1

FILTRY FOTOGRAFICZNE

Filtr obiektywu fotograficznego – płaska nasadka na
obiektyw zmieniająca wygląd fotografowanego obrazu,
nakładana najczęściej na przód obiektywu, a jeśli jest to
niemożliwe, to na jego tył (np. w obiektywach lustrzanych,
lub najszerszych)

Filtry występują w postaci opraw wkręcanych na stosowny gwint na obiektywie, opraw
zaciskanych, lub wkładów do specjalnej ramki montowanej na obiektywie (system Cokin). Do
filtrów nie zalicza się nasadek zmieniających ogniskową (są to konwertery). Typowe filtry
posiadają dwa gwinty – z tyłu zewnętrzny, do mocowania na innym filtrze lub na obiektywie,
oraz z przodu, do mocowania kolejnego filtra, osłony przeciwsłonecznej lub zakrywki
obiektywu.

Filtry zmniejszają ilośd światła wpadającego przez obiektyw (zależnie od swojej gęstości i
barwy), co może prowadzid do niedoświetlenia filmu. W związku z tym fotografując z filtrem
trzeba odpowiednio zwiększyd czas naświetlenia filmu. Wartośd pokazującą o ile należy
skorygowad ekspozycję (w momencie wykorzystania danego filtra) nazywa się krotnością
filtra. Wartośd ta jest zazwyczaj podana na krawędzi filtra lub na jego opakowaniu.

Najczęstszym błędem wynikającym z nieprawidłowego użycia filtrów jest używanie kilku
filtrów wkręcanych jednocześnie. Efektem takiego błędu jest winietowanie (zasłanianie
brzegów kadru). Dlatego też, w celu przeciwdziałania winietowaniu, filtry robi się jak
najcieosze, a w skrajnych przypadkach – dla obiektywów najszerszych, produkowane są
specjalne wersje filtrów pozbawione gwintu z przodu (tzw. wersja slim). Błędu tego można
uniknąd stosując wiele filtrów w systemie Cokin – ramka, w którą wkłada się te filtry jest
zwykle dużo większa niż średnica gwintu i zawiera szczeliny umożliwiające zamontowanie
kilku (zwykle trzech) filtrów. Dodatkowo, ramka taka zwiększa możliwości zastosowania
filtrów połówkowych.

Rodzaje i zastosowanie

Barwny do fotografii czarno-białej – filtry w barwach prostych lub czystych, służące
do zwiększenia kontrastu wybranych motywów obrazu o wyraźnych barwach, np. filtr
czerwony służy do zwiększenia kontrastu zachmurzonego nieba poprzez
przyciemnienie niebieskiego nieba przy nienaruszonej bieli chmur, przy małym
zachmurzeniu powoduje to miły dla oka kontrast białych chmur i ciemnego nieba, a
przy dużym zachmurzeniu – efekt nieba burzowego. Filtry żółte bądź żółto-zielone
mogą służyd do rozjaśniania (uwypuklania) roślinności.

Barwny do fotografii barwnej – filtry o dowolnych barwach, mające zmienid
kolorystykę zdjęcia w celu korekcji barwnej, lub odwrotnie – w celu nadania
odpowiedniego nastroju. Filtry korekcyjne mogą służyd do regulacji temperatury
bieli. Do nich należą filtry ocieplające, które służą do obniżania temperatury bieli na
zdjęciu – w tym filtry serii 81, służące do usuwania lekkiego niebieskiego odcienia,
bądź nadania zdjęciu lekko brązowego koloru oraz filtry serii 85 – mocne filtry służące

2

do robienia zdjęd w świetle świetlówek (zimnym) na filmie skalibrowanym do światła
dziennego. Odwrotnie działającymi filtrami są filtry ochładzające – czyli
podwyższające temperaturę bieli na zdjęciu – seria 80 (delikatne, usuwające
czerwony odcieo) i 82 (mocne). Mocniejsze filtry korekcyjne czasem zwane są
konwersyjnymi bo pozwalają na konwersję światła z dziennego na zimne oraz
odwrotnie, z zimnego na dzienne. Filtry korekcyjne mają głównie (chod niekoniecznie)
zastosowanie w fotografii pozytywowej, jako że w przypadku negatywu odcieo
zdjęcia można zmienid przy wykonywaniu odbitek.

Filtry konwersyjne (kompensacyjne) do fotografii kolorowej - służą do mniej lub
bardziej delikatnych przesunięd temperatury barwy światła w gorę (w kierunku
bardziej niebieskim) lub w dół (w kierunku bardziej żółtopomaraoczowym).
Pożyteczne do przesunięd ogólnego tonu barwnego sceny fotografowanej lub do
korekcji koloru światła dziennego wcześnie rano lub późnym popołudniem. Ludzki
wzrok ma zdolnośd akomodacji do różnych warunków świetlnych. Niezależnie od
źródła światła białe pozostaje białym, nawet jeśli na początku po zmianie oświetlenia
odbieraliśmy różnicę w barwie. Zawsze światło dominujące narzuca porządek barw,
odczytywany przez nasz zmysł wzroku jako prawidłowy. Kontrasty pomiędzy
oświetleniem różnymi rodzajami światła stają się grą kolorystyczną, gdy działają na
ten sam motyw jednocześnie, nie przeszkadzając sobie. Błona fotograficzna rejestruje
barwy mechanicznie. W odróżnieniu od ludzkiego mózgu brak jej zdolności
akomodacji – nie potrafi dostosowywad się do zmiennych warunków
oświetleniowych. Co zrobid, by zdjęcie prawidłowo oddawało barwy przy różnych
rodzajach oświetlenia?
Powszechnie używane błony negatywowe i diapozytywowe dostosowane są do
światła dziennego o temperaturze barwowej 5500 K, albo sztucznego o widmie
ciągłym i temperaturze 3100/3200 K. Temperatura 5500 K odpowiada pewnej
wybranej średniej wartości temperatury światła dziennego. Temperaturę barwową
wyraża się w stopniach Kelvina (K). Chodzi o to, by w każdych warunkach uzyskad
prawidłową szarośd, a tym samym optymalne odwzorowanie pozostałych barw.
Powszechnie używane błony negatywowe i diapozytywowe dostosowane są do
światła dziennego o temperaturze barwowej 5500 K, albo sztucznego o widmie
ciągłym i temperaturze 3100/3200 K. Temperatura 5500 K odpowiada pewnej
wybranej średniej wartości temperatury światła dziennego. W ciągu dnia
temperatura barwowa się zmienia i to nawet bardzo dynamicznie. Nagłe
przesłonięcie słooca chmurą przy niebieskim niebie potrafi podbid temperaturę
barwową światła nawet do 15000 K, a po wschodzie słooca może ona wynosid 3500
K. Zależy to od wielu trudno uchwytnych czynników. Podobnie temperatura barwowa
światła sztucznego jest inna bezpośrednio po włączeniu źródła światła, a inna chwilę
potem, jak się ustabilizuje, zmienia się ona też w procesie starzenia źródła światła.
Przy tak dużej ilości zmiennych nie dziwmy się, że nawet szybko po sobie zrobione
zdjęcia mogą mied zupełnie różne dominanty barw, spowodowane zmienną
temperaturą barwową światła.

3

Poniżej przykładowa temperatura barwy światła pochodzącego z różnych źródeł:

-Światło nieba – 12000-18000
-Światło lampy błyskowej – 6200-6800
-Nasłonecznione miejsce przy bezchmurnym niebie – 5700-6500
-Światło słoneczne w godzinach 9-15 – 5400-5700
-Światło słoneczne w godzinach 15-21 – 4900-5600
-Halogen 650W – 2890
-Świeczka – 2010-2020
-Żarówka 500W – 3400
-Żarówka 200W – 3000
-Żarówka 100W – 2900
-Żarówka 75W – 2800
-Żarówka 40W – 2500

RODZAJE FILTRÓW KONWERSYJNYCH:
80A (niebieski) 3200?>5500K +2 działki przysłony
80B (niebieski) 5500?>3400K +1 2/3
80C (niebieski) 3800?>5500K +1
80D (niebieski) 4200?>5500K +1/2
81 (żółtawy) 3300?>3200K +1/3
81A (żółtawy) 3400?>3200K +1/3
81B (żółtawy) 3500?>3200K +1/3
81C (żółtawy) 3600?>3200K +1/3
81D (żółtawy) 3700?>3200K +2/3
81EF (żółtawy) 3850?>3200K +2/3
82 (niebieskawy) 3100?>3200K +1/3
82A (niebieskawy) 3000?>3200K +1/3
82B (niebieskawy) 2900?>3200K +2/3
82C (niebieskawy) 2800?>3200K +2/3
85 (pomaraoczowy) 5500?>3400K +2/3
85B (pomaraoczowy) 5500?>3200K +2/3
85C (pomaraoczowy) 5500?>3800K +1/3

Przykłady zastosowao filtrów konwersyjnych:
81A - Jeden z najbardziej popularnych i uniwersalnych filtrów. Stosowany do korekcji
światła błyskowego. Koryguje temperaturę barwową sztucznego źródła światła do
standardu kolorowego filmu do światła sztucznego (z 3400 K do 3200 K), dzięki czemu
uzyskujemy cieplejsze oddanie barw. Takie precyzyjne równoważenie temperatury
barwowej jest wymagane np.: przy fotografowaniu dzieł sztuki, kiedy ważne jest
niezwykle wierne oddanie kolorów. Likwiduje niebieską poświatę nieba. Polecany do
fotografowania z filmem do światła dziennego, przy niepogodzie oraz do
fotografowania w środku dnia przy silnym słoocu.

81B - Podobnie jak 81A, ale z silniejszym efektem. Z filmem do światła słonecznego,

4

stosowany do odniebieszczenia deszczowych zdjęd, do fotografowania na dużych
wysokościach. Z powodu lekko brązowego zabarwienia, wnoszą ciepłą i naturalną
korektę koloru skóry, przez co polecane również do portretów. Szczególnie polecany
do portretów kobiet i dzieci przy świetle sztucznym; ciepłe barwy korzystnie
wpływają na wizerunek modela. Używany również do korekcji nadmiaru koloru
niebieskiego do filmów typu B (3400K.). Obniża temp. z 3500°-3200°K.

81C - Do zdjęd w cieniach. Zalecany do zdjęd w świetle dziennym, szczególnie wiosną i
latem przy bezchmurnym niebie i przejrzystym powietrzu. Likwiduje przebarwienia
źródeł światła. Do zdjęd w pochmurne dni. Konwersja światła z 3600°-3200°K.
Podobnie 81D ale konwersuje temperaturę barwową 3700°-3200°K.

81EF - Mocno ocieplający filtr konwersyjny, dla filmów do światła dziennego.
Używany do zdjęd w głębokich cieniach przy jasnym słoocu. Do wnętrz bez
dodatkowego oświetlenia. Tak jak inne ocieplające, filtr korygujący do filmów do
światła sztucznego. Konwersja: 3850°-3200°K.

82A - Używany do filmów do światła dziennego, do usuwania zażółceo światła
porannego i wieczornego. Podnosi temp. barwową o 200°K (11 miredów). Stosowany
również do zmiany o 100 °K wartości innych filtrów konwersyjnych.

80A - Filtr konwersyjny stosowany do filmów do światła dziennego - 5500°K.,w
przypadku fotografowania przy oświetleniu halogenowym 3200K zaś 80B do zdjęd
przy oświetleniu halogenowym 3400°K.
Założenie folii 80A na lampy żarowe daje oświetlenie studia światłem dziennym
(5500K).
Założenie 85B na flesz elektroniczny daje błysk o temperaturze barwowej światła
żarowego (3200K).
Filtry konwersyjne można łączyd na zasadzie dodawania i odejmowania, nawet po
kilka, aby uzyskad właściwe oddanie temperatury, ale to wyższa szkoła jazdy i
wymaga testów, każdorazowo dla różnych filmów.
Istnieją również filtry kombinowane np. 85B/ND0.9 - filtr neutralnie szary połączony z
konwersją podnoszącą temperaturę barwową z 3200 do 5500K - obniża ilośd światła
o 3 i 2/3 przysłony.

FILTR NEUTRALNY – nie zmieniający barwy (neutralnie szary) filtr przyciemniający.
Fotografom zwykle zależy, żeby tracid jak najmniej światła (stąd walka o jak
najjaśniejsze obiektywy), ale zdarzają się sytuacje, kiedy chcą oni zmniejszyd ilośd
światła wpadającego do obiektywu - np. kiedy potrzebują wydłużyd czas ekspozycji,
nie zmieniając przysłony lub gdy zakres przysłon nie wystarczy do uzyskania
wystarczająco długiego czasu w danych warunkach oświetleniowych. Rodzaje
efektów, do których uzyskania może byd wymagany długi czas, to np.: zdjęcia
piorunów w czasie burzy, efekt "welonu" – czyli rozmazanych strug wody na zdjęciach
wodospadów bądź fontann, smugi świateł jadących samochodów.

5

FILTR POŁÓWKOWY – filtr, którego efekt ograniczony jest do połowy jego
powierzchni, druga połowa natomiast jest zupełnie przezroczysta. Zwykle przejście
między częścią przezroczystą, a częścią efektową jest płynne. Najwygodniejszymi
filtrami połówkowymi okazują się filtry systemu Cokin, ponieważ pozwalają na
dowolną regulację wielkości powierzchni, na której występuje efekt (można je
przesuwad względem mocowania). Filtry na gwint nie dają tej możliwości i granica
między obszarem efektu a obszarem bez efektu musi zawsze przebiegad przez środek
zdjęcia.

o

połówkowy neutralny – służy do przyciemnienia połowy (bądź, w przypadku
filtrów typu Cokin, części) zdjęcia. Potrzeba taka może zajśd wtedy, gdy częśd
obszaru zdjęcia jest wyraźnie jaśniejsza od drugiej – np. przy fotografowaniu
zachodu słooca nad morzem, gdy niebo jest zwykle o jedną przysłonę
(wartośd EV) jaśniejsze niż powierzchnia morza. Dzięki zastosowaniu
neutralnego filtru połówkowego można uniknąd prześwietlenia nieba lub
niedoświetlenia wody.

połówkowy barwny – służy do uzyskania zmiany barwy na połowie zdjęcia.

Rodzaje przejśd w filtrach połówkowych:
Light (L) – miękkie, zajmujące 2/3 filtra...najbardziej uniwersalne.
Soft (S) – średnie, zajmujące 1/3 filtra.
Hard lub Full (H lub F) – twarde, przydaje się głównie nad morzem i przy równym
horyzoncie.
Ponieważ filtry połówkowe są kombinacją filtrów wymienianych w innych częściach
tego poradnika, tu ograniczę się do tych wyjątkowych oraz najpopularniejszych.

Połówkowy ND – o różnej gradacji (patrz wyżej) służą głównie do równoważenia
ogromnych różnic tonalnych między jasnym niebem, a ciemnym dołem zdjęcia.
Można oczywiście stosowad je do różnych kompozycji, nie tylko niebo/ziemia, ale
również każdej innej z występującą dużą różnica tonalną miedzy częściami kadru.
Świetnie sprawdzają się w tej roli filtry systemu cokin, gdyż nie ograniczają
możliwości kadrowania linią przejścia połówki. Z filtrów nakręcanych polecam przede
wszystkim wersje light i soft. Do najbardziej popularnych należą gradacje ND od 0,3
do 0,9

Połówkowy szary – o najczęściej spotykanych gradacjach x2 i x4, to filtry przyciemniającye
jaśniejsze partie kadru podobnie jak filtry ND, ale są to filtry szare, a więc mające wpływ na
kolorystykę zdjęcia. Polecane przede wszystkim tam, gdzie występują duże kontrasty w celu
ich zniwelowania.
Jeśli często fotografujemy krajobrazy i nie lubimy nosid ze sobą ciężkiego statywu, to
obowiązkowo powinniśmy zaopatrzyd się w filtr połówkowy szary. Jego działanie polega na
zrównoważeniu światła, padającego na matrycę aparatu cyfrowego czy kliszę filmu
fotograficznego. Dzięki specjalnej budowie, jedna częśd filtra blokuje częściowo światło, a
druga przepuszcza je. W zależności od warunków i pory dnia, do wyboru zazwyczaj mamy
trzy lub więcej wersji filtra (w zależności od producenta). Im filtr mocniejszy, tym bardziej
zatrzymuje światło.

6

filtr połówkowy (szary)

1. przezroczysta częśd filtra, przepuszcza światło i nie ma na nie żadnego wpływu

2.

"zadymiona" częśd, powleczona jest specjalna powłoką, która w zależności od siły filtra
przepuszcza odpowiednio mniej światła.

Filtry połówkowe najlepiej spełniają swoje zadanie, gdy używane są w sytuacjach,
gdzie niebo wypełnia całkowicie odpowiadający filtrowi obszar, tak jak jest to na
rysunku A1 lub gdy niebo zajmuje jedna stronę w kadrze jak na ilustracji A2.
Obracamy wtedy filtr w zależności od potrzeb. Pozostawienie filtra w horyzontalnej
pozycji spowoduje niedoświetlenie zabudowao. Filtr nie nadaje się do
fotografowania, jeśli po obu stronach w kadrze znajdą się zabudowania razem z
niebem. Efekt będzie bardzo nienaturalny.
Filtry takie najlepiej sprawdzają się z obiektywami/aparatami, które podczas
ustawiania ostrości nie obracają przednią soczewką, do której mocujemy filtr. Przed
zakupem sprzętu należy sprawdzid czy producent oferuje filtr o odpowiedniej dla nas
średnicy, jeśli obiektyw nie posiada oznaczeo, musimy się odwoład do instrukcji
dostarczonej wraz z aparatem.

Połówkowe kolorowe (Green, Reed, Blue, Pink, Orange, Magneta, Grape, Cyan,
Tabacco, Emerald, Yelow itp.) – służą do podbijania odpowiedniego koloru w wybranej
części kadru. Można stosowad łączenie różnych filtrów z tej gamy np. blue i green –
dadzą nasycenie zielenią dolnej części kadru i niebieskie górnej. Idealne do tego
rodzaju kombinacji są filtry systemu cokin. Zwykle występują w dwóch gradacjach
(jasnej i ciemnej).

Połówkowe kombinowane:

Grad Sky Fire 1; 2; 3 - Innowacyjny filtr, w którym połączono kolor z efektem filtra
szarego ND, co w rezultacie dało filtr do osiągnięcia mocnego, ognistego zachodu

7

słooca.

Grad Star Graduated - Połówkowy gwiazdkowy.

Grad Sunset 1; 2; 3 - Połówkowy dwukolorowy, dający przepiękny efekt zachodzącego
słooca.

Grad Twilight 1; 2; 3 - Filtr połówkowy do nadawania kadrom efektu pięknego
zmierzchu. Górna częśd połówki w kolorze mocnej lawendy schodzącej stopniowo w
róż.

FILTR NEUTRALNY – nie zmieniający barwy (neutralnie szary) filtr przyciemniający.
Fotografom zwykle zależy, żeby tracid jak najmniej światła (stąd walka o jak
najjaśniejsze obiektywy), ale zdarzają się sytuacje, kiedy chcą oni zmniejszyd ilośd
światła wpadającego do obiektywu - np. kiedy potrzebują wydłużyd czas ekspozycji,
nie zmieniając przysłony lub gdy zakres przysłon nie wystarczy do uzyskania
wystarczająco długiego czasu w danych warunkach oświetleniowych. Rodzaje
efektów, do których uzyskania może byd wymagany długi czas, to np.: zdjęcia
piorunów w czasie burzy, efekt "welonu" – czyli rozmazanych strug wody na zdjęciach
wodospadów bądź fontann, smugi świateł jadących samochodów.

Neutralnie szare ND (Neutral Density) - Filtry neutralnie szare (bez wpływu na kolor)
wykorzystywane zarówno do czarno-białej jak i kolorowej fotografii, redukują ilośd
światła wpadającego przez obiektyw, chronią przed prześwietleniem jasnych partii
obrazu oraz wydłużają czas naświetlania partii ciemniejszych, pozwalając wydobyd z
nich większą ilośd szczegółów. Dzięki filtrom szarym możemy zatem wpływad na ilośd
przepuszczanego promieniowania bez zmiany jego składu spektralnego. Wykonanie
zdjęcia z nieostrym tłem wymaga dużego otworu przysłony tak, aby głębia ostrości
była możliwie mała. Przy silnym oświetleniu i czułych filmach może się okazad, że
nawet najkrótszy czas otwarcia migawki nie wystarcza, by uzyskad prawidłową
ekspozycję. W takiej sytuacji filtr szary osłabiając promieniowanie, pozwala na
prawidłowe naświetlenie nawet przy maksymalnie otwartej przysłonie.
Filtr szary lub zestawy kilku filtrów mają również zastosowanie w przypadku, kiedy
zależy nam na znacznym przedłużeniu czasu naświetlania. Przykładem może byd
wykonanie zdjęcia, na którym nie powinno byd poruszających się ludzi, pojazdów.
Filtry ułatwią nam uzyskanie wystarczająco długiego czasu naświetlania, aby
poruszające się osoby i przedmioty nie zostały zarejestrowane na materiale
światłoczułym.

FILTRY EFEKTOWE:

o

gwiazdkowy

o

zwielokrotniający obraz

o

zmiękczający (soft focus) – filtr nadający zdjęciu lekko "senny" nastrój.
Powoduje on, że jasne obszary rzucają lekką poświatę na obszary sąsiadujące.

8

W bardzo prymitywny sposób można też taki efekt uzyskad, umieszczając
przed obiektywem napiętą pooczochę.

Filtry efektowe – pozwalają uzyskad wiele efektów wizualnych, fantazyjnych,
kolorystycznych itp.

Dzielimy je na :

Kolorowe (Green, Reed, Blue, Pink, Orange, Magneta, Grape, Cyan, Tabacco,
Emerald, Yelow itp.) oraz wiele innych odcieni, także łączonych np. Blue Sky
(szaroniebieski).

Sepia – Filtry Sepia, poprzez dodanie do kolorowej fotografii odcienia ciepłego brązu
służą generalnie do mocnego ocieplenia zdjęd. Sepia 1 jest filtrem dającym delikatne
ocieplenie obrazu, filtr Sepia 2 jest podwójną gęstością jedynki i stwarza wrażenia
starych fotografii, Sepia 3 jest filtrem najmocniejszym, dającym najsilniejszy efekt Sepii.
Doskonały do portretów oraz romantycznych ujęd, polecany również do prac w
plenerach.

Sky Fire 1; 2; 3 - Innowacyjny jednokolorowy filtr, będący kombinacją
ciemnoczerwonego koloru z efektem filtra szarego ND, co w rezultacie dało filtr o
barwie mocnego, ognistego zachodu słooca.

Sunset 1; 2; 3 - Jednokolorowy filtr o mocnej, czerwono pomaraoczowej barwie
zachodzącego słooca.

Twilight 1; 2; 3 - Filtr o ciemnoniebieskim kolorze dającym efekt mocnego brzasku.

Coral 1; 2; 3; 4; 5; 6; 7; 8; 9; 10; 11; 12; 13; 14 - Filtr pierwotnie stworzony dla
produkcji filmowej i video, pozwalający na korekcję koloru (docieplenie) o różnych
porach dnia. Coral doskonale nadaje się również do rozświetlenia zachmurzonego
nieba, ociepla zielenie i wpływa efektownie na kolory widzialne. Do zdjęd portretowych
stosowany jest filtr Coral 2, dający najbardziej zbliżony do naturalnego, ciepły odcieo
skóry.

Dyfuzyjne – tonujące nadmiar ostrości:
Duto - Filtry lekko zmiękczające obraz, z najwyższej klasy szkła optycznego. Nacięte
kołowo w szkle, delikatne linie pryzmatyczne, tworzą, przy maksymalnie otwartej
przysłonie, aurę delikatnego zmiękczenia obrazu. System "Auto Focus" w czasie
używania filtrów "Duto" może nie działad poprawnie.

Softnet Black 2; 4 - Filtry szklane (również nakręcane) lub wykonane z żywicy
optycznej, z wprawioną czarną siateczką, w celu uzyskania miękkiego rozproszenia, bez
efektu rozświetlenia na źródłach światła. Softnet Black obszary ciemniejsze pozostawia
nie zmienione. Najlepsze efekty uzyskuje się przy maksymalnie dużych przysłonach.

Softnet White 2; 4 - Filtry szklane (również nakręcane) lub wykonane z żywicy

9

optycznej, z wprawioną białą siateczką. Powoduje miękkie rozproszenie jasnych partii
kadru, lecz dodatkowo tworzy wokół nich rozświetloną aureolę. Nadaje zdjęciu
przymglonego wyglądu, delikatnie doświetla cienie. Przy portrecie nadaje twarzy
romantyczny wygląd. Redukuje niemiły dla oka kontrast. Najlepsze efekty uzyskuje się
przy maksymalnie dużych przysłonach.

Pro Mist i Supermist Clear - Wspaniały filtr do stonowania nadmiaru ostrości i
zredukowania kontrastu poprzez wytłumienie światła w obszarach zacienionych bez
zmiany ogólnego wrażenia. Powoduje delikatną luminację, stwarzając wrażenie
perłowej jasności wokół źródeł światła. Pomaga stworzyd scenerię romantycznych
sennych marzeo. Doskonale sprawdza się jako filtr do zdjęd portretowych, głównie
dlatego, że daje delikatnie zdyfuzowanie świateł twarzy, pozostawiając ostry kontrast
oczu i wszelkich pozostałych ciemniejszych partii ujęcia. Przy zdjęciach plenerowych
umożliwia lekkie obniżenie kontrastu i delikatne rozświetlenie jasnych barw.

Silky-Soft A i B - Filtry rozświetlają jasne kolory, oraz lekko obniżają kontrast, tworząc
subtelny efekt poświaty, doskonale nadają się do łączenia zarówno z filtrami
kolorowymi, oraz kolorowymi spotami rozświetlając ich barwę. Polecane do portretu,
gdzie dyfuzują jasno oświetlane partie twarzy pozostawiając ciemniejsze (np. oczy) bez
większych zmian, polecane także do zdjęd w plenerze.

Soft/Fx - Występuje również w wersji (ocieplającej) Warm. Filtr z bezbarwnego
optycznie szkła, poddany specjalnej obróbce nadającej filtrowi chropowatą
powierzchnię z naniesionym na nią wzorem. Dzięki temu następuje załamanie światła
co powoduje zmiękczenie obrazu. Dostarcza wyszukanego efektu zapewniającego
jasnośd tworzonego ujęcia z subtelnym zmiękczeniem niedoskonałości skóry,
wygładzeniem zmarszczek. Partie obrazu mniej oświetlone, zmiękczone są bardziej
subtelnie, bez redukcji kontrastu. Partie dobrze oświetlone są zmiękczone w większym
stopniu.

Diffusion I i II - Filtry z bezbarwnego szkła optycznego, poddane specjalnej obróbce
nadającej filtrowi nieregularną chropowatą powierzchnię, która powoduje załamanie
światła, co daje w efekcie zmiękczenie obrazu. Używany powszechnie do obniżenia
kontrastu, zarówno do portretów, zdjęd reklamowych i w plenerach.

Fog lub Foggillizer 1/8; 1/4; 1/2; 1; 2; 3; 4; 5 - Filtr ten powoduje rozświetlenie jasnych
partii obrazu, emanuje subtelną mleczną poświatę, przez co wyróżnia fotografowany
obiekt. Wygładza elementy obrazu poprzez delikatne obniżenie kontrastu. Częśd
zacieniona kadru staje się lekko rozmyta i niezgłębiona. Ze względu na specyfikę efektu
filtra, automatyczne ustawienie ostrości może byd niemożliwe

Spot – filtry dyfuzyjne z częścią czystą – idealne filtry portretowe:

Spot kolor (różne np. Sepia) - Sepiowy filtr z czystym środkiem.

Soft Spot lub Center Spot - Filtry dyfuzujące obraz poza czystym środkiem. Idealne do
portretu, bądź innych sytuacji, gdzie główny obiekt znajdowad ma się w centrum,

10

natomiast otoczenie zostaje zmiękczone w celu skierowania całej uwagi na centrum
kadru. Występuje również w wersji (ocieplającej) Warm.

Sand Spot - Filtr z czystym centrum, z efektem tzw. szronu (Frost) na reszcie filtra,
tworzący mleczną dyfuzję. Głównie obniża kontrast ciemniejszych partii obrazu.

Planet Spot (np. Neptun, Saturn itp.) – seria planet, dająca różne efekty wiru wokół
czystego środka

Filtry kontrastowe:
Ultra Contrast - Filtr ten obniża kontrast poprzez "doświetlenie" przyciemnionych
obszarów, bez powodowania migotania światła, bez efektu "halo" wokół źródeł światła
skierowanych na wprost, refleksów bądź luminacji. Wykorzystuje otaczające światło w
celu obniżenia kontrastu całego kadru, nawet w przypadku, gdy ujęcie zawiera
kontrastowe obszary mocnego i słabego naświetlenia.

Low Contrast 1/8; 1/4; 1/2; 1; 2; 3; 4; 5 - Wytłumia i uspakaja światło w kadrze, od
mocnego światła poczynając, a na ciemnych partiach ujęcia koocząc. Obniża kontrast,
przytłumia kolory, jasne pozostawiając bez zmian, natomiast ciemne doświetla.
Wydobywa w ten sposób z cienia więcej szczegółów. Tworzy delikatne rozświetlenia
wokół źródeł światła i jasnych plam.

Soft Contrast - Filtr ten redukuje kontrast odmiennie niż czynią to filtry Low Contrast.
Filtr ten absorbuje światło i zmniejsza obszary luminacji, równocześnie utrzymując
niezmieniony obraz stref zacienionych. Tak jak filtr Low Contrast, zmniejsza ilośd
rozświetleo źródeł światła.

Filtry gwiazdkowe i dyfrakcyjne:
Star Filters 4, 6, 8, 10, 12, 16 - Filtry te tworzą efekt gwiazdek o różnym kształcie i
różnej ilości promieni, powstających na punktach skupienia różnych źródeł światła, np.:
oświetlenie uliczne, świece, odbłyski słoneczne, odbłyski metaliczne, itp.

Spectral Color x2, x8, x32 - Filtry te pozwalają uzyskad efekt rozszczepienia
pryzmatycznego w kształcie gwiazdki, na refleksach i silnych, bezpośrednich źródłach
światła. Miliony mikroskopijnych mikropryzmatów tworzą unikalny efekt składający się
na efekt filtra, niemożliwy do uzyskania inną metodą, przy czym najlepsze rezultaty
dają źródła światła położone na ciemnym tle. Filtry oferują efekt: 2; 8 lub 32
spektralnych kolorystyczne promieni, rozchodzących się promieniście od źródła
światła.

Rainbow Circle - Powoduje skupienie silnych źródeł światła, rozbicie ich i rozświetlenie
na widma kolorów przy zachowaniu ostrości głównego obiektu, przy użyciu 2 filtrów
uzyskuje się bardziej "dramatyczne" rozbicia widm.

FILTR POLARYZACYJNY – filtr ten pochłania światło o polaryzacji liniowej w
wybranym kierunku. Efekt dla fotografii jest taki, że pochłania on światło rozproszone

11

w atmosferze w przypadku fotografowania nieba. Błękit nieba staje się ciemniejszy, a
chmury pozostają białe (jest to efekt podobny, chod nie identyczny, jak działanie filtru
czerwonego w przypadku fotografii czarno-białej). Pozwala on również na
zwiększenie nasycenia barw powierzchni matowych (np. zieleni roślin, bądź kolorów
tkanin) w słoneczny dzieo. Filtr najmocniej działa, gdy obiektyw skierowany jest pod
kątem 90 stopni od kierunku padania światła. Z tym wiąże się również jedna z
niedogodności polaryzatora – w przypadku obiektywu szerokokątnego może byd
widad, że np. pas nieba jest ciemniejszy a reszta powierzchni już nie. Główną wadą
polaryzatora jest to, że zabiera on częśd światła (zwykle około 1-1,5 EV, czyli wymaga
od 1 do 1,5 mniejszej przysłony lub dłuższego czasu naświetlania). Filtr polaryzacyjny
umożliwia też wyeliminowanie odbid od szyby lub powierzchni wody.

o

liniowy – najprostszy filtr polaryzacyjny. Efekt działania ma taki sam jak
polaryzator kołowy, jednak może zakłócad działanie elementów
światłoczułych bądź automatykę ostrości w nowoczesnych aparatach.

o

kołowy – bardziej zaawansowany rodzaj polaryzatora. Można go stosowad z
każdym rodzajem aparatu.

Filtr polaryzacyjny - światło odbite od błyszczących powierzchni a także światło
słoneczne rozproszone przez atmosferę ulega częściowemu spolaryzowaniu. Filtry
polaryzacyjne charakteryzują się specyficzną właściwością zatrzymywania światła
spolaryzowanego w określonej płaszczyźnie drgao. Oprawa filtrów umożliwia
dodatkowo obracanie ich dookoła osi obiektywu i właściwe ustawienie. Filtr należy
obracad do chwili gdy na matówce uzyskamy wygaszenie odblasków. Dzięki temu
możemy zapobiegad powstawaniu niekorzystnych odblasków od szkła, powierzchni
lakierowanych, wody. Na materiałach barwnych fotografie np. mokrych kamieni lub
podmokłych łąk często wychodzą zbyt niebiesko, gdyż mokre powierzchnie odbijają
błękit nieba. Również w takim wypadku pomocny może okazad się filtr polaryzacyjny,
który wygasi refleksy.
W fotografii krajobrazowej zarówno czarno-białej jak i barwnej stosując filtr
polaryzacyjny uzyskamy przyciemnienie błękitu nieba oraz bardziej wyraźne oddanie
chmur. Efekt taki jest najmocniejszy, jeżeli aparat jest skierowany pod kątem 90
stopni w stosunku do kierunku padania promieni słonecznych. W związku z tym
czasem, przy stosowaniu obiektywów szerokokątnych, występuje tzw. błąd polara
polegający na nierównomiernym spolaryzowaniu światła. Objawia się to poprzez
przyciemnienie nieba tylko we fragmentach zdjęcia.
Filtry polaryzacyjne możemy również traktowad i stosowad jako neutralne filtry szare,
które osłabiają strumieo świetlny. Dodatkowo stosując dwa skręcone ze sobą filtry
polaryzacyjne uzyskamy filtr szary o zmiennym współczynniku. Każde obrócenie
jednego filtru w stosunku do drugiego powoduje zmianę strumienia świetlnego. W
skrajnym przypadku, przy ustawieniu płaszczyzny polaryzacji filtrów pod kątem 90
stopni, przez taki układ filtrów światło nie przejdzie wcale.
Filtry polaryzacyjne liniowe i kołowe mają identyczne zastosowania, różnią się jedynie
budową.
Użytkownikom nowoczesnych lustrzanek i kamer video zaleca się używanie filtrów
polaryzacyjnych kołowych. Filtry liniowe mogą zakłócad i doprowadzad do błędów w
pomiarach realizowanych przez obiektyw.
UWAGA! Filtry polaryzacyjne są nieco grubsze od pozostałych, więc zaleca się

12

stosowanie filtrów w wersji slim (Uwaga! Częśd z tych filtrów nie ma przedniego
gwintu!) lub filtrów o numer/dwa większe.

Ultra Polarizer – to filtry polaryzacyjne na szkle optycznym Water White: liniowe i
kołowe, o zwiększonej efektywności w stosunku do standardowych filtrów
polaryzacyjnych.

Filtr polaryzacyjny Warm - te ocieplające filtry polaryzacyjne, to efekt połączenia w
jednym szkle cech właściwych polaryzacji, z ocieplającymi właściwościami filtra KR 1,5
(Skylight 1A). Filtry szczególnie polecane do obiektywów o zimnym widmie
odwzorowania, oraz w przypadku, gdy za pomocą tylko jednego filtra chcemy odciąd
ultrafiolet i jednocześnie spolaryzowad światło.
(Strata światła – różnie...od 1 do 2)

FILTR SKYLIGHT -pozwala wyeliminowad niebieską dominantę powstającą zwykle
przy zdjęciach plenerowych w cieniu. Zalecany jest do zdjęd w cieniu przy słonecznej
pogodzie i bezchmurnym niebie. Maksimum absorpcji filtra leży w zakresie koloru
zielonego. Zastosowanie filtra gwarantuje uzyskanie właściwej równowagi barwnej w
każdych warunkach oświetleniowych i neutralny odcieo skóry. Pozwala uniknąd
dominant barwnych wywołanych na przykład przez liście drzewa.
Skylight 1A (KR1,5) i 1B(KR3) - Lekko różowe filtry, absorbujące znacznie promienie
UV. Nieznacznie dodają ocieplenia dla lepszego oddania kolorów. Użyteczne przy
fotografowaniu w słonecznych plenerach dla uniknięcia przeniebieszczeo, w
pochmurne dni i w cieniu, a także skutecznie likwiduje przymglenia, oraz zapobiegają
mieszaniu zieleni z ultrafioletem, co pozwala na wydobycie z zieleni większej ilości
szczegółów. Stosowane również do subtelnego docieplenia zdjęd portretowych.
Skylight 1B jest nieco ciemniejszy. Skylightów raczej nie stosuje się o świce i o
zmierzchu. (Strata światła – 0)

Clear Protection - filtr ochronny mający za zadanie zabezpieczyd obiektyw przed
uszkodzeniem. Nie filtruje i nie wpływa w jakikolwiek sposób na kolor. (Strata światła
– 0)

FILTR UV – zalecany do fotografowania aparatem analogowym na zewnątrz na
wysokości powyżej 1500 m n.p.m., gdzie promieniowanie ultrafioletowe jest na tyle
duże, że może mied wpływ na materiał światłoczuły. Dzięki temu, że filtry te
praktycznie nie mają widocznego efektu na zdjęciu w normalnych warunkach, w
praktyce są one najpopularniejszymi filtrami obiektywowymi, ale w zastosowaniu
jako ochrona przedniej soczewki obiektywu przed czynnikami mechanicznymi.

Filtr UV absorbuje niewidzialny zakres światła - głównie ultrafiolet (podczerwieo w
mniejszym zakresie). Nie wpływa na balans kolorów w widzialnym spektrum,
zwiększa jednak ich nasycenie i wyostrza obraz, redukując zamglenie. Przeznaczony
do fotografowania w plenerze w dobrych warunkach pogodowych. Nie zmniejsza

13

liczby przysłony obiektywu. Filtr UV pochłania krótką wiązkę widma, co przy
zamgleniach pozwala otrzymad bardziej czysty obraz, oraz uniknąd przeniebieszczenia
kadru. Robiąc zdjęcia w plenerze, łatwo zauważyd, że zdjęcia bez filtra UV są
najczęściej lekko przymglone, a kontrast na styku koloru niebieskiego z zielonym jest
obniżony z powodu ultrafioletu, który mieszając się z tymi kolorami, tworzy na styku
tych barw przymglenia obniżające kontrast. Często wykorzystywany jako ochrona
przedniej soczewki obiektywu. Spotyka się filtry o nieco innych nazawach: UV Warm
– lekko ocieplający UV (strata światła - 1/3), UV Haze 1A i 2A, 2B i 2C – delikatnie
żółte lub różowe, spełniaja rolę filtrów UV i dodają lekkie ocieplenie.
(Strata światła – 0)
Specyficzna odmianą filtra absorpcyjnego jest filtr Digital firmy Heliopan. Jedyny w
swoim rodzaju filtr do aparatów i kamer cyfrowych, eliminujący wpływ podczerwieni
(IR) z jednoczesnym odcinaniem promieniowania ultrafioletowego (UV), mających
znaczny wpływ na prawidłowo wykonany pomiar cyfrowy i w konsekwencji uzyskane
odwzorowanie barwy, wzmacnia czystośd odczytu i separacji kolorów.
Czystośd każdego kanału koloru wzrasta, pomiar sensorów jest przez to dokładniejszy,
a kolory uzyskuje się bardziej klarowne. (Strata światła – 0)

FILTR IR – filtr stosowany do fotografii w zakresie podczerwieni.

Zdjęcia w podczerwieni to jedna z najbardziej niesamowitych gałęzi fotografii, gdyż
ukazuje nasz codzienny świat w sposób zupełnie niezwykły. Białe budynki otoczone
jasną poświatą, błyszczące liście drzew (i to niezależnie od tego, czy znajdują się one w
słońcu, czy w cieniu), niemal czarne kamienie i ceglane mury oraz zupełnie nierealne
niebo. Z pewnością wielu z nas widząc takie zdjęcia, zastanawiało się jak je wykonać.
Umożliwia to filtr typu Infrared. Na pierwszy rzut oka jest on niemal zupełnie czarny
lub ciemnoczerwony. Jego zadaniem jest zatrzymywanie promieniowanie światła
widzialnego i przepuszczanie tylko fal elektromagnetycznych o długości powyżej 700
nanometrów. Dzięki temu odpowiedni materiał światłoczuły lub matryca cyfraka
zarejestruje obraz "malowany" przez podczerwień.

Standardowe średnice gwintów filtrów fotograficznych to: 49, 52, 55, 58, 62, 67, 72 i 77 mm.

Rodzaje filtrów ze względu na JAKOŚD:
a- filtry standardowe
b- filtry MC (wielopowłokowe)
c- filtry z powłokami specjalnymi

Rodzaje filtrów ze względu na BUDOWĘ:
a- filtry szklane
b- filtry żywiczne
c- filtry żelatynowe

14

Rodzaje filtrów ze względu na MONTAŻ:
a- filtry nakręcane
b- filtry nasadzane (z wykorzystaniem holderów)
c- filtry wewnętrzne (stosowane głównie w obiektywach ultra szerokokątnych oraz ultra
teleobiektywach)


RODZAJE MOCOWAO I POTENCJALNE PROBLEMY Z NIMI

Istnieje wiele sposobów mocowania filtrów do obiektywu. Zazwyczaj wybór konkretnej
metody będzie podyktowany wygodą oraz możliwościami technicznymi naszego aparatu.

Z reguły na oprawce filtra nakręcanego znajduje się
komplet informacji potrzebnych do jego
prawidłowego wykorzystania. W przypadku filtra
UV jest to jedynie średnica gwintu.

Posiadacze lustrzanek (analogowych i cyfrowych) oraz niektórych zaawansowanych
kompaktów najczęściej korzystad będą z filtrów nakręcanych na obiektyw. Do ich głównych
zalet należą niewielkie rozmiary, powszechnośd i mnogośd producentów (a co za tym idzie
również niższa cena). Wadą jest ich niska uniwersalnośd – filtry należy dobierad do
konkretnego obiektywu pod kątem rozmiaru. Na szczęście obecnie spotyka się niemal
wyłącznie obiektywy i filtry z gwintem metrycznym, zatem nie musimy się obawiad, że filtr i
obiektyw o tej samej średnicy nie będą do siebie pasowad.

Kolejna wada filtrów tego typu to ich czasochłonna wymiana. Niestety filtry, które zamiast
przykręcania byłyby mocowane za pośrednictwem bagnetu, spotyka się wyłącznie w
obiektywach drogich aparatów średniego i dużego formatu. Filtry gwintowane są natomiast
niezastąpione, jeżeli zależy nam na zabezpieczeniu przedniej soczewki obiektywu przed
zarysowaniem i zabrudzeniem. Również w przypadku wielu obiektywów tzw. uszczelnionych
dopiero nakręcenie filtra gwarantuje pełne zabezpieczenie przed pyłem i wilgocią (o czym
producent zazwyczaj informuje w instrukcji). Tak jest np. z popularnym Canonem 17-40 L.

Aparaty kompaktowe z ruchomą optyką mają
mocowanie filtra w postaci gwintu lub bagnetu u
podstawy obiektywu. Aby przykręcid do nich filtr,
potrzebna jest specjalna tuleja. Na zdjęciu model LA-
DC58D dla Canona PowerShot G6.

15

Posiadacze aparatów kompaktowych, których obiektywy nie są nagwintowane, nie powinni
rozpaczad. Często w takich aparatach mocowanie filtrów i konwerterów znajduje się u
podstawy obiektywu i wymaga jedynie nabycia specjalnej tulei. Niestety istnieje też bardzo
liczna grupa aparatów, w której nie przewidziano żadnej możliwości zamontowania filtra, W
takich wypadkach jedynym rozwiązaniem pozostaje zewnętrzna ramka na filtry prostokątne.

System Cokina przez swoją olbrzymią
uniwersalnośd zdobył sobie rzeszę oddanych
miłośników. Dzięki przemyślnym uchwytom
prostokątne filtry można mocowad do wszystkich
rodzajów aparatów i obiektywów.

Gdy zatem zależy nam na możliwości szybkiej zmiany filtra, albo po prostu nie mamy innego
wyboru, zainteresujmy się systemami mocowanymi na zewnątrz obiektywu, takich jak np.
Cokin. Składają się one z dwóch elementów: przyczepianej do obiektywu mechanicznie lub
magnetycznie ramki oraz umieszczanego w niej wkładu będącego właściwym filtrem. Istnieją
też mocowania przeznaczone dla małych aparatów kompaktowych, wkręcane w gwint
statywu. Podstawową zaletą takich rozwiązao – oprócz możliwości szybkiej wymiany
wkładów – jest duża swoboda w zakresie stosowania filtrów połówkowych. Jednak należy
pamiętad, że aparat z dołączoną ramką na filtr staje się większy, bardziej nieporęczny i
podatny na uszkodzenia (łatwo jest nim o coś zaczepid). Same systemy mocowania wraz z
wkładami kosztują też znacznie więcej, niż ich nakręcane odpowiedniki.

CZYM CZYŚCID FILTRY FOTOGRAFICZNE - MINI PORADNIK

W sprzedaży jest dostępna cała gama środków do czyszczenia optyki
fotograficznej różnych firm np. Hama, Zeiss, Giottos, Fomei. Można
oczywiście również kupid cały zestaw zawierający wszystko co
potrzebne do usunięcia zabrudzeo z powierzchni optycznych - płyn do
różnych typów powłok, gruszkę z pędzelkiem, ściereczkę z włókien
mikrofibrynowych lub bibulki do czyszczenia optyki. Tak zaopatrzeni,

możemy spokojnie przystąpid do czyszczenia.

Jeżeli zabrudzenia nie są duże można przyjąd następujące zasady postępowania:

16

1. przystępując do czyszczenia najpierw zdmuchnij za pomocą specjalnej gruszki

drobinki kurzu

2. to, czego nie udało się usunąd za pomocą gruszki można spróbowad wyczyścid przy

użyciu bardzo miękkiego pędzelka fotograficznego

3. jeżeli filtr jest lekko zabrudzony i nie ma na nim plam z tłuszczu, lub są bardzo

niewielkie, staraj się nie używad płynów, zabrudzenia wyczyścid bardzo mocno spraną
flanelką lub specjalna ściereczką do optyki, ruchem dookólnym zaczynając od środka
w kierunku brzegów

4. po przetarciu powierzchni szmatką, zdmuchnij ponownie pozostałości przy pomocy

specjalnej gruszki

5. jeżeli filtr jest mocno zabrudzony (tłuste plamy lub mazy) użyj ściereczki do optyki lub

bardzo mocno spranej miękkiej flaneli i alkoholu izopropylowego (w ostateczności
może byd płyn do naczyo) z wykorzystaniem metody podanej powyżej

6. po części "mokrej" powtórz ponownie punkty 3 (polerowanie) i 4 (gruszka)

Należy również pamiętad że nie można przesadzad z czyszczeniem - wyczyścid raz a porządnie
i nie robid tego tak długo aż będzie to ponownie konieczne.