RUTH BENEDICT Wzory kultury OPRACOWANIE

Ruth Benedict

Wzory kultury

I. Nauka o zwyczajach

antropologia – nauka o ludziach yj cych w spo ecze stwie

ż ą

●

koncentracja uwagi na tych cechach fizycznych i technikach wytwórczych, które
odró niaj dan spo eczno

od wszystkich innych

ść

●

przedmiot – spo ecze stwa inne ni nasze

○

zachowania ludzkie, ale ukszta towane nie przez nasz tradycj , lecz przez

wszelk

tradycj

●

pierwszorz dne znaczenie roli, jak odgrywa w do wiadczeniu i przekonaniach

zwyczaj

●

wa ne: nie traktowa adnego elementu w sposób uprzywilejowany

ć ż

●

cywilizacja zachodnia – zaabsorbowana poj ciem jedyno ci (w asnej)

●

dominuj ca cecha bia ego cz owieka: sk onno

do wspó zawodnictwa

ść

ekonomicznego, praktyki wojenne

○

przyjmuje bez wi kszych trudno ci równoznaczno

natury ludzkiej i swych

ść

standardów kulturowych

(a przecie jego dominacja to efekt historycznego przypadku)

●

rozró nienie mi dzy „moj w asn ” a obc grup

ą ł

○

wielka liczba potocznie u ywanych nazw, plemion, jak Dene, Kiowa itp. to

nazwy, którymi okre laj si same te ludy, s to po prostu rodzinne okre lenia

ś ą ę

<<istot ludzkich>>. Poza zamkni t grup nie ma adnych istot ludzkich.

ę ą

●

podstawowe rozró nienie – na bazie religii

○

poganie i prawdziwi wyznawcy

●

biologiczna struktura cz owieka w najmniejszym stopniu nie utrudnia przej cia

kultury ludu innej krwi

○

kultura nie jest przekazywana biologicznie

●

wa na cecha – plastyczno

ść

●

nast pstwo dominacji (przewodnictwa) w kulturze zachodniej:

○

ludy semickie

○

chamickie

○

ródziemnomorskie

○

nordyckie

ale kulturalna ci g o

jest utrzymywana, bez wzgl du na jej nosiciela

ą ł ść

●

mo na uzna za pierwotne (ale nie: uwarunkowane biologicznie)

○

animizm

○

egzogamiczne ograniczenia ma e skie

łż ń

II. Ró norodno

kultur

ść

●

wódz Indian Kopaczy – opowie

o glinianym kubku: NASZ KUBEK ROZBI SI

ść

●

[historyjka – Bóg na pocz tku da ka demu plemieniu kubek by czerpa wod

ycia, ale ich si rozbi , „to, co nadawa o znaczenie yciu jego ludu, rytua y

domowe zwi zane z jedzeniem, zobowi zania wynikaj ce z systemu

ekonomicznego, kolejno

obrz dów celebrowanych w wioskach, op tanie

ść

podczas ta ca Nied wiedzia, kryteria dobra i z a - wszystko przemin o, a wraz z

ęł

tym przemin kszta t i sens ich ycia” - przemin o z nadej ciem kultury bia ych]

ął

ęł

●

rozmaite znaczenie okresu dojrzewania:

○

rodkowa cz

Ameryki Pó nocnej – gotowo

do udzia u w wojnie

ęść

ść

■

autotortury

○

Australia – dopuszczanie do rytua ów wy cznie m skich

łą

■

drastyczne rytua y seksualne, odwo anie do nadprzyrodzonych mocy

○

Kolumbia Brytyjska – ch opcy – bieganie za zrzuconymi z gór kamieniami i

rzucanie kijami do gier hazardowych. Dziewcz ta – noszenie wody z dalekich

róde , wrzucanie sobie kamieni za suknie ( eby dzieci rodzi y si równie

atwo, jak te kamienie wypadaj )

○

plemi Nandi (znad jezior w Afryce wschodniej)

■

wymy lne tortury z obrzezaniem – dla obu p ci

■

przywdzianie stroju ukochanej/ukochanego

■

rytua przed lubny

■

nagroda przyznawana przez kochanków

○

Afryka rodkowa

■

„dom tuczenia” dla dziewcz t

●

szczególne znaczenie pierwszej menstruacji

○

Indianie Carrier w Kolumbii Brytyjskiej

■

3-4 lata „pogrzebu za ycia”

■

ca kowite odosobnienie

■

okrycie z garbowanej skóry, przykrywaj ce twarz i piersi, a z ty u do ziemi,

przeguby r k i nóg okr cone przepaskami

■

z y duch siedz cy w kobiecie, zagra aj cy i jej, i innym

ż ą

○

Apacze

■

pierwsze menstruacje – b ogos awie stwem

■

nawet kap ani przechodzili przed dziewcz tami na kolanach i prosili o

b ogos awie stwo (przez dotkni cie r k )

ę ą

■

starcy i dzieci przychodzili, prosz c o uzdrowienie

●

wierzenia czyni y dojrzewanie rzecz pogodnie religijn i przyjemn b d te

ą ą ź ż

niebezpiecznie nieczyst

●

Samoa – dojrzewanie dziewcz t podzielone na okresy

○

pierwsze lata po wyj ciu z dzieci stwa – w ma ych grupach, wy cznie

łą

dziewcz cych – ch opcy odwieczni wrogowie

■

obowi zek – zajmowanie si niemowl ciem

○

na kilka lat przed dojrzewaniem wk ada strój doros ej kobiety i musi bra udzia

w pracy domowej

○

po doj ciu do pe noletno ci – kilka lat przypadkowych, nie wi

cych przygód

ążą

mi osnych – a do czasu, w którym ma e stwo staje si stosowne

łż ń

○

okres dojrzewania pozbawiony zdarze wybitnie stresuj cych, rytua ów itp.

●

drugi leitmotiv – wojna

○

Aztekowie

■

walczy , by pozyska je ców na ofiary religijne

ń ń

○

dla niektórych nie do poj cia jest stan pokoju, oznacza oby akceptacj istnienia

innych plemion, b d cych w ich rozumieniu podlud mi

ę ą

○

dla innych niezrozumia y jest stan wojny:

■

np. Eskimosi, u których za zabicie cz owieka nie ma sankcji, ale wioski nigdy

nie wyst puj przeciw sobie

■

Indianie Misyjni z Kalifornii nie potrafili nawet poj

s owa „wojna” - jedyne, z

ąć ł

czym im si kojarzy o, to bójki uliczne

●

tabu kazirodztwa – pojawia si wsz dzie

○

najbardziej restrykcyjne – Australia wschodnia

■

bra mi i siostrami – wszyscy ze swojego pokolenia, których uwa aj za

ż ą

krewnych

○

Kurnajowie – ci le lokalne regu y wyboru partnerki

ś ś

■

niekiedy wymieniaj kobiety mi dzy grupami

■

miewaj problemy ze znalezieniem ony (bo ka da kobieta podlega pod

jakie tabu – np. jest przeznaczona dla starca)

■

najcz

ciej eni si , porywaj c „zabronion kobiet ”. Je li prze yj i dotr

ęś

ą ę

ż ą

na „bezpieczn wysp ”, to po urodzeniu dziecka mog powróci . Zostaj

najpierw pobici, ale potem s uznani za ma e stwo

łż ń

●

ostateczna forma ka dej instytucji tradycyjnej wykracza daleko poza pocz tkowy

impuls ludzki

●

sztuka i religia mog pozosta rozdzielone

○

np. Indianie Pueblo z fantastyczn ceramik i tkaninami, oraz tandetnymi

naczyniami obrz dowymi

●

duch opieku czy i wizyjno

w Ameryce Pó nocnej

ść

●

totemizm

○

Kalifornia – wizje zarezerwowane dla szamana

○

Szastowie – szamanki – kobiety

■

kataleptyczny trans

III. Integracja kultury

●

kultury s czym wi cej ni sum ich cech charakterystycznych

●

cechy kulturowe maj ywy kontekst w kulturze, której s sk adnikami i do której

ą ż

funkcjonowania si przyczyniaj – Malinowski

●

O. Spengler – dwie koncepcje losu: apolli ska i faustowska

○

apolli ska – wiat klasyczny

■

dusza jako kosmos uporz dkowany w zespó doskona ych cz

ęś

■

brak woli

■

konflikt – z em

■

idea wewn trznego rozwoju osobowo ci – obca

■

ycie w cieniu katastrofy ci gle zagra aj cej z zewn trz

ż ą

○

faustowska – wiat nowoczesny

■

cz owiek si nieustannie zwalczaj c przeszkody

łą

ą ą

■

wewn trzny rozwój

■

katastrofy yciowe – nieuchronny fina poprzednich wyborów

■

walka istot bytu

■

t sknota do niesko czono ci

●

postawa egipska

○

cz owiek zst puje po w skiej i okre lonej w nieub agany sposób cie ce ycia,

aby w ko cu stan

przed s dziami umar ych

ąć

●

postawa magów

○

cis y dualizm cia a i duszy

●

nasz typ kulturowy

„cz owiek ca kowicie ekstrawersyjny, zaanga owany w nie ko cz cej si

ń ą

dzia alno ci wiata, pomys owy, w adczy, stale spiesz cy si na poci g”

ś ś

○

równie – typ faustowski t skni cy za niesko czono ci

ś ą

IV. Indianie Pueblo z Nowego Meksyku

●

kamienne domy, uk i strza y, uprawa roli – ich wk ad

●

kultura praktycznie niezmieniona

●

zawsze znajdowa o si miejsce dla izby obrz dowej

●

drugi rodzaj osady – budowane planowo miasto

●

Zuni – lud wielbi cy rytua y, ceni cy wstrzemi

liwo

i brak agresji

ęź

ść

○

naczelne miejsce w wiadomo ci – rytua

(podobnie Pueblo, Zuni te Indianie)

○

zaanga owana w roztrz sanie rytua ów jest ca a wioska

■

je li wykonawca jakiej roli przystroi sw mask nowym piórem, fakt ten

przy miewa wszystkie rozmowy o owocach, ogrodach, ma enstwach czy

łż

rozwodzie

■

absolutna dok adno

w przestrzeganiu rytua u gwarancj jego

ść

skuteczno ci – trzeba tylko wiedzie jak dzia a

ł ć

●

magia na ladowcza

○

np. uderzanie kamieniami, by wywo a grom, pryskanie wod dla deszczu...

ł ć

●

absolutny nakaz dla spe niaj cych obrz dy – nie da si opanowa uczuciu gniewu

ć ę

○

cz owiekowi w takim stanie bóstwo nie mo e odmówi

●

modlitwy nie s arliwe, ale uroczyste i agodne

ą ż

○

zawsze – o deszcz (symbol urodzaju)

○

jeszcze – o p odno

kobiet

ść

●

3 g ówne kulty

○

kap ani

○

bractwo zamaskowanego boga

○

bractwo uzdrowicieli

(mo na by uczestnikiem wszystkich trzech)

●

4 wi ksze i 8 mniejszych kategorii kap a stwa

ł ń

●

„trzymaj oni krótko swe dzieci” - ludzie wi ci

ś ę

○

atrybut – zawini tka lecznicze, przechowywane w izbach, do których wst p maj

tylko kap ani oraz stara kobieta, lub najm odsza dziewczyna (do nakarmienia

zawini tka)

●

kap ani nie prowadz rytua ów, ale s przy nich obecni

○

wtajemniczaj neofitów

○

od czerwca – okres odosobnienia

○

zespó kierowniczy – g ówny kap an kultu s o ca i dwóch g ównych z kultu

ł ń

wojny – rada Zuni

●

teokracja ze wszystkimi jej konsekwencjami

●

kult zamaskowanych bogów ze wi tego Jeziora – najpopularniejszy

Ś ę

○

w a ciwi bogowie katcina

ł ś

○

kap ani katcina

○

ta cz ce zgromadzenie wszystkich m

czyzn + ew. kobiety

ń ą

ęż

○

ta cz cy bogowie lubi by w ród Zuni, wi c odgrywanie ich roli to sprawianie

ń ą

ć ś

im przyjemno ci

○

ponad 100 ró nych

■

mog tworzy grupy taneczne, podzielone na zespo y (30 lub 40 osobników

okre lonego rodzaju)

■

inni dziel si na zespo y 6-osobowe

ą ę

●

kiva – sala obrz dowa

●

podczas inicjacji ch opców bij jut dla odp dzenia z ych zdarze

○

nigdy jako rodek wychowawczy

○

podczas powtórnej – zdradzana jest im tajemnica, e katcina to zamaskowani

wspó plemie cy

○

maski b d posiada dopiero, gdy o eni si i zgromadz jaki maj tek

ę ą

ą ę

■

inicjacja maski – znów ch osta

○

maski mo na po ycza , przemalowywa ...

●

co innego z maskami kap anów katcina

○

wi to ci ust puj tylko zawini tkom

ś ę ś ą

○

w asno

i przedmiot troski

ść

○

ka da ma w asny kr g kultu

○

kap ani nie ta cz , tylko spe niaj funkcje obrz dowe

ń ą

●

czarownicy-uzdrowiciele udaj nied wiedzia

○

lekarze:

■

„ci, których drogi si wype ni y”

ł ł

■

najwy szy kr g

○

wyleczeni – wcielani do bractwa

○

ka dy posiada osobisty fetysz (z kukurydzy)

●

ci, którzy kogo zabili, staj si cz onkami

ą ę

○

opiekuj si domem skalpów, broni ludu

ą ę

●

indywidualne podej cie do ma e stwa i rozwodów

łż ń

○

brak gwa townych uczu

○

mimo wszystko, ma e stwo wi zi najtrwalsz

łż ń

ę ą

●

rodzina matrylinearna

●

sprawy ekonomiczne – ma o wa ne

○

s bogaci

- - - - -

●

Indianie Pueblo – apolli scy

○

kochaj umiar

○

nawet podczas ta ca pozostaj sob i „zachowuj obywatelsk godno

”

ść

○

nieufno

wobec indywidualizmu

ść

●

dionizyjska wizyjno

zachodnich równin

ść

○

nabo ne pija stwo

●

Zuni – wizja, nawet niespodziewana – zapowied mierci – UNIKA

ź ś

●

nie maj szamanów!

●

najbardziej indywidualny akt religijny: sadzenie pa eczek modlitewnych

●

idea cz owieka – dostojny i uprzejmy, bez woli przewodzenia

○

unika zaszczytów, ale mo na mu je narzuci

●

podstawowa cnota – umiarkowanie

●

unikaj mierci, samobójstwo jest dla nich nie do pomy lenia

ą ś

○

rytua y pogrzebowe – jak najskromniejsze

■

„wyprowadzenie” zmar ego z wioski

■

po amanie jego szczotki

■

po 4 dniach - „nie yje ju 4 lata”

■

rok a oby po stracie ma onka

ż ł

łż

●

na równinach zachodnich – rozpacz i katastrofa

○

szukaj mierci

ą ś

○

mo liwo

samobójstwa

ść

■

z mi o ci

ł ś

■

przysi ga wojownika – przez rok walczy skr powany tak, e nie mo e si

wycofa . Je li prze yje, obiera zaszczyty

●

u Zuni – zabójca zostaje wcielony do bractwa wojowników

○

skalp zabitego równie mo e przynie

deszcz

ść

●

na równinach – zabójstwo to zwyci stwo, ród o chwa y i wielkiej rado ci, np. u

Czejenów

●

Zuni nie stosuj odosobnienia miesi czkuj cych kobiet

●

s siedzi – l k przed czarownikiem

○

Mohave: w naturze czarownika le y zabijanie ludzi

○

ci, których czarownik zabi , tworz jego grup w yciu pozagrobowym

■

a dobrze mie du

grup

żą

●

Pueblo podejrzewaj o czary ludzi ogólnie nielubianych

●

kult p odno ci

○

obrz dy p odno ci – bez symboliki seksualnej

○

obrz dowe biegi – kobiety musz wygra

●

podczas polowania na króliki i ta ca skalpów – dopuszczana rozwi z o

ą ł ść

○

dzieci pocz te w te noce maj by wyj tkowo ywotne :)

●

nawet stworzenia wiata

nie postrzegaj jako akt seksualny

●

analogia do wzorów puryta skich (co do seksualno ci)

○

ale staropanie stwo jest niemile widziane

V. Dobu

●

wyspa Dobu, archipelag d'Entrecasteaux, w pobli u Nowej Gwinei (Melanezja)

●

nieprzyjazne warunki

○

godz si na prac najemn

ą ę

●

niebezpieczni - „S uwa ani za czarowników obdarzonych diabelsk si i

ą łą

wojowników, którzy nie zawahaj si przed adn zdrad ”

ą ę

○

przed bia ymi – ludo ercy

●

brak wodzów i jakiejkolwiek organizacji politycznej, nie maj równie praw

●

wrogo

i zdrada – szanowane cnoty

ść

●

organizacja spo eczna – na zasadzie kó koncentrycznych, w których obr bie

dozwolone s podyktowane tradycj formy wrogo ci

○

nie anarchia!

●

miejscowo ci w stanie permanentnego konfliktu

○

tylko w razie mierci lub choroby sprowadza si wró bit z wrogiej wioski, by

ż ę

wykry winnego

●

ka dy dysponuje si ami magicznymi, by szkodzi innym

○

ale te si y dzia aj tylko w w skim kr gu znajomych

ł ą

●

trwa a grupa matryliearna - „mleko matki” (susu)

○

wg niej dziedziczenie itp.

○

susu zamieszkuje w asn wie

●

nie ma przypadkowego przychodzenia i wychodzenia ze wsi

●

w centrum wsi cmentarz

●

ma e stwo czy dwie wrogie wsie, ale wrogo ci nie agodzi

łż ń

łą

○

jest zapocz tkowane aktem wrogo ci te ciowej, która tarasuje sob drzwi

domu, w którym ch opak pi z jej córk i trzyma go tam a do chwili za lubin

■

do chwili osi gni cia dojrza o ci ch opiec sypia u niezam

nych dziewcz t –

ł ś

ęż

do w asnego domu nie ma wst pu

○

ma e stwo – zniewaga!

łż ń

○

kiedy te ciowa (stara wied ma) m odych wypu ci, siadaj na macie, wioska si

na nich gapi – i tyle

○

m ody od razu dostaje motyk i polecenie, by pracowa – i tak przez rok

○

potem – dary susu m odego dla m odej – ale ci gle z nienawi ci

ś ą

○

sam lub = karmienie przez te ciow

○

ma e stwo mieszka na przemian we wsi m

a i ony

łż ń

ęż

■

osoba z pary w nie swojej wiosce – ci gle poni ana

●

wierno ci nikt nie oczekuje

○

cudzo óstwo we w asnej grupie – ulubiona rozrywka

○

k óc si ci gle, a zdradzone mo e nawet pope ni samobójstwo

ł ą ę ą

ł ć

(tzn. próbowa , bo z regu y to si nie udaje

■

to agodzi nieco sytuacj

●

wspólne mieszkanie i uprawa ogrodu to du y

problem

○

bulwy – dziedziczne jak krew

○

najwi ksza zbrodnia – zjedzenie bulw przeznaczonych do sadzenia

○

ogrody m

a i ony – ca kowicie oddzielone

ęż

●

„Ca a egzystencja Dobua czyków jest <<walk na no e>>, ka d korzy

ż ą

ść

uzyskuje si kosztem pokonanego rywala”

●

konflikt przebiega skrycie i zdradziecko

○

„Cz owiekiem dobrym, takim, któremu si powiod o, jest ten, który cichcem

wysadzi drugiego z siod a”

●

magia opiera si na znajomo ci tajemnych imion

○

w adnej dziedzinie nie mo na uzyska nic bez magii

○

nawet choroba i mier przychodz przez zakl cie

○

zakl cia kupuje si lub dziedziczy

■

zakl

mo na nauczy tylko jednego cz onka klanu

ęć

■

zakl cia mi osne lub sprowadzaj ce chorob s powszechnie znane

ę ą

●

wierz , e bulwy nocami mog w drowa

ą ż

ą ę

○

cel czarów – zwabienie ich i zatrzymanie

●

ogród – miejsce seksu

●

wysoko

zbioru – trzymana w tajemnicy jak kradzie

ść

●

ten, kto ma czar na wywo anie choroby, ma i czar-antidotum

●

podejrzliwo

Dobu osi ga rozmiary paranoidalne – zawsze spodziewaj si jakich

ść

ą ę

przeciwczarów

●

vada – silniejszy rodek, stani cie twarz w twarz i przera enie na mier

mo liwo ci rzucenia czaru, ofiara pada i nie odzyskuje ju przytomno ci

ś ą

●

kr g handlowy Kula

○

kr g wysp, w którym jedne ozdoby (przedmiot wymiany) id w jedn stron , a

drugie w drug

○

wymiana – indywidualne i na zasadzie obietnic

○

powodzenie gwarantuj zakl cia mi osne

○

czy ni przygotowuj si jak do zalotów

ęż

ą ę

●

wabuwabu – dosta du o naszyjników z muszli spondylusa w ró nych miejscach

na po udniu, kiedy si w ka dym tym miejscu zapewni, e si da w zamian jeden

naramiennik z pó nocy (albo na odwrót)

○

to chytro

, a nie oszustwo

ść

○

odwlekanie o rok realizacji przyrzeczenia

○

odbywa si w obr bie tej samej grupy

●

czy ni yj w l ku przed kobietami (jak przed czarownicami)

ęż

ź ż ą

●

pogrzeb musi by w rodzinnej wiosce zmar ego

○

w domu nieboszczyka nikt ju nie zamieszka

■

tylko owdowia y ma onek – pod pod og (na miesi c lub dwa)

łż

ł ą

■

wtedy pracuje dla te ciów jak podczas narzecze stwa

■

jego rodzina daje bulwy wiosce zmar ego

●

oprócz czarów u ywaj jeszcze trucizn

●

miech i zabawa – niemile widziane (zw aszcza w ogrodzie)

●

pruderyjni – za skarby nie obna

si przed sob nawzajem

żą ę

○

a przy tym darz wielkim uznaniem nami tno

i techniki erotyczne, ceni

ść

wysoko zadowolenie p ciowe i bardzo o nie zabiegaj

●

ostatnia szansa w razie utraty honoru:

○

próba samobójcza lub ci cie drzewa, z którego ukradziono owoce

ś ę

VI. Pó nocne-zachodnie wybrze e Ameryki

●

Indianie yj cy na wybrze u Pacyfiku od Alaski do Puget Sound

ż ą

●

ywotni idumni

●

uzale nieni od morza (ryby, wieloryby)

○

znali wy cznie transport wodny

łą

○

kontaktowali si wzd u ca ego wybrze a

ł ż

●

nie zajmowali si rolnictwem

●

g ówne zaj cia – rybo ówstwo i ciesio ka

○

zadziwiaj co sprytne narz dzia

○

w ciesielstwie nikt ich nie przewy szy

●

szczegó owo znamy tylko kultur

Kwakiutlów z Wyspy Vancouver

●

cechy dionizyskie

○

ostateczny cel obrz dów – ekstaza

○

taniec z zabaw roz arzonymi w glami

●

osobiste spotkanie z duchem – akt formalny, po prostu pewien sposób wst pienia

do tajemnego bractwa

○

najwy sze – bractwo ludo erców

■

podczas ta ca gry li widzów, a potem jedli specjalnie przygotowane zw oki

■

potem przez 4 miesi ce byli tabu

■

po okresie odosobnienia na nowo uczy si ludzkich zwyczajów

ł ę

■

przez rok nie wolno mu by o zbli y si do ony, bra udzia u w hazardzie,

ż ć ę

ani pracowa

■

na uboczu – 4 lata

○

nadprzyrodzona moc tego, co straszne i zakazane

●

najbardziej nieczysta – krew menstruacyjna

○

kobiety – w odosobnieniu, nie mog y nawet zbli a si do m

a, ani

ż ć ę

ęż

przechodzi przez rzek , eby nie obra a ososi [j

ę ż

ż ć ł

u nie mog :D]

●

ziemia i morze – w asno

wspólna grupy krewnych

ść

○

najwy ej ceniona w asno

– przywileje

ść

■

posiada a je jednostka

■

nazwy, mity, nazwane przez wodza s upy przed domem – bogactwa

■

najwi kszy przywilej – tytu rodowy - „przechodni” (z chwil nadania go

potomkowi, nadaj cy musia si go zrzec)

ł ę

●

przekazywany synowi pierworodnemu (m odsi = pogardzane

pospólstwo)

○

zamiast pieni dza – specjalnie na ten cel wyrabiane towary

■

wymierno

bogactwa – wg ilo ci dóbr, z jakich korzysta w a ciciel

ść

ł ł ś

●

imi nale a o sobie „wykupi ”

ż ł

○

w chwili urodzenia oznacza o tylko wiosk

○

rywalizacja ekonomiczna – od dziecka

○

ludzie znacz cy cz sto imiona zmieniali

●

najwi ksza rola w uzyskiwaniu pozycji – ma e stwo

łż ń

○

znów dziedziczenie matrylinearne

●

latem – organizacja wiecka, zim religijna

●

cel obrotu ekonomicznego – zawstydzenie rywali

○

nieustanne wspó zawodnictwo

○

obdarowany pod gro b ha by musia odda z dwukrotn nawi zk

ź ą

ą ą

●

hymny samouwielbienia

●

dwa sposoby zwyci stwa

○

obdarowanie tak ilo ci , e obdarzony nie mo e si zrewan owa

ś ą ż

○

zniszczenie takiej ilo ci dóbr, aby przeciwnik nie móg zniszczy tyle samo

■

zakaz przesady – by nie doprowadzi wioski do ruiny

●

potlacz – zorganizowana wymiana ogromnej ilo ci dóbr na miedziaki

○

1 miedziak = nawet 4000 desek i wi cej

●

najwa niejsze okazje do okazania wy szo ci (= rozrzutno ci)

○

wyznaczenie spadkobiercy

○

ma e stwo

łż ń

○

zdobycie i okazanie mocy religijnej

○

a oba

ż ł

○

wojna

○

nieszcz

liwy wypadek

ęś

●

ma e stwo dramatyzowano, podobnie jak zakup miedziaka czy wojn

łż ń

○

czyzna „kupowa ” narzeczon (te

– [przymus rewan u)

ęż

ść

○

siedzenie zalotników blisko ognia, a zaczynali si pali

○

w sumie to bardziej kupowano przywileje ni kobiet

○

kiedy te

si zrewan owa , zi

wszystkie dary rozdawa swej wiosce –

ść ę

ęć

oczywi cie w celu przyj cia rewan u

■

szczytowy moment w karierze cz owieka

●

dane – 4 ma e stwa

żą

łż ń

○

je li nie by o panien na wydaniu – lub z „lew nog ” te cia czy jego „prawym

ramieniem” - a ceremonia ten sam

●

zwi zek kobiety z m

czyzn bez tytu u (np. m odszym bratem) – ha ba

ęż

○

je li nie mia dóbr na potlacz – to to nie lub, tylko „parzenie si psów”

○

taki ma onek poni any przez wodzów

łż

●

jeszcze inny sposób – zawodowe uprawianie religii

○

wtajemniczenie szamana przez istoty nadprzyrodzone

○

tradycyjny sposób – wyleczenie si z jakiej choroby

○

szamani równie wspó zawodniczyli

■

pos ugiwali si kuglarskimi sztuczkami – w razie ich zdemaskowania byli

okryci ha b

ń ą

●

wszystko mog o by przyczyn poha bienia (nawet wypadaj ca z r k siekiera)

○

zmazanie ha by = rozdanie maj tku

○

najwy sza ha ba – mier

●

mo na umrze wstydliwie

○

samobójstwo, ale i wszelkie inne przyczyny

VII. Istota spo ecze stwa

●

niektóre kultury dzia aj bez okre lonego wzoru

ł ą

○

zachowuj si wewn trznie sprzecznie

ą ę

○

np. Kolumbia Brytyjska:

■

przejmowanie ró nych elementów z ró nych kultur

■

ka dy aspekt ycia ma w asn organizacj , która nie dotyczy innych

■

ludy z pogranicza cywilizacji, osiad e na terenie obcej cywilizacji lub

otoczone przez obc cywilizacj

●

kultury interpretowa w takim samym stopniu przez pryzmat psychologii, co historii

●

klucz: zrozumienie zwyczajów

VIII.Jednostka i wzór kultury

●

nie ma antagonizmu mi dzy rol spo ecze stwa a rol jednostki

○

kultura spo ecze stwa – surowy materia , z którego jednostka kszta tuje swoje

ycie

○

prywatne zachowania jednostek wzbogacaj zasoby kultury

●

kultura nie jest w stanie zniweczy ró nic w temperamentach tworz cych j ludzi –

to ci g y kompromis

ą ł

●

wi kszo

ludzi przystosowuj si do formu y swej kultury dzi ki ogromnej

ść

ę ę

elastyczno ci swych pierwotnych zdolno ci

●

przyk ad spo ecznego wykorzystania jednostki odmiennej – szamani u Zulusów

●

podstaw wyobcowania – brak akceptacji, nie sama odmienno

ść

●

dla jednostek odmiennych lepiej jest wpasowa swoj inno

we wzór (uczyni z

ść

niej zalet ), ni zmienia j

ć ą

●

wi cej nieprzystosowanych jest w spo ecze stwach, w których po

dane cele s

żą

osi galne dla niewielu

●

specyficzna grupa jednostek anormalnych: te, które reprezentuj skrajn form

rozwoju lokalnego typu kulturowego

○

nie spotykaj si z represjami, ciesz si nieograniczon wolno ci

ą ę

ś ą

○

np. puryta scy duchowni w Nowej Anglii

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Antropologia Opracowanie - Benedict - Wzory kultury rozdz. 1, 2, 3, Ruth Benedict: WZORY KULTURY
RUTH BENEDICT Wzory kultury
8 Ruth Benedict wzory kultury czyt
cytaty ruth benedict wzory kultury
Ruth Benedict Wzory kultury tekst 9 51
Ruth Benedict Wzory kultury
03 Ruth Benedict Wzory kultury (rozdział IV, V, VI)
Ruth Benedict Wzory kultury
Ruth Benedict Wzory kultury
Ruth Benedict Wzory kultury tekst 73 80
Antropologia Opracowanie - Benedict - Wzory kultury rozdz. 1, SOCJOLOGIA, antropologia kultury
benedict wzory kultury, polonistyka
Benedict[1].wzory kultury, antropologia
benedict wzory kultury, polonistyka

więcej podobnych podstron