Czas. Stomatol., 2009, 62, 9, 701-710
© 2009 Polish Dental Society
http://www.czas.stomat.net
Efektywność kliniczna pasty Sensitive Pro-Relief
w znoszeniu nadwrażliwości zębiny
Clinical efficacy of Sensitive Pro-Relief paste in dentin
hypersensitivity reduction
Urszula Kaczmarek, Katarzyna Jankowska
Z Katedry i Zakładu Stomatologii Zachowawczej i Stomatologii Dziecięcej Akademii Medycznej we
Wrocławiu
Kierownik: prof. dr hab. U. Kaczmarek
Summary Streszczenie
Introduction: Dentin hypersensitivity affects ca. Wprowadzenie: Nadwrażliwość zębiny występuje
45% of the global adult population, therefore, new u około 45% dorosłej populacji na świecie, dlatego
desensitising agents are being sought to eliminate też poszukuje się nowych środków eliminujących na-
painful sensations immediately and permanently. tychmiastowo i trwale dolegliwości bólowe.
Aim of the study: To evaluate clinical efficacy of a Cel pracy: ocena skuteczności klinicznej nowej pa-
new desensitizing paste in dentin hypersensitivity sty desensytyzacyjnej w znoszeniu nadwrażliwości
reduction. zębiny.
Material and methods: The study comprised 183 Materiał i metody: badaniem objęto 183 zęby z
teeth with dentin hypersensitivity diagnosed on the nadwrażliwością zębiny zdiagnozowaną na podsta-
basis of patient interview and clinical examination. wie wywiadu i badania klinicznego. W wywiadzie
Dental history included questions on the type of uwzględniono rodzaj bodz
ców indukujących ból zę-
stimuli inducing dentinal pain and its severity. The binowy i jego nasilenie. Klinicznie oceniano przy-
cause of dentin exposure was estimated clinically. czynę odsłonięcia zębiny. Za pomocą bodz
ca dotyko-
Dentinal pain was induced with the use of tactile wego (tępy zgłębnik) i dehydratacyjnego (strumień
(blunt probe) and dehydrative stimuli (air blast), the powietrza z dmuchawki) indukowano ból zębinowy,
severity of which was evaluated by the VAS score. którego intensywność oceniano wg skali VAS. Pastę
The Sensitive Pro-Relief paste was applied by means Sensitive Pro-Relief aplikowano rotacyjnie. Odpo-
of a rotary instrument. The dentin response to the wiedz
zębiny na bodz
ce oceniano 4-krotnie przed i
stimuli was evaluated four times before (A) and after po zastosowaniu pasty w badaniu wstępnym oraz po
(B) the paste application at the baseline (study I) upływie miesiąca.
and after a month (study II). Wyniki: po pierwszej aplikacji pasty odsetek zębów
Results: After the first application of paste the niereagujących bólowo na bodziec dotykowy wyno-
percentage of teeth not responding with pain to sił 38,8%, po drugiej 91,3%), zaś na bodziec dehy-
tactile stimulus was 38.8%, and after the second dratacyjny odpowiednio 16,9% i 75,4%.
application 91.3%. To dehydrative stimulus  16.9% Wnioski: jednokrotne zastosowanie pasty Sensi-
and 75.4%, respectively. tive Pro-Relief spowodowało istotną statystycznie
Conclusions: The single application of Sensitive redukcję nadwrażliwości zębiny utrzymującą się
Pro-Relief paste was statistically significant przez miesiąc. Powtórna aplikacja pasty niemal
in reducing dentin hypersensitivity, which was całkowicie eliminowała dolegliwości bólowe.
maintained for one month. Another paste application
almost totally eliminated painful sensation.
KEYWORDS: HASA
A INDEKSOWE:
dentin hypersensitivity, desensitizing paste, nadwrażliwość zębiny, pasta desensytyzacyjna, le-
treatment, efficacy czenie, efektywność
701
U. Kaczmarek, K. Jankowska Czas. Stomatol.,
Wstęp wykazano, że znajdujący się w kanalikach
płyn tkankowy wycieka na odsłoniętą po-
Zgodnie z definicją zespołu kanadyjskich wierzchnię zębiny, a wrażliwość zębiny za-
ekspertów nadwrażliwość zębiny charaktery- leży od praw włosowatości, ciśnienia hydro-
zuje się krótkim, ostrym bólem powstającym statycznego i osmotycznego oraz szybkości
w odpowiedzi na działanie na odsłoniętą zębi- przepływu płynu kanalikowego. Powstający
nÄ™ nieszkodliwych bodz
ców termicznych, de- w następstwie działania bodz
ców ruch płynu
hydratacyjnych, dotykowych, osmotycznych wewnątrz kanalików zębinowych aktywuje
lub chemicznych, który nie może być przypi- miazgowe mechanoreceptory, co manifestu-
sany innemu defektowi zębów lub chorobie je się bólem. Większość bodz
ców powoduje
[7]. Definicja ta, jak również termin  nad- przepływ płynu w kierunku zewnętrznym (od
wrażliwość zębiny (ang. dentin hypersensiti- miazgi do szkliwa), wyjątek stanowi gorący
vity) nie zaś  wrażliwość zębiny (ang. den- płyn i mocznik (przepływ w kierunku domia-
tin sensitivity) jest powszechnie akceptowa- zgowym) [8].
na. Wynikają z niej określone konsekwencje Badania w skaningowym mikroskopie elek-
dla klinicystów, gdyż opisuje stan kliniczny tronowym (SEM) penetracji barwników wy-
i identyfikuje nadwrażliwość zębiny jako od- kazały w nadwrażliwej, w porównaniu z nie-
rębną jednostkę, której rozpoznanie wymaga wrażliwą zębiną, występowanie większej licz-
diagnostyki różnicowej. Różnicowanie po- by kanalików (8-krotnie) o większej średnicy
winno polegać na wykluczeniu innych defek- (około 2-krotnie) i z otwartymi ujściami ze-
tów zębowych lub chorób, które mogą mani- wnętrznymi, a zatem należy oczekiwać więk-
festować się podobnym bólem zębinowym szego przepływu płynu kanalikowego w nad-
(np. próchnica, pęknięty guzek, pęknięty ząb, wrażliwej zębinie [1, 2]. Jednakże nie zawsze
wrażliwość po wybielaniu, wrażliwość poza- odsłonięta zębina w zębie z żywą miazgą jest
biegowa). wrażliwa.
Ból zębinowy determinujący wrażliwość zę- Zależy to od liczby na jej powierzchni ka-
biny wywołany jest aktywacją włókien nerwo- nalików zębinowych z otwartymi ujściami ze-
wych A-² i A-´ powodujÄ…cÄ… ostry, przemija- wnÄ™trznymi i ich drożnoÅ›ci w kierunku do-
jący i umiejscowiony ból. Stanowi on sygnał miazgowym oraz obecności warstwy mazistej
ostrzegawczy, że wypełnione płynem kanali- i kamienia nazębnego, a także adherencji bia-
ki zębinowe są otwarte, dostępne na działanie łek śliny.
bodz
ców, dyfuzję toksyn bakteryjnych oraz Rozwój nadwrażliwości zębiny jest dwueta-
wnikanie bakterii [8, 18]. powy  najpierw musi dojść do zlokalizowa-
Wrażliwość zębiny usiłują wyjaśnić różne nego odsłonięcia zębiny, a następnie do otwar-
teorie, ale najbardziej udowodnioną jest teo- cia zewnętrznych ujść kanalików zębinowych
ria hydrodynamiczna, której podstawy podał przy zachowanej ich drożności w kierunku do-
już Gysi w 1900 r., a udowodnił częściowo w miazgowym, co inicjuje dolegliwości bólowe
1963 r. Brannström [cyt. wg 8]. Oparta jest pod wpÅ‚ywem nieszkodliwych bodz
ców [3,
ona na tezie, że przemieszczanie się płynu za- 8, 9, 18]. Do odsłonięcia zębiny dochodzi w
wartego w kanalikach zębinowych podrażnia wyniku utraty szkliwa spowodowanej atrycją,
nerwy czuciowe w miazgowym splocie po- abrazjÄ…, erozjÄ… i abfrakcjÄ… lub utraty cementu
dodontoblastycznym. W badaniach in vitro w następstwie chorób przyzębia, albo powsta-
702
2009, 62, 9 Nadwrażliwość zębiny
nia kanałów dyfuzyjnych z powodu utraty sub- Materiał i metody
stancji organicznej w twardych tkankach zęba
po wybielaniu. Badaniem objęto 183 zęby u 11 osób oboj-
Częstość występowania nadwrażliwości zę- ga płci wykazujące różnego stopnia nadwraż-
biny jest zróżnicowana i waha się od 3 do 57% liwość zębiny diagnozowaną na podstawie wy-
u osób dorosłych w zależności od metod dia- wiadu i badania klinicznego. W wywiadzie
gnostycznych  dane z wywiadu, ocena kli- uwzględniono rodzaj bodz
ców indukujących
niczna po indukowaniu bólu przez strumień ból (zimny, ciepły, dotykowy, szczotkowanie,
powietrza z dmuchawki lub bodziec zimny [11, słodki, kwaśny) oraz nasilenie dolegliwości
12, 14, 20, 22, 26, 27]. Przy dokładnym bada- w skali: 1  niewielka, 2  umiarkowana, 3 
niu klinicznym pacjenta frekwencja jest szaco- duża. Wywiad w tym kierunku zbierano dwu-
wana na 15% [11], ale w obszarze przyszyjko- krotnie  w I badaniu (wstępnym) i II (po upły-
wym występuje u 77,5-98,8% osób z choroba- wie miesiąca). W badaniu klinicznym ocenia-
mi przyzębia i wzrasta przejściowo po leczeniu no odsłonięcie zębiny w aspekcie przyczyny
periodontologicznym [6, 29]. Oceniono czÄ™- (erozja, abrazja, abfrakcja, recesja, leczenie
stość występowania nadwrażliwości zębiny w periodontologiczne). Najczęściej za czynnik
skali światowej na podstawie danych z wywia- sprawczy uznano recesję dziąsła (93/183), a
du badając 12 205 osób powyżej 18 roku życia następnie erozję (70/183), abrazję (10/183) i
[15]. Stwierdzono występowanie nadwrażli- abfrakcję (10/183). Zmiany były najczęściej
wości zębiny u 45% badanych, częstsze u ko- umiejscowione na policzkowej powierzchni
biet (48%) niż u mężczyzn (38%), z dolegliwo- zębów w rejonie przyszyjkowym (118/183),
ściami bólowymi określanymi najczęściej jako zaś w pozostałych przypadkach na powierzch-
umiarkowane (43%), przy czym 51% osób de- ni podniebiennej (56/183) i żującej (9/183).
klarujących dolegliwości nigdy nie szukała po- Reakcję bólową odsłoniętej zębiny, za zgodą
mocy u stomatologa. pacjenta, indukowano dotykiem tępego zgłęb-
Leczenie nadwrażliwości zębiny oparte jest nika (bodziec dotykowy) i strumieniem po-
na teorii hydrodynamicznej i sprowadza siÄ™ do wietrza z dmuchawki przez sekundÄ™ (bodziec
przerwania odpowiedzi nerwowej na bodziec dehydratacyjny) czterokrotnie  przed (bada-
bólowy przez miejscowe stosowanie prepa- nie IA) i po zastosowaniu preparatu (badanie
ratów zawierających sole potasu (jony pota- IB) oraz po upływie miesiąca (badanie IIA i
su powodują depolaryzację receptorów ner- IIB) prosząc pacjenta o ocenę nasilenia bólu
wowych i zmniejszają przewodnictwo) oraz w skali VAS (0-10). Obliczono średnie warto-
przez zamknięcie ujść zewnętrznych i światła ści punktów skali oraz dokonano kategoryzacji
otwartych kanalików zębinowych w następ- nasilenia indukowanego bólu wg kryteriów: 0
stwie tworzenia nierozpuszczalnych precypi-  brak bólu, 1-3 punkty  niewielki, 4-6 punk-
tatów [3, 5, 18, 23]. tów  umiarkowany, 7-9 punktów  silny i 10
punktów  bardzo silny ból.
Cel pracy DesentyzacyjnÄ… pastÄ™ polerujÄ…cÄ… Sensitive
Pro-Relief (Colgate) aplikowano na wrażli-
Celem badań była ocena skuteczności kli- wą, odsłoniętą zębinę rotacyjnie na wolnych
nicznej pasty Sensitive Pro-Relief w leczeniu obrotach za pomocÄ… kielicha gumowego 2-
nadwrażliwości zębiny. -krotnie przez 3 sek. Aktywnymi składnikami
703
U. Kaczmarek, K. Jankowska Czas. Stomatol.,
pasty są arginina (8%) i węglan wapnia, a po- (65,6%) po zastosowaniu strumienia powie-
zostałymi uwodniona krzemionka, gliceryna, trza z dmuchawki (tab. 4).
guma celulozowa, sacharynian sodu, dwuwę- Po aplikacji pasty (badanie IB) średnie war-
glan, woda, niebieski barwnik i środek zapa- tości nasilenia bólu uległy istotnemu obniże-
chowy. Pasta przeznaczona jest do profesjo- niu (p<0,001), o 68,5% dla bodz
ca dotykowe-
nalnego stosowania w nadwrażliwości zębi- go i o 64,0% dla bodz
ca dehydratacyjnego.
ny. Konfekcjonowana jest w porcjach o wa- Uzyskana redukcja nie tylko utrzymywała się
dze 2 g. przez miesiąc, ale uległa pewnemu zwiększe-
Uzyskane z badań dane poddano analizie niu; w przypadku bodz
ca dotykowego o 32,6%
statystycznej za pomocÄ… statystyki opisowej, (p<0,001), a dehydratacyjnego o 6,0% (ba-
testu Ç2 i testu t za istotny przyjmujÄ…c poziom danie IB vs IIA) (tab. 3, ryc. 1). Niezależnie
p<0,05. od zastosowanego bodz
ca indukującego ból
wzrosła istotnie liczba zębów ze słabym, a
Wyniki zmniejszyła się liczba zębów z umiarkowa-
nym nasileniem bólu i żaden ząb nie ujawnił
W I badaniu  wyjściowym, większość zę- silnych dolegliwości bólowych. Liczba zębów
bów objętych badaniem wg subiektywnej oce- niereagujących bólowo na bodziec dotykowy
ny pacjentów wykazała umiarkowane nasile- wynosiła (38, 8%), a na bodziec dehydratacyj-
nie dolegliwości bólowych (54,6%), głównie ny (16,9%); tab.4.
wywoływanych bodz
cem zimnym (99,4%), Po upływie miesiąca wykonano kolejne
dotykowym (78,7%) i kwaśnym (63,4%); tab. badanie (badanie II). W opinii pacjentów 34
1 i 2. Przed zastosowaniem pasty desensy- zęby (18,6%) nie wykazywały reakcji bólo-
tyzacyjnej średnie wartości nasilenia bólu w wej na bodz
ce zewnętrzne, 57 (31,1%) ujaw-
skali VAS po zastosowaniu bodz
ca dotyko- niało słabe, a 92 (50,3%) umiarkowane nasi-
wego wynosiły 4,19ą2,11, a bodz
ca dehy- lenie dolegliwości. Stwierdzono statystycznie
dratacyjnego 5,05ą1,94 (badanie IA, tab. 3, istotny (p<0,0000) wzrost liczby zębów z nie-
ryc. 1). Większość zębów niezależnie od ro- wielkimi dolegliwościami bólowymi (tab. 1).
dzaju bodz
ca ujawniała umiarkowane nasi- Zauważono zmniejszenie liczby zębów odpo-
lenie bólu (50,8%) po dotyku zgłębnikiem i wiadających bólowo na działanie rozpatrywa-
T a b e l a 1 . Nasilenie dolegliwości bólowych oceniane przez pacjentów
Nasilenie dolegliwości
brak bólu słabe umiarkowane duże
n/N (%) n/N (%) n/N (%) n/N (%)
Badanie I
0 12/183 * (6,6%) 100/183 (54,6%) 71/183** (38,8%)
Badanie II
34/183 18,6% 57/183* (31,1%) 92/183 (50,3%) 0**
* istotność różnic na poziomie p<0,0000.
704
2009, 62, 9 Nadwrażliwość zębiny
T a b e l a 2 . Rodzaje bodz
ców indukujących dolegliwości bólowe
Rodzaje bodz
ców
zimny ciepły dotykowy szczotkowanie słodki kwaśny
n/N (%) n/N (%) n/N (%) n/N (%) n/N (%) n/N (%)
Badanie I
182/183 95/183** 144/183 49/183** 116/183*
82/183 (44,8%)
(99,4%) (51,9%) (78,7%) (26,8%) (63,4%)
Badanie II
149/183 107/183 40/183 *
3/193** (1,6%) 67/183 (36,6%) 0**
(81,4%) (58,5%) (21,8%)
istotność różnic na poziomie: *p<0,001, ** p<0,0000.
T a b e l a 3 . Średnie wartości nasilenia bólu wg skali VAS w poszczególnych badaniach
Bodziec dotykowy Bodziec dehydratacyjny
xÄ…SD xÄ…SD xÄ…SD xÄ…SD xÄ…SD xÄ…SD xÄ…SD xÄ…SD
Badanie Badanie Badanie Badanie Badanie Badanie Badanie Badanie
IA IB IIA IIB IA IB IIA IIB
4,19Ä…2,11 1,32Ä…1,35 0,89Ä…1,16 0,17Ä…0,59 5,05Ä…1,94 1,82Ä…1,28 1,71Ä…1,45 0,34Ä…0,68
Procent Poziom Procent Poziom
Porównanie Porównanie
zmian istotności zmian istotności
Badanie IA vs badanie IB 68,5% p<0,001 Badanie IA vs badanie IB 64,0% p<0,001
Badanie IA vs badanie IIA 78,8% p<0,001 Badanie IA vs badanie IIA 66,1% p<0,001
Badanie IA vs badanie IIB 95,9% p<0,001 Badanie IA vs badanie IIB 93,3% p<0,001
Badanie IB vs badanie IIA 32,6% p<0,001 Badanie IB vs badanie IIA 6,0% p=0,44
Badanie IB vs badanie IIB 87,1% p<0,0000 Badanie IB vs badanie IIB 81,3% p<0,001
Badanie IIA vs badanie IIB 80,9% p<0,0000 Badanie IIA vs badanie IIB 80,1% p<0,0000
nych bodz
ców, ale istotną statystycznie reduk-
cję zauważono dla bodz
ców: ciepłego, kwa-
śnego i słodkiego (tab. 2). W badaniu IIA śred-
nie wartości nasilenia bólu w skali VAS w po-
równaniu z badaniem wyjściowym (badanie
IA) obniżyły się istotnie (p<0,001) po stoso-
waniu bodz
ca dotykowego i dehydratacyjnego
(odpowiednio o 78,8% i 66,1%).
Ponowne zastosowanie pasty (badanie IIB)
spowodowało dalszą wysoce istotną staty-
stycznie (p<0,0000) redukcję wartości średnich
Ryc. 1. Średnie wartości VAS w poszczególnych ba-
VAS, które wyniosły odpowiednio 0,17ą0,59
daniach i odsetek redukcji.
705
U. Kaczmarek, K. Jankowska Czas. Stomatol.,
T a b e l a 4 . Nasilenie bólu po zastosowaniu bodz
ca wg kategorii skali VAS
Rodzaj
Dotykowy Dehydratacyjny
bodz
ca
umiarko- umiarko-
brak słaby silny brak słaby silny
Kategorie
wany wany
bólu
n/N (%) n/N (%) n/N (%) n/N (%) n/N (%) n/N (%) n/N (%) n/N (%)
64/183 93/183 26/183 38/183 120/183 25/183
Badanie IA 0 0
(35,0%) (50,8%) (14,2%) (20,7%) (65,6%) (13,7%)
71/183 94/183 18/183 31/183 138/183 14/183
Badanie IB 0 0
(38,8%) (51,4%) (9,8%) (16,9%) (75,4%) (7,7%)
96/183 80/183 7/183 47/183 118/183 18/183
Badanie IIA 0 0
(52,5%) (43,7%) (3,8%) (25,7%) (64,5%) (9,8%)
167/183 16/183 138/183 45/183
Badanie IIB 0 0 0 0
(91,3%) (8,7%) (75,4%) (24,6%)
Porównanie poziom istotności (procent zmian) poziom istotności (procent zmian)
Badanie IA
p<0,0000 p<0,05 p<0,0000 p<0,001 p<0,0000 p<0,0000 p<0,0000 p<0,001
vs badanie
(38,8%) (16,4%) (49,0%) (14,2%) (16,9%) (54,7%) (57,9%) (13,7%)
IB
Badanie IA
p<0,0000 p>0,05 p<0,0000 p<0,001 p<0,0000 p<0,0000 p<0,0000 p<0,001
vs badanie
(52,5%) (8,7%) (47,0%) (14,2%) (25,7%) (43,8%) (55,8%) (13,7%)
IIA
Badanie IA
p<0,0000 p<0,0000 p<0,0000 p<0,001 p<0,0000 p>0,05 p<0,0000 p<0,0000
vs badanie
(91,3%) (26,3%) (50,8%) (14,2%) (75,4%) (3,9%) (65,6%) (55,8%)
IIB
Badanie IB
p>0,05 p>0,05 p>0,05 p>0,05 p>0,05 p>0,05
vs badanie 0 0
(13,7%) (7,7%) (6,0%) (8,8%) (10,9%) (2,1%)
IIA
Badanie IB
p<0,0000 p<0,0000 p>0.0001 p<0,0000 p<0,0000 p<0,001
vs badanie 0 0
(52,5%) (42,7%) (9,8%) (58,5%) (50,8%) (7,7%)
IIB
Badanie IIA
p<0.001 p<0,0000 p<0,05 p<0,0000 p<0,0000 p<0,0001
vs badanie 0 0
(38,8%) (35,0%) (3,8%) (49,7%) (40,8%) (9,8%)
IIB
(spadek 95,9%) i 0,34ą0,68 (spadek o 93,3%); Omówienie wyników i dyskusja
tab. 3. Niemal wszystkie zęby (91,3%) nie re-
agowały bólowo na bodziec dotykowy, a po- Leczenie nadwrażliwości zębiny powinno
zostałe ujawniły tylko słaby ból. Natomiast na zapewnić pacjentowi natychmiastowe i trwa-
bodziec dehydratacyjny nie reagowało 75,4% łe zniesienie dolegliwości bólowych. Jednakże
zębów, zaś pozostałe wykazywały niewiel- większość środków desensytyzujących w po-
ki ból (tab. 4). Zauważono również, że we staci past stosowanych przez pacjenta w domu
wszystkich badaniach odpowiedz
bólowa na wymaga długiego stosowania (przez 4-8 tygo-
bodziec dehydratacyjny była istotnie wyższa dni), zaś preparaty stosowane profesjonalnie
(p<0,001) niż na bodziec dotykowy (wyższe nie zapewniają pełnej i natychmiastowej elimi-
średnie wartości skali VAS). nacji dolegliwości bólowych [8, 21]. Dlatego
706
2009, 62, 9 Nadwrażliwość zębiny
też nadal poszukuje się idealnego środka zno- celu jako bodziec dotykowy stosuje się sondę
szącego nadwrażliwość zębiny. Wiadomo, że Yeaple`a umożliwiającą wywieranie nacisku
u 20-45% osób następuje z czasem samoistna z siłą 10-50 g, a jako bodziec dehydratacyjny
remisja, dzięki naturalnym procesom obron- strumień powietrza ze specjalnej dmuchawki
nym, tj. zamknięciu ujść kanalików substan- emitowany pod stałym ciśnieniem wynoszą-
cjami pochodzenia ślinowego, tworzeniu zę- cym około 0,27 MPa. Odpowiedzi na te bodz
ce
biny sklerotycznej i reakcyjnej [18]. kategoryzowane sÄ… wg skali analogowej [4, 10,
Ślina odgrywa istotną rolę w naturalnym 16, 28]. W badaniu własnym z powodu braku
procesie redukcji nadwrażliwości zębiny. odpowiednich urządzeń nie można było zasto-
Dostarcza jonów wapnia i fosforanowych do sować standaryzowanych bodz
ców, niemniej
światła kanalików, zamykając je stopniowo jednak starano się stosować bodz
ce z jednako-
przez tworzenie powierzchownej warstwy wym natężeniem. Uzyskane dane wskazały na
ochronnej składającej się z agregatów będą- istotnie większe natężenie bólu w skali VAS w
cych połączeniem glikoprotein ślinowych i odpowiedzi na bodziec dehydratacyjny w po-
fosforanów wapnia [19]. Ten postępujący po- równaniu z bodz
cem dotykowym.
woli biologiczny proces leczniczy stał się pod- Efektywność stosowania pasty opartej na
stawą do opracowania nowej koncepcji pasty argininie została zbadana zarówno w warun-
znoszącej nadwrażliwość zębiny. kach klinicznych, jak i laboratoryjnych [4, 10,
Kleinberg i wsp. [19] podjęli prace nad opra- 13, 24, 25, 28]. Schiff i wsp. [28] w podwójnie
cowaniem nowego środka leczniczego opar- ślepym badaniu klinicznym zastosowali jed-
tego na argininie  aminokwasie występują- norazowo pastę polerującą z argininą w celu
cym naturalnie w ślinie i węglanie wapnia eliminacji wrażliwości zębów po skalingu. W
jako z
ródle wapnia. Arginina reaguje z węgla- porównaniu z kontrolną pastą zawierającą pu-
nem wapnia przy fizjologicznym pH tworzÄ…c meks (Nupro) pasta Sensitive Pro-Relief po
pozytywnie naładowany konglomerat, który jednorazowej aplikacji spowodowała natych-
jest przyciągany przez siły elektrostatyczne miastową redukcję wrażliwości na bodz
ce do-
do negatywnie naładowanej powierzchni zę- tykowe wyższą około 4-krotnie, a na bodz
ce
biny. Powstaje warstwa materiału bogatego w dehydratacyjne wyższą 3-krotnie, która utrzy-
wapń zamykająca otwarte kanaliki zębinowe mywała się w ciągu 4 tygodni na podobnym
i chroniąca je przed działaniem bodz
ców ze- poziomie.
wnętrznych. Technologia ta zwana Pro-argin Hamlin i wsp. [16] zastosowali pastę pole-
została zastosowana w desensytyzacyjnej pa- rującą z argininą i pastę polerującą z pumek-
ście polerującej Sensitive Pro-Relief ocenianej sem (Nupro) przed zabiegiem profesjonalnego
klinicznie w pracy. oczyszczenia zębów. Zaobserwowali po wyko-
W badaniach nad skutecznością kliniczną naniu zabiegu istotne statystycznie zmniejsze-
środków desensytyzujących stosuje się głów- nie wrażliwości zębów na bodz
ce dotykowy (o
nie indukowanie odpowiedzi bólowej odsło- 132,1%) i dehydratacyjny (o 48,6%) w porów-
niętej zębiny za pomocą bodz
ców dotykowe- naniu z danymi wyjściowymi po zastosowaniu
go i dehydratacyjnego (strumień powietrza z pasty z argininą, a nieistotne statystycznie po
dmuchawki). Ideałem jest stosowanie standa- użyciu pasty kontrolnej (odpowiednio o 21,7%
ryzowanych bodz
ców, tj. działających z po- i 13,0%).
wtarzalnie jednakowym nasileniem. W tym Wpływ pasty Sensitive Pro-Relief na po-
707
U. Kaczmarek, K. Jankowska Czas. Stomatol.,
wierzchnię szkliwa i materiałów stomatolo- nych bodz
cem dehydratacyjnym, wynoszÄ…ce
gicznych (materiał złożony, amalgamat, por- odpowiednio 64,0% i 66,1%. Dane te moż-
celana, złoto) oceniono w badaniu profilome- na w przybliżeniu porównać z wynikami ba-
trycznym i nie stwierdzono wzrostu szorstko- dań Schiffa i wsp. [28], którzy stosując pastę
ści zbadanych powierzchni [13]. Szczegółowe
zawierającą 8% argininy i węglan wapnia na
badania in vitro określające skuteczność dzia-
nadwrażliwe zęby po profesjonalnym oczysz-
łania pasty z argininą i węglanem wapnia wy-
czaniu uzyskali natychmiastową redukcję bólu
konano na próbkach zębiny z otwartymi kana-
wywołanego standaryzowanym bodz
cem do-
likami zębinowymi [25]. Ocena w skaningo-
tykowym wynoszÄ…cÄ… 156,2%, a strumieniem
wym mikroskopie elektronowym i konfokal-
powietrza z dmuchawki 44,1%.
nym laserowym mikroskopie skaningowym
Dane własne wykazały nie tylko utrzymanie
wykazała całkowite zamknięcie kanalików
się redukcji nadwrażliwości zębiny uzyskanej
zębinowych. Ponadto przekroje próbek ujaw-
po jednorazowej aplikacji pasty przez miesiÄ…c,
niły wnikanie na pewną głębokość do światła
ale także pewne zwiększenie. Wzrost ten moż-
kanalików powstałej warstwy materiału skła-
na prawdopodobnie wyjaśnić naturalnym bio-
dającego się głównie z wapnia i fosforanu.
logicznym oddziaływaniem leczniczym samej
Również badanie z użyciem mikroskopii sił
śliny, ale nie można także wykluczyć przyspie-
atomowych potwierdziło obturację kanalików
szania tego procesu przez argininę pozostałą
zębinowych. Analiza chemiczna powierzchni
po aplikacji pasty. Uzyskane wyniki sugeru-
zębiny po zastosowaniu pasty wykazała wzrost
ją również celowość ponownej aplikacji pasty
zawartości wapnia, fosforu, tlenu, a spadek
po tym okresie, gdyż zwiększa to wysoce od-
węgla i azotu oraz obecność węgla związane-
setek zębów niereagujących bólowo na bodz
-
go z węglanami.
ce zewnętrzne.
Opracowano również desensytyzującą pa-
stę do zębów zawierającą 8% argininy, węglan
Podsumowanie
wapnia i monofluorofosforan sodu w ilości do-
starczajÄ…cej 1450 ppm F. Z ocen klinicznych
Jednorazowe zastosowanie desensytyzujÄ…-
wynika, że pasta ta jest bardziej skuteczna w
cej pasty polerujÄ…cej zawierajÄ…cej 8% argininy
eliminacji nadwrażliwości zębiny, niż dostęp-
i węglan wapnia istotnie zmniejsza nadwraż-
na handlowo pasta Sensodyne Total Care F za-
liwość zębiny utrzymującą się przez miesiąc.
wierajÄ…ca 3,75% chlorku potasu i 1450 ppm F
Ponowne zastosowanie pasty po upływie mie-
w postaci NaF [4, 10].
siąca niemal całkowicie eliminuje dolegliwo-
Wyniki własne potwierdziły skuteczność
ści bólowe.
klinicznÄ… pasty Sensitive Pro-Relief w na-
tychmiastowej redukcji nadwrażliwości zębi-
Piśmiennictwo
ny. Po jednorazowej aplikacji pasty uzyskano
zmniejszenie nasilenia bólu (wyrażonego śred-
1. Absi E G, Addy M, Adams D: Dentin hyper-
nią wartością skali VAS na bodziec dotykowy
sensitivity. A study of the patency of dentinal
o 68,5%, które po upływie miesiąca zwiększy-
tubules in sensitive and non-sensitive cervical
ło się stanowiąc 78,8% wartości wyjściowej.
dentin. J Clin Periodontol 1987, 14, 5: 280-
-284.
Podobnie wysokie było zmniejszenie inten-
sywności dolegliwości bólowych indukowa- 2. Absi E G, Addy M, Adams D: Dentin hy-
708
2009, 62, 9 Nadwrażliwość zębiny
persensitivity: The development and evalu- nical study in Rome, Italy. J Clin Dent 2009,
ation of a replica technique to study sensiti- 20, 1: Special Issue, 17-22.
ve and non-sensitive cervical dentin. J Clin
11. Fischer C, Fischer R G, Wennberg A:
Periodontol 1989, 16, 3: 190-195.
Prevalence and distribution of cervical denti-
3. Addy M.: Dentine hypersensitivity: New per-
ne hypersensitivity in a population in Rio de
spectives on an old problem. Int Dent J 2002,
Janeiro, Brazil. J Dent 1992, 20, 5: 272-276.
52: Suppl., 367-375.
12. Flyn J, Galloway R, Orchardson R: The inci-
4. Ayad F, Ayad N, Zhang Y P, DeVizio W,
dence of  hypersensitive teeth in the West of
Cummis D, Mateo L R: Comparing the effi-
Scotland. J Dent 1985, 13, 3: 230-236.
cacy in reducing dentin hypersensitivity of a
13. Gracia-Godoy F, Garcia-Godoy A, Garcia-
new toothpaste containing 8.0% arginine, cal-
Godoy C: Effect of a desensitizing paste con-
cium carbonate, and 1450 ppm fluoride to a
taining 8% arginine and calcium carbonate on
commercial sensitive toothpaste containing
the surface roughness of dental materials and
2% potassium ion: An eight-week clinical
human dental enamel. Am J Dent 2009, 22:
study on Canadian adults. J Clin Dent 2009,
Special Issue A, 21A-24A.
20, 1: Special Issue, 10-16.
14. Graf H, Galasse R: Morbidity, prevalence
5. Bartold P M: Dentinal hypersensitivity: a re-
and intraoral distribution of hypersensitive
view. Austr Dent J 2006, 51, 3: 212-218.
teeth. J Dent Res 1977, 56: Special Issue A,
6. Chabanski M B, Gillam D G, Bulman J S,
162, abstr 479.
Neuman H N: Clinical evaluation of cervical
15. Graham F L, Tatton-Brown C, Meert G,
dentine sensitivity in a population of patients
Alexander D C: Prevalence and severity of
referred to a specialist periodontology depart-
dentin hypersensitivity: a global perspective.
ment: a pilot study. J Oral Rehabil 1997, 24,
J Dent Res 2003, 82, Suppl., 970.
9: 666-672.
16. Hamlin D, Phelan Williams K, Delgado E,
7. Consensus-based recommendations for the
Zhang YP, DeVizio W, Mateo L R: Clinical
diagnosis and management of dentin hyper-
evaluation of the efficacy of a desensitizing
sensistivity. Canadian Advisory Board on
paste containing 8% arginine and calcium
Dentin Hypersensitivity. J Can Dent Assoc
carbonate for in-office relief of dentin hy-
2003, 69, 4: 221-226.
persensitivity associated with dental prophy-
8. Cummis D: Dentin hypersensitivity: From
laxis. Am J Dent 2009, 22: Special Issue A,
Diagnosis to a breakthrough therapy for eve-
16A-20A.
ryday sensitivity relief. J Clin Dent 2009, 20,
17. Irwin C R, McCusker P: Prevalence of denti-
1: Special Issue, 1-9.
ne hypersensitivity in general dental popula-
9. Dababneh R H, Khouri A T, Addy M: Dentine
tion. J Irish Dent Assoc 1997, 43, 1: 7-9.
hypersensitivity  an enigma? A review of ter-
18. Kaczmarek U.: Postępowanie diagnostycz-
minology, epidemiology, mechanisms, aetio-
no-lecznicze w nadwrażliwości zębiny
logy and management. Br Dent J 1999, 187,
Czas Stomatol 2006, 59, 7: 461-472.
11: 606-611.
19. Kleinberg I, Sensistat: A new saliva-based
10. Docimo R, Montesani L, Maturo P, Costacurta
composition for simple and effective treat-
M, Bartolino M, DeVizio W, Zhang Y P,
ment of dentinal sensitivity pain. Dent Today
Cummis D, Dibart S, Mateo L R: Comparing
2002, 21, 1: 42-47.
the efficacy in reducing dentin hypersensitivi-
ty of a new toothpaste containing 8.0% argini- 20. Liu H C, Lan W H, Hsieh C C: Prevalence
ne, calcium carbonate, and 1450 ppm fluori- and distribution of cervical dentine hyersen-
de to a commercial sensitive toothpaste con- sitivity in a population in Taipei, Taiwan. J
taining 2% potassium ion: An eight-week cli- Endodont 1998, 24, 1: 45-47.
709
U. Kaczmarek, K. Jankowska Czas. Stomatol.,
21. Malepszy A, Nowak-Malinowska H, teeth. J Clin Dent 2009, 20: 1, Special Issue,
Kaczmarek U: Ocena kliniczna prepara- 23-31
tu Isodan w leczeniu nadwrażliwości zębi-
26. Rees J S: The prevalence of dentin hypersen-
ny  doniesienie tymczasowe. Czas Stomatol
sitivity in general dental practice in the UK. J
2003, 56, 8: 497-502.
Clin Periodontol 2000, 27, 11: 860-865.
22. Murray L E, Roberts A J.: The prevalence of
27. Rees JS, Addy M: A cross-sectional study of
reported hypersensitive teeth. Arch Oral Biol
dentin hypersensitivity. J Clin Periodontol
1994, 30: Suppl. 129 S
2002, 29, 11: 997-1003.
23. Orchardson R, Gillam D G: Managing dentin
28. Schiff T, Delgado E, Zhang Y P, Cumminis D,
hypersensitivity. J Am Dent Assoc 2006, 137,
DeVizio W, Mateo L R: Clinical evaluation of
7: 990-998.
the efficacy of an in-office desensitizing pa-
24. Panagakos F, Schift T, Guignon A: Dentin ste containing 8% arginine and calcium car-
Hypersensivity: Effective treatment with an- bonate in providing instant and lasting relief
-office desensitizing paste containing 8% ar- of dentin hypersensitivity. Am J Dent 2009,
ginine and calcium carbonate. Am J Dent 22: Special Issue A, 8A-15A.
2009, 22: Special Issue A, 3A-7A.
29. Troil von B, Needleman I, Sanz M: A syste-
25. Petrou I, Heu R, Stranick M, Lavender S, matic review of the prevalence of root sen-
Zaidel L, Cummis D, Sullivan R J, Hsueh C, sitivity following periodontal therapy. J Clin
Gimzewski J K: A breakthrough therapy for Periodontol 2002, 29, Suppl., 3: 173-177.
dentin hypersensitivity: How dental products
Otrzymano: dnia 2.IX.2009 r.
containing 8% arginine and calcium carbona- Adres autorek: 50-425 Wrocław, ul. Krakowska 26
te work to deliver effective relief of sensitive e-mail: [e-mail]
710