Poligrafia współczesnej ksią\
ki  Proces powstawania ksiÄ…\
ki  dr K. Socha
07.03.2012 - I zajęcia
 Jesteśmy dla czytelnika pośrednikami Alex W. White
- zaliczenie na podstawie co tygodniowych kolokwiów
- zaliczenie w formie makiety ksiÄ…\
ki (papierowej)
- ćwiczenia terenowe  5 wyjść do ró\
nych drukarni
Produkty poligrafii:
PRODUKTY MATERIALNE:
- wydawnictwa nieperiodyczne (broszury = publikacje do 48 stron oraz ksiÄ…\
ki)
- wydawnictwa periodyczne (gazety, czasopisma)
- akcydensy (wydawnicze, informacyjne te dwie kategorie to afisze i plakaty;
manipulacyjne bilety; opakowaniowe; przemysłowe okładki)
PRODUKTY NIEMATERIALNE (USA
UGI):
- 1 - prace redakcyjno-adiustacyjne
- 2 - specjalistyczne korekty wydawnicze
- 3 - składanie tekstu
- 4 - projektowanie, skanowanie i obróbka grafiki
- 5 - wykonywanie odbitek próbnych
- 6 - naświetlanie form drukarskich
- 7 - handel materiałami poligraficznymi
- 8 - profesjonalny consulting
- 9 - poligraficzna usługa edukacyjna
- 10 - pośredniczenie w usługach poligraficznych
- 11 - usługi introligatorskie, w tym para-biurowe
- inne
SKA
ADANIE TEKSTU wszystko wykonywane w komputerze na tym samym pliku
A
AMANIE TEKSTU odbywa się w specjalnym programie, dodawanie zdjęć itp.; czyli
przygotowanie do druku + obróbka introligatorska
BROSZURA do 48 stron, szyte drutem
KSI
śKA ponad 48 stron
Kolejność:
1. ILUSTRACJA 2. TEKST 3. MAKIETA 4. A
AMANIE 5. KOREKTA
OZALIDY druki próbne, by sprawdzić, czy wszystko OK
KOREKTA  pierwsza korekta to adiustacja, dokładne czytanie tekstu, druga korekta to tzw.
REWIZJA, podczas której ju\
nie czytamy tekstu, tylko zwracamy uwagę na jego wygląd, układ
itp.
Przy obrazach kolorowych następuje rozbicie na 4 podstawowe kolory
OPERACJE W FAZACH PRE-PRESS, PRESS i POST-PRESS:
AUTOR 1. Faza pre-press 2. Faza press 3. Faza post-press CZYTELNIK
(przygotowanie - przygotowanie - wykonywanie - wykończenie (odbiór)
autorskie) autorskie formy introligatorskie
- przygotowanie - drukowanie - ekspedycja
wydawnicze i kolporta\

1 / 24
AUTOR przekazuje WYDAWCA przekazuje DRUKARNIA przekazuje
WYDAWCY dyskietkÄ™ lub DRUKARNI monta\
e na DYSTRYBUTOROWI egzemplarze
materiały tekstowe filmie oraz proofy kolorów
i ilustracje na papierze
- tekstu - opracowanie - przygotowanie - hurtownia
- ilustracji merytoryczne  redakcja, form drukowych i księgarnia
- zdjęć z aparatów \
ywych adiustacja i korekty - drukowanie - kolporta\

lub cyfrowych - opracowanie graficzne - introligatornia
- filmów z kamer cyfrowych i techniczne, skanowanie,
określanie profilów barw
- tworzenie makiety
- skład kompozycyjny
tekstu, monta\
elekt.
z separacjÄ… barw
- Å‚amanie i korekty
- komp. druki próbne
(proof)
- plik postscriptowy lub
PDF
- RIP  procesor rastrujÄ…cy
Faza PRE-PRESS Faza PRESS Faza POST-
PRESS
14.03.2012 - II zajęcia
REWIZJA sprawdzenie korekty
PROOF druk próbny wydruków kolorowych
KROMALIN dawniej maszyna do robienia proofów
SEPARACJA BARW kompozyt czyli zdjęcie kolorowe jest rozbijane na 4 kolory (CMYK)
RIPOWANIE rozbijanie wielotonowego obrazu na punkty rastrowe
FALCERKI maszyny w introligatorni, tworzone są składki; falcerka perforuje te\
brzegi
2 / 24
1. AUTOR
2. WYDAWCA
3. DRUKARNIA
4. DYSTRYBUTOR
5. CZYTELNIK
TECHNIKI DRUKU
Plik postscriptowy lub PDF
(obraz i elementy wielokolorowe)
ź%
RIP  Raster Image Processor (procesor rastrujÄ…cy)
ź%
Proof  próbna odbitka kolorowa
ź%
ź% ź% ź% ź%
technologia technologia technologia technologia
COMPUTER TO COMPUTER TO COMPUTER TO COMPUTER TO
FILM PLATE PRESS PRINT
ź%
naświetlanie na film
ź% ź% ź% ź%
naświetlanie filmu na laserowe naświetlanie laserowe wypalanie elektryzowanie
płytę (kopiowanie) na płytę folii cylindrów drukowych
ź%
DRUKOWANIE
ź%
odbitka drukarska
ź%
wykończenie introligatorskie
ź%
dystrybucja
Computer to plate najpopularniejsza technika
Computer to press zamiast metalowej formy drukowej  sperforowana forma drukowa
Computer to print nie występuje w pełni materialna forma drukowa (tu: atomy)
PROCESY WYDAWNICZE:
ź% ź%
PROCESY SKA
ADANIA TEKSTU PROCESY FOTOREPRODUKCYJNE
ź% ź%
PROCESY WYTWARZANIA FORM DRUKOWYCH
ź%
PROCESY DRUKOWANIA
ź%
PROCESY INTROLIGATORSKIE
3 / 24
TRZY TECHNIKI DRUKU:
- WKL
SA
Y np. miedzioryt; ryje siÄ™, kreski wytrawia siÄ™ kwasem, pokrywa siÄ™ to farbÄ…,
następnie czyści, na końcu odciska (farba z kresek zostaje)
- WYPUKA
Y
- PA
ASKI litografia; mamy kamień, nale\
y u\
yć mazistej, tłustej farby, kamień pokryty
wodą; elementy deofilowe (hydrofobowe  odpychające wodę, przyciągające tłuszcze);
elementy hydrofilowe (deofobowe  odpychające tłuszcze, przyciągające wodę)
SCHEMAT MASZYNY
OFFSETOWEJ:
Zespół farbowy:
- kałamarz  kałamarz boczny, tu
wsadza siÄ™ farbÄ™ drukarskÄ…
- wałki rozcierające
Zespół nawil\
ajÄ…cy (wodny) (zwiÄ…zki
chemiczne)
Cylinder formowy  nakłada się na niego
blachÄ™
Cylinder kręci się przeciwnie do ruchów
wskazówek zegara (w stronę zespołu
nawil\
ajÄ…cego)
Cylinder offsetowy
Cylinder dociskowy (drukujÄ…cy)
Papier
Maszyna dwukolorowa ma 2 takie
zestawy
Offset/ LITOGRAFIA / DRUK
BEZPOŚREDNI druk płaski, druk pośredni;
Pośrednik: guma
Pozytyw  negatyw  pozytyw
- części hydrofilowe  pobierają wodę
- części hydrofobowe  odpychają wodę
Farba przykleja siÄ™ tam, gdzie nie ma wody
19.03.2012 - III zajęcia
CYLINDER FORMOWY (nadal mowa o offsecie)  tam zapina siÄ™ blachÄ™ (presensybilizowana /
pokryta materiałem światłoczułym) naświetlanie laserem; hydrofilowe części pokrywane są
wodą; warstwa w zespole farbowym  części pokrywane farbą CYLINDER OFFSETOWY 
pokryty gumowym obciągiem (na gumę  kręci się ODWROTNIE ni\
cylinder formowy)
negatyw
SITODRUK  wykorzystywany jako druk uszlachetniajÄ…cy
Kałamarz, Zespół farbowy, Wałki rozcierające, Cylinder formowy + Zespół nawil\
ajÄ…cy, Cylinder
offsetowy + Papier, Cylinder dociskowy (drukujÄ…cy)
INNE TECHNIKI DRUKU:  Drukowana praca, której nie da się odczytać, staje się produktem bez
celu Emil Ruder
4 / 24
1) DRUK ANALOGICZNY:
- druk wypukły: do połowy XX wieku; typografia, fleksografia
- druk hybrydowy: risografia
- druk płaski: litografia, offset
- druk wklęsły: rotograwiura
- druk szablonowy: sitodruk (tampodruk)
2) DRUK CYFROWY:
- druk atramentowy
- druk laserowy
- druk magnetyczny
- indigo (najnowsza technologia)
- itd. (!?!?! cokolwiek to znaczy)
LITOGRAFIA  przykład artystycznego drukowania, do XIX wieku technika przemysłowa (kredki
litograficzne); druk bezpośredni; nale\
y narysować negatyw, aby otrzymać pozytyw
DRUK WKL
SA
Y  narodził się jako druk przemysłowy; albo ryjemy/trawimy, tam nanosi się
farba; potem odciska
ROTOGRAWIURA  u\
ywana dawniej jako druk do reprodukcji (albumy itp.)
SCHEMAT ILUSTRUJ
CY ZJAWISKO WYDA
UśENIA FORMY FLEKSOGRAFICZNEJ:
K  wydłu\
enie warstwy fotopolimerowej
t  grubość warstwy fotopolimerowej
Druk wypukły części drukujące są wy\
ej ni\
niedrukujÄ…ce (jak pieczÄ…tka)
POLIMERY  związki chemiczne, które łatwo się utrwalają (elastyczne)
5 / 24
DRUK FLEKSOGRAFICZNY  np. opakowanie na jogurt, kawÄ™, mro\
onki itd. Druk na podło\
ach
niewsiąkliwych (np. folia aluminiowa), druk międzywarstwowy. Farba wykorzystywana do flekso
jest oparta na rozpuszczalnikach (alkoholu). Zadrukowywanie międzywarstwowe związane
z toksycznością farby farba nie mo\
e dotykać produktu \
ywnościowego.
Wykonywanie formy w technice wklęsłodrukowej:
Wykonywanie monta\
u diapozytywów Przygotowanie cylindra do przeniesienia kopii
ź%
Kopiowanie monta\
u i rastra na papier Naniesienie koszulki
pigmentowy ź%
º%
Przeniesienie kopii na cylinder wklęsłodrukowy Wywołanie kopii
º% ź%
Trawienie formy Procesy wykończeniowe
º%
RAKIEL kawałek materiału (metalu, grubej gumy), rodzaj podłu\
nego no\
a, słu\
y do
zeskrobywania farby z wierzchu formy. Farba we wklęsłodruku jest płynna, mazista.
Ścieranie farby z powierzchni cylindrów. Druk wklęsły  części poło\
one ni\
ej drukujÄ….
SITODRUK dawniej często wykorzystywany do nietypowych podło\
y; zwykle u\
ywało się
niewielkiej liczby kolorów; bardziej forma komiksu.
Technika oparta na sicie  materiałowym lub metalowym.
NANIESIENIE WARSTWY KOPIOWEJ NA SIATK
I JEJ WYSUSZENIE º% NAÅšWIETLENIE
PRZEZ DIAPOZYTYW º% WYWOA
ANIE
Sitodruku zamieniony na maszyny do lakierowania.
Zasada druku tamponowego (słu\
y do drukowania na kształtach, jak np. długopis).
6 / 24
RISOGRAFIA computer to press  zapas materiału formowego; głowica termiczna  wypala
dziurki; ka\
da odbitka wymaga osobnej formy (folii)
21.03.2012 - IV zajęcia
SCHEMAT BUDOWY KSEROKOPIARKI
Schemat działania kserokopiarki:
- Spód klapy nieprzezroczysty (odbija światło)
1) Kładziemy wydruk na szkle  rozbłysk; czarne części pochłaniają światło, białe miejsca odbijają
światłoczułym
2) Układ soczewek do tego słu\
y
3) Forma drukowa = bęben światłoczuły (obraca się i zostaje naelektryzowany  są na nim ładunki)
4) Światło jest ukierunkowane na bęben  padając na bęben światłoczuły neutralizuje ładunki, które
tam sÄ…
5) Na bębnie powstaje obrazek w postaci poszczególnych ładunków
6) Podajnik do tonera  toner naelektryzowany odwrotnie (zaciemnia, przyczepia siÄ™ do miejsc, na
których są ładunki), pokrywa bęben
7) Rolki podgrzewajÄ…ce rozpuszczajÄ… sproszkowany toner, on siÄ™ roztapia, przykleja i utrwala na
papierze
PROCES PRZYGOTOWANIA DRUKU/DRUK CYFROWY
Stacja º% Proof º% Drukowanie º% Odbitka º% Produkt finalny
graficzna cyfrowy CMYK drukarska
W druku cyfrowym ka\
da odbitka jest robiona na nowo (personalizacja druku).
Maksymalne skrócenie łańcucha produkcji.
7 / 24
Schematyczny układ elementów druku elektrofotograficznego.
UrzÄ…dzenie elektrofotograficzne wielosegmentowe do drukowania wielobarwnego CMYK
Obraz pojawia siÄ™ na naelektryzowanym cylindrze.
Naświetlanie.
Posypywanie proszkiem (tonerem).
Przenoszenie na papier.
W druku bezpośrednim  toner przenoszony od razu na papier.
Toner przenoszony na taśmę.
Tu formÄ… drukowÄ… jest NAELEKTRYZOWANY I ROZELEKTRYZOWANY OBRAZ.
Zasada druku atramentowego Drop-on-Demand:
8 / 24
Wałek przesuwa papier.
Częścią drukującą jest kartrid\
.
4 rozwiÄ…zania techniczne.
1) Zasada pary wodnej  z pojemnika na tusz wychodzi cienka rurka, jest podgrzewana,
tworzy się banieczka pary; ona pęka i w ten sposób wypycha kropelką
2) Zasada pieców elektrycznych  płynie prąd i powoduje odkształcenie i wypchnięcie
kropelki
3) AD 1. Kropelka na \
Ä…danie  pojawia siÄ™ wtedy, kiedy jest potrzebna
4) AD 2. Metoda strumienia ciągłego  strumień jest ciągły, cały czas  wypluwane są
kropelki; obok przekaz
nik elektryczny, który emituje prąd, zakrywa strumień kropelek
(zawracają do kałamarza i nie pada kropelka), gdy nie ma prądu kropelki osiadają na kartce.
Zasada druku termotransferowego (termosublimacyjnego).
PAPIER
Nieruchoma głowica z elementami grzejnymi (podgrzewa się.
Folia z naniesionym barwnikiem obok głowicy.
" Papier na cylindrze
" Informacja o obrazie interpretowana przez cylinder
" W przypadku termotransferu: tusz siÄ™ topi i osiada na kartce
" Termosublimacja  zmiana pod wpływem temperatury
" GÅ‚owica podgrzewa, nie rozpuszcza, ale zamienia siÄ™ w gaz i osiada na kartce.
ZASADY DZIAA
ANIA MASZYNY Indigo E Print 100:
" Przypomina offset (bo występuje w tym guma/obciąg)
" Separacja naświetlana laserem na płycie światłoczułej
" Pomiędzy 2 cylindry wtryskiwana jest farba, która pokrywa płytę
" Obraz przenoszony z płyty na gumę z gumy na papier
" Kolejno wtryskuje się wszystkie kolory (za pomocą tej samej płyty i tej samej gumy)
" Podajnik drukowania dwustronnego odbitka wychodzi z maszyny sucha
BUDOWA:
- Cylinder przygot. (kręci się przeciwnie do ruchu wskazówek zegara)
- Cylinder z gumy (zgodnie ze wskazówkami)
- Cylinder drukujący (przeciwnie do wskazówek)
- PODPORNIK PAPIERU
- CMYKOG
Rodzaje introligatorni:
" introligatornie artystyczne  gł. przy większych bibliotekach
" introligatornie rzemieślnicze  okładka ma być przede wszystkim twarda, ma chronić
" introligatornie przemysłowe  występuje jako część drukarni
" zakłady wykonujące introligatorskie usługi para-biurowe (bindowanie)
9 / 24
28.03.2012 - V zajęcia
Podział druków z punktu widzenia prac introligatorskich:
Druki luz
ne (ulotki, plakaty, Druki Å‚Ä…czone (czasopismo Oprawy
gad\
ety) szyte, klejone, torebki,
opakowania i klejone)
Arkusz  fragmenty cienkiego materiału w kształcie prostokąta wycięty ze wstęgi
Strona  jedna z dwóch powierzchni arkusza
Stronica  część strony arkusza oznaczono paginą
Pagina  nr stron
Kartka  2 kolejne stronice, I ma nr nieparzysty
Składka  1 ma 2 wielokrotnie sfalcowany arkusz
Oprawa  sposób wykończenia wielostronicowej publikacji poligraficznej, który polega na trwałym
połączeniu kart we wnętrzu z okładką, określa ostateczny kształt i wygląd publikacji
Sposób wykonania układu
Rodzaj okładki i jej wewnętrzna budowa
Sposób połączenia w/w
BIGI  przygniecenia za pomocą drutu, które spina papier.
Okładka (teczka) + Układ ksią\
kowy (blok) = Monta\
(zawieszenie układu w okładce) = Oprawa
PODZIAA
OKA
ADEK I WKA
ADÓW
1) Typy okładek:
" MI
KKIE:
- zeszytowe
- przylegajÄ…ce
- zakrywajÄ…ce
- specjalne
" TWARDE:
- łączone lamówką
- jednorodne
- kombinowane
- specjalne
2) TYPY WKA
ADÓW
* JEDNOSKA
ADKOWY  zeszyt 16 kartk.
* WIELOSKA
ADKOWY  składka na składkę (najbardziej typowy rodzaj wkładów przy
ksiÄ…\
kach, pojedyncze składki są kładzione jedna na drugą)
* WIELOSKA
ADKOWY  składka w składkę (poszczególne poszyty są wkładane jeden w drugi
 składka w składkę  np. zeszyty 60 kartk., czasopisma)
* WKA
AD KARTKOWY (kartki poło\
one 1 na drugiej, z jednym brzegiem zaklejonym
specjalnym klejem  np. notesy z wyrywanymi kartkami)
Zszycie drutem: zszywki przez grzbiet.
ZESZYTOWA  typ wkładu składka w składkę, szycie drutem, z elastyczną okładką (która ma
gramaturę większą ni\
kartki), grzbiet zawsze jest krawędzią, nie mo\
e być zbyt gruba, kartki
wewnętrzne mniej sprasowane ni\
zewnętrzne, nale\
y przy łamaniu uwzględnić marginesy
10 / 24
PRZYLEGAJ
CE  składka na składkę, klejenie za pomocą klejów w strefie grzbietu, na okładce
z bigi
ZAKRYWAJ
CA  składka na składkę, ksią\
ka jest przyklejona w strefie grzbietu i przy
grzbiecie; ma co najmniej 3 lub 4 bigi, by się lepiej otwierała, przy zaprojektowaniu ksią\
ki nale\
y
wziąć pod uwagę fizyczną budowę ksią\
ki (uwa\
ać na bigi)
W celu ochrony przed wilgocią, kurzem etc. stosujemy laminowanie (matowe lub błyszczące);
czasem zamiast folii jest lakier.
OPRAWA TWARDA:
- okładzina przednia (tektura)
- grzbietówka (karton)
- okładzina tylna (tektura)
- otoczone okleinówką (papier, tkanina,
skóra)
1) Falcerka  składa gotowe składki
2) Zebrany blok idzie do szycia (twarda), zło\
ony na kupce (stosowanie) i nało\
ona jest
okładzina (miękka) wchodzą do specjalnej maszyny  tam łączy się okładkę z blokiem
klejem w postaci granulatu, pod wpływem temperatury granulat rozpuszcza się i przykleja
do kartki
3) Trójnó\
 obcina
4) Klejenie i szycie: * tektura (z której stworzony jest przód i tył okładki), * karton (grzbiet), *
okleina (okleja się nią całość, by stworzyć teczkę) / Grzbiet płaski, zaokrąglony.
5) Teczkę i wkład łączymy  wkład zawieszony w oprawie za pomocą wyklejki wkład ma
osobny grzbiet. Kapitułka  wkładana i doszywana do całej reszty.
11 / 24
OPRAWY:
Proste ZÅ‚o\
one Specjalne
1) zeszytowe 1) jednorodne 1) z okładką zeszytową
2) przylegające 2) kombinowane 2) z okładką przylegającą
3) zakrywające 3) z okładką zakrywającą
4) z okładką łączoną lamówką
5) z okładką jednorodną,
kombinowanÄ… lub specjalnÄ…
Ze względu na rodzaj okleinówki:
" papierowa  póz
niej jest uszlachetniana
" całopłócienna  są impregnowane; płótno elastyczne; minusem jest to, \
e nie mo\
na np.
drukować zdjęć i wykorzystywać wielu kształtów  obwoluty  do celów komercyjnych
" półpłócienna (wzmocniona na grzbiecie)
" skórzana
" oprawa jednolita  z jednego kawałka (miękka)
04.04.2012 - VI zajęcia
ZA
OśONE OPRAWY:
" jednorodne (okleinówka zło\
ona z jednego materiału)
" kombinowane (np. półpłócienne, płótnem pokryte tak\
e naro\
niki i grzbiet, ma 2 rodzaje
okleiny)
" ćwierćpłócienna  tylko w grzbiecie znajduje się płótno
Oprawy płócienne cechuje szczególna trwałość.
Oprawa drutowa  elementy podsk. jest drut
CZTERY OPRAWY SPECJALNE:
1) grzebieniowa  grzbiet bloku jest w odp. sposób nacinany, wkładany jest tam grzebień (2
plastiki lub 2 drutu) za pomocÄ… bindownicy. Mo\
e być uszlachetniana.
2) pierścieniowa  w grzbiecie wykonywany jest szereg otworów i przez te pierścienie
przeciÄ…gany jest drut (np. notesy, kalendarze).
3) listwowa  listwa z tworzywa sztucznego nasuwana na grzbiet ksiÄ…\
ki.
4) spiralowa  w grzbiecie szereg otworów; przeciągnięty drut w kształcie spirali przez te
otwory.
Część tych opraw stosowana przy oprawianiu zwykłych ksią\
ek.
PODSUMOWANIE
PODZIAA
ZE WZGL
DU NA ILOŚĆ ELEMENTÓW OKLEJKI:
- jednorodna
- kombinowana
ZE WZGL
DU NA ILOŚĆ GRZBIETÓW:
- 1-grzbietowa
- 2-grzbietowa
ZE WZGL
DU NA SPOSÓB KLEJENIA:
- przylegajÄ…ca
- zakrywajÄ…ca
NA SPOSÓB A

CZENIA UKA
ADU:
- zeszytowe
12 / 24
GRZBIETY WKA
ADU KSI
śKOWEGO:
* (grzbiet w oprawie zeszytowej)
a) prosty
b) prosty oporkowy
c) zaokrÄ…glony
d) zaokrÄ…glony oporkowy
OPOREK  rowek słu\
Ä…cy jako zawias, wykonywany za
pomocą maszyny, wykonywany po to, by ładnie wyglądało.
Big  wykonany mechanicznie za pomocÄ… drutu w celu
spieśnienia papieru.
NAJWAśNIEJSZE OPERACJE
INTROLIGATORSKIE:
" liczenie musimy nać ilość półproduktów (ilość arkuszy, składek, wkładów, gotowych
egzemplarzy), musimy wiedzieć, jaki jest nakład, ale drukujemy więcej ni\
nakład
" złamywanie = falcowanie, falcerka powoduje stały złam na arkuszu w zale\
ności od arkusza
złamujemy na 4, 16, 32, np. 12 (w poprzek), złamany na U, złamany na Z np. ulotki
" kompletowanie wydrukowany ka\
dy arkusz, idzie na falcerkę, potem składka, za pomocą
maszyny
" przegniatanie = bigowanie  po to, by okładki dało się połączyć z wkładem, ale te\
teczki
" krojenie i cięcie  krojenie (nó\
krojący bez pyłów i strzępów), cięcie  wiertła, piły, frezy
(powstają strzępy)
" zgrzewanie  za pomocą ciepła, w ten sposób zgrzewamy tylko odpowiednie materiały  nie
papier  np. termobindowanie, nakładanie folii, hotstamping
" wyrównywanie = stosowanie (wykonanie prawidłowego stosu)
" lakierowanie laminowanie  słu\
y uszlachetnianiu druku, pokrywanie odpowiednimi
lakierami czegoś, co zostało ju\
zadrukowane (by zabezpieczyć przed brudem etc.); ale jest
te\
po to, aby przyspieszyć druk (lakier dyspersyjny)
" prasowanie  po wyrównywaniu  by wyprzeć powietrze spomiędzy składek, by łatwiej
było ksią\
kę potem zszyć etc. (za pomocą prasy  dość inwazyjne  nakład zakłada
zniszczenia)
" laminowanie  pokrywanie folią  mat/błysk/softowych  błyszcz  trwała, matowa się
lepiej prezentuje, ale siÄ™ rysuje, soften  mimo wad bardzo Å‚adnie na ciemnym zadruku,
b. odporna
" szycie  drutem, nićmi, maszyny (półręczne), za pomocą du\
ych akt. Maszyn; wykonywane
b. szybko
" bindowanie  na bindownicy, oprawa z drutu lub tworzywa sztucznego, termobindowanie 
wykorzystuje się właściwości termiczne niektórych materiałów, grzbietu nie trzeba nacinać
" klejenie  kilka operacji, Å‚Ä…czenie za pomocÄ… kleju
" pakowanie  do ró\
nego rodzaju opakowań, np. czasopisma specjalną, ksią\
ki siÄ™ foliuje,
zło\
one tak, by paczka była stabilna.
LAKIER SD-wypukły
-dwusoczewkowy (cyfrowy)
-na maszynach zamontowane sÄ… liczarki
-oprawa kolendrowana  klejona i szyta
KROJENIE  kilka operacji:
13 / 24
- przekrawanie i krojenie wzdłu\
linii prostej
- okrawanie (jednocześnie kilka przekrawań z kilku stron)
- wykrawanie (za pomocą wykrajników; robione ze specjalnych blach bardzo ostrych, np.
przy teczce) otworów
- nadkrawanie (krojenie gorszego materiału, ale nó\
przekrawa tylko część materiału, np.
pudełka kartonowe).
- Lakier dyspersyjny  b. szybko schnie, sÄ… lakiery pachnÄ…ce np. AVON katalog,
l. strukturalne, 3d, błyszczące, matowe
To, z czego korzystamy, zale\
y m. in. od typu druku.
Naklejanie  łączenie dwóch elementów na całej ich powierzchni
Oklejanie  oklejanie jednego elementu drugim
Zaklejanie  pokrycie klejem brzegu wkładu (np. kalendarz z wyrywanymi kartkami)
Przyklejanie  łączenie dwóch elementów na styku powierzchni
Wyklejka  wykonana z papieru o wy\
szej gramaturze
Wkładka  luz
na kartka bez połączenia zresztą składu, wkładana do ksią\
ki
Nakładka  dodatkowa składka nało\
ona na zewnątrz pozostałej części składki
Przyklejka  pojedyncza kartka przyklejana do składki na pierwszej lub ostatniej stronie
Wklejka  luz
na pojedyncza kartka wklejona w środki składki
GA
ÓWNE PROCESY INTROLIGATORSKIE:
- wykonanie wkładu (bloku)
- wykonanie okładki
- połączenie
KLASYFIKACJA MASZYN INTROLIGATORSKICH:
" do obróbki zadruk. arkuszy
" do ścierania i łączenia składek
" do obróbki wkładów ksią\
ki
" do wyk. ksiÄ…\
ek
" do łączenia wkładów z okładką
GILOTYNA  maszyna  krajanka do przecinania papieru, wykonana ze specjalnych włókien, tnie
szablastym ruchem, nie tępi się o stół, w nowszych gilotynach aktywuje się je za pomocą
przycisków umieszczonych po dwóch ró\
nych częściach stołu (falcerki  złamyw.; maszyny do
wykon. wklejek i wyklejeń)
KRAJARK
obcinamy te\
ulotki, wizytówki
SPOSOBY SKA
ADANIA ARKUSZA:
A  prostopadły (krzy\
owy)
B  równoległy
C  specjalny (harmonijkowy / zawijany)
MI
KKA:
-ok.
-falc.
-zbier.
-klej. z okł.
-krojarka trójno\
.
14 / 24
TWARDA:
-druk.
-falcow.
-komp.składek
-szycie
-krajarka trójno\
owa
Falcerki = maszyny do złamywania
11.04.2012 - VII zajęcia
Podział materiałów wg ich obecności w produkcie gotowym:
1) Bezpośrednie (podło\
a drukowe, farby, materiały introligatorskie)
2) Pośrednie (materiały fotochemiczne, mat. smarne, obciągi, tonery i folie do progów, metale
i stopy; inne)
Podło\
a drukowe: dzielą się na kształtki i płaskie.
Płaskie podło\
a drukowe
Mało sztywne Sztywne
Chłonne Niechłonne Chłonne Niechłonne
Papiery, papiery Folie metalowe, folie Tektury, tektury Blachy metalowe, płyty
powlekane, włókniny, eklozowe, folie z powlekane z tworzyw sztucznych,
tworzywa porowate tworzyw sztucznych, inne
folie kompleksowe
(techniki druku
solwent?)
Kształtki
Chłonne Niechłonne
Kubki papierowe, inne Pojemniki metalowe, pojemniki szklane,
pojemniki z tworzyw sztucznych, kubki z
tworzyw sztucznych, butelki ze szkła, inne
Papier = włókna roślinne (celulozowe) + kleje + wypełniacze + barwniki
GRAMATURA WYROBU PAPIERNICZEGO  ciÄ™\
ar 1m2 wyrobu papierniczego wyra\
ony w
gramach zale\
y te\
od pulchności papieru
WYROBY PAPIERNICZE:
1) Bibułka (gramatura do 28 g/m2)
2) Papier (od 29 do 160 g/m2)
3) Karton (od 161 do 315 g/m2)
4) Tektura (od 316 g/m2)
PAPIERY DRUKOWE:
- gazetowy
- drukowy zwykły (typograf)
- afiszowy
15 / 24
- biblijny (b. cienki)
- banknotowy
- wartościowy
- znaczkowy
- do maszyn do pisania
- przebitkowy
- transferowy (do nadruków)
- ilustracyjny
- offsetowy
- mapowy (o podwójnej trwałości)
- wklęsłodrukowy
- okładkowy zwykły lub zeszytowy
- powleczony zwykły lub rotaprintowy
- kserograficzny
Część zasilająca część sitowa cz. prasowa cz. susząca cz. wykańczająca
Wykończenie papieru poza maszyną papierniczą:
- gładzenie (lepsza jakość)
- kolandrowanie (satynowanie), czyni gładzenie na połysk po uprzednim nawil\
eniu
- krojenie wzdłu\
na wÄ™\
sze wstęgi
- krojenie na arkusze
- sortowanie (eliminowanie wadliwych partii)
- uszlachetnianie (barwienie, woskowanie, powlekanie warstwami kredujÄ…cymi,
zadrukowywanie, wytłaczanie)
Equter  wykonujemy nim znak wodny
Co daje siÄ™ do masy papierowej:
" kleje
" wypełniacze (by nie był przezroczysty i by był gładki)
" barwniki
Satynowanie:
1) walec metalowy
2) walec oblecz. papierem
Sposoby pakowania
" paczka
" bela (zaw. pewną ilość arkuszy, zwykle w ryzach)
" zwój (opakowanie zawierające wstęgę papieru)
" zmoik (opakowanie o śred. do 200 mm, np. tapeta)
" bobina (zwykle taśma, długość nie przekracza ź długości średnicy
" skrzynia
Co musi znalez
ć się na etykiecie? (opakowaniu z papieru)
- rodzaj wytworu
- nazwa wytwórcy
- gramatura
- odmiana papieru
16 / 24
- format
- przeznaczenie
- oznaczenie kierunku włókien
Podział papieru:
OBECNY PODZIAA
DAWNA KLASA
BD - bezdrzewna Klasa III
100% celulozy tech.
PDa  półdrzewna  a Klasa IV
80% celulozy + 20% ścieru
PDb  półdrzewna  b Klasa V
60% celulozy + 40% ścieru
D  drewno (\
ółknie...) Klasa VI
30% celulozy + 70% ścieru
M - mieszana Klasa X
100% makulatury
Powierzchnia:
a) odbicie zwierciadlane
b) odbicie od matowej powierzchni
17 / 24
c) odbicie od powierzchni wytworu papierniczego z połyskiem
RODZAJE PAPIERÓW:
PODZIAA
WEDA
UG RODZAJU POWIERZCHNI
LLWC, SLWC, ULWC, HWC, MWC, FCO, Jakrocińca itp.
PODZIAA
WEDA
UG PRZEZNACZENIA
- papiery drukowe luksusowe (WF  wood free  szlachetne; biurowe; ksiÄ…\
kowe)
- papiery zwojowe do magazynów kolorowych
- papiery gazetowe (te\
zwojowe)
- papiery specjalne (np. do kopert)  metalizowane, do cukierków
- papiery i kartony wielowarstwowe
PODZIAA
WEDA
UG SPOSOBU PRODUKCJI:
- papiery recyklingowe
- bezchlorowe
- ekologiczne
- objętościowe
- syntetyczne
- samokopiujÄ…ce
- samoprzylepne
- inne
Szereg A Szereg B Szereg C
Elementy biurowe Papier dla drukarni, ksiÄ…\
ki naukowe Formaty na opakowania na szeregi A
Symbol formatu Wymiary arkusza w
mm
4A0 B0 C0
2A0 B1 C1
A0 B2 C2
A1 B3 C3
A2 B4 C4
A3 B5 C5
A4 B6 C6
& & &
A10 B10 C10
18 / 24
Cechy papieru  wpływ na jego przydatność (tzw. drukowność / zadrukowalność):
" gramatura  od 60 do 180 g/m2 +/- 3% odchyłu
" grubość papieru  od 0,04 do 0,25 mm  musi mieć jednakową grubość
" wymiary arkusza  kontakt papieru z farbÄ… zale\
y od tego czynnika
" gładkość  kontakt papieru z farbą zale\
y od tego czynnika
" przez
rocze papieru (sposób rozło\
enia włókien)
" kierunek układów włókien (równolegle do grzbietu  w opakowaniach introlig.)
" wytrzymałość (wa\
ne szczególnie przy offsecie rolowym)
" właściwości optyczne
" stabilność wymiarowa (zmiany wymiarów pod wpływem wilgoci, optymalna temperatura
to 18-22 st. C)
" skłonność do pylenia
" właściwości specjalne (np. odporność na starzenie się etc.)
Chromowy
Papiery typu: triprint, pre-print
Papiery do druku formularzy, rachunków, korespondencji biurowej, wcześniej przed
zadrukowaniem drukuje siÄ™ np. logo firmy
3 grupy papierów ekologicznych:
- ekologiczne
- recyklingowe (offset i kserograf.)
- bezchlorowe
Papiery samokopiujące  1 warstwa ma pod spodem mikrokapsułki; środkowa na utrwalaczu i te\

mikrokapsułki; trzecia kartka ma tylko wywoływacz
Specjalne papiery do drukowania cyfrowego
18.04.2012 - VIII zajęcia
PAPIERY SYNTETYCZNE: zawierają co najmniej 20% materiału syntetycznego; mają zdolność
wchłaniania/przyjmowania farby drukarskiej
- Tyvek (otrzymywany z czystego, polietylenu, wychodzi w ró\
nych gramaturach, mo\
na na
nim drukować ró\
ne rzeczy, odporny na butwienie, zginanie i przedarcie, mo\
e być
drukowany offsetem suchym, utrwalonym UV lub flekso; zadrukowany farbami do
powierzchni niechłonnych, przywieszki, etykietki, mocne koperty, flagi)
- Neobond (produkowany w Niemczech, mo\
e być produkowany w arkuszach i zwojach, do
zadrukowania offsetem; dowody osobiste, plansze, odporny na rozginanie, wodÄ™ i starzenie
siÄ™)
- Pretex (z dodatkiem syntetycznych środków wią\
Ä…cych, dwukrotnie powlekany, zbli\
ony do
papieru; mapy, etykiety, prospekty)
- Polyart 2 (produkowany we Francji, foliowy, 2-krotnie powlekany, mo\
e być zadrukowany
farbami utrwalanymi; odporny na tłuszcze i wodę)
- Synteape (wielowarstwowa folia poliprop., niepowlekany, odporny na wodę, tłuszcze,
chemikalia, mo\
e być tłoczony, zginany itp., produkowany w zwojach i arkuszach)
19 / 24
TWORZYWA I FOLIE:
- celofanowe
- polietylenowe PE
- polipropylenowe PP
- poliestrowe PET
- aluminiowe
- kompleksowe
CELOFANOWE: folia ekologiczna z regener. celulozy, otrzymywanej z wiskozy, polna, nie topi
siÄ™, ulega biodegradacji w ziemi, odporna na rozdarcie, mo\
e być lakierowana, wtedy jest odporna
na tłuszcze; słu\
y do wyrobu mat. miękkich, zadrukowany flekso
POLIETYLENOWE PE: mogą być płaskie/rękaw., ró\
niÄ… siÄ™ gramaturÄ…/wytrzym. MechanicznÄ…,
mała przenikliwość pary wodnej, łatwo przepuszczające gazy (nie \
ółkną), nieodporne na tłuszcze,
odporne na ujemnÄ… temperaturÄ™, przed zerwaniem rozciÄ…gajÄ… siÄ™ laminaty foliowe, do
przechowywania suchych warzyw, cukru, mÄ…ki, zadruk flekso
POLIPROPYLENOWE PP: wykonywane w wersji zorientowanej i niezorientowanej (ma nieco
gorsze właściwości); stanowi substytut folii celofanowej (ma połysk, wytrzymałość termiczną),
odporna na tłuszcze, wodę, ma stabilność wymiarową; nie przepuszcza gazów i pary wodnej
POLIESTROWE PET: jedna z wersji posiada najlepsze właściwości (przezroczystość itp.); np.
opakowania do kawy (kilka warstw), słu\
y do pró\
niowego pakowania cieczy, farba schnie
podgrzana do 80st. C, wtedy tylko mo\
e być zadrukowane
ALUMINIOWE: arkusze/wstęgi, nadruk flekso / rotograw., odporna na wilgoć, tłuszcze,
rozpuszczalniki, nie przepuszcza pary wodnej, laminowana w celu poprawienia właściwości
mechanicznych
KOMPLEKSOWE: od 2 do 9 warstw, druk wielowarstwowy, folie wymagajÄ… aktywacji, by farba
przylegała i się utrwaliła
STRUKTURA FARBY GRAFICZNEJ:
20 / 24
farby  materiały...
" spoiwa  substancje wiÄ…\
Ä…ce ze sobÄ…, dobierane w zale\
ności od techniki druku
" olejowe
" olejowo-\
ywiczne
" rozpuszczalnikowe
" barwidła  zdolne do selektywnego odbijania światła
" pigmenty  nie rozpuszczajÄ… siÄ™ w wodzie (sadza, ultramaryna, amon)
" laki  nie rozpuszczają się w rozpuszczalnikach, barwidło pomocnicze
" barwniki
spoiwa  nie mogą reagować z barwnikiem
RODZAJE EMULSJI:
" emulsja typu woda w farbie
" emulsja typu farba w wodzie
" adhezja  przyleganie warstwy
" kohezja  spójność
" przyczepność
Cechy optyczne (barwa, odcień, połysk):
Drukowność (właściwości reologiczne  TAK konstyst., lepkość [czas wypływania], sposób utw.)
Ciągłość
FARBY OFFSETOWE:
- maziste (nie mogą zasychać w kałamarzu)
- du\
a intensywność barw (bo drukujemy dość cienkie warstwy)
- światłotrwałość
- TAK (blacha  guma guma  papier)
- odporność na tworzenie się emulsji
FARBY FLEKSO:
- ciekłe
- szybko schnÄ…ce
- mogą pokrywać podło\
e niewsiÄ…kliwe
- mogą być przezroczyste (transparentowe)
- i nieprzezroczyste
SITODRUK:
- w ró\
nych odmianach dostosowane do podło\
a
- odporne na ścieranie
- maziste
- du\
a adchezja do podło\
a
- gruba warstwa
- nie mogą zasychać na sitach
- tampodruk  wysoka zawartość pigmentu
21 / 24
UTRWALANIE FARBY schnięcie = zespół procesów fiz. i chem.
" przez absorpcjÄ™ (wsiÄ…kanie)
" utlenianie
" odparowanie rozpuszczalnika
" promieniowanie podczerwone / UV
" wilgoci
" pieczone (temp.)
" obni\
enie temp.
" diaelektryczn.
" katalityczne
WZORNIK PANTONOWSKI  wzory kolorów. Pantone (Color) Matching System (PMS) to
system identyfikacji kolorów opracowany przez firmę Pantone inc. z USA.
Kolory oznaczane sÄ… numerem (np. PMS 130) z oznaczeniami dodatkowymi takich cech jak
fluorescencja, metaliczność itp. Podstawowa skala opisuje 1114 kolorów. Powstają one przez
zmieszanie 15 pigmentów (w tym białego i czarnego). Stąd ich odwzorowanie na skalach CMYK i
RGB nie jest oczywiste.
25.04.2012 - IX zajęcia
Kolory
Barwa  wra\
enie w mózgu; \
eby powstało, musi być światło.
W oku znajduje siÄ™ \
ółta plamka, w której znajdują się pręciki i czopki. Pręciki sprawdzają, czy
światło jest, czy go nie ma; czopki odpowiadają za widzenie w RGB.
Widzenie skotopowe  działają tylko pręciki, widzenie czarno-białe, szarość; działa wtedy kiedy
jest mało światła, np. przy świetle księ\
yca
Widzenie mezopowe  działają pręciki, czopki starają się działać; wtedy kiedy jest więcej światła,
widać niektóre kolory, np. po zachodzie słońca
Widzenie fotopowe  normalne, wszystkie barwy, w dzień
Barwniki odbijają odpowiednie wiązki światła:
a) Biały  odbija wszystkie
b) Czarne  wszystko pochłania
c) Szare  pół na pół
d) Czerwony itp.  odbija tylko czerwone, mo\
e odbijać w jakimś stopniu (ró\
ne barwy)
CMYK  idealne filtry
a) Cyan  pochłania czerwony, odbija zielony i niebieski
b) Magenta  pochłania zielony, odbija czerwony i niebieski
c) Yellow  odbija czerwony i zielony, pochłania niebieski
d) ( Kontur  inna nazwa czarnego )
Opisywanie kolorów
- kolor
- nasycenie
- barwa
HSB (Hue Saturation Brightheness)  inna nazwa to HSL (Hue Saturation Luminance). HSB to
model opisu przestrzeni barw zaproponowany w 1978 roku przez Alveya Raya Smitha. Model HSB
nawiÄ…zuje do sposobu, w jakim widzi ludzki narzÄ…d wzroku, gdzie wszystkie barwy postrzegane sÄ…
22 / 24
jako światło pochodzące z oświetlenia. Wg HSB barwy wywodzą się ze światła białego, gdzie część
widma zostaje wchłonięta, a część odbita od oświetlanych przedmiotów.
Metoda addytywna mieszania barw  światło się sumuje,
dodawanie światła, np. w monitorze, RGB.
Mieszanie addytywne barw  metoda ta ma miejsce, gdy do jednej
wiązki światła o pewnej barwie dodawana jest druga o innej
barwie, w wyniku czego powstaje wra\
enie barwy trzeciej. W
oparciu o tÄ™ metodÄ™ mieszania barw pracujÄ… monitory, emitujÄ…c
wiązki świateł Red (czerwony), Green (zielony), Blue (niebieski)
(RGB). Czarny ekran to wynik braku emisji światła, a biały to
wynik zło\
enia świateł R + G + B z maksymalną jasnością.
Metoda subtraktywna mieszania barw  odejmowanie światła, w
druku.
Substraktywna metoda mieszania barw powstaje w wyniku
 odejmowania od wiązki światła (najczęściej białego) określonych
długości świateł, w wyniku czego przefiltrowane światło wywołuje
wra\
enie innej barwy. MetodÄ™ tÄ™ wykorzystuje siÄ™ m. in. w druku:
druk dokonuje się na podło\
u o określonej barwie, dla uproszczenia
niech to będzie biały papier. Farba drukarska, pokrywając papier
tworzy filtr, a niepochłonięte długości fal świetlnych docierają do
oka, wywołując wra\
enia określonej barwy.
Trójkąt chromatyczności barw XYZ  widzialne barwy,
niepraktyczne
CIE XYZ - przestrzeń barw stworzona w 1931 przez
Międzynarodową Komisję Oświetleniową (Comission Internationale
de l'Eclairage = CIE - to jest skrót nazwy komisji). CIE XYZ jest
specjalnÄ… paletÄ… barw skonstruowanÄ… przede wszystkim pod kÄ…tem
postrzegania barw przez ludzkie oko (fotoreceptory).
HVC  Human Visual Characteristics  model psychologiczny, pewne kolory łatwiej człowiekowi
odró\
nić, im kolor jaśniejszy tym więcej odcieni rozró\
nianych.
LAB  matematyczny przelicznik jasności i barw; działa
niezale\
nie od sprzętu, wszędzie takie samo; wysokość
wyznacza jasność przestrzeni, a szerokość to paleta barw.
L  Luminance  jasność, od bieli do czerni. A  od
czerwonego do zielonego. B  \
ółty do niebieskiego.
23 / 24
09.05.2012 - X zajęcia
16.05.2012 - XI zajęcia
24 / 24