Cień ONZ






Cień
ONZ



W lutym 1991 roku jałtański
porządek świata ciągle jeszcze wydawał się stabilny:
Związek Radziecki trwa nadal, Jugosławia jest spokojna,
pokonani iraccy Kurdowie uciekają na północ w poszukiwaniu
ochrony. I w takich właśnie warunkach zrodziła się
organizacja, którą międzynarodowa prasa nazwała "ONZ
wydziedziczonych". Podczas ceremonii w Pałacu Pokoju w
Hadze przedstawiciele piętnastu ruchów narodowych (Tajwanu,
Tybetu, Kurdystanu, Wschodniego Turkiestanu, Łotwy, Tatarstanu,
Palau, Aborygenów Australii, Cordillera, Zachodniej Papui,
Estonii, Armenii, Gruzji, greckiej mniejszości w Albanii i
Krymskich Tatarów) podpisali dokument, w którym deklarowali nie
stosować przemocy, chronić prawa człowieka i praktykować
tolerancję. Powstała w ten sposób Unrepresented Nations and
Peoples Organization - Organizacja Niereprezentowanych Narodów i
Ludów.
UNPO jest demokratyczną organizacją międzynarodową, której
celami są: rówe prawo do samostanowienia wszystkich ludów i
narodów, realizacja międzynarodowych standardów praw
człowieka, odrzucenie totalitaryzmu i nietolerancji religijnej
na rzecz zasad demokracji, promowanie non-violence przeciw
terrorryzmowi i wreszcie ochrona środowiska naturalnego (ten
ostatni punkt może sprawiać wrażenie sztucznie dopisanego ze
względu na popularność ekologii, pamiętajmy jednak, że
ochrona środowiska ma podstawowe znaczenie dla egzystencji
ludów tubylczych).
Członkami Organizacji są ludy tubylcze, okupowane narody,
mniejszości i terytoria. Za "naród" (czy
"lud") uważana jest grupa ludzi mających wolę bycia
uznawanymi za naród czy lud, kształtowania wspólnego
przeznaczenia jako naród i określania wspólnego dziedzictwa,
które może mieć charakter historyczny, rasowy, etniczny,
językowy, kulturalny, religijny lub terytorialny. Na forum
Organizacji w imieniu narodu występuje "ciało
reprezentujące", które może być zarówno demokratycznie
wybrane jak i tradycyjnie uznawane. Dziś UNPO liczy już 52
członków. Należą do nich m.in. Abchazja (Gruzja), Aborygeni
(Australia), Aceh (Indonezja), albańska mniejszość w
Macedonii, Asyria (Irak), Baszkiria (Rosja), Batwa (Rwanda),
Bougainville (Papua Nowa Gwinea), Burjacja (Rosja), Chameria,
Chittagong (Bangladesz), Cordillera (Filipiny), Czeczenia
(Rosja), Czerkjesja (Rosja), Czuwasja (Rosja), Gagauzja
(Mołdowa), grecka mniejszość w Albanii, Ingria (Rosja),
Inguszetia (Rosja), Jakucja (Rosja), Kabinda (Angola), Kalahui
(Hawaje, USA), Karen (Birma-Myanmar), Komi (Rosja), Kosovo
(Jugosławia), Krymscy Tatarzy (Ukraina), Kumykystan (Rosja),
Kurdystan Iracki, Lakota (USA), Maohi (Polinezja Francuska),
Mapuche (Chile), Mari (Rosja), Moluki Południowe (Indonezja),
Mon (Birma-Myanmar), Nagaland (Indie), Ogoni (Nigeria), Papua
Zachodnia (Indonezja), Sandżak (Jugosławia), Shan
(Birma-Myanmar), Skania (Szwecja), Tajwan (Chiny), Tatarstan
(Rosja), Timor Wschodni (Indonezja), turkmeńska mniejszość w
Iraku, Turkiestan Wschodni (Chiny), Tuva (Rosja), Tybet (Chiny),
Udmurcja (Rosja), węgierska mniejszość w Rumunii i Zanzibar
(Tanzania). Cztery narody, które już "wybiły się na
niepodległość" - Armenia, Estonia, Łotwa i Palau - są
dodatkowo członkami wspierającymi UNPO (zwraca tu uwagę brak
Gruzji, spowodowany zapewne konfliktem z Abchazami).
Struktura Organizacji wyraźnie wzoruje się na ONZ, jest jednak
bardziej demokratyczna, gdyż nie ma tu odpowiednika
"stałych członków" Rady Bezpieczeństwa. Najwyższym
organem władzy jest tu Zgromadzenie Ogólne (General Assembly).
Tworzą je delegaci wysyłani przez członków UNPO, którzy
zbierają się co dwa lata. GA ustala politykę Organizacji,
formułuje wskazania dla organów i uchwala rezolucje. W
przerwach między Zgromadzeniami władze UNPO stanowi Komitet
Kierowniczy (Steering Committee), wybierany przez GA z
zachowaniem zasady równomiernej reprezentacji poszczególnych
regionów. SC zbiera się co sześć miesięcy. Organem
wykonawczym UNPO jest Sekretariat z Sekretarzem Generalnym
(General Secretary) na czele. Sekretariat reprezentuje
Organizację, realizuje ustalenia GA i jest odpowiedzialny za
działalność bieżącą. Wybierany jest on na trzyletnią
kadencję przez GA (aktualnie "gensekiem" jest Helen
Corbett, reprezentantka australijskich Aborygenów).
Organizacja Niereprezentowanych Narodów i Ludów prowadzi bardzo
ożywioną i zróżnicowaną działalność.
Przede wszystkim służy swoim członkom umiejętnościami,
wiedzą i wsparciem technicznym na forum ONZ (w Genewie i Nowym
Jorku) oraz innych organizacji międzynarodowych takich jak Rada
Europy, Organizacja Państw Amerykańskich, Organizacja Jedności
Afrykańskiej, Komitet Praw Człowieka, Grupy Robocze ds
Ludności Tubylczej i Mniejszości, Komitet na rzecz Eliminacji
Dyskryminacji Rasowej CERD itd. Polega to na monitoringu
działalności ONZ i informowaniu jej o sprawach członków UNPO,
poradach prawnych, pomocy w przygotowywaniu interwencji,
stosowaniu procedur, akredytacji.
Reprezentanci UNPO systematycznie biorą udział w ważnych
wydarzeniach międzynarodowych, spośród których można
wymienić Konferencję na rzecz Środowiska i Rozwoju w Brazylii,
Światową Konferencję Praw Człowieka w Wiedniu (1993) czy
Konferencję Kobiet Trzeciego Świata w Pekinie (1995).
Organizacja inicjuje też własne konferencje międzynarodowe -
wśród ich tematów możemy wymienić m.in. "Używanie
siły przez rządy przeciw ludom pod ich panowaniem" (1991),
"Samostanowienie wobec praw człowieka, demokracji i ochrony
środowiska" (1993) czy "Non-violence i konflikt:
warunki efektywnych pokojowych zmian" (1997).
Niezwykle ważną formą działalności Organizacje są misje
dyplomatyczne, badawcze i monitorujące, przeprowadzane na
prośbę członków zwłaszcza tam, gdzie narastają zagrożenia.
Misje UNPO działały w Abchazji (1992-93), Macedonii (1994),
Rwandzie (1994), Północnym Kaukazie (1991-96), Nigerii (1995),
Zanzibarze (1995 i 1997), Hawajach (1996) i Tybecie (1997).
Wielokrotnie monitorowały one też wybory i referenda: w 1991 r.
w Czeczenii, w 1992 w Tatarstanie, Kosovo i Kurdystanie Irackim,
w 1993 w Czuwasji, w 1994 na Tajwanie, w 1995 na Zanzibarze, w
1996 w Sandżaku i Abchazji, w 1997 znowu w Czeczenii... Pozwala
to na prowadzenie przez UNPO swoistej "służby wczesnego
ostrzegania".
Do swej działalności aktywiści niereprezentowanych narodów
przygotowywani są podczas szkoleń. UNPO prowadzi seminaria
poświęcone problematyce stosunków miedzynarodowych (ze
szczególnym naciskiem na mechanizmy ONZ), prawom człowieka,
dyplomacji bilateralnej i multilateralnej, non-violence,
negocjacjom i prowadzeniu konfliktu, stosunkom z mediami,
procesom demokratycznym i tworzeniu instytucji wreszcie.
Tą działalność trzeba rzecz jasna jakoś
"sprzedać". By akcje UNPO nie przechodziły bez echa
powołany został specjalny Ośrodek Informacji i Mediów (MIC),
zajmujący się oddziaływaniem na międzynarodową opinię
publiczną poprzez m.in. kształtowanie strategii prowadzenia
kampanii informacyjno-propagandowych. Ośrodek wydaje m.in.
kwartalnik "UNPO News", a także publikacje takie jak
"UNPO Yearbook".
I na koniec wspomnijmy jeszcze o Nagrodzie UNPO (UNPO Award),
przyznawanej osobom, które działają na rzecz samostanowienia,
non-violence, praw człowieka i tolerancji. W 1996 r. uhonorowani
nią zostali Jose Ramos-Horta z Narodowej Rady Timorskiego Oporu
i senator Clairborne Pell z USA.



 

 

POWRÓT DO SPISU