Jak napisać recenzję?

Czym jest recenzja?

Recenzja to omówienie dzieła literackiego, spektaklu teatralnego, koncertu, wystawy, pracy
naukowej, itp., opublikowane w prasie lub za pomocą innych środków masowego przekazu.
Recenzja przybiera różne formy: od suchej kilkuzdaniowej informacji o danym wydarzeniu
kulturalnym do swobodnego felietonu.

Ze względu na formę i sposób wypowiedzi można wyróżnić:
1. recenzję informacyjną – w swej formie zbliżona jest do sprawozdania, opisu, opowiadania,
charakterystyki. Przybliża problemowy aspekt przedmiotu recenzji;
2. recenzję felietonową – w formie zbliżona jest do felietonu i prezentuje swobodne przemyślenia
autora w stosunku do przedmiotu recenzji;

3. recenzję eseistyczną – jest skrajnie subiektywna i ukazuje przede wszystkim punkt widzenia
autora.

Wyznaczniki recenzji

1. Ocena przedmiotu recenzji powinna być rzeczowa, odpowiednio uargumentowana i oparta na
sprawdzonych dowodach. Wszelkie uwagi analityczno-krytyczne muszą być wnikliwie
przemyślane i obiektywne.

2. Recenzja wymaga komentarza odautorskiego, który powinien być indywidualny i subiektywny.

3. Recenzja powinna mieć charakter całościowego (kompleksowego) ujęcia przedmiotu.

4. Ocena przedmiotu recenzji powinna być odpowiednio uzasadniona, a recenzent powinien być
świadomym faktu, że jego osąd może wpłynąć na odbiór dzieła.
5. Recenzja powinna odnosić się do spraw aktualnych.

6. W zależności od dziedziny, do jakiej należy przedmiot recenzji, powinna być wzbogacona o
specjalistyczną terminologię.

Kompozycja recenzji

Recenzja powinna składać się z dwóch elementów:
a) informacyjny – przybliżający przedmiot recenzji;
b) oceniający – skupiający się wokół przedstawienia zalet bądź wad przedmiotu recenzji, opinii
krytyków, innych odbiorców oraz zawierający subiektywną ocenę recenzenta.

W kompozycji recenzji należy wyodrębnić:
1. Wstęp – stanowi część informacyjną recenzji i skupia się wokół przybliżenia odbiorcy
podstawowych informacji o przedmiocie recenzji.
2. Rozwinięcie – jest częścią analityczno-krytyczną recenzji. Recenzent dokonuje obiektywnej
analizy i oceny przedmiotu recenzji według ogólnie przyjętych norm i kanonów, uzupełniając ją
własnymi, subiektywnymi komentarzami. Dobór kryteriów, jakimi recenzent kieruje się oceniając i

analizując przedmiot recenzji, zależy wyłącznie od niego.

3. Zakończenie – jest podsumowaniem recenzji, w którym recenzent powinien zaprezentować
swoją ostateczną ocenę przedmiotu recenzji, zachęcając lub zniechęcając odbiorcę do
zainteresowania się przedmiotem recenzji.

Poprawnie napisana recenzja powinna zawierać:
1. Przybliżenie sylwetki twórcy recenzowanego dzieła, jego dorobku i charakteru twórczości.

2. Zaklasyfikowanie dzieła do określonego rodzaju i gatunku.

3. Próbę usytuowania dzieła w kontekście historyczno-literackim.

4. Ogólny zarys fabuły i tematyki dzieła.

5. Przybliżenie problematyki dzieła.

6. Analizę stylu i języka dzieła.

7. Wskazanie elementów oryginalnych, wyróżniające omawiane dzieło na tle innych o podobnej
tematyce bądź też wskazanie elementów, które obniżają jego wartość w porównaniu do innych dzieł
o podobnej problematyce.

8. Uzasadnienie, dlaczego dane dzieło stało się przedmiotem recenzji.

9. Recenzent powinien określić własny osąd dzieła, uwzględniając swoje emocje i opinie.

Jak napisać dobrą recenzję?

1. Jeśli przedmiot recenzji nie został ci narzucony przez nauczyciela, ważny jest jego wybór. Zanim
przystąpisz do pisania recenzji, postaraj się zebrać wszystkie informacje o autorze dzieła, czasie
wydania, wydawnictwie, recepcji dzieła, jego odbiorze przez krytykę i czytelników, wznowieniach.
Ustal również kontekst biograficzny, historyczny i kulturalny dzieła .
2. Zastanów się, kto będzie odbiorcą twojej recenzji. Od tego bowiem zależy forma, treść i dobór
słownictwa, jakim będziesz się posługiwał, pisząc recenzję. Jeśli recenzja będzie dotyczyła
przedmiotu, należącego do określonej dziedziny naukowej, będziesz musiał wykazać się
znajomością specjalistycznej terminologii. Jeżeli twoim odbiorcą będzie zwykły czytelnik, może
pisać językiem prostym i zrozumiałym dla każdego.
3. Postaraj się określić cel recenzji, na jakich elementach zamierzasz się skoncentrować. Jeśli twoja
recenzja ma mieć charakter informacyjny, więcej uwagi będziesz musiał poświęcić części
sprawozdawczej, skupiając się na przekazaniu informacji o przedmiocie recenzji. W przypadku
recenzji nastawionej na analizę i ocenę dzieła, bardziej rozbudowana będzie część oceniająca i jej
uzasadnienie.

4. We wstępie recenzji uwzględnij podstawowe informacje o dziele (autor, tytuł, wydawnictwo).
Pobieżnie przedstaw główne wątki, lecz nie staraj się streszczać dzieła, zdradzając szczegóły akcji
czy też zakończenie. Omów konstrukcję dzieła, jego artyzm, tematykę, kompozycję, język.

5. Przejdź do części oceniające dzieło. Możesz odnieść dzieło do innych o podobnej tematyce lub
określić jego pozycję na tle dorobku twórczego autora. Zwróć uwagę na walory estetyczne dzieła,
jego wartość poznawczą. Zastanów się, jakie emocje budzi w odbiorcy. Pamiętaj, że dobór
kryteriów oceny dzieła zależy wyłącznie od ciebie, lecz nie możesz ograniczać oceny wyłącznie do

własnych wniosków. Musi być ona obiektywna, więc konieczne jest skonfrontowanie twojego
punktu widzenia z opinią krytyków i innych recenzentów, z którą możesz, lecz nie musisz się
zgadzać.

6. W zakończeniu podsumuj swoją recenzję. Wskaż, dlaczego właśnie to dzieło stało się
przedmiotem twojej recenzji, oceń je subiektywnie i uzasadnij swoją ocenę. Wyraź swą
jednoznaczną opinię, czy i dlaczego dzieło zasługuje na uwagę innych odbiorców.

Zapamiętaj!

1. Swoje opinie zawsze musisz poprzeć konkretnymi i przemyślanymi argumentami.

2. Pisząc recenzję nie skupiaj się wyłącznie na własnych opiniach i ocenach. Posiłkuj się opiniami
innych.

3. Wykaż się wiedzą o przedmiocie recenzji – aby coś oceniać, wypowiadać się na dany temat,
musisz to znać. Przed napisaniem recenzji przeczytaj dane dzieło, obejrzyj film, wybierz się na
spektakl teatralny.
4. Recenzja powinna być oryginalna i interesująca. Staraj się więc nie używać konwencjonalnych
sformułowań, upodobniającym twoją recenzję do setek innych. Wykaż się kreatywnością i
pomysłowością.

Najczęściej występujące błędy

1. Recenzent nie ma odpowiedniej wiedzy o przedmiocie recenzji – nie wie, o czym pisze.

2. Recenzent nie potrafi poprzeć swych opinii odpowiednimi argumentami.