Andrzej Pilipiuk

Ś

WI

Ę

TY MIKOŁAJ SPOTYKA DZIADKA MROZA

Sypał

ś

nieg. Mróz trzymał mocno. Było co najmniej trzydzie

ś

ci stopni poni

ż

ej

zera. I jeszcze do tego wiał silny wiatr. W tak

ą

pogod

ę

nie wyp

ę

dza si

ę

z domu nawet

psa. Samemu te

ż

si

ę

nie wychodzi. Chyba

ż

e nie ma innego wyj

ś

cia. Gdzie

ś

w

samym sercu Syberii stała chatka zbudowana z grubych, nieokorowanych belek.
Pomi

ę

dzy belki utkni

ę

to pakuły, stare gazety i wszelkie inne materiały uszczelniaj

ą

ce,

jakie były pod r

ę

k

ą

. Niewielka chatka chyliła si

ę

ku ziemi. Na pierwszy rzut oka

wydawało si

ę

,

ż

e nikt w niej nie mieszka, a jednak z komina szedł dym, a wzdłu

ż

kraw

ę

dzi dachu zwisały sople. Takie sople, które powstaj

ą

, gdy wewn

ą

trz domu pali

si

ę

w piecu i ciepło przenikaj

ą

ce przez dach roztapia odrobin

ę

ś

nieg. Koło chatki stały

sanie, popularna swego czasu trojka. Starzec z biał

ą

brod

ą

wyszedł z domku.

Popatrzył przez chwil

ę

na otaczaj

ą

cy go las i westchn

ą

ł. Z kieszeni wydobył czapk

ę

.

Była to niewielka czerwona czapka w kształcie miski. Zało

ż

ył j

ą

na głow

ę

. Wygl

ą

dał

teraz odrobin

ę

dostojniej. Z sieni wydobył worek wypełniony zaledwie w jednej

trzeciej i umie

ś

cił go troskliwie na saniach. W szopie za chatk

ą

odszukał pastorał. W

tym roku wisiał przy nim mały dzwoneczek. Tak to ju

ż

było. Wszystko było ostatnio

płynne. Nawet jego rysy zmieniały si

ę

. Dobrze,

ż

e w tym roku miał do sa

ń

trójk

ę

reniferów. Przez kilka ostatnich lat musiał zadowala

ć

si

ę

jednym. Mo

ż

e co

ś

wreszcie

szło ku lepszemu? Niespodziewanie zaszła zmiana. W wiecznym półmroku tajgi
pojawiła si

ę

jasna plama

ś

wiatła. Powiało ciepłem. Starzec odwrócił powoli głow

ę

.

Blask raził przez chwil

ę

jego oczy przywykłe do pełgaj

ą

cych płomyków cienkich

cerkiewnych

ś

wieczek. Przed nim stał anioł. Anioł miał trzy pary skrzydeł, biał

ą

szat

ę

,

b

ę

d

ą

c

ą

skrzy

ż

owaniem greckiej tuniki i rzymskiej togi. Na głowie szopa jasnych

włosów, a nieco wy

ż

ej dyskretnie połyskiwała aureola. Cała posta

ć

anioła ja

ś

niała i

biło od niej ciepło.

- B

ą

d

ź

pozdrowiony, biskupie Mikołaju - odezwał si

ę

go

ść

.

Starzec u

ś

miechn

ą

ł si

ę

i odruchowo poprawił swoj

ą

czapk

ę

. Z czapk

ą

działo

si

ę

co

ś

dziwnego. Zamieniała si

ę

powoli w normaln

ą

mitr

ę

biskupi

ą

. S

ą

dz

ą

c z

kształtu - katolick

ą

.

- To ty? - zapytał, maj

ą

c na my

ś

li przemian

ę

.

- Nie, o czcigodny.

Ś

wi

ę

ty Mikołaj przymkn

ą

ł oczy.

- Mikołaju...
- Mów prosz

ę

. Z czym przychodzisz?

- Wiesz, co si

ę

dzieje?

- Tak. Moje istnienie na Ziemi podlega wierze ludzi. To, jak mnie sobie

wyobra

ż

aj

ą

, determinuje mój wygl

ą

d. To, jak mocno we mnie wierz

ą

, sprawia,

ż

e

jestem słabszy lub silniejszy, A teraz jestem bardzo słaby. I czuj

ę

rozdwojenie.

- Psychiatrzy z miasteczka okre

ś

liliby to jako schizofreni

ę

bezobjawow

ą

.

- Zupełnie słusznie. Z czym przychodzisz?
- Tam na Górze... - Anioł skłonił si

ę

z szacunkiem w stron

ę

pociemniałego

nieba. - Tam na Górze uwa

ż

aj

ą

,

ż

e do

ść

ju

ż

zrobiłe

ś

. Pora odpocz

ąć

.

- To ju

ż

nie potrwa długo. Wkrótce b

ę

d

ę

mógł powróci

ć

do was. Dopóki jednak

kto

ś

we mnie wierzy, nie mog

ę

go zawie

ść

.

- Dzisiejszej nocy mo

ż

e by

ć

niewesoło.

-

Przywykłem

nara

ż

a

ć

ż

ycie

w

zaułkach

Konstantynopola.

Kilku

enkawudzistów nie przestraszy mnie.

- Prosz

ę

na siebie uwa

ż

a

ć

.

Mikołaj skin

ą

ł głow

ą

. Gdy j

ą

podniósł, anioła ju

ż

nie było. Gwizdn

ą

ł na renifery.

Przybiegły. Zawsze przychodziły, cho

ć

nie potrafił powiedzie

ć

sk

ą

d. Po prostu

przychodziły. W tym roku wygl

ą

dały do

ść

n

ę

dznie. Przykładał im dło

ń

do czół,

staraj

ąć

si

ę

przela

ć

troch

ę

własnej siły. Sam miał jej tak niewiele i coraz mniej

ka

ż

dego roku. Otarł samotn

ą

łz

ę

, która toczyła mu si

ę

po policzku. Dzi

ś

wieczorem,

je

ś

li wszystko pójdzie dobrze, odzyska cz

ęś

ciowo dawn

ą

sił

ę

. Je

ś

li wszystko pójdzie

dobrze...

Zało

ż

ył uprz

ąż

, sprawdził chom

ą

ta i orczyki, po czym strzelił z długiego bata.

Zwierz

ę

ta ruszyły posłusznie, ale ospale.

- Yjala! - zakrzykn

ą

ł, aby doda

ć

im nieco wigoru. Powoli przeszły w kłus. A

potem sanie uniosły si

ę

nad ziemi

ę

. Zaraz jednak z powrotem opadły. Ziemia

ś

ci

ą

gała. A w tym obrzydliwym ateistycznym kraju prawo powszechnego ci

ąż

enia

dawało si

ę

odczu

ć

silniej ni

ż

gdziekolwiek indziej na

ś

wiecie. Zsiadł i sprawdziwszy

płozy, strzelił ponownie z bata. Sanie ruszyły po

ś

niegu i wreszcie ci

ęż

ko wzbiły si

ę

w

powietrze. Gdzie

ś

tam zal

ś

niła pierwsza gwiazdka. To była ta noc. Nie musiał kiero-

wa

ć

, sanie same odnajdowały drog

ę

. Wsz

ę

dzie tam, gdzie był jeszcze potrzebny.

Nadleciał nad obrze

ż

a miasta. Tu pomi

ę

dzy blokami stał mały drewniany domek.

Pierwszy, w którym go oczekiwano. Gdy sanie osiadły ci

ęż

ko na ziemi, Mikołaj wzi

ą

ł

worek i zastukał do drzwi. Poczuł promieniuj

ą

cy zza nich l

ę

k. Człowiek, który

otworzył, miał w r

ę

ce nó

ż

. Był gotów go

zabi

ć

,

ale rozpoznał

ś

wi

ę

tego i nawet

u

ś

miechn

ą

ł si

ę

smutno.

- Prosz

ę

wybaczy

ć

. My

ś

lałem,

ż

e to oni.

Ż

e to ju

ż

.

Mikołaj wykonał gest r

ę

k

ą

i sanie stały si

ę

niewidoczne. Wszedł do ciepłego

domu. Przeszli ciemn

ą

sie

ń

i weszli do jasno o

ś

wietlonego pokoju. Okna zasłoni

ę

te

zostały czarnym papierem. W k

ą

cie pomieszczenia królowała niedu

ż

a choinka, a nad

ni

ą

wisiała mała ikonka. Tu dopiero w

ś

wietle Mikołaj mógł dokładniej przyjrze

ć

si

ę

gospodarzowi.

- Zmienili

ś

cie si

ę

Wisarionie Iwanowiczu.

- Bardzo si

ę

zestarzałem?

- Nie, to nie o to chodzi. Po prostu w waszych oczach nie ma ju

ż

tej dawnej

iskierki nadziei.

- Nie ma nadziei. I nie b

ę

dzie, dopóki Stalin

ż

yje.

- Mog

ę

przekaza

ć

pomy

ś

ln

ą

wiadomo

ść

. To ju

ż

tylko kilka miesi

ę

cy.

Ż

ona Wissariona, Larysa, wyszła z kuchni. Jej brwi uniosły si

ę

do góry.

- Witajcie

ś

wi

ę

ty...

- Witaj Laryso.
- Zmienili

ś

cie si

ę

. Z roku na rok macie inn

ą

twarz. Zostaj

ą

ogólne rysy, ale... A

mo

ż

e jest was wielu?

- Dobrze by było. Kształtuje mnie wyobra

ź

nia ludzi. Tak niewiele zostało ikon.

A jeszcze mniej ludzi we mnie wierzy. Larysa oparła głow

ę

na jego ramieniu.

- Ja b

ę

d

ę

wierzyła wiecznie. I nigdy nie zapomn

ę

tamtej wigilii w łagrach

Kołymy. Siadajcie, prosz

ę

, do stołu.

- Nie, dzi

ę

kuj

ę

. Musz

ę

rusza

ć

dalej. Mimo wszystko troch

ę

jeszcze zostało

wierz

ą

cych. Musz

ę

ich odwiedzi

ć

. A dla was mam podarki.

- Na có

ż

było si

ę

wykosztowywa

ć

... U

ś

miechn

ą

ł si

ę

po raz pierwszy tego

wieczora.

- Jestem

ś

wi

ę

tym Mikołajem - głos jego obni

ż

ył si

ę

do szeptu, jak gdyby

przekazywał im jak

ąś

cudown

ą

tajemnic

ę

. - Ja nie robi

ę

zakupów w Centralnym

Domu Towarowym. Dla was buty. - Wyci

ą

gn

ą

ł z worka

ś

liczne zamszowe kozaczki. -

Niech wam słu

żą

. Tylko przybrud

ź

cie je troch

ę

, zanim wyjdziecie na ulic

ę

, bo jeszcze

si

ę

przyczepi

ą

ci z NKWD. A jak wyja

ś

nicie ich pochodzenie?

- Dzi

ę

kuj

ę

- szepn

ę

ła. W oczach miała łzy.

- Dla was, Wisarionie, mam ksi

ąż

k

ę

.

- Derek Tomatow „Droga Carów" - przeczytał z okładki.
- Wydana przez białych emigrantów w Pary

ż

u. Po przeczytaniu spalcie

natychmiast, bo nie mo

ż

e si

ę

to dosta

ć

w niepowołane r

ę

ce.

- Zakopi

ę

w lesie.

- Tylko uwa

ż

ajcie. Za to idzie si

ę

od razu do piachu.

- Nie pierwszyzna mi. Szkoda,

ż

e jako

ś

wi

ę

ty nie mo

ż

ecie mi dostarczy

ć

broni

palnej.

- Ja tak

ż

e

ż

ałuj

ę

. Dzieci ju

ż

ś

pi

ą

?

- Tak.
- Nie bud

ź

cie ich.

- Wolałbym, aby ci

ę

zobaczyli

ś

wi

ę

ty Mikołaju. Inaczej mog

ą

nie uwierzy

ć

...

- Poka

żę

im si

ę

za rok. A na razie zostawi

ę

dla nich prezenty. Wyj

ą

ł z worka

lalk

ę

z porcelanow

ą

główk

ą

oraz pudełko klocków. Larysa ogl

ą

dała lalk

ę

ze

zdumieniem.

- Przepi

ę

kna. Sk

ą

d to? Mikołaj pu

ś

cił do niej oko.

- Przedrewolucyjne zapasy. Ze sklepu Jeliszejewów. No có

ż

, na mnie,

niestety, ju

ż

czas.

- Przyb

ę

dziesz do nas za rok?

- Je

ś

li b

ę

d

ę

jeszcze istniał, to przyjad

ę

. Wiara garstki osób musi by

ć

silna, aby

utrzyma

ć

mnie przy

ż

yciu. - Mrugn

ą

ł konfidencjonalnie i wydobył z kieszeni płaszcza

ameryka

ń

sk

ą

czekolad

ę

z orzechami i paczk

ę

algierskich daktyli. - Głowa do góry

-powiedział. - B

ę

dzie lepiej. - Pocałował na po

ż

egnanie Larys

ę

w czoło i wsiadł do

sanek. Wiatr zawiał momentalnie ich

ś

lady, jak gdyby nigdy ich nie było. Ale zostały

po nim prezenty. Gar

ść

rzeczy z innego

ś

wiata.

- Pami

ę

tasz tamt

ą

noc? - zapytała Larysa. - Tamt

ą

okropn

ą

noc za drutami.

- Tak. Chciałem,

ż

eby przyszedł

ś

wi

ę

ty Mikołaj i dał nam chleba. I przyszedł.

On jest prawdziwy.

- Istnieje tak długo, jak długo ludzie w niego wierz

ą

... Powinien by

ć

silniejszy...

Przecie

ż

cho

ć

pod innym imieniem i na Nowy Rok...

- Nie. To jest

ś

wi

ę

ty Mikołaj. Dziadek Mróz to komunistyczny wymysł. Wiara w

niego nie wzmocni naszego przyjaciela. Pomy

ś

l,

ż

e jeste

ś

my mał

ż

e

ń

stwem, poł

ą

czył

nas w

ę

złem przysi

ę

gi wła

ś

nie on. - My

ś

lisz,

ż

e za rok...

- Przyjdzie. Gdyby nie było

ś

wi

ę

tego Mikołaja, nie byłoby ju

ż

ż

adnej nadziei.

Wrócili do domu. W ich sercach znowu narodziły si

ę

silniejsze uczucia.

Tymczasem

ś

wi

ę

ty p

ę

dził swoimi saniami po ciemnym zimowym syberyjskim niebie.

Kolejna plamka

ś

wiatła. Opadł. Renifery zatrzymały si

ę

na pionowej

ś

cianie budynku.

Wszedł przez balkon do mieszkania. To mieszkanie było typowe a

ż

do

znudzenia, miało tylko jeden pokój, a kuchnia i łazienka były wspólne i mie

ś

ciły si

ę

na

korytarzu. Na zniszczonym fotelu drzemała staruszka. Gdy Mikołaj dotkn

ą

ł delikatnie

jej ramienia, obudziła si

ę

natychmiast.

- Przyszedłe

ś

- szepn

ę

ła.

Lustro w k

ą

cie uchwyciło jego odbicie. Staruszka była katoliczk

ą

, cho

ć

obchodziła

ś

wi

ę

ta w innym terminie. Wygl

ą

dał teraz zupełnie inaczej. Miał na sobie

czerwony płaszcz i wysok

ą

biskupi

ą

mitr

ę

. Jego worek obszyty był lamówk

ą

.

- Witajcie, Wiero Iwanowna.
- Witaj,

ś

wi

ę

ty. Co ci

ę

sprowadza? U

ś

miechn

ą

ł si

ę

.

- Naprawd

ę

nie wiecie? Wyci

ą

gn

ę

ła dło

ń

i dotkn

ę

ła go.

- A jednak to nie sen.
- Nie ma snów, które mogłyby powtarza

ć

si

ę

regularnie co rok.

- To prawda. Jak długo jeszcze? W 1918 roku wyraziłam

ż

yczenie, aby

wszystkich bolszewików diabli wzi

ę

li. Nie spieszysz si

ę

.

- Przynosz

ę

podarki. Likwidacja ustrojów społecznych nie nale

ż

y do moich

kompetencji.

- Zapytasz teraz, jakie mam inne

ż

yczenia.

- To prawda. Nie zostawiasz listów do mnie na parapecie.
- To było sto lat temu.
- Ja pami

ę

tam.

- Kochany dziewi

ę

tnasty wiek. Spraw,

ż

ebym go zobaczyła jeszcze raz. Tylko

na chwil

ę

.

- Zamknij oczy.
Siadła wygodnie i zamkn

ę

ła powieki. Poło

ż

ył jej dło

ń

na czole. Spłyn

ą

ł na ni

ą

spokojny pi

ę

kny sen. Był jesienny poranek w Samarowsku. Ulic

ą

przed jej domem

szedł niewysoki, przystojny m

ęż

czyzna w wojskowym szynelu narzuconym na

cywilne ubranie. Ostro pachniały

ś

wie

ż

a farba i ko

ń

skie p

ą

czki rozdeptane na ulicy.

Mikołaj zostawił na stoliku paczk

ę

ś

wiec, kilka pudełek zapałek, kawałek

ś

wi

ą

tecznej

szynki, paczk

ę

migdałów i trzydzie

ś

ci rubli drobnymi. Gdy wychodził przez okno, o

mały włos nie zwalił si

ę

w dół. Był bardzo osłabiony. Sanie z trudem oderwały si

ę

od

ś

ciany, a ich lot był niestabilny.

- Za rok trzeba b

ę

dzie chyba pój

ść

na piechot

ę

- powiedział sam do siebie.

Daleko przed nim płon

ę

ło słabiutkie

ś

wiatełko. Skierował renifery w tamt

ą

stron

ę

.

Niewielka, zasypana

ś

niegiem willa ze sporym ogródkiem. Zdziwił si

ę

, bo nigdy

wcze

ś

niej tu nie był. Gdy sanie wyhamowały na pokrytym

ś

niegiem dachu, Mikołaj

poczuł si

ę

wyj

ą

tkowo podle. Dom miał bardzo zł

ą

aur

ę

. Wydobył z kieszeni ko

ż

ucha

niewielk

ą

map

ę

i przez chwil

ę

porównywał j

ą

z otaczaj

ą

c

ą

go rzeczywisto

ś

ci

ą

. To był

jego przywilej, poniewa

ż

obdarowywał ludzi, mógł z całkowit

ą

pewno

ś

ci

ą

stwierdzi

ć

kto gdzie mieszka. W

ś

wietle ksi

ęż

yca na mapie jarzyły si

ę

krwistoczerwone literki.

Dom komendanta obozu pracy specjalnego przeznaczenia G.I. Workowa. Brwi

ś

wi

ę

tego uniosły si

ę

do góry, ale podszedł do komina. Niespodziewanie poczuł l

ę

k,

nie wiedział, co czeka go tam na dole. Mo

ż

e pułapka? Ale z drugiej strony

enkawudzi

ś

ci nie wierzyli w niego. Wi

ę

c to nie

ś

wiatło komendanta sprowadziło go

tutaj. Przenikn

ą

ł przez dach, bo cho

ć

od dawna nachodziły go idiotyczne my

ś

li o

wła

ż

eniu przez komin, starał si

ę

z nimi walczy

ć

. To nie był rosyjski zwyczaj. Zmateria-

lizował si

ę

na poddaszu, a

ś

ci

ś

lej mówi

ą

c, w zagraconej komórce wypełnionej

szpargałami. Po

ś

rodku pomieszczenia był kawałek miejsca. Siedział na nim mo

ż

e

dziesi

ę

cioletni chłopiec. Czytał rozsypuj

ą

c

ą

si

ę

ze staro

ś

ci ksi

ąż

k

ę

. Usłyszał kroki

ś

wi

ę

tego. Podniósł głow

ę

wystraszony i na jego twarzy odmalowało si

ę

zaskoczenie.

- Kim jeste

ś

? - wyj

ą

kał.

- Przecie

ż

wiesz - odpowiedział

ś

wi

ę

ty.

- Jeste

ś

ś

wi

ę

tym Mikołajem? Tym prawdziwym, jak w tej ksi

ąż

ce?

- Tak. Jestem prawdziwym

ś

wi

ę

tym Mikołajem. I przyszedłem dzisiaj, bo

dzisiaj jest Wigilia. Nasza prawosławna Wigilia.

- Dziadek Mróz przychodzi podobno na Nowy Rok.
- Tak. Ale on nie jest mn

ą

, a ja nie jestem nim. Jeste

ś

my jak dwie strony tej

samej monety. Obaj przynosimy podarki, ale na tym ko

ń

czy si

ę

podobie

ń

stwo. Ja

istniałem od setek lat. On pojawił si

ę

niedawno. Ja zostałem zrodzony z potrzeby

serca tych, którzy we mnie wierzyli. On powstał z chciwo

ś

ci dzieci.

- My

ś

lałem,

ż

e umarłe

ś

w czasie rewolucji.

- Ja umarłem wiele setek lat temu w Bizancjum, gdzie byłem biskupem. Mog

ę

pojawia

ć

si

ę

tu, je

ś

li jestem komu

ś

potrzebny, ale tylko tak długo, jak długo we mnie

wierz

ą

. Mo

ż

e ju

ż

za rok mnie nie b

ę

dzie. Wszystko zale

ż

y od tego, czy nadal w

wyobra

ź

ni ludzi to ja b

ę

d

ę

przynosił podarki, czy tamten. Rozumiesz? - Tak. Chc

ę

wierzy

ć

w ciebie.

- To b

ę

dzie trudniejsze, ni

ż

my

ś

lisz. Je

ś

li nie przyjd

ę

za rok, zapomnisz o

mnie.

- Nie.
- Nie zostawiam

ś

ladów w kurzu. Tak jest zreszt

ą

chyba lepiej.

- Przyszedłe

ś

, bo przeczytałem t

ę

ksi

ąż

k

ę

i zat

ę

skniłem?

- Przyszedłem dlatego,

ż

e we mnie uwierzyłe

ś

. Je

ś

li przestaniesz we mnie

wierzy

ć

, nie trafi

ę

tu po raz drugi. Chcesz prezent materialny czy niematerialny?

- Jakie mog

ą

by

ć

prezenty niematerialne?

- Mog

ę

zesła

ć

na ciebie dobre sny. Mog

ę

sprawi

ć

,

ż

e rozwin

ą

si

ę

twoje

artystyczne zdolno

ś

ci. Chłopiec zamy

ś

lił si

ę

.

- Mój ojciec jest bardzo złym człowiekiem
- Tak. Cho

ć

bywaj

ą

jeszcze gorsi.

- Podaruj mi ksi

ę

g

ę

, która nazywa si

ę

Biblia. Chc

ę

si

ę

z niej uczy

ć

, jak

ż

y

ć

.

Mikołaj popatrzył na le

żą

c

ą

na ziemi ksi

ąż

k

ę

. Była to przed-rewolucyjna

ksi

ąż

eczka dla dzieci z kolorowymi obrazkami i umoralniaj

ą

cymi opowiastkami.

Skin

ą

ł głow

ą

. Z worka wyj

ą

ł niewielk

ą

Bibli

ę

w skórzanej oprawie.

- Nie.oczekuj,

ż

e ta ksi

ę

ga odpowie na wszystkie twoje pytania.

- Postaram siej

ą

przeczyta

ć

i zrozumie

ć

. Ukryj

ę

j

ą

dobrze.

- Wesołych

ś

wi

ą

t — szepn

ą

ł.

- Wesołych

ś

wi

ą

t — odpowiedział chłopiec, tul

ą

c ksi

ę

g

ę

do siebie.

Mikołaj znikn

ą

ł i zmaterializował si

ę

na dachu. Wysilił pami

ęć

. Jak to było

przed rewolucj

ą

? Je

ź

dził wówczas po Ziemi i pukał do drzwi domów. Wzdrygn

ą

ł si

ę

,

czasy si

ę

zmieniaj

ą

. Wyj

ą

ł z kieszeni zegarek i popatrzył na niego, nadal było troch

ę

po dziewi

ą

tej. Nagle spostrzegł co

ś

jeszcze. Nie potrzebował wcze

ś

niej zegarka.

Zegarek był zrobiony ze złota, a na kopercie miał przylutowany platynowy monogram.
Mikołaj nie wiadomo sk

ą

d uzyskał niespodziewanie pewno

ść

,

ż

e jest to zegarek

ostatniego cara. Wstrz

ą

sn

ą

ł głow

ą

, a potem potrz

ą

sn

ą

ł zegarkiem. Co

ś

rozbłysło w

mroku, gdzie

ś

tam w ciemno

ś

ci płon

ę

ło słabe

ś

wiatełko. Strzelił z bata i renifery

niech

ę

tnie przeszły w kłus. Niewielka wal

ą

ca si

ę

lepianka stała samotnie pomi

ę

dzy

porzuconymi

ż

elbetowymi konstrukcjami na drugim ko

ń

cu miasta. Nie znał tego

miejsca, nigdy wcze

ś

niej tu nie był. Zapukał do drzwi, ale nikt nie otworzył. Po chwili

zastanowienia nacisn

ą

ł klamk

ę

i wszedł w ciemno

ść

. Jedyny lokator lepianki le

ż

ał na

podłodze i cierpiał na

delirium tremens.

Na jednej ze

ś

cian pysznił si

ę

lekko

ś

ciekaj

ą

c

farb

ą

wielki fresk przedstawiaj

ą

cy Mikołaja patrz

ą

cego na zegarek. Mikołaj pochylił

si

ę

nad le

żą

cym i wyci

ą

gn

ą

ł mu z kieszeni paszport.

- Kokuszew-Mirski - przesylabizował. - Znaczit szlachcic. Jakim cudem on si

ę

uchował?

Z zamy

ś

lenia wyrwał go grzmot kilku pi

ęś

ci w drzwi. Nie zd

ąż

ył si

ę

ruszy

ć

, jak

wdarli si

ę

do

ś

rodka. Było ich trzech, ubrani w skórzane płaszcza, palili

biełomorkanały i trzymali w dłoniach pistolety z oksydowanymi lufami. Stan

ę

li przed

nim.

- Wasze dokumenty, obywatelu - zarz

ą

dał ten najwa

ż

niejszy.

- Nie mam dokumentów. Jestem

ś

wi

ę

tym Mikołajem. - Rozpłyn

ą

ł si

ę

w

powietrzu na ich oczach.

Nie wierzyli w niego. Nie mogli go widzie

ć

. Trzej bezpieczniacy bluzn

ę

li

stekiem straszliwych przekle

ń

stw. Zaraz te

ż

zabrali si

ę

do cucenia le

żą

cego na

podłodze malarza. Nie udało im si

ę

to do ko

ń

ca. Gdy wywlekali go za nogi na

zewn

ą

trz na wiatr i mróz, malarz otworzył oczy. Spostrzegł

ś

wi

ę

tego, ale jego

zamroczony umysł nie odnotował tego faktu. Mikołaj powoli wyszedł z lepianki i
wsiadł do sa

ń

. Wzniósł si

ę

do góry, tam gdzie wiatr wirował w ciemno

ś

ci. Nikt wi

ę

cej

nie oczekiwał go tej nocy? A potem spostrzegł gdzie

ś

daleko słabe

ś

wiatełko. Mi

ę

dzy

nim a

ź

ródłem

ś

wiatła po

ś

ród drzew parku co

ś

si

ę

czaiło. Mikołaj nie miał problemów

z widzeniem w ciemno

ś

ci, ale to co

ś

wygl

ą

dało jak bezkształtna plama czerni. Nigdy

wcze

ś

niej nie widział czego

ś

takiego z bliska, cho

ć

czasami podobne plamy

przetaczały si

ę

gdzie

ś

na kraw

ę

dzi jego pola widzenia. Nie był specjalnie ciekaw, co

to mo

ż

e by

ć

, ale nie mógł tego wymin

ąć

. Czasami bywa tak w snach,

ż

e co

ś

stanie

nam na drodze i w któr

ą

kolwiek stron

ę

by

ś

my si

ę

obrócili, zawsze jest dokładnie

przed nami. Sanie opadały pro

ś

ciutko w tamtym kierunku, jak

ć

ma lec

ą

ca w stron

ę

płomienia

ś

wiecy. Gdy dotkn

ę

ły ziemi i zatrzymały si

ę

, Mikołaj zrozumiał,

ż

e tu

ko

ń

czy si

ę

jego droga. Przed nim w

ś

nie

ż

nej zadymce stały inne sanie. Renifery do

nich zaprz

ęż

one były znacznie tłu

ś

ciejsze i było ich cztery. Zeskoczył w gł

ę

boki

ś

nieg

i wydobywszy z worka ozdobny nó

ż

do papieru, jednym ruchem odci

ą

ł uprz

ąż

uwalniaj

ą

c swoje.

- Uciekajcie kochane - powiedział. Renifery stały i dopiero gdy powtórzył

rozkaz, znikn

ę

ły w ciemno

ś

ciach. Tamte sanie jak gdyby na to czekały, podjechały

bli

ż

ej. Zeskoczył z nich

Dziadek Mróz. Byli podobni do siebie, gdyby nie pewne szczegóły stroju, nikt

nie domy

ś

liłby si

ę

, który jest który.

- No i spotkali

ś

my si

ę

wreszcie - powiedział Dziadek Mróz wypluwaj

ą

c

niedopałek biełamorkanała na

ś

nieg.

- Spotkali

ś

my si

ę

. Dlaczego? Przecie

ż

twoja wachta sko

ń

czyła si

ę

kilka dni

temu. Wr

ę

czasz prezenty na Nowy Rok, a ja na Bo

ż

e Narodzenie. Na prawosławne

Bo

ż

e Narodzenie.

- Widzisz, towarzysz Lenin wpadł na pomysł,

ż

eby storpedowa

ć

t

ę

ostatni

ą

lini

ę

twojej obrony. Od tej pory b

ę

d

ę

przynosił prezenty tak

ż

e za ciebie. Pchn

ą

ł

ś

wi

ę

tego w

ś

nieg. Podszedł do jego sanek i porwawszy worek, wysypał jego

zawarto

ść

na drog

ę

. W

ś

wietle latarni zal

ś

niły agatowe broszki, drewniane pude-

łeczka, mosi

ęż

ne ikonki podró

ż

ne, zafurkotały kartki starych, wydanych przed

rewolucj

ą

ksi

ąż

ek. Dziadek Mróz z pogard

ą

kopn

ą

ł lalk

ę

o porcelanowej główce.

- Stara tandeta - powiedział.

Ś

wi

ę

ty usiłował si

ę

podnie

ść

, ale kolejne

pchni

ę

cie obaliło go na ziemi

ę

.

- Wiesz, co teraz jest modne? - zapytał Dziadek Mróz z pogard

ą

w głosie. -

Patrz!

Ze swoich sa

ń

zdj

ą

ł worek i rozsupławszy go uchylił materiał, aby le

żą

cy mógł

zobaczy

ć

jego zawarto

ść

. Misie, plastikowe lalki, czołgi, drewniane pistolety.

- Nie wolno tak - szepn

ą

ł Mikołaj ostatkiem sił. - Zabawki militarne pobudzaj

ą

agresj

ę

...

- I bardzo dobrze. Nikomu nie potrzebne takie ciepłe kluski jak przed

rewolucj

ą

. Tworzymy nowy naród. Społecze

ń

stwo, które poprowadzi rewolucj

ę

ś

wiatow

ą

, które b

ę

dzie wdeptywało wrogów w ziemi

ę

.

Zza sa

ń

wyszedł m

ęż

czyzna w szarym garniturze z czapk

ą

wci

ś

ni

ę

t

ą

na łys

ą

głow

ę

.

- Widzisz? - zapytał Dziadek Mróz. - To jest przyszło

ść

. Wiecznie

ż

ywy Lenin.

Lenin i ja. A ty ju

ż

si

ę

sko

ń

czyłe

ś

. Nikomu nie jeste

ś

potrzebny. Słyszysz? Nikomu.

- Kto

ś

mnie jednak potrzebuje...

Dziadek Mróz wyj

ą

ł z kieszeni płaszcza rewolwer. Rewolwer był drewniany,

ale nabito go cał

ą

nienawi

ś

ci

ą

, jaka zakumulowała si

ę

podczas licznych zabaw w

wojn

ę

. Wycelował w

ś

wi

ę

tego i poci

ą

gn

ą

ł za spust. Plastikowa kula przebiła płaszcz i

zagł

ę

biła si

ę

w ciało. Mikołaj poczuł rozdzieraj

ą

cy ból.

Zacharczał.

-

Ż

egnajcie, towarzyszu

ś

wi

ę

ty Mikołaju - rzucił sarkastycznie Lenin, gramol

ą

c

si

ę

do sa

ń

uzurpatora. - Takie s

ą

prawa doboru naturalnego. Słabszy musi odej

ść

.

Sanie odjechały i tylko w ciemno

ś

ciach pozostał stos drobiazgów rozsypanych

na

ś

niegu. Mikołaj z trudem podniósł si

ę

z ziemi i zgrabiał

ą

r

ę

k

ą

wydłubał kul

ę

spod

kaftana. Była tak gor

ą

ca od nienawi

ś

ci,

ż

e oparzyła mu r

ę

k

ę

, wi

ę

c cisn

ą

ł j

ą

daleko w

ś

nieg. Czuł strumyczek krwi spływaj

ą

cy mu pod kaftanem.

- Przecie

ż

nie zabij

ą

umarłego - powiedział sam do siebie.

Od razu poczuł si

ę

silniejszy, do tego miał jeszcze zadanie do wykonania na t

ę

noc. Ruszył w drog

ę

. Szedł przez las twardo wybijaj

ą

c stopami werble na lekko ubitej

kołami pojazdów warstwie skamieniałego od mrozu

ś

niegu. Ale droga była daleka, a

on z ka

ż

dym krokiem tracił siły, ale przecie

ż

w ko

ń

cu dotarł do niewielkiej ziemianki

oddalonej o spory kawał od drogi. Pami

ę

tał dobrze to miejsce, tu ukrywał si

ę

od dwu

lat młody chłopak, dezerter z Czerwonej Armi, dlatego bez obawy zapukał do drzwi.
Otworzono mu. Obok chłopaka stała bosa dziewczyna. Na widok

ś

wi

ę

tego otworzyła

szeroko oczy.

- Mitia!
- Przecie

ż

ci mówiłem, moja droga,

ż

e

ś

wi

ę

ty Mikołaj naprawd

ę

istnieje.

Wejd

ź

cie prosz

ę

.

Weszli do wn

ę

trza izby. Paliło si

ę

tu kilka

ś

wiec. W najdalszym k

ą

cie wisiała

niewielka ikonka. Choinki nie było, tylko na krzywym stole poło

ż

ono

ś

wierkow

ą

gał

ąź

ozdobion

ą

bombkami.

- Pokój wam - powiedział Mikołaj.
- To b

ę

dzie trudne - u

ś

miechn

ą

ł si

ę

Mitka. - Pozwól Mikołaju,

ż

e ci

przedstawi

ę

. To moja dziewczyna Daria Iwanowna.

- Bardzo mi miło.
- Jeste

ś

naprawd

ę

ś

wi

ę

tym Mikołajem? - zapytała.

-Tak.
- Oczywi

ś

cie,

ż

e tak - po

ś

pieszył z zapewnieniem jej chłopak. - Zreszt

ą

zaraz

ci udowodni

ę

.

Z niewielkiej półki

ś

ci

ą

gn

ą

ł rozsypuj

ą

cy si

ę

przedrewolucyjny modlitewnik i

otworzył go na ilustracji przedstawiaj

ą

cej ikon

ę

ś

wi

ę

tego Mikołaja ze Znamienieje.

Dziewczyna pobladła i cofn

ę

ła si

ę

. O krok. Twarz go

ś

cia wolno i z niejakim wysiłkiem

zmieniła si

ę

i była teraz identyczna z podobizn

ą

z ksi

ąż

ki. Młodzieniec zamkn

ą

ł

ksi

ąż

k

ę

i twarz

ś

wi

ę

tego zacz

ę

ła powoli wraca

ć

do poprzedniego wygl

ą

du.

U

ś

miechn

ę

li si

ę

obaj. Dezerter i go

ść

.

- Tak to wygl

ą

da. Mam dla was podarki.

- Podarki? - zdziwiła si

ę

.

- Dzisiaj Wigilia.
Otworzył worek. Z wn

ę

trza wydobył podniszczony nieco paszport.

- Dla was - wr

ę

czył go Mitce. - Nowe dokumenty. I jeszcze co

ś

— podał mu

niewielki złoty kluczyk.

- Moskwa, ulica Niekrasowa cztery, mieszkania osiem. Na now

ą

drog

ę

ż

ycia.

- Co to znaczy?
- Mieszkanie. Dla was.
- Ale ja nie...

- Wszyscy s

ą

siedzi za

ś

wiadczy

ć

mog

ą

,

ż

e mieszkałe

ś

tam od dziesi

ę

ciu lat,

pi

ęć

lat temu twoi rodzice pojechali do Wołogdy i zostałe

ś

sam na gospodarstwie.

Jeste

ś

studentem politechniki. Indeks i grafik zaj

ęć

masz w szafce pod radiem. Kefir

w lodówce.

- Jakim cudem... - zacz

ę

ła dziewczyna.

- To noc cudownych wydarze

ń

. Niech zostanie na zawsze w waszej pami

ę

ci.

W Rosji zostało ju

ż

bardzo niewielu porz

ą

dnych ludzi. Musimy o nich dba

ć

. A dla

ciebie duszko - pogrzebał w worku i wyj

ą

ł niedu

żą

, pi

ę

kn

ą

gruzi

ń

sk

ą

ikon

ę

malowan

ą

na tombakowej blasze. - Twoja patronka. Niech ci przynosi szcz

ęś

cie w pracy, bo o

to w

ż

yciu osobistym nie musisz si

ę

martwi

ć

- wskazał gestem na byłego dezertera.

- Odwied

ź

nas za rok - poprosił Mitia.

- Obawiam si

ę

,

ż

e nie zdołam. Tak niewielu ludzi we mnie wierzy. Moja moc

słabnie.

- Ja od dzisiaj wierz

ę

w ciebie — szepn

ę

ła Daria. - B

ę

d

ę

na ciebie czekała,

nawet je

ś

li nie przyjdziesz.

Posłał im smutny u

ś

miech i wyszedł w ciemno

ść

. Spadło z niego całe napi

ę

cie

tej szczególnej nocy. Obdarował ich. Teraz był ju

ż

tylko człowiekiem. Nikt na niego

nie czekał. Las był pusty i zimny. Szedł naprzód. Szedł wiele godzin. A potem upadł
w

ś

nieg.

Protokół ogl

ę

dzin zwłok

Dnia dziesi

ą

tego stycznia br. patrol milicji natkn

ą

ł si

ę

na drodze prowadz

ą

cej z

miasta do opuszczonej kopalni miedzi na zwłoki m

ęż

czyzny. Denat ubrany był w

niekompletny strój Dziadka Mro

żą

, tj. płaszcz z aksamitu (czerwony), lask

ę

oraz

płask

ą

czerwon

ą

czapk

ę

w kształcie miski. Brod

ę

miał naturaln

ą

. Wiek, z wygl

ą

du

około stu lat. Przy ciele nie znaleziono

ż

adnych dokumentów ani innych papierów

mog

ą

cych pozwoli

ć

na identyfikacj

ę

. Przy zmarłym le

ż

ał worek wypełniony wysoce

kontrrewolucyjnymi przedmiotami, tj. ksi

ąż

kami wydanymi przed wprowadzeniem

władzy ludowej, w tym cz

ęść

o tematyce zabobonu religijnego, portrety oleodrukowe

ostatniego cara, ikony podró

ż

ne, zabytkowe lalki etc. /szczegółowy spis w

zał

ą

czeniu/. W kieszeniach denata znaleziono złoty zegarek z monogramem

ostatniego cara, klucz od kłódki oraz siedem rubli dwadzie

ś

cia jeden kopiejek

bilonem. Zegarek i pieni

ą

dze zabezpieczono oddzielnie. Przypuszczalna przyczyna

ś

mierci - zamarzni

ę

cie.