Etyka biznesu
to systematyczne studium kwestii moralnych występujących w biznesie
Etyka zawodowa
zbiór norm i reguł postępowania obowiązujących przedstawicieli danego zawodu, np.:
etyka lekarska, etyka nauczycielska, etyka urzędnicza, etyka samorządowa, etyka biznesu.
[Filek J. (red.)  Etyczne aspekty działalności samorządu terytorialnego. Poradnik dla samorządów. MSAP i MSWiA,
Kraków 2004.]
Argumenty za etykÄ… biznesu:
zasady prawne wynikają też z etyki
zasady moralne stanowią istotną część struktury moralnej każdego społeczeństwa
zasady moralne są szczególnie uprzywilejowane: służą jako baza do oceny poprawności
pozostałych
działalność gospodarcza jest bardzo ważna
etyka biznesu stanowi część profesjonalizacji menedżerów
we własnym interesie jest być etycznym w biznesie
Proces podejmowania decyzji  aspekty etyczne
Pragmatyzm  aby działać moralnie nie możemy ślepo podążać za instrukcjami etycznymi
(abstrakcyjnymi zasadami etycznymi):
qð Nawet najbardziej spójny zbiór zasad może popaść w rozmaite sprzecznoÅ›ci i kolizje,
qð Å»adna zasada i teoria nie przewidzi wszystkich możliwoÅ›ci,
qð Ludzie zwykle zgadzajÄ… siÄ™ co do tego które zasady sÄ… odpowiednie ale nie zawsze (zawsze
istnieją zasady które są kontrowersyjne).
Etyczny proces podejmowania decyzji
Teorie etyczne
Rozpoznanie Formułowanie Powzięcie Zaangażowanie
problemu osÄ…du moralnej w moralne
moralnego moralnego intencji działanie
Czynniki indywidualne
Czynniki sytuacyjne
7
Czynniki indywidualne
Wiek i płeć
Narodowe i kulturowe uwarunkowania
Wykształcenie i zatrudnienie
Czynniki psychologiczne: np. stopień rozwoju moralnego
1
 Wartości osobiste
Spójność osobowości
Wyobraz
nia moralna.
Czynniki sytuacyjne
Czynniki zwiÄ…zane z problemem
Czynniki zwiÄ…zane z kontekstem
Racjonalizowanie nieetycznych zachowań
Nie uznanie odpowiedzialności ( nie mieliśmy wyboru ,  to nie moja sprawa co my
/nasza firma/ robi w krajach rozwijajÄ…cych siÄ™ )
Nie uznanie szkody ( nikt tak naprawdę nie jest poszkodowany ,  mogło być gorzej )
Nie uznanie ofiar ( zasłużyli sobie na to ,  sami podjęli decyzję żeby wziąć w tym
udział )
Hierarchizowanie społeczeństwa ( nie macie prawa nas krytykować ,  inni są gorsi od
nas )
Odwołanie do wyższej instancji ( przekroczyliśmy normy żeby osiągnąć wyższy cel /
ważniejszą wartość moralną )
Metafora  rachunku ( nie ma nic złego w używaniu firmowego telefonu do celów
służbowych. W końcu pracuję ponad godziny pracy ).
Klasyfikacja decyzji
Podaj przykłady decyzji:
Legalnych i etycznych
Nielegalnych i nieetycznych
Nielegalnych i etycznych
Legalnych i nieetycznych
Społeczna odpowiedzialność
Koncepcja społecznej odpowiedzialności opiera się na uznaniu znaczenia relacji pomiędzy
przedsiębiorstwem a społeczeństwem i uświadomieniu sobie, że te relacje muszą być stale
brane pod uwagę przez najwyższe kierownictwo (Walton, 1967, p. 18)
Definicja społecznej odpowiedzialności:
Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw to koncepcja oparta na przeświadczeniu, że
przedsiębiorstwa mają obowiązki w stosunku do różnych grup społecznych (tzw.
interesariuszy) innych niż tylko akcjonariusze i innych niż tylko te, które przewiduje prawo
czy kontrakt ze zwiÄ…zkami zawodowymi.
Dwa kluczowe elementy:
qð ObowiÄ…zki powinny być przyjÄ™te dobrowolnie.
qð ObowiÄ…zki te wykraczajÄ… poza tradycyjne zobowiÄ…zania wobec udziaÅ‚owców
(akcjonariuszy) rozciągając się na takie grupy społeczne jak: klienci, zatrudnieni,
dostawcy, społęczności lokalne, środowisko naturalne, & . (Jones, 1980, pp. 59-60)
Biznesowe argumenty za społeczną odpowiedzialnością
Kolejni i/lub dotychczasowi bardziej usatysfakcjonowani klienci (również brak bojkotów
konsumenckich),
Lepsi pracownicy zostaną przyciągnięci do firmy,
Dobrowolne zobowiązania i działania mogą wykraczać w przyszłość i pomagać spełniać
przyszłe ostrzejsze przepisy prawne tym samym uniezależniając firmę od rządu,
Długotrwała inwestycja w bezpieczniejsze, lepiej wykształcone i bardziej równe
społeczeństwo (stabilniejsze środowisko do prowadzenia biznesu).
2
Dalsze moralne argumenty za społeczną odpowiedzialnością
Firmy same tworzą problemy społeczne (np. zanieczyszczenia)  zatem są
odpowiedzialne również za ich rozwiązywanie i zapobieganie.
Jako potężni uczestnicy procesów społecznych są odpowiedzialni za racjonalne
wykorzystanie zasobów i swojej potęgi.
Każde działanie firmy ma wpływ społeczny od dostarczania dóbr i usług po
zatrudnienie i inne działania, nie można uciec od odpowiedzialności za te wpływy.
Funkcjonowanie korporacji zależy od wkładu innych grup społecznych przeszłych i
obecnych pokoleń (konsumenci, dostawcy, lokalne społeczności, wynalazki z przeszłości,
obecna infrastruktura, itp.).
Model społecznej odpowiedzialności Carroll a
Odpowiedzialność ekonomiczna  być dobrze funkcjonującą jednostką gospodarczą
(wobec akcjonariuszy, zatrudnionych i klientów),
Odpowiedzialność prawna  grać zgodnie z zasadami gry sformułowanymi w regulacjach
prawnych i innych,
Odpowiedzialność etyczna  robić to co jest dobre i słuszne,
Odpowiedzialność filantropijna  (filantropia - gr.  miłość do ludzi ) dobrowolne
zaangażowanie w poprawę jakości życia zatrudnionych, społeczności lokalnej i społeczeństwa
jako całości (np. poprzez dawanie pieniędzy, budowę obiektów użytecznych społecznie,
wsparcie dla lokalnych szkół, itp.
Podejście organizacji do kwestii społecznej odpowiedzialności
Opór  odmowa uznania obowiązków nałożonych na firmę np. przez opinię publiczną, nie
przyznawanie się do winy, walka z oczekiwaniami społecznymi,
Społeczny obowiązek  firmy robią możliwie najmniej dla rozwiązania problemów
społecznych czy ekologicznych, wciąż unikając odpowiedzialności,
Społeczna reakcja  firmy robią dokładnie to czego wymaga od nich opinia publiczna
(reakcja w odpowiedzi na nacisk opinii publicznej),
Społeczny wkład  dobrowolny wkład w rozwój społeczności.
Polityka społeczna przedsiębiorstwa
Określa obowiązki przedsiębiorstwa wykraczające poza te, które są wymagane przez prawo
(Rybak M., Etyka menedżera, PWN 2004).
Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa
to proces, w ramach którego przedsiębiorstwa zarządzają swoimi relacjami z różnorodnymi
interesariuszami, którzy mogą mieć faktyczny wpływ na ich powodzenie w działalności
gospodarczej
Odpowiedzialność społeczna:
usprawnia zarządzanie - pokazuje jak ludzie najlepiej mają pełnić swoje funkcje, ukazuje
zadania, przed którymi staje organizacja
precyzuje odpowiedzialność - zagadnienie ponoszenia odpowiedzialności moralnej
korporacyjnej oraz pracowniczej
opłaca się - usprawnia działanie firmy i zmniejsza koszty ewentualnych konfliktów
Strategia społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwa
zakłada dobrowolne uwzględnianie przez firmę interesów społecznych przy dążeniu do
osiągania celów ekonomicznych.
zakłada dbałość o zasady etyczne, prawa pracowników, prawa człowieka, otoczenie
społeczne i środowisko naturalne.
integralna część polityki przedsiębiorstwa (obok ekonomicznych dążeń firmy).
[na podstawie publikacji Akademii Rozwoju Filantropii w Polsce pt.  Przedsiębiorca w krainie działań społecznych ].
3
Programy społeczne
To konkretyzacja polityki  według schematu zarządzania strategicznego
Proces zarzÄ…dzania strategicznego  etapy:
Analiza strategiczna
qð analiza/diagnoza organizacji,
qð analiza/diagnoza otoczenia,
Określenie misji oraz opcji (scenariuszy) strategicznych,
Analiza wariantów pod kątem przyjętych kryteriów decyzyjnych,
Wybór strategiczny  wybór określonej strategii działania,
Opracowanie programów strategicznych,
Realizacja strategii,
Proces kontroli strategicznej (realizowany przez cały czas procesu zarządzania
strategicznego).
Funkcja wewnętrzna
Ukazanie zatrudnionym etycznego wymiaru funkcjonowania przedsiębiorstwa,
uświadomienie jego celów,
Ukazanie akceptowanych sposobów działania i zachowania pracowników, które są
niezbędne dla realizacji celów.
Problemy i zachowanie nieetyczne w organizacji
konflikty,
mobbing,
molestowanie seksualne,
romansowanie,
szantaż,
sabotaż w miejscu pracy,
plotkowanie w miejscu pracy,
kradzieże,
kłamstwo,
inwigilacja i donoszenie,
znieważanie,
zdrada,
łapówkarstwo,
protekcja i faworyzacja, dyskryminacja,
niewolnictwo XXI wieku,
Narzędzia podnoszenia poziomu etycznego instytucji
narzędzia, pozwalające organizacjom podnieść swój poziom etyczny, a tym samym
wpłynąć na ukształtowanie swego wizerunku jako organizacji etycznej.
Niektóre narzędzia podnoszenia poziomu etycznego instytucji
system selekcji i rekrutacji,
szkolenie pracowników,
przyjęcie strategii działania w zakresie etyki,
przywództwo etyczne,
budowanie i umacnianie kultury etycznej,
kodeksy etyczne,
instytucja doradcy do spraw etyki,
komitety etyczne,
techniki działań indywidualnych.
4
Kodeks etyczny
skodyfikowany zbiór norm etycznych, określający sposób postępowania i zachowania
człowieka w danej dziedzinie życia publicznego.
jest jednym z podstawowych instrumentów, służących harmonizacji postępowania i postaw
pracowników z powszechnie uznawanymi zasadami i wartościami etycznymi.
[Filek J. (red.)  Etyczne aspekty działalności samorządu terytorialnego. Poradnik dla samorządów. MSAP i MSWiA,
Kraków 2004.]
Funkcja zewnętrzna
Podtrzymanie dobrego imienia firmy/jej wizerunku
Polityka społeczna i programy społeczne
KreujÄ… pozytywny wizerunek firmy,
Redukują konflikty interesów,
Zwiększają zaufanie pracowników, klientów, dostawców, umacniając ład społeczno-
gospodarczy,
Ograniczają przypadki kradzieży wewnętrznych, korupcji, oszustw i innych nadużyć.
Zaangażowanie społeczne
Termin, który określa różnorodne formy aktywności i dotyczy przede wszystkim
podejmowania przez daną firmę zagadnień społecznych i udział w rozwiązywaniu problemów
społecznych. (B. Rok& s.71.)
Społeczne zaangażowanie biznesu (corporate community involvement/investment)
Społeczne zaangażowanie biznesu - jest pojęciem węższym od społecznej
odpowiedzialności biznesu
qð Podejmowanie przez firmÄ™ kwestii spoÅ‚ecznych i udziaÅ‚ w rozwiÄ…zywaniu problemów
społecznych.
qð Obejmuje różne metody zaangażowania firmy, tj.: wsparcie finansowe, pomoc
rzeczowa, wolontariat pracowniczy, bezpłatne usługi.
qð Zaangażowanie spoÅ‚eczne uwiarygodnia firmÄ™ w oczach opinii publicznej i buduje jej
pozytywny wizerunek.
[na podstawie publikacji Akademii Rozwoju Filantropii w Polsce pt. "Przedsiębiorca w krainie działań społecznych ]
Formy zaangażowania
Formy i narzędzia zaangażowania społecznego i CSR
prowadzenie fundacji korporacyjnych,
marketing zaangażowany społecznie  Cause Related Marketing  CRM,
produkt użyteczny społecznie,
wolontariat pracowniczy,
pomoc finansowa,
pomoc rzeczowa,
bezpłatne usługi,
odpisy z pensji (pay-roll),
programy etyczne i społeczne,
standardy odpowiedzialnego biznesu,
wprowadzanie zasad Å‚adu korporacyjnego,
etyka biznesu,
Marketing zaangażowany społecznie
CRM, marketing społecznie zaangażowany; w marketingu społecznie zaangażowanym firmy
wspierają określony cel społeczny jednocześnie przyczyniając się do wzmocnienia własnej
sytuacji rynkowej oraz wizerunku.
5
Działalność komercyjna prowadzona przez firmę, uwzględniająca cele marketingowe firmy
oraz potrzeby społeczne łącznie. Umożliwia wykreowanie produktu, usługi lub wizerunku
firmy, przynosząc jednocześnie korzyść wspieranej sprawie lub organizacji społecznej
(Bolesław Rok "Odpowiedzialny biznes w nieodpowiedzialnym świecie", Akademia Rozwoju Filantropii w Polsce,
Forum Odpowiedzialnego Biznesu, Warszawa 2004, s. 69.)
Sponsoring
Wzajemne zobowiązanie dwóch stron, sponsora i sponsorowanego.
Sponsor przekazuje środki finansowe, rzeczowe lub usługi sponsorowanemu w zamian za
świadczenia promocyjne ze strony sponsorowanego.
Sponsoring jest działaniem planowanym i świadomym, służącym kreowaniu pozytywnego
wizerunku firmy.
Często jest częścią długookresowej strategii marketingowej firmy.
Wolontariat pracowniczy
Polega na angażowaniu się pracowników firm w działalność woluntarystyczną na rzecz
organizacji pozarządowych i innych podmiotów działających w sferze zadań publicznych.
Pracownicy  wolontariusze świadczą różnego rodzaju prace na rzecz osób potrzebujących,
wykorzystując przy tym swoje umiejętności i zdolności, a jednocześnie rozwijają swoje
talenty w innych dziedzinach.
Firma wspiera pracownika w tych działaniach  w zależności od swojej kultury organizacyjnej
 przekazuje pomoc rzeczowÄ…, wsparcie logistyczne i finansowe. Wolontariat pracowniczy nie
dotyczy bezpłatnej pracy świadczonej na rzecz firmy.
 Współpraca firm z organizacjami pozarządowymi  formy prawne , Akademia Rozwoju Filantropii w Polsce,
Warszawa 2004, 2006 str.16.
Filantropia
to działalność osób bądz
instytucji, polegajÄ…ca na bezinteresownym udzielaniu pomocy
finansowej lub materialnej potrzebujÄ…cym.
Obecnie filantropią zajmują się organizacje charytatywne, fundacje, korporacje, a także
osoby prywatne.
---
6