1

Z

ENIT

-E

I

NSTRUKCJA OBSŁUGI

U

W A G A

!

Niniejszy opis zawiera zwięzłą charakterystykę i podstawowe zasady posługiwania się aparatem
fotograficznym ZENIT-E i nie może byd traktowany jako podręcznik fotografii.
Przed rozpoczęciem użytkowania aparatu fotograficznego należy dokładnie przestudiowad kolejnośd
poszczególnych czynności, które zawarte są w niniejszym opisie.
Budowa Waszego aparatu fotograficznego może nieco odbiegad od zawartego w instrukcji opisu, co
jest spowodowane wprowadzonymi ulepszeniami w rezultacie postępu technicznego.
W celu zapewnienia niezawodności działania aparatu fotograficznego i zwiększenia okresu jego
trwałości nie należy wystawiad aparatu na bezpośrednie działanie promieni słonecznych.
Wykręcanie lub wkręcanie obiektywu może odbywad się tylko przez uchwycenie za pierścieo
mocujący. Dotyczy to obiektywu Iudustar-50-2 i Helios 44-2. Nie dotykad palcami powierzchni części
optycznych, ponieważ może to spowodowad uszkodzenie powłok przeciwodblaskowych.
Nie należy bez potrzeby obracad przycisku wyzwalającego podczas zwalniania migawki, aby uniknąd
odłączenia mechanizmu naciągu migawki.
Tarczkę nastawiania czasu naświetleo nie należy obracad w przedziale „B” i „500”.
Migawkę należy naciskad zawsze do oporu. W ten sposób uniknie się przepuszczenia klatek na błonie
fotograficznej podczas naświetlenia.

2

P

RZEZNACZENIE I ZALETY APARATU FOTOGRAFICZNEGO

Z

ENIT

-E

Aparat fotograficzny ZENIT-E jest jednoobiektywową lustrzanką z wbudowanym i niesprzężonym
światłomierzem oraz mechanizmem lustra stałego celownika.
Lustro stałego celownika pozwala na stałą obserwację obiektu fotografowanego, z wyjątkiem
momentu naświetlenia.
Wbudowany światłomierz jest szczególnie przydatny przy wykonywaniu zdjęd na błonie
fotograficznej barwnej.

C

HARAKTERYSTYKA TECHNICZNA APARATU FOTOGRAFICZNEGO

Z uwagi na swe zalety konstrukcyjne aparat fotograficzny ZENIT-E może byd używany do
wykonywania zdjęd amatorskich i całego szeregu zdjęd specjalnych.
Do aparatu ZENIT-E mogą byd stosowane wymienne obiektywy dostępne w handlu z ogniskową od
37 do 1000 mm.
Celownik lustrzany umożliwia stosowanie pierścieni pośrednich, wykonywanie przy ich pomocy prac
reprodukcyjnych, fotografowanie przedmiotów drobnych z dużym powiększeniem, wykonywanie
zdjęd mikroskopowych.
Mechanizm lustra stałego celowania, wbudowany światłomierz, dźwignia szybkiego naciągu migawki,
mocowanie zawiasowe pokrywy tylnej, niewielkie wymiary gabarytowe i ciężar – są to ważniejsze
zalety aparatu fotograficznego ZENIT-E.
Aparat fotograficzny produkowany jest w dwóch odmianach:



z obiektywem Helios-44-2 – 2/58 mm,



z obiektywem Industar-50-2 – 3,5/50 mm.

Aparat fotograficzny ZENIT-E przeznaczony jest do stosowania kaset znormalizowanych.

3

1 – obiektyw; 2 – dźwignia samowyzwalacza; 3 – przycisk samowyzwalacza; 4 – gniazdo
synchronizacyjne do lampy błyskowej; 5 – fotokomórka;

6 – płytka dociskowa; 7 – odchylona pokrywa kamery; 8 – szpula odbiorcza; 9 – stopka dodatkowych
urządzeo; 10 – gniazdo do kasety; 11 – płozy prowadzące kanału błony fotograficznej; 12 – okienko
kadrowe błony; 13 – zbierak do szpuli kasety; 14 – okular celownika; 15 – wałek wiodący;
16 – zapadka zamka;

4

17 – pierścieo przesłony ze wskaźnikiem;
18 – pierścieo nastawczy przesłony;
19 – wskaźnik pierścienia nastawczego przesłony;
20 – skala głębi ostrości ze wskaźnikiem;
21 – skala odległości;
22 – pierścieo do nastawiania obiektywu na
ostrośd;
23 – pierścieo mocujący obiektyw;

24 – wskaźnik pierścienia nastawczego
przesłony;
25 – pierścieo do nastawiania przesłony z
podziałką;
26 - skala odległości;
27 – skala głębi ostrości ze wskaźnikiem;

29 – skala czasów naświetlania światłomierza;
30 – skala przesłon światłomierza;
31 – gałka przewijania wstecznego błony
fotograficznej;
32 – wskaźnik skali czułości błony fotograficznej;
33 – wskaźnik pomiarów światłomierza;
34 – wskazówka nastawcza światłomierza;
35 – wodzik skali przesłon kalkulatora;

5

36 – dźwigienka synchronizacji
migawki;
37 – skala na tarczy czasów
naświetlania;
38 – wskaźnik na tarczy czasów
naświetlania;
39 – wskaźnik dźwigni synchronizacji
migawki z lampą błyskową;
40 – przycisk przewijania wstecznego
błony fotograficznej;
41 – wodzik tarczy licznika zdjęd;
42 – wskaźnik tarczy licznika zdjęd;
43 – tarcza licznika zdjęd;
44 – przycisk spustowy;
45 - dźwignia naciągu migawki;

C

HARAKTERYSTYKA

T

ECHNICZNA

Wymiary klatki

24 x 36 mm

Szerokośd perforowanej błony fotograficznej

35 mm

Liczba klatek błony

36

Czasy otwarcia migawki

− od 1/30 do 1/500 sekundy (automatycznie) B
− B (od ręki – długotrwały)

Wymiary pola widzenia celownika

20 x 28 mm

Powiększenie okularu

5 x

Gwint do przymocowania obiektywu

M 42 x 1

Mocujący odcinek kamery do obiektywu

45, 5 mm

Obiektywy podstawowe:

Helios-44-2

Industar-50-2

ogniskowa

58 mm

50 mm

otwór względny (siła światła)

1 : 2

1 : 3,5

granice odległości

∞ - 0,5 m

∞ - 0,65 m

skala przysłon

2 - 16

3,5 - 16

średnica miejsca dla filtrów
nasadkowych

55 mm

37 mm

gwint oprawy obiektywu na filtry

49 x 0,75

35,5 x 0,5

gwint gniazda do statywu

1/4’’

1/4’’

wymiary gabarytowe

13 x 93 x 100 mm

13 x 93 x 72 mm

ciężar (gramy)

1000

875

6

Ł

ADOWANIE APARATU FOTOGRAFICZNEGO

Ładowad aparat fotograficzny przy zwykłym oświetleniu w następujący sposób:

1. Otworzyd pokrywę tylną, po odciągnięciu do góry zatrzasku

zamka.

2. Zamocowad koniec błony fotograficznej pod sprężynką szpulki

odbiorczej i zaczepid otworem perforacji za wypust szpulki.
Sprawdzid, aby błona prawidłowo ułożyła się pomiędzy wodzidłami
ślizgowymi kanału filmowego.

3. Umieścid kasetę w gnieździe aparatu. Podczas wkładania kasety

do aparatu fotograficznego, Galka przewijania wstecznego powinna
byd odciągnięta do góry.

4. Opuścid do dołu gałkę przewijania wstecznego, ustalając ją w tym

położeniu przez obrócenie w kierunku wskazania strzałką.

5. Zamknąd pokrywę tylną, następnie nacisnąd w kierunku do dołu

zapadkę zamka.

6. Nacisnąd migawkę obrotem dźwigni naciągowej aż do wyczucia

oporu, następnie nacisnąd przycisk spustowy.
Podczas naciągania migawki błona fotograficzna przesuwa się o jedną

klatkę.
W celu przesunięcia do okienka zdjęciowego nienaświetlonej
części błony fotograficznej, migawkę należy naciągnąd trzy razy,
naciskając na przycisk spustu po każdym naciśnięciu migawki.

U

W A G A

:

Podczas naciągania migawki należy obserwowad, czy

obraca się gałka przewijania wstecznego. W
przeciwnym wypadku należy sprawdzid
prawidłowośd załadowania aparatu błoną
fotograficzną.

7. Obracając tarczę licznika zdjęd w dowolną stronę, nastawid

liczbę 0 naprzeciw wskaźnika.
Nastawienie licznika zdjęd wykonywad przy naciągniętej
migawce.

7

N

ASTAWIANIE CZUŁOŚCI BŁONY FOTOGRAFICZNEJ

Na skali czułości błony fotograficznej umieszczone są liczby: 16, 32, 65,
130, 250 i 500 wskazujące czułośd błony fotograficznej w jednostkach
GOST – ASA.
Na przeciwległej stronie podziałki umieszczone są liczby: 13, 16, 19, 22,
25 i 28 podające czułośd błony fotograficznej w stopniach DIN.
Liczby na skali czułości widoczne są w okienkach podziałki przesłon,
posiadających wskaźnik nastawczy.
Aby nastawid czułośd błony fotograficznej (np. 65 jednostek GOST –
ASA), należy obrócid skalę przesłon, aby liczba 65 znalazła się naprzeciw

wskaźnika nastawczego.
W podobny sposób odbywa się nastawianie czułości, jeżeli błona fotograficzna ma czułośd podaną w
stopniach DIN.

Porównanie tablic jednostek czułości błon fotograficznych

GOST – ASA i DIN

GOST - ASA

16

20

25

32

40

50

65

80

100

130

DIN

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

GOST - ASA

160

200

250

320

400

500

DIN

23

24

25

26

27

28

U

STAWIENIE CZASU NAŚWIETLANIA

Aparat fotograficzny kierujemy an fotografowany obiekt.
Obracając skalę czasu naświetleo w prawą lub lewą stronę
połączyd środek otworu wskazówki nastawczej światłomierza
ze wskaźnikiem pomiarów światłomierza, przy czym kreski
skali czasu naświetleo i kreski skali przesłon powinny zbiegad
się ze sobą. Dopuszczalne jest niezbieganie się kresek w
granicach 1/2 odstępu między kreskami. Przy połączonych
wskazówkach oznaczenia cyfrowe umożliwiają nastawienie
szeregu kombinacji czasów naświetleo i przysłon dla danego
natężenia i czułości błony fotograficznej. Każda z tych
kombinacji zapewnia otrzymanie negatywu o normalnym

naświetleniu.
Liczby na skali przesłon podają wielkośd otworów względnych (siły światła).
Na skali czasów naświetleo liczby od 500 do 2 oznaczają wielkości czasów naświetleo w ułamku
sekundy (od 1/500 do 1/2), a od 1 do 30 całkowitych sekund.
Czarne liczby na skali czasów naświetleo światłomierza odpowiadają liczbom skali czasów naświetleo
wyznaczonych dla migawki.
W zależności od fotografowanego obiektu wybrane wartości czasu naświetlenia i odpowiadające im
przysłony powinny byd nastawione odpowiednio na aparacie i obiektywie.

8

N

ASTAWIANIE CZASU NAŚWIETLANIA

Podnosząc tarczkę czasów naświetlania i obracając ją wokół osi, nastawia się wartośd czasu
naświetlania naprzeciw wskaźnika znajdującego się w środku tarczki. Następnie należy opuścid
tarczkę ustalając jej położenie.
Liczby na skali czasów naświetleo podają odpowiednie ułamki
sekund, natomiast „B” – czas dowolny (od ręki).
W celu uzyskania długotrwałego czasu naświetlania należy
naciągnąd migawkę, nastawid tarczkę czasów naświetleo na
pozycję „B”, nacisnąd na przycisk spustowy i obrócid ją w
kierunku przeciwnym do kierunku ruchu wskazówek zegara aż
do oporu. Po naświetlaniu przycisk spustowy należy obrócid w
położenie wyjściowe.

U

W A G I

:

1. Nastawienie czasu naświetlania może

odbywad się zarówno przy naciągniętej i
zwolnionej migawce.

2. Długotrwały czas naświetlenia i czas „B”

należy stosowad przy korzystaniu ze statywu.

3. Położenie dźwigni synchronizatora podczas

pracy bez lamp błyskowych jest dowolne w
przedziale od „X” do „MF” od strony
przycisku przewijania wstecznego błony
fotograficznej.

N

ASTAWIENIE PRZESŁONY

Potrzebna przesłona na obiektywie „Helios-44-2” nastawiana jest
przez ustawienie naprzeciw wskaźnika jednej z liczb (2; 2,8; 4; 5,6; 8;
11; 16), umieszczonych na pierścieniu aż do wystąpienia lekkiego
zatrzaśnięcia, wskazującego na prawidłowe ustawienie pierścienia.
W obiektywie „Industar-50-2” przysłonę należy nastawid dopiero po
zakooczeniu nastawiania obiektywu na ostrośd.

9

N

ASTAWIENIE OSTROŚCI

Nastawienie na ostrośd należy wykonywad przy całkowicie otwartej przesłonie. W tym celu pierścieo
przesłony obiektywu „Helios-44-2” powinien byd obrócony aż do oporu w kierunku przeciwnym do
kierunku ruchu wskazówek zegara.
Po skierowaniu obiektywu na fotografowany przedmiot i spoglądając w okular celownika należy
obracad pierścieo odległości obiektywu aż do uzyskania na matówce ostrego obrazu.
Po nastawieniu ostrości odbywa się właściwe przysłanianie obiektywu „Helios-44-2” obrotem
pierścienia przesłony aż do oporu w kierunku wskazówek zegara.
W przypadkach, gdy należy fotografowad wiele obiektów umieszczonych w różnych odległościach,
należy posługiwad się skalą głębi ostrości.
Skala głębi ostrości – to symetryczne ułożenie działki po obu stronach wskaźnika odpowiadające
wartościom przesłony.
Po nastawieniu ostrości (odległości) naprzeciw jednakowych wartości działania podziałki głębi
ostrości z obu stron wskaźnika, można określid na skali odległości granice głębi ostrości dla danej
wartości przesłony.
Przykładowo: obiektyw nastawiony jest na odległośd 4 m i przysłona wynosi 11. Wtedy obraz będzie
ostry w granicach od 2,5 do 10 m.

F

OTOGRAFOWANIE Z LAMPAMI BŁYSKOWYMI

W celu otrzymania zdjęd w warunkach słabego oświetlenia
stosuje się lampy błyskowe. W tym celu w aparacie ZENIT-E
znajduje się specjalne urządzenie synchronizujące pracę migawki
z momentem błysku lampy.
Przy korzystaniu z lamp jednorazowego działania (spaleniowe),
dźwignię synchronizatora należy nastawid naprzeciw wskaźnika
„MF”.
Przy wykonywaniu zdjęd z lampami błyskowymi wielokrotnego
działania dźwignie synchronizatora należy nastawid naprzeciw
wskaźnika „X”.
Fotografowanie przy użyciu lamp błyskowych aparatem ZENIT-E
możliwe jest tylko przy czasie naświetlania 1/30, tzn. podczas
pełnego otworzenia okienka zdjęciowego.

Niezalecane jest stosowanie czasu naświetlania „B” podczas pracy z lampą błyskową, ponieważ
podczas dłuższego czasu otwarcia aparatu fotograficznego wpada zbyt duża ilośd światła
rozproszonego (po błysku) i na błonie otrzymuje się obraz niskiej jakości.

10

F

OTOGRAFOWANIE PRZY UŻYCIU SAMOWYZWALACZA

Podczas fotografowania przy użyciu samowyzwalacza należy
wykonad następujące czynności:

1. Naciągnąd migawkę.
2. Naciągnąd mechanizm samowyzwalacza – obrócid dźwignię

samowyzwalacza w dół aż do oporu.

3. Nastawid czas naświetlania.
4. Wybrad motyw.
5. Nastawid ostrośd.
6. Przysłonid obiektyw do wybranej wartości przysłony.
7. Nacisnąd przycisk samowyzwalacza.
8. Zająd zaplanowane uprzednio miejsce.

Migawka zadziała co najmniej po upływie 9 sekund od chwili
naciśnięcia przycisku.

R

OZŁADOWANIE APARATU FOTOGRAFICZNEGO

Gdy licznik zdjęd wskaże liczbę 36,
wtedy naświetloną błonę
fotograficzną należy przewinąd do
kasety.
W tym celu należy wykonad
następujące czynności:

1. Nacisnąd na gałkę wstecznego przewijania i obrócid ją w kierunku przeciwnym do wskazanego

strzałką.

2. Odłączyd mechanizm migawki, naciskając w tym celu przycisk wstecznego przewijania i,

przytrzymując przycisk w tym położeniu, obracad gałkę wstecznego przewijania w kierunku
wskazanym strzałką, aż po zmniejszeniu sie oporu stwierdzi się, że koniec błony fotograficznej
wysunął się spod sprężynki szpuli odbiorczej.

3. Otworzyd pokrywę tylną aparatu fotograficznego.
4. Odciągnąd do góry gałkę wstecznego przewijania i wyjąd kasetę.

U

W A G A

:

Przy następnym zdjęciu należy naciągnąd migawkę i przytrzymując palcem wałek
wiodący upewnid się, że został on włączony.

11

O

BIEKTYWY WYMIENNE

Lp

Nazwa obiektywu

Podstawowe charakterystyki

Ogniskowa

Otwór względny

Kąt pola

widzenia

Granice

nastawienia na

ostrośd

1 Helios – 40

85

1 : 1,5

28°

1,15 - ∞

2 Tair – 11

133

1 : 2,8

18°

1,5 - ∞

3 Mir – 1

300

1 : 2,8

8°

3 - ∞

4 Jupiter – 9

180

1 : 2,8

14°

2 - ∞

5 Jupiter – 11

85

1 : 4,5

28° 50’

0,5 - ∞

6 Tair – 3

133

1 : 2

18° 30’

1,5 - ∞

7 Jupiter – 6

200

1 : 4

12° 30’

2,5 - ∞

8 Telmar – 22

37

1 : 5,6

60°

0,7 - ∞

9 MTO – 500 lub ZM 5A

500

1 : 8

5°

4 - ∞

10 MTO – 1000

1000

1 : 10

2° 30’

10 - ∞

Przy pracy aparatem fotograficznym ZENIT-E mogą byd stosowane różne obiektywy wymienne do
aparatów fotograficznych typu ZENIT z migawką szczelinową. Wymienne obiektywy są do nabycia w
sklepach.
Obiektywy wymienne do lustrzanek typu ZENIT odznaczają sie wysoką jakością.
Zamocowanie wymiennych obiektywów w aparacie fotograficznym jest takie samo jak obiektywów
podstawowych – za pomocą M42xl.
Przy stosowaniu obiektywu wymiennego Tair – 3 może wystąpid nieznaczne ścinanie krawędzi
negatywu.
W aparacie fotograficznym ZENIT-E uniemożliwione jest korzystanie ze światłomierza przy
wykonywaniu zdjęd obiektywami wymiennymi MTO – 500 i MTO – 1000 z uwagi na nieuniknione
zasłonienie fotokomórki przez oprawę zewnętrzną tych obiektywów.

12

W

YKONANIE ZDJĘD Z BLISKIEJ ODLEGŁOŚCI

Przy użyciu specjalnego urządzenia aparat fotograficzny ZENIT-E umożliwia wykonanie reprodukcji
rysunku, rękopisów, fotografii, itp. Przy wykonywaniu reprodukcji można posługiwad się
pierścieniami pośrednimi, które umieszcza się między korpusem aparatu a obiektywem. Przy tym
można użyd jednego pierścienia lub zestawu złożonego z kilku pierścieni.
Skala reprodukcji zależy od długości i liczby zastosowanych pierścieni.

Z

ALECENIA OGÓLNE

Z aparatem fotograficznym należy obchodzid się ostrożnie, utrzymywad w czystym stanie, chronid
przed gwałtownymi wstrząsami, uderzeniami, wilgocią i gwałtownymi zmianami temperatury.
Aparat należy przechowywad w zamkniętym futerale.
Przy tym obiektyw musi byd zakryty nakrywką, a migawka i samowyzwalacz powinny byd wyzwolone.
Bez istotnej potrzeby nie należy wyjmowad obiektywu z aparatu, aby nie spowodowad
zanieczyszczenia i przedostania sie pyłu na powierzchnie części układu optycznego.
Elementy optyczne, pokryte warstwą przeciwodblaskową można przecierad tylko z zewnątrz czystą,
miękką serwetką lub watą lekko nawilżoną spirytusem rektyfikowanym, eterem (naftowym lub
siarkowym).
Soczewki współczesnych wysokojakościowych obiektywów wykonane są ze specjalnych gatunków
szkła, podczas topienia którego nie udaje sie uniknąd powstania pęcherzy gazowych. Wymienione
pęcherze gazowe można zawsze zauważyd w złożonych obiektywach fotograficznych produkcji
krajowej jak i zagranicznej.
Wymienione pęcherze gazowe nie wywierają wpływu na jakośd obiektywu i zdjęd, i występowanie ich
dopuszcza norma ZSRR GOST 3514-67. Z tego powodu Zakład nie uwzględnia roszczeo zgłaszanych ze
względu na występowanie pęcherzyków w soczewkach i nie wymienia takich obiektywów.