Mariusz Immig Poradnik Inwestora v3

Projekt okładki

Krzysztof Kamiński

Skład komputerowy

Joanna Mikołajczak

Wydanie I

Nakład 500 egz.

Wydawnictwo i Drukarnia ANTEX

55-050 Sobótka, ul. Mickiewicza 53

www.antex.pl

ISBN 83-921158-6-4

Magdzie,

wybrance mojego serca

Dziękuję wszystkim, bez których ta książka
nie mogła by się ukazać:

Moim Rodzicom: Urszuli Immig, Januszowi Immig

Joannie Mikołajczak

KRZYSIEKAMD Vision Studio

Przemysławowi Pałacowi

Spis treści

Od Autora ............................................................................................ 7
Krótka historia giełdy............................................................................ 9
Podstawowe słownictwo Inwestora .................................................... 11
Pierwszy krok - wybór biura maklerskiego.......................................... 15
Krok drugi - zakładanie rachunku Inwestycyjnego .............................. 18
1. Wypełnienie oraz podpisanie umowy dotyczącej świadczenia usług bro-

kerskich oraz otwierania i prowadzenia rachunku inwestycyjnego ... 19

2. Wyrobienie i wydanie przez dom maklerski karty maklera ............... 21
3. Wyrobienie kanału internetowego ................................................... 22

4. Podpisanie aneksu do wcześniejszej umowy - dostęp do rachunku za

pomocą Internetu ............................................................................ 23

…i co dalej? ....................................................................................... 24
Ogólna charakterystyka analizy technicznej ........................................ 24
Wybrane wskaźniki analizy technicznej ............................................... 27
Zalety analizy technicznej ................................................................... 52
Analiza fundamentalna ...................................................................... 53
Analiza otoczenia makroekonomicznego ............................................. 55
Analiza finansowa ............................................................................. 57
Analiza sprawozdań finasowych ....................................................... 58
Analiza rachunku zysków i strat ....................................................... 59
Analiza bilansu ................................................................................... 60
Analiza sprawozdania z przepływów środków pieniężnych .................. 63
Analiza wskaźnikowa ......................................................................... 65
Pierwsze zakupy na giełdzie ............................................................... 72
Sprzedaż papierów wartościowych ..................................................... 73
Zlecenie sprzedaży papierów wartościowych przez Internet ............... 74
Zamykanie rachunku inwestycyjnego.................................................. 76
Tam gdzie zysk, tam i fiskus... ............................................................ 76

.......................................................................................................... 77

Przydatne źródła informacji ekonomicznych ........................................ 82

Od Autora

Witam wszystkich zainteresowanych inwestowaniem

i pomnażaniem swoich mniejszych lub większych oszczęd-
ności. Poradnik Inwestora powstał, aby ukazać zasady na ja-
kich funkcjonuję giełda oraz wskazać jak w sposób bezpiecz-
ny inwestować swój kapitał na giełdzie. Poradnik, który trzy-
masz w ręce ma podstawowe zadanie - wprowadzić Cię w świat
giełdowego parkietu i ukazać wszystkie podstawowe aspekty
z nią związane.
16 kwietnia 1991 odbyła się pierwsza sesja giełdowa z
udziałem 7 domów maklerskich, na której notowano akcje 5 spół-
ek. Wpłynęło wówczas 112 zleceń kupna i sprzedaży, a łączny
obrót giełdy wyniósł 1.990 zł. Początkowo zainteresowanie
giełdą było bardzo małe. Jednak od tego czasu minęło już 15 lat,
a nasza giełda rozwinęła się do największej we Wschodniej Eu-
ropie. Inwestorzy, zwłaszcza krajowi, nadal niechętnie wchodzą
na giełdę, traktując ją jak magiczny obszar zarezerwowany dla
ludzi w białych koszulach z czerwonymi przepaskami na ręka-
wach. Korzystają na tym inwestorzy zagraniczni, ponieważ... im
mniej jest naszych wewnętrznych inwestorów tym więcej akcji
mogą nabywać inwestorzy zagraniczni. Każda osoba, która wcho-
dzi na giełdę i działa na niej podnosi popyt na konkretną akcję, to
znowu powoduje, że ceny akcji mogą rosnąć, a giełda zachowuje
się bardziej płynnie.
Porozmawiajmy jednak o realnych pieniądzach, ponieważ przede
wszystkim po to kupili Państwo ten Poradnik! Giełda to chyba
najszybszy sposób na pomnożenie lub... stratę gotówki. Prze-
śledźmy to na przykładzie Banku PKO BP; w przeciągu miesiąca
można było zyskać ponad 25 % włożonego wkładu, a to ogromna

suma. Obecnie banki przyciągają nas kursem procentowym w
stosunku rocznym - około 4,5% zysku. Jeżeli postawimy na do-
brego konia, to w ciągu roku, grając na giełdzie, możemy zaro-
bić nawet 30%-40%, czyli prawie 8-10 razy więcej! Dla porów-
nania rok na giełdzie to osiem lat w banku. Taką mamy dyspro-
porcję.

Poradnik Inwestora objaśnia, jak wejść na giełdę. Krok

po kroku wskazuje czynności, jakie musimy wykonać, aby stać
się posiadaczami akcji. Doradza również, w jakie spółki inwe-
stować, a także uczy, jak samodzielnie wykonywać analizę tech-
niczną oraz analizę fundamentalną, dzięki którym sami będzie-
cie Państwo mogli dokonać wyboru akcji, by pomnożyć swoje
oszczędności. Ta krótka publikacja pomoże Wam uniknąć wielu
błędów, które ja popełniłem na początku inwestowania swojego
kapitału na giełdzie. Zapraszam do lektury i życzę odwagi, a przede
wszystkim powodzenia!

Mariusz Immig

Krótka historia giełdy

Praprzodkami dzisiejszych giełd były wszelkie targowiska.

Już mieszkańcy Babilonu, handlując najróżniejszymi towarami,
zaczęli przyswajać sobie bardzo podobne mechanizmy, jakie dzia-
łają na dzisiejszych giełdach. W feudalnej Europie zainicjowano
po raz pierwszy handel niematerialny, czyli uzgadniano co, za
ile, kiedy i doprowadzano do realizacji zamówienia. Pierwszymi
tego typu akcjami kupowanymi i sprzedawanymi na zasadzie
umowy były beczki solonych śledzi, które musiały odpowiadać
pewnym kryteriom: miały być odpowiednio duże, posiadać wła-
ściwą wagę, itp. Oczywiście nikt nie był w stanie wyegzekwować
od nieuczciwego handlarza towaru, jeżeli ten nie dotrzymał umo-
wy. Jednak pomysł z zawieraniem niematerialnych transakcji
sprawdził się i w miarę, jak ewoluował, zaczęli pojawiać się na
jarmarkach pośrednicy, którzy, nie posiadając żadnego towaru,
pośredniczyli w transakcjach kupna i sprzedaży (dzisiejsi ma-
klerzy). O wiele później powstały giełdy walutowe, czy też pie-
niężne, także szybko nabierały znaczenia, a przede wszystkim
opierały się na zaufaniu ludzi zajmujących się handlem.

Na świecie powstawało coraz więcej giełd oraz biur po-

średniczących (dzisiejsze domy maklerskie).
W Polsce pierwsza giełda Papierów Wartościowych została
otwarta dopiero 12 maja 1817 roku i przyjmowała zamówienia
na realizacje zleceń jedynie w godzinach od 12:00 do 13:00.
Rozwój tej najpotężniejszej giełdy w Polsce (ponad 90% zleceń
w kraju) zahamował wybuch II wojny światowej, oraz czas oku-
pacji, kiedy to faszyści zakazali jej działalności. Po zakończeniu
działań wojennych były co prawda pomysły, aby uruchomić gieł-
dę, ale okazało się to całkowicie niemożliwe. Działający w tym
czasie pod dyktando Moskwy Rząd oraz gospodarka centralna

uniemożliwiały jej normalne funkcjonowanie. Tak więc giełda
w zahibernowanym stanie musiała przetrwać okres rabunkowej
gospodarki socjalistycznej. Data 16 kwietnia 1991 roku stała się
znamienna dla inwestorów i sprzedających. Wtedy to odbyła się
pierwsza sesja giełdowa z udziałem 7 domów maklerskich, na
której notowano akcje 5 spółek. Wpłynęło wówczas 112 zleceń
kupna i sprzedaży, a łączny obrót giełdy wyniósł 1.990 zł. W
budowaniu polskiej giełdy bardzo pomogli nam Francuzi, wspie-
rali nas wiedzą i doświadczeniem przy jej otwarciu. W paździer-
niku 1994 r. polska giełda została pełnym członkiem WFE gru-
pującej wszystkie najważniejsze giełdy świata. Zadaniem WFE

jest koordynacja współpracy między giełdami poszczególnych
krajów, wprowadzanie nowoczesnych rozwiązań, ujednolicanie
standardów i poszerzanie zasięgu transakcji międzynarodowych.
Od 1992 r. giełda warszawska jest również członkiem korespon-
dentem Federacji Europejskich Giełd Papierów Wartościowych
(FESE)

Obecnie możemy podziwiać stołeczne miejsce transakcji

kupna i sprzedaży akcji. A co najważniejsze - mamy szanse pozo-
stać jej członkami - jeśli dobrze pojmiemy jej mechanizmy dzia-
łania, żeby pomnażać nasze ciężko zarobione pieniądze

1. WFE - World Federation of Exchanges - Światowa Federacja Giełd
2. FESE - Federation of European Stock Exchanges - Federacja Europejskich Giełd

Papierów Wartościowych

3. Opracowano na podstawie strony internetowej: http://www.newtrader.pl/Histo-

ria-gieldy w Polsce, about_3,2.php

Podstawowe słownictwo Inwestora

Zanim przejdę do wyjaśniania kolejnych kroków, jakie na-

leży poczynić, aby wejść na giełdę wyjaśnię Państwu słownic-
two którym będę się posługiwał. Pragnę zrobić to na samym po-
czątku żeby oszczędzić Państwa czas.

Akcja

papier wartościowy, jest to inaczej mówiąc doku-
ment dzięki któremu możemy stwierdzić udział jego
właściciela w kapitale spółki akcyjnej.

Analiza fundamentalna określa opłacalność inwestycji w akcje na

podstawie oceny spółki z minimum trzyletniej per-
spektywy. Pod uwagę bierze się politykę fiskalną i
monetarną, zdarzenia polityczne, pozycje finansową
spółki czy sytuację w poszczególnych branżach.

Analiza techniczna służy do określania prawdopodobieństwa zmia-

ny kursów spółki na podstawie ich zachowania w
przyszłości. Analityk uwzględnia wszystkie czynni-
ki, które mogą w przyszłości oddziaływać na kształ-
towanie się podaży i popytu na akcje.

C/WK (ang. P/BV) wskaźnik cena/ wartość księgowa. Iloraz wartości

rynkowej spółki i jej wartość księgowej. Im niższy,
tym cena akcji jest bardziej atrakcyjna.

C/Z (ang. P/E)

wskaźnik cena/ zysk. Iloraz wartości rynkowej spół-
ki i sumy zysków oraz strat spółki giełdowej za ostat-
nie cztery kwartały. Im niższy, tym cena akcji jest bar-
dziej atrakcyjna.

Dom maklerski miejsce zawierania umów pomiędzy kupującym, a

sprzedającym.

Fixing

wyznaczenie jednolitego kursu, po jakim sprzeda-
wane są akcje nie objęte systemem notowań cią-
głych.

Indeks giełdowy miernik zmian cen papierów wartościowych, obej-

mujących papiery danego typu lub ich grupę.

Kontrakt terminowy (futures) umowa pomiędzy dwoma stronami, z

których jedna zobowiązuje się do kupna, a druga do
sprzedaży w ściśle określonym przyszłym terminie
(dniu wygaśnięcia) i po ściśle określonej w momen-
cie zawarcia transakcji cenie, określonej ilości instru-
mentu bazowego (np. indeksu, akcji lub walut).

Notowania ciągłe system umożliwiający zawieranie transakcji na

dany papier wartościowy na jednej sesji po róż-
nych cenach.

Notowania jednolite system zawierania transakcji, w którym akcje

danej spółki przez cały dzień sprzedaje się po tej
samej cenie.

Obligacja

rodzaj papieru wartościowego dającego posiada-
czowi prawo do stałego, z góry określonego, do-
chodu. W Polsce rozprowadzaniem i wykupywa-
niem jej zajmuje się Ministerstwo Skarbu Państwa,
ale inni oczywiście także mogą wypuszczać i sku-
pywać obligacje.

Prospekt emisyjny dokument zawierający szczegółowe informacje

o sytuacji prawnej i finansowej emitenta oraz o pa-
pierach wartościowych, związany z ich wprowadze-
niem do publicznego obrotu.

Spółka akcyjna polega na podziale majątku sprzedawanego na ak-

cje które nabywają akcjonariusze. Akcje są przed-
miotem obrotu, stąd możliwość skupienia akcji w
ręku jednej osoby. Posiadacze ich nie odpowiadają
za zobowiązania spółki, tylko ponoszą ryzyko loka-
ty kapitału.

Spółka giełdowa spółka publiczna, której akcje chociaż jednej emi-

sji są dopuszczone do obrotu giełdowego.

Spółka publicznaspółka, której akcje chociaż jednej emisji zostały

dopuszczone do obrotu publicznego przez KPWiG

Stopa zwrotu

przyrost wartości inwestycji wyrażony w pro-

centach. Im stopa zwrotu jest wyższa, tym zysk in-
westora większy.

Walne zgromadzenie akcjonariuszy (WZA) najwyższy organ wła-

dzy w spółce akcyjnej.

WIG

Warszawski Indeks Giełdowy, indeks obejmujący
akcje spółek notowanych na rynku podstawowym,
liczony od 16.04.1991 r.

WIG20

indeks obejmujący akcje 20 spółek rynku podsta-
wowego o największej kapitalizacji i największych
obrotach giełdowych, liczony od 16.04.1994 r.

Wolumen obrotów łączna ilość papierów wartościowych, które

zmieniły właściciela.

Zlecenie LimAkt (limit aktywacji) zlecenie z limitem lub bez limitu

ceny. Pojawia się w arkuszu zleceń dopiero w mo-
mencie przekroczenia przez kurs rynkowy określo-
nego w zleceniu poziomu.

Zlecenie maklerskie zlecenie wystawiane przez dom maklerskim na

podstawie zlecenia klienta.

Zlecenie PCR (po cenie rynkowej)zlecenie bez limitu ceny, które

może być wykonane w całości lub częściowo. Cena
realizacji zlecenia będzie równa cenie najlepszego zle-
cenia przeciwstawnego. Niezrealizowana część zle-
cenia rynkowego staje się zleceniem z limitem ceny
równym cenie wykonania.

Zlecenie PCRO (po cenie rynkowej na otwarcie) zlecenie bez limi-

tu ceny, które może być wykonane w całości lub
częściowo. Składane jest na otwarcie notowań cią-
głych lub na notowania jednolite. Cena kupna/sprze-
daży równa jest kursowi otwarcia. Jego niezrealizo-
wana część staje się zleceniem ceny równym cenie
otwarcia.

Zlecenie PKC (po każdej cenie) zlecenie bez limitu ceny, oznacza-

jące chęć kupna / sprzedaży określonej ilości wa-
lorów niezależnie od ceny.

Zlecenie Wmin (minimalna wielkość wykonania) zlecenie z limi-

tem ceny. Jeżeli zlecenie nie może być wykonane
w określonej minimalnej wielkości, jest usuwane z
arkusza zleceń.

Zlecenie WuA (wykonaj albo anuluj) zlecenie z limitem ceny, które

może być wykonane tylko w całości. Gdy to jest nie-
możliwe, zlecenie jest usuwane z arkusza zleceń.

Zlecenie WUJ ( wielkość ujawniona) zlecenie z limitem ceny. Dla ryn-

ku widoczna jest tylko część, kolejna ujawni się do-
piero po wykonaniu części poprzednio ujawnionej.

Zlecenie z limitem ceny zlecenie z podaną maksymalną ceną zaku-

pu lub minimalną ceną sprzedaży papierów
wartościowych.

Opracowano na podstawie Magazynu FForbes nr 1/2005

Pierwszy krok

- wybór biura maklerskiego

Emitent, czyli osoba lub spółka wypuszczająca akcje, nie

może udzielić ich bezpośrednio konsumentowi. Każdy przepływ
takich akcji „z rąk do rąk”, odbywa się poprzez biuro maklerskie.
Ten schemat działania, jeżeli chodzi o nabywanie ale także sprze-
dawanie akcji, działa na całym świecie. Przyczyn jest kilka, przede
wszystkim bezpieczeństwo. Kiedy dokonujemy sprzedaży lub
kupna papierów wartościowych poprzez dom maklerski, mamy
pewność, że druga ze stron jest związana umową i musi się z niej
wywiązać. Dom maklerski pośredniczy pomiędzy konsumenta-
mi a giełdą. Trudno byłoby kontrolować sytuację na rynku po-
przez samą giełdę. Kolejnym powodem jest dystrybucja akcji i
innych papierów wartościowych. Trudno byłoby osobie ze Zgo-
rzelca zakupić akcje na jedynej w naszym kraju giełdzie w War-
szawie. Domy maklerskie pełnią więc funkcję handlową w punk-
tach należących do różnych banków i instytucji rozsianych po
całym kraju.

Zanim zdecydujesz się wybrać dom maklerski musisz od-

powiedzieć sobie na kilka ważnym pytań. Przede wszystkim - jak
często będziesz kupować i sprzedawać Swoje akcje i inne papie-
ry wartościowe w Swoim domu maklerskim.
Domy maklerskie utrzymują się z naszych prowizji, które płaci-
my za każdym razem, kiedy kupujemy lub sprzedajemy papiery
wartościowe. Kolejnym źródłem utrzymania placówek makler-
skich są opłaty za prowadzenie rachunku maklerskiego i te wa-
hają się średnio od 40-60 złotych rocznie. Dobrze jest jednak
czasami zapłacić więcej za utrzymanie konta w skali rocznej, a
mniej za prowizje od zawieranych transakcji. Wszystko jednak

zależy od tego ile razy w roku będziemy obracać naszymi akcja-
mi czyli jaki ruch będzie panował na naszym koncie.
Otwarcie rachunku inwestycyjnego zazwyczaj jest bezpłatne.
Pamiętaj także o tym, że mamy prawo (chyba że umowa mówi
inaczej) do zamknięcia w dowolnym momencie już otwartego
rachunku inwestycyjnego. Bardzo często rachunki inwestycyj-
ne są otwierane na okres miesiąca lub kilku miesięcy, aby prze-
prowadzić transakcje na jednym komplecie akcji. Ja jednak
przyjmuję opcję, że gracz jest po to, aby na giełdzie grać. Tak
więc, jakie konto i w jakim domu maklerskim? Na to pytanie
już każdy indywidualnie musi sobie odpowiedzieć. Ja mogę
Państwu jedynie nakreślić sytuację, jaka panuje na rynku do-
mów maklerskich w Polsce. Przedstawić porównanie usług,
jakie oferują placówki maklerskie w Polsce wraz z cenami za
prowadzenie konta, prowizjami oraz odnośnikami do stron in-
ternetowych tych placówek.

. W

ró

pł

-k

-s

- k

. -

- m

ść

. O

Krok drugi

- zakładanie rachunku Inwestycyjnego

Kiedy zdecydujesz się już, który dom maklerski wybrać

musisz założyć rachunek inwestycyjny. Rachunek inwestycyjny
jest to konto podobne do takiego, jakie otwierasz w banku. Na
nim znajduje się określona gotówka przez Ciebie wpłacana. Z
niego możesz realizować zlecenia kupna nowych akcji. Kiedy
sprzedasz papiery wartościowe, pieniądze wpłyną właśnie na ra-
chunek inwestycyjny i będą czekać na Twoje dalsze dyspozycje.
Nie polecam trzymania bezczynnie dużej ilości gotówki na kon-
cie inwestycyjnym, ponieważ jest ono bardzo nisko lub nawet
wcale oprocentowane. Jeżeli nie grasz na giełdzie funduszami,
które leżą na koncie inwestycyjnym lepiej założyć lokatę odna-
wialną i zarabiać ok. 5% w skali roku.
Do założenia konta inwestycyjnego Ci potrzebne dokumenty:

Dowód osobisty (zawiera PESEL)

lub

Paszport (zawiera PESEL)

Poniżej ukazuję cały schemat postępowania podczas rejestracji
w domu maklerskim:

1. Kiedy już wypełnisz i podpiszesz umowę o świadczenia usług

brokerskich oraz otwierania i prowadzenia rachunku inwe-
stycyjnego, automatycznie stajesz się posiadaczem rachunku
inwestycyjnego. Jego roczne utrzymanie to mak. 60 złotych
(w opcji podstawowej).

2. Dom maklerski wydaje Ci kartę maklera. Dzięki niej bę-

dziesz mógł kontaktować się z biurem maklerskim, które uła-

twi Ci dokonywanie operacji. Twoja karta jest przyporządko-
wana tylko Tobie lub osobie, którą wskażesz i tylko Twojemu
rachunkowi inwestycyjnemu. Dzięki niej możesz zostać ziden-
tyfikowany przez system operacyjny domu maklerskiego.

3. Zakładasz kanał dostępu do Twojego rachunku przez Internet.

Założenie takiej usługi przyda się na pewno. Już podczas

pierwszego składania zlecenia na kupno akcji zapłacisz o wiele
mniej. Przy zakupie akcji o wartości 1000 złotych w placówce
lub telefonicznie zapłacisz ok. 22,50 zł, natomiast korzystając z
kanału dostępu przez Internet, zapłacimy tylko 8 złotych. Zaosz-
czędzisz więc prawie 15 złotych na jednym zleceniu, a należy
pamiętać, że taniej jest także przy sprzedaży Twoich papierów
wartościowych.

1. Wypełnienie oraz podpisanie umowy dotyczącej

świadczenia usług brokerskich oraz otwierania i
prowadzenia rachunku inwestycyjnego

(WZÓR UMOWY NA NASTĘPNEJ STRONIE)*

PAMIĘTAJ: NIGDY NIE PODPISUJ UMOWY BEZ JEJ

WCZEŚNIEJSZEGO PRZECZYTANIA, PAMIĘTAJ, ŻE

MASZ PRAWO ZABRAĆ UMOWĘ DO DOMU I PODPI-

SANĄ ODNIEŚĆ DO DOMU MAKLERSKIEGO W DO-

GODNYM DLA CIEBIE TERMINIE!!!

* Wzory wszelkich dokumentów zawierają fikcyjne dane

* Ilekroć jest mowa o WDM - oznacza to „Wybrany Dom Maklerski”

(nazwa fikcyjna)

2. Wyrobienie i wydanie przez dom maklerski karty

maklera

PAMIĘTAJ! NIGDY NIKOMU NIE UJAWNIAJ SWOJEGO

NUMERU KARTY MAKLERSKIEJ ORAZ HASŁA DOSTĘ-

PU DO KONTA. UNIKAJ TAKŻE SKŁADANIA ZLECEŃ

PRZEZ TELEFON, NIGDY NIE WIADOMO KTO PRACUJE
NAWET W NAJLEPSZYM DOMU MAKLERSKIM, NAJLE-

PIEJ DOKONYWAĆ ZLECEŃ OSOBIŚCIE LUB PRZEPRO-

WADZAĆ JE ZA POMOCĄ INTERNETU

3. Wyrobienie kanału internetowego

Na początku zgłaszasz chęć przystąpienia do realizowa-

nia zleceń za pomocą internetu. Musisz wejść na stronę wy-
branego przez siebie domu maklerskiego i wypełniasz od-
powiedni wniosek.

Wypełniony wniosek wysyłasz do najbliższego oddziału domu
maklerskiego.
Już po godzinie możesz do ww. domu maklerskiego zgłosić się i
podpisać umowę o zawarcie usługi.

PAMIĘTAJ!

KANAŁ DOSTĘPU DO TWOJEGO RACHUNKU

( WNIOSEK) MOŻESZ ZŁOŻYĆ W DOMU

ZA POŚREDNICTWEM INTERNETU

4. Podpisanie aneksu do wcześniejszej umowy - dostęp

do rachunku za pomocą Internetu

…i co dalej?

Kiedy już wybierzesz dom maklerski oraz kiedy otworzysz

rachunek inwestycyjny, czas na kupno akcji lub innych papierów
wartościowych. Jak kupować, aby zyskać? Na pytanie czy dana
spółka będzie rentowną odpowiedzą Ci dwa podstawowe instru-
menty:
1)

Analiza techniczna,

Analiza fundamentalna.

Informacje o dochodach spółki i o wszelkich jej finansach znaj-
dziesz w prospekcie emisyjnym oraz w informacjach w prasie
branżowej. Poniżej przedstawiam opis tych dwóch analiz i funk-
cje, jakie pełnią w grze na giełdzie:

Ogólna charakterystyka

analizy technicznej

Jest to dosyć kontrowersyjna metoda inwestycyjna mająca

swych zwolenników i zagorzałych krytyków. W rzeczywistości
analiza techniczna nie interesuje się emitentem papieru warto-
ściowego, którym się zajmuje. Praktykowi tej metody jest po-
trzebny jedynie aktualny kurs i obrót, dane z przeszłości oraz
punkt odniesienia, za pomocą których dokona obliczeń często
skomplikowanych wskaźników. Nie musi on nawet znać nazwy
papieru wartościowego, który analizuje, aby określić najopty-
malniejsze momenty kupna i sprzedaży.
Analiza techniczna opiera się na trzech podstawowych prze-
słankach:

Rynek dyskontuje wszystko
Zwolennicy analizy technicznej twierdzą, że wszelkie czynniki,
które mają wpływ na cenę są już w niej uwzględnione. Wynika to
z przekonania, że zachowania cen odzwierciedlają zmiany w re-
lacjach popytu i podaży. Mówiąc inaczej, analityk techniczny
wychodzi z założenia, że nie trzeba badać czynników wpływają-
cych na cenę instrumentu lub dociekać przyczyn spadków lub
wzrostów. Rynek wie wszystko i to on kształtuje cenę, dlatego
też należy badać wykresy i wskaźniki analizy technicznej, aby
skutecznie prognozować, w którą stronę rynek podąży. Nie ozna-
cza to, że analitycy techniczni odrzucają twierdzenia, iż przy-
czyną trendów na giełdzie są uwarunkowania gospodarcze. Uwa-
żają jedynie, że rynek łatwiej można zrozumieć i przewidzieć,
analizując zapis jego zachowań, czyli wykresy.

Ceny podlegają trendom
Rysując wykresy cen, analityk techniczny stara się odnaleźć w
nich trend, czyli kierunek, w którym podążają ceny. Rozpozna-
nie trendu w jego wczesnej fazie pozwala dokonać transakcji,
która powinna przynieść zyski (kupić, gdy tworzy się trend ro-
snący, sprzedać, gdy malejący). Analitycy zakładają bowiem, że
istnieje większe prawdopodobieństwo tego, że trend będzie kon-
tynuowany, niż że nastąpi jego odwrócenie.

Historia się powtarza
Badanie wykresów pozwala odnaleźć powtarzające się wzory (for-
macje), według których poruszają się ceny. Wynika to z powta-
rzalności zachowań ludzkich w określonych sytuacjach. Anality-
cy znając najczęściej występujące wzory (formacje) starają się
odnaleźć je w bieżących notowaniach i na tej podstawie progno-
zować przyszłość.

Reasumując, pierwsza przesłanka mówi, że rynek w pełni dys-
kontuje wszelkie informacje mogące mieć wpływ na kurs akcji,
z czego wynika, że badanie samych cen jest podejściem samo-
wystarczalnym. Druga przesłanka dotyczy trendu, jednego z pod-
stawowych pojęć analizy technicznej. Głosi ona, że kursy poru-
szają się w trendach, a zadaniem analizy technicznej jest wychwy-
tywanie ich zmian. Trzecia przesłanka dotyczy psychologii ryn-
ków i zakłada, że w warunkach zbliżonych do przeszłych, sytu-
acja rynkowa będzie kształtować się podobnie.
A zatem analityk techniczny to osoba badająca skutki zachowań
rynku (ceny) i poszukująca na wykresach cen historycznych, tren-
dów i formacji, które pomogą przewidzieć zachowanie rynku. W
swojej pracy analitycy wspomagają się m.in. wskaźnikami, które
mają pomóc w lepszym zrozumieniu ruchów cen.
Dzięki temu można znaleźć odpowiedź na trzy główne pytania,
które zadaje każdy inwestor:
1.

Co kupić lub sprzedać?

Kiedy kupić?

Kiedy sprzedać?

O ile analitycy fundamentalni, w poszukiwaniu odpowiedzi

na powyższe pytania, starają się interpretować dane o sytuacji
spółki, jej pozycji finansowej, szansach nowo wprowadzanych
produktów itd., analitycy techniczni koncentrują się na wpływie
tych informacji na zachowanie inwestorów. Ich nie interesuje
sama informacja, lecz jej skutek, którego wyrazem są zmiany w
wycenie papieru i wahania obrotów.

Dzięki znacznej elastyczności, przejawiającej się w moż-

liwości dostosowania narzędzi analizy technicznej do dowolnych
rynków i wymiaru czasowego, analizę techniczną stosuje się po-
wszechnie zarówno na rynkach akcji, obligacji, walut, giełdach
towarowych itd.

Wybrane wskaźniki

analizy technicznej

Analiza techniczna podobnie jak analiza fundamentalna słu-

ży do określania właściwego momentu kupna i sprzedaży akcji.
Aby inwestycja była jak najbardziej dochodowa, w analizie tech-
nicznej stosuje się różnorodne narzędzia służące do badania zja-
wisk zachodzących na rynku papierów wartościowych. Jednak w
odróżnieniu od analizy fundamentalnej, cały proces oceny wy-
sokości osiągniętych w przyszłości zysków z inwestycji, prze-
biega w nieco odmienny sposób. W analizie technicznej inwe-
storzy kierują się w grze giełdowej głównie historycznymi da-
nymi, nie mającymi swoich korzeni ani w raportach, ani w bilan-
sach, czy też w zestawieniach zysków i strat, lecz w danych po-
chodzących z bezpośredniego otoczenia ekonomicznego danej
spółki oraz tego co dzieje się bezpośrednio na rynku kapitało-
wym. Dane te służą inwestorom do konstruowania wskaźników
giełdowych, pomocnych przy ocenie atrakcyjności akcji wybra-
nych spółek. Pierwsze wskaźniki giełdowe zostały stworzone pod
koniec XIX wieku, lecz za ich pełny rozkwit można uznać dopie-
ro okres wielkiej hossy w USA z lat dwudziestych XX wieku. Od
tego czasu ich popularność została ugruntowana i trwa do dnia
dzisiejszego. Podział wskaźników przedstawia tabela 2.

Tabela 2. Podział wskaźników analizy technicznej wg A. Edlera

WSKAŹNIK MACD

Wskaźnik Moving Average Convergence Divergence stwo-

rzony został przez Geralda Appla, analityka finansowego z USA.
Wskaźnik ten opiera się na zbieżności i rozbieżności średnich
ruchomych. Jest przedstawiony w formie dwóch linii. Jednej cią-
głej, zwanej linią MACD i drugiej przerywanej, linii sygnału. Linia
MACD jest zbudowana z dwóch średnich ruchomych wykładni-
czych EMA, wyliczanych z cen zamknięcia z 9, 12 lub 26 ostat-
nich sesji.
Średnia EMA jest specyficznym narzędziem służącym do anali-
zy bieżącej kondycji rynku. Jest bardzo czuła na najświeższe dane
i opiera się głównie na nich. Jej wykreślenie daje pełen obraz
tego co działo się na parkiecie podczas ostatniej sesji giełdowej
i jakie nastroje rządziły tłumem graczy. Ponadto jest pomocna w
przeprowadzaniu transakcji zgodnie z kierunkiem trendu. Jej na-

chylenie pokazuje w jakim kierunku podąża rynek i jaka jest jego
siła i zasięg oddziaływania.
Kiedy EMA zwyżkuje jest to informacja, że rozpoczyna się nowy
trend wzrostowy. Jeżeli zwyżka następuje już w pełni ukształto-
wanym trendzie to istnieje szansa na jego dalszą kontynuację.
Zwyżka EMA daje również sygnał, że można bezpiecznie „wcho-
dzić” na giełdę, a zysk jest obarczony stosunkowo niskim ryzy-
kiem. Kiedy natomiast średnia EMA zniżkuje jest to oznaką, że
na rynku następuje trend spadkowy lub obecny trend wyczerpał
się. Ryzyko inwestycyjne jest wtedy o wiele większe, a szanse
na zyski są o wiele mniejsze.
Gdy EMA tworzy linię prostą lub w nieznaczny sposób faluje
oznacza to, że rynek najprawdopodobniej znajduje się w forma-
cji horyzontalnej. Należy wtedy przeprowadzić dokładną analizę
rynku w powiązaniu z innymi wskaźnikami analizy technicznej.
Decyzje inwestycyjne należy podejmować rozważnie, można
przeczekać niepewny okres i wejść na rynek, gdy EMA zacznie
generować sygnały rozpoczynające nowy trend wzrostowy.
Sposób obliczania wskaźnika MACD:

MACD = EMA(1) - EMA

EMA (1)

- pierwsza wykładnicza średnia krocząca (standardowo 12 dni)

EMA (2)

- druga wykładnicza średnia krocząca (standardowo 26 dni)

Wykres wskaźnika Moving Average Convergence Divergence

Wykres 1. Wskaźnik MACD - notowania spółki Exbud S. A.

MACD jest wskaźnikiem giełdowym, który jako jeden z

niewielu daje wiele wiarygodnych sygnałów kupna i sprzedaży.
Jego działanie opiera się na następujących zasadach:
- gdy szybka linia wskaźnika (linia ciągła) przecina od góry wolną

linię MACD (linię przerywaną), daje sygnał do sprzedaży, a
obecny trend może ulec odwróceniu. Przecięcie tych linii
może świadczyć również, że rynek jest prawdopodobnie moc-
no wykupiony i w najbliższym okresie są możliwe spadki kur-
su akcji,

- kiedy szybka linia MACD (linia ciągła) przecina od dołu wolną

linię wskaźnika (linia przerywana) pojawia się sygnał do kupna
akcji i zapowiada początek nowego trendu wzrostowego. Ist-
nieje również prawdopodobieństwo, że wygenerowany z wy-
przedzeniem przez wskaźnik trend utrzyma się.

Momenty kupna i sprzedaży sygnalizowane przez wskaźnik MACD
są często sygnałami spóźnionymi i nadają się raczej do inwestycji
długoterminowych. Istnieje jednak szkoła podejmowania decyzji
już po zmianie kierunku trendu wskaźnika. Opiera się ona na zało-
żeniu, że po zakończeniu spadku i rozpoczęciu wzrostu MACD w
krótkim czasie przetnie SIGNAL od dołu, analogicznie dla przej-
ścia z okresu wzrostu do spadku - nastąpi przecięcie od góry. Po-
dejście takie jest jednak obarczone sporym ryzykiem, poza tym
istnieje zależność, że jeżeli MACD rośnie wraz z rosnącym tren-
dem to ów trend jest prawdziwy, gdy dzieje się odwrotnie można
pokusić się o stwierdzenie, że trend stoi pod znakiem zapytania i
możliwe jest w najbliższym czasie jego odwrócenie.

WSKAŹNIK RSI

Wskaźnik Relative Strenght Index, czyli wskaźnik względnej siły
określa wewnętrzną siłę akcji. Wskaźnik RSI przyjmuje warto-
ści z przedziału [0,100]. Przy czym osiągniecie wartości krań-
cowej [100] jest w praktyce nie możliwe, natomiast wskaźnik
przyjmuje wartość [0] tylko wtedy, gdy w ciągu ostatnich k sesji
nie odnotowano zysków.
Sposób obliczania wskaźnika względnej siły:

RSI

- wartość wskaźnika względnej siły

- średnia wartość cen zamknięcia (netto) dla wybranej liczby dni

Jest to iloraz średniego zysku w ciągu ostatnich k sesji i średniej
straty w ciągu ostatnich k sesji.

Działanie wskaźnika RSI opiera się na kilku podstawo-

wych zasadach:

100

)

(

RSI

- gdy wskaźnik osiągnie wartość 100 odwrócenie trendu w zniż-

kowy jest bardzo prawdopodobne

- gdy wskaźnik osiągnie wartość 0 odwrócenie trendu w zwyżko-

wy jest bardzo prawdopodobne

- gdy RSI osiągnie poziom 70% lub więcej oznacza to sygnał

sprzedaży

- gdy RSI osiągnie poziom 30% lub mniej oznacza to sygnał kupna.

Najczęściej RSI interpretuje się w oparciu o linie wyku-

pienia (70%) i wysprzedania (30%). Momentem kupna jest wte-
dy spadek poniżej linii wysprzedania i jej przebicie od dołu, a
sprzedaży wyjście ponad linie wykupienia i jej przecięcie od góry.
Wartości 30 % i 70 % mogą się okazać mylące przy długotrwa-
łym wzroście bądź spadku kursów. W okresie hossy oscylator
często przyjmuje wartości powyżej 70%, w okresie bessy zaś
poniżej 30%. Należy wtedy obrać poziomy wykupienia i wysprze-
dania na podstawie zachowania wskaźnika w przeszłości. Długo-
trwała konsolidacja wskaźnika powyżej linii wykupienia bądź li-
nii wysprzedania dezaktualizuje sygnały kupna i sprzedaży.

Wykres wskaźnika Relative Strength Index

Wykres 2. Wskaźnik RSI - notowania spółki Exbud S. A.

Niektórzy analitycy oczekują kolejnego potwierdzenia, które ma
polegać na przełamaniu poziomu poprzedniego dołka. Tak więc
pełen sygnał sprzedaży składa się z:
- przejścia RSI na poziom ponad 70%,
- po osiągnięciu szczytu
- po zaznaczeniu dołka osiągnięcie kolejnego szczytu na pozio-

mie niższym od poprzedniego szczytu

- rozpoczęcie przez RSI spadku i przekroczenie poziomu zazna-

czonego wcześniej

Wskaźnik RSI dają poza tym inwestorom jeszcze inny sy-

gnał, tzw. dywergencje byka i niedźwiedzia.

Dywergencje byka są sygnałem do kupna. Występują wte-

dy, gdy ceny spadają do nowego dołka, a wskaźnik RSI wyznacza
dno na niższym poziomie niż miało to miejsce podczas poprzed-
niego spadku. Sygnał kupna ma swoje potwierdzenie w rynku gdy
pierwsze dno RSI znajduje się poniżej jego dolnej linii referen-
cji (linii wyznaczonej na pewnym poziomie wskaźnika), a kolej-
ne dno jest usytuowane ponad tą linią.

Dywergencje niedźwiedzia dają sygnał do sprzedaży. Wy-

stępują wtedy gdy ceny zwyżkują do nowego szczytu, a wskaźnik
RSI osiąga szczyt na niższym poziomie niż podczas poprzedniej
zwyżki.

Najlepsze rezultaty daje porównywanie RSI z wykresami

kursów. RSI wyprzedza kształtowanie się trendów, formacji na
kilka dni przed ich faktycznym powstaniem, uprzedza też o praw-
dopodobnym odwróceniu trendu.

Kiedy RSI przebija od dołu górną linię referencji, daje sy-

gnał, że rynek jest w fazie wzrostów aczkolwiek akcje są silnie
wykupione i prawdopodobna w najbliższym czasie jest podaż wa-
lorów, a tym samym spadki cen akcji. Gdy RSI spada poniżej
linii referencji jest to sygnał, że przewodnictwo na rynku prze-

jęła strona podażowa lecz ich siły powoli się wyczerpują - rynek
jest bardzo silnie wyprzedany i jest szansa na ponowne wzrosty.

WSKAŹNIK ROC

Wskaźnik Zmiany ROC czyli Rate Of Change jest jednym

z najbardziej popularnych wskaźników. Jest to procentowa zmia-
na kursu z obecnej sesji w stosunku do kursu sprzed k sesji. Do
obliczania wskaźnika ROC służy poniższy wzór:

kurs

- kurs aktualny

kurs

t-k

- kurs sprzed k sesji

ROC podaje, o ile procent aktualna cena jest wyższa lub niższa
od ceny sprzedaży sprzed k sesji. Zalecane przez analityków war-
tości parametru k to 5 dla inwestycji krótkoterminowych i 10
dla średnioterminowych. Wartość wskaźnika Rate of Change
oscyluje wokół zera.

Zazwyczaj wyznacza się linie wysprzedania i wykupienia

akcji (rynku), która łączy punkty maksymalne (minimalne) na wy-
kresie. Linie te są poziome i wyznaczają możliwe zahamowanie
wzrostu lub spadku wskaźnika, a więc i ceny, a nawet jego spadek
(wzrost). Jeśli wzrostowi ceny towarzyszy wzrost wskaźnika, to
tą zmianę ceny można uznać za trwałą. Adekwatnie ma to zasto-
sowanie w sytuacji gdy spadkowi ceny towarzyszy spadek wskaź-
nika.
Przy interpretacji tego wskaźnika analitycy kierują się kilkoma
zasadami:
- równoczesne osiągnięcie przez kurs i ROC maksimum wzmac-

nia trend rosnący

100

kurs

)

(

ROC

- równoczesne osiągnięcie przez kurs i ROC minimum wzmac-

nia trend malejący

- osiągnięcie przez kurs maksimum (minimum) przy jednocze-

snym spadku (wzroście) wskaźnika oznacza osłabienie trendu i
możliwość jego zmiany na przeciwny

- długotrwała konsolidacja (stabilizacja) wskaźnika zmian na jed-

nym poziomie zapowiada zmianę trendu

Wykres wskaźnika Rate Of Change

Wykres 3. Wskaźnik ROC - notowania spółki Exbud S. A.

Podsumowując można stwierdzić, że na wykresie wskaźni-

ka ROC linie wykupienia i wyprzedania są prostymi równole-
głymi, jednakowo odległymi od tzw. linii zerowej, będącej jed-
nocześnie poziomem równowagi dla wskaźnika. Kiedy wskaźnik
przecina linię wykupienia od góry jest to sygnał do sprzedaży.
Gdy linia wyprzedania zostaje przełamana przez ROC od dołu,
wygenerowany zostaje sygnał kupna.
Istnieją zależności, które obrazują tendencje obecne na giełdzie.
W momencie gdy ROC kształtuje się odwrotnie do kierunku ru-
chu kursów akcji, jest to zapowiedź zmiany trendu w najbliższym
czasie, a spadki, które będą tego skutkiem spowodują znaczny
spadek cen akcji.

WSKAŹNIK CCI

Commodity Channel Index został opracowany przez Do-

nalda R. Lamberta. Jest to system czasowy, który najlepsze za-
stosowanie znajduje na rynku towarowym, charakteryzującym się
cyklicznością lub sezonowością. Wskaźnik CCI nie określa dłu-
gości cykli, jest natomiast stworzony po to, aby określić kiedy
takie cykle się rozpoczynają i kiedy kończą. Chociaż Commodi-
ty Channel Index pierwotnie został zaprojektowany do stosowa-
nia na rynku towarowym, to z powodzeniem może być stosowa-
ny do analizowania rynku giełdowego. Interpretuje się go rów-
nież jako wskaźnik mierzący odchylenie papieru od jego staty-
stycznej średniej wartości.

Wykres wskaźnika Commodity Channel Index

Wykres 4. Wskaźnik CCI - notowania spółki Exbud S. A.

Wskaźnik CCI jest najczęściej używany do wyznaczania sy-

gnałów kupna. Sygnał kupna zostaje wygenerowany gdy wskaź-
nik po ustanowieniu minimum przebija w górę linię Signal.
Analizując wykres wskaźnika CCI inwestor giełdowy może uzy-
skać informacje jaki moment jest najbardziej optymalny do
sprzedaży lub kupna akcji badanej spółki, określa także kiedy
należy czekać. Cechą charakterystyczną CCI jest to, że najczę-
ściej generuje on sygnały kupna wcześniej niż inne wskaźniki.
Kiedy wartość wskaźnika Commodity Channel Index kształtuje
się na poziomie ponad +100% oznacza to, że rynek jest wykupio-
ny i jest to najlepszy moment, w którym można kupować akcję.
Kiedy natomiast wartość wskaźnika plasuje się na poziomie poni-
żej -100% jest to wówczas sygnał do sprzedaży akcji badanej
spółki, gdyż rynek jest wysprzedany. CCI określa również kiedy
inwestor powinien czekać, czyli nie sprzedawać, ale także nie ku-
pować. Jest to okres, w którym wskaźnik wzrasta powyżej -100%.

WSKAŹNIK OBV

Wskaźnik On Balance Volume został stworzony przez Jo-

sepha E. Granville'a. Potwierdza lub ostrzega przed zmianą tren-
du. Założeniem autora było stworzenie wskaźnika dla rynku ka-
pitałowego, mimo to został on też dobrze przyjęty na rynkach
terminowych. Poprawne wyświetlenie wymaga obecności wolu-
menu.
Wskaźnik OBV jest wskaźnikiem określającym punkty odwró-
cenia tendencji bazującym na danych pochodzących z porówna-
nia zmian cen oraz zmiany obrotu. Jest sumą skumulowaną i ob-
licza się go dodając liczbę akcji w obrocie gdy kurs podczas se-
sji wzrósł, a odejmując, gdy kurs spadł. Decyzje o wejściu lub

wyjściu z rynku podejmuje się porównując wykres OBV z wy-
kresem kursu akcji.
Najlepsze wyniki daje OBV w okresach stabilizacji na giełdzie.
Jeżeli linia OBV ma ten sam trend co linia kursu to istnieje praw-
dopodobieństwo utrzymania się tendencji. Niekiedy zmiany tego
wskaźnika wyprzedzają zmiany kursu.

Wykres wskaźnika On Balance Volume

Wykres 5. Wskaźnik OBV - notowania spółki Exbud S.A.

On Balance Volume podąża za trendem w cenach. Jego zmiana

ma dodatnią wartość gdy cena zamknięcia jest większa od ceny
zamknięcia na poprzedniej sesji. Ujemna wartość OBV występuje
wtedy, gdy ceny spadły w porównaniu z poprzednim zamknięciem.
Nie jest ważnym, czy OBV jest ujemny czy dodatni. Natomiast
istotnym jest aby podążał za trendem. Jeżeli ceny zmieniają się
w tym samym kierunku a wskaźnik przełamuje swój trend, to
może oznaczać bliską zmianę tendencji w kursach.
Przykładowo, gdy kurs rośnie podczas gdy OBV spada, może to
świadczyć o końcu hossy i spadku kursu w najbliższej przyszło-
ści. Natomiast, gdy podczas bessy OBV zaczyna rosnąć może to
świadczyć o końcu bessy i nadchodzącym wzroście kursu.

ŚREDNIE RUCHOME

Do najpopularniejszych i zarazem najstarszych narzędzi analizy
technicznej należą średnie ruchome. Pierwszymi inwestorami,
którzy wprowadzili je na rynek giełdowy byli Richard Donchian
i J. M. Hurst. Służą one do pomiaru zasięgu trendu oraz odczyty-
wania dominującej tendencji obecnej na rynku papierów warto-
ściowych. Ponadto generują sygnały o nadchodzących zmianach
w kierunkach trendów jak również identyfikują najlepsze mo-
menty do kupna i sprzedaży akcji.
Przy tak dużych rozbieżnościach, które są obecne na rynku, śred-
nie ruchome odznaczają się brakiem wrażliwości na przypadko-
we i mało znaczące wahania kursowe.
Podstawową funkcją jaką spełniają średnie jest określanie przy-
bliżonego kierunku trendu podczas najbliższych sesji oraz usta-
lenie jego prawdopodobnego kierunku w dłuższym horyzoncie
czasowym. Poza ty obrazują zależności jakie zachodzą pomię-
dzy popytem a podażą.
Korzystając ze średnich ruchomych, analityk musi bezwzględ-
nie określić ramy czasowe, w których będzie się poruszać przy
wytyczaniu przyszłych prawdopodobnych ruchów cen akcji.

Ze względu na okres, z jakiego wyznacza się średnie

wyróżniamy:

5 do 25 sesyjne - średnie krótkookresowe,

25 do 50 sesyjne - średnie średniookresowe,

50 do 100 sesyjne - średnie długookresowe.

Od prawidłowego określenia ram czasowych zależy prawdziwość
generowanych sygnałów. Najpewniejsze sygnały dają średnie
zawierające się w większym okresie czasu, gdyż w krótkim ter-
minie istnieje większe prawdopodobieństwo wystąpienia wielu
fałszywych sygnałów, tym samym spada użyteczność średnich.

W przypadku notowań ciągłych, średnią oblicza się zwykle dla
kursów zamknięcia, jednak niektórzy analitycy preferują średnią
z maksymalnego i minimalnego notowania z danego dnia albo
minimum, maksimum i kursu zamknięcia lub też posługują się
wstęgą cenową, którą tworzą średnie ruchome z dziennych mini-
mów i maksimów.

Wykres 6. Średnia ruchoma

Niektórzy inwestorzy używają średniej ruchomej (najczęściej 5-
dniowej) do analizy wolumenu. Kiedy obroty spadają poniżej
swojej średniej, jest to interpretowane jako spadek zaintereso-
wania trendem niższego rzędu i możliwość jego odwrócenia.
Wolumen utrzymujący się ponad swoją średnią świadczy o sile
trendu.
Chociaż średnia ruchoma jest podobna pod pewnym względem
do trendu, nie należy jej utożsamiać z linią wyznaczającą trend.
30 dniowa średnia ruchoma pokazuje kierunek, w którym gene-
ralnie podąża cena akcji w krótkim okresie, podczas gdy średnia
ruchoma 90 dniowa spełnia analogiczną funkcję dla dłuższego
okresu.

Jeżeli linia wyznaczająca 30 dniową średnią ruchomą przecina
linię średniej ruchomej 90 dniowej na odcinku opadającym i obie
linie zdążają ku dołowi należy oczekiwać spadku ceny i to praw-
dopodobnie dość dużego. Jeśli linia średniej 30 dniowej opada-
jąc przecina linię średniej 90 dniowej, która na danym odcinku
przebiega poziomo lub zmierza lekko ku górze wówczas spadek
ceny będzie raczej niewielki. Jeżeli linia wyznaczająca 30 dniową
średnią ruchomą zmierzając ku górze przecina linię średniej 90
dniowej, która również wznosi się na tym odcinku, można się
spodziewać znacznego wzrostu ceny.
Nie można jednak zapominać o tym, że te wskaźniki są tylko na-
rzędziami, których powinno się używać w celu weryfikacji po-
tencjalnych inwestycji wyglądających na korzystne.

FORMACJE CENOWE

Analiza techniczna informacje pomocne inwestorom czer-

pie również z analizy trendów i formacji cenowych, obecnych na
wykresach kursowych akcji. Formacje obecne na wykresach sta-
nowią jeden z najbardziej rozbudowanych działów tej formy wy-
ceny spółek. W założeniu zwolenników tej techniki, kształtowa-
nie się przyszłych cen akcji oraz tendencji w trendach rynko-
wych można przewidzieć na podstawie danych historycznych.
Formacje cenowe mówią o pewnych powtarzających się sche-
matach, które zachodzą na rynku akcji i które można odnieść do
przyszłych wydarzeń. Formacje cenowe można podzielić na trzy
zasadnicze rodzaje:
- formacje zapowiadające odwrócenie się trendu,
- formacje sygnalizujące kontynuację trendu,
- formacje uniwersalne, czyli takie które spełniają oba warunki.

Głowa i ramiona - ten rodzaj formacji występuje najczęściej na
szczytach trendów wzrostowych i jest informacją, że rynek jest
coraz słabszy, toteż należy liczyć się ze spadkami. Tą sytuację
zwykle potwierdza wolumen obrotów. Głowa identyfikuje się ze
szczytem cenowym a ramiona to dwa niżej usytuowane wierz-
chołki po obu stronach wykresu. Obecna jest również linia szyi -
jej wygląd jest dowolny: może być linią płaską, skierowaną w
górę, lub dół. Szyja łączy dna spadków, które mają swój początek
przy lewym ramieniu a kończy się na prawym ramieniu. Kąt na-
chylenia linii szyi mówi nam o sile z jaką na rynek wkracza jego
podażowa strona - niedźwiedzie. Kiedy linia szyi ma charakter
zniżkujący zapowiada, że bieżący trend wzrostowy jest wyczer-
pany i w niedługim okresie nastąpi jego odwrócenie.

Wykres 7. Formacje cenowe - formacja głowa i ramiona

Nieodzownym czynnikiem towarzyszącym formacji „gło-

wa i ramiona” jest specyficzny układ wolumenu obrotów. Głowa
kształtuje się na niższym poziomie obrotów niż lewe ramię. Pra-
we ramię charakteryzuje się najniższym poziomem obrotów, co

świadczy o powolnym wyczerpywaniu się kapitału inwestycyj-
nego. Analizując już w pełni ukształtowaną formację „głowa i
ramiona” można z dużym prawdopodobieństwem określić zasięg
przyszłych spadków. Aby to zrobić należy odmierzyć odległość
w pionie od szczytu głowy do linii szyi. Następnie przeprowa-
dzić linię równoległą do osi rzędnych, przechodzącą przez wy-
znaczony punkt. Tym sposobem otrzymujemy maksymalny po-
ziom na jakim powinny zakończyć się spadki.

Odwrócona głowa i ramiona - jest to formacja sygnalizująca
odwrócenie trendu. Ma zastosowanie przy trendach spadkowych.
Daje sygnał o zakończeniu spadków i możliwym początku tren-
du wzrostowego. Formacja ta jest lustrzanym odbiciem forma-
cji "głowa i ramiona" występującej podczas trendów wzrosto-
wych. W grze należy stosować analogiczne zasady jak przy for-
macji poprzedniej.

Wykres 8. Formacje cenowe - formacja odwrócona głowa

i ramiona

Ukształtowanie się tej formacji wskazuje na wzrost kursu. Skła-
da się z trzech dołków, środkowy z nich powinien znajdować się
najniżej. Przy prawym ramieniu obserwuje się często relatywnie
niski wolumen obrotu, który gwałtownie wzrasta po przebiciu
linii szyi.

Formacja czworokąta - czworokąt jest formacją składającą się
z dwóch równoległych linii wyznaczonych podobnie jak przy tren-
dzie horyzontalnym, przez co najmniej dwa punkty strefy konso-
lidacji (dwa wierzchołki zwyżek i dwa punkty zniżek cenowych -
dwa dołki.

Wykres 9. Formacje cenowe - formacja czworokąta

Górna linia reprezentuje opór czyli miejsce gdzie strona popy-
towa traci środki oraz przekonanie do dalszego utrzymania wzro-
stów. Natomiast dolna jest sygnałem, że rynek jest wyprzedany i
prawdopodobne jest wybicie w górę. Jak każda formacja cenowa
również czworokąty są współzależne od wolumenu obrotów. Je-
żeli wolumen rośnie przy zbliżaniu się cen do linii oporu i linia
ta zostaje przełamana, możliwe jest znaczne wybicie w górę. Gdy

wolumen maleje a spadki są kontynuowane do dolnej linii i zo-
staje ona przełamana jest to sygnał, że rynek jest słaby i istnieje
prawdopodobieństwo dalszego „osuwania” się cen.

Bardzo ważne jest, jaką wielkość generuje wolumen pod-

czas przekraczania obu linii. Jeżeli jest on równy od 30% do
50% średniej wolumenu z pięciu ostatnich sesji jest to pozy-
tywny sygnał, obarczony dużym prawdopodobieństwem realiza-
cji. Natomiast kiedy przy przełamywaniu linii oporu wolumen
jest niższy od średniej z pięciu ostatnich sesji jest to sygnał,
który można uznać za fałszywy.

Dużą rolę odgrywają również ramy czasowe, które mają

swoisty wpływ na późniejsze losy trendu. Gdy formacja czworo-
kąta kształtuje się w dłuższym okresie czasu, to zwykle wybicie
w górę lub w dół ma większy zasięg.

Formacje trójkątów - do formacji uniwersalnych zalicza się for-
mację trójkąta. Może ona sygnalizować odwrócenie trendu lub
jego kontynuację. Trójkąty można podzielić na trzy zasadnicze
grupy, w zależności od kąta tworzonego przez ich ramiona.

Tak więc rozróżnia się następujące rodzaje trójkątów:

trójkąty symetryczne

trójkąty zwyżkujące

trójkąty zniżkujące.

Trójkąty symetryczne charakteryzuje to, że górna i dolna linia są
nachylone do siebie pod tym samym kątem. Trójkąty symetrycz-
ne mówią nam o równowadze jaka istnieje na rynku i z dużym
prawdopodobieństwem sygnalizują kontynuacje trendu.

Wykres 10. Formacje cenowe - trójkąt symetryczny

Trójkąty zniżkujące charakteryzują się poziomą linią graniczną
(dolna linia), natomiast ich górna linia jest skierowana w dół.
Kąt nachylenia górnej linii mówi o wyczerpującym się kapitale
"byków", a rosnącej przewadze „niedźwiedzi”. Trójkąty zniżkują-
ce zapowiadają zwykle wybicie cen akcji w dół.

Wykres 11. Formacje cenowe - trójkąt zniżkujący

Trójkąty zwyżkujące składają się z poziomej linii górnej,

natomiast dolna skierowana jest w górę. Zwyżkująca dolna linia
mówi o zmniejszającym zaangażowaniu niedźwiedzi i rosnącej

przewadze byków. Należy więc spodziewać się wzrostów i wybi-
cia cen w górę.

Wykres 12. Formacje cenowe - trójkąt zwyżkujący

Formacje flag - specyficznym rodzajem czworokątów są flagi.
Tworzą je dwie linie równoległe skierowane w dół lub w górę.
Istnieje zależność, że wybicia z tej formacji następują zwykle w
kierunku przeciwnym do jej kierunku nachylenia.

Wykres 13. Formacje cenowe - flaga wznosząca się

Wykres 14. Formacje cenowe - flagi opadająca

Podwójne szczyty i dna - formacja podwójnego szczytu jest spe-
cyficznym rodzajem formacji cenowej i ma miejsce wtedy, gdy
ceny zwyżkują do poziomu na którym ukształtował się poprzed-
ni wierzchołek. Formacja podwójnego dna występuje gdy ceny
spadają po raz drugi do poziomu poprzedniego dołka. Do identy-
fikacji tych formacji pomocne są wskaźniki techniczne.

Wykres 15. Formacje cenowe - podwójny szczyt

i podwójne dno

Tak więc, na podstawie powyższych informacji można dojść

do wniosku, że analiza techniczna w swoim założeniu określa
zasady, za pomocą których można w przybliżeniu wyrazić wszyst-
kie czynniki oddziaływujące na ceny akcji, a zjawiska giełdowe
według jej zwolenników wyprzedzają zjawiska ekonomiczne.

LINIE TRENDU

Rynki kapitałowe z wyprzedzeniem dyskontują swoją przyszłość.
Według zwolenników analizy technicznej ceny akcji są ustalane
na podstawie relacji między kupującymi a sprzedającymi, mię-
dzy popytem a podażą (bykami a niedźwiedziami). Natomiast w
dłuższym okresie kursy walorów są podporządkowane trendom
oraz związanymi z nimi prawidłowościami. Linie trendu są kla-
syczną metodą analizy technicznej. Identyfikują one trend i dają
sygnały do wejścia na giełdę lub wyjścia z niej.

Na rynku papierów wartościowych występują trzy rodzaje

trendów:
- wzrostowe - gdy ceny akcji kształtują się na coraz wyższym

poziomie,

- spadkowe - gdy ceny akcji kształtują się na coraz niższym po-

ziomie,

- formacje horyzontalne - gdzie większa część zwyżek i zniżek

kształtuje się na zbliżonym pułapie cenowym. Formacja hory-
zontalna jest oznaką stabilizacji rynku, jak również może ozna-
czać fazę przejściową pomiędzy trendem wzrostowym a spad-
kowym lub odwrotnie.

Rynek charakteryzuje się cyklicznością, czyli występowaniem
okresowych zmian w kierunku ruchu cen. Reasumując, zasady
analizy technicznej ujmują w nieco inny sposób zjawiska zacho-

dzące na rynkach papierów wartościowych, niż to ma miejsce
w analizie fundamentalnej. Zwolennicy analizy technicznej od-
wołują się w praktyce do danych historycznych które nie maja
bezpośredniego związku z daną spółką, lecz ujmują zjawiska w
sposób ogólny, za pomocą którego wszystkie zdarzenia można
podporządkować pewnym utartym zasadom. W analizie technicz-
nej dużą rolę odgrywa również psychologiczny aspekt inwesto-
wania oraz podejście do rynku w sposób całościowy, jako do zło-
żonej struktury ludzkiej, gdzie sukces jest wnikliwą analizą ludz-
kiej psychiki i zachowania w określonych sytuacjach.
Linie trendu pozwalają również na wyznaczenie kanału trendo-
wego. Są to dwie równoległe linie, w których górna przechodzi
przez kolejne szczyty cenowe w danym okresie, a dolna przez
dołki korekt. Każda z linii musi przechodzić przez przynajmniej
dwa szczyty lub dwa dołki cenowe, aby można było mówić o jej
wiarygodności.

Wykres 16. Trend wznoszący

Wykres 17. Trend opadający

Wykres 18. Formacja horyzontalna

Im szerszy zasięg czasowy ma kanał trendowy, możemy sądzić,
że tym większa jest siła uczestników rynku (byków w trendzie
wzrostowym i niedźwiedzi w trendzie spadkowym) oraz większe
prawdopodobieństwo, że dany trend będzie dłużej utrzymany. Ist-
nieje również zależność między kątem nachylenia linii kanału
trendowego a ramą czasową trendu.
Im kąt nachylenia jest większy, tym kolejne rekordy - maksima
cenowe będą ustanawiane prędzej lub podczas rynku niedźwie-

dzia kolejne spadki kształtują się w krótszym okresie czasu. Kąt
nachylenia kanału trendowego informuje inwestorów również o
tym czy linia trendu ma swoje potwierdzenie w rynku.
Zawsze należy pamiętać, że wykreślenie kanału trendowego ni-
gdy nie identyfikuje prawdziwości trendu. Aby mieć pełen obraz
rynku należy posłużyć się wieloma narzędziami. Trzeba wiedzieć,
że trend jest ściśle powiązany z obrotami. Pomocne w określa-
niu trendu są również średnie z dziesięciu lub piętnastu sesji,
wykresy dzienne, tygodniowe i miesięczne, wskaźniki technicz-
ne takie jak np. MACD, ROC, RSI. Dopiero po dokładnej anali-
zie można określić jaka siła dominuje w danym okresie na rynku
i jakie emocje rządzą inwestorami.

Zalety analizy technicznej

Analiza techniczna w swoim założeniu określa zasady, za

pomocą których można w przybliżeniu wyrazić wszystkie czyn-
niki oddziaływujące na ceny akcji, a zjawiska giełdowe według
jej zwolenników wyprzedzają zjawiska ekonomiczne. Rynki ka-
pitałowe z wyprzedzeniem dyskontują swoją przyszłość.
Według zwolenników analizy technicznej ceny akcji są ustalane
na podstawie relacji między kupującymi a sprzedającymi, mię-
dzy popytem a podażą. Natomiast w dłuższym okresie kursy wa-
lorów są podporządkowane trendom oraz związanymi z nimi pra-
widłowościami. Rynek charakteryzuje się również cyklicznością
(falowaniu według teorii Elliotta), czyli występowaniem okre-
sowych zmian w kierunku ruchu cen.
Zwolennicy analizy technicznej odwołują się w praktyce do da-
nych historycznych, które nie mają bezpośredniego związku z
daną spółką, lecz ujmują zjawiska w sposób ogólny, za pomocą
którego wszystkie zdarzenia można podporządkować pewnym
utartym zasadom.

Analiza fundamentalna

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA

ANALIZY FUNDAMENTALNEJ

Stosując analizę fundamentalną inwestor interesuje się

jedynie emitentem papieru wartościowego oraz otoczeniem eko-
nomicznym, w którym on funkcjonuje. Poprzez zbadanie jego
kondycji finansowej, jego silnych i słabych stron oraz perspek-
tyw rozwoju, odpowiada sobie na pytanie czy warto zainwesto-
wać w jego papiery wartościowe. Kompleksowemu zbadaniu
kondycji emitenta towarzyszy analiza jego otoczenia makroeko-
nomicznego i dzięki temu pozwala to na wskazanie podmiotu,
który ma najlepsze możliwości wzrostu zysków w przyszłości.
Analiza fundamentalna jest formą wyceny rynku kapitałowego
polegającą na ocenie procesów zachodzących w otoczeniu ma-
kroekonomicznym giełdy.
Zwolennicy analizy fundamentalnej przy wyborze najbardziej
atrakcyjnych spółek odwołują się m.in. do:
· badania zestawień okresowych oraz bilansów rocznych spółek,
· analizowania prognoz przyszłych zysków spółki,
· analizie zysków wypracowanych w danym okresie oraz ponie-

sionych strat,

· badaniu strategii rozwoju wybranej przez spółkę.

Proces wyboru rodzaju inwestycji odnosi się również do:
· ogólnej kondycji gospodarczej kraju,
· realizowanej przez rząd i bank centralny polityki monetarnej,
· analizy branży, w której działa spółka,
· silnych i słabych stron, szans i zagrożeń jakie stoją przed daną

spółką.

Wynika z tego, że analiza fundamentalna służy do określa-

nia opłacalności inwestycji w akcje spółki na podstawie wszech-
stronnej oceny spółki z przeszłości. Do wniosków dochodzi się
po analizie wyników z minimum trzyletniego okresu czasowego
działalności spółki. Dla osiągnięcia zadawalającego rezultatu
powinno się wydłużyć do 5 lat projekcję czasową analizy wyni-
ków spółki. Tak więc w przypadku GPW w Warszawie analitycy
dysponują już (dla części spółek) wystarczającą ilością danych
do podejmowania decyzji.

Sens analizy fundamentalnej polega nie na wskazaniu firm

dobrych, ale na wyselekcjonowaniu spółek, które są lepsze niż
ktokolwiek może przypuszczać, czy też sądzić. Analogicznie fir-
my kiepsko postrzegane przez rynek mogą stanowić doskonałe
okazje inwestycyjne, jeśli oczywiście nie są aż tak złe jak to się
powszechnie wydaje. Nie wystarczy zatem przeprowadzenie do-
brej analizy fundamentalnej - zarobić można jedynie wtedy kie-
dy przeprowadzona analiza jest lepsza niż analiza konkurencji.

Przeciwnicy analizy fundamentalnej bardzo często podwa-

żają możliwość uwzględnienia bardzo dużej liczby różnego ro-
dzaju ryzyk w sporządzanej wycenie spółki, w tym m.in. ryzyka
stopy procentowej związanego ze zmianą podstawowych stóp pro-
centowych na rynku, ryzyka kursów walut na rynku, ryzyka siły
nabywczej - zwane też ryzykiem inflacji, ryzyka politycznego
związanego ze zmianami legislacyjnymi, podatkowymi itp. Ana-
liza fundamentalna nie jest metodą idealną, cechują ją różne wady,
które rzutują na uzyskiwane efekty decyzji inwestycyjnych.
Oto najważniejsze z nich:

· założenie, że spółka, której zyski rosły do tej pory, będzie umac-

niać się nadal - zyski spółek nie rosną dlatego, że robiły to w
niedalekiej przeszłości, lecz dlatego, że spółki są znakomicie
zarządzane, dysponują coraz lepszą technologią i są świetnie
promowane,

· założenie, że tempo wzrostu utrzyma się na obecnym pozio-

mie,

· w życiu gospodarczym nie występują żadne fluktuacje - w go-

spodarce kapitalistycznej występują ekspansje i recesje, któ-
rych skutki odczuwają niemal wszystkie przedsiębiorstwa,

· brak uwzględnienia faktu, że ceny rynkowe wyprzedzają wie-

dzę fundamentalną.

Jedną z poważniejszych wad analizy fundamentalnej jest

przyjmowane założenie o utrzymaniu się obecnych tendencji
ujawnianych w raportach finansowych. W prawdziwym życiu go-
spodarczym tendencje się zmieniają, co powoduje, że progno-
zowanie staje się znacznie utrudnione.

Analiza otoczenia makroekonomicznego

Wstępnym etapem analizy fundamentalnej jest określenie

stanu otoczenia gospodarczego i jego wpływu na podejmowane
decyzje inwestycyjne. Centralne znaczenie w tego rodzaju anali-
zie akcji ma pojęcie wzrostu, gdyż wzrost zysków i przepływów
pieniężnych uważany jest za podstawowy warunek wzrostu dywi-
dend oraz cen akcji.

Analiza makroekonomiczna dostarcza danych wykorzysty-

wanych w analizie branżowej i analizie przedsiębiorstw, pozwala
również prognozować poziomy stóp procentowych oraz długo-
terminowe trendy zmian wskaźników P/E. Analitycy próbują okre-
ślić sektory gospodarki, które oferują wyższe niż przeciętne
możliwości osiągnięcia zysku, a następnie odnieść te informa-
cje do konkretnych spółek.

Bardzo duże znaczenie dla inwestora mają cykle gospodar-

cze i związane z nimi trendy. Cykliczność rynku akcji występuje
od 1961 roku i stała się głównym czynnikiem zniechęcającym

do inwestowania w drugiej połowie lat siedemdziesiątych oraz
na początku lat osiemdziesiątych.

Analitycy posługujący się analizą fundamentalną bardzo

dużą wagę przywiązują do zysków osiąganych przez przedsiębior-
stwa oraz do analizy otoczenia makroekonomicznego.

W analizie makroekonomicznej dokonuje się ogólnej oce-

ny atrakcyjności inwestowania na danym rynku akcji. Atrakcyj-
ność ta zależy od sytuacji ekonomicznej, społeczno - ekonomicz-
nej, polityki gospodarczej i pieniężnej kraju, w którym inwestor
chce inwestować, a zwłaszcza ryzyka inwestycyjnego w danym
kraju. Następnie przeprowadza się analizę sektorową, w której
dokonuje się oceny atrakcyjności inwestowania w spółki nale-
żące di danego sektora gospodarki. Po wyborze sektora przy-
chodzi kolej na analizę spółek należących do danego sektora. Na
wstępie dokonuje się analizy sytuacyjnej spółki (na tle innych
spółek danego sektora). Ocenia się aspekty pozafinansowe, np.:
·

jakość kadry zarządzającej,

nowoczesność produkcji,

strategię spółki,

prowadzony marketing, itp.

Łatwo zauważyć, że ten etap analizy fundamentalnej nie jest łatwy
do praktycznego zastosowania przez indywidualnego początku-
jącego inwestora. Takiemu inwestorowi należy polecić „drogę
na skróty”. Polega ona na przestudiowaniu gotowych analiz, któ-
re są publikowane w czasopismach finansowych bądź na kolum-
nach finansowych dzienników.

Analiza finansowa

Szczególną rolę w analizie fundamentalnej, przy wyborze

najatrakcyjniejszych spółek, odgrywa analiza finansowa, która
dzieli się na cztery podstawowe grupy technik inwestycyjnych.
Pierwszą z nich jest badanie struktury pionowej i poziomej bi-
lansu spółki. Analiza ta zawiera się w określeniu prawidłowości
finansowania działalności inwestycyjnej oraz sposobu finanso-
wania środków trwałych, metody i prawidłowości finansowania
zapasów bieżących, zdolności płatniczej spółki oraz stosunku
należności do zobowiązań. Pion bilansu określa zatem dynamikę
i możliwości rozwojowe spółki, natomiast układ poziomy jej
jakość oraz wartość rynkową.

Drugim sposobem jest analiza zmian w kapitale obcym spół-

ki. Wysokość kapitału obcego obrazuje stopień bezpieczeństwa
finansowego jakie posiada jednostka, informuje również o wiel-
kości kapitału, który pozostanie wewnątrz jednostki po spłace-
niu przez nią bieżących zobowiązań. Gdy kapitał obcy kształtuje
się na wysokim poziomie świadczy to o wysokim ryzyku inwe-
stycyjnym i niesie za sobą ewentualne niebezpieczeństwo dla
spółki w razie niespłacenia zaciągniętych zobowiązań. Optymalną
sytuacją jest stan, gdy kapitał obcy kształtuje się na stosunkowo
niskim poziomie, co pozwala na stwierdzenie, że dana jednostka
jest w dobrej kondycji finansowej a naruszenie jej pozycji wśród
konkurencji jest mało prawdopodobne.

Kolejnym rodzajem techniki inwestycyjnej jest określe-

nie przepływów pieniężnych spółki. Jest to suma zysku i amor-
tyzacji dla poszczególnych zadań, które zostały już zakończone.
Czynnik ten dostarcza informacji o źródłach i przeznaczeniu środ-
ków pieniężnych, rodzaju i sposobie finansowania inwestycji.

Analiza sprawozdań finasowych

Z uwagi na występującą na ogół w działalności gospodar-

czej ciągłość dane pochodzące ze sprawozdań finansowych przy
wycenie przedsiębiorstw i analizie ryzyka. Dane księgowe wska-
zują na perspektywy rozwoju przedsiębiorstwa, a także na trud-
ności, z którymi się ono boryka. W analizie finansowej wyko-
rzystywane są różne źródła informacji, a cztery podstawowe to:
·

rachunek zysków i strat

bilans

sprawozdanie ze stanu kapitału własnego

sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych

Dokumenty te sporządza się, aby podsumować działalność

gospodarczą przedsiębiorstwa w danym okresie lub w danym mo-
mencie. Poniżej poddano analizie dwa pierwsze sprawozdania.
To najważniejsze sprawozdania finansowe przedsiębiorstwa. Spo-
rządzone są w formie standardowej, uregulowanej przepisami
prawnymi. Jedynie rachunek przepływów pieniężnych nie ma
ujednoliconej postaci (poza jego wersją publikacyjną).

Bilans i rachunek wyników stanowią podstawę do staty-

stycznej i dynamicznej oceny stanu i wyników finansowych przed-
siębiorstwa. Na ich podstawie sporządzany jest rachunek prze-
pływów pieniężnych. Duże znaczenie informacyjne mają noty
uzupełniające, dotyczące kształtowania się ważniejszych pozy-
cji bilansu i rachunku wyników. Wyjaśniają one bliżej treść bi-
lansu i rachunku wyników zarówno za pomocą liczb, jak i opiso-
wo. Ich zakres jest zróżnicowany w zależności od stopnia złożo-
ności działalności i sytuacji finansowej przedsiębiorstwa oraz
potrzeb informacyjnych kierownictwa i udziałowców.

Analiza rachunku zysków i strat

Rachunek zysków i strat jest przedmiotem analizy doty-

czącej nie tylko akcji zwykłych, akcji uprzywilejowanych, ale
także obligacji.
Analitycy dokonujący analizy fundamentalnej, przeglądając ra-
chunek zysków i strat mogą uzyskać odpowiedzi na następujące
pytania:

· Jakie wyniki osiągnęło przedsiębiorstwo w ciągu względnie

długiego okresu (najczęściej jest to 10 lat), a jakie w ostatnich
latach?

· Czy przedsiębiorstwo skutecznie kontroluje koszty?

· Czy tempo wzrostu jest stałe, czy może zyski ulegają stopnio-

wemu zmniejszeniu?

· Czy poziom zysku w kolejnych latach podlega znacznym waha-

niom?

· Jaka jest rzeczywista baza powtarzających się zysków, która

stanowi punkt wyjścia trafnych prognoz przyszłych wyników?

Analiza dynamiki danych rachunku zysków i strat pozwala

ustalić ogólne źródła osiągniętego wyniku finansowego przed-
siębiorstwa. Wzrost lub spadek zysku netto wiąże się bowiem ze
zmianami poszczególnych rodzajów wyniku finansowego oraz
czynników na nie oddziałujących. Na przykład wzrost zysku na
działalności operacyjnej wynika głównie z wyższej dynamiki przy-
chodów ze sprzedaży niż kosztów ich uzyskania, zysk brutto - z
korzystniejszego salda przychodów i kosztów finansowych wy-
ników nadzwyczajnych, ostatecznie zaś zysk netto - z wysokości
obowiązkowych obciążeń zysku. Odchylenia ujemne tych wskaź-
ników mogą być źródłem zmniejszenia zysku lub powstania stra-
ty netto.

Ocena struktury rachunku zysków i strat polega na ustaleniu po-
szczególnych jego składników w ogólnej wielkości przychodów
ze sprzedaży. W ten sposób wskaźniki struktury wyrażają jedno-
cześnie poziom tych wskaźników w stosunku do wielkości wyj-
ściowej. Odpowiednie wskaźniki struktury wyrażać wówczas będą
przykładowo:
·

poziom kosztów uzyskania przychodów,

poziom zysku na działalności operacyjnej,

zyski brutto na działalności gospodarczej,

poziom ogólnego zysku brutto

poziom zysku netto i składników jego podziału.
Zwrócić także należy uwagę na zmianę wskaźników struk-

tury, które określają odchylenia dodatnie lub ujemne, wskazując
jednocześnie na przekształcenia poszczególnych elementów
osiągniętego wyniku finansowego

Analiza bilansu

Bilans to techniczny termin stosowany w rachunkowości.

Można go określić jako tabelaryczne zestawieni sald uzyskanych
po zamknięciu ksiąg prowadzonych zgodnie z zasadami rachun-
kowości. Celem bilansu nie jest ujęcie wartości ekonomicznych
czy inwestycyjnych, które wynikają raczej z przepływów gotów-
kowych i rentowności przedsiębiorstwa. Natomiast inwestor po-
szukuje w nim informacji dotyczących następujących aspektów:

· pozycja przedsiębiorstwa w zakresie kapitału obrotowego okre-

ślona różnymi wskaźnikami tego kapitału; wskaźniki te okre-
ślają zdolność przedsiębiorstwa do regulowania bieżących zo-
bowiązań, które mają być spłacone z majątku obrotowego,

· źródła funduszy wykorzystanych do uzyskania aktywów przed-

siębiorstwa (fundusze długoterminowe - zainwestowane przez

wierzycieli, posiadaczy akcji uprzywilejowanych i akcji zwy-
kłych; fundusze krótkoterminowe - uzyskane od banków, ze
sprzedaży krótkoterminowych papierów dłużnych, od faktorów,
z tytułu kredytów kupieckich),

· aktywa przedsiębiorstwa, które wskazują na źródła jego zysków

i świadczą o tym, jak zainwestowano kapitał,

· dane wykorzystywane w łącznej analizie bilansu oraz rachunku

zysków i strat, na podstawie których można: wyznaczyć zysk i
stopę zwrotu z całej kapitalizacji długoterminowej, obliczyć
stopę zwrotu z aktywów ogółem, obliczyć stopę zwrotu z kapi-
tału własnego, porównać pozycje zysku zatrzymanego z bilan-
su z zyskami relacjonowanymi dla okresu kilku lat w rachunku
zysków i strat.

Inwestorzy powinni rozumieć informacje podawane w bi-

lansie. Analiza bilansu ma na celu określenie bieżącej pozycji
finansowej przedsiębiorstwa, wysokości i charakteru zainwesto-
wanego kapitału, źródeł zainwestowanego kapitału, składników
kapitalizacji przedsiębiorstwa oraz w połączeniu z analizą rachun-
ku zysków i strat, stopy zwrotu z aktywów ogółem, z kapitaliza-
cji kapitału własnego.
Analitycy m.in. poddają badaniu strukturę bilansu, która ma na
celu zbadanie struktury aktywów i pasywów oraz określenie re-
lacji pomiędzy poszczególnymi grupami aktywów i pasywów.
Badanie takie jest celowe przy założeniu, że istnieje pewna pra-
widłowa struktura bilansu przedsiębiorstwa, w zależności od ro-
dzaju prowadzonej działalności. Propozycje, które będą podle-
gać badaniu, zależą od działań podejmowanych przez zarząd przed-
siębiorstwa, ale są też silnie uzależnione od rodzaju działalności
przedsiębiorstwa. Z tego względu nie można podać wzorcowej
struktury bilansu, odpowiedniej dla każdej firmy. Badając struk-
turę bilansu przeprowadza się analizę pionową i poziomą.

Tabela 3. Wskaźniki wyposażenia przedsiębiorstwa

w środki gospodarcze

Tabela 4. Wskaźniki wyposażenia przedsiębiorstwa

w kapitały własne i obciążenia kapitałami obcymi

W SKA ŹN IK I W YPO SA ŻENIA PR ZEDSIĘBIOR STW A W ŚR O DK I
G OSPOD AR C ZE

N AZ W A W SK AŹ NIKA

SPO SÓ B U ST A L AN IA

U dział trw ałych składników majątku w
aktyw ach ogółem

100%

ogółem

aktywa

trwały

majątek

U dział rzeczow ych składników m ajątku
w aktyw ach ogółem

100%

ogółem

aktywa

majątku

składniki

rzeczowe

U dział niem aterialnych składników
majątku w aktyw ach ogółem

100%

ogółem

aktywa

majątku

składniki

lne

niemateria

U dział majątku obrotow ego w aktyw ach
ogółem

100%

ogółem

aktywa

obrotowy

majątek

W skaźnik elastyczności majątku

100%

trwały

majątek

obrotowy

majątek

U dział zapasów w aktyw ach ogółem

100%

ogółem

aktywa

ogółem

zapasy

U dział należności w aktyw ach ogółem

100%

ogółem

aktywa

należności

U dział środków pieniężnych w aktyw ach
ogółem

100%

ogółem

aktywa

pieniężne

środki

U dział krótkoterm inow ych papierów
w artościow ych w aktyw ach ogółem

100%

ogółem

aktywa

wartościow

papiery

inowe

krótkoterm

WSKAŹNIKI WYPOSAŻENIA PRZEDSIĘBIORSTWA W KAPITAŁY

WŁASNE I OBCIĄŻENIA KAPITAŁAMI OBCYMI

NAZWA WSKAŹNIKA

SPOSÓB USTALANIA

Wyposażenie przedsiębiorstwa w
kapitał własny

100%

ogółem

pasywa

własny

kapitał

Obciążenie przedsiębiorstwa
zobowiązaniami długoterminowymi

100%

ogółem

pasywa

nowe

długotermi

zobowiązan

Wyposażenie przedsiębiorstwa w
kapitał stały

100%

ogółem

pasywa

stały

kapitał

Obciążenie przedsiębiorstwa kredytem
krótkoterminowym

100%

ogółem

pasywa

inowy

krótkoterm

kredyt

Obciążenie przedsiębiorstwa
zobowiązaniami bieżącymi

100%

ogółem

pasywa

bieżące

zobowiązan

Analiza sprawozdania z przepływów

środków pieniężnych

Sprawozdanie z przepływów finansowych sporządza się na

podstawie danych w rachunku zysków i strat, bilansie, informa-
cji dodatkowej oraz w oparciu o informacje o wybranych trans-
akcjach, pochodzące bezpośrednio z ewidencji księgowej firmy,
a odnoszącej się w szczególności do działalności inwestycyjnej
i finansowej.
Celem analizy sprawozdania z przepływów środków pieniężnych
jest udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:
· jakimi środkami pieniężnymi dysponowała firma w okresie

sprawozdawczym?

· z jakich źródeł pochodziły te środki?
· w jaki sposób środki te zostały wykorzystane?

W ramach wstępnej analizy sprawozdania z przepływów

środków pieniężnych przeprowadza się również badanie struktu-
ry wpływów i wydatków przedsiębiorstwa. Analizy takiej można
dokonać uwzględniając rodzaje działalności oraz rodzaje zasila-
nia przedsiębiorstwa w środki pieniężne. Wartość poznawczą
sprawozdania z przepływów środków pieniężnych zwiększa ana-
liza oparta na odpowiednich wskaźnikach finansowych, obrazu-
jących „gospodarkę pieniężną” firmy - analiza wskaźnikowa. Sta-
nowi ona podstawę dynamicznej oceny płynności finansowej.
Wskaźniki, będące przedmiotem tej analizy, można podzielić na
dwie grupy:
1)

wskaźniki wystarczalności gotówki,

wskaźniki wydajności gotówkowej firmy.

Wskaźniki pierwszej grupy wykorzystywane są do oceny

zdolności generowania środków pieniężnych z działalności ope-

racyjnej dla pokrycia potrzeb inwestycyjnych, spłaty zadłużenia
i wypłaty dywidend. Podstawowe znaczenie w tej grupie ma
wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówki, wyrażony wzo-
rem:

Wskaźnik równej jedności lub od niej większy oznacza, że przed-
siębiorstwo wypracowało w ramach działalności operacyjnej
dostatecznie dużo środków pieniężnych, aby sfinansować wydatki
w zakresie działalności inwestycyjnej i finansowej, bez sięgania
do dodatkowych, zewnętrznych źródeł finansowania. Jeżeli
wskaźnik kształtuje się poniżej jedności (zwłaszcza gdy przyj-
muje wielkość ujemną) niezbędne jest zwiększenie kapitałów
własnych (np.: w drodze dodatkowej emisji akcji lub uzupełnia-
jących dopłat właścicieli) lub też zwiększenie zadłużenia (zacią-
gnięcie kredytów i pożyczek).
Druga grupa wskaźników obejmuje wskaźniki wydajności gotów-
kowej firmy.W zależności od przyjętej podstawy odniesienia
wyróżnić można:
- wskaźnik wydajności gotówkowej sprzedaży
- wskaźnik wydajności gotówkowej zaangażowanego kapitału
(majątku)

Wskaźnik wydajności gotówkowej sprzedaży stanowi stosu-
nek środków pieniężnych netto z działalności operacyjnej do przy-
chodów ze sprzedaży:

inwestycyj

wydatki

dywidend

wypłata

zadłużenia

spłata

operacyjne

działal.

netto

pieniężne

środki

100

sprzedaży

przychody

operacyjne

działaln.

netto

pieniężne

środki

Przychody powinny zawierać przychody operacyjne, a więc przy-
chody ze sprzedaży produktów i towarów oraz pozostałe przy-
chody operacyjne. Wskaźnik ten wyraża wielkość środków pie-
niężnych, wypracowanych przez działalność operacyjną, przypa-
dających na jednostkę (np. 1 PLN) przychodów operacyjnych.
Im wyższy poziom wskaźnika tym wyższa wydajność gotówkowa
sprzedaży.

Wskaźnik wydajności gotówkowej zaangażowanego ka-

pitału (majątku) jest relacją środków pieniężnych netto z dzia-
łalności operacyjnej do przeciętnego stanu majątku (kapitału)
zaangażowanego w działalności operacyjnej:

Wskaźnik ten informuje o wielkości środków pieniężnych,

wygospodarowanych w działalności operacyjnej, przypadających
na jednostkę kapitału (majątku) zaangażowanego w działalności
operacyjnej. Pożądany jest wzrost wskaźnika oznaczający wy-
ższa wydajność gotówkową majątku lub kapitału.

Analiza wskaźnikowa

Najpopularniejszą i najczęściej stosowaną metodą oceny

atrakcyjności spółek w analizie fundamentalnej jest analiza
wskaźnikowa.
Konstruowanie wskaźników opiera się na danych uzyskiwanych
m.in.: z bilansów, zestawień zysków i strat, raportów okresowych,
przepływów finansowych. Wskaźniki analizy fundamentalnej są
odzwierciedleniem wszelkich procesów zachodzących wewnątrz
spółki i określają posiadane przez nią kapitały, jej płynność fi-
nansową, stopę zwrotu z inwestycji, stopę zysku przypadającego

100

(kapitału)

majątku

stan

przęciętny

operacyjne

działaln.

netto

pieniężne

środki

na jedną akcję. Podstawowym celem analizy sprawozdań finan-
sowych jest wykrycie istotnych zależności wynikających z
historycznych i bieżących danych księgowych, tak aby łatwiej
było trafnie oszacować prawdopodobieństwo osiągnięcia przez
przedsiębiorstwo różnych wyników i ocenić jego siłę finansową.
Wskaźniki stosowane w analizie wskaźnikowej można podzielić
na cztery grupy:
·

rentowności

wypłacalności krótkoterminowej

wypłacalności długoterminowej

wartości

Do najczęściej używanych wskaźników należą:
·

Cena / Zysk

P/E (Price earnings ratio) jest najczęściej stosowanym narzę-
dziem. Określa stosunek ceny rynkowej akcji, do zysku przypa-
dającego na jedną akcję. Wyraża się następującym wzorem:

Wysokość wskaźnika określa atrakcyjność danej spółki. Im niż-
sza jest jego wartość, tym akcje są bardziej niedowartościowane
w stosunku do zysku wypracowanego przez spółkę i przypadają-
cego na jedną akcję, jednocześnie bardziej opłaca się je kupić.
Niski wskaźnik P/E świadczy również o stabilnej pozycji spółki
na rynku.

Szczególną uwagę należy zwracać na ten wskaźnik w krót-

kim okresie czasu. Jego spadek może być efektem wzrostu zy-
sku netto wypracowanego przez spółkę co jest pozytywnym sy-
gnałem dla inwestorów i świadczy o dobrej kondycji finanso-
wej.

akcję

jedną

netto

zysk

akcji

rynkowa

cena

P/E

Dla rynków rozwiniętych średnia wartość wskaźnika P/E liczo-
nego dla wszystkich branż kształtuje się w przedziale od 8 do 15.
·

Cena / Wartość księgowa

Kolejnym wskaźnikiem jest Cena / Wartość księgowa (P/BV -
Price/Book value per share). Jest on odbiciem rynkowej warto-
ści majątku spółki. .
Wyraża się go następującym wzorem:

Wartość księgowa jest to majątek spółki pomniejszony o jej
zobowiązania. Dlatego im bardziej jednostka korzysta z kapitału
obcego (np. kredytów), tym wskaźnik ten będzie kształtował się
na niższym poziomie.

Gdy spółka angażuje w swoją działalność posiadany przez

siebie majątek, tym samym nie korzysta z kapitałów, które po-
chodzą z zewnątrz (kapitał obcy), to wskaźnik P/BV będzie wy-
ższy.

Niska wartość wskaźnika oznacza, że spółka osiąga stosun-

kowo małe zyski, a posiadany przez nią majątek nie jest w pełni
wykorzystywany. Natomiast zbyt wysoka wartość wskaźnika jest
sygnałem mówiącym o przewartościowaniu akcji spółki, co może
doprowadzić do znaczącej korekty cenowej jej akcji. Niestety
optymalna wartość tego wskaźnika nie została ustalona, tym sa-
mym nie można określić wielkości przybliżonego ryzyka inwe-
stycyjnego przy zakupie wybranych akcji. .

W realiach Warszawskiej Giełdy Papierów Wartościowych

wskaźnik ten kształtuje się w przedziale od 0,25 do 10,96 (dane
z 14.07.2000).

akcji

jednej

księgowa

wartość

akcji

rynkowa

cena

Bieżący wskaźnik płynności

Trzecim narzędziem jest bieżący wskaźnik płynności, wyrażany
wzorem:

Wskaźnik ten mówi ile razy wartość majątku obrotowego posia-
danego przez spółkę przewyższa kwotę zobowiązań bieżących.
Jego optymalna wartość powinna zawierać się w przedziale od 1
do 2. Jeżeli jego wartość jest wyższa lub niższa od podanych
wyżej wartości, mówi to o złej kondycji finansowej spółki, nie-
efektywności w zarządzaniu posiadanymi kapitałami lub o braku
gospodarności w wydatkowaniu pieniędzy na jej działalność. Niski
poziom wskaźnika może również świadczyć o realizowanym przez
spółkę agresywnym planie rozwoju (systematycznie zwiększa-
jące się zyski). W tej sytuacji jest to pozytywny sygnał dla inwe-
storów.
·

Wskaźnik ogólnego zadłużenia spółki

Wskaźnik ten informuje o ogólnym zadłużeniu spółki. Przy jego
konstruowaniu inwestorzy posługują się następującym wzorem:

Wskaźnik ten obrazuje możliwości finansowe przedsiębiorstwa
do spłaty zobowiązań jakie zostały zaciągnięte w danym okresie.
Jego wysoka wartość mówi o braku środków w majątku spółki
na pokrycie bieżących zobowiązań i świadczy o dużym ryzyku
finansowym. Optymalna wartość tego wskaźnika kształtuje się w
przedziale od 0,55 do 0,70.

bieżące

pasywa

bieżące

aktywa

BWP

ogółem

aktywa

ogółem

zobowiązan

WOZ

Wskaźnik zysku przypadającego na jedną akcję

Wskaźnik zysku przypadającego na jedną akcję (EPS) jest narzę-
dziem ujmującym ogólnie zysk wypracowany przez spółkę na
każdy wyemitowany przez nią walor. Wyraża się go następują-
cym wzorem:

Kiedy wielkość wskaźnika rośnie, tym samym zysk na jedną ak-
cje rośnie, świadczy to o dobrej kondycji finansowej spółki oraz
perspektywie dynamicznego rozwoju w przyszłości. Jednocze-
śnie spółka ta staje się atrakcyjna dla inwestorów, gdyż pozwala
im liczyć na możliwość uzyskiwania coraz większych zysków, z
posiadanych przez nich akcji tej spółki, w kolejnych latach.

Wskaźnik stopy dywidendy

Kolejny wskaźnik określa wysokość stopy dywidendy. Na jego
podstawie można określić korzyści jakie płyną z posiadania ak-
cji danej spółki. Liczy się go na podstawie następującego wzoru:

Optymalna wartość wskaźnika to 4,7% do 8% w kilku kolejnych
latach.
Zbyt wysoka wartość tego wskaźnika świadczy o dużym braku
gospodarności spółki, co w przyszłości może zaowocować kło-
potami finansowymi, związanymi z brakiem funduszy na pokry-
cie bieżących kosztów działalności. Niska wartość wskaźnika
oznacza, że spółka ma kłopoty finansowe i niski poziom wypła-
canej dywidendy pozwala jej na zdobycie dodatkowego kapitału

akcji

ych

wyemitowan

liczba

netto

zysk

ZNA

akcji

rynkowa

cena

akcję

jedną

dywidenda

WSD

na pokrycie bieżącej działalności, lub wyrównanie wcześniej
poniesionych strat.

Wskaźniki rotacji środków trwałych

Do wskaźników w analizie fundamentalnej zalicza się również
wskaźniki rotacji środków trwałych oraz majątku obrotowego.
Pierwszy z nich obrazuje stopień efektywności wykorzystania
środków trwałych przez spółkę. Oblicza się go według wzoru:

Stosunek obu wartości informuje ile razy sprzedaż netto jest
wyższa od środków trwałych zaangażowanych w działalność spół-
ki. Gdy jednostka posiada majątek w znacznym stopniu już za-
mortyzowany to automatycznie wskaźnik będzie wyższy. Nato-
miast jeżeli majątek spółki nie uległ jeszcze znacznemu zuży-
ciu, to wskaźnik będzie kształtował się na niższym poziomie.
Takie ujęcie wskaźnika pozwala ocenić możliwości rozwoju spół-
ki i jej hipotetyczne przyszłe zyski. Inwestycja w akcje danego
podmiotu staje się zatem opłacalna gdy wskaźnik ten kształtuje
się na stosunkowo niskim poziomie lub oscyluje wokół średniej
obliczanej dla branży, w której działa spółka.

Wskaźnik rotacji majątku obrotowego

Wskaźnik rotacji majątku obrotowego informuje z jaką często-
tliwością w spółce następuje odnawianie tego majątku, poprzez
sprzedaż jej składników. Oblicza się go według następującego
wzoru:

netto

trwałe

aktywa

netto

sprzedaż

WRST

obrotowy

majątek

netto

sprzedaż

WRMO

Wysoka wartość wskaźnika, w krótkim okresie świadczy o

dobrej kondycji finansowej spółki. W ujęciu długoterminowym,
taki stan świadczy o braku płynności w wymianie majątku obro-
towego, co nie jest korzystne dla firmy, gdyś cały jej majątek
został zamrożony a jego odnawialność została wstrzymana. Ni-
ski poziom wskaźnika mówi o zbyt częstej wymianie majątku
obrotowego, co może mieć odzwierciedlenie w zachowaniu
rytmiczności produkcji, a co za tym idzie częstotliwości sprze-
daży oraz osiąganych z niej przychodów. Co prawda istnieją spółki
które odznaczają się bardzo dużą sezonowością sprzedaży wy-
tworzonych produktów, ale są to nieliczne wyjątki. Tak więc w
większości wypadków niski wskaźnik obniża atrakcyjność spół-
ki w oczach inwestorów i raczej nie zachęca do zakupu jej akcji.
Interpretacje poszczególnych wskaźników wynikają ze znacze-
nia elementów bilansu i rachunku zysków i strat, wchodzących w
skład poszczególnych relacji. Kluczem do prawidłowej interpre-
tacji wskaźników jest zrozumienie znaczenia pozycji wchodzą-
cych w skład poszczególnych relacji. Jest ono również warun-
kiem szukania opracowania własnych konstrukcji wskaźników
oraz zrozumienia subtelnych często różnic pomiędzy ich różny-
mi odmianami. Należy również pamiętać, że analiza pojedynczych
wskaźników nie upoważnia jeszcze do wyciąganie jednoznacz-
nych wniosków. Przedsiębiorstwo stanowi jeden złożony orga-
nizm i dokonywana analiza musi być kompleksowa, oparta na
wszystkich dostępnych informacjach, nie tylko tych zawartych
w sprawozdaniach finansowych.

Interpretacja wskaźników jest możliwa tylko dzięki porów-

naniom obliczonych wartości z pewnymi wartościami bazowy-
mi. Owe wartości bazowe podlegają zmianom w czasie, a ponad-
to są najczęściej różne dla każdego zainteresowanego przedsię-
biorstwa, ze względu na specyfikę branży, w jakiej ono działa.

Pierwsze zakupy na giełdzie

Kiedy określisz już rentowność danej spółki, wybierz się na

zakupy. Musisz wiedzieć ile chcesz zainwestować w daną aukcję
na początek, ponieważ każda kolejna transakcja będzie kosztować
Cię dodatkowe opłaty - prowizje. Oczywiście nie oznacza to, że
nie możesz później dokupować kolejne akcje, nawet tej samej spółki
(zwłaszcza, kiedy Twoja pierwotna spółka dobrze się rozwija i przy-
nosi coraz większy zysk). Zakupy na giełdzie przeprowadzasz po-
przez dom maklerski, z tym z kolei możesz się skontaktować bez-
pośrednio, telefonicznie lub za pomocą Internetu. Najczęstszym i
najwygodniejszym jest oczywiście sposób zakupów przez Inter-
net. W zależności od drogi przez jaką dokonasz zakupów dosta-
niesz potwierdzenie zleconych przez siebie zakupów.

Potwierdzenie dla złożenia zleceń na drodze bezpośredniej

Sprzedaż papierów wartościowych

Praktycznie identyczna sytuacja pojawia się, kiedy sprze-

dajesz papiery wartościowe. Istnieją - tak, jak wcześniej trzy moż-
liwości sprzedaży akcji lub innych papierów wartościowych - bez-
pośrednio, telefonicznie, lub przez Internet.
Kiedy sprzedasz swoje papiery wartościowe, praktycznie od razu
po zrealizowaniu zlecenia na Twoim rachunku inwestycyjnym
znajdą się środki pieniężne. Możesz je wypłacić lub ponownie
zainwestować. Podczas wypłaty środków pieniężnych otrzymasz
potwierdzenie wydania pieniędzy z naszego konta.

POTWIERDZENIE TO NALEŻY ZACHOWAĆ JAKO DO-

WÓD DO PÓŹNIEJSZYCH ROZLICZEŃ

Zlecenie sprzedaży papierów wartościowych

przez Internet

Kiedy wybierzesz opcję sprzedaży papierów wartościo-

wych przez Internet, musisz pamiętać o właściwym wypełnieniu
zlecenia sprzedaży. Jeżeli w Twoim portfelu istnieje więcej niż
jeden walor, będziesz oczywiście posiadał większe możliwości
manewrów na swoim koncie inwestycyjnym. Przedstawiony po-
niżej rysunek prezentuje zlecenie sprzedaży jednego waloru -
pakietu akcji firmy MIESZKO. Kiedy decydujesz się sprzedać
dostępne przez siebie akcje, musimy pamiętać o tym, że możesz
je sprzedać na dwa sposoby:
- pierwszy z nich, to sprzedaż waloru poprzez wpisanie tzn. limi-

tu, czyli ceny, poniżej której akcja nie zostanie sprzedana. Je-
żeli cena będąca na giełdzie nie zostanie osiągnięta, Twój pa-
pier wartościowy nie zostanie dopuszczony do sprzedaży i w
efekcie końcowym zostanie odrzucony z trybu sprzedaży.

- druga możliwość to sprzedaż poprzez opcję PKC (Po każdej

cenie), sprzedając akcje w tej opcji, musisz pamiętać o tym, że
pójdą za taką cenę, za jaką znajda się nabywcy na nie (czyli za
taką cenę, jaka akurat będzie na giełdzie). Bardzo istotną sprawą
pozostaje także ważność zlecenia, czyli termin w jakim sys-
tem będzie próbował spieniężyć Twoje papiery wartościowe.

Za każdym razem, kiedy przeprowadzasz na swoim rachun-

ku inwestycyjnym jakiekolwiek ruchy, zawsze pozostaje na nim
ślad. Co miesiąc oraz na zakończenie każdego roku kalendarzo-
wego otrzymasz zestawienie wszystkich swoich operacji, które
przeprowadziłeś na swoim rachunku inwestycyjnym. Dotyczy to
także operacji anulowanych - czyli takich, których nie udało nam
się zrealizować.

Wzór pisma podsumowującego naszą działalność na rachun-
ku inwestycyjnym

Zamykanie rachunku inwestycyjnego

Rzadko się zdarza, że w tym samym roku otwierasz i zamy-

kasz rachunek inwestycyjny. Jednak teoretycznie istnieje taka
możliwości. Jeżeli już nie interesuje Cię prowadzenie rachunku
inwestycyjnego przez dany dom maklerski, składasz dyspozycje
zamknięcia rachunku inwestycyjnego.

NALEŻY SPRAWDZIĆ CO JAKI OKRES DOM MAKLERSKI

NALICZA PIENIĄDZE ZA PROWADZENIE KONTA. NAJCZĘ-

ŚCIEJ OPŁACAMY PROWADZENIE RACHUNKU INWESTY-

CYJNEGO NA POCZĄTKU ROKU KALENDARZOWEGO

Tam gdzie zysk, tam i fiskus...

Smutne to, ale w tym rozdziale musimy porozmawiać o fi-

skusie. Jeżeli uda nam się wypracować zysk z gry naszymi papie-
rami wartościowymi, którymi obracamy na rynku, to będziemy
musieli się nim podzielić z fiskusem. Według stawki obowiązu-
jącej w Polsce uszczuplimy swój dochód o 19%, czyli z każdych
100 zł musimy oddać Państwu 19 zł. W jaki sposób zostanie to
przeprowadzone: dom maklerski prześle na nasz adres - najpóź-
niej do 1 marca każdego roku zeznanie, które stwierdzi ile zaro-
biliśmy, obracając naszymi akcjami. Wszystkie dane liczbowe
dla fiskusa będą znajdowały się na tym dokumencie. Nasze zada-
nie ogranicza się tylko do przepisania całości na arkusz zeznania
podatkowego PIT i wymnożenia zysku przez 19% stawkę podat-
ku. Może się zdarzyć że dom maklerski zrobi to za nas.

Poniżej prezentuję wzory PITów: 8C - który przesyła nam

dom maklerski oraz PIT 38, którym my rozliczamy się z Urzę-
dem Skarbowym. PIT 8C jest tylko rozliczeniem dla nas, i nie
możemy go przesłać bezpośrednio do Urzędu Skarbowego, do-
piero dane przepisane na PIT 38 mogą być adresowane do US.

DOM MAKLERSKI MA OBOWIĄZEK PRZESŁAĆ ZEZNA-

NIE NA NASZ ADRES, NAWET JEŻELI NIE JESTEŚMY JUŻ

JEGO KLIENTAMI, A W DANYM ROKU ROZLICZENIO-

WYM KORZYSTALIŚMY Z JEGO USŁUG !!!!

Przydatne źródła informacji ekonomicznych

Każdy, kto chce kontrolować sytuację, nie tylko swoich

papierów wartościowych, ale i całej giełdy oraz gospodarki,
powinien zasięgać opinii oraz przeprowadzić analizy.

Poniżej prezentuję źródła, z których można pozyskać po-

trzebne informacje:

Prasa branżowa:

Strony internetowe:

Forbes

parkiet.com.pl

Prawo i Gospodarka

expaner.pl

Parkiet

bankier.pl

Plus Biznesu

biznes.interia.pl

Rzeczpospolita

biznes.onet.pl

Gazeta Wyborcza

gielda.wp.pl
euromoney.pl
gielda.hoga.pl

Program telewizyjne:

Fakty, ludzie, pieniądze

emisja w TVN w poniedziałki
w godzinach wieczornych

Plus, minus

emisja w TVP we wtorki w godzinach
wieczornych

Bilans

program ekonomiczno - gospodarczy
emitowany w stacji TVN24

Kurier gospodarczy

program emitowany w TVP 3

Bibliografia

1. P. Pałac, Praca dyplomowa: Analiza techniczna i analiza fundamentalna w warun-

kach polskich, Rzeszów 2002.

2. http://www.newtrader.pl/Historia-gieldy-w-Polsce,about_3,2.php
3. Magazyn Forbes
4. http:/www.gazeta.pl

Spis wykresów, tabel i rysunków

Wykres 1.

Wskaźnik MACD - notowania spółki Exbud S.................................30

Wykres 2.

Wskaźnik RSI - notowania spółki Exbud S. A..................................32

Wykres 3.

Wskaźnik ROC - notowania spółki Exbud S. A................................35

Wykres 4.

Wskaźnik CCI - notowania spółki Exbud S. A.................................36

Wykres 5.

Wskaźnik OBV - notowania spółki Exbud S.A................................38

Wykres 6.

Średnia ruchoma....................................................................................40

Wykres 7.

Formacje cenowe - formacja głowa i ramiona...................................42

Wykres 8.

Formacje cenowe -formacja odwrócona głowa i ramiona................43

Wykres 9.

Formacje cenowe - formacja czworokąta...........................................44

Wykres 10.

Formacje cenowe - trójkąt symetryczny............................................46

Wykres 11.

Formacje cenowe - trójkąt zniżkujący.................................................46

Wykres 12.

Formacje cenowe - trójkąt zwyżkujący................................................47

Wykres 13.

Formacje cenowe - flaga wznosząca się.............................................47

Wykres 14.

Formacje cenowe - flagi opadająca......................................................48

Wykres 15.

Formacje cenowe - podwójny szczyt i podwójne dno...................48

Wykres 16.

Trend wznoszący...................................................................................50

Wykres 17.

Trend opadający....................................................................................51

Wykres 18.

Formacja horyzontalna.........................................................................51

Tabela 1. Wybrane domy maklerskie w Polsce...........................................................17

Tabela 2. Podział wskaźników analizy technicznej wg A. Edlera.............................28

Tabela 3. Wskaźniki wyposażenia przedsiębiorstwa w środki gospodarcze.........62

Tabela 4. Wskaźniki wyposażenia przedsiębiorstwa w kapitały własne i obciążenia
kapitałami obcymi..........................................................................................................62

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Poradnik inwestora
Poradnik inwestora
poradnik inwestora(1)
poradnik inwestycyjny
Poradnik inwestora Jak czytać prospekt emisyjny
poradnik inwestora abc inwestycji
poradnik inwestora
inwestycyjny poradnik bogatego ojca chomikuj
Praktyczny poradnik dla początkujących inwestorów
inwestycje, PORADNIK SUPERKUPCA

więcej podobnych podstron