PROGRAMOWANIE I J
ZYK C++
DR INŻ. MAA
GORZATA A. JANKOWSKA
POLITECHNIKA POZNAC
SKA
WYDZIAA
BUDOWY MASZYN I ZARZ
DZANIA
INSTYTUT MECHANIKI STOSOWANEJ
POK. 446, TEL. + 48 61 665-20-69
www.icpnet.pl/~mjank
1
LITERATURA
J
ZYK C/C++
H. M. Deitel, P. J. Deitel, Arkana C++ Programowanie,
Wydawnictwo RM, Warszawa 1998.
S. Prata, Szkoła Programowania Język C++, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2006.
B. Stroustrup, Język C++, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 2002.
J. Grębosz, Symfonia C++. Programowanie w języku C++ orientowane
obiektowo, Tom 1,2,3, Oficyna Kallimach, Kraków 1999.
A. Zalewski, Programowanie w językach C i C++ z wykorzystaniem pakietu
Borland C++, Wydawnictwo Nakom, Poznań 1996.
VISUAL STUDIO
P. Besta, Visual Studio 2005. Programowanie z Windows API w języku C++,
Wydawnictwo Helion, Gliwice 2008.
2
LITERATURA
ALGORYTMY / PROGRAMOWANIE
D. E. Knuth, Sztuka programowania. Tom1 Algorytmy podstawowe,
Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 2002.
D. E. Knuth, Sztuka programowania. Tom2 Algorytmy seminumeryczne,
Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 2002.
D. E. Knuth, Sztuka programowania. Tom3 Sortowanie i wyszukiwanie,
Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 2002.
D. E. Knuth, Sztuka programowania. Tom4 Generowanie wszystkich krotek
i permutacji, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 2002.
N. Wirth, Algorytmy + struktury danych = programy, Wydawnictwa
Naukowo-Techniczne, Warszawa 2004.
INNE CIEKAWE POZYCJE LITERATUROWE
W. Duch, Fascynujący świat programów komputerowych,
Wydawnictwo Nakom, Poznań 1997.
3
WYKA
AD 1 PROGRAMOWANIE W J
ZYKU C/C++
WPROWADZENIE
4
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
J
ZYKI PROGRAMOWANIA
Język programowania  zbiór zasad określających ciąg symboli tworzących
program. Język programowania pozwala na precyzyjny
zapis zadań, które mają być wykonane przez komputer.
Podział języków programowania:
" języki maszynowe (kod maszynowy)
Dowolny komputer (ściśle mówiąc procesor komputera) bezpośrednio rozumie
jedynie swój własny język maszynowy, który zdefiniowany jest przez projekt
sprzętu tego komputera.
Każdy typ procesora ma swój własny język maszynowy. Mówi się więc, że języki
te są maszynowo zależne. Z tego właśnie powodu przenośność kodu
maszynowego jest bardzo mała.
Zapis programu w języku maszynowym wymaga użycia rozkazów danych
w postaci łańcuchów cyfr (ostatecznie sprowadzanych do 0 i 1). Instruują one
komputer w przeprowadzaniu najbardziej elementarnych działań.
Kod maszynowy może być również tworzony w procesie kompilacji (w przypadku
języków wysokiego poziomu) oraz asemblacji (w przypadku asemblera).
5
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
" języki asemblera
Języki asemblera należą do języków programowania niskiego poziomu.
Utworzone zostały na bazie języków maszynowych danego procesora. Każda
instrukcja programu napisanego w języku asemblera odpowiada jednej instrukcji
wykonywanej przez mikroprocesor.
Składnia języka asemblera zależy nie tylko od architektury procesora, ale
również od używanego asemblera (czyli programu, który tłumaczy program
napisany w języku asemblera na język maszynowy).
" języki wysokiego poziomu
Celem twórców języków wysokiego poziomu było przyśpieszenie oraz
ułatwienie procesu programowania.
Pojedyncze instrukcje programu realizują teraz konkretne zadania, a składnia
i słowa kluczowe mają maksymalnie ułatwić rozumienie kodu programu
zwiększając jednocześnie poziom abstrakcji.
Kod napisany w języku wysokiego poziomu nie jest bezpośrednio  rozumiany
przez komputer. Program trzeba tłumaczyć bezpośrednio na język maszynowy za
pomocą kompilatora lub etapami najpierw na język asemblera przy pomocy
kompilatora, a następnie na język maszynowy przy pomocy asemblera.
Do języków wysokiego poziomu zaliczamy Fortran, C, C++, Pascal.
6
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
HISTORIA C / C++
Język C
Dlaczego powstał ... ?
Dennis Ritchie z Bell Laboratories (początek lat 70. XX wieku) pracował nad
stworzeniem systemu operacyjnego Unix.
Zadanie wymagało użycia języka programowania, który umożliwiłby szybkie
tworzenie zwartych programów pozwalających na dobrą komunikację ze sprzętem.
Do tej pory wykorzystywano do podobnych celów język asembler, który jednak będąc
językiem niskiego poziomu powiązany jest ściśle z określonym typem procesora.
Chcąc uniezależnić tworzony system od konkretnego komputera Ritchie postanowił
opracować nowy język programowania wysokiego poziomu.
Jakie ma zalety ... ?
" Język C łączy wydajność i łatwość dostępu do sprzętu komputerowego
(cecha charakterystyczna dla języków niskiego poziomu) z ogólnością
i przenośnością oprogramowania (co charakteryzuje języki wysokiego
poziomu).
7
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
Zalet ciąg dalszy ...
" Jest to język proceduralny, czyli taki w którym kładziemy nacisk na budowę
algorytmu potrzebnego do wykonania określonego zadania (np. danych obliczeń).
Program dzielimy na mniejsze fragmenty (procedury) wykonujące dane zadanie.
Język C wspiera wspomniany paradygmat (model, wzorzec) programowania
poprzez dostarczenie odpowiednich mechanizmów do przekazywania
argumentów do funkcji oraz wyników z funkcji.
" Pozwala programować strukturalnie.
Programowanie strukturalne jest pewnym wzorcem programowania wymagającym
hierarchicznego dzielenia kodu na określone bloki. Założone funkcje realizowane
są począwszy od zadań początkowych i kontynuowane w logicznej kolejności.
Do zalecanych struktur należą instrukcje warunkowe (if, if ... else), pętle
(for, while, do while). Za wyjątkiem przypadków, w których jest to konieczne,
powinno się unikać instrukcji takich jak break, continue, swich.
" Udostępnia instrukcje, które odwołują się bezpośrednio do bitowej reprezentacji
danych w jednostce centralnej (CPU) co sprawia, że programy skompilowane
w języku C działają szybciej niż programy napisane w innych językach wysokiego
poziomu.
" Programy napisane w języku C mogą być z łatwością przeniesione na inne
platformy. Konieczna jest jedynie ponowna kompilacja. 8
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
Język C++
Dlaczego powstał ... ?
Język C++ został stworzony przez Bjarne Stroustrup a w Bell Laboratories (na
początku lat 80. XX wieku) jako rozszerzenie języka C głownie o abstrakcję
danych, programowanie obiektowe oraz programowanie ogólne.
Jak powiedział sam Stroustrup:
 C++ został stworzony głownie po to, abym wraz ze swoimi przyjaciółmi nie musiał
programować w asemblerze, C i innych współczesnych językach wysokiego poziomu.
Chodziło głównie o to, aby pisanie programów stało się łatwiejsze i przyjemniejsze.
(zob. B. Stroustrup  Język C++, WNT)
Nazwa języka C++ pochodzi od istniejącego w już C operatora inkrementacji ++.
W ten sposób ma się ona kojarzyć z rozszerzoną wersją języka C.
Jakie ma zalety ... ?
" Język C++ został utworzony w oparciu o język C (za nielicznymi wyjątkami C++
jest nadzbiorem języka C).
Dzięki temu programiści mają możliwość wyboru preferowanego dla danego
zadania sposobu programowania wliczając w to również wszystkie możliwości
jakie daje język C.
9
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
Zalet ciąg dalszy ...
" Pozwala programować modularnie.
W wyniku wzrostu rozmiarów programu w procesie programowania większy
nacisk zaczęto kłaść na organizację danych, a nie projektowanie procedur
(algorytmów), jak to miało miejsce w przypadku programowania proceduralnego.
Pojawiło się pojęcie modułu, jako zbioru powiązanych ze sobą procedur wraz
z danymi, na których procedury te działają.
W ten sposób powstał nowy paradygmat programowania (zwany także zasadą
ukrywania danych), według którego program dzielimy na moduły, w których
ukrywany odpowiednie dane.
Mechanizmem wspierającym programowanie modularne jest tzw. przestrzeń
nazw (ang. namespace).
W jej obrębie możemy grupować zarówno związane ze sobą dane jak również
pewne informacje, czyli nazwy funkcji czy typów danych, które w ten sposób
stają się lokalne dla modułu.
W ogólności możemy powiedzieć, że język C++ pozwala na umieszczenie
w przestrzeni nazw dowolnej deklaracji.
10
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
Zalet ciąg dalszy ...
" Jest to język obiektowy  dostarcza mechanizmów wspierających programowa-
nie obiektowe (ang. object-oriented programming).
Inaczej niż w przypadku programowania proceduralnego, w którym staramy się
dopasować problem do metod proceduralnych, teraz próbujemy dostosować
język do problemu. Projektujemy taką postać danych, która najlepiej odpowiada-
łaby realizowanemu zadaniu.
W języku obiektowym największy nacisk kładziemy na dane (a nie na algoryt-
my, jak to miało miejsce w przypadku programowania proceduralnego).
W programowaniu obiektowym tworzymy tzw. klasy, będące typami użytkownika
zawierającymi deklaracje zarówno danych (definiujących przedmiot) jak i funkcji
składowych (metod)  określających właściwości przedmiotu.
Program oparty jest na zbiorze obiektów (będących  egzemplarzami
zdefiniowanych klas), które komunikują się ze sobą w celu wykonania określonych
zadań.
" Pozwala na programowania uogólnione (ang. generic programming).
Jest to paradygmat programowania pozwalający na pisanie kodu algorytmów
sparametryzowanych w taki sposób, aby możliwe było ich użycie bez
wcześniejszej znajomości typów danych, na których będą działały.
11
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
Standard języka C++ ...
1990 r.  Amerykański Narodowy Urząd Standaryzacyjny (ANSI, ang. American
National Standards Institute) tworzy komitet ANSI X3J16  jego zadaniem
jest opracowanie standardu języka C++.
Do projektu tego Międzynarodowa Organizacja Standaryzacyjna
(ISO, ang. International Organization for Standarization) dołączyła swój
komitet ISO-WG-21.
1998 r.  ISO, ANSI oraz Międzynarodowa Komisja Elektrotechniki (IEC,
ang. International Electrotechnical Commission) przyjmują ostateczny
standard międzynarodowy:
ISO/IEC 14882:1998 (Standard for the C++ Programming Language)
2003 r.  publikacja drugiej (poprawionej) edycji standardu  ISO/IEC 14882:2003
2009 r.  planowane ogłoszenie nowego standardu  tzw. C++ 0x
12
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
MICROSOFT VISUAL STUDIO
Visual Studio  zintegrowane środowisko programistyczne (IDE, ang. Integrated
Development Environment), w skład którego wchodzi:
" Microsoft Visual C++,
" Microsoft Visual C#,
" Microsoft Visual Basic,
" Microsoft Visual J#,
" Microsoft Web Developer ASP.NET.
Microsoft Visual Studio pozwala na tworzenie zarówno samodzielnych aplikacji, jak
też aplikacji i usług sieciowych oraz serwisów internetowych.
13
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
Tworzenie prostego projektu działającego w konsoli:
KROK 1: Po uruchomieniu środowiska programistycznego Microsoft Visual Studio
2008 na ekranie monitora widzimy okno główne postaci.
KROK 2:
Wybieramy
z menu File
polecenie New,
a następnie
Project.
14
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
KROK 3: W oknie New Project wybieramy kolejno:
1. Typ projektu 
Visual C++ Win32
2. Szablon projektu
... a następnie podajemy:
(ang. Templates) 
Win32 Console Application
3. Nazwę projektu (pole Name),
np. Pierwszy
4. Lokalizację katalogu
z projektem na dysku
5. Nazwę rozwiązania (pole
Solution Name),
np. MojeRozwiazanie
15
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
KROK 4: W dialogowym Win32 Application Wizard  Overview możemy:
a) zakończyć tworzenie projektu klikając przycisk Finish, lub
b) przejść do kolejnego okna,
w którym zmieniamy ustawienia
projektu klikając przycisk Next.
16
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
W wyniku wcześniejszych operacji utworzone zostało Rozwiązanie (ang. Solution)
o nazwie MojeRozwiazanie, Projekt (ang. Project) o nazwie Pierwszy, zbiór plików
nagłówkowych o rozszerzeniu .h oraz zbiór plików z
ródłowych o rozszerzeniu .cpp.
W oknie edycji widzimy kod
z
ródłowy pliku Pierwszy.cpp
17
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
SYSTEMY LICZBOWE
System liczbowy  zbiór regułokreślających jednolity zapis i nazywanie liczb.
Liczby w danym systemie liczbowym zapisujemy używając określonego zbioru znaków
(symboli) nazywanych cyframi.
Do najbardziej znanych cyfr należą:
" cyfry arabskie : 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
" cyfry rzymskie : I, V, X, L, C, D, M
Cyfra I V X L C D M
Wartość 1 5 10 50 100 500 1000
Podziałsystemów liczbowych ...
" systemy addytywne  wartość liczby jest sumą wartości jej cyfr,
np. rzymski system liczbowy, gdzie
IV = 4, XII = 12
" systemy pozycyjne  liczbę przedstawia się jako ciąg cyfr, a wartość
poszczególnych znaków cyfrowych zależy od ich położenia (pozycji)
względem sąsiednich znaków cyfrowych.
18
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
W pozycyjnym systemie liczbowym dana jest:
" ustalona podstawa b,
{c0,c1,K,cb-1 }
" skończony zbiór cyfr ,
o wartościach równych odpowiednio .
w0, w1,K, wb-1 0,1,K,b -1
ma wartość liczbową
Liczba zapisana
ak ak -1Ka1 a0 , a a Ka
-1 -2 -k
w postaci
część całkowita część ułamkowa
k k -1 -k
akb + ak -1b +K+ a1b + a0b0 + a b-1 +K+ a b ,
-1 -k
a ,K,a ,a0,a1,K,ak -1 ,ak "{0,1,K,b -1}.
gdzie
-k -1
Najważniejsze pozycyjne systemy liczbowe ...
" Jedynkowy system liczbowy  do zapisu liczby w tym systemie wykorzystuje się
wyłącznie jeden znak  1 , który oznacza liczbę 1.
Mamy podstawę b = 1 oraz zbiór cyfr postaci { 1 }.
Np. "11111" = 5, gdyż
1�"14 +1�"13 +1�"12 +1�"11 +1�"10 = 5.
19
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
Najważniejsze pozycyjne systemy liczbowe  ciąg dalszy ...
" Dwójkowy (binarny) system liczbowy  do zapisu liczby w tym systemie
wykorzystuje się dwa znaki  0 i  1 .
Mamy podstawę b = 2 oraz zbiór cyfr postaci { 0, 1 }.
Np. "1010" = 10, gdyż
1�"23 + 0�"22 +1�"21 + 0�"20 = 8 + 0 + 2 + 0 = 10.
Stosujemy oznaczenie
(1010)2 = (10)10 .
liczba zapisana liczba zapisana
w systemie dziesiętnym
w systemie binarnym
" Dziesiętny (decymalny, arabski) system liczbowy  do zapisu liczby
w tym systemie wykorzystuje się dziesięć znaków.
Mamy podstawę b = 10 oraz zbiór cyfr postaci { 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 }.
Np. "125" = 125, gdyż
1�"102 + 2 �"101 + 5�"100 = 100 + 20 + 5 = 125.
20
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
Rozszerzony
kod ASCII ...
... ...
23
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
TYPY DANYCH I ZMIENNE
Typy danych dostępne w języku C możemy podzielić na:
" typy proste (nazywane również skalarnymi lub po prostu skalarami), które są
niepodzielne i niejednokrotnie stosowane do tworzenia typów
strukturalnych,
" typy strukturalne (złożone), które mogą składać się zarówno z elementów typów
prostych, jak też z innych typów złożonych.
Typy proste dzielimy na typy: Do typów złożonych zaliczamy:
" arytmetyczne (całkowitoliczbowe " tablice,
i rzeczywiste), " struktury,
" wskaz
nikowe, " unie ,
" referencyjne (język C++). " klasy (język C++).
UWAGI
Typ danych to pojęcie logiczne  nie stanowi on bowiem obiektu, który możemy
wykorzystać w programie.
W programie reprezentantami typów danych są zmienne.
Zmienne zajmują pewien obszar w pamięci operacyjnej komputera. Rozmiar
i interpretacja tego obszaru zależą od typu zmiennej. W przeciwieństwie do typów
danych, zmienne są więc pojęciami fizycznymi.
24
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
TYPY PROSTE (SKALARNE)
TYPY CAA
KOWITOLICZBOWE
Do typów całkowitoliczbowych zaliczamy typy całkowitoliczbowe ze znakiem
(reprezentują liczby ujemne i dodatnie z zerem) oraz typy całkowitoliczbowe bez
znaku (reprezentują liczby dodatnie z zerem).
Nazwy Rozmiar Wartość Wartość
Nazwa typu
równoważne [bajty (bity)] minimalna Maksymalna
char signed char 1 (8)  128 127
short int
short 2 (16)  32 768 32 767
signed short int
int signed int 4 (32)  2 147 483 648 2 147 483 647
long int
long 4 (32)  2 147 483 648 2 147 483 647
signed long int
Nazwy Rozmiar Wartość Wartość
Nazwa typu
równoważne [bajty (bity)] minimalna Maksymalna
unsigned char char (z opcją /J) 1 (8) 0 255
unsigned short unsigned short int 2 (16) 0 65 535
unsigned int unsigned 4 (32) 0 4 294 967 295
unsigned long unsigned long int 4 (32) 0 4 294 967 295
Tabela 1 / Tabela 2. Typy całkowitoliczbowe ze znakiem / bez znaku udostępnione przez kompilator
Microsoft C++ dla procesorów 32-bitowych. Uwaga: Typ char może być równoważny typowi signed
25
char (domyślnie) albo typowi unsigned char (po włączeniu opcji kompilatora /J).
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
TYPY ZMIENNOPOZYCYJNE (RZECZYWISTE)
Do typów zmiennopozycyjnych zaliczmy typ float (pojedyncza precyzja) zazwyczaj
o rozmiarze 4 bajtów, typ double (podwójna precyzja) zazwyczaj o rozmiarze 8
bajtów oraz long double (rozszerzona precyzja) zajmująca od 8 do 16 bajtów.
Rozmiar typów zmiennopozycyjnych zależy od konkretnej implementacji języka C++.
Długość słowa procesora [bity] 16 32 64
Microsoft 10 8 8
Intel (Windows) - 16 16
Kompilator Intel (Linux) - 12 16
Borland 10 10 -
Gnu - 12 16
Tabela 3. Liczba bajtów zajmowanych przez zmienne typu long double w zależności od długości
słowa procesora oraz rodzaju kompilatora. Liczba zapisywana jest na pierwszych 10 bajtach (lub 8
bajtach  w przypadku kompilatorów Microsoft C++ dla procesorów 32-bitowych i 64-bitowych),
pozostałe bajty nie są wykorzystywane.
Nazwa Rozmiar Znak Wykładnik Mantysa
Przybliżony zakres wartości
typu [bajty (bity)] [bity] [bity] [bity]
float 4 (32) 1 8 23 (+/-) 3.4 � 10 38 do 3.4 � 10+38
(+/-) 1.7 � 10 308 do 1.7 �
double 8 (64) 1 11 52
10+308
(+/-) 1.7 � 10 308 do 1.7 �
long double 8 (64) 1 11 52
10+308
Tabela 4. Typy rzeczywiste udostępnione przez kompilator Microsoft C++ dla procesorów
26
32-bitowych i 64-bitowych.
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
TYP LOGICZNY (ANG. BOOLEAN)
Typ logiczny bool służy do reprezentowania dwóch wartości logicznych true
(prawdy) oraz false (fałszu). Może być wykorzystany do wyrażania wyników
operacji logicznych lub jako typ wyniku funkcji sprawdzającej dany warunek.
PRZYKA
AD
Pod zmienną wynik typu logicznego bool zostanie
main ()
podstawiony (przypisanie =) wynik porównania (operator
{
==) dwóch liczb całkowitych a oraz b.
int a = 3; int b = 5;
Wartości są różne więc w danym przykładzie wynik będzie
bool wynik = a==b;
miał wartość false.
}
bool CzyWiekszy (int a, int b) { return a>b; };
Wynikiem funkcji będzie wartość logiczna true lub false odpowiadająca wynikowi
porównania (a > b) dwóch wartości a oraz b.
UWAGI
Wartości całkowite niezerowe przekształcane są do wartości logicznej true, a
wartość 0 do wartości logicznej false.
Zapis bool w = 7; jest równoważny zapisowi bool w = bool(7);
Po konwersji bool(7)otrzymujemy wartość true, więc w jest równe true.
Wartość logiczna true po przekształceniu do wartości całkowitej jest równa 1,
natomiast wartość logiczna false  równa jest 0.
Zapis int i = true;jest równoważny zapisowi int i = int(true);
Po konwersji int(true)otrzymujemy wartość 1, więc i jest równe 1.
27
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
TYP ZNAKOWY
Typ znakowy char służy do przechowywania pojedynczego znaku ze zbioru znaków
implementacji.
Język C++ zamiast przechowywać znaki przechowuje ich kody (czyli jednobajtowe
liczby całkowite ze znakiem  signed char, lub bez znaku  unsigned char).
Stąd typ char zaliczany jest w języku C++ do typów liczbowych.
Zmiennym typu znakowego możemy nadać wartość przez podanie:
" stałej dziesiętnej,
" znaku ujętego w apostrofy.
PRZYKA
AD 1
main ()
Pod zmienną z typu znakowego char podstawiony zostanie kod o
{ wartości 65 (odpowiadający znakowi litery A).
char z = 65;
Pod zmienną w typu znakowego char podstawiony zostanie znak
char w =  B ;
litery B (o kodzie równym 66).
}
28
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
PRZYKA
AD 2
/* ... */
char z;
int kod;
for (int i=65; i<=90; i++)
{
z = i;
kod = z;
cout << "Znak " << z << " ma kod ASCII = " << kod;
cout << endl;
}
UWAGI DO PROGRAMU
Program wyświetla na ekranie znaki odpowiadające wielkim literom alfabetu
angielskiego tj. znak  A o kodzie 65, znak  B o kodzie 66, aż do znaku  Z
o kodzie 90.
O sposobie działania obiektu cout decyduje typ zmiennej, która ma być
wyświetlona. W zmiennej z typu char przechowywany jest kod znaku, który
przed wypisaniem na ekran zamieniany jest na odpowiadający mu znak.
Podobnie kod znaku, jako liczbę całkowitą, możemy wyświetlić po podstawieniu
wartości całkowitej przechowywanej w zmiennej z typu char do zmiennej
kod typu int.
29
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
TYPY I ZMIENNE WSKAy
NIKOWE
W języku C/C++ zdefiniowane są zmienne wskaz
nikowe, które jako swoją wartość
przechowują adres pewnego obszaru w pamięci. Obszar ten można interpretować
jako zmienną określonego typu.
Zmienne wskaz
nikowe mogą zawierać adres zmiennych należących zarówno do
typów prostych, jak i złożonych. Zmienne na które wskazują zmienne wskaz
nikowe
nazywamy wówczas zmiennymi wskazywanymi.
PRZYKA
AD
A
" Zmienna o nazwie A
zawiera bezpośrednio wartość 15 15
" Zmienna wskaz
nikowa (wskaz
nik)
o nazwie pA zawiera adres zmiennej A;
tak więc wskaz
nik pośrednio wskazuje wartość 15
pA
A
adres
15
zmiennej A
w pamięci
30
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
DEKLARACJA
Deklaracja zmiennej wskaz
nikowej (wskaz
nika), o nazwie określonej przez
identyfikator-wskaz
nika, do wartości typu określonego przez typ-wartości:
typ-wartości * identyfikator-wskaz
nika
INICJACJA
Inicjację wskaz
nika (zmiennej wskaz
nikowej) możemy wykonać zarówno po dekla-
racji jak również łącznie z deklaracją.
Adres danej zmiennej możemy otrzymać wykorzystując jednoargumentowy operator
pobierania adresu & (ang. address operator), który zwraca adres operandu:
typ-wartości * identyfikator-wskaz
nika = &identyfikator-zmiennej
DEREFERENCJA
Synonim lub alias obiektu wskazywanego przez zmienną wskaz
nikową możemy
wykonać wykorzystując jednoargumentowy operator adresowania pośredniego *
(ang. indirection operator) nazywany również operatorem dereferencji (ang.
dereference operator):
* identyfikator-wskaz
nika
Powyższy sposób korzystania z operatora * jest określany jako dereferowanie
wskaz
nika (ang. dereferencing a pointer). Dereferowany wskaz
nik może być użyty
zarówno po lewej jak i po prawej stronie operatora przypisania.
31
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
PRZYKA
AD
- deklaracja zmiennej A typu int połączona z inicjacją wartością
/* ... */
całkowitą równą 10
int A = 10; - deklaracja wskaz
nika (zmiennej wskaz
nikowej) pA
do wartości typu int połączona z inicjacją adresem zmiennej A
int * pA = &A;
double B; - deklaracja zmiennej B typu double
double * pB, * pC; - deklaracja wskaz
ników pB oraz pC do wartości typu double
- zmiennej B przypisujemy wartość 8.5
B = 8.5;
- zmiennej pB przypisujemy adres zmiennej B (mówimy, że pB
pB = &B;
 wskazuje na zmienną B
pC = NULL;
- zmiennej pC przypisujemy wskazanie puste
*pB = 12.5;
- w wyniku przypisania *pB = 12.5 operujemy na zmiennej, na
cin >> *pB;
którą wskazuje zmienna pB, czyli w tym przypadku na zmiennej
cout << *pB;
B (jest to równoważne przypisaniu B = 12.5)
UWAGI
Do wartości, które mogą zostać nadane wskaz
nikom należy dowolny adres
logiczny oraz 0 i NULL. Wskaz
niki o wartości 0 i NULL nie wskazują żadnej
wartości (a mówiąc dokładnie wartość liczbowa adresu, na który wskazują jest
równa 0, przy czym w obecnych systemach operacyjnych żaden proces nie ma
dostępu do komórki pamięci o adresie 0).
NULL jest stałą symboliczną, a inicjowanie wskaz
nika wartością NULL jest
równoważne inicjowaniu go wartością 0. W języku C++ zaleca się inicjowanie
wskaz
ników wartością 0, gdyż zostaje ona przekonwertowana na wskaz
nik do
32
odpowiedniego typu.
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
TYP VOID
Typ void jest tzw. pustym typem danych.
Składniowo zachowuje się w ten sam sposób jak typ podstawowy można go jednak
używać jedynie jako części bardziej złożonego typu, a co za tym idzie nie
możemy zadeklarować zmiennej typu void.
Sposoby użycia typu void:
" jako pseudotyp, aby wskazać, że funkcja nie przekazuje żadnej wartości (języki
C/C++), np.
void moja_funkcja ();
" w celu wskazania, że funkcja nie pobiera żadnych argumentów (język C), np.
int moja_funkcja (void);
" jako typ podstawowy dla wskaz
ników do obiektów nieznanego (dowolnego)
typu (języki C/C++), np.
void * pV;
33
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
WSKAZANIA ADRESOWE  TYP VOID *
W języku C/C++ zdefiniowane są zmienne typu void * (nazywane również wskaza-
niami adresowymi, lub wskaz
nikami do obiektów nieznanego typu).
Zmienne te nie wskazują zmiennych jakiegoś określonego typu i mogą przechowy-
wać wartość wskaz
nika dowolnego typu.
UWAGI
W ogólności wiemy, że wartość jednego wskaz
nika może zostać przypisana
innemu wskaz
nikowi w przypadku, gdy oba są tego samego typu. Np.
int A = 10, B = 20;
int * pA, * pB;
pA = &A; pB = pA;
Wskaz
nik typu void, czyli void * jest wskaz
nikiem ogólnym, który może
przechowywać wartość wskaz
nika dowolnego typu. Możemy mu więc przypi-
sać wskaz
niki do wszystkich typów bez konieczności wykonania konwersji.
double D = 12.5;
double * pD = &D;
// Wskaznik ogolny moze przechowywac wskaznik dowolnego typu
void * pV = pD;
// Wykonujemy jawna konwersja z powrotem do double *
double * pE = static_cast (pV);
34
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
Wskaz
nikowi typu void możemy przypisać wskaz
niki do typu void. Co więcej
możemy je również porównywać ze względu na równość lub nierówność, jak
również jawnie przekształcać do innego typu.
Wskaz
nik typu void nie nie może podlegać dereferencji, gdyż wskazuje on
jedynie położenie danych nieznanego typu i w związku z tym nie jest w stanie
określić liczby bajtów zajmowanych przez daną. Np.
Nie możemy zastosować arytmetyki wskaz
ników, gdyż nie jest znany rozmiar
wskazywanej zmiennej. Np.
int A = 10, * pA = &A;
void * pV = pA;
// Dereferencja *pV jest niedozwolona
cout << *pV << endl;
// Nie mozemy stosowac arytmetyki wskaznikow, czyli operacji
pV++;
35
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
TYPY I ZMIENNE REFERENCYJNE
W języku C/C++ zdefiniowane są zmienne referencyjne, których zadaniem jest
reprezentacja innych zmiennych w programie.
Operacje wykonywane na pewnej zmiennej x są równoważne operacjom
wykonywanym na zmiennej referencyjnej z nią związanej.
DEKLARACJA
Deklaracja zmiennej referencyjnej o nazwie określonej przez identyfikator-
zmiennej-referencyjnej związanej ze zmienną daną przez identyfikator-zmiennej
połączona (zawsze!) z jej inicjalizacją:
typ &identyfikator-zmiennej-referencyjnej = identyfikator-zmiennej
lub
typ& identyfikator-zmiennej-referencyjnej = identyfikator-zmiennej
Przykłady wykorzystania typów i zmiennych referencyjnych:
" przekazywanie parametrów do funkcji,
" zwracanie wartości funkcji.
PRZYKA
AD
Deklaracja zmiennej referencyjnej o nazwie refA połączona
z jej inicjacją, w wyniku której zmienna refA jest związana ze
/* ... */
zmienną A (stanowi alias zmiennej A).
int A;
int &refA = A;
Nadanie wartości 15 dla zmiennej refA jest równoważne
refA = 15; nadaniu tej wartości zmiennej A.
36
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
TYPY ZA
OŻONE (STRUKTURALNE)
TABLICE
Tablica  złożona struktura danych, składająca się z elementów tego samego typu
mających wspólną nazwę.
Cechy charakterystyczne tablicy:
" zajmuje ciągły obszar pamięci o rozmiarze potrzebnym do zapamiętania jej
wszystkich elementów,
" do konkretnej komórki (elementu tablicy) odwołujemy się podając jej nazwę oraz
liczbę określającą położenie elementu w tablicy (tzw. indeks lub numer pozycji),
37
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
DEKLARACJA
Deklaracja tablicy N - wymiarowej o wymiarach wymiar1, wymiar2, ... , wymiarN,
o nazwie określonej przez identyfikator i typie wszystkich elementów tablicy danym
przez typ-elementów:
typ-elementów identyfikator [wymiar1] [wymiar2] ... [wymiarN]
UWAGA
Elementy tablicy mogą być dowolnego typu za wyjątkiem typu referencyjnego.
Możemy więc w tablicy przechowywać nie tylko liczby całkowite i rzeczywiste, ale
również wskaz
niki, struktury, unie, inne tablice oraz obiekty.
PRZYKA
ADY DEKLARACJI
tablica o nazwie z zawierająca 10 elementów typu int
/* ... */
int z[10];
tablica o nazwie str zawierająca 30 znaków
char str[30];
tablica o nazwie tabld zawierająca 12
long double * tabld[12];
wskaz
ników liczb typu double
short w[3][20];
dwuwymiarowa tablica o nazwie w liczb całkowitych typu short
38
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
INICJACJA
Inicjację tablicy możemy wykonać:
" po deklaracji,
" łącznie z deklaracją. Polega ona wówczas na wymienieniu bezpośrednio po
deklaracji zmiennej listy inicjatorów tablicy ujętej w nawiasy klamrowe.
Zasady obowiązujące przy inicjacji tablic:
" lista inicjatorów nie może zawierać więcej elementów niż przewiduje to rozmiar
tablicy,
" w przypadku, gdy inicjatorów jest mniej niż elementów tablicy, wówczas pozostałe
elementy tablicy są inicjowane zerami (w przypadku tablic liczb i znaków), lub
wskazaniami pustymi NULL (w przypadku tablicy wskaz
ników),
" inicjator musi być stałą (język C), oraz może być stałą lub identyfikatorem zmiennej
(język C++).
Tablicę o nazwie z zainicjowano trzema pierwszymi elementami,
pozostałym elementom zostanie domyślnie przypisana wartość zero.
PRZYKA
ADY INICJACJI
Inicjacja tablicy dwuwymiarowej
/* ... */
o nazwie tabi  wartości zgrupo-
double z[10] = {2.5, 8.1, 12.0};
wane są w nawiasach
int i[3][2] = {{1,2}, {3,4}, {5,6}};
klamrowych według wierszy.
int n[] = {1,2,4,5};
Wielkość tablicy n została pominięta w deklaracji z listą wartości
inicjujących  w takim przypadku liczba jej elementów będzie równa liczbie
elementów znajdujących się na liście wartości inicjujących, czyli 4.
39
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
DOST
P DO ELEMENTÓW TABLICY
Dostęp do elementu tablicy możemy uzyskać poprzez podanie jego pozycji
(indeksu/ów) w nawiasach kwadratowych.
Odwołując się do elementu tablicy musimy pamiętać, że:
" pierwszy element tablicy ma indeks równy zero (w przypadku tablic wielowymia-
rowych wszystkie indeksy są równe zero), np.
tab[0][0]
jest odwołaniem do pierwszego elementu (elementu w pierwszym wierszu
i w pierwszej kolumnie) tablicy dwuwymiarowej o nazwie tab,
" pozycja ostatniego elementu tablicy jest równa wymiar-1, np.
tab[n-1]
jest odwołaniem do ostatniego elementu jednowymiarowej tablicy n-elementowej
o nazwie tab,
" zarówno w procesie kompilacji, jak i w trakcie wykonywania programu w C/C++
nie jest wykonywane sprawdzenie czy używane indeksy nie wskazują poza
tablice. Może to powodować niebezpieczne i trudne do wykrycia błędy. Zalecana
jest szczególna ostrożność zwłaszcza podczas umieszczania danych w tablicy.
40
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
PRZYKA
AD 1
Tablice jednowymiarowe ...
c[0] 5
- deklaracja tablicy jednowymiarowej o nazwie c zawierającej
6 elementów typu int połączona z inicjacją tych elementów
c[1] 12
int c[6] = {5,12,-7,9,5,-51};
c[2] -7
- zmieniamy wartość elementu o indeksie 2 (trzeciego
c[3] 9
elementu w tablicy) na 17
c[4] 5
c[2] = 17;
c[5] -51
kolumna 0 kolumna 1 kolumna 2 kolumna 3
PRZYKA
AD 2 wiersz 0 a[0][0] a[0][1] a[0][2] a[0][3]
Tablice dwuwymiarowe ...
wiersz 1 a[1][0] a[1][1] a[1][2] a[1][3]
wiersz 2 a[2][0] a[2][1] a[2][2] a[2][3]
- deklaracja tablicy dwuwymiarowej o nazwie a zawierającej 3 wiersze oraz
4 kolumny; elementy tablicy są typu double; deklaracja połączona jest
z inicjacją początkowych elementów tablicy (wartości nie zostały zgrupowane
w nawiasach klamrowych tak więc elementy inicjowane są wierszami)
double a[3][4] = {1.5, 2.3, 1.5, 8.3, 14.1, 7.2, 9.1};
- odwołanie do elementu tablicy a znajdującego się w pierwszym wierszu i trzeciej
kolumnie i przypisanie mu wartości 12.5
a[1][3] = 12.5; 41
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
STRUKTURY
Struktura  złożony typ danych będący zbiorem elementów (prawie!) dowolnego
typu. Struktura definiuje w istocie nowy typ danych.
Cechy charakterystyczne struktury:
" składa się ona ze składowych różnych typów, które umieszczone są w pamięci
jedna za drugą,
" rozmiar struktury jest równy sumie rozmiarów jej składowych.
DEKLARACJA
Deklaracja struktury (nowego typu danych) o nazwie identyfikator-typu-struktury
o polach określonych przez deklaracje-składowej1, deklaracje-składowej2, .... :
struct identyfikator-typu-struktury
{
deklaracja-składowej1
deklaracja-składowej2
...
} [identyfikator-struktury1 = [inicjator1], ... ,
identyfikator-struktury1 = [inicjator1] ];
Definicja typu struktury może być połączona z utworzeniem zmiennej strukturalnej
identyfikator-struktury1 i jej inicjacją przy pomocy inicjatora1.
W deklaracji możemy pominąć identyfikator-typu-struktury, identyfikatory-
42
struktury i ich inicjatory.
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
UWAGA
Składowe (pola) struktury mogą być dowolnego typu (w tym typu strukturalnego),
z dwoma wyjątkami:
" składowa nie może być typu strukturalnego, który jest aktualnie deklarowany, np.
struct osoba
{
char nazwisko[30];
int wiek;
deklaracja niedozwolona
osoba ojciec;
};
... może być ona natomiast wskaz
nikiem do aktualnie deklarowanej struktury, np.
struct osoba
{
char nazwisko[30];
int wiek; deklaracja dozwolona
osoba * ojciec;
};
" (język C) składową struktury nie może być funkcja, natomiast może wskaz
nik do
funkcji.
43
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
DOST
P DO SKA
ADOWYCH STRUKTURY
Dostęp do składowych struktury umożliwiają operatory:
" kropki . (bezpośredni selektor składowych)  stosujemy w przypadku struktur
reprezentowanych przez zmienne strukturalne;
" -> (pośredni selektor składowych)  wykorzystujemy w przypadku struktur
wskazywanych przez wskaz
niki.
Deklaracja struktury o nazwie Kolo
PRZYKA
ADY DEKLARACJI I INICJACJI
połączona z utworzeniem zmiennej
strukturalnej typu Kolo o nazwie k1.
/* Przyklad 1 ... */
struct Kolo
Pola zmiennej k1 są inicjowane kolejno
{
wartościami: 10, 20, 3.
double x,y;
double r;
Deklaracja zmiennej strukturalnej typu Kolo
} k1 = {10,20,3};
o nazwie mojeKolo połączona z inicjacją składowych.
/* Przyklad 2 ... */
Kolo mojeKolo = {1,10,5};
Przykłady dostępu do
składowych struktury
/* Przyklad 3 ... */ /* Przyklad 4 ... */
za pomocą operatorów
Kolo inneKolo; Kolo * pKolo = new Kolo;
w zależności od rodzaju
inneKolo.x = 3.5; pKolo->x = 3.5; zmiennej strukturalnej.
inneKolo.y = 12.5; pKolo->y = 12.5;
inneKolo.r = 8.0; pKolo->r = 8.0;
44
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
JEDNOSTKI LEKSYKALNE J
ZYKA C++
Podstawowe jednostki leksykalne języka C++:
" słowa kluczowe (ang. key words)  specjalne identyfikatory zastrzeżone do
użytku przez sam język dla ściśle określonych celów.
Mogą być one wykorzystywane tylko zgodnie z ich przeznaczeniem ustalonym przez
definicję języka C/C++. Słów kluczowych nie można używać do innych celów, takich
jak np. nazywanie zmiennych.
SA
OWA KLUCZOWE J
ZYKÓW C/C++
auto break case char const continue default do
double else enum extern float for goto if
int long register return short signed sizeof static
struct switch typedef union unsigned void volatile while
SA
OWA KLUCZOWE J
ZYKA C++
asm bool catch class const_cast delete dynamic_cast explicit
false friend inline mutable namespace new operator private
protected public reinterpreted_cast static_cast template this throw true
try typeid typename using virtual wchar_t
UWAGA Słowa kluczowe udostępnione dla programisty zależą od implementacji języka C++.
Przykładowo język C++ firmy Microsoft rezerwuje dla zachowania zgodności z innymi imple-
mentacjami słowo kluczowe asm ale nie implementuje go. Zamiast niego proponuje __asm. 45
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
Podstawowe jednostki leksykalne języka C++  ciąg dalszy:
" identyfikatory (ang. identifiers)  jednostki leksykalne tworzone przez
programistę zgodnie ze składnią języka programowania
umożliwiające identyfikację oraz odwołanie się do określonego
elementu kodu z
ródłowego programu.
Przy pomocy identyfikatorów możemy nazywać i identyfikować takie elementy
programu jak zmienne, stałe, typy, etykiety, pola struktur i klas, parametry,
podprogramy (procedury, funkcje, metody), klasy, moduły, pakiety, biblioteki,
programy.
Identyfikator w języku C/C++ może się składać z małych i wielkich liter, cyfr oraz
znaku podkreślenia. Należy przy tym pamiętać, że prawidłowo zdefiniowany
identyfikator zaczyna się od litery lub znaku podkreślenia. Standardowo kompilatory
języka C++ biorą pod uwagę maksymalnie 32 znaki. Kompilator języka C++ firmy
Microsoft pozwala na używanie identyfikatory o długości 2048.
PRZYKA
AD
main ()
main  identyfikator nazwy funkcji
{
double a,b,result;
result = a + b;
a,b,result  identyfikatory zmiennych typu double
}
46
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
Podstawowe jednostki leksykalne języka C++  ciąg dalszy:
" literały (ang. literals)  jednostki leksykalne reprezentujące wartości wpisane
bezpośrednio w kod programu.
" literały znakowe (stałe znakowe)  literały reprezentujące w kodzie z
ródłowym
konkretną wartość typu znakowego.
Sposoby użycia (zapisu) literału znakowego:
bezpośrednio  za pomocą znaku ujętego w apostrofy, np. 'A', '7';
za pomocą znaku sterującego kodowanego w języku C/C++ jako ciąg znaków
poprzedzonych przez \, np. '\n oznacza przejście do następnego wiersza,
za pomocą kodu liczbowego:
- dziesiętnego  liczby dziesiętnej, np. kod 65 odpowiada dla znaku 'A',
- ósemkowego  liczby ósemkowej poprzedzonej przez \,
np. '\107' odpowiada dla znaku  G',
- szesnastkowo  w postaci liczby szesnastkowej poprzedzonej przez \x,
np. '\x47' odpowiada dla znaku 'G'.
UWAGI
Każdemu znakowi odpowiada w danym zestawie znaków wartość numeryczna
(kod znaku), czyli pewna jednobajtowa liczba całkowita.
Ten sam znak może mieć różne wartości (kody) w różnych zbiorach znaków
(w powszechnym użyciu jest wiele różnych zestawów znaków).
Ponadto nie każdy zbiór znaków ma wartości dla każdego znaku.
47
Dostępny zestaw znaków zależy od systemu komputerowego oraz ustawień.
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
" literały łańcuchowe (napisy, stałe łańcuchowe) (ang. string constants)  lite-
rały reprezentujące wartości składające się z ciągu znaków
(łańcucha znaków) wpisanego bezpośrednio w kod programu.
Wartość, która ma reprezentować w kodzie z
ródłowym określony ciąg znaków,
należy jednoznacznie od kodu programu wyodrębnić. W językach C/C++ ogranicz-
nikiem takim jest cudzysłów.
Literał łańcuchowy zawiera o jeden znak więcej, gdyż wszystkie napisy kończą się
znakiem  /0 o wartości 0.
PRZYKA
AD
char s1[10];
deklaracja łańcucha s1 o rozmiarze 10 znaków
char s2[21] =  Oto stala lancuchowa ;
char * s3 =  Oto drugi napis ;
połączenie deklaracji łańcuchów s2 i s3 z ich inicjacją
stałymi łańcuchowymi podanymi w cudzysłowach
" literały liczbowe (stałe liczbowe)  literały reprezentujące konkretne wartości
liczbowe wpisane bezpośrednio w kod programu. Wartości te
znane są już na etapie tworzenia programu.
.
Literały liczbowe dzielimy ze względu na sposób zapisu wartości liczbowej na
całkowitoliczbowe i zmiennopozycyjne. Podział ze względu na podstawę systemu
liczbowego wyróżnia literały ósemkowe, dziesiętne i szesnastkowe.
48
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
LITERAA
Y CAA
KOWITOLICZBOWE (LITERAA
Y CAA
KOWITE)
Do literałów całkowitoliczbowych zaliczamy:
" literały dziesiętne  reprezentowane przez cyfry arabskie 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9.
" literały ósemkowe  reprezentowane przez zbiór cyfr 0,1,2,3,4,5,6,7.
Literały ósemkowe zaczynają się cyfrą 0, po której podajemy
liczbę w systemie ósemkowym.
" literały szesnastkowe  reprezentowane są przez cyfry 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9 oraz
znaki A, B, C, D, E, F (wraz z ich małymi odpowiednikami).
Literały szesnastkowe zaczynają się znakami 0x, po których
podajemy liczbę w systemie szesnastkowym.
Stałe ujemne rozpoczynają się od znaku  (minus), stałe dodatnie mogą (nie muszą)
rozpoczynać się od znaku + (plus).
PRZYKA
AD
deklaracja zmiennych Lit1, Lit2, Lit3 typu int oraz ich
int Lit1 = 63;
inicjalizacja literałami o wartości dziesiętnej równiej 63
int Lit2 = 077; (zapisanej w systemach  dziesiętnym, ósemkowym
i szesnastkowym)
int Lit3 = 0x3F;
UWAGA
Do zaznaczenia, że dany literał ma być liczbą całkowitą bez znaku, należy na
jego końcu umieścić przyrostek u lub U.
Literał, którego wartość ma być typu long powinien mieć na końcu dodany
przyrostek l lub L.
Przyrostki mogą być używane łączenie, a ich kolejność nie ma znaczenia. 49
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
UWAGI
Typ literału całkowitego zależy od jego postaci, wartości i przyrostka. Obowiązują
przy tym następujące zasady (zob.  B. Stroustrup, Język C++, Wydawnictwa
Naukowo-Techniczne, Warszawa 2002 ):
Jeżeli dany jest literał dziesiętny i nie ma przyrostka, wówczas jego typem jest
pierwszy spośród podanych typów, w którym można reprezentować jego wartość:
int, long int, unsigned long int.
Jeżeli dany jest literał ósemkowy lub szesnastkowy i nie ma przyrostka, wówczas
jego typem jest pierwszy spośród podanych typów, w którym można
reprezentować jego wartość: int, unsigned int, long int, unsigned long int.
Jeżeli literał ma przyrostek u lub U, to jego typem jest pierwszy spośród
podanych typów, w którym można reprezentować jego wartość: unsigned int,
unsigned long int.
Jeżeli literał ma przyrostek l lub L, to jego typem jest pierwszy spośród podanych
typów, w którym można reprezentować jego wartość: long int,
unsigned long int.
PRZYKA
AD
za typ literału przyjęty zostanie
unsigned long int w = 12UL;
typ unsigned long int
long int u = -1256L;
za typ literału przyjęty zostanie typ long int
50
M. JANKOWSKA  WYKA
AD 1 WPROWADZENIE
Podstawowe jednostki leksykalne języka C++  ciąg dalszy:
" stała (ang. constant)  jednostka leksykalna reprezentująca wartość (liczbową,
tekstową, itp.) zapamiętaną pod pewną nazwą, którą
możemy w kodzie używać wielokrotnie (w przeciwieństwie
do literału, który jest jedynie zapisem pewnej wielkości
w określonym miejscu w programie).
Stała może być wartością:
" znaną już na etapie kompilacji, której nie możemy już nigdy zmienić (C/C++),
" ustawianą jednorazowo, której wartości nie możemy już póz
niej zmienić (C++).
51