Komentowany przepis

Spis treści

I. Uwagi ogólne

II. Naruszenie obowiązku członka zarządu

Kodeks spółek handlowych.

Komentarz do artykułów 1–
633

2005

prof. dr hab. Stanisław Sołtysiński, prof. dr hab. Andrzej
Szajkowski, prof. dr hab. Andrzej Szumański, prof. dr hab.

Janusz Szwaja

Spółka z o.o. Kidyba

08.2009
KSH Litwińska-

Werner 01.2007
KSH red. Strzępka

08.2006
KSH red. Strzępka

08.2005
Sp. z o.o. Kidyba

01.2004

KSH Art.1–633
Sołtysiński 01.2004

KSH red. Strzępka
09.2003

dla stanu prawnego na 2004-01-15

I. Uwagi ogólne
II. Naruszenie obowiązku członka zarządu
III. Przesłanki odpowiedzialności członków zarządu
IV. Charakter i zakres odpowiedzialności

1

1. Przepisy art. 299 KSH stanowią redakcyjnie zmienione odpowiedniki
dotychczasowych przepisów art. 298 KH.

2

2. Omawiany przepis dotyczy odpowiedzialności członków zarządu wobec osób
trzecich - zob. także art. 116 OrdPodU.

3

3. Surowa odpowiedzialność członków zarządu wynika z przyjętej w KSH konstrukcji
prawnej spółki z o.o. Jest ona uzasadniona wyłączeniem prawa wspólników do

prowadzenia spraw spółki i powierzeniem tego prawa członkom zarządu spółki. W
konsekwencji to nie wspólnicy, ale członkowie zarządu ponoszą - w określonych w

przepisach KSH sytuacjach - odpowiedzialność cywilnoprawną, a niekiedy także
karnoprawną, zob. art. 585 i nast. KSH.

Zob. też A. Mariański, A. Karolak, Odpowiedzialność członków zarządu..., s. 17.

4

1. Jakkolwiek spółka z o.o. może być utworzona w każdym celu prawnie
dopuszczalnym (zob. art. 151 KSH), to jednak jest ona przede wszystkim dogodną

formą prowadzenia działalności gospodarczej - zarówno dla wspólników, bo
wyłączona jest ich odpowiedzialność za zobowiązania spółki powstające w związku z

prowadzoną działalnością, jak i dla członków zarządu, ponieważ mają oni jasno
zarysowany zakres kompetencji i daleko posuniętą niezależność w prowadzeniu tej

Page 1 of 15

2009-08-27

https://legalis.net.pl/menu.html

działalności (spraw spółki). Konsekwencją wszakże tej względnie niezależnej pozycji

członków zarządu ("względna" niezależność zarządców wynika stąd, że mogą oni być
w każdej chwili odwołani ze swojej funkcji) jest ich osobista odpowiedzialność

(odszkodowawcza albo za zobowiązania spółki), jeżeli naruszyli oni określone (przede
wszystkim w KSH) reguły prowadzenia spraw spółki.

5

2. Chodzi tu przede wszystkim o następujące podstawowe reguły:

1) . w sytuacji określonej w art. 233 KSH zarząd jest obowiązany do

niezwłocznego zwołania zgromadzenia wspólników w celu powzięcia uchwały
co do dalszego istnienia spółki; naruszenie tego obowiązku uzasadnia

odpowiedzialność odszkodowawczą członków zarządu na podstawie art. 293
KSH, a także odpowiedzialność karną na podstawie art. 594 § 1 pkt 3 KSH;

2) . zgodnie z postanowieniem art. 21 ust. 1 w zw. z art. 20 ust. 2 pkt 2 PrUpN,
członkowie zarządu są obowiązani, nie później niż w ciągu dwóch tygodni od

dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, tzn. gdy spółka
stała się niewypłacalna (art. 10 PrUpN), zgłosić w sądzie wniosek o głoszenie

upadłości; naruszenie tego obowiązku uzasadnia odpowiedzialność
odszkodowawczą członków zarządu wobec wierzycieli spółki na podstawie art.

21 ust. 1 PrUpN, a także rodzi odpowiedzialność za zobowiązania spółki na
podstawie art. 299 KSH (zgodnie z orzeczeniem SN z 27.4.1946 r., C I 199/45,

OSN 1947, poz. 21: "przepis art. 298 k.h. przewidujący odpowiedzialność
członków zarządu spółki z o.o. w razie bezskuteczności egzekucji skierowanej

do majątku spółki, ma zastosowanie i do spółek powstałych przed 1 lipca 1934
r.");

3) . w razie złożenia niezgodnych z prawdą oświadczeń określonych w art. 167 §
1 pkt 2 lub art. 262 § 2 pkt 3 (zob. też art. 291) KSH, członkowie zarządu

odpowiadają wobec wierzycieli spółki solidarnie ze spółką przez okres trzech lat
od dnia zarejestrowania spółki lub podwyższenia kapitału zakładowego (jest to

odpowiedzialność za zobowiązania spółki - zob. uw. do art. 291); zarządcy
odpowiadają również karnie na podstawie art. 587 KSH;

4) . w razie akceptacji przez członków zarządu zawyżenia wartości aportów
wnoszonych do spółki - w sytuacji określonej w art. 175 § 1 KSH - członkowie

zarządu są obowiązani wyrównać spółce brakującą wartość; mogą odpowiadać
również karnie na podstawie art. 585 KSH;

5) . w razie dopuszczenia do bezzasadnej wypłaty w sytuacji określonej w art.
198 § 1 KSH, członkowie zarządu odpowiedzialni za tę wypłatę są obowiązani

do jej zwrotu solidarnie z odbiorcą wypłaty.

6

3. Należy wszakże podkreślić, że jeżeli członkowie zarządu będą starannie prowadzić

sprawy spółki, zgodnie z prawem i postanowieniami umowy spółki, nie dojdzie nigdy
do powstania ich osobistej odpowiedzialności, także tej, którą ustanawia art. 299 § 1

KSH.

7

4. Zgodnie z § 3 art. 299 KSH, przepisy § 1 i 2 tego artykułu nie naruszają przepisów
przewidujących surowszą odpowiedzialność członków zarządu. Chodzi tu m.in. o

postanowienia przewidujące ich odpowiedzialność karną, zob. zwłaszcza art. 585 i

Page 2 of 15

2009-08-27

https://legalis.net.pl/menu.html

III. Przesłanki odpowiedzialności członków zarządu

nast. KSH.

8

5. Odpowiedzialności na podstawie art. 299 KSH podlegają członkowie zarządu spółki -
od chwili ich powołania do zarządu (z uwzględnieniem postanowień art. 299 § 2

KSH), a zatem niezależnie od tego, czy zostali oni formalnie zgłoszeni do rejestru
przedsiębiorców. Wniosek taki wynika ze sformułowania przepisu art. 299 § 1 KSH,

nieuzależniającego powstania odpowiedzialności od wpisu, czy nawet od zgłoszenia do
rejestru. Jest to całkowicie zrozumiałe - wszak do sądu rejestrowego wniosek o wpis

składają członkowie zarządu, a zatem ich ewentualne uchybienia w tym zakresie nie
mogą uzasadniać wyłączenia odpowiedzialności na podstawie art. 299 KSH. Z tą

korektą należy przyjąć za trafne powołane niżej (Nb 9) orzeczenie SN.

9

6. Przepisy art. 298 KH (obecnie art. 299 KSH) o odpowiedzialności zarządców spółki z

o.o. za jej zobowiązania dotyczą wyłącznie członków zarządu ustanowionych w sposób
wskazany w § 3 art. 195 KH i w tym charakterze wpisanych do rejestru handlowego

(por. art. 166 pkt 4 KH), nie zaś osób faktycznie tylko spełniających pewne czynności z
zakresu zarządu spółką - zob. orzeczenie SN z 27.11.1936 r., C I 273/36, OSN 1937, Nr

11, poz. 407.
Podobnie orzeczenie SN z 28.6.1938 r. (C I 324/38, OSN 1938, Nr 11, poz. 179):
"Przepis art. 298 k.h., stosujący się jedynie do zarządców spółki z ograniczoną

odpowiedzialnością, formalnie ustanowionych i wniesionych do rejestru handlowego,
nie obejmuje wspólnika, mającego tylko prawo podpisu w zastępstwie członka

zarządu".
Szerzej zob. A. Karolak, Odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki z

o.o. na podstawie art. 299 k.s.h., Pr. Sp. 2002, Nr 9, s. 226-227.

10

1. Przesłanką powstania odpowiedzialności członków zarządu jest bezskuteczna
egzekucja do majątku spółki; chodzi tu zatem o sytuację, kiedy nie ma już żadnych

wątpliwości co do tego, że egzekwowana wierzytelność nie może być zaspokojona z
jakiejkolwiek części majątku spółki: ruchomości, nieruchomości, praw majątkowych

depozytów, akcji, udziałów w spółkach itp.
Potwierdza to postanowienie SA w Poznaniu z 16.6.1992 r. (I ACz 183/92, OSA 1993,

Nr 4, poz. 28), zgodnie z którym: "bezskuteczność egzekucji, o której mowa w art. 298
k.h. [obecnie: art. 299 KSH - A. Szajkowski], musi się odnosić do całego majątku spółki,

a nie tylko do jego części. Nie znaczy to jednak, by egzekucja ta w każdej sytuacji
musiała być wszczęta; uprzednie prowadzenie egzekucji przeciwko spółce nie jest

potrzebne, gdy z okoliczności sprawy wynika niezbicie, że spółka nie ma żadnego
majątku, z którego wierzyciel mógłby uzyskać zaspokojenie swojej należności (jak np.

wówczas gdy jedynym majątkiem spółki nieruchomość obciążona ponad wartość
wierzytelnościami innych osób, korzystającymi z pierwszeństwa zaspokojenia)".
Zgodnie jednak z orzeczeniem SN z 26.4.1938 r. (C II 2806/37, PPiA 1938, poz. 239):

"wierzyciel spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, który dochodzi swego roszczenia
przeciw członkom jej zarządu, nie musi wykazać, iż wyczerpał wszystkie możliwe

sposoby egzekucji, wystarczy jeżeli jeden ze sposobów egzekucji okazał się
bezskutecznym".
Przy czym, jak trafnie podkreśla A. Karolak (Odpowiedzialność..., s. 22),
bezskuteczność egzekucji w rozumieniu art. 299 KSH dotyczy wszelkich form

egzekucji prowadzonej zarówno na podstawie przepisów Kodeksu postępowania
cywilnego, jak i przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Ponadto,

Page 3 of 15

2009-08-27

https://legalis.net.pl/menu.html

egzekucję można uznać za bezskuteczną m.in. w przypadku gdy nie ujawniono majątku

w trybie postępowania o wyjawienie majątku art. 913 § 1 i 2 KPC, oddalono wniosek o
ogłoszenie upadłości (art. 12 PrUpN), umorzono postępowanie z braku środków na

koszty postępowania (art. 361 pkt 1 PrUpN). Zob. też E. Marszałkowska-Krześ, [w:]
Okolski, Spółka, s. 217.

10a

2. Należy dodać, iż w piśmiennictwie niekiedy podkreśla się, iż dodatkową przesłanką
odpowiedzialności członków zarządu na podstawie art. 299 KSH jest istnienie

zobowiązania wobec spółki (zob. Z. J. Roszewski, Glosa do uchwały SN z 15.6.1999 r.,
III CZP 10/99, Pr. Sp. 2000, Nr 9; K. Strzelczyk, [w:] Naworski, Strzelczyk,

Siemiątkowski, Potrzeszcz, Spółka z o.o. Komentarz, s. 643). Podobnie A. Karolak
(Odpowiedzialność..., s. 22), choć z zastrzeżeniem że: "odnosi się to jedynie do tych

przypadków dochodzenia roszczeń na podstawie tego przepisu, w których
bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce wykazana zostaje w sposób inny niż

poprzez przeprowadzenie przez wierzyciela własnej bezskutecznej egzekucji przeciwko
spółce". Zob. też A. Karolak, A. Mariański, Odpowiedzialność członków zarządu..., s.

25-26.

11

3. Nie jest konieczne, żeby bezskuteczna egzekucja była prowadzona przez tego

wierzyciela, który zamierza wystąpić przeciw członkom zarządu spółki. Bezskuteczność
egzekucji nie musi też być stwierdzona w sposób formalny, por. T. Dziurzyński, [w:]

Dziurzyński, Fenichel, Honzatko, Komentarz, s. 480.

12

4. Ogłoszenie upadłości spółki może w określonych sytuacjach dawać podstawę do

wniesienia powództwa przeciw członkom zarządu (por. T. Dziurzyński, [w:]
Dziurzyński, Fenichel, Honzatko, Komentarz, s. 480); w toku postępowania można w

każdym razie składać wnioski o zabezpieczenie powództwa - do czasu wyjaśnienia, w
jakim zakresie majątek spółki wystarczy na zaspokojenie wierzycieli.
Zob. też A. Karolak, Odpowiedzialność..., s. 23. Szerzej na temat zagadnień

procesowych zob. A. Karolak, A. Mariański, Odpowiedzialność członków zarządu..., s.
99 i nast.

13

5. Wydaje się, że stosunkowo łatwym i pewnym dowodem świadczącym o

bezskuteczności egzekucji może być wykaz majątku spółki sporządzony na żądanie
wierzycieli bądź bilans i księgi handlowe spółki, jeżeli z dokumentów tych wynika w

sposób ewidentny, że majątek spółki nie wystarcza na pokrycie określonych

wierzytelności - por. J. Namitkiewicz, Komentarz, s. 356.
Zgodnie z orzeczeniem SN z 9.6.1937 r. (C I 1927/36, OSP 1937, poz. 694): "dla

ustalenia wymaganej w § 1 art. 298 k.h. bezskuteczności egzekucji, skierowanej
przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, nie jest konieczne

przeprowadzenie egzekucji w stosunku do całego jej majątku, lecz wystarcza
udowodnienie, że jedynym jej majątkiem jest nieruchomość, obciążona ponad swą

wartość wierzytelnościami, korzystającymi z pierwszeństwa zaspokojenia". Zob. też
wyżej, Nb 10.

14

6. Wyłączenia odpowiedzialności określa art. 299§ 2 KSH. Członkowie zarządu mogą
uwolnić się od odpowiedzialności na podstawie powołanego wyżej art. 298 KH

(obecnie art. 299 KSH) tylko wówczas, jeżeli udowodnią, że we właściwym czasie
zgłoszona została upadłość spółki (niezależnie z czyjej inicjatywy – także wierzyciela

lub innej uprawnionej osoby, zob. A. Karolak, Odpowiedzialność..., s. 24). A zatem
onus probandi ciąży tu na zarządcach spółki.

Page 4 of 15

2009-08-27

https://legalis.net.pl/menu.html

Ponadto, zgłoszenie stosownego wniosku we właściwym czasie przez jednego z

członków zarządu, jak też wykazanie tej okoliczności przez jednego z członków
zarządu zwalnia od odpowiedzialności pozostałych, co wynika z solidarnego charakteru

ich odpowiedzialności i obiektywnego charakteru tej przesłanki, por. P. Granecki,
Glosa do wyroku z 7.5.1999 r., I CKN 1147/97, OSP 2000, Nr 4.
Zwolnieni od odpowiedzialności będą ci członkowie zarządu, którzy na podstawie ksiąg

handlowych i bilansów spółki wykażą, że w czasie, gdy oni byli zarządcami, stan
interesów spółki był taki, że nie uzasadniał wniosku o zgłoszenie upadłości (zob. P.

Granecki, Glosa do wyroku z 7.5.1999 r. I CKN 1147/97, OSP 2000, Nr 4). Zwolnieni z
odpowiedzialności będą także zarządcy, którzy po objęciu swojej funkcji i ustaleniu

stanu interesów spółki, natychmiast złożyli odpowiedni wniosek - por. J. Namitkiewicz,
Komentarz, s. 359.
Jednakże, jak podkreśla SN w wyroku z 6.6.1997 r. (III CKN 65/97, OSNCP 1997, Nr
11, poz. 181), do skutecznego zwolnienia się z odpowiedzialności przez członków

zarządu nie wystarczy samo wystąpienie z wnioskiem o wszczęcie tego postępowania
upadłościowego, ale konieczne jest rzeczywiste wszczęcie tego postępowania. Skutku

takiego nie wywoła przykładowo wniosek zwrócony lub odrzucony przez sąd. Podobnie
R. Pabis, Komentarz. Spółka z o.o., wyd. 2, s. 531.

14a

7. Kolejną przesłanką uwolnienia się przez członków zarządu od odpowiedzialności na
podstawie art. 299 KSH jest brak szkody po stronie wierzyciela. Jak podkreśla A.

Kappes (Uwagi o przesłankach i charakterze odpowiedzialności z art. 298 k.h., PPH
1998, Nr 12, s. 39), pojęcie szkody w rozumieniu art. 298 § 2 KH (obecnie art. 299 § 2

KSH) należy odnosić do stanu pogorszenia możliwości zaspokojenia wierzyciela z
majątku spółki zaistniałego wskutek niezgłoszenia we właściwym czasie wniosku o

wszczęcie postępowania układowego lub upadłościowego. Brak szkody oznacza brak
uszczerbku dla wierzycieli wynikający z porównania rzeczywiście zaistniałej sytuacji z

hipotetyczną sytuacją, w której członkowie zarządu zgłosili we właściwym czasie
stosowny wniosek. Zob. też A. Karolak, Odpowiedzialność..., s. 25 oraz A. Karolak, A.

Mariański, Odpowiedzialność członków zarządu..., s. 46 i nast.

14b

8. W art. 299 § 2 KSH mowa o zgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości lub

wszczęciu postępowania układowego jako okolicznościach egzoneracyjnych. Należy
zwrócić uwagę, że obecnie obowiązujące przepisy ustawy - Prawo upadłościowe i

naprawcze wyróżniają dwa rodzaje postępowania upadłościowego – obejmującego
likwidacje upadłego oraz z możliwością zawarcia układu (zob. art. 14-17 PrUpN oraz

wyżej uw. do art. 298). Należy zatem przyjąć, iż przesłanki egzoneracyjne dotyczą
zarówno postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku upadłego,

jak też postępowania upadłościowego z możliwością zawarcia układu. Trzeba
jednocześnie podkreślić, iż zgodnie z art. 543 PrUpN, ilekroć w przepisach odrębnych

jest mowa o "postępowaniu upadłościowym", rozumie się przez to postępowanie

upadłościowe obejmujące likwidację majątku upadłego. Podobnie R. Pabis, Komentarz.
Spółka z o.o., wyd. 2, s. 533.

Ponadto, przedsiębiorca wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego zagrożony
niewypłacalnością może złożyć w sądzie wniosek o wszczęcie postępowania

naprawczego (art. 494 PrUpN). Wszczęcie postępowania naprawczego nie ma wpływu
na wszczynanie przeciwko przedsiębiorcy postępowania sądowego, w tym

postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości na wniosek wierzyciela oraz
postępowania administracyjnego (art. 499 PrUpN).
Szerzej zob. A. Karolak, A. Mariański, Odpowiedzialność członków zarządu..., s. 36 i
nast.

Page 5 of 15

2009-08-27

https://legalis.net.pl/menu.html

15

9. W orzeczeniu z 4.4.2000 r. (I ACa 842/97, niepubl.) SN nie uznał w omawianym tu

zakresie odpowiedzialności osób odwołanych z funkcji członków zarządu, jednakże
niewykreślonych z rejestru. Sąd Najwyższy, w uzasadnieniu tego orzeczenia odnosząc

się do 1) charakteru wpisu do rejestru zmian w składzie członków zarządu spółki z
o.o., a następnie do 2) skutków odwołania z funkcji członka zarządu w zakresie

odpowiedzialności wobec wierzycieli i możliwości ekskulpacji pozwanego byłego
członka zarządu - stwierdził, co następuje:
,,W odniesieniu do pierwszego zagadnienia należy zauważyć, że zgodnie z

niekwestionowanym poglądem wpis do rejestru zmian w składzie zarządu spółki z
ograniczoną odpowiedzialnością ma charakter deklaratywny. Skutek konstytutywny

związany został jedynie z wpisami, które stanowią konieczną przesłankę wywołania
skutku materialnoprawnego. W odniesieniu do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

oznacza to, że skutek konstytutywny mają: dokonanie wpisu spółki do rejestru (art. 160
pkt 4 k.h.), zmiana umowy spółki i podwyższenie lub obniżenie kapitału zakładowego

(art. 254, 258 i 261 k.h.), połączenie lub przekształcenie spółki (art. 285 k.h.).
Prawidłowo podjęta uchwała o odwołaniu członka zarządu i powołanie w jego miejsce

innej osoby staje się zatem skuteczna niezależnie od tego, czy zmiana taka zostanie
ujawniona w rejestrze spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Rozstrzygnięcie tego zagadnienia nie przesądza jednak jeszcze, czy pozwany ponosi
odpowiedzialność na podstawie art. 298 § 1 k.h. Prostą konsekwencją przyjęcia

przedstawionego wyżej stanowiska powinno być stwierdzenie, zgodnie z którym
skuteczne odwołanie pozwanego z funkcji członka zarządu spółki, a także zaprzestanie

przez niego świadczenia pracy na rzecz spółki, zwalnia od odpowiedzialności opartej na

art. 298 § 1 k.h. Skoro bowiem przepis ten w określonej sytuacji obciąża
odpowiedzialnością członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, to

zaprzestanie pełnienia takiej funkcji powinno uwalniać od odpowiedzialności za
zobowiązania spółki. Całkowicie nieistotna stawałaby się w takim przypadku kwestia

dokonania bądź niedokonania ekskulpacji przez odwołanego członka zarządu. Jednak
taki automatyzm może budzić wątpliwości, gdy skutecznie dokonana zmiana członków

zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie została ujawniona w rejestrze.
Powstaje bowiem konflikt pomiędzy zasadą jawności (art. 13 § 2 k.h.) oraz

domniemaniem prawdziwości danych ujawnionych w rejestrze (art. 24 k.h.) a
deklaratywnym charakterem wpisu zmian w składzie zarządu spółki z ograniczoną

odpowiedzialnością.
Należy przy tym mieć na uwadze i to, że podmiot powołujący się na treść wpisów,

może działać w dobrej lub w złej wierze. Osoba taka może bowiem mieć pełną
świadomość, że dane ujawnione w rejestrze są niezgodne z sytuacją realnie panującą w

danej spółce (np. wtedy, gdy oba podmioty pozostają w stałych stosunkach), a może
także działać w pełnym zaufaniu do tych danych (np. zawiera z daną spółką umowę po

raz pierwszy przyjmując z pełnym zaufaniem oświadczenie "woli tytularnego" jedynie
członka zarządu). Odmienność obu tych sytuacji może uzasadniać różne ich

traktowanie. Jednak dalsze rozważania odnosić się będą jedynie do sytuacji, w których
wierzyciel spółki z ograniczoną odpowiedzialnością pozostaje w dobrej wierze, a więc

nie wie, że osoba ujawniona w rejestrze jako członek zarządu została skutecznie

odwołana ze stanowiska.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego konflikt ten był rozstrzygany na korzyść osoby

działającej w dobrej wierze w zaufaniu do danych ujawnionych w rejestrze handlowym.
Przykładowo przywołać należy orzeczenie SN z 18 kwietnia 1950 r., (WaC 385/49,

niepubl.), w którym przyjęto, że zgodnie z zasadą jawności rejestru handlowego
zarządca spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie może skutecznie powoływać się

wobec wierzyciela prowadzącego w dobrej wierze egzekucję przeciwko spółce na fakt,
że przestał być faktycznie zarządcą spółki, jeżeli nie postarał się o wykreślenie swego

nazwiska z rejestru handlowego spółki. W ostatnim przypadku były zarządca nie może

Page 6 of 15

2009-08-27

https://legalis.net.pl/menu.html

IV. Charakter i zakres odpowiedzialności

uwolnić się od odpowiedzialności przewidzianej w art. 298 k.h. (298 § 2 k.h.).
Z drugiej jednak strony, w orzecznictwie wskazuje się, że art. 298 k.h., jako wyjątkowy,

podlega ścisłej wykładni i należy go stosować jedynie do zarządców spółki z
ograniczoną odpowiedzialnością formalnie ustanowionych i wpisanych do rejestru

handlowego. Przepis ten nie może znaleźć zastosowania do osób faktycznie jedynie
pełniących funkcje z zakresu zarządu, bądź do wspólnika mającego jedynie prawo

podpisu w zastępstwie członka zarządu (por. orz. SN z 27.11.1936 r., C I 273/36, OSN
1937, Nr 11, poz. 407 oraz orz. SN z 28.6.1938 r., C I 324/38, OSN 1939, Nr 4, poz.

179).
Analiza obu tych stanowisk prowadzi do wniosku, że nie ponosi odpowiedzialności za

art. 298 § 1 k.h. osoba, która została skutecznie odwołana z funkcji członka zarządu
spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i fakt ten został ujawniony w rejestrze

handlowym. Jeżeli jednak skutecznie odwołana osoba pozostaje nadal ujawniona w
rejestrze jako członek zarządu spółki, możliwe do obrony pozostają dwa stanowiska:

pierwsze, zgodnie z którym osoba taka odpowiada za zobowiązania spółki; drugie,
zgodnie z którym osoba taka zostaje uwolniona od odpowiedzialności z chwilą

skutecznego odwołania.
Pierwsze rozwiązanie chroni interesy wierzyciela przyznając decydujące znaczenie
zasadzie jawności danych zawartych w rejestrze. Rozwiązanie drugie oparte jest na

przyjęciu wszystkich konsekwencji płynących z deklaratywnego jedynie charakteru
wpisu do rejestru handlowego zmian w składzie zarządu spółki z ograniczoną

odpowiedzialnością.
Nie wydaje się możliwe konsekwentne przyjęcie jednego z przedstawionych rozwiązań.

Każde z nich bowiem prowadzi w rezultacie do zaburzenia równowagi w zakresie
ochrony interesów stron stosunków cywilnoprawnych. Stąd konieczne staje się

poszukiwanie kompromisu pozwalającego na udzielenie stosownej ochrony zarówno
wierzycielowi spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, który nie może uzyskać od

spółki należnego mu oświadczenia, jak i osobie, która nie pełni już funkcji członka
zarządu, a więc jest pozbawiona wpływu na działania spółki, ale pozostaje ujawniona w

rejestrze handlowym.
Należy zauważyć, że co do charakteru odpowiedzialności opartej na art. 298 § 1 k.h.
(odszkodowawcza lub o innym charakterze) oraz zasady tej odpowiedzialności (wina,

ryzyko) istnieją kontrowersje. Nie podejmując próby ich rozstrzygnięcia należy
zauważyć, że art. 298 § 2 k.h. stwarza członkowi zarządu możliwość uwolnienia się od

odpowiedzialności względem wierzycieli spółki w drodze wykazania, że niezgłoszenie
upadłości oraz niewszczęcie postępowania zapobiegającego upadłości nastąpiło nie z

jego winy. W tym zakresie zatem ustawa wiąże określone skutki prawne z zawinionym
zachowaniem się członka zarządu spółki. Wykazanie przez niego braku winy, a więc

dochowania należytej staranności w prowadzeniu spraw spółki, pociągnie za sobą
wyłączenie odpowiedzialności. Regułę tę należy odpowiednio zastosować, jak wyżej

wskazano, do osoby, która została skutecznie odwołana z funkcji członka zarządu
spółki, jednak fakt ten nie został ujawniony w rejestrze handlowym''.

16

1. Niezależnie od stopnia zaniedbania swego obowiązku, członkowie zarządu

odpowiadają za całość zobowiązań spółki, których nie można zaspokoić z majątku
spółki. Albowiem przepis art. 299 KSH, nie różnicując zobowiązań spółki według ich

charakteru, stwarza samoistną, odrębną podstawę odpowiedzialności prywatnoprawnej
członków zarządu zarówno za zobowiązania publiczne, jak i prywatnoprawne spółki.

Por. uchwałę SN z 19.1.1993 r. (III CZP 162/92, OSP 1994, Nr 5), uchwałę SN z
15.9.1993 r. (II UZP 15/93, [w:] Skibińska, Kodeks spółek handlowych. Edycja druga,

Page 7 of 15

2009-08-27

https://legalis.net.pl/menu.html

Warszawa 2004, s. 242); zob. też wyrok SN z 7.5.1999 r. (I CKN 1147/97, [w:]

Skibińska, Kodeks spółek handlowych. Edycja druga, Warszawa 2004, s. 237-238);
wyrok SN z 29.4.1998 r. (I CKN 654/97, [w:] Skibińska, Kodeks spółek handlowych.

Edycja druga, Warszawa 2004, s. 238), a także P. Jamorski, Odpowiedzialność
członków zarządu spółki z o.o. na podstawie art. 299 KSH, MoP 2002, Nr 14; A.

Karolak, A. Mariański, Odpowiedzialność członków zarządu..., s. 50.
Odmienne stanowisko zajął SN w uchwale z 3.6.1993 r., II AZP 5/93, [w:] Skibińska,
Kodeks spółek handlowych. Edycja druga, Warszawa 2004, s. 238-239.
Ponadto, w piśmiennictwie wyrażane są poglądy, w myśl których przepis art. 299 KSH
obejmuje swym zakresem także zobowiązania publicznoprawne, jednakże podkreśla się,

że kwestie odpowiedzialności osób trzecich za zobowiązania podatkowe mogą
regulować tylko przepisy prawa podatkowego, tj. w szczególności przepisy Ordynacji

podatkowej (art. 116 § 1), zob. R. Pabis, Komentarz. Spółka z o.o., wyd. 2, s. 525; A.
Karolak, Odpowiedzialność..., s. 25-26. Jeżeli pewna część zobowiązań zostanie przez

spółkę pokryta, roszczenia wierzycieli wobec członków zarządu zostaną częściowo
ograniczone - do tej części, która nie została przez spółkę zapłacona.

17

2. Odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki na podstawie art. 299
KSH jest solidarna.
Zdaniem R. Pabisa (Komentarz. Spółka z o.o., wyd. 2, s. 523), określona w art. 299
KSH odpowiedzialność członków zarządu ma ponadto charakter subsydiarny, jako że

jest uzależniona od niemożności uzyskania zaspokojenia roszczenia od spółki.

17a

3. W piśmiennictwie wyrażono różne poglądy na temat charakteru odpowiedzialności

członków zarządu na podstawie art. 299 KSH (dawniej: art. 298 KH). Sąd Najwyższy w
wielu orzeczeniach przyjmował, że odpowiedzialność ta ma charakter gwarancyjny,

jako gwarancja za cudzy dług; stanowisko to popiera większość przedstawicieli
piśmiennictwa (zob. wyr. SN z 17.7.1997 r., III CKN 126/97, OSP 1998, Nr 3, poz. 62;

wyr. SN z 6.6.1997 r., III CKN 135/97, OSNCP 1997, Nr 11, poz. 181; A. Szajkowski,
[w:] Sołtysiński, Szajkowski, Szwaja, Komentarz KH, t. I, s. 1190-1191; A. Kappes,

Uwagi o przesłankach i charakterze odpowiedzialności z art. 298 k.h., PPH 1998, Nr

12; Z. J. Roszewski, Komentarz do uchwały SN z 15.6.1999 r., Pr. Sp. 2000, Nr 9, s. 49;
M. Litwińska, Glosa do uchw. SN z 22.9.1995 r., PPH 1996, Nr 2, s. 38 i nast.; A.

Kidyba, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, wyd. 1, s. 604).

Natomiast według drugiego stanowiska, za którym opowiada się część przedstawicieli

doktryny, odpowiedzialność członków zarządu ma charakter odszkodowawczy, zob.
uchw. SN z 19.1.1993 r., III CZP 162/92, OSNCP 1993, Nr 6, poz. 103; uchw. SN z

20.12.2001 r., III CZP 69/01, niepubl.; uchw. SN z 15.6.1999 r., III CZP 10/99, OSNC
1999, Nr 12, poz. 203; uchw. SN z 4.7.1997 r., III CZP 24/97, OSNC 1997, Nr 11, poz.

165; P. Jamorski, Odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. na podstawie art.
299 KSH, MoP 2002, Nr 14. Szerzej na ten temat zob. A. Karolak, A. Mariański,

Odpowiedzialność członków zarządu..., s. 27; P. Jamorski, Odpowiedzialność
członków zarządu spółki z o.o. na podstawie art. 299 KSH, MoP 2002, Nr 14.
Według zaś trzeciego stanowiska, odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania

spółki jest odpowiedzialnością za niedołożenie staranności, jaka jest wymagana od
członków zarządu, której źródło tkwi w art. 292 KH (obecnie: art. 293 KSH), por. R.

Szarek, Glosa do wyr. SN z 16.10.1998 r., III CKN 650/97, OSP 1999, Nr 10, poz. 174.

18

4. Niezależnie od możności dochodzenia roszczeń na podstawie art. 299 KSH, w
sytuacji gdy nie zgłoszono we właściwym czasie wniosku o upadłość spółki,

wierzycielom spółki przysługują wobec członków zarządu roszczenia odszkodowawcze
na podstawie art. 21 ust. 3 PrUpN (osoby mające prawo reprezentować dłużnika

Page 8 of 15

2009-08-27

https://legalis.net.pl/menu.html

będącego osoba prawną, ponoszą odpowiedzialność za szkodę wyrządzona wskutek

niezłożenia wniosku w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa
do ogłoszenia upadłości spółki).

19

5. Obie podstawy dochodzenia roszczeń przez wierzycieli (z art. 299 KSH i art. 21 ust.
3 PrUpN) są całkowicie niezależne. Wierzyciele mogą swobodnie zdecydować, na

jakiej podstawie zamierzają oprzeć powództwo przeciwko zarządcom spółki. Należy
zauważyć, że skorzystanie z przepisu art. 299 KSH w wielu przypadkach może być

wygodniejsze, ponieważ roszczenia wierzycieli nie mają tu charakteru roszczeń
odszkodowawczych i nie ma potrzeby wykazywania winy członków zarządu.

20

6. Zgodnie z postanowieniem SA w Poznaniu z 16.6.1992 r. (I ACz 183/92, OSA 1993,
Nr 4, poz. 28): "koniecznym warunkiem odpowiedzialności członka zarządu spółki z

ograniczoną odpowiedzialnością za jej zobowiązania jest bezskuteczność egzekucji
przeciwko spółce, przy czym bezskuteczność ta musi się odnosić do całego majątku

spółki, a nie tylko do jego części. Nie znaczy to jednak, by egzekucja ta w każdej
sytuacji musiała być wszczęta; uprzednie prowadzenie egzekucji przeciwko spółce nie

jest potrzebne, gdy z okoliczności sprawy wynika niezbicie, że spółka nie ma żadnego
majątku, z którego wierzyciel mógłby uzyskać zaspokojenie swojej należności (jak np.

wówczas, gdy jedynym majątkiem spółki jest nieruchomość obciążona ponad swą
wartość wierzytelnościami innych osób, korzystającymi z pierwszeństwa

zaspokojenia)", cytowane za: Okolski, Spółka, s. 220.
Na temat zasad dochodzenia roszczeń wobec członków zarządu na podstawie art. 299
KSH zob. A. Karolak, Tryb dochodzenia roszczeń przeciwko członkom zarządu

odpowiedzialnym za zobowiązania spółki na podstawie art. 299 KSH, MoP 2004, Nr 4.

21

7. W ostatnim czasie SN, w omawianym zakresie, wydał wiele orzeczeń na podstawie

art. 298 KH (obecnie art. 299 KSH). Warto przytoczyć orzeczenia następujące
(udostępnione przez Biuro Orzecznictwa SN):

1) . "Odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. z art. 298 § 1 k.h.

obejmuje zarówno zobowiązania publicznoprawne, jak i prywatnoprawne -
obciążające spółkę" - zob. wyr. SN z 2.9.1998 r., III CKN 602/97, niepubl.;

2) . "W procesie, w którym powód dochodzi roszczenia na podstawie art. 298 §
1 k.h. przedstawiając prawomocny wyrok, będący źródłem zobowiązania spółki

z o.o. wobec powoda, Sąd nie ma możliwości badania, czy określone w nim
zobowiązanie istnieje, a jeśli tak to w jakim rozmiarze. Okoliczności te mogą

być przedmiotem badania jedynie w postępowaniu wszczętym wniesieniem
powództwa przeciwegzekucyjnego" - zob. wyr. SN z 17.7.1997 r., III CKN

126/97, OSP 1998, Nr 3, poz. 62;

3) . "Odpowiedzialność członków zarządu spółki z ograniczoną

odpowiedzialnością za zobowiązania spółki (art. 298 k.h.) jest
odpowiedzialnością odszkodowawczą. Odpowiedzialność ta oparta jest na

domniemaniu "szkody" winy członków zarządu i swoistego związku
przyczynowego między ich zachowaniem a szkodą. Członek zarządu może

uwolnić się od tej odpowiedzialności, jeżeli wykaże istnienie jednej z
okoliczności wymienionych w art. 298 § 2 k.h. Oznacza to, że na nim spoczywa

ciężar dowodu w tym zakresie" - zob. wyr. SN z 9.6.1999 r., III CKN 250/98,
niepubl.;

Page 9 of 15

2009-08-27

https://legalis.net.pl/menu.html

4) . "Dla oceny podstawy i zakresu odpowiedzialności z art. 298 § 1 kodeksu

handlowego nie ma znaczenia okoliczność, że członkami zarządu spółki są
wspólnicy" - zob. wyr. SN z 30.6.1999 r., III CKN 277/98, niepubl.;

5) . "Odpowiedzialność osobista członków zarządu spółki z o.o. za
zobowiązania spółki zachodzi, gdy egzekucja przeprowadzona przez wierzyciela

przeciwko spółce okazała się bezskuteczna; bezskuteczność odnosi się do całego
majątku spółki. Od tej odpowiedzialności członkowie zarządu mogą uwolnić się,

jeżeli uda im się udowodnić, że we właściwym czasie zgłoszono upadłość lub
wszczęto postępowanie układowe" - zob. wyr. SN z 8.4.1999 r., II CKN 261/98,

niepubl.;

6) . "Warunkiem odpowiedzialności z art. 298 § 1 k.h. członków zarządu spółki

z o.o. jest m.in. wykazanie, iż egzekucja do całego majątku tej spółki jest
bezskuteczna" - zob. wyr. SN z 19.1.2000 r., II CKN 682/98, niepubl.;

7) . "Jeżeli egzekucja przeciwko spółce z o.o. okaże się bezskuteczna,
członkowie zarządu odpowiadają osobiście i solidarnie za jej zobowiązania" -

zob. wyr. SN z 8.6.1999 r., II CKN 375/98, niepubl.;

8) . "Członkowie zarządu spółki z o.o., którzy doprowadzili do jej bankructwa

nie mogą skutecznie bronić się w procesie z powództwa wierzycieli spółki (art.
298 § 1 k.h.), że ogłoszenie upadłości nie uchroniłoby ich od szkody" - zob. wyr.

SN z 15.9.1999 r., III CKN 340/98, niepubl.;

9) . "Dla stwierdzenia braku szkody w rozumieniu art. 298 § 2 k.h. niezbędne

jest wykazanie, że w postępowaniu upadłościowym lub zapobiegawczym
wierzyciel nie otrzymałby zaspokojenia swojej należności lub też nie otrzymałby

jej nawet wtedy, gdyby postępowanie upadłościowe (układowe) wcześniej
wdrożono" - zob. wyr. SN z 5.11.1999 r., III CKN 425/98, niepubl.;

10) . "Zgodnie z art. 298 § 2 k.h., stwierdzenie braku szkody po stronie

wierzyciela zakłada wykazanie, iż wierzyciel nie uzyskałby w postępowaniu

upadłościowym lub układowym, choćby zostało ono wdrożone we właściwym
czasie, zaspokojenia swej należności ze względu na nieistnienie wystarczającego

majątku spółki. Gdy chodzi o postępowanie upadłościowe, pozwany winien
zatem, odwołując się do stanu majątkowego spółki istniejącego w czasie

właściwym dla zgłoszenia upadłości oraz biorąc pod uwagę określoną w art. 204
PrUp (obecnie - art. 342 PrUpN) kolejność zaspokojenia się z masy upadłości,

wykazać niemożność uzyskania przez stronę powodową zaspokojenia swej
należności" - zob. wyr. SN z 16.12.1999 r., II CKN 630/98, niepubl.;

11) . "Okoliczność, że sąd prowadzący postępowanie w sprawie o ogłoszenie
upadłości zawiesił postępowanie do czasu rozstrzygnięcia wytoczonej przez

dłużnika sprawy, której przedmiotem jest dochodzona przez niego wierzytelność
świadczy o tym, że nie było wówczas podstawy do przyjęcia, że majątek

dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie długu (art. 152 prawa upadłościowego).
Wynika z tego, że wniosek o ogłoszenie upadłości był złożony we właściwym

czasie w rozumieniu art. 298 § 2 k.h." - zob. wyr. SN z 30.3.2000 r., III CKN
681/98, niepubl.;

Page 10 of 15

2009-08-27

https://legalis.net.pl/menu.html

12) . "Nabycie prywatyzowanego przedsiębiorstwa państwowego oznacza

przejęcie jego wierzytelności bez konieczności wykazywania treścią bilansu lub
zaświadczeniem zbywającego organu założycielskiego. Przekształcenie

powodowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w spółkę akcyjną nie
uzasadnia zarzutu braku tożsamości tej strony" - zob. wyr. SN z 20.2.1997 r., I

CKN 7/97, niepubl.;

13) . "Obowiązek zgłoszenia upadłości lub podjęcia czynności układowych

przez członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (art. 298 § 2
k.h.) należy do aktów staranności mających wpływ na zakres i sposób

zaspokojenia wierzycieli z majątku tej spółki" - zob. wyr. SN z 2.10.1997 r., III
CKN 182/97, niepubl.;

14) . "Członek zarządu spółki z o.o. nie może skutecznie zwolnić się od
odpowiedzialności przewidzianej w art. 298 k.h. dowodzeniem, że jego udział

we władzach spółki był formalny, że nie interesował się działalnością zarządu i
upoważnił innego członka zarządu do działania w jego imieniu" - zob. wyr. SN z

4.9.1997 r., II CKN 303/97, niepubl.;

15) . "Konieczną przesłanką powstania odpowiedzialności członków zarządu

spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest bezskuteczność egzekucji" - zob.
wyr. SN z 29.4.1998 r., I CKN 643/97, niepubl.;

16) . "Dla stwierdzenia braku szkody w rozumieniu art. 298 § 2 k.h. niezbędne
jest wykazanie, że w postępowaniu upadłościowym lub zapobiegawczym

wierzyciel nie otrzymałby zaspokojenia swojej należności lub też nie otrzymałby
jej nawet wtedy, gdyby postępowanie upadłościowe (układowe) wcześniej

wdrożono" - zob. wyr. SN z 29.7.1998 r., II CKN 850/97, niepubl.;

17) . "[...] odpowiedzialność członków zarządu spółki z ograniczoną

odpowiedzialnością przewidziana w art. 298 k.h. ma według poglądu
przeważającego w orzecznictwie Sądu Najwyższego charakter odszkodowawczy

[zob. w szczególności uzasadnienie uchwały z 4.7.1997 r. (III CZP 24/97,
OSNC 1997, Nr 11, poz. 165) i tam powołane inne orzeczenia Sądu

Najwyższego], ale jest to odpowiedzialność odszkodowawcza szczególnego
rodzaju, niebędąca następstwem wyrządzenia szkody czynem niedozwolonym.

[...] podstawę roszczenia dochodzonego w sprawie od pozwanych stanowi
przepis art. 298 k.h., który przewiduje odpowiedzialność członków zarządu

spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za wszystkie, bez rozróżnienia ich
rodzaju i charakteru, zobowiązania spółki, w tym za odsetki za zwłokę w

płatności należności głównej. Nie ma podstawy do przyjęcia, że przepisy ustawy
o zobowiązaniach podatkowych ograniczają tę odpowiedzialność. [...] zawarty w

ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr
8, poz. 60 ze zm.) przepis art. 116 należy uznać za wykluczający stosowanie art.

298 k.h. i stanowiący wyłączną podstawę dochodzenia od członków zarządu
spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zaległości podatkowych spółki" - zob.

wyr. SN z 14.7.1998 r., III CKN 582/97, niepubl.;

18) . "Nie można powoływać się na "bezskuteczność egzekucji" w rozumieniu

art. 298 § 1 k.h. w sytuacji, kiedy spółka ma nieściągnięte wierzytelności i jest w
toku postępowania likwidacyjnego, nie zgłoszono zaś wniosku o ogłoszenie jej

upadłości, ani choćby o wszczęcie postępowania układowego. Posiłkowy

Page 11 of 15

2009-08-27

https://legalis.net.pl/menu.html

charakter odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania spółki polega

na tym, że dopóki spółka ta istnieje (w tym również w likwidacji) i nie wykazuje
tzw. ujemnego bilansu, to ona (a nie członkowie jej zarządu) odpowiada za

swoje zobowiązania" - zob. wyr. SN z 4.6.1998 r., II CKN 767/97, niepubl.;

19) . "Brak wykazania, że egzekucja skierowana do majątku spółki okazała się

bezskuteczna, wyłącza możliwość dochodzenia przez wierzycieli spółki swoich
roszczeń osobiście od członków zarządu spółki (art. 298 § 1 k.h.). W takim

przypadku członkowie zarządu spółki nie muszą wykazywać jednej z przesłanek
ekskulpacyjnych przewidzianych w art. 298 § 2 k.h., jako że okoliczności te w

takim przypadku nie mają wpływu na ich osobistą odpowiedzialność za długi
spółki" - zob. wyr. SN z 25.2.1998 r., II CKN 596/97, niepubl.;

20) . "Domniemanie winy z art. 298 k.h. może być przyjęte jedynie w
odniesieniu do członków organu reprezentującego spółkę, którzy mają

rzeczywistą, tzn. zarówno materialną (powołanie na członka zarządu), jak i
formalną (wpis do rejestru) kompetencję do działania w imieniu spółki" - zob.

wyr. SN z 9.10.1998 r., III CKN 635/97, niepubl.;

21) . "Jeżeli dłużnik płaci niektóre długi, by wywołać przekonanie, iż jest w

stanie spłacić je wszystkie - zachodzi sytuacja zaprzestania płacenia długów" -
zob. wyr. SN z 19.6.1997 r., III CKN 104/97, niepubl.;

22) . "Przy określeniu "właściwego czasu" dla wystąpienia o otwarcie
postępowania układowego względnie o ogłoszenie upadłości (art. 298 § 2 k.h.)

należy uwzględnić funkcje ochronne tych postępowań wobec wierzycieli, nie
może to zatem być moment, w którym wniosek o upadłość musi zostać

oddalony, bo majątek dłużnika nie wystarcza nawet na zaspokojenie kosztów
postępowania upadłościowego" - zob. wyr. SN z 7.5.1997 r., II CKN 117/97,

niepubl.;

23) . "Sądem wyłącznie właściwym do rozpoznania sprawy z powództwa

znajdującego podstawę w art. 298 k.h. jest sąd siedziby spółki (art. 297 Kodeksu
handlowego)" - zob. uchw. SN z 22.9.1995 r., III CZP 120/95, PPH 1996, Nr 2,

s. 37-41 z komentarzem M. Litwińskiej;

24) . "Jeżeli członkowie zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

odpowiadają za jej zobowiązania podatkowe na podstawie art. 298 k.h., wydanie
decyzji o umorzeniu tych zobowiązań nie pociąga za sobą wygaśnięcia

odpowiedzialności członków zarządu" - zob. wyr. SN z 7.5.1999 r., I CKN
1147/97, OSP 2000, Nr 4, poz. 65 z glosą P. Graneckiego;

25) . "Dopuszczalna jest droga sądowa do dochodzenia na podstawie art. 298
k.h., od członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, należności

z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne" - zob. uchw. SN z 19.1.1993 r., III
CZP 162/92, OSP 1994, Nr 5, poz. 82 z glosą B. Brzezińskiego, M.

Kalinowskiego;

26) . "Artykuł 297 k.h. ma zastosowanie do powództwa z art. 298 § 1 k.h." –
zob. uchw. SN z 4.7.1997 r., III CZP 24/97, OSN 1997, Nr 11, poz. 165;

Page 12 of 15

2009-08-27

https://legalis.net.pl/menu.html

27) . "Skarb Państwa - Urząd Skarbowy zaspokaja należność podatkową

obciążającą spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z majątku członka zarządu
odpowiadającego w trybie art. 298 § 1 k.h. według kolejności przewidzianej w

art. 1025 § 1 pkt 3 k.p.c." - zob. post. SN z 27.9.2000 r., V CKN 1485/00, OSN
2001, Nr 6, poz. 87;

28) . "Członek jednoosobowego zarządu spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością, będący osobą spoza grona wspólników - który, uznając

dalszą działalność spółki za nierentowną, sam podjął decyzję o zaprzestaniu tej
działalności i rozdysponował majątek spółki w taki sposób, że zaspokoił jedynie

wybranych wierzycieli - nie może zwolnić się od odpowiedzialności
przewidzianej w art. 298 § 1 Kodeksu handlowego w oparciu o zarzut, że

niezgłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy" - zob. wyr. SN z 28.11.2000
r., IV CKN 173/00, niepubl.;

22

29) . "Odpowiedzialność przewidzianą w art. 298 k.h. ponoszą członkowie
zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z chwilą powołania ich

uchwałą wspólników, a nie z momentem wpisu uchwały w rejestrze
handlowym" - zob. wyr. SN z 18.1.2001 r., V CKN 186/00, niepubl.;

23

30) . "Zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości w czasie gdy majątek spółki
nie wystarczył nawet na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego

nie oznacza, iż zgłoszenie nastąpiło we właściwym czasie w rozumieniu art. 298
§ 2 k.h." - zob. wyr. SN z 2.2.2001 r., IV CKN 258/00, niepubl.;

24

31) . Artykuł 159 § 3 k.h. (art. 151 § 4 KSH) nie wyłącza przewidzianej w art.
298 § 1 k.h. (art. 299 KSH) odpowiedzialności w stosunku do członków zarządu

będących zarazem wspólnikami spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – zob.
wyr. SN z 14.2.2003 r., IV CKN 1779/00, MoP 2003, Nr 23;

32) . Odpowiedzialność za zobowiązania spółki z o.o. ponoszą jedynie osoby,
które zostały powołane w skład zarządu tej spółki, nie zaś osoby, które, choć w

skład zarządu nie zostały powołane, faktycznie pełniły funkcje członka zarządu
– zob. wyr. SA w Katowicach z 20.12.2002 r., I ACa 886/01, [w:] Skibińska,

Kodeks spółek handlowych. Edycja druga, Warszawa 2004, s. 237;

33) . Odpowiedzialność przewidzianą w art. 298 § 1 k.h. ponoszą osoby, które

były członkami zarządu w czasie właściwym dla ogłoszenia upadłości lub
wszczęcia postępowania układowego – zob. wyr. SN z 28.9.1999 r., II CKN

608/98, PS 2002, Nr 3;

34) . Wynikająca z art. 298 KH odpowiedzialność członka zarządu spółki z o.o.

za jej zobowiązania przechodzi na jego spadkobierców – zob. uchw. SN z
19.11.1996 r., III CZP 114/96, PPH 1997, Nr 10;

25

35) . Przepis art. 10 ust. 1 ustawy z 29.12.1993 r. o ochronie roszczeń

pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 9,
poz. 85 ze zm.) – w przypadku gdy pracodawca jest spółka z o.o. – stanowi

podstawę do wystąpienia z powództwem także przeciwko członkom zarządu
spółki na podstawie art. 298 KH – zob. wyr. SN z 11.7.2002 r., IV CKN

1060/00, [w:] Skibińska, Kodeks spółek handlowych. Edycja druga, Warszawa

Page 13 of 15

2009-08-27

https://legalis.net.pl/menu.html

2004, s. 237;

36) . Członek zarządu spółki z o.o. pozwany o zapłatę należności z tytułu
nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne pracowników, ustalonych w

tytule wykonawczym (art. 298 KH), nie może bronić się zarzutem
przedawnienia należności z tytułu tych składek, opartym na podstawie art. 35

ust. 2 ustawy z 25.11.1986 r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń
społecznych (t.j. Dz.U. z 1989 r. Nr 25, poz. 137 ze zm.) – zob. uchw. SN z

20.12.2001 r., II CZP 69/01, [w:] Skibińska, Kodeks spółek handlowych. Edycja
druga, Warszawa 2004, s. 237;

37) . Członkowie zarządu spółki z o.o. odpowiadają za zobowiązania tej spółki
na podstawie art. 298 KH bez względu na charakter samego zobowiązania.

Dotyczy to także należności celnych, których egzekucja okazała się
bezskuteczna – zob. wyr. SN z 29.4.1998 r., I CKN 654/97, PUG 1999, Nr 11;

38) . Przepis art. 40 ust. 1 ustawy z 19.12.1980 r. o zobowiązaniach
podatkowych nie może stanowić podstawy do wydania przez urząd skarbowy

decyzji z o.o. przeniesieniu odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe
spółki z o.o. na członków jej zarządu w sytuacji określonej w art. 298 § 1 KH –

zob. uchw. SN z 3.6.1993 r., III AZP 5/93, Pr. Gosp. 1994, Nr 1, s. 22;

26

39) . Skarb Państwa – urząd skarbowy zaspokaja należność podatkową

obciążającą spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z majątku członka zarządu
odpowiadającego w trybie art. 298 § 1 KH według kolejności przewidzianej w

art. 1025 § 1 pkt 3 KPC – zob. post. SN z 27.9.2000 r., V CKN 1485/00, PPH
2001, Nr 6;

27

40) . Warunkiem koniecznym do poniesienia odpowiedzialności za
zobowiązania spółki z o.o. przez członków jej zarządu jest uzyskanie przez

wierzyciela przeciwko tej spółce wyroku zasądzającego dochodzoną należność –
zob. wyr. SN z 21.10.2003 r., I CK 160/02, MoP 2003, Nr 23;

41) . Dla ustalenia osobistej odpowiedzialności członków zarządu spółki z o.o.
wymogiem jest wykazanie przez wierzyciela, iż egzekucja z majątku spółki nie

doprowadziłaby do zaspokojenia zobowiązania. Nie jest przy tym
bezwzględnym warunkiem uprzednio przeprowadzenie bezskutecznej egzekucji

w stosunku do majątku spółki, gdyż wierzyciel niemożność wyegzekwowania
zobowiązania z tego majątku może dowodzić także innymi środkami – zob. wyr.

SA w Łodzi z 5.10.1994 r., ACr 470/94, [w:] Skibińska, Kodeks spółek
handlowych. Edycja druga, Warszawa 2004, s. 238;

42) . Zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości dokonane po wyzbyciu się
majątku przez spółkę z o.o., podlegające oddaleniu (art. 13 § 1 PrUp), nie

wpływa na naliczenie odsetek od wymaganych kwot, a tym samym nie zwalnia
członków zarządu od odpowiedzialności za zobowiązania spółki (art. 298 KH) –

zob. wyr. SN 16.10.1998 r., III CKN 650/97, OSNC 1999, Nr 3, poz. 64;

43) . Wierzyciel, który nie uzyskał tytułu egzekucyjnego przeciwko spółce z
o.o., nie może w procesie wytoczonym na podstawie art. 299 KSH wykazywać

przesłanki w postaci bezskutecznej egzekucji powołując dowody na

Page 14 of 15

2009-08-27

https://legalis.net.pl/menu.html

Szajkowski/Tarska

okoliczność, że prowadzone postępowanie upadłościowe nie daje rokowań na

zaspokojenie jego wierzytelności – zob. wyr. SA w Białymstoku z 16.12.2003 r.,
I ACa 681/03, [w:] Skibińska, Kodeks spółek handlowych. Edycja druga,

Warszawa 2004, s. 240-241;

44) . Ustalenie przewidzianej w art. 298 § 1 KH (art. 299 § 1 KSH) przesłanki

bezskuteczności egzekucji może nastąpić na podstawie każdego dowodu, z
którego wynika, że spółka nie ma majątku pozwalającego na zaspokojenie

wierzyciela pozywającego członków zarządu – zob. wyr. SN z 26.6.2003 r., V
CKN 416/01, [w:] Skibińska, Kodeks spółek handlowych. Edycja druga,

Warszawa 2004, s. 241;

45) . Przepis art. 298 KH nie różnicuje zobowiązań spółki według ich

charakteru, zatem dla odpowiedzialności członków zarządu spółki nie ma
znaczenia, czy zobowiązanie ma charakter publiczno- czy cywilnoprawny.

Droga sądowa jest dopuszczalna do dochodzenia należności z tytułu składek na
ubezpieczenie społeczne od członków zarządu spółki z o.o. na podstawie art.

298 KH – zob. post. SN z 6.2.1996 r., III CRN 61/65, [w:] Skibińska, Kodeks
spółek handlowych. Edycja druga, Warszawa 2004, s. 241;

46) . W razie bezskuteczności egzekucji prowadzonej na podstawie tytułu
wykonawczego wydanego przeciwko spółce z o.o. (art. 298 § 1 KH), nie jest

dopuszczalne nadanie klauzuli wykonalności przeciwko członkom zarządu tej
spółki na podstawie art. 788 § 1 KPC – zob. uchw. SN z 9.8.1993 r., III CZP

116/93, OSNC 1994, Nr 2, poz. 35;

28

47) . Odpowiedzialność członków zarządu spółki z ograniczoną

odpowiedzialnością przewidziana w art. 299 § 1 KSH obejmuje także jej
zobowiązania powstałe dopiero po spełnieniu się przesłanek do zgłoszenia

wniosku o ogłoszeniu upadłości – zob. uchw. SN z 25.11.2003 r., MoP 2004, Nr
11;

48) . Jeżeli członek zarządu złoży rezygnację z tej funkcji, to może ona zostać
nieprzyjęta jedynie z ważnych powodów. W razie biernego zachowania się

walnego zgromadzenia – które do złożonej rezygnacji nie ustosunkuje się – taki
członek zarządu nie ponosi odpowiedzialności na podstawie art. 298 KH za

zobowiązania powstałe w okresie, gdy czynności członka zarządu już faktycznie
nie pełnił – zob. wyr. SA w Gdańsku 14.6.2000 r., I ACa 307/00, [w:] Skibińska,

Kodeks spółek handlowych. Edycja druga, Warszawa 2004, s. 237;

29

49) . Wykładania art. 298 KH powinna uwzględniać przede wszystkim funkcję

ochronną praw wierzycieli – zob. wyr. SN z 6.6.1997 r., III CKN 65/97, PPH
1998, Nr 10;

50) . W procesie przeciwko członkom zarządu spółki z o.o. pozwani członkowie
zarządu nie mogą skutecznie bronić się zarzutem potrącenia wierzytelności

przysługującej spółce z należnością strony przeciwnej (art. 498 KC) – zob. wyr.
SA w Gdańsku z 23.9.1994 r., I ACr 569/94, [w:] Skibińska, Kodeks spółek

handlowych. Edycja druga, Warszawa 2004, s. 242.

Page 15 of 15

2009-08-27

https://legalis.net.pl/menu.html