dr Magdalena Arczewska

Uniwersytet Warszawski

Analiza projektów regionalnych programów operacyjnych na lata 2014-

2020 w aspekcie możliwości uwzględnienia w ich treści implementacji

poradnictwa prawnego i obywatelskiego

1. Wprowadzenie

W 2012 roku rozpoczęła się realizacja projektu systemowego Ministerstwa Pracy i Polityki

Społecznej Opracowanie kompleksowych i trwałych mechanizmów wsparcia dla poradnictwa

prawnego i obywatelskiego w Polsce. Celem Projektu jest stworzenie warunków

sprzyjających rozwojowi bezpłatnego poradnictwa prawnego i obywatelskiego. Będzie on

wdrażany do 2014 roku, jego liderem jest Departament Pożytku Publicznego Ministerstwa

Pracy, a partnerami są: Fundacja Uniwersyteckich Poradni Prawnych, Instytut Prawa i

Społeczeństwa INPRIS, Instytut Spraw Publicznych oraz Związek Biur Porad Obywatelskich.

Projekt jest realizowany w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki i dofinansowany z

Europejskiego Funduszu Społecznego

1

.

Już w grudniu 2012 roku organizacje zrzeszone w Platformie Współpracy Organizacji

Poradniczych

2

skupiającej blisko czterdzieści organizacji pozarządowych i studenckich

poradni prawnych świadczących bezpłatne poradnictwo prawne i obywatelskie, wystosowały

do Elżbiety Bieńkowskiej, Ministra Rozwoju Regionalnego stanowisko dotyczące projektu

Założeń Umowy Partnerstwa z dnia 5 listopada 2012 roku

3

. Organizacje skupione w

Platformie Współpracy uznały bowiem za istotne, aby poradnictwo prawne i obywatelskie

znalazło odpowiednie miejsce w pracach nad kształtem nowego okresu programowania

4

. Z

kolei w kwietniu 2013 roku organizacje zrzeszone w Platformie Współpracy skierowały

                                                            

1

http://www.isp.org.pl/pracowanie-kompleksowych-i-trwalych-mechanizmow-wsparcia-prawnego-dla-

poradnictwa-prawnego-i-obywate,821.html

2

Platforma Współpracy Organizacji Poradniczych powstała w ramach Programu „Obywatel i Prawo” Polsko-

Amerykańskiej Fundacji Wolności realizowanego przez Instytut Spraw Publicznych

 

3

Umowa Partnerstwa jest dokumentem określającym kierunki interwencji w latach 2014-2020 trzech polityk

unijnych w Polsce – Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej, Wspólnej Polityki Rybołówstwa. Dokument
ten powstał na bazie Założeń Umowy Partnerstwa 2014-2020 przyjętych przez Radę Ministrów w dniu 15
stycznia 2013 roku. Przygotowując projekt umowy wzięto pod uwagę zapisy unijnych i krajowych dokumentów
strategicznych, dotychczasowe doświadczenia związane z wdrażaniem perspektywy 2004-2006 oraz 2007-2013.

4

Stanowisko Platformy Współpracy Organizacji Poradniczych do Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 14

grudnia 2012 roku

podobne stanowisko do Marszałków poszczególnych województw, zwracając w nim uwagę

na rolę poradnictwa prawnego i obywatelskiego w kontekście realizacji celów nowej

perspektywy finansowej Unii Europejskiej na lata 2014-2020

5

.

Poradnictwo prawne i obywatelskie definiowane jest jako bezpłatne i systematyczne

zapewnianie obywatelom wiedzy o przysługujących im prawach, tak aby potrafili w aktywny

i skuteczny sposób rozwiązywać swoje problemy z prawem oraz te występujące w relacjach z

administracja publiczną, a także podejmować działania na rzecz pożądanych społecznie

zmian

6

. Jak wynika z ogólnopolskich badań poradnictwa prawnego i obywatelskiego w

Polsce, przeprowadzonych przez Instytut Spraw Publicznych, obecnie w Polsce działa

kilkaset niepublicznych podmiotów świadczących poradnictwo prawne i obywatelskie, ale dla

około dwóch trzecich z nich poradnictwo nie jest głównym obszarem działalności. Do tych

podmiotów, dla których poradnictwo jest głównym celem działania, należą przede wszystkim

Biura Porad Obywatelskich, Studenckie Poradnie Prawne oraz niektóre organizacje

pozarządowe. Należy zaznaczyć, iż poradnictwo świadczone jest także przez podmioty

publiczne, takie jak instytucje pomocy społecznej, biura poselskie i senatorskie, Państwową

Inspekcję Pracy, sądy czy też powiatowych rzeczników praw konsumentów, lecz jedynie dla

co piątej z takich instytucji poradnictwo jest głównym obszarem aktywności

7

.

Warto podkreślić, iż bariery w korzystaniu z pomocy prawnej wynikają przede

wszystkim z niskiej świadomości i wiedzy prawnej i obywatelskiej Polaków, braku wiedzy o

istnieniu takiej możliwości, stresu sytuacyjnego oraz negatywnych doświadczeń nabytych w

kontakcie z instytucjami świadczącymi pomoc prawną. Podstawową słabością

funkcjonującego systemu poradnictwa jest niedobór środków finansowych, co przekłada się

na słabe warunki lokalowe i materialne. Wśród zagrożeń poradnictwa należy wskazać także

na brak spójnej polityki państwa, która tworzyłaby warunki przyjazne dla rozwoju

poradnictwa. Odpowiedzią na te problemy byłoby między innymi uwzględnienie poradnictwa

prawnego i obywatelskiego w kontekście realizacji celów nowej perspektywy finansowej Unii

Europejskiej na lata 2014-2020

8

.

Celem niniejszego raportu jest analiza treści projektów regionalnych programów

operacyjnych na lata 2014-2020 lub założeń do projektów w aspekcie uwzględnienia bądź

możliwości uwzględnienia w ich treści implementacji poradnictwa prawnego i

                                                            

5

Stanowisko Platformy Współpracy Organizacji Poradniczych do Marszałków Województw z dnia 26 kwietnia

2013 roku

6

http://ppio.zbpo.org.pl/pages/strona-glowna/o-nas/

7

A. Peisert, T. Schimanek, M. Waszak, A. Winiarska (red.): Poradnictwo prawne i obywatelskie w Polsce. Stan

obecny i wizje przyszłości, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2013, s. 15 – 16

8

Ibidem, s. 19

obywatelskiego. Raport ten ma ponadto na celu sformułowanie rekomendacji dotyczących

tego, w jakich celach, priorytetach i kierunkach działań może być uwzględniane poradnictwo

prawne i/lub obywatelskie w regionalnych programach operacyjnych, niezależnie od regionu

(rekomendacje ogólne) oraz w jakich celach, priorytetach i kierunkach działań specyficznych

dla danego regionalnego programu operacyjnego może być uwzględnione powyższe

poradnictwo. Poniższa tabela zawiera zestawienie dokumentów, które poddano analizie na

potrzeby niniejszego raportu:

Tabela 1. Projekty regionalnych programów operacyjnych na lata 2014-2020 poddane analizie

Województwo

Nazwa dokumentu

Dolnośląskie

Załącznik do uchwały nr 3678/IV/13
Zarządu Województwa Dolnośląskiego z
dnia 12 marca 2013 roku: Założenia
Regionalnego Programu Operacyjnego dla
województwa dolnośląskiego na lata 2014 –
2020.

Kujawsko-pomorskie

Kujawsko-Pomorski Regionalny Program
Operacyjny na lata 2014 – 2020. Projekt 1.0.
Załącznik do Uchwały nr 24/932/13 Zarządu
Województwa Kujawsko-Pomorskiego z
dnia 19 czerwca 2013 roku, Toruń czerwiec
2013r.

Lubelskie

Wstępny projekt Regionalnego Programu
Operacyjnego Województwa Lubelskiego na
lata 2014 – 2020, Urząd Marszałkowski
Województwa Lubelskiego w Lublinie,
Departament Regionalnego Programu
Operacyjnego, maj 2013r.

Lubuskie

Materiał roboczy. Założenia Regionalnego
Programu Operacyjnego – Lubuskie 2020,
Departament Rozwoju Regionalnego i
Współpracy Zagranicznej, Wydział ds.
regionalnego Programu Operacyjnego na lata
2014 –2020, kwiecień 2013r.

Łódzkie

Założenia do Regionalnego Programu
Operacyjnego dla Województwa Łódzkiego
na lata 2014 – 2020, Urząd Marszałkowski
Województwa Łódzkiego.

Małopolskie

Założenia Regionalnego Programu
Operacyjnego dla Województwa
Małopolskiego na lata 2014 – 2020, Wersja
1.0, Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 939/13
Zarządu Województwa Małopolskiego z dnia
18 lipca 2013 r.

Mazowieckie

Regionalny Program Operacyjny
Województwa Mazowieckiego na lata 2014

– 2020, Projekt 1.1., Urząd Marszałkowski
Województwa Mazowieckiego w
Warszawie, Warszawa luty 2013r.

Opolskie

Regionalny Program Operacyjny
Województwa Opolskiego 2014 – 2020.
Projekt przeznaczony do konsultacji
społecznych, wersja nr 1, Opole lipiec 2013r.

Podkarpackie

Projekt Regionalnego Programu
Operacyjnego Województwa
Podkarpackiego na lata 2014-2020,
Załącznik do Uchwały Nr 229/5422/13
Zarządu Województwa Podkarpackiego w
Rzeszowie z dnia 30 kwietnia 2013 r.

Podlaskie

Zarys Regionalnego Programu Operacyjnego
na lata 2014 – 2020 dla Województwa
Podlaskiego

Pomorskie

Zarys projektu Regionalnego Programu
Operacyjnego dla Województwa

Pomorskiego na lata 2014 – 2020, Załącznik
nr 1 do uchwały nr 641/256/13 Zarządu
Województwa Pomorskiego z dnia 7 czerwca
2013 r.

Śląskie

Wstępny projekt Regionalnego Programu
Operacyjnego Województwa Śląskiego na
lata 2014-2020, Załącznik nr 1 do Uchwały
Nr 3620/219/IV/2012 Zarządu Województwa
Śląskiego z dnia 21 grudnia 2012 r.

Świętokrzyskie

Regionalny Program Operacyjny
Województwa Świętokrzyskiego na lata
2014 – 2020, wersja robocza do dalszych
prac, maj 2013r.

Warmińsko-mazurskie

Strategiczne uwarunkowania regionalnych
programów operacyjnych w ramach
perspektywy finansowej UE 2014 -2020, stan
na wrzesień 2012r. oraz Strategia rozwoju
województwa warmińsko – mazurskiego do
roku 2020

Wielkopolskie

Regionalny Program Operacyjny
Wielkopolska 2014+, wersja 2.0, Poznań, 10
maja 2013 r.

Zachodniopomorskie

Założenia do Regionalnego Programu
Operacyjnego Województwa
Zachodniopomorskiego na lata 2014-2020,
Perspektywa finansowa 2014 – 2020, stan
przygotowań na poziomie europejskim,
krajowym i regionalnym, Szczecin, 20 marca
2013 r.

Źródło: Opracowanie własne

Wyżej wymienione dokumenty zostały pozyskane ze stron internetowych Urzędów

Marszałkowskich, bądź przesłane drogą elektroniczną bezpośrednio od przedstawicieli

departamentów odpowiedzialnych za przygotowanie regionalnych programów operacyjnych

w poszczególnych Urzędach Marszałkowskich, wówczas gdy projekty te nie były dostępne na

stronach internetowych. Mimo wystosowania pisemnej prośby, udostępnienia projektu

odmówił Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego, który nie skierował go jak dotąd

do konsultacji społecznych, ani też nie upublicznił założeń programu. Z kolei Urząd

Marszałkowski Województwa Warmińsko-Mazurskiego nie odniósł się do pisemnej prośby o

udostępnienie projektu programu do analizy. Analizę w odniesieniu do tych regionów oparto

na projektach RPO i dokumentach pozyskanych bezpośrednio z Ministerstwa Rozwoju

Regionalnego.

2. Ogólne informacje o projektach regionalnych programów obywatelskich poddanych

analizie

2.1. Województwo Dolnośląskie

Podstawę analizy w odniesieniu do województwa dolnośląskiego stanowią czterostronicowe

Założenia Regionalnego Programu Operacyjnego dla województwa dolnośląskiego na lata

2014 – 2020, będące załącznikiem do uchwały nr 3678/IV/13 Zarządu Województwa

Dolnośląskiego z dnia 12 marca 2013 roku. Głównym celem programu w świetle jego założeń

jest rozwój gospodarki i społeczeństwa Dolnego Śląska przy wykorzystaniu endogenicznych

zasobów regionu poprzez zwiększenie konkurencyjności i innowacyjności gospodarki,

trwałego i zrównoważonego rozwoju regionu sprzyjającego wzrostowi zatrudnienia,

włączeniu społecznemu i podniesieniu jakości życia mieszkańców Dolnego Śląska

9

. Cele

szczegółowe programu określono jako: Wzrost konkurencyjności i rozwój gospodarki

Dolnego Śląska w oparciu o badania, innowacje infrastrukturę ICT oraz konkurencyjność

przedsiębiorstw (1), Wzrost efektywności energetycznej i transportowej oraz poprawa stanu

środowiska naturalnego Dolnego Śląska poprzez inwestycje w infrastrukturę wspierającą

gospodarkę efektywniej korzystającą z zasobów regionu (2), Podniesienie poziomu

zatrudnienia, spójności społecznej i poziomu edukacji na Dolnym Śląsku (3). Ponadto w

treści założeń do programu wskazano planowane konstrukcje osi priorytetowych:

                                                            

9

  Załącznik do uchwały nr 3678/IV/13 Zarządu Województwa Dolnośląskiego z dnia 12 marca 2013 roku:

Założenia Regionalnego Programu Operacyjnego dla województwa dolnośląskiego na lata 2014 – 2020, s.1
 



Oś priorytetowa 1: Przedsiębiorstwa i innowacje (proponowana alokacja – 22%

EFRR)



Oś priorytetowa 2: Technologie informacyjno-komunikacyjne (proponowana alokacja

– 5% EFRR)



Oś priorytetowa 3: Gospodarka niskoemisyjna (proponowana alokacja – 15% EFRR)



Oś priorytetowa 4: Środowisko i zasoby (proponowana alokacja – 10% EFRR)



Oś priorytetowa 5: Transport (proponowana alokacja – 35% EFRR)



Oś priorytetowa 6: Infrastruktura społeczna (proponowana alokacja – 10% EFRR)



Oś priorytetowa 7: Kadry dla gospodarki (proponowana alokacja – 482% EFS)



Oś priorytetowa 8: Włączenie społeczne (proponowana alokacja – 24% EFS)



Oś priorytetowa 9: Edukacja i nauka (proponowana alokacja – 24% EFS)



Oś priorytetowa 10: Pomoc techniczna (proponowana alokacja – 3% EFRR, 4% EFS)

2.2. Województwo Kujawsko-pomorskie

W województwie Kujawsko-pomorskim na potrzeby kolejnego okresu programowania

opracowano ponad stustronicowy projekt Kujawsko-Pomorskiego Regionalnego Programu

Operacyjnego na lata 2014 – 2020, stanowiącego załącznik do Uchwały nr 24/932/13 Zarządu

Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 19 czerwca 2013 roku. W rozdziale pierwszym

projektu programu przedstawiono przebieg przygotowania programu oraz jego konsultacji,

przebieg ewaluacji ex-ante oraz opisano postępowanie w sprawie strategicznej oceny

oddziaływania na środowisko. Rozdział drugi zawiera diagnozę społeczno-gospodarczą

województwa w odniesieniu do sfery społecznej, gospodarczej, środowiskowej oraz

konkurencyjności województwa. Z kolei rozdział trzeci obejmuje analizę wyzwań, potrzeb i

potencjałów z uzasadnieniem wyboru celów tematycznych. Rozdział czwarty dotyczy

spójności programu z dokumentami krajowymi i regionalnymi.

Rozdział piąty odnosi się do strategii inwestycyjnej programu, określa cele programu,

układ celów tematycznych i priorytetów inwestycyjnych, a także rozkład środków z

uzasadnieniem. Celem strategicznym Kujawsko-Pomorskiego Regionalnego

 

Programu

Operacyjnego na lata 2014 - 2020 jest dążenie do realizacji hasła: „Województwo kujawsko-

pomorskie konkurencyjnym i innowacyjnym regionem Europy”. Cel ten jest zgodny z trzema

priorytetami dokumentu „Europa 2020 – strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego

rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu”, tj.: rozwój inteligentny, rozwój

zrównoważony oraz rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu. Ponadto w programie

wskazano konieczność dążenia do osiągnięcia celów szczegółowych: Wzrost

konkurencyjności gospodarki (1), Podniesienie atrakcyjności województwa (2), Poprawa

jakości życia mieszkańców (3)

10

.

Rozdział szósty obejmuje natomiast opis osi tematycznych programu:



Oś priorytetowa 1. Budowa innowacyjności regionu poprzez działalność B+R

(badania i rozwój) przedsiębiorstw



Oś priorytetowa 2. Wzmocnienie konkurencyjności gospodarki regionu



Oś priorytetowa 3. Cyfrowy region



Oś priorytetowa 4. Gospodarka niskoemisyjna



Oś priorytetowa 5. Dostosowanie do zmian klimatu



Oś priorytetowa 6. Region przyjazny środowisku



Oś priorytetowa 7. Spójność wewnętrzna i dostępność zewnętrzna regionu



Oś priorytetowa 8. Edukacja i zatrudnienie



Oś priorytetowa 9. Solidarne społeczeństwo



Oś priorytetowa 10. Solidarne społeczeństwo



Oś priorytetowa 11. Polityka miejska



Oś priorytetowa 12. Rozwój lokalny kierowany przez społeczność



Oś priorytetowa 13. Pomoc techniczna



Oś priorytetowa 14. Pomoc techniczna

Rozdział siódmy stanowi opis planu finansowego programu, rozdział ósmy system

koordynacji, rozdział dziewiąty warunkowość ex-ante, natomiast rozdział dziesiąty dotyczy

warunkowości wdrażania programu. Wreszcie, rozdział jedenasty obejmuje opis zmniejszenia

obciążeń administracyjnych beneficjentów.

2.3. Województwo Lubelskie

Podstawę analizy w odniesieniu do województwa dolnośląskiego stanowi dwustustronicowy

Wstępny projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata

2014 – 2020, opracowany przez Departament Regionalnego Programu Operacyjnego Urzędu

Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego w Lublinie w maju 2013 roku. W rozdziale

pierwszym programu, który zostanie opracowany na dalszym etapie prac, przedstawiony

zostanie przebieg przygotowania programu oraz zaangażowania partnerów. Rozdział drugi

                                                            

10

 Kujawsko-Pomorski Regionalny Program Operacyjny na lata 2014 – 2020. Projekt 1.0. Załącznik do Uchwały

nr 24/932/13 Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 19 czerwca 2013 roku, Toruń czerwiec
2013r., s.50 - 51
 

zawiera opis strategii dotyczącej wkładu programu operacyjnego do unijnej strategii na rzecz

wzrostu inteligentnego, zrównoważonego i włączającego. W rozdziale trzecim wyróżniono i

opisano następujące osie priorytetowe:



Oś priorytetowa 1. Konkurencyjność przedsiębiorstw i innowacje



Oś priorytetowa 2. Energia przyjazna środowisku



Oś priorytetowa 3. Ochrona środowiska i efektywne wykorzystanie zasobów



Oś priorytetowa 4. Mobilność regionalna i ekologiczny transport



Oś priorytetowa 5. Przedsiębiorczość i zatrudnienie



Oś priorytetowa 6. Włączenie społeczne



Oś priorytetowa 7. Edukacja, umiejętności i kompetencje



Oś priorytetowa 8. Infrastruktura społeczna



Oś priorytetowa 9 i 10 Pomoc techniczna

Osie te wpisują się w cele tematyczne określone dla następnego okresu programowania w

sposób następujący:



Cel tematyczny 1.Wzmacnianie badań naukowych, rozwoju technologicznego i

innowacji



Cel tematyczny 2. Zwiększenie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości

technologii informacyjno-komunikacyjnych



Cel tematyczny 3. Podnoszenie konkurencyjności MŚP, sektora rolnego oraz sektora

rybołówstwa i akwakultury



Cel tematyczny 4. Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich

sektorach



Cel tematyczny 5. Promowanie dostosowania do zmian klimatu, zapobiegania ryzyku i

zarządzania ryzykiem



Cel tematyczny 6. Ochrona środowiska naturalnego i wspieranie efektywności

wykorzystania zasobów



Cel tematyczny 7. Promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów

przepustowości w działaniu najważniejszych infrastruktur sieciowych



Cel tematyczny 8. Wspieranie zatrudnienia i mobilności pracowników



Cel tematyczny 9. Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem



Cel tematyczny 10. Inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe

życie



Cel tematyczny 11. Wzmacnianie potencjału instytucjonalnego i skuteczności

administracji publicznej

W rozdziale czwartym programu przedstawiono plan finansowy programu operacyjnego,

natomiast w rozdziale piątym opisano zintegrowane podejście do rozwoju terytorialnego. Na

dalszym etapie prac opracowane zostaną kolejne rozdziały programu, w tym: opis potrzeb

obszarów geograficznych, które w najbardziej dotkliwy sposób są dotknięte ubóstwem lub

grup docelowych o najwyższym ryzyku zagrożenia dyskryminacją lub wyłączeniem

społecznym (rozdział szósty), opis potrzeb obszarów geograficznych, które charakteryzują się

niekorzystnymi warunkami przyrodniczymi lub demograficznymi (rozdział siódmy),

charakterystykę instytucji odpowiedzialnych za zarządzanie, kontrolę i audyt oraz rolę

partnerów (rozdział ósmy), koordynacja (rozdział dziewiąty), warunki ex-ante (rozdział

dziesiąty), zmniejszenie obciążenie administracyjnego dla beneficjantów (rozdział jedenasty)

oraz zasady horyzontalne (rozdział dwunasty).

2.4. Województwo Lubuskie

W województwie Lubuskim na potrzeby kolejnego okresu programowania opracowano ponad

osiemdziesięciostronicowy materiał roboczy Założenia Regionalnego Programu

Operacyjnego – Lubuskie 2020, przygotowany przez Departament Rozwoju Regionalnego i

Współpracy Zagranicznej Urzędu Marszałkowskiego. Dokument ten ma charakter Założeń i

nie jest ostateczną wersją regionalnego programu operacyjnego. Założenia mogą się bowiem

zmienić w zależności od publikacji zmian w przedstawionym pakiecie legislacyjnym Komisji

Europejskiej dla Polityki Spójności na lata 2014-2020, wyników przeprowadzanych

konsultacji społecznych, a także publikacji innych dokumentów o charakterze programowym

oraz prawnym.

Celem głównym programu jest długofalowy, inteligentny i zrównoważony rozwój

oraz wzrost jakości życia mieszkańców województwa lubuskiego poprzez wykorzystanie i

wzmocnienie potencjałów regionu i skoncentrowane niwelowanie barier rozwojowych

11

.

Analizowany dokument składa się z kilku rozdziałów, z których kluczowe znaczenie ma

rozdział drugi, stanowiący diagnozę społeczno-gospodarczą (Uwarunkowania społeczno-

gospodarcze województwa lubuskiego) oraz rozdział trzeci uwzględniający uwarunkowania

procesu programowania perspektywy finansowej Unii Europejskiej na lata 2014 – 2020.

Rozdział czwarty dokumentu ujmuje zaś odniesienie strategiczne Regionalnego Programu

                                                            

11

Materiał roboczy. Założenia Regionalnego Programu Operacyjnego – Lubuskie 2020, Departament Rozwoju

Regionalnego i Współpracy Zagranicznej, Wydział ds. regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014 –
2020, kwiecień 2013r., s. 4
 

Operacyjnego - Lubuskie 2020, natomiast rozdział piąty prezentuje założenia programu i

ogniskuje się na następujących osiach priorytetowych:



Oś priorytetowa 1. Gospodarka oparta na wiedzy



Oś priorytetowa 2. TIK – upowszechnienie i wzrost dostępności w regionie



Oś priorytetowa 3. Wsparcie konkurencyjności MŚP w regionie



Oś priorytetowa 4. Budowa gospodarki niskoemisyjnej w regionie



Oś priorytetowa 5. Adaptacja do zmian klimatu i poprawa zarządzania ryzykiem



Oś priorytetowa 6. Ochrona środowiska oraz efektywne wykorzystywanie zasobów

naturalnych i kulturowych



Oś priorytetowa 7. Transport



Oś priorytetowa 8. Rynek pracy i mobilność pracowników



Oś priorytetowa 9. Włączenie społeczne i zwalczenie ubóstwa



Oś priorytetowa 10. Edukacja i uczenie się przez całe życie



Oś priorytetowa 11. Infrastruktura społeczno-edukacyjna



Oś priorytetowa 12. Pomoc techniczna

Założenia Regionalnego Programu Operacyjnego – Lubuskie 2020 uwzględniają także

wymiar terytorialny, system instytucjonalny oraz instrumenty inżynierii finansowej.

2.5. Województwo Łódzkie

Podstawę analizy w odniesieniu do województwa Łódzkiego stanowią Założenia do

Regionalnego Programu operacyjnego dla Województwa Łódzkiego na lata 2014 – 2020

przygotowane przez Departamentu Polityki Regionalnej Urzędu Marszałkowskiego

Województwa Łódzkiego w formie prezentacji multimedialnej. Program ma być skorelowany

ze Strategią Rozwoju Województwa Łódzkiego 2020 oraz z innymi dokumentami

strategicznymi szczebla regionalnego. W Założeniach uwzględniono następujące osie

priorytetowe:



Oś priorytetowa I: Nowoczesne technologie na rzecz inteligentnych specjalizacji

regionalnych (proponowana alokacja – 15% EFRR)



Oś priorytetowa II: Wzrost konkurencyjności MŚP oraz rozwój technologii

informacyjno-komunikacyjnych w przedsiębiorstwach (proponowana alokacja – 23%

EFRR)



Oś priorytetowa III: Systemy transportowe (proponowana alokacja – 25% EFRR)



Oś priorytetowa IV: Gospodarka niskoemisyjna i ochrona środowiska (proponowana

alokacja – 20% EFRR)



Oś priorytetowa V: Infrastruktura społeczna, technologie informacyjno-

komunikacyjne w usługach publicznych oraz rewitalizacja zdegradowanych obszarów

mieszkaniowych i poprzemysłowych (proponowana alokacja – 14% EFRR)



Oś priorytetowa VI: Rewitalizacja zdegradowanych obszarów mieszkaniowych i

poprzemysłowych na terenie Miejskich Obszarów Funkcjonalnych (MOF)

(proponowana alokacja – 5% EFRR)



Oś priorytetowa VII: Wzrost zasobów pracy w regionie na rzecz przeciwdziałania

depopulacji (proponowana alokacja – 46% EFS)



Oś priorytetowa VIII: Innowacyjna edukacja w regionie (proponowana alokacja –

46% EFS)



Oś priorytetowa IX: Wspieranie rewitalizacji gospodarczej i społecznej na terenie

MOF (proponowana alokacja – 4% EFS)



Oś priorytetowa X i XI: Pomoc techniczna – EFRR (proponowana alokacja – 3%

EFRR i 4% EFS)

Kluczowy element programu stanowić ma plan przeciwdziałania depopulacji w

województwie. Jego celem jest bowiem odbudowa kapitału ludzkiego poprzez tworzenie

sprzyjających warunków na rynku pracy, rozwój wykształcenia i kompetencji oraz poprawę

jakości życia mieszkańców województwa łódzkiego w perspektywie krótko i długookresowej.

Kierunki interwencji określone dla tego celu dotyczą aktywizacji społecznej, edukacji, rynku

pracy, infrastruktury mającej wpływ na jakość życia oraz zdrowie

2.6. Województwo Małopolskie

W województwie Małopolskim na potrzeby kolejnego okresu programowania opracowano

blisko sześćdziesięciostronicowe Założenia Regionalnego Programu Operacyjnego dla

Województwa Małopolskiego na lata 2014 – 2020, stanowiące załącznik nr 1 do Uchwały Nr

939/13 Zarządu Województwa Małopolskiego z dnia 18 lipca 2013 r. Prace nad nowym

programem operacyjnym prowadzone są z uwzględnieniem m.in. zapisów zawartych w

propozycji pakietu legislacyjnego dla funduszy Wspólnych Ram Strategicznych na lata 2014-

2020, zaprezentowanej przez Komisję Europejską 6 października 2011 r., mając również na

uwadze ustalenia wypracowywane w toku trwających negocjacji w/w pakietu. Jako punkt

odniesienia uwzględniano także zapisy projektu Umowy Partnerstwa oraz wersji roboczych

dokumentów opracowywanych na potrzeby nowego okresu programowania w Polsce,

przekazywanych przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego

12

.

Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Małopolskiego na lata 2014 –

2020 przewiduje docelowo utworzenie dwanaście. osi priorytetowych, włączając w ten zakres

dwie osie poświęcone pomocy technicznej (odrębnie dla EFRR oraz EFS).

Scharakteryzowano je następująco:



Oś priorytetowa 1. Warunki dla rozwoju gospodarki opartej na wiedzy



Oś priorytetowa 2. Cyfrowa Małopolska



Oś priorytetowa 3. Aktywna gospodarczo Małopolska



Oś priorytetowa 4. Regionalna polityka energetyczna przyjazna środowisku



Oś priorytetowa 5. Ochrona środowiska naturalnego



Oś priorytetowa 6. Dziedzictwo i przestrzeń regionalna



Oś priorytetowa 7. Nowoczesna infrastruktura transportowa dla rozwoju społeczno-

gospodarczego



Oś priorytetowa 8. Otwarty rynek pracy



Oś priorytetowa 9. Region spójny społecznie



Oś priorytetowa 10. Wiedza i kompetencje mieszkańców

W dokumencie opisano także szczegółowo znaczenie wymiaru terytorialnego w regionalnym

programie operacyjnym. W ramach programu przewiduje się zatem zastosowanie dwóch

typów instrumentów rozwoju terytorialnego, tj. zintegrowanej inwestycji terytorialnej oraz

subregionalnego programu rozwoju. W programie uwzględniono także plan finansowy.

2.7. Województwo Mazowieckie

W związku z opracowaniem niniejszego raportu analizie poddano także projekt Regionalnego

Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2014 – 2020, opracowanego

przez Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w lutym 2013r. RPO WM jest

narzędziem realizacji polityki rozwoju prowadzonej przez Samorząd Województwa

Mazowieckiego. Dokument uwzględnia cele tematyczne zdefiniowane przez Komisję

Europejską oraz odpowiada na zidentyfikowane wyzwania regionu w zakresie stymulowania

rozwoju społecznego i gospodarczego, w powiązaniu z celami nakreślonymi przez Strategię

„Europa 2020”. Ze względu na stan zaawansowania prac nad programowaniem perspektywy

                                                            

12

  Założenia Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Małopolskiego na lata 2014 – 2020,

Wersja 1.0, Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 939/13 Zarządu Województwa Małopolskiego z dnia 18 lipca 2013 r.,
s. 3 

finansowej 2014-2020, a w szczególności roboczy charakter projektów rozporządzeń i

dokumentów strategicznych, na których opiera się Regionalny Program Operacyjny

Województwa Mazowieckiego, zapisy będą ulegać modyfikacji na kolejnych etapach

opracowania Programu

13

.

Dokument ten w pierwszym rozdziale zawiera diagnozę społeczno-gospodarczą

województwa z uwzględnieniem analizy SWOT. W drugim rozdziale projektu opisano

poszczególne priorytety z uwzględnieniem właściwych dla nich celów szczegółowych RPO

WM:



Priorytet I. Wsparcie przedsiębiorczości Mazowsza opartej na wiedzy i innowacji



Priorytet II. Wzrost e-potencjału Mazowsza



Priorytet III. Przejście na gospodarkę niskoemisyjną



Priorytet IV. Środowisko, zmiany klimatyczne i efektywne korzystanie z zasobów



Priorytet V. Rozwój regionalnego systemu transportowego



Priorytet VI. Rozwój rynku pracy



Priorytet VII. Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem



Priorytet VIII. Wsparcie upowszechnienia edukacji przedszkolnej, kształcenia

zawodowego i kształcenia ustawicznego dorosłych



Priorytet IX. Instrumenty finansowe



Priorytet X. Zintegrowane Inwestycje Terytorialne dla Miasta Stołecznego Warszawy

wraz z obszarem funkcjonalnym



Priorytet XI. Pomoc techniczna

Rozdział trzeci projektu programu odnosi się do systemu zarządzania finansowego, rozdział

czwarty uwzględnia system wdrażania, natomiast piąty – warunkowość ex-ante. Rozdział

siódmy odnosi się do realizacji polityk horyzontalnych, natomiast ósmy zawiera pojęcia

definicyjne.

2.8. Województwo Opolskie

W lipcu 2013 roku Zarząd Województwa Opolskiego przekazał do konsultacji projekt

Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego 2014 – 2020. Bardzo

obszerny ponad trzystustronicowy dokument zawiera w pierwszym rozdziale opis

uwarunkowań społecznych, gospodarczych i przestrzennych wraz a analizą SWOT. Diagnoza

                                                            

13

  Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata 2014 – 2020, Projekt 1.1., Urząd

Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie, Warszawa luty 2013r., s. 4
 

nie obejmuje wszystkich dziedzin związanych z rozwojem regionu, a koncentruje się na

świadomie wyselekcjonowanych zagadnieniach, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów

wskazanych do wsparcia w ramach programu.

Rozdział drugi odnosi się bezpośrednio do realizacji programu, w tym prezentuje jego

cel główny i cele szczegółowe, realizację zasad horyzontalnych, uzasadnienie wyboru celów

tematycznych oraz podziału środków na poszczególne cele. Za cel główny programu przyjęto

zwiększenie konkurencyjności i innowacyjności gospodarki oraz poprawę jakości życia w

wielokulturowym regionie opolskim

14

.

Cele szczegółowe przyporządkowano do poszczególnych osi priorytetowych:



Oś priorytetowa 1. Innowacje w gospodarce

Cel osi: Poprawa konkurencyjności gospodarki poprzez innowacje w

przedsiębiorstwach, wsparcie infrastruktury B+R oraz wyspecjalizowanie instytucji

otoczenia biznesu w obszarze specjalizacji regionalnych, w tym specjalizacji

inteligentnych



Oś priorytetowa 2. e-Opolskie

Cel osi: Stworzenie warunków do zwiększenia podaży e-usług w sferze publicznej i

prywatnej



Oś priorytetowa 3. Konkurencyjna gospodarka

Cel osi: Zwiększenie konkurencyjności gospodarki regionu poprzez lepsze warunki do

rozwoju przedsiębiorczości, otoczenia biznesu oraz skuteczne wzmocnienie rynku

pracy



Oś priorytetowa 4. Gospodarka niskoemisyjnym

Cel osi: Rozwój gospodarki niskoemisyjnej w regionie przy zachowaniu zasady

zrównoważonego rozwoju



Oś priorytetowa 5. Zapobieganie zagrożeniom

Cel osi: Zmniejszenie poziomu zagrożenia wystąpienia i skutków klęsk żywiołowych

w województwie opolskim



Oś priorytetowa 6. Ochrona środowiska, dziedzictwa kulturowego i naturalnego

Cel osi: Rozwój potencjału społeczno-gospodarczego regionu poprzez poprawę

jakości ochrony środowiska, dziedzictwa kulturowego i naturalnego



Oś priorytetowa 7. Zrównoważony transport na rzecz mobilności mieszkańców

                                                            

14

 Regionalny Program Operacyjny Województwa Opolskiego 2014 – 2020. Projekt przeznaczony do konsultacji

społecznych, wersja nr 1, Opole lipiec 2013r., s.81
 

Cel osi: Wzmocnienie dostępności komunikacyjnej i spójności terytorialnej regionu



Oś priorytetowa 8. Konkurencyjny rynek pracy

Cel osi: Zwiększenie konkurencyjności rynku pracy województwa opolskiego



Oś priorytetowa 9. Integracja społeczna

Cel osi: Wzrost włączenia społecznego i spójności społecznej mieszkańców

województwa opolskiego



Oś priorytetowa 10. Wysoka jakość edukacji

Cel osi: Wzrost jakości oraz upowszechnienie edukacji dostosowanej do regionalnego

rynku pracy



Oś priorytetowa 11. Inwestycje w infrastrukturę społeczną

Cel osi: Podniesienie atrakcyjności obszarów miejskich poprzez rewitalizację oraz

poprawa dostępności do podstawowych usług społecznych



Oś priorytetowa 12. Instrumenty Finansowe

Cel osi: Rozwój potencjału gospodarczego regionu poprzez poprawę dostępności do

poza bankowych źródeł finansowania inwestycji



Oś priorytetowa 13. Pomoc techniczna EFRR

Cel osi: Zapewnienie sprawnego i efektywnego wdrażania EFRR w ramach RPO WO

2014-2020



Oś priorytetowa 14. Pomoc techniczna EFS

Cel osi: Zapewnienie sprawnego i efektywnego wdrażania EFS w ramach RPO WO

2014-2020

W rozdziale czwartym dokumentu ujęto ramy koordynacji programu, natomiast w rozdziale

piątym opisano rozwiązania na rzecz jego skutecznej i efektywnej realizacji. W rozdziale

szóstym przedstawiono system realizacji programu, w tym jego wdrażanie, monitorowanie

oraz zasady i tryb wyboru projektów. Wreszcie, rozdział siódmy obejmuje plan finansowy i

system finansowania programu.

2.9. Województwo Podkarpackie

Podstawą analizy na potrzeby niniejszego raportu w odniesieniu do Województwa

Podkarpackiego jest projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa

Podkarpackiego na lata 2014-2020, stanowiący załącznik do Uchwały Nr 229/5422/13

Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 30 kwietnia 2013 r. Jego celem

jest wzmocnienie i efektywne wykorzystanie gospodarczych i społecznych potencjałów

regionu dla zrównoważonego i inteligentnego rozwoju województwa

15

.

Cele szczegółowe przyporządkowano do poszczególnych osi priorytetowych:



Oś priorytetowa 1. Konkurencyjna i nowoczesna gospodarka

Cel osi: Zwiększenie konkurencyjności regionu poprzez rozwój przedsiębiorczości i

innowacji w oparciu o inteligentne specjalizacje.



Oś priorytetowa 2. Cyfrowe Podkarpackie

Cel osi: Wzrost dostępności treści i usług on-line



Oś priorytetowa 3. Czysta energia i środowisko

Cel osi: Poprawa efektywności energetycznej oraz zwiększenie udziału odnawialnych

źródeł energii. Budowa infrastruktury zapewniającej ochronę środowiska przy

równoczesnym zachowaniu bioróżnorodności oraz wykorzystanie dziedzictwa

kulturowego dla zwiększenia atrakcyjności regionu



Oś priorytetowa 4. Infrastruktura komunikacyjna

Cel osi: Poprawa powiązań komunikacyjnych w województwie



Oś priorytetowa 5. Spójność przestrzenna i społeczna

Cel osi: Wzmocnienie spójności społecznej województwa poprzez inwestycję w

zakresie ochrony zdrowia, pomocy społecznej, edukacji oraz rewitalizację obszarów

miejskich i wiejskich



Oś priorytetowa 6. Aktywizacja społeczna i zdrowotna regionu

Cel osi: Zwiększenie świadomości zdrowotnej oraz aktywizacja społeczna

mieszkańców województwa



Oś priorytetowa 7. Rynek pracy i integracja społeczna

Cel osi: Wzrost poziomu zatrudnienia i mobilności oraz integracji społecznej

mieszkańców regionu



Oś priorytetowa 8. Jakość edukacji i kompetencji w regionie

Cel osi: Dostosowanie systemu edukacji do potrzeb rynku pracy i wyzwań przyszłości



Oś priorytetowa 9. Pomoc techniczna EFRR

Cele szczegółowe osi: Umożliwienie sprawnego funkcjonowania systemu realizacji

Programu oraz zapewnienie ciągłości procesu programowania (1), Upowszechnienie

                                                            

15

Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2014-2020, Załącznik

do Uchwały Nr 229/5422/13 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 30 kwietnia 2013 r., s.
1
 

informacji o dostępnym wsparciu w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego

Województwa Podkarpackiego na lata 2014-2020 oraz promocja efektów Programu

(2)

W odniesieniu do każdej osi załączono m. in. jej opis, uwzględniono odniesienie do

dokumentów strategicznych (regionalnych, krajowych, wspólnotowych), planowaną

wysokość środków w podziale na poszczególne cele, wskaźniki, typy projektów i katalog

beneficjentów.

2.10. Województwo Podlaskie

W odniesieniu do Województwa Podlaskiego przedmiotem analizy jest zarys Regionalnego

Programu Operacyjnego na lata 2014 – 2020, którego cel określono jako: „Wzrost

konkurencyjności gospodarki kształtowanej w oparciu o inteligentne specjalizacje”. W

dokumencie tym ujęto następujące osie priorytetowe:



Oś I Wzmocnienie potencjału i konkurencyjności gospodarki regionu

Cel dla osi: Podniesienie konkurencyjności gospodarki regionu poprzez wsparcie inwestycji

oraz kształtowanie otoczenia biznesowego przyjaznego innowacyjności.



Oś II Przedsiębiorczość i aktywność zawodowa

Cel dla osi: Wzrost przedsiębiorczości oraz wzrost poziomu aktywności zawodowej

mieszkańców regionu.



Oś III Kompetencje i kwalifikacje

Cel dla osi: Podniesienie kompetencji na rzecz poprawy konkurencyjności gospodarki



Oś IV Poprawa dostępności transportowej

Cel dla osi: Poprawa atrakcyjności regionu poprzez podniesienie zewnętrznej i wewnętrznej

dostępności komunikacyjnej.



Oś V Rozwój społeczeństwa informacyjnego

Cel dla osi: Podniesienie kompetencji na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego oraz

zwiększenie dostępności i stopnia wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych.



Oś VI Gospodarka niskoemisyjna

Cel dla osi: Cel szczegółowy: Upowszechnienie gospodarki niskoemisyjnej we wszystkich

sektorach na rzecz poprawy bilansu energetycznego.



Oś VII Ochrona środowiska i racjonalne gospodarowanie jego zasobami

Cel dla osi: Ochrona potencjału endogenicznego regionu jakim jest duża różnorodność

biologiczna i dobry stan środowiska przyrodniczego.



Oś VIII Poprawa spójności społecznej

Cel dla osi: Zwiększenie spójności społecznej w regionie poprzez walkę z ubóstwem i

politykę włączenia społecznego.



Oś IX Usługi użyteczności publicznej

Cel dla osi: Podnoszenie standardów funkcjonowania infrastruktury społecznej i zmniejszenie

nierówności w dostępie do usług publicznych.



Oś X Pomoc techniczna

Cel dla osi: Skuteczne i efektywne wdrażanie programu regionalnego

Opisy osi zawierają ponadto opisy wskaźników celu osi, opis działań i przykładowych typów

projektów, charakterystykę potencjalnych beneficjentów, zdefiniowane wskaźniki produktu

oraz rezultatów, a także zasady wyboru projektów.

2.11. Województwo Pomorskie

W Województwie Pomorskim na potrzeby kolejnego okresu programowania opracowano

blisko sześćdziesięciostronicowy zarys projektu Regionalnego Programu Operacyjnego dla

Województwa Pomorskiego na lata 2014 – 2020, który stanowi załącznik nr 1 do uchwały nr

641/256/13 Zarządu Województwa Pomorskiego z dnia 7 czerwca 2013 r. Zarys projektu nie

jest projektem Regionalnego Programu Operacyjnego w rozumieniu ustawy o zasadach

wspierania polityki rozwoju, w związku z czym nie jest kierowany do konsultacji

społecznych. Stanowi on natomiast punkt wyjścia do konsultacji z Ministrem Rozwoju

Regionalnego i nieformalnego dialogu z Komisją Europejską. Kierowany do konsultacji

społecznych projekt programu powstanie do końca września br. Będzie on także poddany

ocenie ex-ante i strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko. Ostateczny projekt

programu zostanie opracowany do końca 2013 r., a następnie skierowany do negocjacji z

Komisją Europejską

16

.

W dokumencie ujęto następujące priorytety programu:



Priorytet 1. Komercjalizacja wiedzy



Priorytet 2. Przedsiębiorstwa



Priorytet 3. Zatrudnienie



Priorytet 4. Edukacja



Priorytet 5. Kształcenie zawodowe



Priorytet 6. Integracja



Priorytet 7. Konwersja

                                                            

16

 Zarys projektu Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Pomorskiego na lata 2014 – 2020,

Załącznik nr 1 do uchwały nr 641/256/13 Zarządu Województwa Pomorskiego z dnia 7 czerwca 2013 r., s. 4 



Priorytet 8. Zdrowie



Priorytet 9. Mobilność



Priorytet 10. Energia



Priorytet 11. Środowisko



Priorytet 12. Pomoc techniczna

Opis każdego priorytetu obejmuje następujące elementy: przesłanki o charakterze

diagnostycznym, w których identyfikowane są najważniejsze bariery lub szanse rozwojowe;

działania odnoszące się do priorytetów inwestycyjnych z określonym ukierunkowaniem

tematycznym, preferencjami co do oczekiwanych cech projektów (punkt wyjścia dla

kryteriów wyboru) oraz terytorialnym ukierunkowaniem interwencji (punkt wyjścia dla

preferencji terytorialnych lub definiowania obszarów wyłącznie uprawnionych); ramy

realizacyjne określające przewidywaną alokację środków Unii Europejskiej, formy wsparcia,

beneficjentów oraz przesądzenie w zakresie wykorzystania Zintegrowanych Inwestycji

Terytorialnych; oczekiwane efekty realizacji wraz z wskaźnikami monitorowania.

2.12. Województwo Śląskie

W związku z opracowaniem niniejszego raportu analizie poddano także wstępny projekt

Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020,

stanowiący załącznik nr 1 do Uchwały Nr 3620/219/IV/2012 Zarządu Województwa

Śląskiego z dnia 21 grudnia 2012 r. Na wyznaczenie celu głównego oraz celów

szczegółowych programu złożyła się analiza społeczno-gospodarcza zakończona analizą

SWOT, na podstawie której zidentyfikowano wyzwania rozwojowe stojące przed regionem.

W związku z powyższym sformułowano następujący cel główny Regionalnego Programu

Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020: „Wzrost konkurencyjności i

poprawa spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej poprzez inteligentne

wykorzystanie endogenicznych potencjałów regionu”

17

.

W programie ujęto następujące priorytety i odpowiadające im cele szczegółowe:



I. Wzmacnianie nowoczesnej gospodarki

Cel szczegółowy: Wzrost konkurencyjności gospodarki regionu



II. Cyfrowe Śl@skie

                                                            

17

  Wstępny projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020,

Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 3620/219/IV/2012 Zarządu Województwa Śląskiego z dnia 21 grudnia 2012 r., s.
57
 

Cel szczegółowy: Poprawa jakości życia mieszkańców regionu poprzez rozwój e-

usług



III. Wzmocnienie konkurencyjności MŚP

Cel szczegółowy: Zwiększenie konkurencyjności i innowacyjności małych i średnich

przedsiębiorstw w regionie



IV. Gospodarka niskoemisyjna i odnawialne źródła energii

Cel szczegółowy: Poprawa efektywności energetycznej i jakości powietrza w regionie



V. Ochrona środowiska i dziedzictwa kulturowego

Cel szczegółowy: Ochrona i poprawa jakości środowiska oraz ochrona dziedzictwa

kulturowego



VI. Transport

Cel szczegółowy: Poprawa funkcjonowania systemu transportowego w regionie



VII. Regionalny rynek pracy

Cel szczegółowy: Wzrost poziomu zatrudnienia poprzez efektywne wykorzystanie

kapitału ludzkiego w tworzeniu wysokiej jakości miejsc pracy



VIII. Regionalne kadry gospodarki opartej na wiedzy

Cel szczegółowy: Wzrost adaptacyjności kapitału ludzkiego województwa śląskiego

ze szczególnym uwzględnieniem kierunków rozwoju innowacyjnego i

technologicznego regionu



IX. Włączenie społeczne i rewitalizacja

Cel szczegółowy: Wzrost spójności społecznej i zmniejszenie dysproporcji w

poziomie życia mieszkańców



X. Wzmocnienie potencjału edukacyjnego

Cel szczegółowy: Wzrost potencjału edukacyjnego województwa śląskiego w

kontekście zróżnicowania demograficznego i potrzeb rynku pracy



XI. Sprawna administracja

Cel szczegółowy: Wzmacnianie potencjału instytucjonalnego i skuteczności

administracji publicznej



XII. Pomoc techniczna

Cel szczegółowy: Skuteczna i efektywna realizacja RPO WSL 2014-2020

W dokumencie ujęto ponadto opis instrumentów terytorialnych, opis wrażania programu oraz

plan finansowy.

2.13. Województwo Świętokrzyskie

W związku z kolejnym okresem programowania, Urząd Marszałkowski Województwa

Świętokrzyskiego w maju 2013 roku przedstawił wersję roboczą Regionalnego Programu

Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata 2014 – 2020. W dokumencie

wskazano cel główny, ujęty w następujący sposób: „Województwo świętokrzyskie jako

region efektywnie wykorzystujący swoje potencjały rozwojowe, w oparciu o postęp

technologiczny, odpowiedzialne czerpanie z zasobów środowiska, oraz budowę kapitału

społecznego”. Ponadto wskazano w nim cele szczegółowe/ uzupełniające: Województwo

świętokrzyskie dysponujące infrastrukturą, podnoszącą jego zdolność do budowy

nowoczesnej i konkurencyjnej gospodarki (1), Województwo świętokrzyskie jako region

umiejętnie korzystający z posiadanych zasobów oraz innowacji, stanowiących podstawę dla

budowy przewagi konkurencyjnej gospodarki (2), Miasta województwa świętokrzyskiego

jako obszary koncentracji czynników rozwoju społeczno-ekonomicznego (3), Województwo

świętokrzyskie, jako region ludzi aktywnych, konkurujących swoją wiedzą i umiejętnościami

na otwartym rynku pracy (4)

18

.

Osie priorytetowe ujęte w dokumencie:



Oś priorytetowa 1. Innowacje i nauka



Oś priorytetowa 2. Konkurencyjna gospodarka



Oś priorytetowa 3. Efektywna i zielona energia



Oś priorytetowa 4. Dziedzictwo naturalne i kulturowe



Oś priorytetowa 5. Nowoczesna komunikacja



Oś priorytetowa 6. Rozwój miast



Oś priorytetowa 7. Sprawne usługi publiczne



Oś priorytetowa 8. Rozwój edukacji, aktywne społeczeństwo



Oś priorytetowa 9. Otwarty rynek pracy



Oś priorytetowa 10. Pomoc Techniczna

W odniesieniu do każdej osi priorytetowej wskazano jej cele szczegółowe, uwzględniono

także jej opis, najważniejsze typy przedsięwzięć, planowany poziom dofinansowania, typy

beneficjentów, terytorialny rozkład interwencji priorytetu inwestycyjnego, wykorzystanie

instrumentów finansowych oraz wskaźniki rezultatu. Należy zaznaczyć, iż w analizowanej

wersji projektu wiele kategorii pozostawiono do uzupełnienia na dalszym etapie prac.

  

                                                            

18

Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata 2014 – 2020, wersja robocza do

dalszych prac, maj 2013r., s. 33

2.14. Województwo Warmińsko-Mazurskie

Dla Województwa Warmińsko-Mazurskiego podstawą analizy były Strategiczne

uwarunkowania regionalnych programów operacyjnych w ramach perspektywy finansowej

UE 2014 -2020 oraz Strategia rozwoju województwa warmińsko – mazurskiego do roku

2020. Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko-Mazurskiego na potrzeby

przygotowania dokumentów dotyczących kolejnego okresu programowania dokonał diagnozy

problemowej, uwzględniającej uwarunkowania zewnętrzne, konkurencyjność krajową,

zróżnicowania zewnętrzne, delimitację OSI oraz analizę SWOT. W analizowanych

dokumentach wskazano następujące Obszary Strategicznej Interwencji:



OSI I. Tygrys Warmińsko-Mazurski



OSI II. Olsztyn i jego obszar funkcjonalny



OSI III. Ośrodki subregionalne



OSI IV. Obszary wiejskie



OSI V. Obszary peryferyzacji społeczno-gospodarczej



OSI VI. Obszary o słabym dostępie do usług publicznych



OSI VII. Obszary przygraniczne



OSI VIII. Obszary wymagające restrukturyzacji i rewitalizacji



OSI IX. Obszary o ekstremalnie niskiej dostępności komunikacyjnej

Z kolei w założeniach do Strategii rozwoju województwa warmińsko – mazurskiego do roku

2020, jako cel strategiczny wskazano: „Spójność ekonomiczną, społeczną i przestrzenną

Warmii i Mazur z regionami Europy”. W dokumencie tym ujęto także trzy priorytety oraz

odpowiadające im cele strategiczne:



Konkurencyjna gospodarka – wzrost konkurencyjnej gospodarki,



Otwarte społeczeństwo – wzrost aktywności społecznej,



Nowoczesne sieci – wzrost liczby i jakości powiązań

19

.

2.15. Województwo Wielkopolskie

W Województwie Wielkopolskim na potrzeby kolejnego okresu programowania opracowano

liczący blisko dwieście pięćdziesiąt stron materiał roboczy Regionalny Program Operacyjny

Wielkopolska 2014+. Dnia 26 listopada 2012 r. powołany został Zespół ds. opracowania

regionalnego programu operacyjnego dla województwa wielkopolskiego na lata 2014-2020

(Zespół Wielkopolska 2014+), którego zadaniem było uzgadnianie i dokonywanie ramowych

                                                            

19

http://strategia2025.warmia.mazury.pl/artykuly/65/strategia-2020.html#

ustaleń niezbędnych do prac nad projektem programu operacyjnego. W kwietniu 2013 roku

rozpoczęła pracę Grupę Konsultacyjną Wielkopolska 2014+, której zadaniem było wsparcie

tworzenia nowego programu, przez bieżące konsultacje kluczowych kwestii programowych.

Zaproszenia do udziału w grupie konsultacyjnej wysłano do partnerów społeczno-

gospodarczych, przedstawicieli samorządu terytorialnego i strony rządowej. W maju 2013 r.

przekazano do Ministerstwa Rozwoju Regionalnego wstępny zarys Regionalnego Programu

Operacyjnego Wielkopolska 2014+, celem dokonania oceny zgodności tego dokumentu z

Założeniami Umowy Partnerstwa

20

.

Cel

główny programu określono jako: „Poprawa konkurencyjności i spójności

województwa”. Ponadto przyjęto, iż jeden cel szczegółowy programu odpowiada jednemu

celowi tematycznemu określonemu w rozporządzeniu ogólnym. Taka konstrukcja pozwala

lepiej powiązać cele regionalne z celami polityki spójności, której środki służą realizacji tego

programu. Cele szczegółowe określono w następujący sposób:



Wzrost udziału wiedzy i innowacji w gospodarce Regionu



Rozwój cyfrowy województwa



Wzrost konkurencyjności gospodarki regionalnej



Poprawa efektywności i bezpieczeństwa energetycznego



Ograniczenie zagrożeń



Poprawa stanu środowiska przyrodniczego i kulturowego



Zwiększenie spójności komunikacyjnej województwa



Wzrost aktywności zawodowej i gospodarczej Mieszkańców



Ograniczenie wykluczenia społecznego



Podniesienie poziomu wykształcenia mieszkańców



Poprawa sprawności zarządzania Regionalnym Programem Operacyjnym

W dokumencie zawarto także pogłębioną diagnozę odnoszącą się zarówno do potencjałów,

jak i problemów województwa w różnych płaszczyznach. Pole interwencji programu

podzielono na sześć osi priorytetowych, dla których określono priorytety inwestycyjne, środki

finansowe wsparcia z funduszy objętych zakresem Wspólnych Ram Strategicznych oraz

odpowiednie współfinansowanie krajowe. Dla realizacji celów programu przyjęto następujące

osie priorytetowe:



Oś priorytetowa 1. Innowacyjna i konkurencyjna gospodarka

                                                            

20

 Regionalny Program Operacyjny Wielkopolska 2014+, wersja 2.0, Poznań, 10 maja 2013 r., s.10

 



Oś priorytetowa 2. Zrównoważony rozwój



Oś priorytetowa 3. Infrastruktura dla rozwoju gospodarczego



Oś priorytetowa 4. Kapitał ludzki



Oś priorytetowa 5. Infrastruktura dla kapitału ludzkiego



Oś priorytetowa 6. Pomoc techniczna

2.16. Województwo Zachodniopomorskie

W odniesieniu do Województwa Zachodniopomorskiego analiza poczyniona na potrzeby

raportu oparta została o zapisy dokumentu zatytułowanego Perspektywa finansowa 2014 –

2020, stan przygotowań na poziomie europejskim, krajowym i regionalnym,

uwzględniającego założenia do Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa

Zachodniopomorskiego na lata 2014-2020. W dokumencie tym wskazano główne obszary

wsparcia w ramach programu ze wskazaniem przyporządkowanych im działań:

Obszar przedsiębiorczość

1. Wsparcie powiązań MSP ze sferą B+R, wdrażanie wyników badań w MSP

2. Wsparcie przedsiębiorców (głównie MŚP) w zakresie rozwoju produktów i usług

3. opartych na technologiach teleinformatycznych

4. Rozwój konkurencyjności MSP poprzez inwestycje

5. Wsparcie instytucji otoczenia biznesu (ich działalności a nie siedzib)

6. Uzbrojenie terenów inwestycyjnych w media, budowa lub modernizacja układu

7. komunikacyjnego terenu inwestycyjnego

8. Wsparcie międzynarodowej współpracy gospodarczej przedsiębiorstw i ich promocja

zagranicą

9. Rozwój klastrów regionalnych

10. Samozatrudnienie i rozpoczynanie działalności gospodarczej (EFS)

Obszar transport

1. Budowa i rozbudowa drogowych połączeń do sieci TEN-T oraz sieci uzupełniającej

2. Modernizacja i rewitalizacja regionalnych linii kolejowych oraz zakup taboru dla

3. przewozów regionalnych

4. Wsparcie śródlądowych dróg wodnych oraz portów poza siecią TEN-T

5. Transport miejski szynowy i kołowy w ramach Zintegrowanych Inwestycji

Terytorialnych

Obszar energetyka

1. Wytwarzanie energii z odnawialnych źródeł (OZE) – podział w oparciu o moc,

2. Promowanie kogeneracji (energia cieplna i elektryczna)

3. Budowa i rozbudowa nisko- i średnionapięciowych sieci energetycznych dla potrzeb

OZE Energetyczna modernizacja budynków mieszkalnych

Obszar środowisko i zagrożenia środowiskowe

1. Rozbudowa systemów gospodarowania odpadami do 150 tys. mieszkańców, także

likwidacja dzikich wysypisk i mogilników

2. Budowa i rozbudowa systemów zaopatrzenia w wodę

3. Poprawa systemów odbioru ścieków do 10 tys. RLM

4. Mała retencja, regionalne systemy ostrzegania, w tym wyposażenie w systemy

ratowniczo-gaśnicze

5. Wspierane działań na rzecz ochrony przyrody m.in. tworzenie centr ochrony

różnorodności biologicznej, projekty dotyczące działalności gospodarczej,

wykorzystującej lokalne zasoby przyrodnicze

6. Działania skierowane do MŚP oraz związane z regeneracją zdegradowanej przestrzeni

miejskiej

Obszar kultura

1. Budowa, przebudowa i renowacja instytucji kultury oraz obiektów zabytkowych

(m.in. muzea, skanseny, budowle, zespoły budynków w tym budynki sakralne);

dostosowanie ich do działalności kulturalnej, ew. połączonej z komercyjną

2. Zakup trwałego wyposażenia oraz konserwacja muzealiów, starodruków itp., wsparcie

i rozwój centrów informacji kulturalnej i promocji kultury, promocja kultury

Obszar społeczeństwo

1. Wsparcie ochrony zdrowia przede wszystkim działań prewencyjnych, infrastruktura

tylko w połączeniu z innymi działaniami

2. Wspieranie osób poszukujących pracy oraz znajdujących się w trudnej sytuacji na

rynku pracy, wspieranie rozpoczynanie własnej działalności gospodarczej

3. Zwiększanie kwalifikacji zawodowych

4. Kompleksowa rewitalizacja

5. Wsparcie przedsiębiorczości społecznej oraz instytucji wsparcia ekonomii społecznej

6. Aktywizacja społeczności lokalnych

7. Rozwój edukacji na poziomie przedszkolnym, podstawowym i średnim. Rozwój

uczenia się przez całe życie

3. Informacje, w których regionalnych programach operacyjnych i w jaki sposób ujęte

zostało poradnictwo prawne i/lub obywatelskie

3.1. Województwo Dolnośląskie

W założeniach Regionalnego Programu Operacyjnego dla województwa dolnośląskiego na

lata 2014 – 2020, będących załącznikiem do uchwały nr 3678/IV/13 Zarządu Województwa

Dolnośląskiego z dnia 12 marca 2013 roku nie ujęto poradnictwa prawnego i/lub

obywatelskiego.

3.2. Województwo Kujawsko-pomorskie

W projekcie Kujawsko-Pomorskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014 –

2020, stanowiącego załącznik do Uchwały nr 24/932/13 Zarządu Województwa Kujawsko-

Pomorskiego z dnia 19 czerwca 2013 roku nie ujęto poradnictwa prawnego i/lub

obywatelskiego.

3.3. Województwo Lubelskie

Wstępny projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata

2014 – 2020, opracowany przez Departament Regionalnego Programu Operacyjnego Urzędu

Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego w Lublinie w maju 2013 roku w żadnej z osi

priorytetowej nie odnosi się wprost do świadczenia usług w zakresie poradnictwa prawnego

i/lub obywatelskiego. W osi priorytetowej 5. Przedsiębiorczość i zatrudnienie, w działaniach

nakierowanych na adaptację pracowników i przedsiębiorstw do zmian, przewidziano jedynie

wsparcie psychologiczne dla osób zwolnionych, przewidzianych do zwolnienia lub

zagrożonych zwolnieniem z pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, realizowane w

formie tworzenia i wdrażania programów typu outplacement

21

. Z kolei w osi priorytetowej

6. Włączenie społeczne, w działaniach mających na celu ułatwianie dostępu do niedrogich,

trwałych oraz wysokiej jakości usług, w tym opieki zdrowotnej i usług społecznych

świadczonych w interesie ogólnym, przewidziano usługi wsparcia rodziny ( w tym m.in.

                                                            

21

Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata 2014 – 2020, Departament Regionalnego

Programu Operacyjnego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego w Lublinie, maj 2013 roku,
s.156

poradnictwo specjalistyczne) i pieczy zastępczej

22

.

3.4. Województwo Lubuskie

W materiale roboczym Założenia Regionalnego Programu Operacyjnego – Lubuskie 2020,

opracowanym przez Departament Rozwoju Regionalnego i Współpracy Zagranicznej Urzędu

Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego w kwietniu 2013 roku nie ujęto poradnictwa

prawnego i/lub obywatelskiego w żadnej osi priorytetowej.

3.5. Województwo Łódzkie

W założeniach do Regionalnego Programu operacyjnego dla Województwa Łódzkiego na lata

2014 – 2020 przygotowanych przez Departamentu Polityki Regionalnej Urzędu

Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego nie ujęto poradnictwa prawnego i/lub

obywatelskiego w żadnej z proponowanych osi priorytetowych.

3.6. Województwo Małopolskie

W założeniach do Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Małopolskiego

na lata 2014 – 2020, stanowiących załącznik nr 1 do Uchwały Nr 939/13 Zarządu

Województwa Małopolskiego z dnia 18 lipca 2013 roku nie ujęto poradnictwa prawnego i/lub

obywatelskiego.

3.7. Województwo Mazowieckie

W projekcie Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata

2014 – 2020, opracowanego przez Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w

lutym 2013 roku w Priorytecie VII – Wpieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem,

wśród celów szczegółowych dla powyższego priorytetu przewidziano jedynie wspieranie

działań profilaktycznych, w tym; poradnictwo i edukacja społeczna, adresowanych do rodzin

zagrożonych wykluczeniem społecznym i rodzin dysfunkcyjnych, w tym rozwój placówek

dziennego pobytu, usług środowiskowych, wsparcie systemu pieczy zastępczej, zwiększenie

dostępu do rożnych form opieki nad dziećmi i terapii dla rodzin

23

.

                                                            

22

Ibidem, s. 169

23

  Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata 2014 – 2020, Projekt 1.1., Urząd

Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie, Warszawa luty 2013r., s. 99

3.8. Województwo Opolskie

W projekcie Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego 2014 – 2020

nie ujęto poradnictwa prawnego i/lub obywatelskiego w żadnym z proponowanych celów

szczegółowych programu, ani też w żadnej z proponowanych osi priorytetowych.

3.9. Województwo Podkarpackie

W projekcie Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata

2014-2020, stanowiącego załącznik do Uchwały Nr 229/5422/13 Zarządu Województwa

Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 30 kwietnia 2013 r. nie ujęto poradnictwa prawnego

i/lub obywatelskiego

3.10. Województwo Podlaskie

W pozyskanym zarysie Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014 – 2020 nie ujęto

poradnictwa prawnego i/lub obywatelskiego.

3.11. Województwo Pomorskie

W zarysie projektu Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Pomorskiego

na lata 2014 – 2020, który stanowi załącznik nr 1 do uchwały nr 641/256/13 Zarządu

Województwa Pomorskiego z dnia 7 czerwca 2013 roku nie ujęto poradnictwa prawnego i/lub

obywatelskiego w opisie żadnego z priorytetów.

3.12. Województwo Śląskie

Także we wstępnym projekcie Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa

Śląskiego na lata 2014-2020, stanowiącym załącznik nr 1 do Uchwały Nr 3620/219/IV/2012

Zarządu Województwa Śląskiego z dnia 21 grudnia 2012 roku nie ujęto poradnictwa

prawnego i/lub obywatelskiego w żadnym z proponowanych celów szczegółowych programu,

ani też w żadnej z proponowanych osi priorytetowych.

3.13. Województwo Świętokrzyskie

W roboczej wersji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego

na lata 2014 – 2020 w żadnej z osi priorytetowej nie ma bezpośredniego odniesienia do

świadczenia usług w zakresie poradnictwa prawnego i/lub obywatelskiego. Jedynie w

zakresie osi priorytetowej 8. Rozwój edukacji, aktywne społeczeństwo, w działaniach

mających na celu promowanie aktywnej integracji, przewidziano prowadzenie poradnictwa

rodzinnego i specjalistycznego w zakresie upowszechniania narzędzi i instrumentów

służących przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu o charakterze integracyjnym, a także

poradnictwa zawodowego dedykowanego osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym w

zakresie wspierania ich aktywizacji zawodowej

24

.

3.14. Województwo Warmińsko-Mazurskie

Zarówno w Strategicznych uwarunkowaniach regionalnych programów operacyjnych w

ramach perspektywy finansowej UE 2014 -2020, stan na wrzesień 2012 roku oraz w Strategii

rozwoju województwa warmińsko – mazurskiego do roku 2020 nie ujęto poradnictwa

prawnego i/lub obywatelskiego w opisie żadnego z priorytetów.

3.15. Województwo Wielkopolskie

W materiale roboczym dotyczącego Regionalnego Programu Operacyjnego Wielkopolska

2014+ nie ujęto poradnictwa prawnego i/lub obywatelskiego w żadnym z proponowanych

celów szczegółowych programu, ani też w żadnej z proponowanych osi priorytetowych.

3.16. Województwo Zachodniopomorskie

W dokumencie zatytułowanym Perspektywa finansowa 2014 – 2020, stan przygotowań na

poziomie europejskim, krajowym i regionalnym, uwzględniającym założenia do

Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2014-

2020 także nie ujęto poradnictwa prawnego i/lub obywatelskiego w żadnym z

proponowanych głównych obszarów wsparcia w ramach programu.

4. Rekomendacje dotyczące możliwości uwzględnienia poradnictwa w projektach

regionalnych programach operacyjnych

4.1. Rekomendacje ogólne

Jak wynika z powyższej analizy, w projektowanych regionalnych programach operacyjnych

na lata 2014 - 2020 dla poszczególnych województw, poradnictwo prawne i/ lub obywatelskie

nie zostało uwzględnione w określonych w ich treści priorytetach i/lub kierunkach działań.

Tymczasem trzeba pamiętać, iż poradnictwo umożliwia obywatelom rozwiązywanie ich

problemów życiowych, ułatwia reintegrację społeczną i zawodową, dostarcza wiedzy i

podnosi kompetencje w zakresie praw i obowiązków obywatelskich oraz systemu prawnego.

                                                            

24

  Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata 2014 – 2020, wersja robocza do

dalszych prac, maj 2013r., s. 89 

Poradnictwo przyczynia się także do lepszego wykorzystywania przez obywateli możliwości

oferowanych przez państwo, ułatwia dostęp obywateli do usług publicznych, wpływa na

podnoszenie ich jakości, a także odciąża sądy i instytucje administracji publicznej poprzez

bardziej efektywne wykorzystywanie przez obywateli form rozwiązywania problemów nie

wymagających postępowania sądowego czy administracyjnego.

Aby sformułować rekomendacje dotyczące tego, w których celach,

priorytetach czy kierunkach działań może być uwzględnione poradnictwo należy odnieść się

do przywoływanych już w treści niniejszego raportu wyników ogólnopolskich badań

poradnictwa prawnego i obywatelskiego w Polsce, przeprowadzonych przez Instytut Spraw

Publicznych w 2012 roku. Otóż w ich świetle poradnictwo prawne jest przede wszystkim

rozumiane jako informowanie, instruowanie, sprawdzanie pism, doradzanie prawnej drogi

postępowania. Z kolei poradnictwo obywatelskie jest traktowane jako element kształtowania

postaw, czy nawet jako działalność edukacyjna. Poradnictwo w niektórych sytuacjach

pozwala wręcz przeciwdziałać pogłębianiu się wykluczenia społecznego. Natomiast

najbardziej popularnymi działaniami, wchodzącymi w zakres świadczenia porady są: pomoc

w wypełnianiu dokumentów, porada dostosowana do konkretnej sprawy, informowanie o

tym, gdzie można znaleźć pomoc, sprawdzenie dokumentów i ich ocena oraz udostępnianie

wzorów dokumentów. Wreszcie, zakres przedmiotowy świadczonych porad dotyczy zakresu

prawa rodzinnego, szeroko rozumianej pomocy społecznej oraz sfery zatrudnienia i

pozostawania bez pracy

25

.

Biorąc powyższe pod uwagę, należy wskazać, iż poradnictwo prawne i/ lub

obywatelskie powinno zostać uwzględnione w regionalnych programach operacyjnych, w

celach szczegółowych dotyczących:



Wspierania zatrudnienia i mobilności pracowników;



Wspierania włączenia społecznego i walki z ubóstwem;



Inwestowania w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie;



Wzmacnianie potencjału instytucjonalnego i skuteczności administracji publicznej.

Warto podkreślić, iż powyższe cele szczegółowe są zbieżne z celami tematycznymi Założeń

Umowy Partnerstwa, tj.:



Cel tematyczny 8: Wspieranie zatrudnienia i mobilności pracowników, jako niezbędny

instrument następujących kierunków interwencji opisanych dla tego celu:

-

wsparcia osób młodych w procesie przejścia z edukacji do zatrudnienia,

                                                            

25

 Por.: A. Peisert, T. Schimanek, M. Waszak, A. Winiarska (red.): Poradnictwo prawne i obywatelskie w Polsce.

Stan obecny i wizje przyszłości, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2013, s. 76 – 77

-

wsparcia osób pozostających bez pracy,

-

realizacji polityki aktywnego starzenia się na rynku pracy i poza nim,

-

wspierania tworzenia miejsc pracy poprzez rozwój indywidualnej

przedsiębiorczości.



Cel tematyczny 9: Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem, jako trwały

instrument następujących kierunków interwencji opisanych dla tego celu:

-

aktywnej integracji,

-

aktywizacji społeczno-zawodowej osób wykluczonych i zagrożonych

wykluczeniem społecznym,

-

projektów (łączących wymiar społeczny, ekonomiczny, ochrony środowiska i

fizycznej odbudowy) rewitalizacji miast i innych obszarów zdegradowanych,

-

działań prowadzonych przez społeczności lokalne, w tym także na obszarach

wiejskich z wykorzystaniem instrumentu „rozwój kierowany przez społeczność

lokalną”,

-

podnoszenia jakości oraz zwiększania dostępności usług publicznych.



Cel tematyczny 10: Inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe

życie, w szczególności jako element niezbędny w:

-

podnoszeniu jakości edukacji na każdym poziomie, w tym nowoczesnych

programach nauczania, które powinny opierać się na edukacji prawnej i

obywatelskiej,

-

rozwijaniu modelu uczenia się dorosłych, którego podstawą powinna być

praktyczna edukacja obywatelska i prawna.



Cel tematyczny nr 11: Wzmacnianie potencjału instytucjonalnego i skuteczności

administracji publicznej, w szczególności poprzez następujące kierunki interwencji

opisane dla tego celu:

-

poprawę efektywności i sprawności administracji rządowej i samorządowej, w

tym poprawę jakości i zwiększenie szybkości obsługi administracyjnej

obywateli,

-

wspomaganie procesu poprawy jakości tworzonego prawa i przejrzystości

sposobu jego tworzenia poprzez identyfikowanie przepisów prawnych, które

ograniczają aktywność i możliwości rozwojowe obywateli,

-

wspieranie rozwoju i wzmacnianie roli społeczeństwa obywatelskiego w

tworzeniu i zarządzaniu politykami publicznymi, a jest to możliwe jedynie, gdy

obywatele będą znali swoje prawa i obowiązki.

Biorąc powyższe pod uwagę, rekomenduje się zatem, aby poradnictwo prawne i/ lub

obywatelskie było elementem działań realizowanych w szczególności w następujących

priorytetach inwestycyjnych:



Inicjatywy w zakresie rozwoju lokalnego oraz pomoc dla struktur świadczących usługi

lokalne w tworzeniu nowych miejsc pracy (jeśli takie działania są poza zakresem

rozporządzenia dotyczącego EFS);



Zapewnianie dostępu do zatrudnienia osobom poszukującym pracy i nieaktywnym;



Inwestycje w infrastrukturę zdrowotną i społeczną, które przyczyniają się do rozwoju

krajowego, regionalnego i lokalnego, zmniejszania nierówności w zakresie stanu

zdrowia oraz przejścia z usług instytucjonalnych do usług na poziomie społeczności

lokalnych;



Aktywna integracja, w szczególności w celu poprawy zatrudnialności;



Ułatwianie dostępu do niedrogich, trwałych oraz wysokiej jakości usług, w tym opieki

zdrowotnej i usług społecznych świadczonych w interesie ogólnym;



Lokalne strategie rozwoju realizowane przez społeczność;



Poprawę dostępności uczenia się przez całe życie, podniesienie umiejętności i

kwalifikacji siły roboczej.

4.2. Rekomendacje szczegółowe

Poradnictwo prawne i obywatelskie ma na celu upodmiotowienie obywateli, wzmocnienie ich

kompetencji społecznych, a w perspektywie długofalowej także poprawę jakości ich życia.

Jest to uzasadnienie dla przyjęcia tezy, iż to państwo powinno odpowiadać za umożliwienie

obywatelom dostępu do poradnictwa. Dlatego też warto zwrócić uwagę, w których celach,

priorytetach czy kierunkach działań poszczególnych projektów regionalnych programów

operacyjnych na lata 2014 – 2020 można uwzględnić prowadzenie poradnictwa.

Uzasadnieniem dla tych propozycji jest wynikające z badań zapotrzebowanie na

prowadzenie poradnictwa głownie w zakresie prawa cywilnego, prawa pracy i zabezpieczenia

społecznego. Badania dowodzą ponadto, iż choć trudno jednoznacznie scharakteryzować

beneficjenta poradnictwa, niemniej jednak w przeważającej większości sytuacji, jest to osoba

wywodząca się z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym i defaworyzowanych

26

.

Trzeba ponadto mieć na uwadze fakt, iż powszechny dostęp do poradnictwa prawnego

i obywatelskiego powinien mieć charakter rozwiązania systemowego, zatem powinien on

określać kluczowe elementy funkcjonowania poradnictwa, jednolite dla wszystkich

obywateli, takie jak zakres podmiotowy i przedmiotowy, struktura oraz zakres i kryteria

dostępu do usług. Poradnictwo powinno także w większym stopniu pełnić rolę prewencyjną,

czyli antycypować powstawaniu problemów związanych ze stosowaniem prawa

27

.

4.2.1. Województwo Dolnośląskie

W założeniach Regionalnego Programu Operacyjnego dla województwa dolnośląskiego na

lata 2014 – 2020, będących załącznikiem do uchwały nr 3678/IV/13 Zarządu Województwa

Dolnośląskiego z dnia 12 marca 2013 roku, poradnictwo może być uwzględnione w zakresie

realizacji celu szczegółowego 3. Podniesienie poziomu zatrudnienia, spójności społecznej i

poziomu edukacji na Dolnym Śląsku. Jeśli zaś chodzi o projektowane w programie osie

priorytetowe, wskazać należy:



Oś priorytetową 6: Infrastruktura społeczna, wpisującą się w cele tematyczne 8 i 10,



Oś priorytetową 8: Włączenie społeczne, wpisującą się w cel tematyczny 9,



Oś priorytetową 9: Edukacja i nauka, wpisującą się w cel tematyczny 10,

4.2.2. Województwo Kujawsko-pomorskie

W projekcie Kujawsko-Pomorskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014 –

2020, stanowiącego załącznik do Uchwały nr 24/932/13 Zarządu Województwa Kujawsko-

Pomorskiego z dnia 19 czerwca 2013 roku, poradnictwo może być uwzględnione w zakresie

realizacji celu szczegółowego 3. Poprawa jakości życia mieszkańców. Jeśli zaś chodzi o

projektowane w programie osie priorytetowe, wskazać należy:



Oś priorytetową 8. Edukacja i zatrudnienie



Oś priorytetową 9. Solidarne społeczeństwo



Oś priorytetową 12. Rozwój lokalny kierowany przez społeczność

Należy podkreślić ponadto, iż z diagnozy dotyczącej sfery społecznej, zawartej w projekcie

programu wynika zapotrzebowanie na prowadzenie poradnictwa prawnego i obywatelskiego:

Celem poprawy sytuacji tych osób [wykluczonych społecznie – M.A] konieczne jest podjęcie

                                                            

26

 A. Peisert, T. Schimanek, M. Waszak, A. Winiarska (red.): Poradnictwo prawne i obywatelskie w Polsce. Stan

obecny i wizje przyszłości, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2013, s.79 – 85

27

 Ibidem, s. 254 

działań mających na celu rozwój różnego rodzaju form wsparcia w środowiskach lokalnych.

Szczególnie istotne znaczenie mają działania ukierunkowane na „wyjście z pomocy

społecznej” osób i rodzin, które długotrwale korzystają ze świadczeń społecznych. Spośród

rodzin objętych pomocą ok. 50 % to rodziny korzystające z pomocy przez okres ponad 3 lat.

Mając na uwadze trudności tychże osób w ich aktywizacji społecznej i zawodowej niezbędny

jest dalszy rozwój różnorodnej oferty świadczonej m.in. przez podmioty ekonomii społecznej,

wspieranie działalności tych podmiotów, w tym przedsiębiorczości społecznej – jako

potencjalnych miejsc pracy dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Umożliwi to

również uruchamianie niewykorzystanych zasobów pracy oraz budowanie spójności

terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji na obszarach problemowych

28

.

4.2.3. Województwo Lubelskie

We wstępnym projekcie Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego

na lata 2014 – 2020, opracowanego przez Departament Regionalnego Programu

Operacyjnego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego w Lublinie w maju

2013 roku, poradnictwo może być uwzględnione w zakresie następujących osi

priorytetowych:



Oś priorytetowa 5. Przedsiębiorczość i zatrudnienie, która odpowiada priorytetowi

inwestycyjnemu 8.5. Zapewnianie dostępu do zatrudnienia osobom poszukującym

pracy i nieaktywnym, w tym podejmowanie lokalnych inicjatyw na rzecz zatrudnienia

oraz wspieranie mobilności pracowników oraz priorytetowi inwestycyjnemu 8.9.

Adaptacja pracowników, przedsiębiorstw i przedsiębiorców do zmian.



Oś priorytetowa 6. Włączenie społeczne, która odpowiada priorytetowi

inwestycyjnemu 9.4 Aktywna integracja, w szczególności w celu poprawy

zatrudnialności, priorytetowi inwestycyjnemu 9.7. Ułatwianie dostępu do niedrogich,

trwałych oraz wysokiej jakości usług, w tym opieki zdrowotnej i usług społecznych

świadczonych w interesie ogólnym oraz priorytetowi inwestycyjnemu 9.9. Lokalne

strategie rozwoju realizowane przez społeczność.



Oś priorytetowa 7. Edukacja, umiejętności i kompetencje, która odpowiada

priorytetowi inwestycyjnemu 10.3. Poprawa dostępności uczenia się przez całe życie,

                                                            

28

Kujawsko-Pomorski Regionalny Program Operacyjny na lata 2014 – 2020. Projekt 1.0. Załącznik do Uchwały

nr 24/932/13 Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 19 czerwca 2013 roku, Toruń czerwiec
2013r., s. 25
 

podniesienie umiejętności i kwalifikacji pracowników i osób poszukujących pracy,

zwiększenie dopasowania systemów kształcenia i szkolenia do potrzeb rynku pracy

m.in. przez poprawę jakości kształcenia i szkolenia zawodowego oraz utworzenie i

rozwijanie systemów uczenia się poprzez praktyczną naukę zawodu realizowaną w

ścisłej współpracy z pracodawcami.



Oś priorytetowa 8. Infrastruktura społeczna, która odpowiada priorytetowi

inwestycyjnemu 9.1. Inwestycje w infrastrukturę zdrowotną i społeczną, które

przyczyniają się do rozwoju krajowego, regionalnego i lokalnego, zmniejszania

nierówności w zakresie stanu zdrowia oraz przejścia z usług instytucjonalnych do

usług na poziomie społeczności lokalnych.

Potrzeba prowadzenia poradnictwa prawnego i/ lub obywatelskiego znajduje oparcie w

wynikach diagnozy dotyczącej sytuacji regionu, zawartej w projekcie programu. Otóż w

Województwie Lubelskim rynek pracy charakteryzuje niekorzystna struktura bezrobocia

m.in. wysoki udział osób długotrwale bezrobotnych, niski współczynnik aktywności osób

starszych oraz niepełnosprawnych, a także niższy niż dla mężczyzn współczynnik aktywności

zawodowej kobiet. Ponadto Województwo Lubelskie jest regionem, który charakteryzuje się

najwyższym poziomem zagrożenia ubóstwem relatywnym w Polsce. Wreszcie, na terenie

tego Województwa występują znaczne dysproporcje terytorialne w dostępie do usług

społecznych, w tym koncentracja usług społecznych w ośrodkach miejskich

29

.

4.2.4. Województwo Lubuskie

W założeniach Regionalnego Programu Operacyjnego – Lubuskie 2020, opracowanym przez

Departament Rozwoju Regionalnego i Współpracy Zagranicznej Urzędu Marszałkowskiego

Województwa Lubuskiego w kwietniu 2013 roku, poradnictwo prawne i obywatelskie

wpisuje się w cel główny programu określony jako długofalowy, inteligentny i

zrównoważony rozwój oraz wzrost jakości życia mieszkańców województwa lubuskiego

poprzez wykorzystanie i wzmocnienie potencjałów regionu i skoncentrowane niwelowanie

barier rozwojowych

30

. Poradnictwo może być uwzględnione w zakresie następujących osi

priorytetowych:

                                                            

29

Wstępny projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2014 – 2020,

Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego w Lublinie, Departament Regionalnego Programu
Operacyjnego, maj 2013r., s. 10 –12

30

Materiał roboczy. Założenia Regionalnego Programu Operacyjnego – Lubuskie 2020, Departament Rozwoju

Regionalnego i Współpracy Zagranicznej, Wydział ds. regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014 –
2020, kwiecień 2013r., s. 4
 



Oś priorytetowa 8. Rynek pracy i mobilność pracowników (cele szczegółowe dla osi:

Poprawa adaptacyjności przedsiębiorstw i ich pracowników oraz dostosowanie

kwalifikacji i umiejętności osób pracujących do potrzeb rynku pracy; Podniesienie

poziomu aktywności zawodowej mieszkańców regionu; Podniesienie zdolności do

zatrudnienia osób pozostających bez zatrudnienia, w tym osób znajdujących się w

szczególnie niekorzystnej sytuacji na rynku pracy; Podniesienie konkurencyjności regionu

poprzez wzrost liczby miejsc pracy, mobilności zawodowej, poprawę dostępu do

zatrudnienia oraz wydłużenie aktywności zawodowej mieszkańców regionu; Wzrost i

utrzymanie zatrudnienia)

Typy działań:



wsparcie działań na rzecz zatrudnienia,



wsparcie działań na rzecz mobilności pracowników,



wsparcie działań na rzecz zdrowego i aktywnego starzenia się.

Ponadto, jak wynika z projektu programu, realizacja Osi Priorytetowej przyczyni się do

podniesienia poziomu aktywności zawodowej osób bezrobotnych i nieaktywnych zawodowo

oraz adaptacyjności przedsiębiorstw i pracowników do zmian zachodzących w gospodarce, na

co w znacznym stopniu może mieć wpływ prowadzenie poradnictwa.



Oś priorytetowa 9. Włączenie społeczne i zwalczenie ubóstwa (cele szczegółowe:

Upowszechnienie aktywizacji zawodowej, społecznej, zdrowotnej i edukacyjnej osób

zagrożonych wykluczeniem społecznym; Wzmocnienie i poszerzenie sieci wsparcia sektora

ekonomii społecznej; Zwiększenie dostępności usług społecznych; Wzrost aktywności

społeczności lokalnych w obszarze przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu;

Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i ubóstwu)

Typy działań:



wsparcie działań na rzecz aktywizacji osób zagrożonych wykluczeniem społecznym,



wsparcie sektora usług społecznych,



rozwój sieci wsparcia sektora ekonomii społecznej.

Ponadto, jak wynika z projektu programu, w ramach programu podejmowane będą między

innymi działania zmierzające do ułatwienia dostępu do rynku pracy osobom zagrożonym

wykluczeniem społecznym, na co w znacznym stopniu może mieć wpływ prowadzenie

poradnictwa.



Oś priorytetowa 10. Edukacja i uczenie się przez całe życie (cele szczegółowe:

Zmniejszenie nierówności w upowszechnieniu edukacji; Dostosowanie programów nauczania

do potrzeb rynku pracy; Wzmocnienie potencjału, atrakcyjności i podniesienie jakości oferty

edukacyjnej szkół i placówek oświatowych prowadzących kształcenie zawodowe;

Upowszechnienie kształcenia ustawicznego osób dorosłych; Podniesienie jakości szkolnictwa

wyższego uwzględniające wymogi rynku pracy oraz zmiany zachodzące w gospodarce;

Rozwijanie systemów uczenia się poprzez praktyczną naukę zawodu realizowaną w ścisłej

współpracy z pracodawcami.

Typy działań:



przeciwdziałanie rozwarstwieniu społecznemu w edukacji,



upowszechnienie wysokiej jakości edukacji wszystkich szczebli nauczania,



rozwój nauczania praktycznego i zawodowego,



wsparcie działań na rzecz uczenia się przez całe życie,



dostosowanie oferty edukacyjnej na wszystkich poziomach kształcenia do potrzeb

rynku.

Prowadzenie poradnictwa w ramach tej osi priorytetowej jest uzasadnione, gdyż jej realizacja

ma się przyczynić do inteligentnego, zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu

społecznemu, poprzez ograniczenie wczesnego kończenia nauki, podwyższenie jakości i skali

upowszechnienia edukacji oraz dostosowanie jej do wymogów lubuskiego rynku pracy.



Oś priorytetowa 11. Infrastruktura społeczno-edukacyjna (cele szczegółowe:

Poprawa jakości infrastruktury zdrowotnej i społecznej uwzględniająca obszary deficytowe;

Rewitalizacja fizyczna, gospodarcza i społeczna obszarów zmarginalizowanych i

zagrożonych marginalizacją; Poprawa jakości infrastruktury edukacyjnej wszystkich szczebli

kształcenia)

Typy działań:



rozwój infrastruktury zdrowotnej i społecznej,



rozwój obszarów zmarginalizowanych,



rozwój infrastruktury edukacyjnej.

Wypada podkreślić, iż oś priorytetowa 11 wpisuje się w cele tematyczne: 9. (Wspieranie

włączenia społecznego i walka z ubóstwem) i 10 (Inwestowanie w edukację, umiejętności i

uczenie się przez całe życie), co uzasadnia implementowanie w jej zakresie prowadzenia

poradnictwa w świetle uwag poczynionych wyżej.

4.2.5. Województwo Łódzkie

W założeniach do Regionalnego Programu operacyjnego dla Województwa Łódzkiego na lata

2014 – 2020 przygotowanych przez Departamentu Polityki Regionalnej Urzędu

Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego w formie prezentacji multimedialnej,

poradnictwo prawne i obywatelskie może być uwzględnione w następujących osiach

priorytetowych:



Oś priorytetowa V: Infrastruktura społeczna, technologie informacyjno-

komunikacyjne w usługach publicznych oraz rewitalizacja zdegradowanych obszarów

mieszkaniowych i poprzemysłowych



Oś priorytetowa VII: Wzrost zasobów pracy w regionie na rzecz przeciwdziałania

depopulacji



Oś priorytetowa VIII: Innowacyjna edukacja w regionie

Z uwagi na to, iż założenia do RPO mają na obecnym etapie charakter bardzo ogólny, nie

można sformułować dalszych szczegółowych rekomendacji, odnoszących się do celów

programu, planowanych działań i powiązanych z diagnozą społeczną regionu.

4.2.6. Województwo Małopolskie

W założeniach do Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Małopolskiego

na lata 2014 – 2020, stanowiących załącznik nr 1 do Uchwały Nr 939/13 Zarządu

Województwa Małopolskiego z dnia 18 lipca 2013 roku, poradnictwo prawne i/lub

obywatelskie może być ujęte w ramach:



Osi priorytetowej 8. Otwarty rynek pracy, w zakresie działania 8.1. Integracja

zawodowa mieszkańców regionu, w zakresie działania 8.3. Rozwój kompetencji kadr,

w zakresie działania 8.5. Wsparcie na rzecz łączenia życia zawodowego i rodzinnego,

oraz w zakresie działania 8.6 Wsparcie na rzecz wydłużenia aktywności zawodowej.



Osi priorytetowej 9. Region spójny społecznie, w zakresie działania 9.1. Aktywna

integracja mieszkańców będących w szczególnej sytuacji społeczno-zawodowej, w

ramach działania 9.2. Rozwój usług społecznych i zdrowotnych w regionie, w ramach

działania 9.4. Infrastruktura społeczna i ochrony zdrowia.



Osi priorytetowej 10. Wiedza i kompetencje mieszkańców, w zakresie działania 10.3.

Rozwój poradnictwa i kształcenia całożyciowego w kontekście utrzymania

aktywności zawodowej.

4.2.7. Województwo Mazowieckie

W projekcie Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata

2014 – 2020, opracowanego przez Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w

lutym 2013 roku, poradnictwo prawne i/lub obywatelskie może być ujęte w ramach:



Priorytetu VI. Rozwój rynku pracy (cele szczegółowe: Zwiększenie aktywności

zawodowej osób pozostających bez zatrudnienia na mazowieckim rynku pracy, w tym

bezrobotnych i nieaktywnych zawodowo chcących podjąć zatrudnienie; Wspieranie

mobilności zawodowej; Wzmocnienie inicjatyw lokalnych na rzecz podniesienia

aktywności na obszarach wiejskich; Wzmocnienie partnerstwa i dialogu na rynku

pracy; Wspieranie systemu monitorowania regionalnego rynku pracy



Priorytetu VII. Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem (cele

szczegółowe: Zmniejszenie liczby osób zagrożonych wykluczeniem społecznym i

ubóstwem poprzez rozwijanie aktywnych form integracji; Zwiększenie udziału

podmiotów ekonomii społecznej w realizacji usług pomocy społecznej, usług w

zakresie integracji zawodowej, zwiększeniu zatrudnienia osób w szczególnie trudnej

sytuacji na rynku pracy: w tym w szczególności osób niepełnosprawnych;

Zwiększenie dostępności do infrastruktury społecznej, w tym zdrowotnej)



Priorytetu VIII. Wsparcie upowszechnienia edukacji przedszkolnej, kształcenia

zawodowego i kształcenia ustawicznego dorosłych (cele szczegółowe: Wspieranie

kształcenia zawodowego; Zwiększenie uczestnictwa osób dorosłych w kształceniu

ustawicznym)

Potrzeba prowadzenia poradnictwa prawnego i/ lub obywatelskiego w Województwie

Mazowieckim znajduje oparcie w wynikach diagnozy dotyczącej sytuacji regionu zawartej w

projekcie programu. Otóż charakterystyczną cechą rynku pracy województwa jest bardzo

wysokie zróżnicowanie stopy bezrobocia między subregionami, a także między powiatami w

ramach tego samego subregionu. Ponadto województwo mazowieckie wyróżnia się

najwyższą w Polsce liczbą zarejestrowanych bezrobotnych – co ósmy bezrobotny w Polsce

jest mieszkańcem Mazowsza. Do grup defaworyzowanych na mazowieckim rynku pracy,

zaliczyć należy także grupę osób długotrwale bezrobotnych, z uwagi na fakt, że jej udział w

ogóle zarejestrowanych bezrobotnych jest w Województwie Mazowieckim niepokojąco

wysoki – 52%. W diagnozie podkreślono ponadto, iż : „Wykluczenie społeczne i narastanie

zjawiska ubóstwa ludności może stanowić istotny hamulec rozwojowy Mazowsza, dlatego też

są to problemy ważne zarówno z punktu widzenia gospodarczego, jak też społecznego”

31

.

4.2.8. Województwo Opolskie

Choć w projekcie Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego 2014 –

2020 nie ujęto poradnictwa prawnego i/lub obywatelskiego w żadnym z proponowanych

celów szczegółowych programu, ani też w żadnej z proponowanych osi priorytetowych,

jednak można rekomendować jego wprowadzenie elementów poradnictwa do następujących

osi:



Oś priorytetowa 8. Konkurencyjny rynek pracy

Cel osi: Zwiększenie konkurencyjności rynku pracy województwa opolskiego



Oś priorytetowa 9. Integracja społeczna

Cel osi: Wzrost włączenia społecznego i spójności społecznej mieszkańców

województwa opolskiego



Oś priorytetowa 10. Wysoka jakość edukacji

Cel osi: Wzrost jakości oraz upowszechnienie edukacji dostosowanej do regionalnego

rynku pracy



Oś priorytetowa 11. Inwestycje w infrastrukturę społeczną

Cel osi: Podniesienie atrakcyjności obszarów miejskich poprzez rewitalizację oraz

poprawa dostępności do podstawowych usług społecznych

Potrzeba prowadzenia poradnictwa prawnego i/ lub obywatelskiego w Województwie

Opolskim znajduje oparcie w wynikach diagnozy dotyczącej sytuacji regionu zawartej w

projekcie programu. Cechą charakterystyczną Województwa Opolskiego jest statystycznie

wyższy poziom stopy bezrobocia aniżeli średnio w kraju. Inną stałą cechą regionu jest

znaczne zróżnicowanie sytuacji na rynku pracy w wymiarze przestrzennym. Kolejnym

zidentyfikowanym problemem na opolskim rynku pracy jest sytuacja grup

defaworyzowanych – będących w trudnym położeniu na rynku pracy, napotykających

potencjalnie na większe bariery w podjęciu i utrzymaniu zatrudnienia oraz doświadczających

długich okresów bezrobocia. Pomimo względnie wysokich wskaźników warunków oraz

                                                            

31

  Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata 2014 – 2020, Projekt 1.1., Urząd

Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie, Warszawa luty 2013r., s. 33 – 37
 

jakości życia, statystycznie wysokich dochodów rozporządzalnych mieszkańców, w

województwie opolskim istnieją grupy osób wykluczonych społecznie

32

.

 

4.2.9. Województwo Podkarpackie

W projekcie Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata

2014-2020, stanowiącego załącznik do Uchwały Nr 229/5422/13 Zarządu Województwa

Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 30 kwietnia 2013 r. można rekomendować

implementację poradnictwa prawnego i/lub obywatelskiego w ramach::



Osi priorytetowej 5. Spójność przestrzenna i społeczna

Cel osi: Wzmocnienie spójności społecznej województwa poprzez inwestycję w

zakresie ochrony zdrowia, pomocy społecznej, edukacji oraz rewitalizację obszarów

miejskich i wiejskich; Działanie: Wsparcie rozwoju infrastruktury ochrony zdrowia i

pomocy społecznej



Osi priorytetowej 6. Aktywizacja społeczna i zdrowotna regionu

Cel osi: Zwiększenie świadomości zdrowotnej oraz aktywizacja społeczna

mieszkańców województwa; Działania: Aktywność dla rynku pracy, Promocja

zdrowia i udoskonalenie usług społecznych, Rozwój lokalny



Osi priorytetowej 7. Rynek pracy i integracja społeczna

Cel osi: Wzrost poziomu zatrudnienia i mobilności oraz integracji społecznej

mieszkańców regionu; Działania: Wspieranie aktywności zawodowej,

przedsiębiorczości i samozatrudnienia w regionie, 3 Rozwój kwalifikacji kadr i

wspieranie procesów adaptacyjnych w regionie, Rozwój i upowszechnianie aktywnej

integracji, Włączenie społeczności marginalizowanych



Osi priorytetowej 8. Jakość edukacji i kompetencji w regionie

Cel osi: Dostosowanie systemu edukacji do potrzeb rynku pracy i wyzwań

przyszłości; Działania: Rozwój wysokiej jakości systemu edukacji, Upowszechnienie

uczenia się dorosłych

Warto zwrócić uwagę na to, iż o implementacji poradnictwa w zakres powyższych osi

priorytetowych przemawia kilka istotnych argumentów. Jedną z głównych przyczyn

wykluczenia społecznego jest szeroko pojęte bezrobocie. Na tle innych regionów Unii,

                                                            

32

Regionalny Program Operacyjny Województwa Opolskiego 2014 – 2020. Projekt przeznaczony do konsultacji

społecznych, wersja nr 1, Opole lipiec 2013r., s. 37-47
 

województwo podkarpackie charakteryzuje się wysoką stopą bezrobocia. Ponadto istotne jest

wspieranie społeczności lokalnych w celu poprawy ich funkcjonowania i realizacji

programów przyczyniających się do poprawy życia mi mieszkańców, zwłaszcza w zakresie

rozwiązywania problemów społecznych i edukacyjnych. Trzeba też pamiętać o tym , iż

otwartość systemu edukacji na potrzeby i regionalnego rynku pracy, likwidacja barier

ograniczających dostęp do edukacji oraz systematyczne podnoszenie jakości kształcenia

przyczynią się do zwiększania mobilności i aktywności zawodowej oraz umożliwią

samorealizację i obywatelskie uczestnictwo w życiu społecznym.

4.2.10. Województwo Podlaskie

W odniesieniu do projektu Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa

Podlaskiego na lata 2014 – 2020, można rekomendować implementację poradnictwa

prawnego i/ lub obywatelskiego w zakresie:

Osi II. Przedsiębiorczość i aktywność zawodowa

W szczególności w zakresie celów szczegółowych:



Podniesienie poziomu aktywności zawodowej oraz zdolności do zatrudnienia osób

pozostających bez zatrudnienia,



Podniesienie mobilności zasobów pracy,



Zagospodarowanie rezerw zasobów rynku pracy i zapobieganie ich utracie, zwłaszcza

wskutek migracji,



Podniesienie i dostosowanie kwalifikacji i umiejętności osób pracujących do potrzeb

regionalnej gospodarki,



Przeciwdziałanie przerwaniu aktywności zawodowej osób starszych.

I następujących działań:



Zwiększanie zdolności zatrudnieniowej osób pozostających bez zatrudnienia oraz osób

odchodzących z rolnictwa przy wykorzystaniu aktywnej polityki rynku pracy także

poprzez wspieranie mobilności zasobów pracy,



Adaptacja pracowników, przedsiębiorstw i przedsiębiorców do zmian,



Aktywne i zdrowe starzenie się.

Osi III. Kompetencje i kwalifikacje

W szczególności w zakresie celów szczegółowych:



wzmocnienie atrakcyjności i podniesienie jakości oferty edukacyjnej w zakresie

kształcenia ogólnego ukierunkowanej na rozwój kompetencji kluczowych oraz

wzmocnienie zdolności uczniów do przyszłego zatrudnienia,



wzmocnienie atrakcyjności kształcenia zawodowego i dostosowanie go do

rzeczywistych potrzeb regionalnego i lokalnych rynków pracy,



wzmocnienie rozwoju specjalizacji regionalnych poprzez dostosowanie oferty szkół

wyższych do potrzeb regionalnego i lokalnych rynków pracy,



podniesienie kompetencji w procesie kształcenia na poziomie wyższym w odniesieniu

do specjalizacji regionalnych,



zwiększenie udziału osób dorosłych w kształceniu ustawicznym,

I następujących działań:



Kształcenie i edukacja



Kształtowanie i rozwój kompetencji kadr regionu

Osi VIII. Poprawa spójności społecznej

W szczególności w zakresie celów szczegółowych: 



rozwój instrumentów aktywnej integracji i umożliwianie dostępu do nich osobom

wykluczonym i zagrożonym wykluczeniem społecznym, w tym członkom

społeczności marginalizowanych,



ułatwienie dostępu do usług społecznych osobom wykluczonym i zagrożonym

wykluczeniem społecznym,



wzmacnianie kapitału społecznego poprzez wspieranie zaangażowania społeczności

lokalnych w rozwój lokalny.

I następujących działań:



Rozwój działań aktywnej integracji,



Rozwój usług społecznych,



Rewitalizacja społeczna i kształtowanie kapitału społecznego.

4.2.11. Województwo Pomorskie

W zarysie projektu Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Pomorskiego

na lata 2014 – 2020, który stanowi załącznik nr 1 do uchwały nr 641/256/13 Zarządu

Województwa Pomorskiego z dnia 7 czerwca 2013 r., poradnictwo może być uwzględnione w

zakresie następujących osi priorytetowych:



Priorytet 3. Zatrudnienie

Działania: Aktywizacja zawodowa; Godzenie życia zawodowego i prywatnego; Zdrowie na

rynku pracy.

Wynika to z faktu, iż istotną barierą rozwojową regionu jest utrzymujący się niedostateczny

poziom zatrudnienia mieszkańców, co przekłada się na znaczącą populację biernych

zawodowo oraz wysoki poziom bezrobocia, w tym o charakterze strukturalnym. Zjawisko to

dodatkowo wzmacniane jest przez silne zróżnicowanie geograficzne popytu na pracę, a także

niską mobilność zawodową oraz przestrzenną mieszkańców Pomorza

33

.



Priorytet 4. Edukacja

Działania: Edukacja ogólna; Szkolnictwo wyższe.

Wynika to z faktu, iż jednym z najważniejszych problemów województwa pomorskiego jest

niezadowalająca jakość kształcenia na wszystkich etapach edukacji, o czym świadczą m.in.

utrzymujące się poniżej średniej krajowej wyniki egzaminów zewnętrznych uczniów

pomorskich szkół

34

.



Priorytet 5. Kształcenie zawodowe

Działania: Ponadgimnazjalne kształcenie zawodowe; Kształcenie zawodowe na poziomie

wyższym.

Wynika to z faktu, iż problemem województwa pomorskiego jest niska jakość i

niedopasowanie oferty kształcenia zawodowego (ponadgimnazjalnego i wyższego) do

zmieniającej się gospodarki. Jednocześnie utrzymującą się tendencją jest stosunkowo niski

udział absolwentów szkół zawodowych, którzy otrzymują dyplom potwierdzający

kwalifikacje zawodowe. Ponadto, historycznie ukształtowana sieć lokalnych szkół nie

odpowiada już subregionalnemu charakterowi rynków pracy. Brakuje ponadlokalnej

współpracy oraz regionalnej koordynacji oferty szkolnictwa zawodowego uwzględniającej

ponadlokalny wymiar rynków pracy i zwiększającej przez to mobilność zawodową

absolwentów

35

.



Priorytet 6. Integracja

Działania: Włączenie na rynku pracy; Usługi społeczne i zdrowotne.

Wynika to z faktu, iż Województwo pomorskie jest regionem o utrzymującym się

niedostatecznym poziomie zatrudnienia mieszkańców, co przekłada się na wyższy niż średni

w kraju odsetek osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej oraz wysoki odsetek

                                                            

33

Zarys projektu Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Pomorskiego na lata 2014 – 2020,

Załącznik nr 1 do uchwały nr 641/256/13 Zarządu Województwa Pomorskiego z dnia 7 czerwca 2013 r., s. 19 –
21

34

Ibidem, s. 24 – 26

35

Ibidem, s. 29 – 30

rodzin wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym. W regionie widoczny jest

brak systemowego podejścia do realizacji wysokiej jakości usług społecznych dla osób

wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem społecznym, w szczególności rodzin. Rodziny

te dotknięte są najczęściej, obok ubóstwa, długotrwałym bezrobociem, trudnościami

opiekuńczo-wychowawczymi oraz problemami uzależnień i przemocą domową. Ponadto

nadal istnieją znaczące problemy z zapewnieniem powszechnego i równomiernego dostępu

do spersonalizowanych usług społecznych oraz zdrowotnych dla osób wykluczonych i

zagrożonych wykluczeniem społecznym

36

.

4.2.12. Województwo Śląskie

W projekcie Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-

2020, stanowiący załącznik nr 1 do Uchwały Nr 3620/219/IV/2012 Zarządu Województwa

Śląskiego z dnia 21 grudnia 2012 r., poradnictwo prawne i obywatelskie może być

uwzględnione w następujących priorytetach i odpowiadających im celach szczegółowych:



VII. Regionalny rynek pracy

Cele szczegółowe: wzrost aktywności zawodowej osób pozostających bez zatrudnienia;

wzmocnienie potencjału osób młodych wchodzących na rynek pracy; wydłużenie aktywności

zawodowej u osób w wieku 50+; aktywizacja pracodawców w zakresie tworzenie

dodatkowych miejsc pracy.



VIII. Regionalne kadry gospodarki opartej na wiedzy

Cele szczegółowe: podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez wzmocnienie ich

potencjału adaptacyjnego oraz doskonalenie umiejętności i kompetencji kadr zarządzających i

pracowników; zwiększenie aktywności zawodowej osób starszych poprzez dostosowanie do

potrzeb i skuteczne środki na rzecz aktywnego starzenia się w dobrym zdrowiu; rozwój

warunków do godzenia życia zawodowego i prywatnego; wzrost transferu wiedzy pomiędzy

sektorem nauki a gospodarką poprzez wsparcie współpracy



IX. Włączenie społeczne i rewitalizacja

Cele szczegółowe: aktywizacja osób wymagających wsparcia poprzez nowe formy pomocy;

rozwój i wzmocnienie spójności lokalnej poprzez rewitalizację fizyczną, gospodarczą,

społeczną terytoriów zmarginalizowanych oraz wzrost dostępności usług społecznych w

szczególności podejmowanie przedsięwzięć odpowiadających kompleksowo na potrzeby grup

wykluczonych w zakresie ich aktywizacji, przyjmujące charakter długofalowego

                                                            

36

Ibidem, s. 30 – 32

organizowania społeczności lokalnych na obszarach miejskich i wiejskich z uwzględnieniem

wsparcia dostępu do usług w formie stacjonarnej, środowiskowej oraz rozwój e-usług;

zwiększenie potencjału społecznego i aktywności zawodowej osób i grup wykluczonych i

zagrożonych wykluczeniem społecznym; rozwijanie sektora ekonomii społecznej i

wzmocnienie roli gospodarki społecznej w integracji społeczno-zawodowej w regionie.



X. Wzmocnienie potencjału edukacyjnego

Cele szczegółowe:  Wzrost dostępu do wysokiej jakości oferty kształcenia; Wzmocnienie

atrakcyjności i podniesienie jakości oferty edukacyjnej szkół i placówek oświatowych

prowadzących kształcenie zawodowe, służące podniesieniu zdolności uczniów do przyszłego

zatrudnienia; Dopasowanie kierunków szkolnictwa wyższego do potrzeb regionalnej

gospodarki; Wzmocnienie kształcenia ustawicznego w regionie

4.2.13. Województwo Świętokrzyskie

W projekcie Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata

2014 – 2020 poradnictwo może być uwzględnione w 4 celu szczegółowym, ujętym jako:

Województwo świętokrzyskie, jako region ludzi aktywnych, konkurujących swoją wiedzą i

umiejętnościami na otwartym rynku pracy. Ponadto może być ujęte w następujące osie

priorytetowe:



Oś priorytetowa 8. Rozwój edukacji, aktywne społeczeństwo

Cele szczegółowe osi priorytetowej:

1. Aktywizacja społeczno - zawodowa osób i rodzin oraz środowisk zmarginalizowanych

bądź zagrożonych wykluczeniem społecznym.

2. Poprawa dostępności efektywnych i odpowiadających potrzebom usług społecznych.

3. Poprawa dostępu do rynku pracy poprzez podniesienie jakości i dostępności usług

publicznych ułatwiających godzenie życia prywatnego i zawodowego.

4. Wsparcie rozwoju ekonomii społecznej

5. Przeciwdziałanie rozwarstwieniu społecznemu w edukacji.

6. Dostęp do wysokiej jakości edukacji, w tym edukacji przedszkolnej.

7. Wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów oraz poprawa dostępu do wysokiej jakości

edukacji (w szczególności kształcenia zawodowego).

8. Podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych nauczycieli.

9. Zwiększenie uczestnictwa osób dorosłych w kształceniu

ustawicznym.



Oś priorytetowa 9. Otwarty rynek pracy

Cele szczegółowe osi priorytetowej:

1. Poprawa dostępu do rynku pracy osób nieaktywnych zawodowo, w szczególności

młodzieży, za pośrednictwem indywidualnego doradztwa, podnoszenia kwalifikacji i pomocy

w zdobyciu doświadczenia zawodowego.

2. Tworzenie nowych miejsc pracy poprzez wsparcie dla osób planujących założyć

działalność gospodarczą.

3. Podniesienie zdolności adaptacyjnych przedsiębiorstw i ich pracowników.

4. Zapewnienie wydłużenia aktywności zawodowej osób starszych.

Takie rekomendacje znajdują także poparcie w diagnozie dotyczącej szeroko rozumianej

aktywizacji społecznej w regionie: „Włączenie na rynek pracy jak największej liczby osób w

wieku produkcyjnym, jak również przeciwdziałanie przedwczesnej dezaktywizacji

zawodowej osób starszych stanowić będzie silny impuls rozwojowy dla gospodarki regionu.

Działania na rzecz rynku pracy mają charakter wieloaspektowy i dotyczą wspomnianych

wcześniej kwestii, takich jak m.in.: podnoszenie kwalifikacji, zindywidualizowane doradztwo

zawodowe, wsparcie dla samozatrudnienia, poprawa dostępu do usług publicznych,

umożliwiających godzenie życia zawodowego i prywatnego, poprawa jakości i dostępności

oferty edukacyjnej jak również wzmacnianie spółdzielczości oraz ekonomii społecznej.

37

”

4.2.14. Województwo Warmińsko-Mazurskie

Jeśli chodzi o uwzględnienie poradnictwa prawnego i lub obywatelskiego w planach

Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Warmińsko-Mazurskiego

Zachodniopomorskiego na lata 2014-2020, to można wskazać priorytet strategiczny Strategii

rozwoju województwa warmińsko – mazurskiego do roku 2020 określony jako Otwarte

społeczeństwo, mającego cel strategiczny ujęty jako: Wzrost aktywności społecznej i

następujące cele operacyjne:



Dostosowanie systemu edukacji do potrzeb rynku pracy



Różnorodna i dostępna edukacja



Rozwój społeczeństwa obywatelskiego



Wysoki poziom zabezpieczenia i dostępności usług medycznych



Zapewnienie bezpieczeństwa publicznego



Zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego sprzyjającego integracji oraz zapobieganie

wykluczeniu społecznemu

                                                            

37

  Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata 2014 – 2020, wersja robocza do

dalszych prac, maj 2013r., s. 24
 



Wzrost dostępności mieszkań



Wzrost atrakcyjności bazy sportowo-rekreacyjnej



Poprawa jakości i ochrona środowiska

Poradnictwo prawne i/ lub obywatelskie mogłoby być ujęte w szczególności w celach

operacyjnych odpowiadających osiom priorytetowym RPO, a dotyczących dostosowania

systemu edukacji do potrzeb rynku pracy, rozwoju społeczeństwa obywatelskiego oraz

zapewnienia bezpieczeństwa socjalnego sprzyjającego integracji oraz zapobieganiu

wykluczeniu społecznemu.

4.2.15. Województwo Wielkopolskie

W projekcie Regionalnego Programu Operacyjnego Wielkopolska 2014+, poradnictwo może

być uwzględnione w następujących celach szczegółowych: Wzrost udziału wiedzy i

innowacji w gospodarce Regionu; Wzrost aktywności zawodowej i gospodarczej

Mieszkańców; Ograniczenie wykluczenia społecznego; Podniesienie poziomu wykształcenia

mieszkańców.

Poradnictwo może być ujęte w następujących osiach priorytetowych:



Oś priorytetowa 4. Kapitał ludzki, który uwzględnia priorytety inwestycyjne: 8.5, 8.6,

8.7, 8.8, .8.9, 8.10, 9.4, 9.7, 9.8, 10.1 i 10.3.



Oś priorytetowa 5. Infrastruktura dla kapitału ludzkiego, który uwzględnia priorytety

inwestycyjne: 9.1, 9.2, 9.3 i 10.4.

Rekomendując ujęcie w projekcie Regionalnego Programu Operacyjnego Wielkopolska

2014+, poradnictwa prawnego i obywatelskiego, trzeba mieć na uwadze, iż Wielkopolska

charakteryzuje się występowaniem obszarów o różnym stopniu zróżnicowania rozwoju

społeczno-gospodarczego. Obszary problemowe charakteryzują się niskim poziomem

rozwoju oraz występującymi problemami społecznymi i gospodarczymi. Spośród nich

szczególnie istotne są te, które charakteryzują się wysokimi wartościami wskaźnika

bezrobocia i niskimi wartościami wskaźnika podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w

usługach

38

.

4.2.16. Województwo Zachodniopomorskie

                                                            

38

Regionalny Program Operacyjny Wielkopolska 2014+, wersja 2.0, Poznań, 10 maja 2013 r., s. 95

 

Jeśli chodzi o uwzględnienie poradnictwa prawnego i lub obywatelskiego w treści założeń do

Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2014-

2020, to można wskazać na Obszar wsparcia społeczeństwo ze wskazaniem

przyporządkowanych mu działań:

1. Wsparcie ochrony zdrowia przede wszystkim działań prewencyjnych, infrastruktura

tylko w połączeniu z innymi działaniami

2. Wspieranie osób poszukujących pracy oraz znajdujących się w trudnej sytuacji na

rynku pracy, wspieranie rozpoczynanie własnej działalności gospodarczej

3. Zwiększanie kwalifikacji zawodowych

4. Kompleksowa rewitalizacja

5. Wsparcie przedsiębiorczości społecznej oraz instytucji wsparcia ekonomii społecznej

6. Aktywizacja społeczności lokalnych

7. Rozwój edukacji na poziomie przedszkolnym, podstawowym i średnim. Rozwój

uczenia się przez całe życie

Z uwagi na to, iż założenia do RPO dla Województwa Zachodniopomorskiego mają na

obecnym etapie charakter bardzo ogólny, nie można sformułować dalszych szczegółowych

rekomendacji, odnoszących się do celów programu i osi priorytetowych, powiązanych z

diagnozą społeczną regionu i priorytetami inwestycyjnymi.