KONSTRUKCJE ELEMENTY MATERIAA
Y
Technologia
betonów architektonicznych
Dr inż. Przemysław Stawiarski, Stawiarski Management
1. Wprowadzenie
Czy pojawiajÄ…ce siÄ™ wypowiedzi,
że elewacje betonowe są dziś
znacznie mniej popularne jest
prawdziwe? Czy po etapie budow-
nictwa betonowego  wielkiej płyty
z lat 60., 70. i 80. odwrócono się
od złych doświadczeń i wspomnień,
wynikających z niskiej jakości
i wykonawstwa? Czy musi być
prawdziwe stwierdzenie, że budow-
nictwo betonowe to niska kultura
techniczna?
Technologia betonu końca XX
Fot. 2. Element fasady wykonany
i poczÄ…tku XXI wieku zaprzecza
Fot. 1. Beton architektoniczny z betonu architektonicznego o gładkiej
zdecydowanie tym twierdzeniom.
powierzchni
Obecne technologie przy właści-
wym wykonawstwie pozwalają kon- takie kształtowanie powierzchni, ną, nadawaną przez zastosowanie
struować trwałe i wysokiej jakoś- aby zbędne lub zminimalizowane bądz
odpowiednich matryc, bÄ…dz

ci betony. Technologia ta otwiera były dalsze zabiegi wykończenio- właściwego formowania lub zabie-
nowe możliwości w kształtowaniu we. gów technologicznych.
form budowli i pełnym wykorzy- Struktura betonu architektoniczne- Beton architektoniczny to nie pro-
staniu właściwości tworzywa kon- go to zarówno idealnie gładkie dukt ostatnich lat. Można w reali-
strukcyjnego jakim jest beton. powierzchnie, ale także powierzch- zacjach nawet XIX wieku dopa-
Obserwuje się to także na przykła- nie z widoczną warstwą struktural- trzyć się wykorzystania tworzywa
dzie architektury betonowej, archi-
tektury betonu elewacyjnego, czyli
betonu architektonicznego.
2. Definicja
Beton architektoniczny, nazywa-
ny także strukturalnym, fasado-
wym czy elewacyjnym jest jednym
z rodzajów betonu, który jest wyko-
rzystywany do konstruowania ele-
mentów monolitycznych, jak rów-
nież elementów prefabrykowanych
takich jak płyty elewacyjne czy ele-
menty architektoniczne (fot. 1).
Pełni przede wszystkim funkcję
Fot. 3. Fragment struktury betonu Fot. 4. Fragment struktury betonu
dekoracyjną. Ukształtowany ele- architektonicznego z wykorzystaniem architektonicznego z wykorzystaniem
ment betonowy, z zastosowaniem matryc stylizowanych na deski matryc stylizowanych na deski
z drewna z drewna
właściwej technologii umożliwia
22
PRZEGL
D BUDOWLANY 6/2007
A R T Y K U A
Y P R O B L E M O W E
KONSTRUKCJE ELEMENTY MATERIAA
Y
cementowego do konstruowa- technologiczno-organizacyjnych czem technologicznym i zbliżo-
nia różnorodnych wizji architek- w zakresie: nymi warunkami wykonywania
tów. Beton ten, jak również więk- 1. technologii składników mie- i dojrzewania wyrobów. Niemniej,
szość obecnie konstruowanych, szanki betonowej, dobra znajomość reguł techno-
gwarantuje spełnienie wymogów 2. technologii produkcji mieszanki logii betonu architektonicznego
wytrzymałościowych i trwałościo- betonowej, pozwala na uzyskanie bardzo
wych, szczególnie związanych 3. technologii transportu mieszan- dobrych rezultatów także w warun-
z koniecznością uzyskania odpor- ki betonowej na miejsce zabudo- kach wznoszenia konstrukcji
ności na oddziaływanie środo- wania, i elementów monolitycznych,
wiska naturalnego, a zwłaszcza 4. technologii przygotowania powstających na placach budów.
oporu na wilgoć. Z uwagi na swoją deskowań,
funkcję dekoracyjną, betony struk- 5. technologii układania w miejscu 3.1. Technologia składników
turalne znajdują często swoje zabudowania, mieszanki betonowej
zastosowanie na zewnętrznych 6. technologii zabiegów pielęgna- Technologia składników mieszanki
elementach budowli, poddanych cyjnych. betonowej powinna określać para-
wpływom atmosferycznym (fot. 2). metry wejściowe, z których zostanie
Uzyskanie pożądanych efektów wykonana mieszanka betonowa.
Obciążony nieustannym działa- wizualnych betonu architektonicz- Należy zauważyć, że każda zmia-
niom wody i związków chemicz- nego, a połączonych także z tym, na surowców może mieć wpływ
nych w niej zawartych, słońca co niewidoczne w pierwszej chwi- na efekt końcowy, np. kolor i struk-
i wahaniom temperatury, beton ten li dla oka, czyli jakością betonu turę betonu. Mając to na uwadze
powinien spełnić ważną funkcję jest wciąż przedsięwzięciem należy zapewniać dostawy jed-
wodoszczelności. Odpowiednia trudnym, które wymaga spełnie- norodnych składników mieszanki
konstrukcja mieszanki betonowej nia wymienionych uwarunkowań betonowej przez cały okres zabu-
zapobiega wnikaniu wód opado- technologiczno-organizacyjnych. dowywania. Na szczególną uwagę
wych do wnętrza elementów beto- Szczególnie technologia wyko- zasługuje rodzaj i jakość cemen-
nowych, a tym samym krystaliza- nania elementów monolitycznych tu, jakość kruszyw i krzywa uziar-
cji produktów w wyniku wnikania na budowach wymaga ścisłego nienia budowana na podstawie
wody i wilgoci. kierowania się pewnymi zabiegami zmieszania różnych frakcji kruszyw
Postęp jaki dokonał się w dziedzi- technologicznymi, o których napi- oraz zastosowanie domieszek che-
nie technologii betonu i deskowań sano w dalszej części artykułu. micznych i dodatków modyfikują-
(form), a zwłaszcza wprowadzenia Beton architektoniczny, czy ele- cych matrycę cementową.
matryc strukturalnych, przyczynił menty z niego wykonane wciąż Rodzaj i jakość cementu w istotny
się do bardziej powszechnego sto- jest łatwiej uzyskać w zakresie sposób wpływa na efekt wykona-
sowania betonów strukturalnych jednorodności w warunkach pre- nego betonu architektonicznego.
(fot. 3 i 4). fabrykacji w wytwórniach, które Zauważa się, że np. zastosowa-
dysponują właściwym zaple- nie właściwych cementów pozwa-
3. Technologia
Betonom strukturalnym stawia
siÄ™ przede wszystkim wymagania
architektoniczne, dotyczÄ…ce efek-
tu wykonania elementów betono-
wych, ich powierzchni. MogÄ… one
spełniać zarówno wymagania doty-
czące jednorodności, np. barwy,
faktury, jak również sposobu wyko-
nania (fot. 3, 4, 5).
Wymagania te są określane
przez projektantów, architektów
w dokumentacji technicznej obiek-
Fot. 5. Struktura powierzchni beto- Fot. 6. Fragment struktura powierz-
tu. Na podstawie tych dyspozycji,
nu architektonicznego, wykonanego chni betonu architektonicznego, wy-
buduje siÄ™ indywidualny projekt
w deskowaniach inwentaryzowanych, konanego w deskowaniach inwenta-
technologii wykonania betonu
wyłożonych gładkimi płytami lami- ryzowanych, wyłożonych gładkimi
architektonicznego. Projekt ten
nowanymi płytami laminowanymi z wstawkami
obejmuje kilka uwarunkowań
23
PRZEGL
D BUDOWLANY 6/2007
A R T Y K U A
Y P R O B L E M O W E
KONSTRUKCJE ELEMENTY MATERIAA
Y
drobnych, tj. poniżej 0,125 mm,
stosować większą ilość cementu
o niższej wytrzymałości na ściska-
nie, aniżeli mniejszą ilość cementu
o wyższej wytrzymałości na ści-
skanie.
W zależności od projektowanej
struktury powierzchni dojrzałego
betonu, uzależnia się stosowa-
nie określonego dopuszczalnego
uziarnienia kruszyw. Do powierz-
chni, które z założenia powinny
być gładkie, stosuje się kruszywa
o frakcjach 8 16 mm (fot. 5 i 6).
Fot. 7. Fragment powierzchni betonu architektonicznego z widocznym odcięciem
Istotna jest zawartość frakcji poni-
barwy, wynikającym z dostawy mieszanki betonowej o różnych parametrach,
żej 0,125 mm, która ma za zadanie
w tym przypadku konsystencji mieszanki betonowej. Badania konsystencji
doszczelnić strukturę betonu, jak
wykazały, że rozpływ stożka wyniósł 3 cm więcej niż podczas dostawy
również skonstruować mieszan-
poprzedniej partii
kę o właściwej urabialności. Dla
powierzchni innych niż gładkie mo-
gą być stosowane innego rodzaju
kruszywa, zarówno otoczakowe, jak
i Å‚amane (fot 3 i 4). Przed rozpo-
częciem projektowania mieszan-
ki betonowej komponuje siÄ™ stos
okruchowy mieszaniny kruszyw,
w celu uzyskania maksymalnej
szczelności stosu okruchowego.
Ponadto w przypadku zastosowań
betonów architektonicznych zbro-
jonych, należy przestrzegać, aby
maksymalna wielkość kruszywa
była mniejsza niż minimalna gru-
bość otuliny zbrojenia. Szczególnie
Fot. 8. Struktura betonu architektonicznego z widoczną siecią pęknięć
ma to zastosowanie w przypadku
skurczowych, spowodowanych brakiem właściwej pielęgnacji (utrzymaniem
betonów gęsto zbrojonych, gdzie
właściwych warunków cieplno-wilgotnościowych)
zaleca się wielkości kruszyw zde-
cydowanie zmniejszyć.
la na uzyskanie barwy dojrzałego deskowania. Odporność na siar- W celu nadania koloru powierzch-
betonu (jasnej lub ciemnej), jak czany w przypadku betonów ele- ni betonu, stosuje się kruszywa
również pozwala uzyskać jedno- wacyjnych, pozwala na zauważe- o odpowiedniej barwie lub stosuje
rodność barwy (fot. 7). nie kolejnej cechy zastosowania się barwniki koloryzujące.
cementów hutniczych, szczegól- Do mieszanek betonów struktural-
Cementy hutnicze pozwalają, nie tych betonów, które narażo- nych stosuje się ponad wspomnia-
z uwagi na wolniejszy proces ne są na bezpośrednie oddzia- ne barwniki, dodatki i domieszki
dojrzewania i wydzielane ciepło ływanie środowiska naturalnego, chemiczne, modyfikujące matry-
hydratacji, na ograniczenie lub zwłaszcza w rejonie centrów miast cę cementową. Głównym celem
wyeliminowanie rys skurczowych (fot. 8). przedmiotowych modyfikacji jest
(fot. 8). Często zamiast dodatków, np. obniżenie wskaz
nika wodnospo-
Z uwagi jednak na wolniejszy pro- w postaci mikrokrzemionki czy iwowego, w celu uzyskania więk-
ces dojrzewania, a tym samym popiołów lotnych, stosuje się zwięk- szej trwałości i wytrzymałości koń-
uzyskania odpowiedniej wytrzy- szoną ilość cementów w odnie- cowej na ściskanie, a w dalszej
małości, umożliwiającej rozsza- sieniu do 1 m3 mieszanki, które kolejności upłynnienie mieszanki
lowanie elementów betonowych, nieprzereagowane, przyjmują fun- betonowej do postaci konsystencji
wymaga dłuższego czasu utrzy- kcję wypełniaczy. Technolodzy- ciekłej. Jest to ułatwienie w ukła-
mania mieszanki w deskowaniu, projektanci zalecajÄ…, aby ze wzglÄ™- daniu mieszanki betonowej, szcze-
co np. podraża koszty wynajmu du na wymaganą dużą ilość frakcji gólnie w deskowaniach o wzo-
24
PRZEGL
D BUDOWLANY 6/2007
A R T Y K U A
Y P R O B L E M O W E
KONSTRUKCJE ELEMENTY MATERIAA
Y
rzystych powierzchniach. Dodatki itp., pozwoliły na skonstruowa- nym. Czynnik ten jest niezmier-
mineralne w postaci popiołów lot- nie nowej grupy betonów  beto- nie istotny dla uzyskania jednolitej
nych czy żużla wielkopiecowego- nów samozagęszczalnych (SCC). i powtarzalnej struktury materiału.
stosowane są także, szczególnie Są to betony silnie upłynnione, W celu skrócenia czasu transportu
do betonów architektonicznych, w których zawartość powietrza jest mieszanki betonowej na miejsce
na bazie betonów samozagęsz- zminimalizowana, uzależniona jed- jej zabudowania, należy skorzystać
czalnych (SCC). nak od ich sposobu układania. z usług właściwych węzłów beto-
Rozwój technologii betonu w ostat- Mieszanki betonów SCC umożli- niarskich, zlokalizowanych najbli-
nich latach, zwłaszcza w dziedzinie wiają wypełnienie wszystkich prze- żej miejsca zabudowy. Zaleca się
domieszek chemicznych plastyfika- strzeni określonych wzorem desko- przeprowadzanie empirycznych
torów i superplastyfikatorów, umoż- wania, bez konieczności zabiegów betonowań na próbnikach lub
liwił uzyskiwanie obniżenia wskaz
- zagęszczania. mniej odpowiedzialnych i widocz-
nika wodnospoiwowego do war- Technologia składników betonów nych elementach budynków
tości nawet 0,22, szczególnie dla architektonicznych wymaga, aby i budowli, w celu oceny estetyki
betonów wysokowartościowych skład mieszanki betonowej był i struktury uzyskiwanych efektów
(HPC) (badania własne autora maksymalnie jednorodny (nie- betonowania.
[11, 12]). Przy tak niskich warto- zmienny). W tym celu, oprócz tech-
ściach przedmiotowego wskaz
ni- nologii produkcji takich mieszanek, 3.3. Technologia transportu mie-
ka, w celu możliwości transporto- należy zwrócić szczególną uwagę szanki betonowej na miejsce
walności, jak i układania mieszanki na stosowanie jednego rodzaju zabudowania
betonowej stosuje się wymienione cementu, jak również na to, aby Właściwie wykonaną, jednorodną
plastyfikatory lub superplastyfika- zapewnić dostawy kruszyw z jed- mieszankę betonową umieszcza
tory, których zadaniem jest upłyn- nego złoża. się w wozach transportujących
nienie i w zakresie zaleceń dozo- (betonowozach), które transpor-
wania składników, regulacja kon- 3.2. Technologia produkcji mie- tują ją na miejsce zabudowania.
systencji mieszanki. szanki betonowej Pojazdy te powinny mieć dokład-
Zwiększenie urabialności mie- Beton architektoniczny (struktu- nie wyczyszczone zbiorniki i rynny
szanek betonowych przy niskich ralny) wymaga dużej dokładności spustowe z pozostałości poprzed-
wskaz
nikach wodnospoiwowych, dozowania, powtarzalności skład- niej mieszanki betonowej, zapraw
jak również zminimalizowanie wo- ników w celu uzyskania jednorod- i wyschniętego mleczka cemen-
dy do wartości niezbędnej do pro- ności mieszanek. Podobnej powta- towego. Zabiegi te nie odbiega-
cesu wiązania, prowadzi do zmniej- rzalności wymaga się od procesu ją od przygotowań do transportu
szenia ryzyka wydzielania się wody mieszania, dozowania składników. innych mieszanek betonowych,
z ułożonej w deskowaniach mie- Dotyczy to szczególnie utrzymy- jednak pożądana jest duża dokład-
szanki betonowej. Szczególnie wania na zbliżonym poziomie ność. W trakcie transportu drogo-
w przypadku wykorzystania powyż- wskaz
nika wodnospoiwowego, wego, w celu zapobieżenia segre-
szych mieszanek do konstrukcji gdzie dopuszczalne są wahania gacji składników mieszanki, należy
betonów architektonicznych o gład- na poziomie 0,01 0,02, uwzględ- prowadzić mieszanie składników
kich powierzchniach wykończenio- niające wilgotność kruszyw, utrzy- mieszanki. Transport mieszanki
wych, pociąga to za sobą ogra- manie stałej konsystencji i czasu betonowej betonowozem powinien
niczenie powstawania zacieków, mieszania. odbywać się według wymogów
spowodowanych wydostawaniem Brak dbałości o precyzję powyż- technologicznych, a więc w czasie,
się wody zarobowej z mieszanki, szej technologii prowadzić może w którym możliwe jest układanie
jak również zmniejszenie porowa- do zmian zarówno uzyskanych mieszanki betonowej, przed che-
tości dojrzałego betonu. W techno- parametrów wytrzymałościowych, micznym rozpoczęciem procesu
logii betonów architektonicznych jak również zmian dostrzegalnych wiązania cementu. Dane dotyczą-
pożądane jest utrzymanie wskaz
ni- w postaci zabarwienia, różnicy ce chemicznego rozpoczęcia pro-
ka wodnospiwowego na poziomie odcieni itp. (fot. 7). cesu wiązania cementu są dostęp-
poniżej 0,5. Mieszankę betonową dla beto- ne w materiałach informacyjnych
Wspomniany rozwój technologii nów architektonicznych powinno dostawców cementu. Czas ten
betonów, skoncentrowanej na się wykonywać na takich węzłach średnio można określić na około
plastyfikatorach i superplastyfika- betoniarskich, które zapewniają 90 min. Niedopuszczalne jest
torach, jak również koncentracja powtarzalność dozowania skład- zmienianie konsystencji mieszanki
na stosach kruszynowych ze zwięk- ników mieszanki betonowej, tj. betonowej w wozie transportują-
szoną frakcją poniżej 0,125 mm cementu, kruszyw, wody, domie- cym, poprzez dodawanie wody,
oraz dodatkach w postaci pyłów szek i dodatków, a więc dysponują poza ilością przewidzianą w recep-
krzedmionowych, popiołów lotnych odpowiednim zapleczem technicz- turze. Takie działania mają czę-
25
PRZEGL
D BUDOWLANY 6/2007
A R T Y K U A
Y P R O B L E M O W E
KONSTRUKCJE ELEMENTY MATERIAA
Y
sto miejsce w przypadku betonów
zwykłych. Doprowadza to do zmia-
ny parametrów wejściowych, a tym
samym zwiÄ…zane jest ze zmianÄ…
parametrów oczekiwanych, często
w kierunku ich pogorszenia wytrzy-
małościowego i trwałościowego.
W przypadku transportu w pod-
wyższonych temperaturach (30°C),
jak również temperaturach obni-
żonych (poniżej 5°C) stosuje siÄ™
odpowiednie domieszki i dodatki
chemiczne. Ich rodzaj i ilość dobie-
rana jest indywidualnie przez tech-
nologa. Najlepsze jednak efekty
betonowania uzyskuje siÄ™ w okre-
ślonym powyżej zakresie tempera-
tur. Zapewnia to bowiem prawidło-
wy przebieg hydratacji cementu.
Fot. 9. Zastosowanie niesprawnych deskowań do wykonania betonu
Samochód transportujący powi- architektonicznego. Widoczne odbicia elementów, które są niepożądane dla
nien posiadać regulację obrotów
uzyskania jednolitej gładkiej powierzchni
beczki transportującej, umoż-
liwiającej kontrolę nad podawa- nych producentów. Dla betonów cementowego, które po jego utwar-
niem mieszanki do deskowania. architektonicznych, gdzie pożąda- dzeniu należy usunąć. Wymagana
W przypadku betonowania ciągłe- ny jest efekt gładkości, stosuje jednorodność w przypadku skład-
go rozbudowanych elementów lub się deskowania inwentaryzowane, ników mieszanki jest także pożą-
elementów wielkogabarytowych, z blatami stalowymi, a najczęściej dana w przypadku deskowań.
należy tak zapewnić dostawy mie- ze sklejki laminowanej nienasią- Należy bowiem stosować jedno-
szanki betonowej, aby przerwy kliwej, która nie powoduje pod- rodne deskowania. Nie należy jed-
pomiędzy poszczególnymi dosta- ciągania mleczka cementowego nocześnie łączyć nowych i starych
wami były jak najkrótsze. W trak- z mieszanki betonowej. Stosowane deskowań, ze względu na ich różny
cie doświadczeń zaobserwowano, moduły i punkty stężeń powinny wpływ na strukturę i barwę beto-
że wydłużenie tego czasu powyżej zapewniać uzyskanie zaprojekto- nu. Przed każdym nowym monta-
15 min. powoduje wyraz
nie widocz- wanej faktury i rozwiązania. żem deskowań, ich powierzchnia
ne odcięcia na powierzchni beto- Deskowania do betonów architek- powinna być dokładnie skontro-
nu, wskazujÄ…ce na przerwy tech- tonicznych wymagajÄ… odpowied- lowana i oczyszczona z resztek
nologiczne (fot. 7). W przypadku niej szczelności, która ma zapo- zapraw, mleczka cementowego,
dłuższych czasów dostaw należy biec wyciekaniu mleczka cemento- z zacieków. Z uwagi na fakt,
rozważyć możliwość zakończenia wego z mieszanki betonowej, że powierzchnia betonu architek-
układania mieszanki w miejscach, jak również wszelkie niepożąda- tonicznego kształtowana jest przez
które nie powodują widocznych ne migracje mieszanki betono- powierzchnię formy, deskowa-
wizualnych odcięć, chyba że pro- wej w deskowaniu lub poza nim. nia, szczególnej uwagi wymagają
jekt architektoniczny taką natural- Jakakolwiek wzorzystość desko- środki antyadhezyjne. Odgrywają
ność akceptuje. wań powoduje trudności z odpo- one decydującą rolę w uzyski-
wietrzaniem układanej mieszanki waniu jednorodnej i zamkniętej
3.4. Technologia przygotowania betonowej, w wyniku czego mogą powierzchni. Ich użycie nie może
deskowań się tworzyć po rozszalowaniu lokal- powodować zabrudzeń lub prze-
Beton strukturalny wymaga zasto- ne pustki powietrzne. Do betonów barwień powierzchni elementu oraz
sowania wysokiej jakości desko- architektonicznych należy stoso- powinno umożliwić odpowietrzanie
wań lub deskowań specjalistycz- wać deskowania najlepiej nowe lub mieszanki betonowej wzdłuż ścian
nych. Obecnie do dyspozycji pro- właściwie pielęgnowane. Na efekt deskowania. Preparat antyadhe-
jektantów i wykonawców jest wiele końcowy i wygląd powierzchni zyjny nanosi się w minimalnej ilo-
różnorodnych form z zastosowa- ma wpływ częstotliwość używania ści (filtr). Przed doborem rodzaju
niem wzorów, faktur, które nadaje deskowań i dbałość o nie (fot. 9). preparatu empirycznie sprawdza
się powierzchni betonu (fot. 3, 4 Nowe deskowania wykonane się jego wpływ na tworzenie porów
i 6). Tego typu deskowania są pro- z drewna należy sztucznie posta- na powierzchni betonu oraz jego
dukowane przez wyspecjalizowa- rzyć poprzez naniesienie mleczka wpływ na kolor i jednolitość (brak
26
PRZEGL
D BUDOWLANY 6/2007
A R T Y K U A
Y P R O B L E M O W E
KONSTRUKCJE ELEMENTY MATERIAA
Y
plam) warstw wierzchnich betonu. częściej za pomocą pojemników się do kolejnego etapu techno-
Preparaty antyadhezyjne umożli- do transportu mieszanki betono- logicznego  zabiegów pielęgna-
wiajÄ… Å‚atwiejszy proces rozszalowy- wej lub pomp do betonu. Podajnik cyjnych.
wania, nie powodujący uszkodze- mieszanki betonowej powinien być
nia zarówno deskowań, jak rów- sprawny technicznie, dokładnie 3.6. Technologia zabiegów pie-
nież warstw wierzchnich betonu. wyczyszczony, bez zacieków, resz- lęgnacyjnych
Z preparatów tych, po odparowaniu tek zapraw, mleczka cementowego Technologia betonów definiuje
związków rozpuszczalnych zawar- itp. (fot. 9), z możliwością regulacji pielęgnację betonu jako zabiegi,
tych w środkach antyadhezyjnych szybkości podawania mieszanki które są podejmowane od chwi-
na powierzchni powstaje cienka, poprzez lej. li ułożenia mieszanki betonowej,
równomierna warstwa oddzielają- W obydwu przypadkach nale- jej zagęszczenia, mające na celu
ca, dzięki czemu unika się tworze- ży bezwzględnie zadbać, aby zapewnienie prawidłowego prze-
nia plam na betonie spowodowa- mieszankę betonową podawać biegu procesu hydratacji cementu
nych nadmiarem środka antyadhe- do szalunków z wysokości mak- i uzyskanie w określonym czasie
zyjnego. Jeżeli faktura powierzchni symalnie 10 20 cm nad lustrem właściwości wytrzymałościowych
betonu jest zaprojektowana jako układanej mieszanki betonowej, i trwałościowych betonu. Pielę-
kruszywowa, mieszanka betonowa najlepiej po rynnie spustowej, eli- gnacja dojrzewajÄ…cej mieszan-
jest oddzielana od formy domiesz- minujÄ…c efekt pienienia. Podawanie ki betonowej oraz wczesnych
ką opóz
niającą wiązanie cemen- z wyższych wysokości powodu- faz betonu obejmuje utrzymanie
tu, która również nanoszona jest je, w przypadku mieszanek che- odpowiednich warunków cieplno-
na deskowanie. Efekt działania tak micznie upłynnionych, możliwość wilgotnościowych oraz zapobie-
przygotowanych deskowań unie- segregacji składników mieszanki, ganie oddziaływaniu szkodliwych
możliwa wiązanie przypowierzch- jak również wystąpienie pustek i niekorzystnych czynników, jak
niowej warstwy betonu. Po roz- powietrznych pieniÄ…cej siÄ™ w chwili np. czynniki atmosferyczne. Wed-
szalowaniu, w wyniku usunięcia podawania mieszanki. Układanie ług wytycznych ITB, okres pielę-
niezwiązanego lub słabo związa- mieszanki powinno przebiegać gnacji betonu uzależnia się od
nej warstwy zaczynu eksponuje w sposób ciągły, z prędkością rodzaju cementu, na bazie któ-
się kruszywo będące składnikiem układania uzależnioną od betono- rego skonstruowano mieszankę
mieszanki betonowej. wanego elementu. betonową. Według tych wytycz-
Mieszankę betonową powinno nych, beton należy pielęgnować,
3.5. Technologia układania układać się w sposób ciągły, a zwłaszcza utrzymywać w odpo-
w miejscu zabudowania jednak warstwowo, do wysoko- wiednich warunkach cieplno-wil-
Po dostarczeniu mieszanki betono- ści około 50 cm każda, po czym gotnościowych przez okres 7 dni
wej na miejsce zabudowania, zale- należy taką warstwę zawibrować dla betonów na bazie cementów
ca się każdorazowo pobierać prób- wibratorami wgłębnymi punk- portlandzkich (CEM I) i 14 dni
ki w celu sprawdzenia jednolitości towo, w odległościach równych na bazie cementów hutniczych
konsystencji dostarczanych mie- podwójnej odległości skuteczno- i innych (CEM II, CEM III, CEM IV).
szanek betonowych, jak również ści wibratora. Wibrator należy uło- Po zakończeniu układania mie-
wzrokowej oceny barwy (jednorod- żyć do wysokości dolnej części szanki betonowej zaleca się przy-
ności) mieszanki z poszczególnych ułożonej i niezawibrowanej war- krycie powierzchni elementu beto-
dostaw (fot. 7). Podczas wzno- stwy. Następnie włączywszy go, nowego lekkimi osłonami wodosz-
szenia konstrukcji betonowych należy podnosić go do góry, tak czelnymi, które mają zapobiec
betonu architektonicznego, należy aby po 5 6 s został wyciągnięty szybkiemu odparowaniu wody
bezwzględnie przestrzegać zasa- z mieszanki o wysokości warstwy z betonu i chronić go przed czyn-
dy ciągłości betonowania. Zaleca 40 50 cm. Dodatkowo zaleca się nikami atmosferycznymi (wodą
się, aby przerwy pomiędzy kolej- przyłożenie wibratora wgłębnego opadową). Przykrycie takie reali-
nymi dostawami mieszanki wyno- do ścian zewnętrznych deskowa- zuje się przy użyciu mat jutowych,
siły około 15 min. Najlepsze efek- nia i zawibrowanie każdej sekcji przykrytych dodatkowo folią lub
ty uzyskuje się w temperaturach deskowania przez około 5 s. Takie innymi materiałami wodoszczelny-
betonowania pomiÄ™dzy 5 30°C. dziaÅ‚anie ma dodatkowo poprawić mi. Należy pamiÄ™tać, aby zapew-
Na wyniki mają także wpływ inne proces odpowietrzenia układanej nić jednakowe warunki dojrzewa-
czynniki takie jak nasłonecznienie, mieszanki betonowej, zapobiega- nia i pielęgnacji betonu wszystkim
wiatr i jego siła, opady atmosfe- jąc powstawaniu pustek, pęche- elementom z niego wykonanym.
ryczne itp. rzy i raków powierzchniowych. Różny sposób pielęgnacji może
Transport mieszanki betonowej Po ułożeniu mieszanki betonowej przyczynić się do różnego stopie-
z wozu transportowego do miej- w całej uprzednio przygotowanej nia hydratacji cementu, a w kon-
sca zabudowania odbywa się naj- formie (deskowaniu), przystępuje sekwencji  również efektów doj-
27
PRZEGL
D BUDOWLANY 6/2007
A R T Y K U A
Y P R O B L E M O W E
KONSTRUKCJE ELEMENTY MATERIAA
Y
Fot. 10. Beton architektoniczny, z powierzchnią poddaną Fot. 11. Beton architektoniczny, z powierzchnią gładką,
procesowi piaskowania uzyskaną bezpośrednio z form
rzewania, np. wystąpienia różnic metod piaskowania (fot. 10, 11), a zwłaszcza tych reprezentacyj-
w barwie elementów betonu (fot. płukania, polerowania, szlifowania, nych (fot. 12).
7 i 8). wytrawiania itp. to elementy kształ-
towania nowej wizji betonu. Uzyskanie betonu architektonicz-
4. Zastosowanie nego wciąż jednak pociąga za sobą
Beton architektoniczny spoty- konieczność zastosowania odpo-
Betony architektoniczne (fasado- kany jest jako element lub cała wiedniej dyscypliny i technologii
we, strukturalne) coraz częściej konstrukcja ścian wewnętrznych wykonywania prac.
znajdują zastosowanie nie tylko i zewnętrznych, słupów, łuków, W technologii betonów można
w elementach konstrukcyjnych, schodów. Z uwagi na plastyczność zauważyć, że beton stał się mate-
ale także w kształtowaniu estetyki i różnorodność form i kształtów riałem wszechstronnym, skon-
i wykończenia. Możliwości zasto- w konstrukcji budynku, umożliwia struowanym zarówno do kształ-
sowań takich betonów są bardzo tworzenie skomplikowanych brył towania nowoczesnych i wyma-
duże. Z uwagi na to, że elementom geometrycznych. gających inżynierskich konstruk-
prefabrykowanym z betonu archi- cji betonowych, monolitycznych
tektonicznego można nadać nie- 5. Podsumowanie i prefabrykowanych, jak również
mal dowolny kształt, fakturę, kolor, do konstrukcji wysublimowanych
często znajdują zastosowanie właś- Projektanci wciąż zauważają i pod- form architektonicznych czy imita-
nie jako elementy architektonicz- kreślają szlachetność powierzchni cji kamienia.
ne lub małe elementy architektu- betonowych. Z uwagi na swoją
ry. Plastyczność betonu umożliwia plastyczność, beton pozwala uzy- BIBLIOGRAFIA
[1] Hewlett P., Przyszłość betonu  istotne
jego ciągłą obróbkę i doskonalenie skiwać kształty i faktury zaprojek-
trendy i zmiany.  Dni betonu. Tradycja
powierzchni z niego wykonanych. towane przez architektów. Coraz
i nowoczesność , Wisła 11 13 paz
dziernika
Stosowanie deskowań, form o zróż- częściej pojawiające się zastoso-
2004, Polski Cement, Kraków 2004
nicowanej fakturze, np. desek, muru wania betonów architektonicznych
[2] Hodor K., Betony w kształtowaniu
kamiennego umożliwia rozwój wzbogacają sposoby wykończe- wodnych elementów ogrodowych
i krajobrazowych.  Dni betonu. Tradycja
zastosowań betonów. Stosowanie nia wielu obiektów budowlanych,
28
PRZEGL
D BUDOWLANY 6/2007
A R T Y K U A
Y P R O B L E M O W E
KONSTRUKCJE ELEMENTY MATERIAA
Y
i nowoczesność , Wisła 11 13 paz
dziernika 2004, Polski Cement,
Kraków 2000
[3] Hansen T. B., Thrysoe J., Stasiak T., Właściwości i zastosowania
betonu na bazie białego cementu.  Dni betonu. Tradycja
i nowoczesność , Wisła 11 13 paz
dziernika 2004., Polski Cement,
Kraków 2004
[4] Jamroży, Z., Beton i jego technologie. Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa 2005
[5] Loegler R., Betonowe oblicze architektury.  Beton na progu
nowego milenium , Kraków 9 10 listopada 2000, Polski Cement,
Kraków 2000
[6] Neville, A., Właściwości betonu, Polski Cement, Kraków 2000
[7] Neville, A., Brookes, J., Concrete technology, Longmann Scientific
& Technical, 1993
[8] PN-EN 206-1: 2003 Beton Część 1: Wymagania, właściwości,
produkcja i zgodność
[9] PN-EN 934-2:2-2 Domieszki do betonu, zaprawy i zaczynu Część
2: Domieszki do betonu, definicje, wymagania, zgodność, znakowanie
i etykietowanie
[10] Pogan, K., Nowe upłynniacze  nowe możliwości w technologii
betonu, Przegląd Budowlany, lipiec-sierpień 2000
[11] Stawiarski P., Różnice modelowe między betonami zwykłymi
a wysokowartościowymi, Przegląd Budowlany nr 3/2001
[12] Ślusarek J., Stawiarski P., Wpływ dodatków chemicznych
i domieszek mineralnych na wybrane właściwości mechaniczne
betonów. Inżynieria i Budownictwo nr 3/2000
[13] Wytyczne wykonywania robót budowlanomontażonych w okresie
obniżonych temperatur. Instrukcja ITB 282, Warszawa 1988
Fot. 12. Fragment elewacji wykonany z betonu
architektonicznego
29
PRZEGL
D BUDOWLANY 6/2007
A R T Y K U A
Y P R O B L E M O W E