasma, Blastomyces, a także Pneumocystis carinii. Nie działają na Cryptococcus.

Przewiduje się również zastosowanie tej grupy leków w terapii ogólnej (13,16,17).

Obecnie badane są również inne preparaty przeciwgrzybicze, takie jak pochodne sordarinu (hamujące syntezę białek w

komórce grzyba poprzez hamowanie elongation factor 2, czynnika regulującego syntezę tmRNA i mRNA) czy pradimiciny i

benanomyciny (preparaty izolowane z Actinomyces) (18,19).

Zalecane schematy leczenia grzybic powierzchownych

Grzybica skóry gładkiej (20)

Leczenie miejscowe:

•

klotrimazol (Canesten, Clotrimazolum 1%, krem, płyn przez 6 tyg.)

•

mikonazol (Daktarin, krem 2xdziennie przez 2-6 tyg.)

•

izokonazol (Travogen, krem), 1xdziennie przez 2-4 tyg.)

•

ekonazol (Pevaryl, Pevazol, 2xdziennie przez 2-6 tyg.)

•

bifonazol (Mycospor 1x dziennie przez 2-3 tyg.)

•

flutrimazol (Micetal krem, 1xdziennie do ustąpienia zmian i do 2 tyg. po ich ustąpieniu)

•

ketokonazol (Nizoral-2% krem 2xdziennie przez 2-4 tyg.)

•

terbinafina (1% krem 2xdziennie przez 2 tyg.)

•

cyklopiroks (Batrafen-krem, Hascofungin-krem, Pirolam-żel, roztwór 2xdziennie przez 2-4 tyg.)

•

naftifina (Exoderil-krem, 2xdziennie do ustąpienia zmian, następnie kontynuacja leczenia przez 2

•

chlormidazol (Polfingicid - 2, 3xdziennie do ustąpienia zmian przez 4-6 tyg.)

W razie niepowodzenia terapii miejscowej zaleca się leczenie ogólne:

•

terbinafina (Lamisil, Terbisil 250mg/dobę przez 1-2 tyg.)

•

itrakonazol (Orungal 200 lub 400 mg/dobę przez 1 tydz.)

•

flukonazol (Mycosyst, Fluconazole, Flumycon 150mg/tyg. co najmniej 3-4 dawki)

•

ketokonazol (1x200mg/dobę przez 3-4tyg.)

Grzybica stóp (20,21)

Leczenie miejscowe j.w. W razie silnego stanu zapalnego można leczenie rozpocząć 2-3 dniową apilkacją miejscowych

preparatów przeciwgrzybiczch połączonych ze steroidami (Mycosolon, Dactacort, Travocort, Pevisone)

Leczenie ogólne

zalecane w razie braku poprawy po terapii miejscowej:

•

terbinafina (250 mg/dobę przez 2 tyg.)

•

itrakonazol (100mg przez 15 dni lub 2x200 mg przez 7 dni w grzybicy hiperkeratotycznej)

•

flukonazol (150 mg/tyg. przez 4-6 tyg.)

•

ketokonazol (200mg/dobę przez 4 tyg.)

Grzybica paznokci (3,20,22)

Leczenie ogólne:

Infekcje dermatofitowe:

•

terbinafina - w grzybicy paznokci rąk 250mg/dobę przez 6 tyg., - w grzybicy stóp - 250mg/dobę przez 12 tyg.

Infekcje drożdżakowe i mieszane:

•

itrakonazol- zaleca się terapię pulsową: 2x2 tabl. przez 7 dni, następnie 3 tyg. przerwy

grzybica paznokci rąk - 2 pulsy

grzybica paznokci stóp - 3 pulsy

•

flukonazol 150-300mg raz w tyg. przez 6-9 miesięcy

Ocenia się, że odsetek niepowodzeń w terapii grzybicy paznokci sięga 25-50%. W razie braku efektów leczniczych zaleca się

pełne leczenie drugim lekiem po 6 miesiącach, a przy ponownym braku efektu i nadal dodatnim badaniu mikologicznym

przedłuża się leczenie terbinafiną przez miesiąc lub podaje dodatkowo 1 puls itrakonazolu. Przy dalszym niepowodzeniu zaleca

się wykonanie badania mikologicznego i oznaczenie lekowrażliwości, a następnie terapię celowaną.

Przy całkowitym niepowodzeniu można rozważyć chirurgiczne usunięcie płytki z jednoczesną terapia terbinafiną 250 mg/dobę

lub itrakonazolem 200 mg/dobę przez miesiąc. Należy pamiętać jednak, że leczenie chirurgiczne może być obciążone ryzykiem

uszkodzenia macierzy i łożyska paznokcia.

Leczenie miejscowe (na ogół powinno być uzupełnieniem terapii ogólnej)

•

bifonazol + 40% mocznik (Mycospor Onychoset), umożliwia chemiczną ablację zainfekowanej części płytki paznokcia

1x dziennie przez 7 do 14 dni

•

cyklopiroks (Batrafen - lakier, 1 raz dziennie przez 6 do 12 miesięcy)

•

amorolfina (Loceryl � lakier 1 raz w tyg. przez 6-12 miesięcy)

Lecznie wspomagajace

•

u ludzi starszych leki poprawiające krążenie tętnicze (pentoksyfilina)

•

leki wpływające na mikorokrążenie (diosmina)

Zaleca się leczenie skojarzone: ogólne i miejscowe

Łupież pstry (20)

Leczenie miejscowe: leki ww. w postaci żeli, roztworów lub kremów zaleca się przez 7 do 10 dni. Skuteczny jest również

siarczek selenu (Selsun).

W przypadkach nasilonych można zastosować leczenie ogólne:

•

itrakonazol 200mg/dobę przez 7 dni lub 1 puls 2x200 mg przez 7 dni

•

flukonazol 400mg jednorazowo

•

ketokonazol 200mg/dobę przez 10 dni

Grzybica skóry owłosionej głowy (20,23)

Leczenie ogólne:

•

gryzeofulwina 10-25mg/kg c.c. przez 8 tyg.

•

terbinafina 62,5mg/d u dzieci do 20 kg, 125mg/d od 20-40kg i 250mg/d powyżej 40 kg przez 6-8 tyg.

•

flukonazol 5-8mg/kg/d przez 6-8 tyg.

•

itrakonazol po 16 r.ż. - 3-5mg/kg/d - terapia ciągła

W przypadku braku powodzenia można terapię wydłużyć do 12 tygodni. Należy pamiętać, że gryzeofulwina i itrakonazol

wywierają lepszy efekt terapeutyczny w infekcjach Microsporum, a terbinafina w przypadku T. tonsurans.

Leczenie miejscowe jest leczeniem wspomagającym. W infekcjach przebiegających z dużym odczynem zapalnym może

dołączyć się infekcja bakteryjna. Wskazane są wówczas leki przeciwbakteryjne zarówno miejscowe, jak i podawane ogólnie. W

następnym etapie można dołączyć miejscowe leki przeciwgrzybicze w formie roztworów, żelów czy szamponów. Dobrze

działają preparaty zawierające jod (Polseptol, Povidone Iodine).

Drożdżyca błon śluzowych jamy ustnej

Leczenie miejscowe: natamycyna, nystatyna, mikonazol w żelu.

Leczenie ogólne:

•

ketokonazol 200mg/d przez 2-3 tyg.

•

itrakonazol 100mg/d przez 15 dni lub 200mg/d przez 7 dni

•

flukonazol 100mg/d przez 2-3 tyg.

Znajomość licznych preparatów przeciwgrzybiczych, ich mechanizmów i zakresu działania, a przede wszystkim wielu efektów

ubocznych i interakcji z innymi lekami jest bardzo ważna przy rozpoczynaniu terapii.

Piśmiennictwo:

1. Elewski B.E.: Grzybicze zakażenia skóry. Alfa Medica Press, Bielsko-Biała 2000: 43-69.

2. Baran E. i wsp.: Fungal skin infection in the Lower-Silesian region in the years 1974-1991. Przegl. Derm. 1993, 1: 49-

58.

3. Adamski Z., Hasse-Cieślińska M.: Grzybica paznokci - współczesne problemy diagnostyczne i terapeutyczne.

Zakażenia 2000, 3: 37-42.

4. Baran E.: Interakcje leków przeciwgrzybiczych stosowanych ogólnie z innymi grupami leków. Mikol. Lek. 2001,3/4:

171-174.

5. Miyagawa S., Sakamotok K.: Adverse reactions to griseofulvin in patients with circulating anti SS-A (Ro) and anti SS-B

(La) antibodes. Am. J. Med. 1989, 87:100-102.

6. Katz H.J.: Guide to adverse treatment interaction for skin hair and nail disordes. Lippincott-Raven, Phialadelphia1998.

7. Polak A: Pharmacokinetics of amfotericin B and Flucitosin. Post. Med. 1979, 55: 667-670.

8. Blickers D.R.: Antifungal therapy: potential interactions with other classes of drugs. JADD 1994, 31: 87-90.

9. Baciewicz A.M., Baciewicz F.A.: Ketokonazole and fluconazole drug interactions. Arch. Intrn. Med.1992, 153: 1970-

1976.

10. Gupta A.K. i wsp.: Drug interactions with itraconazole, fluconazole and terbinafine and their management. J. Am. Acad.

Dermatol. 1999, 41: 237-249.

11. Lees R.S., Lees A.M.: Rhabdomyolysis from the coadministration of lovastatin and the fungal agent itraconazole. N.

Engl. J. Med. 1995, 333: 664-665.

12. Sehgal V.N.: Ciclopirox: a new topical pyrodonicum antimycotic agent. A double -blind study in superficial

dermatomycoses. Dermatol. 1976, 95: 83-88.

13. Pfaller M.A. i wsp.: Comparison of visual and spectrophotometric methods for MIC endpoint determinations by using

broth microdilution methods to test five antifungal agents including the new triazole DoSyo. Clin. Mikrobiol. 1995, 533:

1094-1097.

14. Ally R. i wsp.: A randomized, double-blind, double-dummy, multicenter trial of voriconazole and fluconazole in the

tratment of esophageal candidiasis in imminocompromised patients. Clin. Infect. Dis. 2001, 33: 1447-1454.

15. van�t Hek L.G. i wsp.: Successful tratment with voriconazole of invasive aspergillosis in chronic granulomatous

disease. Am. J. Respir. Crit. Care .Med.1998

16. Pfaller M.A. i wsp.: International surveillance of bloodstream infections due to Candida species in the European

SENTRY programe: species distribution and antifungal susceptibility including the investigational triazole and

echinocandin agents. Diagn. Microbol. Infect. Dis.1999, 35: 19-25.

17. Marco F. i wsp.: Activity of Mk-0991 (L-743,872) a new echinocandin compared with those of LY303366 and four other

antifungal agents tested against bloodstream isolates of Candida sp. Diagn. Microbiol. Infect. Dis.1998, 32: 33-37.

18. Domiquez J.M. i wsp.: Sordarins a new class of antifungal with selective inhibition of the protein synthesis elongation

cycle in yeats. Antimicrobiol. Agents. Chemother. 1998, 42: 2274-2278.

19. Fung-Tome J.C. i wsp.: In vitro antifungal and fungiacidal spectra of a new pradimicin derivative BMS-I 81184.

Antimicrob. Agents. Chemother. 1995, 39: 95-103.

20. Gliński W. i wsp.: Konsensus dotyczący leczenia grzybic powierzchownych. Przegl. Dermatol. 2002, 2: 85-92.

21. Nowicki R.: Grzybica stóp. Zakażenia 2003, 4: 39-44.

22. Maleszka R., Ratajczak-Stefańska V.: Leczenie zakażeń grzybiczych w dermatologii. Zakażenia 2004, 2: 50-56.

23. Baran W. i wsp.: Terbinafina w leczeniu grzybic powierzchownych. Mikol. Lek. 2003, 4: 313-317.

Autor: Ewa Plomer-Niezgoda, Joanna Maj, Anita Hryncewicz-Gwóźdź

Źródło: "TERAPIA" NR 3 (163), MARZEC 2005, Strona 9.-14