1

Materiały szkoleniowe z zakresu wspomagania

profilaktyki narażenia na hałas w budownictwie

Materiał opracowany w ramach Programu Wieloletniego pn. "Dostosowywanie warunków pracy w

Polsce do standardów Unii Europejskiej" etap II Część B: Program realizacji zadań w zakresie służb

państwowych: zadanie 05.4: Komputerowe wspomaganie profilaktyki narażenia na hałas i drgania w

środowisku pracy

Hałas jest czynnikiem fizycznym oddziałującym w sposób szkodliwy, bądź uciążliwy
na organizm człowieka. Powszechność jego występowania powoduje, że bez
uwzględnienia hałasu nie jest możliwa wiarygodna merytorycznie ocena parametrów
środowiska pracy. Mimo rosnącej świadomości dotyczącej szkodliwego
oddziaływania hałasu na człowieka oraz podejmowania działań zmierzających do
jego ograniczania nadal liczba osób narażonych na oddziaływanie tego czynnika w
środowisku pracy stanowi znaczny odsetek zatrudnionych w różnych gałęziach
gospodarki.

Jedną z sekcji gospodarki, w której mamy do czynienia z dużą liczbą źródeł hałasu
jest b

udownictwo. Praktycznie na każdym stanowisku pracy związanym

bezpośrednio z wykonawstwem szeroko rozumianych prac budowlanych pracownik
narażony jest na szkodliwe oddziaływanie hałasu. Dzięki wprowadzaniu
nowoczesnych maszyn i urządzeń niektóre typowe źródła hałasu zostały w
znacznym stopniu zredukowane, nadal jednak narażenie na hałas jest powszechne i
jest przyczyną zawodowego ubytku słuchu wśród pracowników tego sektora.
Przedstawione w dalszej części poradnika informacje dotyczące hałasu (obejmujące
zar

ówno oddziaływanie hałasu na organizm człowieka, jak i zasady pomiaru hałasu i

oceny ryzyka zawodowego) mogą zostać wykorzystane w profilaktyce narażenia na
hałas na każdym stanowisku pracy sektora budowlanego.

2

Stan zagrożenia hałasem w środowisku pracy człowieka

Podstawowym źródłem danych dotyczących zagrożenia hałasem w środowisku pracy
jest opracowanie przygotowywane corocznie przez Główny Urząd Statystyczny
(„Warunki pracy w 2004 r.”, „Warunki pracy w 2005 r.” i „Warunki pracy w 2006 r.”).

Rys. 1.

Zatrudnieni w warunkach zagrożenia czynnikami szkodliwymi i niebezpiecznymi w latach
2003

– 2006 (dla najczęściej występujących czynników).

Rys. 2.

Zatrudnieni w warunkach zagrożenia hałasem w 2006 roku według sekcji gospodarki
narodowej.

3

Z Rys. 1

wynika, że hałas jest najpowszechniej występującym czynnikiem

szkodliwym środowiska pracy. W 2006 roku na hałas było narażonych 229546
pracowników. Hałas jest czynnikiem środowiska pracy, dla którego liczba
zagrożonych pracowników z roku na rok systematycznie wzrasta. Jak widać z
wykresu przedstawionego na Rys. 1 wzrost ten w latach 2003

– 2006 cechuje się

większą dynamiką niż w przypadku pozostałych czynników szkodliwych. Na Rys. 2
przedstawiono dane dotyczące zagrożenia hałasem w poszczególnych sekcjach
gospodarki narodowej w 2006 roku. Z przedstawionych danych statystycznych
wynika, że najwięcej osób zagrożonych hałasem pracowało w sekcjach:
przetwórstwa przemysłowego (169964 zagrożonych), górnictwa (25516) i
budownictwa (12860).

Oddziaływanie hałasu na organizm człowieka

Negatywny wpływ hałasu na organizm człowieka dotyczy przede wszystkim narządu
słuchu czyli ucho. Jest to narząd o bardzo złożonej budowie ale dzięki temu
najsłabszy dźwięk słyszany przez człowieka posiada amplitudę 5 000 000 000 razy
mniejszą od średniego ciśnienia atmosferycznego.

Rys. 3.

Zakr

es dynamiki zmian ciśnienia akustycznego ograniczony progiem słyszalności i

progiem bólu

Wychylenie błony bębenkowej jest wówczas porównywalne do wymiarów
najmniejszych molekuł. Równocześnie człowiek jest w stanie tolerować ciśnienia
dźwięku miliony razy większe. Dynamika organu słuchu jest ograniczona od strony

4

najcichszych dźwięków przez próg słuchu, zaś od strony dźwięków najgłośniejszych
przez próg bólu (Rys. 3). Organem odpowiedzialnym za odbiór sygnałów
dźwiękowych jest ucho. Ucho ludzkie, którego budowę pokazano na Rys. 4 można
podzielić na trzy części: ucho zewnętrzne, ucho środkowe i ucho wewnętrzne.

Rys. 4.

Budowa ucha ludzkiego.

Wrażenie słuchowe wywołane dźwiękiem zależy od jego częstotliwości i poziomu
ciśnienia akustycznego. Przy niskich poziomach dźwięku najlepiej odbieramy te o
częstotliwościach od 2 do 4kHz. Właściwości ludzkiego ucha sprawiają, że dźwięk o
częstotliwości 2kHz i poziomie ciśnienia akustycznego równym 30dB wydaje się nam
tak samo głośny jak dźwięk o częstotliwości 100Hz i poziomie około 50dB. Im
większe są poziomy ciśnienia akustycznego dźwięków, tym te różnice wydają się
mniejsze. Aby uwzględnić czułość ucha ludzkiego na dźwięki w zależności od ich
częstotliwości i poziomu ciśnienia akustycznego wprowadzono krzywe korekcyjne.
Najczęściej stosowane – A i C pokazano na Rys. 5.

Rys. 5.

Kształt krzywych korekcyjnych A i C.

5

Poziom ciśnienia akustycznego skorygowany wg charakterystyki częstotliwościowej
A nazywany jest poziomem dźwięku A, a poziom ciśnienia akustycznego
skorygowany wg charakterystyki częstotliwościowej C – poziomem dźwięku C.

Ze względu na charakter zmian poziomu ciśnienia akustycznego w czasie hałas
można określić jako ustalony lub nieustalony. Hałasem ustalonym nazywamy
hałas, którego poziom dźwięku A nie zmienia się więcej niż 5dB. Hałas jest hałasem
nieustalonym jeżeli zmiany jego poziomu dźwięku A są większe niż 5dB.
Szczególnym rodzajem hałasu nieustalonego jest hałas impulsowy. Charakteryzuje
się on występowaniem jednego lub kilku impulsów dźwiękowych o czasach trwania
krótszych niż 1s, wywołanych np. uderzeniami. Ten rodzaj hałasu przy dużych
poziomach ciśnienia akustycznego jest szczególnie niebezpieczny dla słuchu.

Podstawowym skutkiem długotrwałego narażenia na hałas o wysokich poziomach
jest nieodwracalne uszkodzenie komórek rzęskowych w organie Cortiego i związane
z tym trwałe podwyższenie progu słyszenia (przesunięcie w kierunku wyższych
poziomów). Uszkodzenie komórek rzęskowych jest nieodwracalne i rozwija się
stopniowo w ciągu lat narażenia na hałas. Przebieg tego uszkodzenia jest fazowy.
Początkowo, po 3-5 latach narażenia na hałas dotyczy częstotliwości w zakresie
4kHz (wyższe częstotliwości). Po 5-10 latach pracy w hałasie przesunięcie progu
słyszenia obejmuje już częstotliwość 2kHz. po 10-20 latach przesunięcie progu
słyszenia występuje już w całym zakresie częstotliwości i oznacza zaawansowaną
głuchotę. Podstawową konsekwencją przesunięcia progu słyszenia jest pogorszenie
zrozumiałości mowy. Na Rys. 6 i Rys. 7 pokazano schematycznie zakres dźwięków
słyszalnych oraz zakresy dźwięków odpowiadających typowemu sygnałowi muzyki i
sygnałowi mowy dla słuchu prawidłowego (Rys. 6) i uszkodzonego (Rys. 7).
Przesunięcie progu słyszenia (Rys. 7) powoduje, że część sygnału mowy (w zakresie
wyższych częstotliwości), mająca decydujący wpływ na zrozumiałość mowy znajduje
się poza obszarem dźwięków słyszalnych.

Rys. 6.

Obszar dźwięków słyszalnych oraz obszary muzyki i mowy dla osoby ze słuchem
prawidłowym.

6

Rys. 7.

Obszar dźwięków słyszalnych oraz obszary muzyki i mowy dla osoby ze słuchem
uszkodzonym.

Innym konsekwencjami uszkodzenia słuchu są problemy w ocenie głośności
dźwięków, utrata zdolności rozróżniania wysokości dźwięku oraz ograniczenia
zdolności określania kierunku dochodzenia dźwięku.

Skutki oddziaływania hałasu na organ słuchu zależą przede wszystkim od poziomu
ciśnienia akustycznego hałasu i czasu narażenia. Przyjmuje się, że dla hałasów dla
których równoważny poziom dźwięku A wynosi 85dB i czasu narażenia 40 lat (przy 8-
godzinnym dniu pracy) ryzyko utraty słuchu wynosi 10%. Bardzo niebezpieczne dla
słuchu są hałasy o charakterze impulsowym. Hałasy o wysokich poziomach
szczytowych, powyżej 130dB, mogą powodować natychmiastowe uszkodzenie
struktur anatomicznych narządu słuchu prowadzące do głuchoty.

Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002 r. w sprawie
wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach
zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz
podmiotów właściwych w tych sprawach (Dz. U. 2002, nr 132, poz. 1115)
obustronny trwały ubytek słuchu typu ślimakowego spowodowany hałasem,
wyrażony podwyższeniem progu słuchu o wielkości co najmniej 45 dB w uchu
lepiej słyszącym, obliczony jako średnia arytmetyczna dla częstotliwości
audiometrycznych 1,2 i 3 kHz uznawany jest za

chorobę zawodową. Dane

dotyczące chorób zawodowych w Polsce gromadzone są w Centralnym Rejestrze
Chorób Zawodowych w Instytucie Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi. Na
Rys. 8 opracowanym na podstawie danych umieszczonych na witrynie internetowej
IMP pok

azano liczbę przypadków chorób zawodowych stwierdzonych w Polsce w

2006 r. Prezentowane dane ograniczono do chorób o największej zapadalności (13 z
27 jednostek chorobowych). Dane dla zawodowego uszkodzenia słuchu zaznaczono
kolorem żółtym. Z przedstawionych danych wynika, że w 2006 r. stwierdzono 295
przypadków trwałego uszkodzenia słuchu, co oznacza, że uszkodzenie słuchu jest
czwartą pod względem ilości zachorowań chorobą zawodową.

7

Rys. 8.

Dominujące choroby zawodowe w Polsce w 2006 r. – liczba stwierdzonych przypadków.

Rys. 9.

Stwierdzone przypadki trwałego uszkodzenia słuchu w 2005 r. według sekcji gospodarki narodowej.

8

Liczba przypadków trwałego uszkodzenia słuchu stwierdzanych w kolejnych latach
syste

matycznie maleje (np. w 2004 r. stwierdzono 506 przypadków tej choroby).

Na Rys. 9

przedstawiono dane dotyczące stwierdzonych przypadków trwałego

uszkodzenia słuchu w 2005 r. w poszczególnych sekcjach gospodarki narodowej.
Najwięcej przypadków tej choroby stwierdza się w sekcjach przetwórstwa
przemysłowego (178 przypadków), górnictwa (72) oraz budownictwa (34).

Pomiary narażenia i podstawowe przepisy dotyczące oceny hałasu w

środowisku pracy

Potrzebę walki z hałasem, czynnikiem szkodliwym i uciążliwym w środowisku pracy,
docenił Parlament Europejski i Rada wydając odpowiednie dyrektywy w tym zakresie.
Do najważniejszych należą:

Dyrektywa 86/188/EWG dotycząca ochrony pracowników przed zagrożeniami
związanymi z narażeniem na hałas podczas pracy

Dyrektywa 98/37/WE w sprawie ujednolicenia przepisów prawnych państw
członkowskich dotyczących maszyn

Dyrektywa 89/686/EWG w sprawie ujednolicenia przepisów prawnych państw
członkowskich dotyczących środków ochrony indywidualnej

Dyrektywa 2000/14/WE w sprawie ujednolicenia przepisów prawnych państw
członkowskich dotyczących emisji hałasu do środowiska przez urządzenia
używane na zewnątrz pomieszczeń

Dyrektywa 2003/10/WE w sprawie minimalnych wymagań ochrony zdrowia i
bezpiecz

eństwa dotyczących narażenia pracowników na czynniki fizyczne

(hałas) (osiemnasta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1
dyrektywy 89/391/EWG) (dyrektywa ta z dniem 15 lutego 2006 r. zastąpi
dyrektywę 86/188/EWG)

Dyrektywy: 98/37/WE, 89/686/EWG

i 2000/14/WE należą do tzw. dyrektyw nowego

podejścia, które ustalają zasady i warunki wprowadzania wyrobów do obrotu na
wspólnym rynku Unii Europejskiej, procedury oceny zgodności, oznakowanie CE
oraz zasadnicze wymagania w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
użytkowników. Dyrektywy: 86/188/EWG i zastępująca ją 2003/10/WE, oraz
2002/14/WE należą do tzw. dyrektyw socjalnych, określają minimalne wymagania
bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników w miejscu pracy. Dyrektywa
2003/10/WE ustanawia minimalne wymagania w zakresie ochrony zdrowia i
bezpieczeństwa pracowników przed ryzykiem (w szczególności ryzykiem
uszkodzenia słuchu) związanym z narażeniem na hałas. Określa predyktory ryzyka
związanego z hałasem, ustala graniczne wartości ekspozycji, które nie mogą być
przekroczone w żadnych okolicznościach oraz wartości działania tj. wartości
ekspozycji, przy których należy podejmować określone działania. Postanowienia
zawarte w dyrektywie: 2003/10/WE zostały wprowadzone do ustawodawstwa
polskiego przez Ro

zporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia

2005

r. W sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z

narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne.

9

Podstawą oceny hałasu są tzw. progi działania. Wartości progów działania to
w

artości wielkości charakteryzujących hałas po przekroczeniu których pracodawca

jest zobowiązany podjąć określone w przepisach prawa działania mające na celu
ograniczenie ryzyka zawodowego związanego z hałasem. Wartości progów działania
dla wielkości charakteryzujących hałas w środowisku pracy zostały podane w
załączniku do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 r. w
sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na
hałas lub drgania mechaniczne (Dz. U. 2005, nr 157, poz. 1318). Wartości progów
działania dla hałasu podano w Tabeli 1.

Tabela 1. Wartości progów działania dla wielkości charakteryzujących hałas

Wielkość charakteryzująca hałas w środowisku pracy

Wartość

progu

działania

Poziom ekspozycji odniesiony do 8-godziannego dobowego
wymiaru czasu pracy (L

EX, 8h

) lub poziom ekspozycji na

hałas odniesiony do tygodnia pracy (L

EX, w

)

80dB

Szczytowy poziom dźwięku C (L

Cpeak

)

135dB

Wielkości charakteryzujące hałas w środowisku pracy oraz wartości największych
dopuszczalnych natężeń (NDN) dla tych wielkości zostały określone w załączniku do
rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w
sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla
zdrowia w

środowisku pracy (Dz. U. 2002, nr 217, poz. 1833 z późniejszymi

zmianami

). Zgodnie z tym rozporządzeniem hałas w środowisku pracy

charakteryzowany jest przez:

poziom ekspozycji odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy

(L

EX,8h

) i odpowiadającą mu ekspozycję dzienną (E

A,d

) lub poziom ekspozycji

odniesiony do tygodnia pracy (L

EX,w

) i odpowiadającą mu ekspozycję tygodniową

(E

A,w

) (wyjątkowo, w przypadku hałasu oddziałującego na organizm człowieka w

sposób nierównomierny w poszczególnych dniach tygodnia),

maksymalny poziom dźwięku A (L

Amax

),

szczytowy poziom dźwięku C (L

Cpeak

).

Dopuszczalne ze względu na ochronę słuchu wartości hałasu obowiązują
jednocześnie i nie mogą przekraczać wartości podanych w Tabeli 2. Kolorem żółtym
zaznaczono wielkości, które są najczęściej wykorzystywane w praktyce.

Tabela 2. Wartości dopuszczalne (NDN) hałasu

Wielkość charakteryzująca hałas

Wartość
dopuszczalna

Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-
godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy (L

EX,8h

)

85dB

Ekspozycja dzienna (E

A,d

)

3,64 10

3

Pa

2

s

Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do tygodnia pracy
(L

EX,w

)

85dB

Ekspozycja tygodniowa (E

A,w

)

18,2 10

3

Pa

2

s

Maksymalny poziom dźwięku A

115dB

Szczytowy poziom dźwięku C

135dB

10

Podane powyżej wartości NDN hałasu stosuje się, jeżeli inne szczegółowe przepisy
nie określają wartości niższych. W przepisach szczegółowych określone zostały
wartości NDN dla hałasu odnoszące się do osób młodocianych oraz kobiet w ciąży

W rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac
wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac
(Dz. U. 2004, nr 200, poz. 2047

z późniejszymi zmianami) podano wartości

dopuszczalne hałasu dla młodocianych. Zgodnie z tym rozporządzeniem wzbronione
jest zatrudnianie młodocianych na stanowiskach pracy, na których wartości hałasu
przekraczają wartości dopuszczalne podane w Tabeli 3.

Tabela 3. Wartości dopuszczalne (NDN) hałasu dla młodocianych

Wielkość charakteryzująca hałas

Wartość
dopuszczalna

Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-
godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy (L

EX,8h

)

80dB

Maksymalny poziom dźwięku A

110dB

Szczytowy poziom dźwięku C

130dB

W rozporządzeniu Rady Ministrów z 10 kwietnia 1996 r. w sprawie wykazu prac
wzbronionych kobietom (Dz. U. 1996, nr 114, poz. 545

z późniejszymi zmianami)

podano wartości dopuszczalne hałasu dla kobiet w ciąży. Zgodnie z tym
rozporządzeniem wzbronione jest zatrudnianie kobiet w ciąży w warunkach
narażenia na hałas, którego wartości przekraczają wartości dopuszczalne podane w
Tabeli 4.

Tabela 4. Wartości dopuszczalne (NDN) hałasu dla kobiet w ciąży

Wielkość charakteryzująca hałas

Wartość
dopuszczalna

Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-
godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy (L

EX,8h

)

65dB

Maksymalny poziom dźwięku A

110dB

Szczytowy poziom dźwięku C

130dB

Ocena ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na hałas

Skuteczne zwalczanie hałasu wymaga jego właściwej oceny. Metody oceny hałasu
opracowane pod kątem eliminacji narażenia człowieka na jego szkodliwe bądź
uciążliwe oddziaływanie są niezbędne aby podjąć odpowiednie przedsięwzięcia w
kierunku jego ograniczenia. Jednym z podstawowych działań związanych z oceną
środowiska pracy jest ocena ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy. Obowiązek
oceny ryzyka zawodowego oraz jego dokumentowania wynika z §39 ust. 1
rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w
sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. Nr 169, poz.
1650 z 2003 r.), oraz z art. 226 pkt. 1 Kodeksu pracy.

Ocena ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na hałas polega przede
wszystkim na odniesieniu zmierzonych lub wyznaczonych wartości (L

z

) wielkości

11

charakteryzujących hałas na stanowisku pracy (poziom ekspozycji na hałas, L

EX, 8h

,

maksymalny poziom dźwięku A, L

Amax

i szczytowy poziom dźwięku C, L

Cpeak

), do ich

wartości dopuszczalnych (NDN), obowiązujących jednocześnie. Należy przy tym
uwzględnić czy pracownik, dla którego dokonywana jest ocena należy do grupy
szczególnego ryzyka (osoba młodociana lub kobieta w ciąży) Oceniając ryzyko
zawodowe można przyjąć zasadę opisaną w normie PN-N-18002 „Systemy
zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka
zawodowego”, uwzględniającą krotność (k) NDN:

L

z

< 0,5 NDN

ryzyko małe

0,5 NDN L

z

1,0 NDN

ryzyko średnie

L

z

> 1,0 NDN

ryzyko duże

Lub inaczej posługując się krotnościami wartości NDN (k = L

z

/NDN):

k < 0,5

ryzyko małe

0,5 k 1,0

ryzyko średnie

k > 1,0

ryzyko duże

Ryzyko małe i średnie jest ryzykiem akceptowalnym, ryzyko duże –
nieakceptowalnym. Do wyznaczenia krotności wartości podanych w decybelach
pomocne będą Tabele 5 i 6. Tabela 15pozwala wyznaczyć krotność NDN na
podstawie różnicy poziomów dźwięków A lub C zmierzonego (L

z

) i dopuszczalnego

(L

dop

). Tabela 6 pozwala wyznaczyć krotność NDN na podstawie różnicy poziomów

ekspozycji na hałas wyznaczonej (L

z

) i dopuszczalnej (L

dop

).

Tabela 5.

Wyznaczanie krotności NDN na podstawie różnicy poziomów dźwięku A lub C (szerszy
zakres)

Różnica poziomów dźwięków A lub C

L

z

– L

dop

[dB]

Krotność NDN

k

-7

0,447

-6

0,501

-5

0,562

-4

0,631

-3

0,708

-2

0,794

-1

0,891

0

1,00

1

1,11

2

1,26

3

1,41

4

1,59

5

1,78

6

2,00

7

2,24

12

Tabela 6

Wyznaczanie krotności NDN na podstawie różnicy poziomów ekspozycji na hałas

(szerszy zakres)

Różnica poziomów ekspozycji na hałas

L

z

– L

dop

[dB]

Krotność

NDN

k

-5

0,316

-4

0,398

-3

0,501

-2

0,630

-1

0,794

0

1,000

1

1,24

2

1,59

3

2,00

4

2,51

5

3,16

Przykład:

Jeśli dla maksymalnego poziomu dźwięku A L

Amax

m

amy: wartość zmierzoną L

z

=

112dB i wartość dopuszczalną L

dop

= 115 dB to wyliczona na podstawie Tabeli 5

otrzymujemy krotność k = 0,708.

Jeśli dla poziomu ekspozycji na hałas L

EX, 8h

mamy: wartość zmierzoną L

z

= 87dB i

wartość dopuszczalną L

dop

= 85dB to

na podstawie Tabeli 6 otrzymujemy krotność k

= 1,59.

Oceniając ryzyko zawodowe związane z narażeniem na hałas należy pamiętać że:

Wartości dopuszczalne hałasu obowiązują jednocześnie tzn. jeżeli
którakolwiek ze zmierzonych wielkości będzie większa od wartości NDN
ryzyko zawodowe będzie duże. Podstawą wyznaczenia ryzyka jest zatem
krotność o największej wartości.

Wartości zmierzone należy odnieść do właściwych dla danego pracownika
wartości NDN.

Na Rys. 10, Rys. 11 i Rys. 12

przedstawiono schematycznie sposób

przeprowadzania oceny ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na hałas dla
ogółu pracowników oraz pracowników młodocianych i kobiet w ciąży z
uwzględnieniem wartości NDN obowiązujących dla tych grup pracowników.

13

Rys. 10.

Ocena ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na hałas dla ogółu pracowników.

Rys. 11.

Ocena ryzyka zawodoweg

o związanego z narażeniem na hałas dla pracowników

młodocianych.

14

Rys. 12.

Ocena ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na hałas dla kobiet w ciąży.

Zaszeregowanie ryzyka zawodowego do określonej klasy (małe, średnie czy duże)
de

cyduje o rodzaju przedsięwzięć, które należy podjąć w ramach realizacji polityki

bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników, a także o terminie wykonania
następnych pomiarów hałasu na ocenianym stanowisku pracy. Częstotliwość
wykonywania badań czynników potencjalnie szkodliwych na stanowiskach pracy w
zależności od wielkości ustalonego ryzyka zawodowego określona jest w
rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 20 kwietnia 2005 r. w
sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy
(Dz. U. 2005, nr 73, poz. 645 z późniejszymi zmianami) Zgodnie z tym
rozporządzeniem pomiary hałasu powinny być wykonywane:

nie później niż w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności (wyniki badań i
pomiarów przechowuje się przez okres 3 lat, licząc od daty ostatniego wpisu),

co najmniej raz w roku w przypadku gdy wyniki ostatnio wykonywanych pomiarów
wielkości opisujących hałas wykazały, że co najmniej jeden z nich przekracza 0,5
wartości NDN,

co najmniej raz na dwa lata gdy

wyniki ostatnio wykonywanych pomiarów

wielkości opisujących hałas wykazały, że co najmniej jeden z nich przekracza 0,1
wartości NDN,

w każdym wypadku wprowadzenia zmiany w warunkach występowania tego
czynnika.

Pomiarów hałasu nie przeprowadza się jeżeli wyniki dwóch ostatnio
przeprowadzanych pomiarów wielkości opisujących hałas wykazały, że żaden z nich
nie przekracza 0,1 wartości NDN. O wynikach pomiarów hałasu pracodawca ma
obowiązek niezwłoczne poinformować pracowników.

15

Jedną z przyczyn problemów z wykonywaniem oceny ryzyka zawodowego jest
pracochłonność i złożoność tej czynności. Proces oceny może być jednak znacznie
ułatwiony jeśli wykorzystane zostaną możliwości wspomagające oferowane przez
programy komputerowe. Jednym

z takich narzędzi, stosowanym coraz powszechniej

w przedsiębiorstwach jest program komputerowy do oceny ryzyka zawodowego
opracowany w CIOP-

PIB pod nazwą STER oraz dedykowany serwis internetowy

wspomagający profilaktykę narażenia na hałas i drgania w środowisku pracy
dostępny pod adresem www.serwis.wypadek.pl.

Metody zwalczania hałasu w środowisku pracy

Zgodnie z §5 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 r. w
sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na
hałas lub drgania mechaniczne (Dz. U. 2005, nr 157, poz. 1318) obowiązkiem
pracodawcy jest eliminowanie u źródła ryzyka zawodowego związanego z
narażeniem na hałas lub ograniczanie tego ryzyka do najniższego poziomu
uwzględniając przy tym dostępne rozwiązania techniczne oraz postęp naukowo-
techniczny. Walka z hałasem polega na ograniczeniu energii akustycznej
docierającej ze źródła do organu słuchu. Działania ukierunkowane na redukcję
hałasu muszą być ściśle skorelowane z obowiązującymi wymaganiami prawnymi. Te
ostatnie muszą się z kolei opierać na możliwych do podjęcia w określonych
sytuacjach rozwiązaniach organizacyjnych i technicznych (Rys.13). Skuteczne
metody walki z hałasem wymagają stosowania się do sprawdzonej i powszechnie
przyjętej systematyki działań.

Rys.13.

Powiązanie pomiędzy rozwiązaniami prawnymi oraz technicznymi i organizacyjnymi
metodami zwalczania hałasu

16

Rys. 14.

Metody techniczne i organizacyjne zwalczania hałasu

Zgodnie z nią przedsięwzięte środki zaradcze powinny być zgodne z następującym
schematem (Rys. 14):

1.

eliminacja zagrożenia poprzez jego redukcję u źródła powstawania,

2.

stosowanie środków ochrony zbiorowej,

3.

stosowanie środków ochrony indywidualnej,

4.

wykorzystywanie przedsięwzięć o charakterze organizacyjnym.

1. Eliminacja zagrożenia poprzez jego redukcję u źródła powstawania

Eliminacja hałasu u źródła oznacza, że w przypadku nowo produkowanych urządzeń
już na etapie projektowania należy uwzględnić fakt wymagań dotyczących emisji
hałasu przez te urządzenia, zaś w przypadku już wprowadzonych do środowiska
pracy maszyn i urządzeń należy podjąć działania techniczne aby wypełniły one
wymagania związane z ocena zgodności urządzeń w zakresie emisji hałasu zgodnie
z wymogami UE (Dyrektywy 98/37/WE, 2000/14/WE).

Obowiązek producenta dotyczący deklarowania wartości hałasu emitowanego przez
maszyny i urządzenia (certyfikacja maszyn i urządzeń niezbędna do oceny
zgodności z wymogami bezpieczeństwa i ochrony zdrowia) wynika m.in. z Dyrektywy
tzw. maszynowej

98/37/WE, która jest podstawą prowadzenia badań i certyfikacji

wyrobów w krajach Wspólnoty Europejskiej. Deklarację realizuje się przez podanie
wielkości charakteryzujących emisję hałasu: poziomu ciśnienia akustycznego emisji
skorygowanego charakterystyką A i szczytowego poziomu ciśnienia akustycznego
emisji skorygowanego charakterystyką C (np. wg Norm serii PN-EN ISO 11200:1999)
oraz dla maszyn stwarzających zagrożenie hałasem, skorygowanego poziomu mocy
akustycznej A maszyn (np. wg Norm serii PN-EN ISO 3740:1999 ). Proces oceny
zgodności na spełnienie wymogów dyrektywy przeprowadza jednostka notyfikowana
(Centralny Instytut Ochrony Pracy-

Państwowy Instytut Badawczy jest jednostką

notyfikowaną w obszarze tej dyrektywy - numer jednostki 1437).

17

Przed wprowadzeniem do obrotu lub oddaniem do użytkowania urządzenia,
producent lub jego upoważniony przedstawiciel powinien poddać każdy typ
urządzenia procedurze oceny zgodności wykonanym przez jednostkę notyfikowaną.
Deklaracja zgodności urządzenia z wymaganiami zasadniczymi określonymi w
dyrektywie jest zapewnieniem producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela,
że urządzenie posiadające certyfikat zgodności WE, spełnia wymagania określone w
tej dyrektywie. Deklaracja zgodności urządzenia z wymogami określonymi w
dyrektywie, jest potwierdzeniem, że urządzenie podlegające ograniczeniu emisji
hałasu, nie przekracza emisji dopuszczalnej dla danego typu urządzeń. Podany w
deklaracji gwarantowany poziom mocy akustycznej jest zapewnieniem producenta,
że urządzenie będzie emitowało hałas o poziomie mocy akustycznej mniejszym niż
deklarowany.

Urządzenia, których dotyczy dyrektywa, wprowadzone do obrotu lub

oddane do użytkowania, które spełniają wymagania określone w rozporządzeniu i dla
których wystawiono deklarację zgodności WE, podlegają oznakowaniu znakiem
zgodności CE i oznaczeniu gwarantowanego poziomu mocy akustycznej L

WA

.

Elimin

acja zagrożenia przez jego redukcję u źródła powstawania jest rozwiązaniem

technicznym przynoszącym najlepsze rezultaty jednak nie zawsze możliwym do
zrealizowania ze względów technicznych lub ekonomicznych. W przypadku hałasu
polega ona na:

stosowaniu jak

najcichszych procesów technologicznych,

stosowaniu jak najcichszych środków produkcji (zarówno typu jak i
egzemplarza),

ograniczaniu emisji hałasu ze źródeł.

Dwa pierwsze z wymienionych działań najlepiej jest podjąć na etapie projektowania
zakładu pracy, procesu produkcyjnego i zakupu środków produkcji. Ingerowanie w
proces produkcyjny lub wymiana maszyn w celu zmniejszenia zagrożenia hałasem
po uruchomieniu produkcji może okazać się niemożliwa lub zbyt kosztowna.

Stosowanie jak najcichszych środków produkcji polega na wyborze z grupy maszyn
tego samego typu maszyny o najmniejszej emisji hałasu. Dane na temat hałasu
maszyny powinny być umieszczone w instrukcji maszyny. Na podstawie
rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie
zasad

niczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa (Dz. U. 2005, nr

259, poz. 2170) dane te powinny obejmować:

wartość równoważnego poziom dźwięku A na stanowisku pracy gdy
przekracza on 70dB lub informację, że poziom ten nie jest przekroczony,

wartość szczytowego poziom dźwięku C na stanowisku pracy gdy przekracza
on 130dB,

wartość poziom mocy akustycznej gdy równoważny poziom dźwięku A na
stanowiskach pracy przekracza 85dB

Duży wpływ na emisję hałasu ze źródła ma również

właściwe eksploatowanie maszyny zgodnie z jej przeznaczeniem,

stosowanie zabezpieczeń akustycznych stanowiących elementy wyposażenia
maszyny dołączone do maszyny przez producenta,

18

właściwą konserwację maszyny i utrzymywanie jej w dobrym stanie
technicznym.

2. Środki ochrony zbiorowej przed hałasem

W przypadku, gdy nie jest możliwe zlikwidowanie lub ograniczenie hałasu u źródła
najbardziej efektywną metodą jest stosowanie odpowiednio zaprojektowanych
środków ochrony zbiorowej. Zadaniem środków ochrony zbiorowej jest zmniejszenie
energii a

kustycznej docierającej do środowiska, w którym przebywają ludzie np.

przez zamianę postaci tej energii na ciepło lub stworzenie bariery pomiędzy źródłem
hałasu i miejscem przebywania ludzi.

Istnieje wiele klasyfikacji elementów biernej ochrony przeciwhałasowej. Powszechnie
przyjmuje się, że można wśród nich wyróżnić elementy ochrony przed hałasami
zewnętrznymi i wewnętrznymi. Do najczęściej stosowanych układów redukcji hałasu
zaliczamy [3

]: m. in.: obudowy dźwiękochłonno-izolacyjne, tłumiki akustyczne, ekrany

akustyczne i przemysłowe kabiny dźwiękoizolacyjne, materiały pochłaniające dźwięk,
układy aktywnej redukcji hałasu. Przykład zastosowania różnych środków
technicznych i uzyskiwanej w wyniku ich zastosowania

redukcji hałasu pokazano na

Rys. 15.

Rys. 15.

Techniczne środki ochrony przed hałasem i uzyskiwane wielkości redukcji hałasu.

Obudowy dźwiękochłonno-izolacyjne (dźwiękoizolacyjne) stosuje się do całkowitego
odizolowania hałaśliwej maszyny od reszty środowiska pracy lub do osłonięcia
najbardziej hałaśliwych części maszyn. Mogą być to obudowy ciężkie (murowane)
lub lekkie (wykonywane najczęściej z dwóch warstw blachy i materiału tłumiącego
po

między nimi). Skuteczność obudów pełnych sięga 25dB, a częściowych dochodzi

do 5dB.

Tłumiki akustyczne wykorzystuje się do tłumienia hałasów w przewodach w których
odbywa się przepływ powietrza lub gazu (wentylacja, wloty i wyloty sprężarek, turbin,
silni

ków spalinowych).

19

Ekrany akustyczne

służą do ograniczania zarówno hałasu docierającego na dane

stanowisko pracy jak i hałasu emitowanego z określonej maszyny. Aby ekran spełniał
swoją rolę musi mieć duże rozmiary i być umieszczony jak najbliżej stanowiska pracy
bądź hałaśliwej maszyny. Przykłady uzyskiwanych z zastosowaniem ekranu wartości
redukcji hałasu podano na Rys. 16.

Rys. 16.

Ekrany akustyczne i przykłady uzyskiwanego tłumienia hałasu w zależności od chłonności
akustycznej sufitu pomieszczenia.

Przemysłowe kabiny dźwiękoizolacyjne są wykorzystywane jako pomieszczenia
sterownicze dla określonych, zautomatyzowanych procesów Pozwalają one na
odizolowanie stanowiska pracy od hałaśliwych maszyn i procesów technologicznych.

Materiały pochłaniające dźwięk stosowane są do wykładania przeszkód odbijających
dźwięk (w tym ścian i sufitów) w celu zwiększenia chłonności akustycznej
pomieszczenia i eliminacji dźwięków odbitych od przeszkód. Metoda ta pozwala na
obniżenie hałasu o 3 7dB lecz tylko w pomieszczeniach, których początkowa
chłonność była niewielka.

Aktywna redukcja hałasu jest to metoda zwalczania hałasu niskoczęstotliwościowego
polegająca na zastosowaniu dodatkowych źródeł dźwięku. Jej stosowanie jest jednak
ograniczone (głównie względami technicznymi) i z reguły wymaga indywidualnego
podejścia do zagadnienia.

Projektowanie środków ochrony zbiorowej jest procesem złożonym i przed długi
okres czasu proces ten opierał się jedynie na doświadczeniu i wyczuciu. Weryfikacja
praktyczna polegająca na pomiarze parametrów ochronnych w warunkach
rzeczywistych powodowała jednak, że często projekt trzeba było zaczynać od
początku, bądź wprowadzać bardzo kosztowne modyfikacje. Rozwój metod
modelowania

umożliwił powstanie programów komputerowych (np. program STREFA

opracowany w CIOP-

PIB) wspomagających proces projektowania i umożliwiających

wykonywanie symulacji (prognozowania) parametrów akustycznych zabezpieczeń
przeciwhałasowych już na wczesnym etapie projektowania obiektów przemysłowych i
urządzeń.

Jednym z najważniejszych obszarów zastosowania komputerów do wspomagania
projektowania zabezpieczeń przeciwhałasowych jest prognozowanie poziomu hałasu
w halach przemysłowych. Umożliwia ono weryfikację projektów zabezpieczeń
przeciwhałasowych pod względem możliwości obniżenia hałasu po wykonaniu
zabezpieczeń. Przyczynia się więc do optymalizacji rozwiązania pod względem
obniżenia hałasu do akceptowalnego poziomu przy jednoczesnej minimalizacji

20

kosztów. Zastosowanie predykcji hałasu w obiektach nowoprojektowanych umożliwia
zarządzanie hałasem już w fazie uruchamiania zakładu.

3. Środki ochrony indywidualnej przed hałasem

Indywidualne ochrony słuchu są najprostszym i najszybszym do zastosowania

sposobem ochron

y narządu słuchu przed szkodliwymi skutkami oddziaływania

hałasu. Środki ochrony indywidualnej przed hałasem powinny być stosowane jedynie
w przypadku gdy wyeliminowanie ryzyka związanego z hałasem nie jest możliwe
przy zastosowaniu innych rozwiązań. Należy przy tym pamiętać, że ochronniki słuchu
powinny być dobrane prawidłowo, co nie jest czynnością oczywistą. Do poprawnego
doboru ochronników niezbędne są wielkości charakteryzujące hałas inne niż w
przypadku oceny narażenia na hałas na stanowisku pracy. W metodzie dokładnej i
zalecanej niezbędna jest informacja o poziomach hałasu zmierzonych w pasmach
oktawowych

, w metodach przybliżonych wystarczą wartości równoważnego poziomu

dźwięku A (L

A

) i C (L

C

) - HML, lub jedynie

równoważny poziom dźwięku C (L

C

).

Częstą pomyłką jest podawanie zamiast równoważnego poziomu dźwięku C (L

C

),

szczytowego poziomu dźwięku C (L

Cpeak

)

, a są to zupełnie różne paramenty hałasu.

Oprócz doboru pod kątem cech akustycznych niezbędne jest uwzględnienie w
procesie doboru takich cech jak: dopuszczenie ochronnika do stosowania (znak CE),
komfort użytkowania, środowisko i zakres działania, przeciwwskazania zdrowotne,
współdziałanie ochronnika z innymi środkami ochrony indywidualnej, takich jak
hełmy, okulary, itp.

Środki ochrony indywidualnej słuchu czyli ochronniki słuchu dzielą się na nauszniki
przeciwhałasowe i wkładki przeciwhałasowe (Rys. 17).

Rys. 17.

Ochronniki słuchu.

21

Nauszniki przeciwhałasowe składają się z czasz tłumiących, obejmujących
małżowiny uszne i przylegających szczelnie do głowy miękkimi poduszkami oraz.
Nauszniki przeciwhałasowe mogą być niezależne (wtedy czasze połączone są za
pomocą specjalnej sprężyny dociskowej) lub mocowane do hełmów ochronnych
(wtedy każda czasza wyposażona jest w element mocujący do hełmu).

Wkładki przeciwhałasowe są to ochronniki słuchu przeznaczone do szczelnego
zamknięcia

zewnętrznego

przewodu

słuchowego. Wkładki

dzielimy

na

jednorazowego użytku lub wielokrotnego użytku. Wkładki przeciwhałasowe mogą być
modelowane fabrycznie, formowane przez użytkownika, lub formowane przez
producenta indywidualnie dla każdego użytkownika, z uwzględnieniem specyfiki
budowy jego przewodu słuchowego.

W ostatnich latach obserwuje się znaczny postęp w konstrukcji ochronników słuchu.
Dotyczy on przede wszystkim poprawy parametrów ergonomicznych oraz własności
tłumiących. Nowoczesne ochronniki słuchu mogą być wyposażone w układy
elektroniczne z aktywną redukcją hałasu, z regulowanym tłumieniem oraz z
łącznością przewodową lub bezprzewodową.

4. Przedsięwzięcia o charakterze organizacyjnym

Działania o charakterze organizacyjnym mają na celu zmniejszenie narażenia na
hałas, którego nie można było wyeliminować żadnymi środkami technicznymi ani
zmniejszyć narażenie przez stosowanie środków ochrony indywidualnej. Należy
zaznaczyć, że działania o charakterze organizacyjnym powinny być prowadzone
równolegle ze wspomnianymi wcześniej działaniami o charakterze technicznym.
Działania organizacyjne polegają przede wszystkim na:

stoso

waniu przerw w pracy i ograniczanie czasu pracy na hałaśliwych

stanowiskach,

rotację na stanowiskach pracy,

oddzielenie obszarów, w których wykonywane są prace o małej emisji hałasu
od obszarów, w których wykonywane są prace o dużej emisji hałasu,

grupowan

ie źródeł dźwięku w zależności od poziomu ciśnienia akustycznego

emitowanego dźwięku,

odsunięcie człowieka od hałaśliwych procesów (robotyzacja i automatyzacja),

odpowiednie usytuowaniu źródeł hałasu względem siebie i względem ścian
pomieszczenia.

Działania polegające na stosowaniu przerw w pracy, ograniczaniu czasu pracy na
hałaśliwych stanowiskach i rotacja służą ograniczaniu poziomu ekspozycji na hałas.
Poziom ekspozycji na hałas zależy od równoważnego poziomu dźwięku A na
stanowisku pracy i czasu ekspoz

ycji. Stosując przerwy w pracy zmniejszamy czas

ekspozycji i co za tym idzie poziom ekspozycji na hałas. Jeżeli stosujemy rotację na
stanowiskach pracy, pracownik część dnia pracy spędza na stanowisku o dużym
poziomie hałasu a część na stanowisku o małym poziomie hałasu. Znając poziomy
równoważne dźwięku A dla obu stanowisk możemy tak dobrać czas pracy na obu
stanowiskach, aby poziom ekspozycji na hałas nie został przekroczony. Rozwiązanie
to nie może być stosowane, gdy przekroczone są maksymalny poziom dźwięku A lub
szczytowy poziom dźwięku C. Wartości te nie mogą być przekroczone w żadnej

22

chwili przebywania pracownika na stanowisku pracy więc stosowanie przerw w pracy
lub rotacji na stanowiskach pracy niczego nie zmienia.

Dzięki grupowaniu źródeł hałasu w różnych pomieszczeniach oraz rozdzieleniu
obszarów prac o różnych poziomach emisji hałasu pracownicy obsługujący cichsze
urządzenie (w znajdujące się w jednym pomieszczeniu) nie są narażeni na hałas
docierający z urządzeń głośniejszych (znajdujących się w innym pomieszczeniu).
Dzięki temu ograniczana jest liczba pracowników zagrożonych hałasem. Przykład
takiego działania pokazano na Rys. 18.

Rys. 18.

Grupowanie źródeł hałasu.

Wymiernym efek

tem działań ukierunkowanych na zmniejszenie narażenia na hałas

na stanowiskach pracy jest rosnąca liczba stanowisk, na których problem hałasu
został ograniczony lub wyeliminowany.

Ważnym uzupełnieniem działań technicznych i organizacyjnych mających na celu
zminimalizowanie ryzyka związanego z występowaniem hałasu w środowisku pracy
jest profilaktyka medyczna. Zgodnie z art.

229 Kodeksu pracy pracownicy podlegają

wstępnym, kontrolnym i okresowym badaniom lekarskim. Pracodawca nie może
dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego
stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Badania
te prowadzone są w miarę możliwości w godzinach pracy a ich koszty pokrywa
pracodawca. Zakres wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich,
częstotliwość wykonywania badań okresowych oraz zakres profilaktycznej opieki
zdrowotnej nad pracownikami został określony w rozporządzaniu Ministra Zdrowia i
Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r w sprawie przeprowadzania badań
lekarskic

h pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami

oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy
(Dz. U 1996, nr 69, poz. 332

z późniejszymi zmianami).

Badania profilaktyczne przeprowadzane są na podstawie skierowania wydanego
przez pracodawcę, które powinno zawierać określenie rodzaju badania
profilaktycznego, stanowisko, na którym jest lub ma być zatrudniony pracownik oraz
informacje o występowaniu na tym stanowisku hałasu wraz z wynikami pomiarów.

23

Zak

res i częstotliwość badań profilaktycznych określono w załączniku do w/w

rozporządzenia. Dla hałasu badania obejmują:

— Badania wstępne:

badania lekarskie

– ogólne i otolaryngologiczne

badania pomocnicze

– audiometryczne tonalne w zakresie 125-8000 Hz

(przew

odnictwo powietrzne i kostne) oraz inne badania w zależności od

wskazań

— Badania okresowe:

badania lekarskie

– ogólne i otolaryngologiczne

badania pomocnicze

– audiometryczne tonalne w zakresie 125-8000 Hz

(przewodnictwo powietrzne i kostne)

— Ostatnie badania okresowe:

badania lekarskie -

ogólne i otolaryngologiczne

badania pomocnicze

– audiometryczne tonalne w zakresie 125-8000 Hz

(przewodnictwo powietrzne i kostne).

Badania ogólne powinny być wykonywane co 4 lata. Badania otolaryngologiczne i
audiometryczne

powinny być wykonywane przez pierwsze trzy lata pracy w hałasie –

co rok, następnie co 3 lata. W razie ujawnienia w okresowym badaniu
audiometrycznym ubytków słuchu charakteryzujących się znaczną dynamiką
rozwoju, częstotliwość badań audiometrycznych należy zwiększyć, skracając
przerwę między kolejnymi testami do 1 roku lub 6 miesięcy. W razie narażenia na
hałas impulsowy albo hałas, którego równoważny poziom dźwięku A przekracza stale
lub często 110dB, badanie audiometryczne należy przeprowadzać nie rzadziej niż
raz w roku.

Lekarz prowadzący badania profilaktyczne może poszerzyć zakres badań o
dodatkowe specjalistyczne badania konsultacyjne oraz badania dodatkowe, a także
wyznaczyć krótszy termin następnego badania jeżeli stwierdzi, że jest to niezbędne
do

prawidłowej oceny stanu zdrowia osoby przyjmowanej do pracy lub pracownika.

Badania lekarskie mają na celu wyeliminowanie przy pracach w narażeniu na hałas
osób, których stan zdrowia odbiega od normy, gdyż w wyniku narażenia na hałas
może on ulec dalszemu pogorszeniu. Badania te mają również na celu wychwycenie
wczesnych objawów zmian chorobowych (uszkodzenia słuchu) powstających pod
wpływem narażenia na hałas i niedopuszczenie do pogłębiania się choroby

Podsumowanie

Rozwój cywilizacyjny wiąże się z powstawaniem nowych, dotychczas niespotykanych
źródeł hałasu oraz szybkim mnożeniem źródeł już istniejących.. Wzrost świadomości
społecznej dotyczącej zagrożenia jakim jest hałas w środowisku pracy jest
przyczyną, że coraz częściej podejmowane są działania w zakresie ograniczania nie
tylko szkodliwego ale również uciążliwego oddziaływania tego czynnika na człowieka.

Mimo intensywnych działań związanych ze zwalczaniem hałasu nadal jest on
czynnikiem w istotny sposób oddziałującym niekorzystnie na człowieka. Liczba źródeł

24

hałasu stale rośnie. Tylko dzięki działaniom zarówno w sferze badawczej jak i
praktycznej wzrostowi liczby źródeł tych zagrożeń nie towarzyszy adekwatny wzrost
energii wibroakustycznej emitowanej do środowiska.

Coraz większą rolę w propagowaniu wiedzy dotyczącej hałasu w środowisku pracy
odgrywa Internet. Można w nim znaleźć zarówno wiele przydatnych informacji na
temat pomiarów i oceny tego czynnika jak i skorzystać z narzędzi wspomagających
profilaktykę narażenia na hałas. Przykładem może być dedykowany system
internetowy dostępny pod adresem www.serwis.wypadek.pl.

Literatura uzupełniająca

1.

Augustyńska D., Przepisy prawne i normy UE oraz krajowe dotyczące ochrony
przed hałasem w środowisku pracy, Materiały II Krajowej Konferencji Naukowej
pt

. „Hałas w środowisku”, Katowice, kwiecień, 2005,

2.

Czynniki szkodliwe w środowisku pracy – wartości dopuszczalne. Red. D.
Augustyńska, M. Pośniak. Warszawa, CIOP, 2003.

3.

Engel Z.: Ochrona środowiska przed drganiami i hałasem. Warszawa,
Wydawnictwo Naukowe PWN 2001.

4.

Ochrona przed hałasem i drganiami w środowisku pracy. Pod red. D.
Augustyńskiej i W.M. Zawieski, Warszawa, CIOP 1999.

5. Ocena ryzyka zawodowego. Podstawy metodyczne. Red. W.M.Zawieska,

Warszawa, CIOP 2004.

6.

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 maja 1998 roku w sprawie
dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. nr 66, poz.436).

7.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w
sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych
dla z

drowia w środowisku pracy (DzU nr 217, poz. 1833).

8.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002r. w sprawie wykazu chorób
zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania
podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzenia chorób zawodowych oraz podmiotów
właściwych w tych sprawach (DzU nr 132, poz.1115),

9.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 r., w sprawie
bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas
lub drgania mechaniczne (Dz. U. Nr 157, poz. 1318),