NLPZ
- leki z grupy OCT: sprzedawane odręcznie, bez recepty, nie tylko w aptekach
- słabsze niż steroidy
- pochodne kwasów organicznych, dlatego dobrze kumulują się w miejscu zmienionym zapalnie
(bo tam jest niskie pH)
- salicylina z kory wierzby  p/zap, XIXw.
- synteza ASA: 1897r przez Hoffmana, 1899r: poczÄ…tek produkcji przez firmÄ™ Bayer,
dopiero w latach 70-tych odkryto mechanizm jej działania
- działają przez wpływ na metabolizm kwasu arachidonowego
szlak cyklooksygenazy
Fosfolipidy
PLA2
AA
COX1 COX2
Cykliczne endonadtlenki (PGG2, PGH2)
TXA2 PGI2 PGE2, D2, F2
- TXA2:
skurcz naczyń
agregacja płytek
skurcz oskrzeli
powstaje w płytkach
- PGI2:
rozkurcz naczyń
ham. agregację płytek
śródbłonek dużych naczyń krwionośnych
- Prostaglandyny:
rozkurcz naczyń
wzrost przepuszczalności naczyń
cytoprotekcja
hiperalgia
(obniżają próg bólu, nocyceptory silniej odpowiadają na przekaz
niki bólowe-kininy, histaminę, subst P)
skurcze mm macicy
sprzyjają obrzękom
prod przez prawie wszystkie kom organizmu
Korzystne działanie prostaglandyn: działanie cytoprotekcyjne na ppok, czynniki obrony,
ich prawidłowe stężenie jest niezbędne: produkcja śluzu, wodorowęglanów,
lepsze ukrwienie bł śluzowej żołądka, spadek wydzielania HCl (działanie p/wrzodowe).
PGE2 i PGE2alfa wpływają na intensywność skurczową ciężarnej macicy
1
Cyklooksygenaza-izoformy i ich rola
COX1 COX2
Konstytutywna Indukowana
1. Homeostaza: 1. Zapalenie:
odnowa bł śluzowej ppok hiperalgezja
funkcja nerek przesięk
agregacja płytek gorączka
przepływ krwi
OUN
czynność płuc
2. Zapalenie 2. Homeostaza:
(niewiele wzrasta) czynność nerek
przepływ krwi
Izoformy COX różnią się dwoma aa w strukturze I-rzędowej.
! Działania niepożądane NLPZ wynikają głównie z blokady COX1. Blokada COX2  efekty terapeutyczne.
Mamy 3 grupy NLPZ:
nieselektywnie
względnie selektywne dla COX2
selektywne względem COX2
szlak lipooksygenazy
AA
5-LOX
5-HPETE
syntaza LT
LTA4
LTB4 LTC4, D4, E4, F4
- LTB4:
chemotaksja leukocytów, eozynofilów, monocytów
powstaje głównie w leukocytach
- in. LT:
skurcz naczyń wieńcowych
skurcz mm gładkich oskrzeli
- wzrost stężenia LT ma znaczenie dla działań niepożądanych NLPZ: z powodu bloku szlaku COX jest więcej
substratu (AA) dla LOX -> powstaje więcej LT, co jest przyczyną napadów astmy oskrzelowej (reakcje
nadwrażliwości). Astma oskrzelowa jest więc p/wskazaniem do zażywania NLPZ.
szlak nieenzymatyczny
- w wyniku oksydacji nieenzymatycznej powstajÄ… izoprostany
- agregacja płytek, skurcz naczyć, skurcz oskrzeli
- stosowanie NLPZ także w tym mechanizmie może wywołać napad astmy oskrzelowej
2
działanie farmakologiczne
1. p/bólowe:
ból o średnim nasileniu (Acetaminofen, Ketoprofen, Ibuprofen, Naproksen)
najefektywniej znoszą ból wywołany procesem zapalnym
słabe działanie w bólach trzewnych i kolkowych (tu najlepiej działa Metamizol=Pyralgina 
ma dobre działanie spazmolityczne)
Diklofenak
Nimesulid (duże powinowactwo do COX2)
Korzystne połączenie p/bólowe: NLPZ + kodeina/kofeina
(synergizm z agonistami recept opioidowych)
2. p/gorÄ…czkowe
Acetaminofen
Ibuprofen (silniejszy niż Paracetamol)
ASA (u dorosłych, nie jest zalecany poniżej 16/18 rż, ponieważ w przypadku infekcji wirusowych
u dzieci istnieje ryzyko zespołu Reya, co może zagrażać życiu dziecka - encefalopatia wątrobowa,
stłuszczenie wątroby, hipoGlc)
Czasem podaje się dzieciom Metamizol w czopkach  jest to błąd!!!
(niesie pewne ryzyko uszkodzenia układu krwiotwórczego, ma działanie mielotoksyczne)
Ketonal: podajemy w pierwszej fazie rozwoju nowotworu
Mechanizm działania p/gorączkowego NLPZ: penetracja do OUN, ham syntezy PGE2 pobudzanej
w podwzgórzu przez cytokiny pirogenne, rozszerzenie naczyń obwodowych i wzmożone poty
3. p/zapalne:
słabsze od steroidów
Wskazania: gościec przewlekły postępujący, stany zapalne pourazowe, ostry napad dny moczanowej
(działanie zarówno p/zapalne, jak i hamowanie fagocytozy kryształów kwasu moczowego
przez makrofagi i ich rozpadu)
Dna to bezwzgl p/wskazanie do stosowania ASA! Stosujemy inne NLPZ lub kolchicynÄ™
Acetaminofen jako jedyny nie ma działania p/zapalnego
Fenylobutazon (Butapirazol) ma b. silne działanie p/zapalne, ale też jest najbardziej toksyczny z NLPZ
Indometacyna też silnie działa p/zapalnie, ale nie stosujemy jej jako lek p/bólowy ani p/gorączkowy
4. p/płytkowe
ASA  profilaktyka choroby niedokrwiennej serca, zawału, terapia w kardiologii, dawka
kardiologiczna to 75-150 mg/24h
ASA w sposób nieodwracalny blokuje synt tromboksanu w płytkach (poprzez acetylację enzymu),
dopiero po wymianie całej populacji płytek (7-10dni) znów zaczyna on być produkowany
ASA nie ma wpływu na syntezę prostacykliny
W zawale przed podanie streptokinazy, podajemy 300-325 mg ASA 
znaczne zmniejszenie śmiertelności
Wydłużenie czasu krwawienia (efekt niepożądany)  niebezpieczne przed operacją lub porodem,
lek z wyboru to Acetaminofen (w b.małym stopniu wydłuża czas protrombinowy)
Dodatkowo, udowodniono, że podawanie NLPZ przy leczeniu chorób psychicznych zmniejsza odsetek
występowania depresji (prawdopodobnie toczący się proces zapalny ma jakiś związek z depresją) -> np.
podawano Rofekoksyb chorym z zapaleniem stawów i odsetek chorych z depresją zmniejszył się z 15% do
zaledwie 3%!
NLPZ poprawiają jakość życia, ale leczą tylko objawy, nie przyczyny (proces zapalny nadal się toczy!)
3
działania niepożądane
1. Uszkodzenie błony śluzowej żołądka i jelit
u 15-25% chorych
Owrzodzenia u 0,4-2% chorych
p/wskazanie do terapii NLPZ: czynna choroba wrzodowa, zapalenia jelit, nadżerki, owrzodzenia
mogą spowodować: owrzodzenia, nadżerki, perforacje, krwawienie
Acetaminofen jest najbezpieczniejszy spośród NLPZ nieselektywnych, Ibuprofen też jest bezpieczny
(można stosować u chorych z chorobą wrzodową w historii)
Nabumeton (wzgl selektywny)
Celekoksyb, Parekoksyb (uszkodzenia błon śluzowych tylko u 2-4% chorych)
Mizoprostol (analog PGE1, Cytotec)  najskuteczniejszy w profilaktyce owrzodzeń,
ale z
le tolerowany przez pacjentów (biegunki u 60-70%, bóle brzucha, nudności)
Arthrotec= Diklofenak + Mizoprostol
Jako ochrone ppok podajemy równocześnie z NLPZ IPP (np. Omeprazol, Pantoprazol 
działanie p/wrzodowe) lub antagonistów H2 (Ranitydyna)
2. Wydłużenie czasu krwawienia
Najmniej przez Acetaminofen
Koksyby w ogóle nie wydłużają czasu krwawienia  są selektywne względem COX2
3. Hamowanie akcji porodowej
4. Uszkodzenie wÄ…troby
Diklofenak: u 15% chorych wzrost aatransferaz, oceniamy leczenie przez osiem tygodni,
jeśli stężenia utrzymują się na wysokim poziomie, to wycofujemy lek
5. Nefrotoksyczność
Osoby starsze, chorzy z niewydolnościa krążenia, nadciśnieniem tętniczym,
przewlekłymi chorobami nerek lub marskością wątroby
Piroksykam, Diklofenak retard (długi czas działania): dyże ryzyko
Wzrost stężenia amin katecholowych i spadek diurezy przy niedoborze prostaglandyn
prowadzi do spadku GFR (normalnie PG regulujÄ… GFR)
U osób starszych NIE stosujemy NLPZ o przedłużonym działaniu
COX 2 i 1 majÄ… znaczenie dla nerek w warunkach fizjologicznych
6. Reakcje nadwrażliwości
Obrzęk
Pokrzywka
Napady astmy oskrzelowej (występują u 20-25% chorych z astma, polipami nosa, przewlekłą
pokrzywkÄ…)
Te reakcje powstają w wyniku wzrostu stężeń leukotrienów i izoprostanów
Nigdy nie stosujemy politerapii NLPZ!!!
W I i II trymestrze ciąży wyjątkowo można przyjmować aspirynę, aceaminofen, ketoprofen lub naproksen.
4
interakcje
NLPZ powodujÄ…:
Wzrost stęż leków hipoGlc
Wzrost stęż doustnych antykoagulantów (wypieranie z połączeń z bb i działanie na tromboksan A2)
Spadek działania diuretyków
Mniejsze działanie beta-adrenolityków i inhibitorów ACE
NLPZ bardzo silnie wiążą się z albuminami, wypierając z nich inne związki
NLPZ + inh ACE -> hiperkaliemia (bradykardia)
NLPZ + aminoglikozydy -> wzrost oto- i nefrotoksyczności
NLPZ + GKS -> wzrost działania wrzodotwórczego
NLPZ + metotreksat -> większe dziłanie mielo- i gastrotoksyczne
NLPZ
Pierwszej Salicylany Kwas acetylosalicylowy
generacji Benorylat
Diflunisal
Salsalat
Salicylami
Pochodne kw Indometacyna
fenylooctowego Acemetacyna
Sulindak
Tolmetyna
Pochodne kwasu Ibuprofen (deksibuprofen)
fenylopropionowego Naproksen
Fenbufen
Fenprofen
Flurbiprofen
Ketoprofen (deksketoprofen)
Kwas tiaprofenowy
Oksaprozyna
Pochodne kwasu Kwas mefenamowy
fenamowego Kwas meklefenamowy
Kwas nifluminowy
Pochodne kwasów Oksykamy (piroksikam, izoksikam,tenoksikam)
enolowych Pirazolidynodiony (fenylbutazon, oksyfenylbutazon)
Drugiej Etodolak
generacji Meloksikam
Nabumeton
Nimesulid
Trzeciej Celekoksib
generacji Rofekoksib
Etorikoksib
Waldekoksib
Parekoksib
Lumirakoksib
5
leki przeciwgorÄ…czkowe (antipyretica)
- ośrodek termoregulacji w podwzgórzu (część przednia  utraty ciepła , część tylna  zatrzymania ciepła
- PGE1 i 2 to końcowe mediatory nastawy termostatu podwzgórzowego
klasyczne leki przeciwgorączkowe normalizują nastawę termostatu podwzgórzowego podwyższoną przez
patologiczne czynniki gorączkotwórcze
- leki p/gorączkowe są bezsilne wobec podwyższenia temperatury wywołanego wysiłkiem fizycznym oraz
w gorączce obwodowej (zatrucia nitro-związkami aromatycznymi, następuje nadmierny rozpad glikogenu
w tkankach, głównie w wątrobie, z następczym wzmożeniem przemiany węglowodanowej i wytworzeniem
dużych ilości ciepła; trucizny: p-dinitronaftol/fenol/krezol)
- objawy gorÄ…czki obwodowej sÄ… znoszone przez neuroleptyki oraz dantrolen (specyficzny antagonista wapnia)
- dantrolen to lek z wyboru w hipertermii złośliwej (zwiększenie napięcia mm i większa produkcja ciepła,
genetycznie uwarunkowana, wywoływana przez neuroleptyki)
- stosowanie leków p/gorączkowych w stanach, gdy gorączka nie przekracza 39st C jest błędem
Pochodne p-aminofenolu
Acetylofenetydyna (Fenacetyna)
- acetanilid był bardzo toksyczny przez co zastąpiono go pochodną: acetylofenetydyną, wchodziła ona
w skład tylko preparatów złożonych( tabletki z krzyżykiem ) (obecnie składnik preparatu Cofedon 
w jego skład wchodzą też kofeina i fenobarbital)
- w Polsce fenacetyna jest nadal stosowana (!)
- powoduje niedokrwistość hemolityczną i methemoglobinemię
- jest nefrotoksyczna  wywołuje śródmiąższowe zap nerek, a nawet martwicę brodawek nerkowych
(zwłaszcza przy kojarzeniu z ASA, co w prep złożonych było kiedyś normą!)
Paracetamol (acetaminofen, paracetamolum)
- N-acetyloamino-p-aminofenol
- podstawowy metabolit fenacetyny
Działanie:
p/gorączkowy i p/bólowy
silniejszy niż fenacetyna, a mniej toksyczny
nie działa p/zapalnie, nie hamuje synt PG na obwodzie, nie ma działania uszkadzającego ppok
i nie wywołuje napadów astmy tzw aspirynopochodnej
hamuje COX-3 (izoenzym w OUN), dlatego działa tylko ośrodkowo
 efekt pułapowy : po przekroczeniu (w przypadku dorosłych) dawki 1,0 g,
efekt przeciwbólowy nie ulega dalszemu zwiększeniu
w przypadku gastroparezy (która często występuje podczas napadów migreny i u chorych na cukrzycę)
jest znacznie spowolnione wchłanianie i mniejszy efekt  dlatego w leczeniu migreny
skuteczne są leki zwiększające perystaltykę ppok np. metoklopramid
Interakcje:
synergizm z doustnymi opioidami (kodeina, dekstropropoksyfen)
brak interakcji z lekami p/zakrzepowymi
Metabolizm:
T ½ to 2-4h
z bb krwi Å‚Ä…czy siÄ™ w 20-40%
wydalany gł przez nerki, gł w połączeniu z kwasem glukuronowym (60%)
6
Wskazania:
wskazany w chorobach wirusowych u dzieci poniżej 16/19rż,
ze względu na brak ryzyka wystąpienie zespoły Reya (występuje przy stosowaniu ASA)
można stosować u pacjentów z astmą, chorobą wrzodową w wywiadzie i nadciśnieniem tętniczym
Działania niepożądane:
hepatotoksyczny, ale tylko u osób z indukcją CYP 450, po znacznym przekroczeniu dawek maks.S
metabolit jest hepatotoksyczny, w przypadku indukcji tych enzymów ulega on kumulacji
swoista odtrutka: n-acetylocysteina
w fazie ostrego zatrucia paracetamolem stosuje się też leki blokujące CYP450, np. cimetidynę
Propacetamol:
S
prolek paracetamolu
podawany pozajelitowo (sól sodowa)
z 1,0g powstaje 500mg paracetamolu
po 15min wlewie przez 1h stężenie we krwi jest 3xwyższe niż po podaniu p.o. równoważnej ilości
paracetamolu
Pochodne pirazolonu
Działanie:
triada działania
silne działanie urikozuryczne ( zwiększaja wydalanie kw moczowego z moczem, np. azapropazon,
fenylbutazon), przez co stosuje się je w leczeniu ostrych napadów dny moczanowej
Przedstawiciele:
fenylbutazon
azapropazon
fenazon (znaczenie tylko w bad farmakokinetycznych)
metamizol
propyfenazon (mieszanki p/bólowe)
aminofenazon (aminopiryna)  wycofany z lecznictwa
oksyfenbutazon (mniejsza aktywność, w większości krajów wycofany)
Działanie niepożądane:
nie mogą być stosowane długotrwale
bardzo toksyczne, wywołują zgony częściej niż inne, nawet najbardziej niebezpieczne NLPZ
(np. piroksikam)
7
 Działanie Działanie niepożądane Interakcje
Fenylbutazon Silny lek p/zap i Identyczne jak innych Nasila toksyczność
p/bólowy NLPZ metotreksatu
W chorobach Gł uszk ppok (45%!) Wypiera z poł bb
reumatycznych i dnie Uszkodzenia szpiku HT
stosowany w napadach Niedokrwistość Miejscowe stos w
ostrych, gdy inne leki są aplastyczna stłuczeniach,
nieskuteczne Agranulocytowa pourazowych
T ½ to 50-65h Niekiedy zgony zmianach zap,
ZwiÄ…z z bb w 98% zakrzepowym zap
Jego metabolit żż ma
oksyfenylbutazon ma nieudokumentowa
b.zbliżone działanie na skuteczność
biologiczne i także długi
okrez biologicznej
aktywności
Metamizol Silne działanie p/bólowe Wstrząs (po podaniu iv i
(gł jako sól sodowa p.o)
podana pozajj) Potencjalnie
mielotoksyczny
Jeśli kobieta
przyjmowała ten lek w
ciąży, to u potomstwa
stwierdza siÄ™ 10x
częściej niż w populacji
ogólnej guz Wilmsa-
nephroblastoma
Propyfenazon Stosunkowo słabe Niedokrwistość
działanie p/bólowe hemolityczna
Najczęściej w NIE uszkadza szpiku!!!
preparatach Å‚Ä…czony w
paracetamolem i
kofeinÄ…
NLPZ I generacji
Salicylany
- pochodne kwasu salicylowego
- z gorzkiego glikozydu salicyny uzyskiwanego z kory wierzby (Salix alba, S. fragilis, S.purpuranea)
pod wpływem hydrolizy i utleniania uzyskano kwas salicylowy
- pochodna to kwas acetylosalicylowe (ASA)
- sam kwas salicylowy ze wzgl. na silne działanie drażniące jest stosowany tylko miejscowo na skórę
(stężenia 2-20%): działa keratolitycznie oraz stosujemy go w grzybicy paznokci
- preparaty wzbogacone o smołę pogazową lub ditranol: leczenie łuszczycy
- kw. salicylowy wchłania się przez skórę, może wywierać działanie ogólne, a nawet wywoływać zatrucia
- zwiÄ…zki stosowane miejscowo:
dietyloacetylosalicylan metylu
salicylan choiny (na bł śluzową jamy ustnej, choroby przyzębia, pleśniawki)
salicylan fenylu
salicylami (rzadko stos, bo wchłanianie uwarunkowane jest osobniczo)
- salsalat i diflunisal (nie stos. w Polsce):
diflunisal nie ulega przemianie do wolnego kwasu salicylowego
8
 wydalany gł. jako glukuronianów
w przeciwieństwie do ASA odwracalnie hamuje COX (działanie antyagregacyjne jest przejściowe i
uwidacznia się dopiero w dużych dawkach ok. 1,0g)
ASA
- acidum acetylosalicylicum
- słaby kwas
- nieodwracalny inhibitor COX
Wskazania:
umiarkowane bóle
stany nadkrzepliwości
zawał 375-500mg (wtedy następuje inaktywacja >80% płytek)
kojarzenie ASA z kumarynianami zmniejsza liczbe zawałów, ale nie wpływa na śmiertelność
zapobieganie zawałom i powtórnym zawałom w ch niedokrwiennej serca
zapobieganie nawrotom częściowych napadów niedokrwienia
P/wskazania:
Choroby wirusowe (grypa, Odra, ospa, rózyczka) poniżej 18rż (ryzyko zespołu Reya)
Nadwrażliwość na lek
Astma oskrzelowa
Cukrzyca
Mocznica
Tężyczka
Podatność na krwawienia
Choroba wrzodowa
Ciąża III trymestr
Toksyczność:
Szum, dzwonienie w uszach
Zaburzenia OUN
Poty
Nudności, wymioty
Hiperwentylacja przy dawce powyżej 350 ug/ml (alkaloza oddechowa, kwasica metaboliczna przy >460
ug/ml, śpiączka)
DL: 10-30g
Pochodne kwasu aminosalicylowego
stosowane w chorobach zapalnych jelit
terapia ostrych rzutów Colitis Ulcerosa
profilaktyka nawrotów
ch.Leśniewskiego-Crohna
inny mechanizm działania (nie blokują COX)
blokujÄ… LOX
ham syntezÄ™ IL-1, TNFalfa, blokujÄ… IL-2R, hamujÄ… NFkB
Sulfalazyna (AS+sulfapirydyna)
Mesalazyna (Mesalamina, sam kwas 5-aminosalicylowy)
Olsalazyna (diner tego kwasu)
9
Wszystkie w/w leki mają podobną skuteczność terapeutyczną, są lepsze w leczeniu CU niż choroby L-C.
Różnią się miejscem działania:
Sulfalazyna  j.grube
Mesalazyna  uwalniana na dłuższym odcinku jelita (dolne j.cienkie, okrężnica, j.grube)
Różnią się też w działaniach niepożądanych:
Sulfalazyna: 10-40% , sulfonamid odpowiada za działania niepożądane (ból głowy, nudności,
zmęczenie, przejściowa oligospermia, rzadko agranulocytoza  ryzyko rozwoju anemii hemolitycznej,
gł chorzy ze spadkiem dh G-6-P)
Mesalazyna i Olsalazyna: biegunki u 10-20%, należy kontrolować czynność nerek (zdarza się
upośledzenie ich funkcji)
Pochodne kwasu fenylooctowego
- grupa poch kwasów arylowych
Diklofenak (diclofenacum)
Działanie:
p/zap i p/bólowe
pułap działania: pozajj podanie 75mg odpowiada podaniu 50mg petidyny (dlatego diklofenak to jeden z
najsilniejszych NLPZ)
po podaniu p.o diklofenak ma 50% dostępność biologiczną w następstwie tzw. efektu pierwszego
prześcia
T ½ to ok. 1-2h
Działanie utrzymuje się 8h
hamuje silniej (4-6x) COX1 niż COX 2
Wskazania:
Silne bóle (dna, bolesne miesiączki, bóle pooperacyjne)
Długotrwałe stosowanie (choroby reumatyczne: RZS, choroba zwyrodnieniowa stawów)
Jako żele stosowany na skórę, np. Voltaren (stłuczenia, zwichnięcia, stany zapalne stawów i ściągien) 
nieustalona skuteczność
Działania niepożądane:
Typowe dla NLPZ
Zależą od postaci leku (retencja sodu częstsza po postaciach o modyfikowanym uwalnianiu)
Często uszkadza wątrobę
Pochodne kwasu indolooctowego
Indometacyna
- prolek: acemetacyna
Działanie:
Niemal wybiórczy inh COX1
b.silne działanie p/zapalne
względnie słabe działanie p/bólowe
obok azapropazonu, najczęściej wśród NLPZ I generacji wywołuje uszk ppok i zgony
10
Działania niepożądane:
Objawy ze strony OUN
(bóle i zawroty głowy, uczucie znużenia, zaburzenia słuchu, nawet depresje i stany splątania)
Wskazania:
Zamykanie przetrwałego przewodu tętniczego u wcześniaków
Stosowana też miejscowo: stany zap tk miękkich, ścięgien, torebek stawowych, po urazach (1% aerozol)
P/wskazania:
oliguria
anuria
Sulindak
Działa dopiero po przekształceniu się w postać aktywną (siarczek) w wątrobie
T ½ 8h dla leku, a 1,5h dla siarczku
Wydala się z moczem w postaci nieczynnych metabolitów
i przyjmuje się, że najrzadziej ze wszystkich NLPZ uszkadza nerki
Może powodować zmiany barwy moczu
Tolmetyna
Podobne do indometacyny właściwości
Okresowe badania obrazu krwi
Wywołuje zaburzenia widzenia
Miejscowo: 5% żel w drobnych urazach, stanach zap tk miękkich
Pochodne kwasu fenylopropionowego
Ibuprofen
Działanie
Ibuprofen ze wszystkich NLPZ I generacji ma najkorzystniejszy stosunek stężeń
hamujących aktywność COX2/COX1 (IC50COX2: IC50COX1 =/< 2)
Najrzadziej uszkadza ppok
Silniejszy lek p/bólowy niż paracetamol czy ASA
Maks działanie p/bólowe w dawce 400mg
Synergizm z kodeinÄ…
Metabolizm:
Dobrze się wchł z ppok
Maks stęż w surowicy w 1-2h po podaniu
Szybkość wchł jest większa po podaniu w syropie lub roztworze
B silnie (w 95%) wiąże się z bb krwi
Maks stęż w płynie maziowym po 7-8h
Prawie w całości wydalany z moczem (hydroksylowanie i karboksylowane pochodne i ich postacie
sprzężone)
11
Wskazania:
Choroby reumatyczne (RZS, ch zwyrodnieniowa stawów, ZYSK, rwa kulszowa, zespół bolesnego barku) 
lek I rzutu przy braku p/wskazań
Choroby gorÄ…czkowe u dzieci
Bóle (w tym pooperacyjne, miesiączkowe)
Deksibuprofen:
Właściwe działanie p/bólowe i p/zapalne
Stosowany jako osobny lek
Postać prawoskrętna ibuprofenu
Działania niepożądane:
Typowe dla NLPZ
Naproksen
- siła działania p/bólowego jak diklofenak lub ketoprofen
- częściej niż ibuprofen uszkadza ppok
- szybko, prawie w caÅ‚oÅ›ci wchÅ‚ z ppok, maks stęż po 2-4h po podaniu p.o, t ½ 12h,
70% wydalane w postaci niezmienionej, reszta ulega demetylacji
- odwracalnie hamuje agregację płytek krwi w stopniu istotnym klinicznie
Ketoprofen
- b silnie działa przeciwbólowo
- częstsze uszk ppok
Flurbiprofen
- silnie, ale odwracalnie, hamuje agregację płytek
- T ½: 3h
Oksaprozyna
- b. szybkie dziłanie p/bólowe
- pełny efekt p/zap uzyskuje dopiero w stanie stacjonarnym
Kw.tiaprofenowy
- reklamowany jako chondroprotekcyjny  bzdura! (żaden NLPZ nie ma takiego działania!)
- nefrotoksyczny
- powoduje zapalenia pęcherza moczowego
- p/wsk u chorych z jakimikolwiek ch dd moczowych
NLPZ II generacji (leki preferencyjnie hamujÄ…ce COX2)
Etodolak
- pochodna kwasu piranokarboksylowego
Metabolizm:
szybko się wchł z ppok
maks stęż po 1h
>95% zwiÄ…z z bb surowicy
T ½ 7h (krążenie wÄ…trobowo-jelitowe)
Wydala się gł w postaci nieczynnych glukuronianów
12
Działanie:
urikozuryczne
p/bólowo (wzgl silnie- po dużej dawce, ok. 400mg, wywiera łagodzi bóle pooperacyjne na ok. 6h)
długotrwale stos w ch. reumatycznych
Działania niepożądane:
Typowe
Meloksikam
- grupa oksikamów, pochodne kwasów enolowych
T ½ 20h (krótszy niż w przypadku tenoksikamu i piroksikamu)
B dobrze wchł się z ppok (90%)
Dobrze przenika do stawów objętych procesem zapalnym (stęż= 50% stęż w surowicy)
Metabolity w 50% wydalane z moczem i w 50% z kałem
Prawie całk metabolizowany
Typowe działania niepożądane
P/wsk u osób uczulonych na sulfonamidy
Wskazanie: lecznie ch reumatycznych i ch stawów
Nabumeton
Prolek
Aktywność wykazuje jego metabolit: kw 6-metoksynaftylooctowy (6-MNA)
Nabumeton nie podlega pułapce jonowej, 6-MNA nie wchodzi do krążenia wątrobowo-jelitowego
T ½ 23h
W 99% metabolizowany, sprzęgany i wydalany z moczem
Rzadko uszkadza ppok i nerki (bo tylko 1% jest wydalany przez nerki w postaci czynnej)
Szybciej działa p/zapalnie niż p/bólowo (dlatego w początkowym okresie terapii stos razem z
paracetamolem)
Nimesulid
b słaby inh COX !
silny inh metaloproteinaz (sÄ… bardzo aktywne w procesach zwyrodnieniowych w przebiegu ChZS)
pośrednie działanie hamujące na PLA2
dobrze wchł się z ppok, ale też po podaniu per rectum
T ½ 3h
nie wpływa na agregację płytek krwi
działania niepożądane występują u 5-10% leczonych przewlekle i dot gł ppok
NLPZ III generacji: selektywne inhibitory COX2
Celekoksib
- powinowactwo do COX 2 jest 375x większe niż powinowactwo do COX1
- sulfonamid
Metabolizm
lek dobrze, choć wzgl wolno wchłania się zz ppok
maks stęż i biodostępność sa proporcjonalne do dawki w zakresie 100-200mg, potem kinetyka nieliniowa
w 97% zwiÄ…zany z bb
pozorna obj dystrybucji to 400L
13
 metabolizowany w wątrobie przez CYP2C9 do nieczynnych metabolitów (alkohol i kwas karboksylowy,
ten ostatni sprzęgany z kw glukuronowym, dlatego mówi się o trzech metabolitach)
T ½ to 11h
wydalanie z kałem 57%, z czego 3% w postaci niezmienionej, jak i z moczem, gdzie dominuje glukuronian
umiarkowana przewlekla niewydolność nerek zmniejsza AUC (biodostępność),
a marskość wątroby ją zwiększa (wymagane zmniejszenie dawek)
Działania niepożądane:
podobne do innych NLPZ
gł uszk ppok (krwawienia, owrzodzenia i perforacje)
częstość uszkodzeń porównywalna z ibuprofenem
częstość uszkodzeń zależy od okresu stosowania leku (gdy krótko-uszkodzenie rzadziej niż przy
diklofenaku i ibuprofenie)
czynniki zwiększające ryzyko uszkodzeń ppok: RZS, palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu,
zaawansowany wiek, niektóre leki, w tym kortykosteroidy, leki p/zakrzepowe, inne NLPZ, nawet ASA w
dawkach kardiologicznych
zaburzenia czynności wątroby (rzadko)
uszkodzenie nerek (upośl czynności nerek to p/wsk względne do stosowania koksybów)
nie wpływa na agregację płytek i nie zwiększa ryzyka zawału (w przeciwieństwie do rofekoksibu)
Przeciwwskazania:
p/wsk u chorych z astmą, choć nie wykazano napadów astmy aspirynopochodnej
p/wsk u chorych z uczuleniem na sulfonamidy (reakcje anafilaktyczne)
p/wsk u kobiet w ciąży, gł w III trymestrze (prawdopodobieństwo przedwczesnego zamknięcia przewodu
tętniczego i wystąpienie nadciśnienia u płodu)
Wskazania:
RZS i ChZS u osób, u których z różnych przyczyn nie wolno stosować innych NLPZ
NIE powinien być stosowany w doraz
nym leczeniu bólu (dawka niewspółmierna do efektu!)
Rofekoksib
- sulfonamid
- powinowactwo do COX 2 jest 800x większe niż powinowactwo do COX1
Metabolizm
Wchł się niemal w całości (>90%) z ppok
Maks stęż po 2-3h
Pokarm opóz
nia nieco wchłanianie
Jego biodostępność zmniejszają środki zobojętniające HCl
W wątrobie ulega głównie redukcji przy użyciu enzymow cytozolowych
72% wydalane z moczem, pozostała część z kałem
T ½ 17h
U osób w zaawansowanym wieku eliminacja jest upośledzona,
a AUC 30% wyższa niż w młodszej populacji
Niewydolność nerek zmniejsza jego eliminację
Interakcje
Środki zobojętniające HCl  zmniejszenie biodostępności rofekoksibu
Rifampicyna  nasilenie eliminacji rofekoksibu
Midazolam  rofekoksib nasila eliminacjÄ™ midazolamu
Metotreksat w wyniku interakcji z rofekoksibem zwiększa swoja toksyczność
Kumaryny zwiększają swoje działanie przeciwzakrzepowe
14
Działanie niepożądane:
Typowe dla NLPZ uszkodzenia ppok i upośl czynności nerek i wątroby
Zwiększenie częstości epizodów zakrzepowo-zatorowych
Reakcje anafilaktyczne
Wskazania:
RZS i ChZS
Bolesne miesiÄ…czkowanie
Parekoksib
Przeznaczony do stosowania pozajelitowego
Bóle pooperacyjne, kolka nerkowa
Niektórzy mówią, że w bólach pooperacyjnych nie powinno się go stosować, bo może wystąpić oliguria
lub bezmocz (skojarzenie stresu z działaniem leku)
Prolek waldekoksibu
Waldekoksib
- Powoduje:
Ciężkie reakcje skórne
Rumień wielopostaciowy
Złuszczające zapalenie skóry
Potencjalnie zespoły Stevensa-Johnsona i Lyela
leki modyfikujące przebieg chorób reumatycznych
Istnieją dwa modele leczenia chorób reumatycznych:
1. tradycyjny, bardziej zachowawczy, przewidujący początkowe stosowanie NLPZ, następnie,
w miarę postępu choroby, dołączenie leków modyfikujących jej przebieg i wreszcie wprowadzenie
glikokortykosteroidów
2. stosowanie od początku glikokortykosteroidów, do których dołącza się NLPZ,
a nastepnie leki modyfikujące przebieg choroby (tzw odwrócona piramida)
Metotreksat
grupa antymetabolitów kw foliowego
złoty standard
skuteczność 60%
hamuje przekształcanie dihydrofolianów w tetrahydrofoliany wskutek blokowania reduktazy
dihydrofolianowej
zmniejsza biosynt białek poprzez interferencję z syntezą DNA
hamuje, w pewnym uproszczeniu, reakcję nadwrażliwości typu III obecna w patomechanizmie RZS
leczenie RZS i Å‚uszczycy
wydalany gł z moczem, tylko w 10% z kałem
T ½ to 3-10h
Działanie leku ujawnia się po 4-6 tyg
Jako cytostatyk na szereg działań niepożądanych: upośl odporności, zwłóknienie płuc, światłowstręt, uszk
szpiku ( z eozynofilią i neutropenią), zwiększenie aatransferaz, zwiększona częstość zakażeń,
uczynnienie gruz
licy
15
Leflunomid
Alternatywa, gdy nie możemy podać metotreksatu
Nieco bardzij toksyczny niż metotreksat
Hepatotoksyczny
Hamuje biosynteze do novo pirymidyn
Pochodna izoksazolu i przez to inhibitor dehydrogenazy dihydroorotanu
Prolek, właściwe działanie ma jego metabolit (M )podlegający intensywnemu krążeniu wątrobowo-
1
jelitowemu, o bardzo długim biologicznym okresie półtrwania
W równych częściach wydalany z kałem i z moczem
Częste działania niepożądane: nudności, wymioty, bolesne skurcze jelitowe, biegunki, zap żołądka i jelit,
utrata łaknienia, rzadziej uszkodzenia wątroby, uszkodzenia szpiku z leukocytopenią, zwiększenie
częstości zakażeń (gł dd oddechowych), przejściowe łysienie, podwyższenie ciśnienia tętniczego
Bezwzględnie przeciwwskazany kobietom w ciązy (kategoria X), przyjmowanie leku musi być przerwane
na minimum 2 miesiące przed planowana ciążą
Inne leki immunosupresyjne
Kortykosteroidy
Sulfsalazyna i pochodne aminocholiny (stosowane przy Å‚agodniejszym przebiegu choroby)
Antagoniści TNFalfa
Antagoniści IL-1R
Leki stosowane w przypadku RZS o ciężkim przebiegu
Ciklosporyna: powszechnie stosowany lek w zapobieganiu reakcji odrzucania przeszczepu, AZS i w
łuszczycy, lek z drugiego wyboru w RZS jeśli metotreksat/leflunomid są nieskuteczne;
działa p/zap, hamując wytwarzanie INF gamma, TNF alfa i IL-1 przez limfocyty T;
najczęstsze powikłania to niewydolność nerek, uszkodzenie szpiku, spadek odporności
i zwiększone stężenie kwasu moczowego  mogą wystapić napady dny
Azatiopryna: antagonista puryny; RZS i stany po przeszczepach; duża toksyczność (nudności, wymioty,
biegunki, uszkodzenia szpiku, neutropenia, trombocytopenia, nasilenie zakażeń, gł
wirusowych wirusowych półpaścem włącznie); stosowana w ostateczności
Starsze leki modyfikujÄ…ce przebieg choroby
Sulfsalazyna: powszechnie stosowana w lekkich postaciach RZS i colitis ulcerosa; lek modyfikuje
aktywność limfocytów T, NK, kom nabłonkowych i tucznych oraz hamuje syntezę NO
(iNOS) i IL-12 wywołaną przez LPS i INF gamma; p/wsk w nadwrażliwości na salicylany jak
i sulfonamidy oraz u kobiet w ciąży i karmiących piersią; z działań niepożądanych
występuje najczęściej zaburzenie czynności ppok, wysypka skórna, rzadziej objawy
hematologiczne (neutron-, leuko- i trombocytopenia), upośledzenie czynności wątroby
Pochodne aminocholiny: leki przeciwzimnicze, RZS o umiarkowanym nasileniu; nie mogą być stosowane
łuszczycowym zap stawów, bo nasilają proces chorobowy; hydroksychlorchina bezwzgl
p/wsk u kobiet w ciąży, ale chlorchinę można stosować w ciąży do leczenia zimnicy;
tolerowana lepiej niż związki złota i penicylamina; ostrożne stosowanie u osób z
upośledzoną czynnością wątroby i nerek; podstawowy problem to uszkodzenia narządu
wzroku, w tym zwyrodnienie siatkówki oraz objawy ośrodkowe (ostrożne stosowanie u
chorych chorych padaczką i objawami neurologicznymi); ostrozne stosowanie u osób z
niedoborem dh G-6-P i zaburzeniami czynności ppok; podczas leczenia niezbędne
okresowe bad krwi (spr, czy nie został uszkodzony szpik)
Związki złota: związki metaloorganiczne; gł sole sodowe, rozpuszczalne w wodzie; straciły na znaczeniu
po wprowadzeniu innych leków immunosupresyjnych; obecnie czasem stosowany
aurotiojabłczan sodu; działania niepożądane u 40% (złuszczające zapalenie skóry,
owrzodzenie jamy ustnej, zapalenie jelit, rogówki, uszkodzenie nerek i ukł
krwiotwórczego, zapalenie nn obwodowych); p/wsk to ciąża, uszk szpiku, rumień
wielopostaciowy, choroby nerek, wątroby i skóry
16
 Penicylamina: podobne do preparatów złota działanie, choć ma mniejszą skuteczność; objawy
niepożądane to skórne rr alergiczne, brak łaknienia, nudności, wymioty, zaburzenia
smaku, poważne uszk ukł krwiotwórczego, agranulocytoza, trombocytopenia,
uszkodzenia nerek, osłabienie siły mm; stosowana jako lek podstawowy w chorobie
Wilsona
Glikokortykosteroidy: stos w gorączce reumatycznej, ukł ch tk łącznej, rzadziej w RZS; gł prednizon i
prednizolon, rzadziej deksametazon; hamuja PLA2, unieruchamiają zarówno szlak COX,
jak i LOX;
Nowsze leki modyfikujÄ…ce przebieg choroby
Entanercept
Tzw. Humanizowane, chimeryczne przeciwciało
 rozpuszczalny receptor TNFalfa
wiąże TNFalfa, przez co zmniejsza jego ilość dostępną do reakcji łączenia się z receptorem p75
wiąże się z trymerem błonowym , przez co uniemożliwia łączenie się TNFalfa z receptorem
oba mechanizmy blokują przekazanie sygnału i blokują syntezę IL-1 i IL-6
może być kojarzony z metotreksatem
łagodne działania niepożądane: objawy grypopodobne, uczucie rozbicia, bóle głowy
Infliksimab
chimeryczne ab, skierowane bezpośrednio przeciwko TNFalfa
szybkie działanie (spadek OB., zmniejszenie b C i amyloidu A, złagodzenie porannej sztywności,
zmniejszenie obrzęku i bolesności stawów)
działania niepożądane: objawy grypopodobne, bakteryjne zap gardła, górnych górnych dolnych dd
oddechowych, odczyny immunologiczne (pokrzywki, wypryski skórne, uaktywnienie gruz
licy, zespół
zbliżony do tocznia)
Anakinra
antagonista IL-1R, analog endogennego antagonisty
rekombinowany, nieglikozylowany analog IL-1alfa i beta
lek pomocniczy w leczeniu RZS
działania niepożądane: odczyny miejscowe (70%), bóle głowy (12%), zmiany w obrazie krwi
(eozynofilia, neutropenia), ciężkie zakażenie bakteryjne (ropnie, zap płuc, zakażenie kości i stawów)
leki stosowane w leczeni dny
- dna to ostre, nawrotowe zapalenie stawów wywoływane odkładaniem się kryształów kw moczowego,
które nieleczone lub leczone niewłaściwie przechodzi w postać przewlekłą, z częstymi ostrymi napadami,
deformacją stawów i wystepowaniem guzków dawnych
- pierwszy napad gł w stawie śródstopno-paliczkowych gł w nocy (podagra)
- mężczyz
ni 40-50rż, kobiety po menopauzie
- przyczyny: wrodzone (np. zesp Lesh-Nyhana), nieprawidłowa dieta bogata w puryny,
nieprawidłowe wydalanie przez nerki
- leki z wyboru w zwalczaniu ostrego napadu dny to NLPZ
z wyłączeniem salicylanów (gł naproksen i diklofenak), wyjątkowo pochodne fenylopirazolonu
Kolchicyna
Alkaloid z nasion zimowitu jesiennego ( Colchicum autumnale)
Tzw. Trucizna wrzeciona mitotycznego
Hamuje podziały kom w metafazie
Hamuje fagocytozę kryształów kw moczowego przez leukocyty, co zapobiega ich rozpadowi
i uwalnianiu enzymów lizosomalnych
Nie ma bezpośredniego działania p/bólowego
17
 Znaczna toksyczność  lek rezerwowy
Działania niepożądane: nudności, wymioty, biegunki (80-100% leczonych), zawroty głowy, oszołomienie,
neuromiopatie, zaburzenia czynn szpiku (aż po agranulocytozę), zahamowanie spermatogenezy
T ½ 1h, ale ulega kumulacji w tkankach
Metabolizowana w wÄ…trobie przez CYP3A4
Leki hamujÄ…ce synt kw moczowego
Allopurinol
Izomer hipoksantyny
Inhibitor oksydazy ksantynowej
Nie może być stos w ostrych napadach
Zapobiega napadom i zmniejsza niebezpieczeństwo odkładania się złogów moczanowych
T ½ to 2-3h, a jego metabolitu, oksypurinolu 18h
p/wsk u kobiet w ciąży i u dzieci <3rż
dolegliwości: ze str ppok, bóle głowy, skórne odczyny alergiczne i hipertermia polekowa, rzadko uszk
wÄ…troby
stosowany w zespole Lesh-Nyhana i w zapobieganiu hiperurykemii podczas chemioterapii białaczek,
chłoniaków i niektórych guzow litych
interakcje: hamuje metabolizm azatiopryny i merkaptopryny, a także teofiliny; tiazydowe leki
moczopędne hamują allopurinol
Leki urikozuryczne
- hamują resorpcję zwrotna kw moczowego w kanalikach nerkowych, zwiększają jego wydalanie
- przy ich stosowaniu niezbędne jest zwiększenie podaży płynów oraz alkalizacja moczu
-tylko zapobiegawczo, w ostrym napadzie mogą nasilać i przedłużać dolegliwości
Sulfinpyrazon
pochodna pirazoliny
słabe działanie p/bólowe
p/wsk: ch wrzodowa, kamica nerkowa, wszk ukł krwiotwórczego
interakcje: z lekami p/zakrzepowymi i doustnymi srodkami hipoGlc
rr alergiczne
Benzbromaron
p/wsk u kobiet w ciąży, w kamicy nerkowej, niewydolności nerek
czasem powoduje nudności, wymioty i biegunki
Probenecid
Hamuje dodatkowo wydalanie nerkowe antybiotyków beta-laktamowych,
zwiększa się ich stężenie we krwi
Leczenie zapobiegawcze
Nie ma działania p/bólowego
Mniej toksyczny niż sulfinpyrazon
Niekiedy wywołuje zaburzenia ze strony ppok, skórne odczyny alergiczne, rzadko uszk nerek, wątroby,
ukł. krwiotwórczego
18
Leki stosowane w zapobieganiu i zwalczaniu hiperurykemi wywołanej podaniem cytostatyków
- TLS tumor lysis syndrom, rozpad wielu kom naraz, przy stos chemioterapeutyków p/npl w białaczkach,
ziarnicy, chłoniakach
- kiedys allopurinol
Rasburikaza
100% skuteczności
rekombinowana oksydaza moczanowa
szybko (w ciągu 4h) i długotrwale (do 21h) zmniejsza stęż kw moczowego
p/wsk u chorych chorych niedoborem dh G-6-P, w ciąży, w okresie karmienia piersią
działania niepożądane: odczyny gorączkowe, nudności, wymioty, rzadziej bóle głowy, biegunki, odczyny
w miejscu podania (zap żył)
-rr nadwrażliwości: wysypki, skurcze oskrzeli i niedokrwistość hemolityczna
-może zafałszować wyniki testów oceniających stęż kw moczowego
19