66. Transport dyfuzyjny ułatwiony (kinetyka)
Transport na zasadzie dyfuzji ułatwionej
polega na przenoszeniu substancji przez
błonę przy udziale zlokalizowanych w
błonie cząsteczek przenośników. Centrum
wiązące substancję przenoszoną (centrum
permeantowe) cząsteczki przenośnikowej
moze mieć kontakt na przemian z
cytoplazmatyczną i ekstracytoplazmatyczną
powierzchnia błony i wiązać, bądz
tez
uwalniać, substancję przenikającą permeant)
na tych powierzchniach. Badania
kinetyczne charakteryzują dyfuzję ułatwioną
jako proces rózniący się od dyfuzji
beznośnikowej nizszą energią aktywacji,
występowaniem odstępstw od prawa
Ficka przy wyzszych róznicach stęzeń
permeant po obu stronach błony, znaczną
specyficznością i mozliwością specyficznego
hamowania. Zazwyczaj przyjmuje się, ze w
błonie mogą poruszać się zarówno wolne (S)
jak i związane z permeantem (CS)
cząsteczki przenośnika C. W najprostszym
przypadku układ jest całkowicie symetryczny,
tzn. stałe szybkości tworzenia i rozpadu
kompleksu CS są sobie równe po obu
stronach błony, a szybkość poruszania się
przenośnika wolnego i związanego
permeantem w błonie są sobie równe i nie
zalezą od kierunku ruchu. Rozpatrzmy
przypadek transportu w jednym kierunku,
odpowiadającego strumieniowi substancji
wnikającemu do wnętrza komórki.
Na zasadzie dyfuzji ułatwionej
transportowane są m.in. monosacharydy
przez błony erytrocytów i niektórych innych
komórek ssaków a gliceryna przez błonę
erytrocytów człowieka i szczura, ale nie wołu.