Lekcja 16: bhaviṣyantī

1

16

C

ZAS

P

RZYSZŁY

P

ROSTY

Temat: √g + sya (seṭowe: i + sya = iṣya)
Odmiana: końcówki tzw. prymarne – czyli jak ind. praes. P i Ā

√kr̥ 8PĀ karoti, kurute - kariṣyati, -te [robić]
√ji 1PĀ jayati, -te - jeṣyati, -te [zwyciężać]
√śru 5P śṛṇoti, śṛnute - śroṣyati, -te [słuchać]

setowe:

√īkṣ 1P īkṣati – īkṣiṣyati, –e (ppp: īkṣita) [widzieć]
√iṣ 6PĀ icchati – eṣiṣyati, -e (chociaż ppp: iṣṭa)
[chcieć]
√bhū 1PĀ bhavati – bhaviṣyati (ppp: bhavita) [być]

10 klasa zachowuje cechę -ay w temacie, wsuwka -i-
niemal zawsze:

√kath 10P kathayati – kathayiṣyati [opowiadać]
√cur 10P corayati - corayiṣyati [kraść]
√ghuṣ 10P ghoṣayati - ghoṣayiṣyati [głosić]

nosówki w wygłosie:

√gam 1P gacchati - gaṃsyati lub gamiṣyati
√han 2PĀ hanti, hate - haṃsyati lub haniṣyati

sandhi:

√diś 1P diśati – dekṣyati [pokazywać]
√dr̥ś 1PĀ paśyati, -te – drakṣyati [widzieć]
√vac 2P vakti - vakṣyati [mówić]
√muc 6PĀ muñcati, -te - mokṣyati, -te [uwalniać
(się)]
√śak 5P śaknoti - śakṣyati [móc]
√labh 1Ā labhate - lapsyate [osiągać]
√prach 1P pr̥cchati - prakṣyati [pytać]

Ćwiczenia:

1) yadā sarvasya duḥkhasya kāraṇaṃ bodhiṣyāmi tadā buddho bhaviṣyāmi

2) lokamavatīrtvā rāmasya rūpe piśācaṃ rākṣasaṃ rāvaṇo nāma viṣnurhaṃsyati

3) bhārataṃ gamiṣyāmi himālayaṃ ca drakṣyāmīti nirdiśya prayāṇamārabhata

4) anyasmindeśe duḥkhena kālaṃ neṣyati svadeśa eva sukḥam labdhum śakṣyati

5) sukhatṛṣṇām kanakena ṣāḍavena līlābhiranyairvā laukikadravyair nāparīṣyasi

6) yadyahaṃ tamadya na drakṣyāmi tadā tvāṃ tasyāgatihetuṃ prakṣyāmi

7) saḥ kaviḥ sūkṣmāṃśchabdānvittvā kāvyaṃ saṃkariṣyati taṃ ca nṛpāya śaṃsiṣyati

8) asmākaṃ pretān sambandhūn svargagatān manyema tathā ca na śuciṣyāmaḥ

Zaimek wskazujący adas „tamten, tam dalej” (opozycja z idam „ten, bliższy”)

sg dl pl

m n f m n f m n f

N

असौ

अदः

असौ

अमू

अमी

अमूिन

अमूः

Acc

अमुम्

अमूम्

अमून्

I

अमुना

अमुया

अमूभ्याम्

अमीिभः

अमूिभः

D

अमुष्मै

अमुष्यै

अमीभ्यः

अमूभ्यः

Abl

अमुषमात्

अमुष्याः

G

अमुष्य

अमुयोः

अमीषाम्

अमूषाम्

L

अमुिष्मन्

अमुष्याम्

अमीषु

अमूषु

Lekcja 16: bhaviṣyantī

2

Czytanki

z 12 ks. Mahabharaty, monolog Maṅkiego (fragmenty)

12,171.020a saṃcitaṃ saṃcitaṃ dravyaṃ naṣṭaṃ tava punaḥ punaḥ

12,171.020c kadā vimokṣyase mūḍha dhanehāṃ dhanakāmuka

12,171.020d paripanthika sarvasya śreyasaḥ pāpasaṃśraya

12,171.021a aho nu mama bāliśyaṃ yo 'haṃ krīḍanakas tava

12,171.021b kleśair nānāvidhair nityaṃ saṃyojayasi nirghṛṇa

12,171.021c kiṃ naiva jātu puruṣaḥ pareṣāṃ preṣyatām iyāt

12,171.024a tyajāmi kāma tvāṃ caiva yac ca kiṃ cit priyaṃ tava

12,171.024c tavāhaṃ sukham anvicchann ātmany upalabhe sukham

12,171.025a kāma jānāmi te mūlaṃ saṃkalpāt kila jāyase

12,171.025c na tvāṃ saṃkalpayiṣyāmi samūlo na bhaviṣyasi

12,171.026a īhā dhanasya na sukhā labdhvā cintā ca bhūyasī

12,171.026c labdhanāśo yathā mṛtyur labdhaṃ bhavati vā na vā

12,171.039a pātālam iva duṣpūro māṃ duḥkhair yoktum icchasi

12,171.039c nāham adya samāveṣṭuṃ śakyaḥ kāma punas tvayā

12,171.040a nirvedam aham āsādya dravyanāśād yadṛcchayā

12,171.040c nirvṛtiṃ paramāṃ prāpya nādya kāmān vicintaye

12,171.041a atikleśān sahāmīha nāhaṃ budhyāmy abuddhimān

12,171.041c nikṛto dhananāśena śaye sarvāṅgavijvaraḥ

12,171.042a parityajāmi kāma tvāṃ hitvā sarvamanogatīḥ

12,171.042c na tvaṃ mayā punaḥ kāma nasyoteneva raṃsyase

12,171.046a tasmāt kāmaś ca lobhaś ca tṛṣṇā kārpaṇyam eva ca

12,171.046c tyajantu māṃ pratiṣṭhantaṃ sattvastho hy asmi sāṃpratam

12,171.050a eṣa brahmapraviṣṭo 'haṃ grīṣme śītam iva hradam

12,171.050c śāmyāmi parinirvāmi sukham āse ca kevalam

Lekcja 16: bhaviṣyantī

3

z Hitopadeśi - o braminie i garnkach:

AiSt devIkae”aniç ngre devzmaR nam äaü[> , ten mhaiv;uvTs<³a<Tya< z−upU[Rzrav @k> àaÝ> ,

tmadayasaE ku<-karSy -a<fpU[Rm<fpEdeze raEÔe[akuilt> suÝ> , tt> z−ur]awRe hSte

d<fmekmadayaic<tyt! , y*h< z−uzrav< iv³Iy dz kpdRkaNàaPSyaim tdaÇEv tE>

kpdRkE"Rqzravaidkmup³Iyanekxa v&ÏEStÏnE> pun> pun> pUgvôaidkmup³Iy iv³Iy l]s<Oyain xnain

k«Tva ivvahctuòy< kir:yaim , An<tr< tasu spÆI;u êpyaEvnvtI ya tSyamixkanurag< kir:yaim ,

spTNyae yda Ö<Ö< kir:y<it tda kaepakulae=h< ta lgufen kafiy:yamITyi-xay lguf> i]Ý> , ten

z−uzravíUi[Rtae -a<fain vhUin -¶ain ttSten zBdenagten ku<-kare[ twaivxain -a<faNyvlaeKy

äaü[iStrSk«tae m<fpaÓih:k«tí .

Słówka

aṅga (n) - część, członek (np. ciała)
ati (prefix) - prze-, nad-, super-, wszech-, etc. - nadaje

odcień wyjątkowości, nadzwyczajności, itp.

adhika (mfn) - dodatkowy, nadmiarowy, przewyższający,

większy, bardziejszy, etc.

anantara (mfn) - ciągły, nieprzerwany; -am - (zaraz) potem
anurāga (m) - przywiązanie, namiętność, miłość
anvicchant (mfn) - poszukując(y), dążąc(y) (imiesłów praes.

act. od anu

√iṣ; N.sg.m. anvicchan)

abuddhimat (mfn) - nieposiadający rozumu, głupi (N.sg.m.:

abuddhimān)

abhi

√dhā (3P) -dadhāti - powiedzieć, nazwać, wyjaśnić

ava √tr̥̅ (1P) avatarati – zstąpić, zejść (temat fut.: tariṣya/
tarīṣya)

ava

√lok (1Ā) avalokate - spoglądać, patrzeć na, widzieć,

zauważać
aho - partykuła wyrażająca zaskoczenie
ākulita (mfn) - zmieszany, oszołomiony,
zdezorientowany

ā

√dā (3PĀ) ādadāti, ādatte - przyjąć, wziąć, otrzymać

ā √pṝ (3,9P) piparti, pṛṇāti - wypełnić, napełnić, spełnić
(temat fut.: parīṣya)

ā √rabh (1Ā) ārabhate – rozpocząć, podjąć
√ās 2Ā āste - siedzieć, zasiadać, tkwić w (1sg.ind.praes.:

āse)

ā √sad 1P āsīdati - zasiąść, dosięgnąć
√i (2P) eti - iść, przychodzić, docierać, osiągać, stawać się
īhā (f) - pragnienie, żądza
√kaḍ (10P, caus.) kāḍayati - rozdzielić, rozłączyć, rozłamać
kāmuka (mfn) - pragnący, pożądający
kārpaṇya (n) - skąpstwo
kila - zaprawdę, w istocie (partykuła potwierdzająca)
kumbha (m) - dzban, garnek (gliniany)
kevala (mfn) - jedyny, osobny, wyłączny, sam
kopa (m) - wściekłość, gniew, szał
√krī (9PĀ) krīṇāti, krīṇīte - kupować
krīḍanaka (m) - zabawka
kleśa (m) - cierpienie, udręka, niedola, przeszkoda
grīṣma (m) - lato, pora gorąca
cintā (f) - troska, zmartwienie
√cūrṇ (10P) cūrṇayati - rozbić (w pył), zmiażdżyć, zmielić,

strzaskać, etc.

jātu - w ogóle, wcale - partykuła wyrażająca wątpienie,

niechęć, potępienie

Lekcja 16: bhaviṣyantī

4

√jñā 9PĀ jānāti, -nite - znać, wiedzieć
tathāvidha (mfn) - tego rodzaju, będący w takim stanie

tiras

√kr̥ - odsunąć, usunąć, wygnać, znieważyć, lżyć,

urągać

tṛṣṇā (f) - pragnienie
duṣpūra (mfn) - trudny do napełnienia, niewyczerpany, bez

dna

dravya (n) - rzecz, dobro, majątek; substancja, byt
dvaṃdva (n) - tutaj: kłótnia
nasyota (mfn) - ciągnięty za nos, przywiązany za nos
nānā (mfn) - różnorodny, wieloraki
nāśa (m) - zniszczenie
ni √kr̥ 8PĀ nikaroti, -rute - poniżyć, pokonać, upokorzyć
nirghr̥ṇa (mfn) - okrutny, bezlitosny
nir √diś (6P) nirdiśati - określać, przepowiadać,
stwierdzać, ustalać
nirvr̥ti (f) - kompletna satysfakcja, ukojenie, wyzwolenie,
nirveda (m) - niezaangażowanie, obojętność, wstręt, odraza
nu - partykuła wzmacniająca, potwierdzająca
pari √tyaj 1PĀ parityajati, -te - porzucać, opuszczać
parinir √vā 1P parinirvati - całkowicie wygasnąć, osiągnąć

zniweczenie / wyzwolenie

paripanthika (m) - przeciwnik, wróg (od pari-panthan -

„przeciw-droga”)

pātāla (n) - piekło
pāpa (n) - zło, grzech, przewina
pratiṣṭhat (mfn) - stały, pewny, niewzruszony

(Acc.sg.m.: pratiṣṭhantam)

prayāṇa (n) - podróż
pra √āp 5P prāpnoti - osiągnąć, zdobyć
pra √i (=√pre) (6P) praiti - odejść, umrzeć
priya (mfn) - ukochany, ulubiony, drogi, miły (komuś)
preṣyatā (f) - niewola, stan bycia podległym/służącym

bahiṣ

√kr̥ - wypędzić, wygnać, usunąć

bāliśya (n) - dziecinność, bezmyślność, głupota

bhagna (mfn) (p.p.p. od

√bhañj) - zepsuty, złamany,

rozbity, etc.
bhāṇḍa (m) - naczynie (dowolne)
bhūyas (mfn) (f: -sī) - powiększający się, większy, wielki
maṇḍapa (m) - pawilon, namiot, altana, szopa, etc.
manogati (f) - pragnienie, życzenie
mahāviṣuvatsaṃkrānti (f) - święto równonocy
mūla (m) - korzeń
yadr̥cchayā (nieodm.) - nieoczekiwanie, przypadkiem,

spontanicznie

√yuj 7PĀ yunakti, yuñkte - przywiązać, związać
yauvana (n) - młodość
rakṣā (f) - ochrona
√ram 1Ā ramate - radować się, cieszyć (czymś), bawić

się, igrać

rāvana (m) – Rawana, imię własne
rūpa (n) - forma, kształt, postać
raudra (m) - upał, żar, gorąco
lakṣa (n) - sto tysięcy (lakh)
laguḍa (m) - kij
-vat (n), -vant (m), -vatī (f) - końcowka tworząca
possesiwa („posiadający, wyposażony w, cechujący się”)

vi

√krī (9Ā) vikrīṇīte - sprzedawać, handlować

vi √cint 10PĀ vicintayati, -te - postrzegać, rozróżniać,

rozważać, troszczyć się

vijvara (mfn) - wolny od gorączki / cierpienia

vittvā - abs. od

√vid 4PĀ vindati, -te - znajdować

vi √muc 1PĀ vimuñcati, -te - odwiązać, uwolnić (się),

wyzwolić (się)

vivāha (m) - małżeństwo
śaktu (m) (albo: saktu) - grysik, krupa (kasza), zwł. z

jęczmienia

śakya (mfn) - zdolny (do), mogący (zrobić) (+Inf.)
√śam 4P śāmyati - zmęczyć się, skończyć, wypełnić,

spocząć (po aktywności)

śarāva (m) - miska, płytkie naczynie
√śī 2Ā śete - leżeć (1sg.ind.praes.: śaye)
śīta (mfn) - zimny
śreyas (n) - dobro, dobrobyt, pomyślność, etc. (G.sg.:

śreyasaḥ)

√śuc (1P) śocati - cierpieć, smucić się, rozpaczać
ṣāḍava (m) - coś słodkiego
sattva (n) - istność, istota, prawdziwość, dobro
sapatnī (f) - współ-żona, jedna z kilku żon jednego męża
samā √viś 1P samāviśati - wejść / wkroczyć całkiem

/razem, zajmować się, być ogarniętym

saṃkalpa (m) - wola, intencja, zamiar
saṃ √kṛ (8PĀ) saṃkaroti, -kurute - skomponować,
ułożyć
√saṃkl̥p 10PĀ (caus.) saṃkalpayati, -te - wyobrażać,

zamierzać, pragnąć

saṃkhyā (f) - liczba, ilość; ifc (mfn) - liczący etc.
sam √ci 5PĀ saṃcinoti, - nute - zbierać razem, gromadzić,

kumulować

sambandhu (mfn) - krewny, powiązany

saṃ

√yuj (10P, caus.) saṃyojayati - wiązać, więzić,

zaprzęgać, kontrolować
saṃśraya (m) - schronienie, azyl, siedziba, dom
√sah 1PĀ sahati, -te - przemóc, przezwyciężyć, pokonać
sāṃprata (mfn) - odpowiedni, właściwy, poprawny
sūkṣma (mfn) - delikatny, subtelny
hitvā - porzuciwszy, odłożywszy (od √dhā 2PĀ, położyć,
umieścić)
hetu (n) - powód, motyw, przyczyna

.

Lekcja 17: passivum (strona bierna) + deklinacja -n

5

16

S

TRONA BIERNA

(

PASSIVUM

)

Temat =

√ + ya (w zmiennotematowych ze słabego)

Odmiana: wg końcowek medialnych, czyli jak ātmanepada (rdzenie kl. IV w Ā mogą wyglądać tak samo
w pass.)

Odmienia się przez cały system praesentis: wszystkie tryby!, oraz przez futurum.

wygłosowe -i, -u wydłużają się:
√ji 1P jayati - jīyate [zwyciężać]
√śru 5P śr̥ṇoti – śrūyate [słyszeć]
√hu 3P juhoti - hūyate [ofiarować]
wygłosowe -ā i dyftongi często przechodzą w -ī
√dā 3P dadāti – dīyate [dawać]
√sthā 1PĀ tiṣṭhati - sthīyate [stać]
√pā 1P pibati - pīyate [pić]
√gai 1P gāyati - gīyate [śpiewać]
*√jñā 9P jānāti - jñāyate [wiedzieć]
wygłosowe -ṛ przechodzi w -ri:
√kr̥ 8PĀ karoti, kurute – kriyate [robić]
√hṛ 1PĀ harati - hriyate [zabierać]
wygłosowe -ṛ po zbitce spółgłoskowej przybiera
gunę:
√smr̥ 1P smarati – smaryate [pamiętać]
rdzenie 10 klasy mogą przyjąć gunę lub vṛddhi:
√cur 10P corayati – coryate [kraść]

nagłosowe i śródgłosowe półsamogłoski mogą
ulec samprasaranie:
√vac 2P vakti – ucyate [mówić]
√vad 1P vadati - udyate [mówić]
√vas 1P vasati - uṣyate [mieszkać]
√vah 1PĀ vahati - uhyate [nieść, wieźć]
√yaj 1PĀ yajati - ijyate [składać ofiarę]
√grah 9P gr̥hṇāti – gr̥hyate [złapać]
√svap 2P svapiti - supyate [spać]
√pracch 1P pṛcchati - pṛcchyate [pytać]
ruchome nosówki mogą wypaść:
√bhañj 7P bhanakti – bhajyate [złamać]
√bandh 9P badhnāti - badhyate [wiązać]
*

√nind 1P nindati – nindyate [lżyć, łajać]

wygłosowe -ṝ przechodzi w -īr (przed
wargowymi w -ūr)
√tṝ 1P tarati - tīryate [przekraczać]
√pṝ 9P pṝṇāti - pūryate [napełniać]

Konstrukcja zdania biernego:

sprawca (I.) + obiekt (N.) + czynność (pass.); czasownik uzgadnia się z obiektem:

nareṇa (I.sg.m., przez człowieka) phalāni (N.pl.n., owoce) hriyante (3pl ind. pass., zabrane)

Zdania bierne z czasownikami przechodnimi:

devāḥ ṣādavān khādanti – devaiḥ ṣādavāḥ khādyante (ind)
nr̥paḥ tān śatrūn amanyata – nr̥peṇa te śatravaḥ amanyanta (imprf)
rāmaḥ vacanaṃ bhāṣiṣyate – rāmeṇa vacanaṃ bhāṣiṣyate (fut)

Zdania bierne z nieprzechodnimi:

yūyam gacchata – yuṣmābhiḥ gamyate (imprv)
tvaṃ gacchasi – tvayā gamyate (ind)
pattram vṛkṣāt apatat – pattreṇa vṛkṣāt apatyata (imprf)
rāmaḥ grāmaṃ gamiṣyati – rāmeṇa grāmam gaṃsyate (fut)
janāḥ sukhena jīvanti - janaiḥ sukhena jīvyate (ind)

Zdania bierne z

√bhū - instrumentalis predykatywny:

te’smākaṃ mitrāṇi bhavantu - tair asmākaṃ mitrāṇi bhūyatām / tair asmākaṃ mitrair bhūyatām
(imprv)

Lekcja 17: passivum (strona bierna) + deklinacja -n

6

Rzeczowniki na –an (zmiennotematowe)

T mocny kończy się na –ān, słaby lub średni na –a, dodatkowo środkowe a może wypadać, tworząc
temat najsłabszy (głównie w tematach innych niż na -man, -van). (w N.sg.m. końcowe –n wypada!)

rājan (m) – władca: t.m.: rājān, t.śr.: rāja, t.sł.: rājñ
nāman (n) – imię: t.m.: nāmān, t.śr.: nāma, t.sł.: nāmn

sg

dl

pl

sg

dl

pl

N

rājā

rājānau rājānaḥ

nāma

nāmnī nāmanī nāmāni

Acc rājānam rājānau

rājñaḥ

nāma

nāmnī nāmanī nāmāni

I rājñā

rājabhyām rājabhiḥ

nāmnā

nāmabhyām nāmabhiḥ

D rājñe

rājabhyām rājabhyaḥ

nāmne

nāmabhyām nāmabhyaḥ

Abl rājñaḥ

rājabhyām rājabhyaḥ

nāmnaḥ

nāmabhyām nāmabhyaḥ

G rājñaḥ

rājñoḥ

rājñām nāmnaḥ

nāmnoḥ

nāmnām

L rājñi rājani

rājñoḥ

rājasu

nāmni
nāmani

nāmnoḥ

nāmasu

V

rājan rājānau rājānaḥ

nāma
nāman

nāmnī nāmanī nāmāni

ātman (m) – atman: t.m.: ātmān, t.sł.: ātma

karman (n) – czyn: t.m.: karmān, t.sł.: karma

sg

dl

pl

sg

dl

pl

N

ātmā

ātmānau

ātmānaḥ

karma karmaṇī

karmāṇi

Acc ātmānam

ātmānau

ātmanaḥ karma karmaṇī

karmāṇi

I

ātmanā

ātmabhyām

ātmabhiḥ karmaṇā karmabhyām karmabhiḥ

D

ātmane

ātmabhyām

ātmabhyaḥ karmaṇe karmabhyām karmabhyaḥ

Abl

ātmanaḥ

ātmabhyām

ātmabhyaḥ karmaṇaḥ karmabhyām karmabhyaḥ

G

ātmanaḥ

ātmanoḥ

ātmanām karmaṇaḥ karmaṇoḥ karmaṇām

L

ātmani

ātmanoḥ

ātmasu karmaṇi karmaṇoḥ karmasu

V

ātman

ātmānau

ātmānaḥ

karman
karma

karmaṇī

karmāṇi

Wg. paradygmatu męskiego:
sīman (f) – granica: sīmān, sīma, sīmn
mūrdhan (m) – głowa: mūrdhān, mūrdha,
mūrdhn
mahiman (m) – wielkość: mahimān, mahima,
mahimn
aṇiman (m) – małość: aṇimān, aṇima, aṇimn

Wg. paradygmatu nijakiego:
janman (n) - narodziny: janmān, janma

brahman (n) – brahman: brahmān, brahma
vartman (n) – droga: vartmān, vartma
varman (n) – zbroja: varmān, varma

Nieregularne:
maghavan (m) - szczodry: maghavān, maghavan,
maghon
ahan (n) - dzień: ahar, ahas, ahn (r, s w wisargę)
panthan (m) - droga: panthān, pathi, path
yuvan (mfn) - młody: yuvān, yuvan, yūn
śvan (m) - pies: śvān, śvan,

śun

Lekcja 17: passivum (strona bierna) + deklinacja -n

7

Rzeczowniki / przymiotniki na -in (posesywne):

balin - silny (od bala, siła)

m

n

sg dl pl sg dl pl
N. balī balinau

balinaḥ bali

balinī balīni

Acc. balinam

balinau

balinaḥ bali

balinī balīni

I. balinā balibhyām balibhiḥ balinā balibhyām balibhiḥ

D. baline

balibhyām balibhyaḥ baline

balibhyām balibhyaḥ

Abl. balinaḥ balibhyām balibhyaḥ balinaḥ balibhyām balibhyaḥ

G. balinaḥ balinoḥ balinām balinaḥ balinoḥ balinām

L. balini

balinoḥ baliṣu balini balinoḥ baliṣu

V. balin

balinau

balinaḥ bali

balinī balīni

(feminina przybierają końcówkę -inī i odmieniają się wg paradygmatu na -ī)

Ćwiczenia

Przetłumacz i zmień stronę:

1. śvāno māṃsaṃ khādiṣyanti

2. tayā pātreṇa jalaṃ pīyate

3. dāsena saha nr̥peṇa gamyeta

4. kṣatriyā varmāṇyudvahanti

5. te’śvāstaṃ parvataṃ prati dhāviṣyanti

6. jalena patiṣyate pātrāt

7. punarjanmano moktumicchema

8. balibhirnr

̥pāt kanakaṃ labhyate

9. tābhyāṃ bālābhyāṃ duḥkhāni smariṣyante

10. ātmātmānaṃ nopalabhate

11. aṇuraṇimnā na dṛśyate janāiḥ

12. rātryā gaṃsyate bhaviṣyati ca ahaḥ

13. mayā yuvā dāso dr̥śyate

14. āvābhyāṃ munervacanamupalabhyeta

15. śavāśrayasya sīmani vetālaiḥ uṣyeta

16. tena tā dṛśyante sa tu tābhirna dṛśyate

17. tairvīraiḥ sa grāmo jeṣyate

18. grāme dāsena vīrasya guṇā aghoṣyanta

19. rāmaḥ sītāṃ tyakṣyatīti janaiḥ manyate

20. dāsena vanaṃ gamyatāṃ vr̥kṣāśca

kr̥tyantām

21. yadā ambayā śiśoḥ śavamaikṣyata tadā

sārodīt

22. yadyapi bhāryayāhaṃ nindye tathāpi mayā

sā na kadāpi nindyate

23. yadā sarvasya duḥkhasya kāraṇaṃ

bodhiṣyāmi tadā buddho bhaviṣyāmi

24. brahmacārino vedaṃ paṭhantu

aṇu (m) - atom
ambā (f) - matka
āśraya (m) - siedziba, miejsce, schronienie
ud

√vah 1PĀ udvahati, -te - dźwigać, nosić

upa

√labh 1Ā upalabhate - postrzegać,

chwytać
pātra (n) - naczynie, garnek
brahmacārin (m) - student (1sze stadium)
√rud (2P) roditi - płakać, łkać, rozpaczać,
śava (m) – trup, ciało (martwe)

Lekcja 17: passivum (strona bierna) + deklinacja -n

8

Czytanka:

(z 5. księgi Bhagawadgity)

arjuna uvāca

(=powiedział; perf. od

√vac)

saṃnyāsaṃ karmaṇāṃ kṛṣṇa punar yogaṃ ca śaṃsasi

yacchreya etayor ekaṃ tan me brūhi* suniścitam Bhg_05.001

śrībhagavān uvāca

saṃnyāsaḥ karmayogaś ca niḥśreyasakarāv ubhau

tayos tu karmasaṃnyāsāt karmayogo viśiṣyate Bhg_05.002

jñeyaḥ sa nityasaṃnyāsī yo na dveṣṭi na kāṅkṣati

nirdvaṃdvo hi mahābāho sukhaṃ bandhāt pramucyate Bhg_05.003

sāṃkhyayogau pṛthag bālāḥ pravadanti na paṇḍitāḥ

ekam apy āsthitaḥ samyagubhayor vindate phalam Bhg_05.004

yat sāṃkhyaiḥ prāpyate sthānaṃ tad yogair api gamyate

ekaṃ sāṃkhyaṃ ca yogaṃ ca yaḥ paśyati sa paśyati Bhg_05.005

saṃnyāsas tu mahābāho duḥkham āptum ayogataḥ

yogayukto munir brahma nacireṇādhigacchati Bhg_05.006 (& c.d.n.)

* od

√brū, „mówić”, 2sg impr.

adhi

√gam 1P adhigacchati - zbliżać się,

osiągać, docierać (do celu)
ā

√sthā 1P ātiṣṭhati - stać, pozostawać,

praktykować, spełniać, wykonywać
ubha (mfn) - oba, obie, oboje (tylko dl.)
√kāṅkṣ 1P kāṅkṣati - pragnąć
jñeya (mfn) - powinno być znane, należy
wiedzieć (part.fut.pass. od

√

jñā)

√dviṣ 2PĀ dveṣti, dviṣte - nienawidzić
nacira (mfn) - nieodległy (w czasie)
niḥśreyasa (n) - wyzwolenie
pr̥thak (nieodm.) - oddzielnie, różnie, osobno

pra

√muc 1PĀ pramuñcati, -te - uwolnić,

wyswobodzić
pra

√vad 1P pravadati - głosić, stwierdzać,

wypowiadać
bāhu (m) - ramię
mahat (mfn) - wielki (w złożeniach: mahā-)
vi

√śiṣ 7P viśinaṣti - odróżniać, określać,

wzmacniać, polepszać
śreyas (mfn) - lepszy, pomyślniejszy
(st.wyższy od śrī)
saṃnyāsa (m) - wyrzeczenie
saṃnyāsin (m) - wyrzeczeniec
samyak (nieodm) - łącznie, całkowicie,
prawidłowo
suniścita (mfn) - pewny, niewątpliwy

.