Jak skonfigurować BIOS

Konfiguracja BIOS-u, często traktowana przez niedoświadczonych użytkowników
jako wyższy stopień komputerowego wtajemniczenia, nie powinna nikogo przerażać.
Ustawienie podstawowych opcji konfiguracyjnych nie jest procesem skomplikowanym
czy też wyjątkowo niebezpiecznym. Spróbujmy zrobić to razem.
Oczywiście nie jest naszym celem zaprezentowanie wszystkich opcji, gdyż
postawilibyśmy przed sobą zadanie z góry skazane na porażkę. Znacząca większość
płyt wykorzystuje BIOS firmy Award, nie oznacza to jednak, iż jest on w każdym
przypadku identyczny. Odpowiednie procedury są dostosowywane do specyfiki
rozwiązań istniejących w danym sprzęcie. Może to przyczyniać się do stosunkowo
dużych różnic, objawiających się zarówno w obecności pewnych opcji (bądź ich
braku), jak i zastosowanej terminologii. W związku z tym zaprezentujemy wam
wybrane ustawienia obecne w różnych implementacjach, umożliwiające podstawowe
skonfigurowanie większości płyt głównych.
Uwaga: W opisie posłużyliśmy sie BIOS-em firmy Award w wersji 4.51,
zainstalowanym na płycie Asus CUBX.
Na dobry początek - sekcja Main

Rys.1 Sekcja Main oddaje do naszej dyspozycji opcje umożliwiające ustawienie
podstawowych parametrów komputera.
Pierwsza strona o stosunkowo prostej strukturze zapewnia dostęp do opcji
konfiguracyjnych podstawowych parametrów komputera. To tutaj możemy zdefiniować
datę oraz czas systemowy (System Time i System Date), określić rodzaj stacji
dyskietek (Legacy Diskette A, Legacy Diskette B), zdefiniować język (Language)
oraz określić zakres reakcji na ewentualne błędy w trakcie startu peceta (Halt
On). Floppy 3 Mode Support to element w naszych warunkach zupełnie nieprzydatny
- jego uaktywnienie zapewnia prawidłową obsługę niewykorzystywanego w chwili
obecnej japońskiego standardu dyskietek elastycznych.
Stosunkowo często spotykaną opcją, nieobecną w opisywanej wersji BIOS-u, jest
kontrola ustawienia czasu letniego (Daylight Saving) - jej przydatność jest
jednak niewielka. W chwili obecnej nad poprawnością powyższych ustawień "czuwa"
system operacyjny. Konfigurowanie hasła użytkownika oraz administratora (
Supervisor Password, User Password ) zapewnia ograniczenie dostępu do komputera
w wymaganym przez nas zakresie.

Rys.2 Możliwość samodzielnego określenia parametrów dysku to czasem ostatnia
szansa na prawidłowe skonfigurowanie dysku.
Niewątpliwie najistotniejszą spośród wszystkich obecnych w tej sekcji ustawień
jest grupa opcji dotyczących parametrów dysków twardych. Przyjrzyjmy się więc
im nieco uważniej.
W zależności od typu płyty głównej mamy dostęp do parametrów dwóch bądź
czterech napędów. W większości sytuacji ustawienie trybu Auto jest rozwiązaniem
najprostszym - daje ono dobre rezultaty i, co ważniejsze, nie grozi
niespodziewanymi konsekwecjami. W trybie tym BIOS w trakcie startu peceta
wykrywa samodzielnie typ i rodzaj zamontowanego urządzenia.
Uwaga: Użytkownicy napędów pracujących w standardzie SCSI nie powinni
denerwować się niewykrywaniem ich w trakcie początkowego etapu pracy - zadaniem
tym zajmuje się kontroler SCSI, do którego je wpięto.
Decyzja o samodzielnej zmianie parametrów dysku powinna być podyktowana ściśle
określonymi powodami - niewykrywaniem napędu przez BIOS bądź jego
nieprawidłowym rozpoznaniem. Wszelkie manipulacje przy tych danych w przypadku
wcześniej zainstalowanego, poprawnie pracującego dysku mogą skończyć się bardzo
nieprzyjemnie - koniecznością jego ponownego formatowania.
Uwaga: Jednoczesne włączenie IDE Block Mode (innym często spotykanym
określeniem tej opcji jest Multi-Sector Transfers) oraz 32 bitowego trybu pracy
może spowodować utratę danych, jeśli nasz system pracuje pod kontrolą systemu
Windows NT. O powyższym fakcie oficjalnie poinformował Microsoft, w związku z
tym warto tę groźbę potraktować poważnie.


Rys.3 Zmiana typu na User Type HDD zapewnia dostęp do szczegółowych ustawień
dysku.

Przyjrzyjmy się poszczególnym parametrom (rysunek 2):
Type (None, Auto, User Type HDD, CD-ROM, LS-120, ZIP-100, Other) - umożliwia
określenie rodzaju dysku. Ustawienie trybu Auto zwalnia nas z obowiązku
dalszych manipulacji, dysk jest samoczynnie wykrywany w trakcie startu systemu.
Dzięki trybowi User użytkownicy mogą zmienić paramatery podłączonego dysku. To
właśnie tutaj określane są wszyskie dyski "nie pasujące" do charakterystyk
zdefiniowanych w BIOS-ie. Pozostałe ustawienia oznaczają inne rodzaje urządzeń,
które możemy podłączyć do kontrolera dysku (czytniki CD, napędy
magnetooptyczne, zipy itp.).
Cylinders, Head, Sector - podstawowe parametry dysku twardego. Ich
nieprzemyślana zmiana może spowodować tragiczne konsekwencje! Wpisywane
informacje muszą być w pełni zgodne ze specyfikacją montowanego twardziela. Aby
móc zmienić powyższe parametry, konieczne jest przełączenie typu napędu na
definiowany przez użytkownika (User Type HDD) oraz metody translacji na tryb
ręczny (Manual).
WPcom (Write Compensation)- opcja występująca w starszych odmianach BIOS-u.
Nieistotna dla użytkowników dysków twardych IDE, które ignorują powyższy
parametr, standardowo powinna być ustawiona na -1 lub 65535.
LZone (Landing zone) - podobnie jak w poprzednim przypadku, opcja ta jest
niedostępna w opisywanej wersji BIOS-u. Określa adres parkowania głowicy. W
chwili obecnej można ją spotkać wyłącznie w starszych wersjach płyt głównych
(domyślnie przyjmuje wartość 0 lub nr ostatniego cylindra).
Translation Method (LBA, LARGE, Normal, Match Partition Table, Manual) -
preferowanym ustawieniem jest LBA bądź Match Partition Table. Pierwszy z
powyższych trybów umożliwia prawidłową obsługę dużych dysków (także
kilkudziesięciogigabajtowych). Jeżeli jesteście posiadaczami twardziela
obsługiwanego w trybie Normal (dotyczy to szczególnie użytkowników starych
napędów o niewielkich pojemnościach), bądźcie ostrożni w trakcie jego montażu w
nowoczesnym komputerze obsługującym duże dyski. Komputer może samodzielnie
przełączyć go do pracy w trybie LBA, co grozi utratą danych. Ustawienie trybu
Normal uniemożliwia prawidłową obsługę napędów o rozmiarze większym niż 528 MB
bez pomocy zewnętrznych (instalowanych w bootblocku) menedżerów dysku.
CHS Capacity oraz Maximum LBA Capacity - automatycznie obliczona pojemność
twardziela na podstawie informacji o jego parametrach wprowadzonych przez
użytkownika.
Multi-Sector Transfers (Disabled, 2..32 Sectors, Maximum) - możliwość
określenia liczby sektorów odczytywanych w trakcie pojedynczego cyklu przesyłu
danych. Zmiany tego parametru są możliwe wyłącznie w "ręcznym" trybie pracy
(pole Type zdefiniowane jako User Type HDD).
SMART Monitoring - dzięki uruchomieniu tej usługi, system samodzielnie
monitoruje poprawność pracy twardziela. Technologia S.M.A.R.T.
(Self-Monitoring, Analysis and Reporting Technology) zapewnia wykrywanie
hipotetycznych problemów w pracy dysku przed wystąpieniem ich przykrych
konsekwecji. Wykorzystanie powyższej techniki może spowodować niewielki spadek
wydajności systemu.
PIO Mode oraz Ultra DMA Mode - określenie trybu pracy dysków.

Rys.4 Ustawienie czasu, po którym będą generowane znaki oraz szybkość z jaką
będzie to przeprowadzane to domena kategorii Keyboard Features.
Uwaga: Jeżeli zależy nam na przyspieszeniu "rozbiegu" komputera, dobrym
pomysłem jest zdefiniowanie "na sztywno" zarówno parametrów dysku systemowego,
jak i innych napędów stale obecnych w systemie. Skraca to czas startu peceta o
kilka sekund, standardowo wykorzystywanych do detekcji twardziela. Jeżeli
jesteśmy posiadaczami kieszeni na HD i stosunkowo często wymieniamy
zainstalowany w niej dysk, koniecznie pozostawmy odpowiedni wpis w BIOS-ie w
trybie Auto. Dzięki temu nie będziemy zmuszani do wchodzenia do BIOS-u po
każdorazowej wymianie napędu.
Za opcje związane z ustawieniami konfiguracji klawiatury odpowiada moduł
Keyboard Features dostępny w głównym menu (rysunek 4). W powyższym module
określamy częstotliwość automatycznego powtarzania klawiszy w przypadku ich
dłuższego wciśnięcia (Keyboard Auto-Repeat Rate), jak również czas, po jakim
komputer powinien rozpocząć generowanie kolejnych kopii liter (Keyboard
Auto-Repeat Delay). Z kolei Boot Up NumLock Status umożliwia określenie statusu
klawisza NumLock w trakcie startu systemu.