URZ¥D KOMITETU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

PORADNIK DLA PRZEDSIÊBIORCÓW

PIEKARNIE I CUKIERNIE

Wydawca

Urz¹d Komitetu Integracji Europejskiej

Al. Ujazdowskie 9, 00-918 Warszawa

http://www.ukie.gov.pl

we wspó³pracy z Regionalnym Centrum Informacji Europejskiej

przy Wy¿szej Szkole Informatyki i Zarz¹dzania w Rzeszowie

Projekt graficzny serii wydawniczej

21 DRZEWO, agencja interaktywna

Gagarina 86/7, 87-100 Toruñ

http://www.21drzewo.pl

Wydanie pierwsze - grudzieñ 2003

ISBN 83-89218-52-6

© Urz¹d Komitetu Integracji Europejskiej

33

Ogólne zasady zak³adania przedsiêbiorstw

w krajach cz³onkowskich UE i krajach

przystêpuj¹cych

Jedn¹ z podstawowych zasad funkcjonowania rynku wewnêtrznego w Unii Europej-
skiej jest swoboda przedsiêbiorczoœci, przejawiaj¹ca siê w mo¿liwoœci prowadzenia
dzia³alnoœci gospodarczej przez obywateli pañstw cz³onkowskich w dowolnym kraju
na terenie UE. Dzia³alnoœæ gospodarcza na obszarze innego pañstwa cz³onkowskiego
mo¿e polegaæ na zak³adaniu przedsiêbiorstw g³ównych, a tak¿e na zak³adaniu przed-
siêbiorstw podleg³ych (filii, agencji, oddzia³ów oraz spó³ek - córek). Swoboda przed-
siêbiorczoœci – w zakresie wynikaj¹cym z Traktatu ustanawiaj¹cego Wspólnotê Euro-
pejsk¹ (TWE) - dotyczy zarówno osób fizycznych (koniecznym warunkiem korzystania
z tej swobody jest obywatelstwo UE, czyli obywatelstwo pañstwa cz³onkowskiego
UE), jak i osób prawnych (zarejestrowanych lub posiadaj¹cych siedzibê w UE). Ze
swobody przedsiêbiorczoœci korzysta³y tak¿e osoby fizyczne z pañstw stowarzyszo-
nych z UE (w tym z Polski), które mog³y podj¹æ tzw. samozatrudnienie (tj. prowa-
dzenie zarejestrowanej dzia³alnoœci przez dan¹ osobê w jednym z pañstw cz³on-
kowskich UE), bez mo¿liwoœci poszukiwania zatrudnienia na lokalnym rynku pracy.
Na podstawie Uk³adu Europejskiego polscy przedsiêbiorcy mogli tak¿e tworzyæ jed-
nostki zale¿ne w pañstwach cz³onkowskich UE. Nie by³o jednak mo¿liwoœci zatrud-
niania innych pracowników z pañstwa pochodzenia (wyj¹tek stanowi³ tylko tzw.
personel kluczowy firmy, tj. osoby pe³ni¹ce funkcje kierownicze oraz specjaliœci).
Równie¿ po 1 maja 2004 r. nie bêdzie w tym zakresie istotnej zmiany: pañstwa
cz³onkowskie UE mog¹ wprowadziæ okresy przejœciowe na zatrudnianie obywateli
z nowych pañstw cz³onkowskich - tam gdzie bêd¹ utrzymywane restrykcje doty-
cz¹ce zatrudniania obcokrajowców, polski przedsiêbiorca, legalnie dzia³aj¹cy
w innym pañstwie cz³onkowskim, nie bêdzie móg³ zatrudniaæ obywateli polskich.
Utrzymywanie okresów przejœciowych oznacza, ¿e podjêcie pracy w pañstwie cz³on-
kowskim UE bêdzie nadal wymagaæ uzyskania zezwolenia na pracê. Okresy przej-
œciowe zwi¹zane z zatrudnieniem mog¹ obowi¹zywaæ maksymalnie 7 lat, wed³ug
formu³y 2+3+2 lata (oznacza to, ¿e pañstwa cz³onkowskie nie mog¹ wprowadziæ
jednolitego siedmioletniego okresu przejœciowego, ale obowi¹zywanie ograniczeñ
w zatrudnieniu obywateli z innych pañstw cz³onkowskich musi byæ weryfikowane
po up³ywie dwóch, a nastêpnie – trzech lat). Decyzjê o stosowaniu okresów przej-
œciowych podejmuj¹ samodzielnie poszczególne pañstwa cz³onkowskie: utrzymy-
wanie ograniczeñ w zatrudnieniu obywateli nowych pañstw cz³onkowskich UE za-
deklarowa³y Niemcy i Austria, natomiast z dniem 1 maja 2004 roku swoje rynki pracy
otworz¹ prawdopodobnie Dania, Holandia, Irlandia, Szwecja, Wielka Brytania.

Swoboda przedsiêbiorczoœci obejmuje jednak nie tylko podejmowanie dzia³al-
noœci gospodarczej, ale tak¿e inne czynnoœci zwi¹zane z funkcjonowaniem przed-
siêbiorstwa: nabywanie ruchomoœci i nieruchomoœci, zawieranie umów (np. umów
o dzie³o, umów najmu, umów o pracê), uczestnictwo w przetargach (tak¿e tych
organizowanych przez w³adze publiczne), pozyskiwanie koncesji i zezwoleñ.

4

Ograniczenia swobody przedsiêbiorczoœci mog¹ byæ uzasadnione: wykonywa-
niem w³adzy publicznej (art. 45 TWE), wzglêdami porz¹dku, bezpieczeñstwa
i zdrowia publicznego (art. 46 ust. 1 TWE).

Swoboda przep³ywu us³ug. Traktat ustanawiaj¹cy Wspólnotê Europejsk¹ gwaran-
tuje swobodê przep³ywu us³ug. Czynna swoboda przep³ywu us³ug polega na tym, ¿e
us³ugodawca udaje siê do innego pañstwa cz³onkowskiego w celu œwiadczenia us³ug.
Jest to istotna alternatywa dla podejmowania dzia³alnoœci gospodarczej w innych
pañstwach cz³onkowskich (œwiadczenie us³ug za granic¹, o ile odbywa siê na zasa-
dzie incydentalnej (czasowej) i nie ma charakteru sta³ego, nie wymaga zak³adania
dzia³alnoœci gospodarczej w innym pañstwie). Traktat Akcesyjny nie przewiduje
okresów przejœciowych ograniczaj¹cych przep³yw us³ug (w przypadku us³ugodaw-
ców z nowych pañstw kandyduj¹cych), ewentualnie restrykcje mog¹ byæ wprowa-
dzone przez pañstwa cz³onkowskie – po uprzednim zawiadomieniu Komisji Euro-
pejskiej – tylko w przypadku powa¿nych zak³óceñ lub zagro¿eñ rynku pracy, po-
wsta³ych w okreœlonych regionach w wyniku transgranicznego œwiadczenia us³ug.

Zasada niedyskryminacji. Swoboda przedsiêbiorczoœci opiera siê na zasadzie
niedyskryminacji, oznaczaj¹cej, ¿e w odniesieniu do regu³ dzia³alnoœci gospo-
darczej obywatele innych pañstw cz³onkowskich traktowani s¹ tak samo jak
obywatele kraju przyjmuj¹cego (tzw. klauzula narodowa lub klauzula trakto-
wania narodowego). Nie oznacza to jednak, ¿e dzia³alnoœæ gospodarcza we wszyst-
kich pañstwach cz³onkowskich prowadzona jest na takich samych warunkach.
Kwestie takie jak formy dzia³alnoœci gospodarczej, wymogi formalne i kapita³owe
dla rozpoczêcia dzia³alnoœci czy wreszcie jej opodatkowanie regulowane s¹ przez
prawo krajowe, a nie prawo wspólnotowe. W praktyce oznacza to, ¿e otwarcie
firmy w wybranym pañstwie cz³onkowskim UE wymaga dostosowania siê do prze-
pisów prawnych tego kraju.

Prawo pobytu. Wolnoœæ zak³adania przedsiêbiorstw jest œciœle zwi¹zana z prawem
wjazdu i sta³ego pobytu na obszarze innego pañstwa cz³onkowskiego, przyznanym,
na podstawie dyrektywy nr 73/148/EWG, osobom podejmuj¹cym dzia³alnoœæ go-
spodarcz¹. Prawo pozostania w pañstwie cz³onkowskim, w którym wykonywana
by³a dzia³alnoœæ na zasadzie samozatrudnienia, przys³uguje tak¿e po zakoñczeniu
aktywnoœci gospodarczej (dyrektywy nr 75/34/EWG oraz 90/365/EWG).

Ubezpieczenia spo³eczne. Osoby prowadz¹ce dzia³alnoœæ gospodarcz¹ w in-
nym kraju cz³onkowskim, a tak¿e cz³onkowie ich rodzin podlegaj¹ zasadom koor-
dynacji systemów ubezpieczeñ spo³ecznych (rozporz¹dzenie Rady nr 1408/71,
zmienione rozporz¹dzeniem nr 1390/81). System ten opiera siê na kilku zasa-
dach: (1) z punktu widzenia uprawnieñ i obowi¹zków ubezpieczeniowych cu-
dzoziemcy traktowani s¹ tak jak obywatele danego pañstwa cz³onkowskiego,
(2) sk³adki ubezpieczenia spo³ecznego (emerytalnego, zdrowotnego) p³aci siê
tylko w jednym pañstwie (zazwyczaj tam, gdzie wykonywana jest praca lub
prowadzona dzia³alnoœæ), (3) prawa do œwiadczeñ z tytu³u ubezpieczenia spo-
³ecznego nabyte w zwi¹zku z op³acaniem sk³adek w jednym pañstwie cz³on-

5

kowskim „nie przepadaj¹”, jeœli uprawniony przenosi siê do innego kraju. Zasa-
dy przyznawania œwiadczeñ ubezpieczenia spo³ecznego (np. wiek emerytalny)
oraz ich wysokoœæ okreœlaj¹ jednak przepisy prawa krajowego.

Oznacza to, ¿e jeœli przedsiêbiorca polski najpierw dzia³a tylko w Polsce (i tu
op³aca sk³adki ubezpieczeniowe), a nastêpnie podejmie dzia³alnoœæ np. w Szwe-
cji, gdzie równie¿ bêdzie p³aci³ sk³adki na ubezpieczenie spo³eczne, dla celów
ostatecznego obliczenia œwiadczenia emerytalnego uwzglêdniane bêd¹ lata „sk³ad-
kowe” zarówno w Polsce, jak i w Szwecji. Ubiegaj¹c siê o emeryturê w Polsce,
przedsiêbiorca bêdzie musia³ jednak spe³niæ wymogi przewidziane prawem pol-
skim (dla uzyskania uprawnieñ emerytalnych w Polsce nie bêdzie mia³ znaczenia
fakt, i¿ przedsiêbiorca spe³nia odpowiednie wymogi wed³ug prawa szwedzkiego).

Regulacje celne. Wspólnota Europejska jest jednolitym obszarem celnym (z wy-
³¹czeniem Grenlandii i Wysp Owczych (Dania), Ceuty, Mellili (Hiszpania), teryto-
riów zamorskich Francji oraz kilku gmin w³oskich le¿¹cych na pograniczu ze
Szwajcari¹), na którego zewnêtrznych granicach obowi¹zuj¹ takie same stawki
celne. Z chwil¹ przyst¹pienia do Unii Europejskiej w Polsce stosowane bêd¹
taryfy celne wspólne dla wszystkich pañstw cz³onkowskich UE. Podstawowe
regulacje celne Wspólnoty Europejskiej zawarte s¹ w Kodeksie celnym UE (roz-
porz¹dzenie Rady (EWG) nr 2913/92, wielokrotnie zmieniane) oraz tzw. Kodek-
sie celnym wykonawczym UE (rozporz¹dzenie Rady (EWG) nr 2454/93). Te akty
prawne zawieraj¹ wzory wszystkich dokumentów obowi¹zuj¹cych w obrocie
celnym UE (wzory stanowi¹ za³¹czniki do rozporz¹dzeñ, w sumie jest ich 113).

Informacje o obowi¹zuj¹cych stawkach celnych mo¿na znaleŸæ w bazie TARIC,
dostêpnej w Internecie pod adresem http://europa.eu.int/comm/taxation_cu-
stoms/dds/en/tarhome.htm. U³atwieniem dla przedsiêbiorców jest tak¿e sys-
tem tzw. wi¹¿¹cej informacji taryfowej (EBTI - European Binding Tariff Infor-
mation), udzielanej zainteresowanym nieodp³atnie przez administracjê celn¹
pañstw cz³onkowskich (dostêp do bazy: http://europa.eu.int/comm/taxa-
tion_customs/dds/en/ebticau.htm). Informacje taryfowe udzielane s¹ na wnio-
sek zainteresowanych w formie decyzji i s¹ wi¹¿¹ce (w zakresie klasyfikacji
taryfowej, a nie stawki taryfowej) dla przedsiêbiorcy oraz organu celnego przez
6 lat od dnia wydania (w wyj¹tkowych przypadkach, po spe³nieniu pewnych
warunków, istnieje mo¿liwoœæ uniewa¿nienia tej decyzji).

Prawo kontraktów. Prawo wspólnotowe nie stworzy³o dot¹d w³asnego „kodeksu
cywilnego”, który regulowa³by zasady zawierania umów na rynku wewnêtrznym.
Kooperuj¹cy przedsiêbiorcy z ró¿nych pañstw cz³onkowskich – zgodnie z zasada-
mi prawa miêdzynarodowego prywatnego – mog¹ sami dokonaæ wyboru porz¹d-
ku prawnego, któremu poddaj¹ swój kontrakt (mo¿e to byæ np. prawo francu-
skie czy niemieckie). Poruszanie siê w obcym prawodawstwie stwarza przedsiê-
biorcom istotne problemy, zwi¹zane np. z egzekucj¹ roszczeñ. Obecnie – z ini-
cjatywy Komisji Europejskiej - trwaj¹ prace nad stworzeniem ram prawnych
u³atwiaj¹cych obrót gospodarczy miêdzy podmiotami z ró¿nych pañstw cz³on-

6

kowskich. Przepisy wspólnotowe reguluj¹ natomiast umowy miêdzy przedsiê-
biorcami a konsumentami w sposób, który tym ostatnim ma zapewniæ w³aœciwy
poziom ochrony. Do najwa¿niejszych regulacji konsumenckich nale¿¹: dyrekty-
wa o ogólnym bezpieczeñstwie produktów, zawieraniu umów poza lokalem przed-
siêbiorstwa i na odleg³oœæ, o niedozwolonych klauzulach umownych.

Formy prowadzenia dzia³alnoœci

gospodarczej w krajach UE

Na poziomie wspólnotowym w zakresie organizacji dzia³alnoœci gospodarczej i funk-
cjonowania przedsiêbiorstw istniej¹ jedynie regulacje harmonizuj¹ce zasady dzia-
³ania spó³ek kapita³owych (przepisy te w³aœciwie nie dotycz¹ wiêc ma³ych i œred-
nich przedsiêbiorstw) oraz regulacje poœwiêcone ogólnowspólnotowym formom
prowadzenia dzia³alnoœci. Jak dot¹d wypracowano tylko dwie takie formy: euro-
pejskie zgrupowanie interesów gospodarczych (jest to raczej forma kooperacji przed-
siêbiorstw – celem EZIG jest u³atwianie i rozwijanie dzia³alnoœci gospodarczej uczest-
ników pochodz¹cych z ró¿nych pañstw cz³onkowskich; uczestnicy dzia³aj¹ w opar-
ciu o przepisy pañstw cz³onkowskich) oraz spó³kê europejsk¹ (uczestnicy z ró¿nych
pañstw cz³onkowskich, kapita³ co najmniej 120 tys. euro). Spó³ka europejska jest
w³aœciwa dla przedsiêwziêæ gospodarczych w wiêkszym rozmiarze, a zdecydowana
liczba europejskich przedsiêbiorstw prowadzi dzia³alnoœæ w formach przewidzia-
nych prawem poszczególnych pañstw cz³onkowskich. Ka¿de pañstwo cz³onkowskie
UE samodzielnie wyznacza zasady zak³adania firm na w³asnym terytorium. Poni¿ej
prezentowane s¹ przyk³adowe rozwi¹zania w wybranych krajach UE.

Holandia: Na rynku holenderskim firma mo¿e dzia³aæ w formie: (1) spó³ki z ograni-
czon¹ odpowiedzialnoœci¹ (minimalny kapita³ 18 151 euro; konieczne uzyskanie
(odp³atnie) deklaracji Ministerstwa Sprawiedliwoœci o braku przeciwwskazañ praw-
nych), (2) spó³ki akcyjnej (minimalny kapita³ 45 378 euro), (3) oddzia³u firmy (nie ma
osobowoœci prawnej, podlega rejestracji w Izbie Handlowej; w celu rejestracji ko-
nieczne jest przedstawienie wyci¹gu z rejestru firmy-matki, notarialnie poœwiadczo-
ny i przet³umaczony statut, notarialnie poœwiadczona decyzja zarz¹du o utworzeniu
oddzia³u, pe³nomocnictwo dla dyrektora oddzia³u). Firma zatrudniaj¹ca pracowni-
ków spoza Holandii mo¿e wyp³acaæ im 30% nieoprocentowany dodatek roz³¹kowy.

Niemcy: Niemieckie prawo przewiduje, ¿e dzia³alnoœæ gospodarcz¹ mo¿na prowa-
dziæ w formie: (1) spó³ki z ograniczon¹ odpowiedzialnoœci¹ (tak¿e jednoosobowej,
kapita³ minimalny wniesiony przy rejestracji musi wynieœæ co najmniej 13 tys. euro),
(2) spó³ki akcyjnej (minimalna wysokoœæ kapita³u to 51 tys. euro), (3) przedstawi-
cielstwa (biuro lub oddzia³ przedsiêbiorstwa obcego). We wszystkich wymienio-
nych przypadkach konieczna jest s¹dowa rejestracja dzia³alnoœci. Zarejestrowane

7

przedsiêbiorstwa staj¹ siê obligatoryjnie cz³onkami izb przemys³owo-handlowych
lub rzemieœlniczych. Minimalne stawki godzinowe dla pracowników okreœlane s¹
dla poszczególnych bran¿ na podstawie uk³adów ze zwi¹zkami zawodowymi.

Wielka Brytania: Dzia³alnoœæ gospodarcza mo¿e byæ prowadzona w formie: (1) spó³-
ki partnerskiej (do 20 wspólników; nie posiada osobowoœci prawnej (za wyj¹t-
kiem Szkocji)), (2) spó³ki zwyk³ej z ograniczon¹ odpowiedzialnoœci¹ czêœci wspól-
ników, a tak¿e (3) spó³ek korporacyjnych: spó³ki z ograniczon¹ odpowiedzialnoœci¹
(min. suma kapita³u: 50 tys. funtów), spó³ki bez ograniczenia odpowiedzialnoœci.
Mo¿liwe jest tak¿e utworzenie oddzia³u (jeœli firma prowadzi bezpoœredni¹ dzia³al-
noœæ handlow¹ na rynku brytyjskim) lub utworzenie joint venture z partnerem
brytyjskim. Rejestracj¹ spó³ek i oddzia³ów zajmuje siê Companies House. Podatki
dochodowe uiszczane s¹ przez firmy w ci¹gu 9 miesiêcy od zakoñczenia roku obra-
chunkowego. Firmy obce mog¹ nabywaæ nieruchomoœci (dla prowadzenia dzia³al-
noœci gospodarczej musz¹ one byæ wyposa¿one w certyfikaty o zabezpieczeniach
przeciwpo¿arowych). Obowi¹zek rejestracji VAT powstaje przy obrotach prze-
kraczaj¹cych 51 tys. funtów. Minimalna stawka wynagrodzenia za pracê wynosi
(w zale¿noœci od kategorii pracowników) od 3,60 do 4,20 funta za godzinê.

Dzia³alnoœæ gospodarcza prowadzona w poszczególnych pañstwach cz³onkow-
skich wymaga dostosowania siê nie tylko do przepisów dotycz¹cych bezpoœred-
nio warunków podejmowania dzia³alnoœci, ale tak¿e do regulacji podatkowych,
ubezpieczeniowych, z zakresu zamówieñ publicznych, ochrony konsumentów, bez-
pieczeñstwa produktów (mimo harmonizacji na szczeblu wspólnotowym, w prze-
pisach krajowych mog¹ wystêpowaæ ró¿nice). Nale¿y podkreœliæ, ¿e wiêkszoœæ
przepisów dotycz¹cych ró¿nych aspektów dzia³alnoœci gospodarczej przyjmuje
w UE formê dyrektyw, które dopiero po wdro¿eniu do ustawodawstwa krajowe-
go zaczynaj¹ bezpoœrednio obowi¹zywaæ przedsiêbiorców. Skoro znaczna czêœæ
polskiego prawodawstwa zosta³a zharmonizowana z dyrektywami UE, przedsiê-
biorcy dzia³aj¹cy zgodnie z normami krajowymi zachowuj¹ jednoczeœnie zgod-
noϾ z przepisami europejskimi.

Podatki i ubezpieczenie spo³eczne

w krajach cz³onkowskich UE

Pañstwa UE nie maj¹ jednolitego systemu podatkowego, ka¿de pañstwo auto-
nomicznie kszta³tuje politykê fiskaln¹, ustalaj¹c zasady i skalê opodatkowania
(w zakresie podatków dochodowych). Podejmowane dot¹d próby wprowadzenia
to¿samych stawek podatków dochodowych we wszystkich pañstwach cz³onkow-
skich nie przynios³y efektów. Równie¿ wielkoœæ obci¹¿eñ z tytu³u ubezpieczenia
spo³ecznego jest zró¿nicowana w poszczególnych pañstwach cz³onkowskich.

8

ród³a opracowania: Warunki zak³adania i prowadzenia dzia³alnoœci gospodarczej w krajach Unii Europejskiej (red. M. Cisek-

Babiarz, M. Drath), PARP, Warszawa 2001 oraz informacje z serwisu public-services.eu (Information on cross-border public

services in Europe – http://europa.eu.int/public-services/european_union/enterprises/topics/topics_en.htm).

3RGDWHNRGILUP

3D VWZR

6WDZND

SRGVWDZRZD

6WDZNDVSHFMDOQD

3RGDWHNRGRVyEIL]\F]Q\FK

8EH]SLHF]HQLDVSRãHF]QH

SUDFRGDZFDUHJXODUQHJRZ\QDJURG]HQLD

GRGDWNyZ ZL WHF]Q\FKLXUORSRZ\FK

LVWQLHMHJyUQ\SXãDSQDOLF]DQLDVNãDGNL

$XVWULD

PLQLPDOQLHHXURURF]QLH²VD

HXURURF]QLH²VS]RR

HXURURF]QLH²ILUP\]

URF]Q\PREURWHPSRZ\ HM

HXUR

VSyãNLRVRERZH²RSRGDWNRZDQL

ZVSyOQLF\

]DSLHUZV]HHXUR

]DQDVW SQHHXUR

]DQDVW SQHHXUR

]DQDVW SQHHXUR

ZV]\VWNLHZ\ V]HGRFKRG\

SUDFRZQLNUHJXODUQHJRZ\QDJURG]HQLD

GRGDWNyZ ZL WHF]Q\FKLXUORSRZ\FK

%HOJLD

GRFKyGW\VHXUR

GRFKyGW\VHXUR

GRFKyGW\VHXUR

Z]DOH QR FLRGZ\VRNR FL

GRFKRGyZ

SUDFRGDZFDQLHSãDFLVNãDGHNQDXEH]SLHF]HQLH

VSRãHF]QHSUDFRZQLNyZ

RERZL ]NRZHXEH]SLHF]HQLDSUDFRZQLNDRGZ\SDGNX

SU]\SUDF\Z]DOH QR FLRGURG]DMXSUDF\VNãDGND

SRQL HM'..PLHVL F]QLH²SãDFRQHF] FLRZR

SU]H]SUDFRGDZF LF] FLRZRSU]H]SUDFRZQLND

'DQLD

SRGDWHNSURJUHV\ZQ\²SUyJ

PDNV\PDOQ\

SUDFRZQLNRGZ\QDJURG]HQLDEUXWWR

)LQODQGLD

GRFKRG\²HXUR

GRFKRG\HXUR

HXUR

HXUR

SRQDGHXUR

XEH]SLHF]HQLHFKRURERZH

XEH]SLHF]HQLHHPHU\WDOQHLRGEH]URERFLD

SUDFRGDZFD

GODRVyESURZDG] F\FKG]LDãDOQR

JRVSRGDUF]

)UDQFMD

GODGRFKRGyZSRQL HM

HXUR

LQRUPDOQDVWDZNDGODGDOV]\FK

GRFKRGyZSRZ\ HMWHMVXP\

VWRSQLRZDVNDODRGGR

SUDFRZQLN
SUDFRGDZFD

*UHFMD

Z

]DOH QR FLRG

IRUP\SUDZQHM

SUDFRZQLN
SUDFRGDZFD

+LV]SDQLD

GOD0 3

MH OLGRFKyGQLHSU]HNURF]\ã

HXUR

SUDFRZQLN

+RODQGLD

]D

SLHUZV]H

HXUR]D

QDGZ\ N

]DSLHUZV]HHXUR

NROHMQHHXUR

]DNROHMQHHXUR

GRFKRG\Z\ V]H

]DZDUWHZSRGDWNX

SUDFRGDZFD

SU]\Z\QDJURG]HQLXW\JRGQLRZ\PGRHXUR

SU]\Z\ V]\PZ\QDJURG]HQLX

,UODQGLD

GR

SUDFRZQLN

Z\QDJURG]HQLHW\JRGQLRZHSRZ\ HMHXUR

Z\QDJURG]HQLHW\JRGQLRZHSRZ\ HMHXUR
SUDFRGDZFD

SUDFRZQLF\IL]\F]QL

LQQLSUDFRZQLF\

/XNVHPEXUJ VWDZNL

SURJUHV\ZQH

ND GDILUPDRERZL ]NRZRSãDFL

QDIXQGXV]GODEH]URERWQ\FK

RERZL ]NRZR

QDIXQGXV]EH]URERWQ\FKSRGDWHN

UHODW\ZQLHQLVNLVXPDZV]\VWNLFK

REFL H ZW\PXEH]SLHF]HQLD

VSRãHF]QHJR²RN

SUDFRZQLN

SUDFRZQLF\IL]\F]QL

LQQLSUDFRZQLF\

1LHPF\

SRGDWNLPDM WNRZHRGGRFKRGX

SU]HGVL ELRUVWZDLMHJRPLHQLD

SRGDWHNRGSãDFRGGRFKRGyZ

]\VNX]NDSLWDãXRGRVyE

SUDZQ\FKPRJ VL JQ

SURJUHV\ZQH

HPHU\WDOQH

]GURZRWQH

GODEH]URERWQ\FK

SUDFRGDZFD

RVRE\VDPRG]LHOQLHSURZDG] FHG]LDãDOQR PRJ

Z\EUD V\VWHP ZLDGF]H SRGVWDZRZ\FKOXE

UR]V]HU]RQ\FK

3RUWXJDOLD

PDNV\PDOQLH

WHMVWRS\

MDNRSRGDWHN

ORNDOQ\

ILUP\PDM FHVLHG]LE SR]D

3RUWXJDOL

SUDFRZQLN

6]ZHFMD

6(.GRFKyGGR6(.

GRFKyGSRZ\ HM

6(.

QDIXQGXV]HPHU\WDOQ\

SUDFRGDZFDMH OLW\JRGQLRZH]DURENLPL G]\

DIXQWyZMH OL]DURENLSRQDG

IXQWyZ

VDPR]DWUXGQLHQLIXQW\W\JRGQLRZRQLH]DOH QLHRG

]DURENyZ

:LHOND

%U\WDQLD

JG\GRFKyGPL G]\D

W\VIXQWyZEU\W\MVNLFK

GRFKyGSRQL HMW\VIXQWyZ

SUDFRZQLNNZRW\RNUH ORQHW\JRGQLRZR

:ãRFK\

SRGDWNX

ORNDOQHJR

9

ród³o: VAT rates applied in the Member States of the

European Community (situation on 1

st

May 2003),

Komisja Europejska – DG ds. Podatków i Ce³

(DOC 2908/2003)

3D VWZR

6WDZND

VWDQGDUGRZD

6WDZND

]UHGXNRZDQD

$XVWULD

%HOJLD

'DQLD

)LQODQGLD

)UDQFMD

*UHFMD

+LV]SDQLD

+RODQGLD

,UODQGLD

/XNVHPEXUJ

1LHPF\

3RUWXJDOLD

6]ZHFMD

:LHOND%U\WDQLD

:ãRFK\

Harmonizacja (ale nie ujednolicenie) na poziomie wspólnotowym objê³a tylko
podatek VAT (regulowany tzw. VI Dyrektyw¹) oraz czêœciowo podatki akcyzowe.
W przypadku transakcji pomiêdzy podatnikami z ró¿nych krajów UE towary do-
starczane pomiêdzy podatnikami opodatkowane s¹ stawk¹ zerow¹ w kraju ich
wysy³ki (rozpoczêcia transportu) jako wewn¹trzwspólnotowa dostawa, zaœ poda-
tek nale¿ny op³acany jest przez nabywcê towarów w kraju, do którego przyby-
waj¹ towary (zakoñczenia transportu) wg stawki w³aœciwej dla kraju, do którego
przywo¿one s¹ towary. Wysokoœæ stawki podstawowej (standardowej) w pañstwach
cz³onkowskich UE nie mo¿e byæ ni¿sza ni¿ 15%, a stawki zredukowanej (mo¿na
stosowaæ jedn¹ lub dwie stawki obni¿one) nie mo¿e byæ ni¿sza ni¿ 5%.

Stawki podatku VAT w pañstwach cz³onkowskich UE

10

ród³a informacji o UE

dla przedsiêbiorców

Instytucje œwiadcz¹ce pomoc przedsiêbiorcom

w UE i Polsce

Dyrekcja Generalna ds. Przedsiêbiorstw

European Commission – Enterprise DG

Documentation Centre 

Office: SC15 00/51

B - 1049 Brussels

Belgium

Fax: [phone]

http://europa.eu.int/comm/dgs/enterprise/index_en.htm
Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Spo³ecznej

Pl. Trzech Krzy¿y 3/5, 00-507 Warszawa

tel.: [phone]

http://www.mg.gov.pl
Polska Agencja Rozwoju Przedsiêbiorczoœci

Al. Jerozolimskie 125/127, 02-017 Warszawa

tel.: [phone]

fax: [phone]

http://www.parp.gov.pl/
Centra Euro-Info

sieæ oœrodków informacyjnych aktywna w 42 pañstwach

(w Polsce 12 oœrodków, pe³na lista na stronie www)

Euro Info Centre PL-405 przy Funduszu Wspó³pracy,

ul. Górnoœl¹ska 4a, 00-444 Warszawa

tel.: [phone] Fax: [phone],

e-mail: [e-mail]

http://www.euroinfo.org.pl/

Portale internetowe

Portal informacyjny Serio.pl

http://www.serio.pl/ukie/eksperci.php
Twoja firma w Europie

http://www.weuropie.pl/apps/index.jsp
Dialog z europejskim biznesem (Dialogue with Business)

http://europa.eu.int/business/en/index.html
Informacje nt. transgranicznych us³ug publicznych w Europie

http://europa.eu.int/public-services/european_union/enterprises/topics/topics_en.htm
Kwartalnik Enterprise Europe (wydawany przez DG ds. Przedsiêbiorstw)

http://europa.eu.int/comm/enterprise/library/enterprise-europe/index.htm

(dystrybucja nieodp³atna w formie elektronicznej lub papierowej

(drog¹ pocztow¹) po uprzednim zg³oszeniu: [e-mail] )

Bibliografia

Prawo Unii Europejskiej. Pra-

wo materialne i polityki (red.

J. Barcz), Wyd. Prawo i Prakty-

ka Gospodarcza, Warszawa 2003.
Unia Europejska. Przygotowania

Polski do cz³onkostwa (red. na-

ukowa i koordynacja E. Kawec-

ka-Wyrzykowska, E. Synowiec),

Instytut Koniunktur i Cen Handlu

Zagranicznego, Warszawa 2001
Warunki zak³adania i prowa-

dzenia dzia³alnoœci gospodarczej

w krajach Unii Europejskiej (red.

M. Cisek-Babiarz, M. Drath),

PARP, Warszawa 2001
VAT rates applied in the Member

States of the European Commu-

nity (situation on 1

st

May 2003),

Komisja Europejska - DD ds Po-

datków i Ce³ (DOC 2908/2003)
http://europa.eu.int/comm/

taxation_customs/publications/

info_doc/taxation/tva/taux_tva-

2003-5-1_en.pdf

11

Informacje ogólne o bran¿y piekarniczej

i cukierniczej w Europie

Przemys³ piekarniczo-cukierniczy

*

w Europie wyprodukowa³ w 2002 roku po-

nad 35 milionów ton wyrobów o wartoœci ok. 68 mld euro (co stanowi wzrost
o 3% wobec wartoœci w poprzednim roku)

* *

. Najwiêkszym dzia³em produkcji sek-

tora piekarniczego pozostaje chleb, stanowi¹cy 85% sprzeda¿y, a nastêpnie ciast-
ka (herbatniki) – 10% oraz ciasta – 5%. Najwiêkszymi rynkami zbytu dla produktów
piekarniczych i cukierniczych s¹: Francja, Hiszpania, Niemcy, Wlk. Brytania oraz
W³ochy (w sumie stanowi¹ 64% ca³oœci sprzeda¿y), najmniejsze spo¿ycie wyro-
bów piekarskich notuje siê w pañstwach skandynawskich.

W najbli¿szych piêciu latach rynek europejski pozostanie stabilny, przewi-
duje siê ogólny wzrost najwy¿ej 0,2% rocznie. Stosunkowo najbardziej bê-
dzie rozrasta³ siê sektor ciast (w perspektywie do 2007 r. notowany bêdzie
wzrost o ok. 1,7% rocznie).

A¿ 62% europejskiego rynku chleba stanowi¹ piekarnie, których dzia³alnoœæ ma
charakter rzemieœlniczy (znaczne s¹ ró¿nice miêdzy poszczególnymi pañstwa-
mi: od 5% rynku w Irlandii po 90% we W³oszech). Do nielicznych wyj¹tków nale¿¹
zak³ady piekarnicze funkcjonuj¹ce w wiêcej ni¿ jednym pañstwie europejskim.

Na rynku ciastek (herbatników) funkcjonuje trzech du¿ych miêdzynarodowych
dostawców (jeden z nich tylko na piêciu g³ównych rynkach Europy Zachodniej
ma udzia³ w rynku na poziomie 15%). Rynek ciast pakowanych, z nielicznymi
wyj¹tkami, zdominowany jest przez wytwórców krajowych, rzadko aktywnych
na innych rynkach.

Wœród podstawowych trendów rozwoju rynku piekarniczo-cukierniczego w Europie
nale¿y wskazaæ:

§

rosn¹cy udzia³ w rynku wyrobów z p³atków zbo¿owych;

§

zwiêkszaj¹c¹ siê popularnoœæ pakowanego, krojonego chleba z d³u¿-
szym terminem przydatnoœci do spo¿ycia;

§

wymagania klientów dotycz¹ce tzw. zdrowej ¿ywnoœci (popyt na
produkty o niskiej zawartoœci t³uszczu i cukru oraz produkty z do-
datkiem witamin i minera³ów);

§

wzrost zapotrzebowania na produkty wysokogatunkowe, wzbo-
gacone dodatkowymi sk³adnikami (np. pieczywo z przyprawami,
suszonymi owocami, itp.).

* Pojêcie „cukierniczy” doty-

czy w tym wypadku wy³¹cznie

produktów m¹cznych (na bazie

zbó¿).

** Informacje zawarte w tej

czêœci broszury pochodz¹ z ra-

portu „EuroBakery 2003: Mar-

kets, Innovations and Future

Strategies”, Leatherhead Food

International 2003.

12

Warunki prowadzenia dzia³alnoœci

gospodarczej

1. Uwagi ogólne

Prawo wspólnotowe nie zawiera wielu regulacji dotycz¹cych wy³¹cznie pie-
karnictwa i cukiernictwa. Do dzia³alnoœci przedsiêbiorstw tych bran¿ odnosz¹
siê ogólne przepisy prawa ¿ywnoœciowego. Wiêkszoœæ tych przepisów przyjê³a
na poziomie europejskim postaæ dyrektyw, które obowi¹zuj¹ przedsiêbiorców
dopiero wówczas, gdy s¹ wdro¿one do krajowego porz¹dku prawnego (w Pol-
sce za pomoc¹ ustaw oraz rozporz¹dzeñ wykonawczych). Wynika st¹d, ¿e polscy
przedsiêbiorcy nie s¹ zobowi¹zani stosowaæ siê bezpoœrednio do przepisów
europejskich dyrektyw, lecz przepisów polskich ustaw, które powinny byæ do-
stosowane do norm wspólnotowych. W zakresie prawa ¿ywnoœciowego osi¹-
gniêto dotychczas znaczny stopieñ harmonizacji przepisów krajowych z wy-
mogami europejskimi.

2. System HACCP w zak³adach piekarniczych i cukierniczych

Najistotniejszym wymogiem funkcjonowania w UE zak³adów przemys³u spo-
¿ywczego, w tym zak³adów piekarniczych i cukierniczych, jest wdro¿enie przez
nie tzw. systemu HACCP.

Skrót ten (pochodz¹cy od pierwszych liter angielskiego pojêcia Hazard Analysis
and Critical Control Point) oznacza: analiza zagro¿eñ i krytyczny punkt kon-
troli. System ten dotyczy procesów produkcji i przetwórstwa ¿ywnoœci (tj.
ca³ego sektora spo¿ywczego, w tym zak³adów piekarniczych i cukierniczych),
a w pañstwach Unii Europejskiej jest stosowany od 1975 r. W 1993 r. wydano
dyrektywê dotycz¹c¹ higieny œrodków spo¿ywczych (dyrektywa nr 93/43/EWG),
okreœlaj¹c¹ zasady stosowania HACCP. Celem systemu HACCP jest eliminacja
wszystkich zagro¿eñ zdrowotnych w procesie produkcji, które mog³yby wp³y-
n¹æ na bezpieczeñstwo wyrobu, a w konsekwencji przynieœæ szkodê konsu-
mentowi. System skupia siê na badaniu bezpieczeñstwa procesu wytwarzania
produktu (zamiast sprawdzania jakoœci produktu dopiero po jego wytworze-
nia). Wyró¿nia siê trzy rodzaje zagro¿eñ: (1) mikrobiologiczne (np. bakteria),
(2) fizyczne (np. piasek), (3) chemiczne (np. detergenty).

Obowi¹zki zwi¹zane z wdra¿aniem systemu HACCP ci¹¿¹ na wszystkich podmio-
tach uczestnicz¹cych w wytwarzaniu ¿ywnoœci, tj. producentach, przetwórcach i
dystrybutorach (tak¿e np. sto³ówkach, jad³odajniach, itp.). Wdro¿enie systemu
HACCP musi byæ poprzedzone wprowadzeniem w zak³adzie produkcyjnym zasad
tzw. dobrej praktyki produkcyjnej (Good Manufacturing Practice – GMP) oraz do-
brej praktyki higienicznej (Good Hygiene Practice – GHP).

13

Podstawowe zasady systemu HACCP to:

1. Przeprowadzenie analizy potencjalnych zagro¿eñ dla higieny

¿ywnoœci na wszystkich etapach produkcji i dystrybucji produktu
spo¿ywczego. 

2. Okreœlenie krytycznych punktów kontroli. 

Rozró¿nia siê krytyczne punkty kontrolne I stopnia (KPK 1, CCP 1),
oznaczaj¹ce etap, miejsce lub operacjê, w których zagro¿enia dla
jakoœci wytworów spo¿ywczych w procesie produkcji mog¹ byæ
wyeliminowane, oraz krytyczne punkty kontrolne II stopnia (KPK
2, CCP 2), okreœlaj¹ce stan, miejsce lub operacjê, w których za-
gro¿enie mo¿na tylko zminimalizowaæ do poziomu akceptowalne-
go z punktu widzenia bezpieczeñstwa zdrowia konsumenta. 

3. Ustalenie wartoœci krytycznych dla ka¿dego krytycznego punktu

kontrolnego. 

4. Identyfikacja i wprowadzenie w ¿ycie skutecznych procedur kontro-

li i nadzoru w punktach krytycznych (opracowanie procedur monito-
rowania ka¿dego krytycznych punktów kontrolnych).

5. Przegl¹d i analiza punktów zagro¿enia ¿ywnoœciowego, krytycz-

nych punktów kontroli i okresowej kontroli oraz nadzorowania
procedur.

Zak³ady produkcyjne nie musz¹ posiadaæ certyfikatu na system HACCP, ale musz¹
dysponowaæ wiarygodnym dowodem na wdro¿enie systemu.

Dyrektywa nr 93/43/EWG zawiera tylko ramowe przepisy, które musz¹ byæ uœci-
œlone w aktach prawnych poszczególnych pañstw cz³onkowskich (oraz pañstw
przystêpuj¹cych do UE).

HACCP w Polsce. Od 1996 roku istnieje prawny obowi¹zek stosowania systemu
HACCP przez zak³ady produkuj¹ce ¿ywnoœæ dietetyczn¹. Od 2000 roku – na pod-
stawie Rozporz¹dzenia ministra zdrowia z 28.02.2000 r. w sprawie warunków
sanitarnych oraz zasad przestrzegania higieny przy produkcji i obrocie œrodkami
spo¿ywczymi, u¿ywkami i substancjami dodatkowymi dozwolonymi – wszystkie
zak³ady produkuj¹ce lub wprowadzaj¹ce do obrotu ¿ywnoœæ maj¹ obowi¹zek sto-
sowania zasad dobrej praktyki produkcyjnej i higienicznej. W³aœciwe regulacje
zwi¹zane z HACCP – zgodne z przepisami dyrektywy WE – zawarte s¹ w ustawie
o warunkach zdrowotnych ¿ywnoœci i ¿ywienia (Dz. U. 2001 Nr 63, poz. 634 ze
zm.). Pocz¹tkowo ustawa przewidywa³a (art. 30), ¿e w du¿ych i œrednich zak³a-
dach (tj. zatrudniaj¹cych ponad 50 pracowników) system HACCP musi byæ wdra-
¿any od 1.01.2004 r. (nie by³o koñcowej daty granicznej), natomiast nie ustano-
wi³a takiego obowi¹zku dla zak³adów ma³ych. Te ostatnie zosta³y zobligowane
do wdro¿enia i stosowania zasady dobrej praktyki produkcyjnej i dobrej praktyki
higienicznej. Kwestie zwi¹zane z wymogami GHP i GMP s¹ regulowane obecnie
wydanymi na podstawie ustawy rozporz¹dzeniami ministra zdrowia:

14

§

w spr. wymagañ higieniczno-sanitarnych zak³adów i wymagañ do-
tycz¹cych higieny w procesie produkcji i w obrocie artyku³ami
oraz materia³ami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z tymi
artyku³ami (Dz. U. 2002 Nr 234, poz. 1979);

§

w spr. wymagañ higieniczno-sanitarnych w obrocie œrodkami spo-
¿ywczymi luzem, ³atwo psuj¹cymi siê dietetycznymi œrodkami
spo¿ywczymi, sypkimi i nieopakowanymi œrodkami spo¿ywczymi
oraz materia³ami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z tymi
œrodkami spo¿ywczymi (Dz. U. 2002 Nr 234, poz. 1976).

Wy³¹czenie ma³ych zak³adów spod obowi¹zku stosowania HACCP nie jest zgodne
z przepisami prawa wspólnotowego, st¹d wyniknê³a koniecznoœæ zmiany usta-
wy o warunkach zdrowotnych ¿ywnoœci i ¿ywienia w tym zakresie. Znowelizo-
wany art. 30 tego aktu rozci¹ga obowi¹zek stosowania systemu HACCP na
wszystkie zak³ady produkuj¹ce ¿ywnoœæ, bez wzglêdu na ich wielkoœæ (obowi¹-
zek ten nie dotyczy jedynie producentów na etapie tzw. produkcji pierwotnej,
którzy musz¹ jedynie wdro¿yæ zasady GMP i GHP)

***

. Ponadto Sejm nowelizuj¹c

ustawê 3 paŸdziernika 2003 r., przesun¹³ termin rozpoczêcia wdra¿ania systemu
HACCP przez wszystkie zak³ady z 1 stycznia 2004 r. na 1 maja 2004 r. Senat uchwa³¹
z 23 paŸdziernika wprowadzi³ tu poprawkê, przywracaj¹c datê wczeœniejsz¹.

3. Kontrola ¿ywnoœci

Zasady kontroli ¿ywnoœci wyznacza dyrektywa nr 89/397/EWG (uzupe³niona dyr.
nr 93/99/EWG). Przedmiotem urzêdowej kontroli ¿ywnoœci w pañstwach cz³on-
kowskich UE jest godnoœæ jakoœci ¿ywnoœci, dodatków do produktów ¿ywnoœcio-
wych, materia³ów i wyrobów maj¹cych kontakt z ¿ywnoœci¹ z przepisami prawa.
Celem kontroli pozostaje zapewnienie bezpieczeñstwa i zdrowia konsumentów,
zagwarantowanie uczciwych praktyk handlowych oraz rzetelnej informacji. Kon-
trola powinna obejmowaæ wszystkie stadia obrotu produktami spo¿ywczymi (pro-
dukcja, przetwarzanie, dystrybucja) i obejmowaæ m.in. inspekcjê higieny perso-
nelu, inspekcjê dokumentacji oraz wewnêtrznych systemów kontrolnych. W ra-
mach kontroli dokonuje siê inspekcji pomieszczeñ, maszyn i urz¹dzeñ, metod
konserwacji urz¹dzeñ i produktów, etykiet, materia³ów wchodz¹cych w kontakt
z ¿ywnoœci¹, surowców i ostatecznych produktów. Przepisy wspólnotowe okre-
œlaj¹ ramowo metody dzia³añ kontrolnych, ale ich ostatecznego wyboru dokonu-
je ka¿de pañstwo cz³onkowskie. Kraje UE zosta³y zobowi¹zane nie tylko do wy-
znaczenia organów odpowiedzialnych za urzêdow¹ kontrolê ¿ywnoœci, ale tak¿e
do zagwarantowania odpowiedniej jakoœci laboratoriów zajmuj¹cych siê bada-
niem ¿ywnoœci (dzia³alnoœæ laboratoriów powinna byæ zgodna ze standardami
wyznaczonymi przez Normê Europejsk¹ EN 45001).

Wspólnotowe standardy kontroli ¿ywnoœci wesz³y do polskiego porz¹dku prawne-
go poprzez ustawê o warunkach zdrowotnych ¿ywnoœci i ¿ywienia (Dz. U. 2001
Nr 63, poz. 634, ze zm.) i wydane na jej podstawie rozporz¹dzenia ministra

*** Stan prawny na 4 listopada

2003 r. Ustawa o zmianie usta-

wy o warunkach zdrowotnych

¿ywnoœci i ¿ywienia zosta³a przy-

jêta przez Sejm w dniu 3 paŸdzier-

nika 2003 r., uchwa³a Senatu

z 23 paŸdziernika 2003 r. wnios³a

pewne poprawki do tekstu uchwa-

lonego przez Sejm; poprawki nie

dotyczy³y jednak art. 30.

15

zdrowia: w sprawie przeprowadzania urzêdowej kontroli ¿ywnoœci (Dz.U. 2003
Nr 21, poz. 186) oraz w sprawie wykazu laboratoriów referencyjnych (Dz.U.
2003 Nr 35, poz. 310)

4. BHP w zak³adach piekarniczych i cukierniczych

Ogólne wymogi BHP okreœlone s¹ w tzw. dyrektywie ramowej nr 89/391/EWG,
która nak³ada na pracodawców wszystkich sektorów (w tym przemys³owego
i handlowego) obowi¹zek zapewnienia bezpieczeñstwa i ochrony zdrowia pra-
cowników, w³¹cznie z zapobieganiem zagro¿eniom zwi¹zanym z wykonywaniem
czynnoœci s³u¿bowych, informowaniem i szkoleniem. Nie istnieje specjalna dy-
rektywa odnoœnie do BHP w zak³adach cukierniczych i piekarniczych, wydano
natomiast dyrektywy dotycz¹ce szczegó³owych zagadnieñ BHP ogólnie dla wszyst-
kich sektorów (te szczegó³owe zagadnienia to m.in. ochrona pracowników nara-
¿onych na dzia³anie chlorku winylu, azbestu, ochrona przed ha³asem, ryzykiem
zwi¹zanym z nara¿eniem pracowników na czynniki rakotwórcze oraz biologicz-
ne, bezpieczeñstwo i ochrona zdrowia przy u¿ytkowaniu przez pracowników sprzê-
tu roboczego, rêczne przemieszczanie towarów). Przepisy wspólnotowe dotycz¹ce
BHP zosta³y w du¿ej czêœci wdro¿one do polskiego Kodeksu pracy oraz wydanych na
jego podstawie rozporz¹dzeñ. Urz¹dzenia zainstalowane w polskich zak³adach po
31 grudnia 2002 r. bêd¹ musia³y spe³niaæ minimalne wymogi okreœlone dyrektywa-
mi nr 89/655/EWG (w spr. min. wymagañ w dziedzinie bezpieczeñstwa i ochrony
zdrowia przy u¿ytkowaniu przez pracowników urz¹dzeñ produkcyjnych podczas
pracy) oraz 89/656/EWG (w spr. min. wymagañ dot. bhp pracowników korzystaj¹-
cych z urz¹dzeñ ochronnych), natomiast wobec urz¹dzeñ zainstalowanych przed
31 grudnia 2002 r., a nie spe³niaj¹cych wymogów dyrektyw, stosowany jest okres
przejœciowy (urz¹dzenia te mog¹ byæ u¿ytkowane do 31 grudnia 2005 r.).

5. Kwalifikacje zawodowe osób zatrudnionych

w zak³adach piekarniczych i cukierniczych

Kwestia uznawania zawodów piekarza i cukiernika podlega regulacji dyrektywy
nr 92/51, ustanawiaj¹cej ogólny system uznawania kszta³cenia i doskonalenia
zawodowego (nie istniej¹ szczegó³owe przepisy odnosz¹ce siê bezpoœrednio do
tych zawodów). System oparty jest na obowi¹zku uznawania dyplomów (kwali-
fikacji) zdobytych w innym pañstwie cz³onkowskim, z zastrze¿eniem jednak, ¿e
uznanie nie musi odbywaæ siê automatycznie, ale mo¿e byæ uzale¿nione od
odbycia tzw. sta¿u adaptacyjnego lub/i zdania testu kwalifikacyjnego. Za dy-
plom uznaje siê ka¿dy dowód kszta³cenia poœwiadczaj¹cy pomyœlne ukoñczenie
przez jego posiadacza trwaj¹cego minimum rok (lub odpowiednio d³u¿ej, jeœli
kszta³cenie nie w pe³nym wymiarze godzin) cyklu nauki, który wymaga ukoñ-
czenia szko³y œredniej; dyplomem mo¿e byæ tak¿e œwiadectwo kwalifikacyjne
szkolenia zawodowego odbytego w zak³adzie pracy. Uznanie dyplomu/kwalifi-
kacji mo¿e byæ tak¿e uzale¿nione od sta¿u zawodowego (dyrektywa wprowa-
dza wymóg 2-letniego okresu pracy w pe³nym wymiarze godzin).

16

Odrêbna regulacja – dyrektywa nr 99/42/WE – dotyczy problemu uznawania kwali-
fikacji dla celów prowadzenia dzia³alnoœci gospodarczej w innym pañstwie cz³on-
kowskim. Zasada ogólna mówi, ¿e pañstwo przyjmuj¹ce nie mo¿e automatycznie
odmówiæ pozwolenia na prowadzenie dzia³alnoœci, uzasadniaj¹c je brakiem kwali-
fikacji zawodowych (wczeœniej pañstwo cz³onkowskie zobowi¹zane jest do porów-
nania kwalifikacji obcokrajowca z w³asnymi standardami). Wymogi dla poszczegól-
nych zawodów okreœlane s¹ w samych pañstwach cz³onkowskich; np. w Polsce stan-
dardy dla zawodów cukiernik i piekarz okreœla za³¹cznik do rozporz¹dzenia MENiS
w spr. standardów wymagañ bêd¹cych podstaw¹ przeprowadzania egzaminu po-
twierdzaj¹cego kwalifikacje zawodowe (Dz.U. 2003 Nr 49, poz. 411). W przypadku
istotnych ró¿nic w poziomach wykszta³cenia mo¿na wymagaæ odbycia sta¿u ada-
ptacyjnego b¹dŸ testu umiejêtnoœci. Uznanie kwalifikacji – na potrzeby prowadze-
nia dzia³alnoœci w danej dziedzinie - mo¿e nast¹piæ tak¿e na podstawie doœwiad-
czenia zawodowego (sta¿u). D³ugoœæ wymaganego sta¿u mo¿e ró¿niæ siê w po-
szczególnych pañstwach cz³onkowskich (w Polsce, w odniesieniu do obywateli in-
nych pañstw cz³onkowskich UE, wymogi te, zró¿nicowane dla poszczególnych kate-
gorii dzia³alnoœci w nomenklaturze NICE, okreœla ustawa o zasadach uznawania
nabytych w pañstwach cz³onkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do podejmo-
wania lub wykonywania niektórych dzia³alnoœci -Dz.U. 2002 Nr 71, poz. 655).

Wed³ug nomenklatury NICE produkcja piekarnicza (w tym sucharki i herbatniki)
znajduje siê w dziale 20B w grupie 206, natomiast produkcja kakao, czekolady
i wyrobów cukierniczych – dzia³ 20B, grupa 208.

Jakoœæ produktów

1. Przetworzona ¿ywnoœæ na bazie zbó¿

Kategoria ta obejmuje: zwyk³e zbo¿a, które s¹ lub nale¿y je odtworzyæ
z mlekiem lub innymi odpowiednimi p³ynami ¿ywieniowymi; zbo¿a z dodatkiem
wysokobia³kowej ¿ywnoœci, które s¹ w gotowej postaci odtworzonej lub nale¿y je
odtworzyæ z wod¹ lub innymi p³ynami nie zawieraj¹cymi bia³ka; makarony, których
nale¿y u¿ywaæ po ugotowaniu we wrz¹cej wodzie lub innych odpowiednich p³ynach
oraz sucharki i herbatniki, których nale¿y u¿ywaæ bezpoœrednio lub po sproszkowa-
niu z dodatkiem wody, mleka lub innych w³aœciwych p³ynów. Dyrektywa nr 96/5/
WE dotycz¹ca ¿ywnoœci na bazie zbó¿ oraz ¿ywnoœci dla niemowl¹t i ma³ych dzieci
wskazuje, ¿e etykiety produktów tego typu musz¹ okreœlaæ: sk³ad, konsystencjê
oraz inne szczególne w³aœciwoœci produktu; uzasadnienie co do odpowiedniego wieku,
od którego produkt mo¿e byæ stosowany; informacje dotycz¹ce obecnoœci lub nie-
obecnoœci glutenu (jeœli okreœlony wiek, od którego produkt mo¿e byæ u¿ywany jest
poni¿ej szeœciu miesiêcy); wartoœæ energetyczn¹ wyra¿on¹ w kJ i kcal oraz zawar-
toœæ bia³ka, wêglowodanów i t³uszczów wyra¿on¹ w formie liczbowej na 100 g lub
100 ml sprzedawanego produktu i, tam gdzie stosowne, na okreœlon¹ iloœæ produk-

17

tu proponowan¹ do spo¿ycia; œredni¹ iloœæ ka¿dej substancji mineralnej i ka¿dej
witaminy, wyra¿on¹ w formie liczbowej na 100g lub 100 ml sprzedawanego produk-
tu oraz, tam gdzie stosowne, na okreœlon¹ iloœæ produktu proponowan¹ do spo¿y-
cia; instrukcje do w³aœciwego przygotowania oraz stwierdzenie znaczenia postê-
powania zgodnie z tymi instrukcjami. Dyrektywa okreœla równie¿ szczegó³owe
wymagania dotycz¹ce sk³adników ¿ywnoœci przetworzonej na bazie zbó¿. Iloœæ
zbo¿a i/lub bazy skrobiowej w produktach tego typu nie mo¿e wynosiæ mniej ni¿
25% koñcowej mieszanki wed³ug wagi suchej masy w stosunku do masy bazy.

1

RE = wszystkie równowa¿niki

trans retinolu.

2

W formie cholekacyferolu, któ-

rego 10µg = 400 i.u. witaminy D.

5RG]DMVNãDGQLNDNDWHJRULDSURGXNWX

=DZDUWR

%LDãND
]ER D]GRGDWNLHPZ\VRNRELDãNRZHM

\ZQR FL

QLHZL FHMQL JNMJNFDOQLHPQLHM

QL JN-JNFDO

VXFKDUNLLKHUEDWQLNL

QLHZL FHMQL JNMJNFDO

KHUEDWQLNLZ\WZRU]RQH]GRGDWNLHPZ\VRNRELDãNRZHM

\ZQR FLQLHPQLHMQL JN-NFDO

MH HOLVHUZ\PLHQLRQ\MHVWUD]HP

]LQQ\PLVNãDGQLNDPLZQD]ZLH

SURGXNWXVPDNRZHJR

ELDãNDSRFKRG]HQLDQDELDãRZHJRQLHPQLHMQL

JN-JNFDO

ã F]QDLOR ELDãND]HZV]\VWNLFK UyGHãZSURGXNFLH

QLHPQLHMV]DQL JN-JNFDOµ

VãRGNLHSRVLãNLNWyUHZ\PLHQLDM

ZQD]ZLHSURGXNW\QDELDãRZHMDNR

SLHUZV]\OXEMHG\Q\VNãDGQLN

QLHPQLHMQL JELDãNDPOHF]QHJRNFDO

: JORZRGDQ\

MH OLVDFKDUR]DIUXNWR]DJOXNR]DV\URS\JOXNR]RZHOXEPLyG]RVWDã\GRGDQHGRSURGXNWyZ
]ER D]Z\NãH

VXFKDUNLLKHUEDWQLNL

Z JORZRGDQ\QLHZL FHMQL JN-JNFDO

IUXNWR]DQLHZL FHMQL JN-JNFDO

PDNDURQ\

Z JORZRGDQ\QLHZL FHMQL JN-JNFDO

IUXNWR]DQLHZL FHMQL JN-JNFDO

7ãXV]F]H
]ER D]Z\NãH

VXFKDUNLLKHUEDWQLNL

QLHZL FHMQL JN-JNFDO

]ER D]Z\NãH

QLHZL FHMQL JN-JNFDO

MH OL]DZDUWR WãXV]F]yZSU]HNUDF]DJN-J

NFDO

LOR NZDVXODXU\QRZHJRQLHSU]HNUDF]DFDãNRZLWHM

]DZDUWR FLWãXV]F]yZ

LOR NZDVXPLU\VW\QRZHJRQLHSU]HNUDF]DFDãNRZLWHM

]DZDUWR FLWãXV]F]yZ

LOR NZDVXOLQRORZHJRZIRUPLHJOLFHU\GyZ OLQROHDW\

QLHMHVWQL V]DQL PJN-PJNFDOLQLH

SU]HNUDF]DPJN-PJNFDO

0LQHUDã\

VyG

VROHVRGRZHPRJ E\ GRGDZDQHGRSU]HWZRU]RQHM

\ZQR FLQDED]LH]Ey W\ONRGRFHOyZWHFKQRORJLF]Q\FK

QLHZL FHMQL PJN-PJNFDO

ZDS
]ER D]GRGDWNLHPZ\VRNRELDãNRZHM

\ZQR FL

QLHPQLHMQL PJN-PJNFDO

KHUEDWQLNL]GRGDWNLHPPOHND

KHUEDWQLNLPOHF]QH

QLHPQLHMQL PJN-PJNFDO

ZLWDPLQ\
WLDPLQD
ZV]\VWNLHJUXS\SURGXNWyZ

QLHPQLHMQL õJN-õJNFDO

]ER D]GRGDWNLHPZ\VRNRELDãNRZHM

\ZQR FL

1DN-

1DNFDO

0LQLPDOQD 0DNV\PDOQD 0LQLPDOQD 0DNV\PDOQD

:LWDPLQD$õJ5(

:LWDPLQD'õJ

Tabela zawartoœci sk³adników dla ¿ywnoœci przetworzonej na bazie zbó¿

18

Dyrektywa wymienia tak¿e dozwolone substancje od¿ywcze (i ich najwy¿sze
dopuszczalne poziomy) dla produktów przetworzonych na bazie zbó¿.

Przetworzona ¿ywnoœæ na bazie zbó¿ oraz ¿ywnoœæ dla dzieci nie mog¹ zawie-
raæ pozosta³oœci pestycydów o poziomach przekraczaj¹cych 0,01 mg/kg (za
wyj¹tkiem tych substancji, dla których ustalono specjalne poziomy). Ograni-
czenie zawartoœci pestycydów dotyczy przetworzonej ¿ywnoœci na bazie zbó¿
i ¿ywnoœci dla dzieci w postaci gotowej do spo¿ycia lub w postaci odtworzo-
nej zgodnie z instrukcjami producenta.

2. Wymogi dotycz¹ce œrodków spo¿ywczych specjalnego

przeznaczenia ¿ywieniowego

(w tym ¿ywnoœæ dietetyczna i ¿ywnoœæ dla dzieci)

Na poziomie Unii Europejskiej wymogi dotycz¹ce œrodków spo¿ywczych spe-
cjalnego przeznaczenia ¿ywieniowego okreœla dyrektywa nr 89/398/EWG.
Za produkty ¿ywnoœciowe tego typu uznaje siê artyku³y spo¿ywcze, które
musz¹ spe³niaæ potrzeby osób z zaburzeniami systemu trawiennego i meta-
bolizmu, osób o specjalnych warunkach fizjologicznych oraz niemowl¹t
i ma³ych dzieci w dobrym zdrowiu. Zawartoœæ produktów ¿ywnoœciowych
o specjalnych cechach od¿ywczych oraz sposób ich wprowadzenia na rynek
musi byæ zgodny z deklarowanym przeznaczeniem produktu. Oznaczenie
„produkt dietetyczny” nie mo¿e pojawiæ siê na wyrobach przeznaczonych
do normalnej konsumpcji (dotyczy to opakowañ, reklamy i innych œrodków
prezentacji produktów). W oznaczeniu produktów musz¹ natomiast pojawiæ
siê informacje o wartoœciach od¿ywczych lub cel, dla którego produkt jest
przeznaczony (dotyczy tylko wyrobów dla osób o specjalnych warunkach
fizjologicznych). Etykieta produktów musi zawieraæ informacje: o sk³adzie
iloœciowym i jakoœciowym (ewentualnie tak¿e o procesie wytwórczym nada-
j¹cym produktowi szczególne cechy) oraz o wartoœci energetycznej wyra¿o-
nej w kilod¿ulach i kilokaloriach i zawartoœci wêglowodanów, bia³ka i t³usz-
czu w 100 gramach lub 100 mililitrach produktu oraz, gdzie stosowne,
w okreœlonej iloœci produktu, proponowanej do spo¿ycia. Jeœli wartoœæ ener-
getyczna jest ni¿sza od 50 kilod¿uli (12 kilokalorii) na 100 gramów lub 100
mililitrów sprzedawanego produktu, te dane szczegó³owe mog¹ byæ zast¹-
pione wyrazami „wartoœæ energetyczna mniejsza ni¿ 50 kilod¿uli (12 kiloka-
lorii) na 100 gramów” lub wyrazami „wartoœæ energetyczna mniejsza ni¿ 50
kilod¿uli (12 kilokalorii) na 100 mililitrów”.

Produkty mog¹ byæ sprzedawane na rynku wy³¹cznie w opakowaniach,
a opakowanie zbiorcze musi w ca³oœci okrywaæ produkty (dyrektywa zezwa-
la pañstwom cz³onkowskim na odejœcie od tego wymogu w handlu detalicz-
nym, o ile produkt jest, mimo braku opakowania, oznaczony zgodnie z usta-
nowionymi zasadami).

19

W przypadku, gdy produkt jest wprowadzany do obrotu po raz pierwszy, producent
albo w przypadku, gdy produkt jest wyprodukowany w pañstwie trzecim, importer
powiadamia w³aœciwe w³adze pañstwa cz³onkowskiego; w przypadku, gdy dany
produkt jest sprzedawany, przez dostarczenie wzoru etykiety stosowanej w odnie-
sieniu do tego produktu. Jeœli ten sam produkt jest nastêpnie wprowadzony do
obrotu w innym pañstwie cz³onkowskim, producent lub, gdzie stosowne, importer
dostarcza w³aœciwym w³adzom tego pañstwa cz³onkowskiego takich samych infor-
macji, wraz ze wskazaniem adresata pierwszego powiadomienia.

Powy¿sze wymogi ogólne dotycz¹ ¿ywnoœci o niskiej zawartoœci sodu, bezglu-
tenowej - dla innych kategorii artyku³ów spo¿ywczych wydano szczegó³owe
regulacje, okreœlaj¹ce m.in. zawartoœæ witamin, soli mineralnych, aminokwa-
sów i innych substancji przeznaczonych jako dodatki do œrodków spo¿ywczych
specjalnego przeznaczenia ¿ywieniowego.

Przepisy dyrektywy zosta³y w Polsce wdro¿one poprzez ustawê o warunkach
¿ywnoœci i ¿ywienia oraz wydane na podstawie art. 10 ustawy rozporz¹dzenie
ministra zdrowia

w spr. œrodków spo¿ywczych specjalnego przeznaczenia ¿ywie-

niowego (Dz.U. 2002 Nr 239, poz. 2050).

3. Dodatki do ¿ywnoœci

Na poziomie wspólnotowym okreœlono zarówno artyku³y spo¿ywcze, do których
mo¿na wykorzystywaæ dodatki, jak i dopuszczone do stosowania dodatki do
œrodków spo¿ywczych. Dyrektywa ramowa nr 89/107/EWG wskazuje nastêpu-
j¹ce rodzaje dodatków do œrodków spo¿ywczych: barwnik, œrodek konserwuj¹-
cy, przeciwutleniacz, emulgator, sól emulguj¹ca, œrodek zagêszczaj¹cy, œrodek
¿eluj¹cy, œrodek utrwalaj¹cy (w tym stabilizator piany), wzmacniacz smaku,
kwas, regulator kwasowoœci, œrodek przeciwzbrylaj¹cy, skrobia modyfikowana,
œrodek s³odz¹cy, czynnik spulchniaj¹cy, substancja glazuruj¹ca (œrodki do sma-
rowania), czynnik polepszaj¹cy m¹kê, czynnik utwardzaj¹cy, substancja utrzy-
muj¹ca wilgoæ, œrodek zapobiegaj¹cy pienieniu, sekwestrant, enzym, substan-
cja wype³niaj¹ca, gaz propelent oraz gaz do opakowañ.

Dodatki do œrodków spo¿ywczych mog¹ byæ wykorzystywane w celach: zacho-
wania jakoœci od¿ywczej ¿ywnoœci, dostarczenia niezbêdnych sk³adników lub
elementów ¿ywnoœci wytwarzanej dla grup konsumentów o szczególnych po-
trzebach dietetycznych, zwiêkszenia b¹dŸ zachowania jakoœci lub trwa³oœci œrod-
ków spo¿ywczych, albo poprawienia ich w³aœciwoœci organoleptycznych, u³a-
twienia procesu wytwarzania, przetwarzania, przygotowywania, obróbki, pa-
kowania, transportu lub przechowywania œrodków spo¿ywczych. Pañstwa cz³on-
kowskie mog¹ utrzymywaæ zakazy stosowania pewnych dodatków w produkcji
niektórych œrodków spo¿ywczych uznanych jako tradycyjne, pod warunkiem,
¿e nie ograniczaj¹ w ten sposób swobody przep³ywu towarów.

20

3.1. Barwniki

Barwniki to substancje, które dodaj¹ lub powoduj¹ odzyskanie koloru ¿ywnoœci;
mo¿e tu chodziæ o naturalne sk³adniki œrodków spo¿ywczych lub inne Ÿród³a natu-
ralne, które nie s¹ normalnie spo¿ywane jako ¿ywnoœæ i nie s¹ zazwyczaj u¿ywa-
ne jako sk³adniki charakterystyczne w ¿ywnoœci. Barwnikami w œwietle prawa
wspólnotowego nie s¹ natomiast takie œrodki jak np. papryka, kurkuma i szafran.
Zgodnie z postanowieniami dyrektywy nr 94/36/WE (za³¹cznik II) dodatkowych
barwników nie mog¹ w zasadzie (z pewnymi wyj¹tkami) zawieraæ m.in. takie
kategorie produktów, jak: m¹ka i inne wyroby przemia³u zbó¿ oraz skrobia, chleb
i produkty podobne, makarony i „gnocchi”, cukry (w tym cukry proste i dwucu-
kry), jaja i przetwory z jaj, mleko, mleko pó³t³uste lub odt³uszczone, pasteryzo-
wane lub sterylizowane (w³¹czaj¹c sterylizacjê UHT, niearomatyzowane), mle-
ko czekoladowe, mleko przefermentowane (niearomatyzowane), mleko kon-
serwowe, œmietanka i œmietanka w proszku (niearomatyzowana), mas³o z mle-
ka owczego i koziego, d¿emy wyborowe, galaretki wyborowe i purée z kaszta-
nów, krem ze œliwek, wyroby kakaowe i sk³adniki czekoladowe w wyrobach
czekoladowych, kawa palona, herbata, cykoria; wyci¹gi z herbaty i z cykorii;
preparaty z herbaty, z roœlin, z owoców i ze zbó¿ przeznaczone do naparów, jak
te¿ mieszanki i preparaty „b³yskawiczne” z tych wyrobów, sól, wyroby i substy-
tuty soli, przyprawy i mieszanki przypraw, miód, s³ód i przetwory s³odowe.

Dla wybranych kategorii produktów ¿ywnoœciowych okreœlono szczegó³owo za-
kres dopuszczalnych do zastosowania barwników:

Chleb s³odowy: E 150a (Karmel), E 150b (Karmel siarczynowy), E 150c (Karmel
amoniakalny), E 150d (Karmel amoniakalno – siarczynowy) – nie okreœlono mak-
symalnych norm dotycz¹cych zawartoœci.

Wyciskane, napowietrzane i/lub owocowo aromatyzowane p³atki œniadaniowe:
E 150c (Karmel amoniakalny), E 160a (Karoteny), E 160c (Ekstrakt z papryk,
kapsantyna, kapsorubina) - nie okreœlono maksymalnego poziomu, oraz E 160b
(Annato, biksyna, norbiksyna Рmax. zawartoϾ: 25 mg/kg).

Owocowo aromatyzowane p³atki œniadaniowe: E 120 (Koszenila, Kwas karmino-
wy), E 162 (Czerwieñ buraczana, betanina), E 163 (Antocyjany) – max. poziom
200 mg/kg (pojedynczo lub ³¹cznie).

D¿emy, galaretki, marmolady, przetwory owocowe: E 100 (Kurkumina), E 140
(Chlorofile i chlorofiliny), E 141 (Chlorofili i chlorofilin kompleksy miedzio-
we), E 150a (Karmel), E 150b (Karmel siarczynowy), E 150c (Karmel amonia-
kalny), E 150d (Karmel amoniakalno - siarczynowy), E 160a (Karoteny), E 160c
(Ekstrakt z papryki, kapsantyna, kapsorubina), E 162 (Czerwieñ buraczana,
betanina), E 163 (Antocyjany) – dla tych barwników nie okreœlono poziomów
max.; E 104 (¯ó³cieñ chinolinowa), E 110 (¯ó³cieñ pomarañczowa S), E 120
(Koszenila, Kwas karminowy), E 124 (Czerwieñ koszenilowa), E 142 (Zieleñ S),
E 160d Ekstrakt z pomidorów (likopen), E 161 b (Luteina) – dopuszczalny po-
ziom wynosi 100 mg/kg (pojedynczo lub ³¹cznie).

21

Niektóre barwniki s¹ dopuszczalne do u¿ycia tylko dla wybranych produktów
w przypadku wyrobów piekarniczo-cukierniczych dotyczy to takich barwników, jak:

E 173 Aluminium - dozwolone dla zewnêtrznych os³onek wyrobów cukierniczych
do dekoracji ciast i ciastek, bez okreœlenia max. poziomu;
E 174 Srebro i E 175 Z³oto – dopuszczalne dla zewnêtrznych os³onek s³odyczy,
dekoracji czekoladek, likierów, bez wskazania max. poziomu,
E 160b Annato, biksyna, norbiksyna - dla dekoracji i os³onek (max. 20 mg/kg),
produktów piekarskich (max 10 mg/kg), lodów jadalnych (max 20 mg/kg), de-
serów (max 10 mg/kg), „przek¹ski” suche, pikantnoziemniaczane, zbo¿owe lub
skrobiowe - wyciskane lub powiêkszane, pikantne (max 20mg/kg), inne pikantne
przek¹ski oraz pikantne powlekane orzechy (max 10 mg/kg); wyciskane, napo-
wietrzane i/lub aromatyzowane owocowo p³atki œniadaniowe (max 25 mg/kg).

3.2. Substancje s³odz¹ce

Dyrektywa nr 94/35/WE okreœla rodzaje i dopuszczaln¹ zawartoœæ substancji s³o-
dz¹cych u¿ywanych w celu nadania produktom spo¿ywczym s³odkiego smaku. Do
dozwolonych substancji s³odz¹cych nale¿¹: sorbit (sorbit, syrop sorbitolowy
- E 420), mannitol (E 421), isomalt (E 953), malitol (malitol, malitol w syropie
- E 965), laktitol (E 966), ksylitol (E 967), acesulfam K (E 950), aspartam (E 951),
cyklamian sodu i wapnia (E 952), sacharyna i jej sól sodowa, potasowa lub wapnio-
wa (E 954), taumatyna (E 957), neohesperydyna DC (E 959). Dla wybranych grup
produktów (w tym wyrobów cukierniczych i piekarniczych, ró¿nego rodzaju dese-
rów, lodów, produktów mlecznych) o obni¿onej wartoœci energetycznej lub bez
dodatku cukru okreœlono (w za³¹czniku do dyrektywy) maksymaln¹ zawartoœæ po-
szczególnych substancji s³odz¹cych (bez ograniczeñ mo¿na stosowaæ w wybranych
produktach: sorbit, mannitol, isomalt, laktitol, ksylitol).

3.3. Œrodki zapachowe (aromatyzuj¹ce)

Przepisy wspólnotowe rozró¿niaj¹ œrodki aromatyzuj¹ce (czyli substancje aro-
matyczne, preparaty aromatyczne, œrodki aromatyzuj¹ce z przetworzenia,
œrodki aromatyzuj¹ce dymu wêdzarniczego lub ich mieszaniny) oraz substan-
cje aromatyzuj¹ce (tj. okreœlone substancje chemiczne posiadaj¹ce w³aœci-
woœci aromatyzuj¹ce).

Maksymalne zawartoœci substancji lub œrodków aromatyzuj¹cych dla niektó-
rych wyrobów cukierniczych i piekarniczych, okreœlone w dyrektywie nr 88/
388/EWG, przedstawiaj¹ siê nastêpuj¹co:

Kumaryna: 10 mg/kg w niektórych rodzajach s³odyczy z karmelem
Kwas cyjanowodorowy

:

50 mg/kg w nugacie, marcepanie i jego produktach za-

miennych lub produktach podobnych
Hyperycyna: 1 mg/kg w wyrobach cukierniczych
Pulegon: 350 mg/kg w wyrobach cukierniczych z miêt¹

Kwasyna: 10 mg/kg w wyrobach cukierniczych w postaci pastylek

22

3.4. Przeciwutleniacze i konserwanty

Przeciwutleniacze s¹ to substancje wyd³u¿aj¹ce okres przechowywania œrod-
ków spo¿ywczych, chroni¹ce je przed zepsuciem powodowanym przez utle-
nianie, takim jak je³czenie substancji t³ustych oraz zmiany w kolorze. Kon-
serwanty s¹ to substancje, które wyd³u¿aj¹ okres przechowywania œrodków
spo¿ywczych, chroni¹c je przed zepsuciem powodowanym przez drobnoustroje.
Za³¹cznik III do dyrektywy 95/2/WE okreœla warunkowo dozwolone substan-
cje konserwuj¹ce i przeciwutleniacze (m.in. sorbaty, benzoesany i p-hydrok-
sybenzoesany, bezwodnik kwasu siarkawego i siarczyny) oraz ich dopuszczaln¹
zawartoœæ w wybranych produktach spo¿ywczych, m.in.:

Ciasto ziemniaczane i wstêpnie podsma¿one plastry ziemniaków: 2 000 mg/kg Sa
Gnocchi: 1 000 mg/kg Sa
Desery na bazie mleka nie poddawane obróbce cieplnej: 300 mg/kg Sa + Ba
Chleb i chleb ¿ytni, pakowany, krojony; czêœciowo upieczone, wstêpnie opakowane
produkty piekarskie przeznaczone do sprzeda¿y detalicznej; delikatesowe produkty
piekarskie o aktywnoœci wody powy¿ej 0,65; ciasto naleœnikowe: 2 000 mg/kg Sa
Przek¹ski na bazie ziemniaków lub zbó¿ oraz orzechy w polewie: 1 000 mg/kg Sa
+ PHB (maks. 300 PHB), 50 mg/kg SO

2.

Wyroby cukiernicze (z wy³¹czeniem czekolady): 1 500 mg/kg Sa + Ba + PHB
(maks. 300 PHB)
Polewy (syropy do naleœników, aromatyzowane syropy do koktajli mlecznych i lo-
dów; produkty podobne): 1 000 mg/l Sa, 40 mg/kg SO

2

Suche biszkopty: 50 mg/kg SO

2

Nadzienia do ciast wytwarzane na bazie owoców: 100 mg/kg SO

2

Wyroby cukiernicze bazuj¹ce na syropie glukozowym: 50 mg/kg SO

2

(przeno-

szone tylko z syropu glukozowego)
Mieszanki do wypieku ciast: 200 (galusany i BHA, indywidualnie lub ³¹cznie)

3.5. Inne dodatki

Do innych dodatków do ¿ywnoœci zalicza siê m.in.: rozpuszczalniki (substancje
u¿ywane do rozpuszczania, rozcieñczania, rozrzedzania lub modyfikowania w ka¿-
dy inny sposób dodatku do ¿ywnoœci), kwasy (substancje, które zwiêkszaj¹ kwaso-
woœæ œrodka spo¿ywczego lub nadaj¹ mu kwaœny smak), regulatory kwasowoœci
(substancje, które zmieniaj¹ lub ustalaj¹ kwasowoœæ lub alkalicznoœæ œrodka spo-
¿ywczego), emulgatory (substancje, które dodane do œrodka spo¿ywczego, pozwa-
laj¹ utworzyæ lub utrzymaæ jednolit¹ mieszaninê dwóch lub kilku niedaj¹cych siê
zmieszaæ faz takich jak oliwa i woda).

Przepisy wspólnotowe ustanawiaj¹ ogóln¹ zasadê dopuszczalnoœci dodatków wy-
mienionych w dyrektywie nr 89/107/EWG (za³¹cznik I), bez okreœlania pu³apu mak-
symalnej zawartoœci. Lista ta obejmuje ok. 100 pozycji. Dla okreœlonych grup pro-
duktów wprowadza siê pewne ograniczenia dotycz¹ce zawartoœci substancji do-

23

datkowych (za³¹cznik II). Ograniczenia zwi¹zane z dodatkami dla wyrobów w³aœci-
wych dla przemys³u cukierniczego i piekarniczego przedstawiaj¹ siê nastêpuj¹co:

Produkty kakaowe i czekoladowe: kwas cytrynowy (E 330 ) – 0,5%; kwas wino-
wy (E 334) - 0,5%; wêglany magnezu (E 504), wodorotlenek sodu (E 524), wodo-
rotlenek potasu (E 525) - 7% masy suchej bez t³uszczu wyra¿anego jako wêglany
potasu; guma arabska (E 414) - mo¿e byæ u¿ywana tylko jako substancja glazu-
ruj¹ca; 12 innych substancji dozwolonych bez ograniczeñ zawartoœci.
Makaron œwie¿y: kwas mlekowy (E 270), kwas askorbinowy (E 300), askorbinian
sodu (E 301), lecytyna (E 322), kwas cytrynowy (E 330), kwas winowy (E 334),
mono- i diglicerydy kwasów t³uszczowych (E 471), lakton kwasu glukozowego
(E 575) – brak wskazania zawartoœci.
Chleb wyprodukowany wy³¹cznie z nastêpuj¹cych sk³adników: m¹ka pszenna,
woda, dro¿d¿e lub zaczyn, sól: kwasy: octowy (E 260), mlekowy (E 270), askorbi-
nowy (E 300); octan: potasu (E 261), sodu (E 262), wapnia (E 263); askorbinian
sodu (E 301) i wapnia (E 302); estry kwasów t³uszczowych i kwasu askorbinowego
(E 304); lecytyna (E 322); mleczany: sodu (E 325), potasu (E 326), wapnia (E 327);
mono- i diglicerydy kwasów t³uszczowych (E 471); mono- i diglicerydy kwasów
t³uszczowych estryfikowane: kwasem octowym (E 472a), kwasem winowym
(E 472d), kwasem mono- i diacetylowinowym (E 472e), mieszanin¹ kwasu octo-
wego i winowego (E 472f) – brak wskazania zawartoœci.

Poni¿sza tabela przedstawia wybrane dodatki i ich dopuszczaln¹ zawartoœæ,

okreœlone w za³¹cznikach IV i V.

'RGDWHN

5RG]DMSURGXNWyZ

=DZDUWR

PDNV\PDOQD

1DG]LHQLDLSROHZ\GRSLHNDUVNLFKZ\UREyZ

GHOLNDWHVRZ\FK

JNJ

:\URE\FXNLHUQLF]H

JNJ

NZDVIXPDURZ\(

'HVHU\JDODUHWNRSRGREQH

'HVHU\RVPDNXRZRFRZ\P

0LHV]DQNLGHVHURZHZSURV]NX

JNJ

)RVIRUDQPRQRSRWDVRZ\

%LWD PLHWDQDLUR OLQQHRGSRZLHGQLNLWãXV]F]X

JNJ

'LIRVIRUDQ\

/RG\VSR \ZF]H

OJNJ

LGLIRVIRUDQGLVRGRZ\

'HVHU\

JNJ

LLGLIRVIRUDQWULVRGRZ\

0LHV]DQNLGHVHURZHZSURV]NX

JNJ

LLLGLIRVIRUDQWHWUDVRGRZ\ 3LHNDUVNLHZ\URE\GHOLNDWHVRZH

JNJ

LYGLIRVIRUDQGLSRWDVRZ\ 0 ND

JNJ

YGLIRVIRUDQWHWUDSRWDVRZ\ 0 NDJRWRZDGRZ\SLHNX

JNJ

=ER RZHSURGXNW\ QLDGDQLRZH

JNJ

3U]HN VNL

JNJ

3ROHZ\V\URS\GRQDOH QLNyZDURPDW\]RZDQHV\URS\GR

NRNWDMOLPOHF]Q\FKLORGyZVSR \ZF]\FKSRGREQHSURGXNW\

JNJ

:\URE\FXNLHUQLF]H&LDVWRQDOH QLNRZH

JNJ

&XNLHUSXGHU

JNJ

3ROLIRVIRUDQ\

´1RRGOHVµ

JNJ

NZDVDG\SLQRZ\

1DG]LHQLDLSROHZ\GRSLHNDUVNLFKSURGXNWyZ

GHOLNDWHVRZ\FK

JNJ

DG\SLQLDQVRGX

0LHV]DQNLGHVHURZHZSURV]NX'HVHU\RDURPDFLH

RZRFRZ\P

JNJ

DG\SLQLDQSRWDVX

'HVHU\JDODUHWNRSRGREQH

JNJ

NZDVEXUV]W\QRZ\

'HVHU\

JNJ

1DG]LHQLDLSROHZ\GRSLHNDUVNLFKSURGXNWyZ

GHOLNDWHVRZ\FKLGHVHUyZ

JNJ

:\URE\FXNLHUQLF]H

JNJ

/RG\VSR \ZF]HQDED]LHZRG\

JNJ

DOJLQLDQ

SURS\OHQRZRJOLNRORZ\

3U]HN VNLQDED]LH]LHPQLDNyZL]Ey

JNJ

24

Ponadto dla dodatków stosowanych w œrodkach spo¿ywczych (emulgatory, œrodki
stabilizuj¹ce, zagêszczaj¹ce i ¿eluj¹ce) ustanowiono specjalne, szczegó³owe
kryteria czystoœci (dyrektywa nr 78/663/EWG), jak równie¿ wspólnotowe me-
tody analizy tych kryteriów (dyrektywa nr 81/712/EWG).

W Polsce przepisy dyrektyw zosta³y wdro¿one na mocy ustawy o warunkach zdro-
wotnych ¿ywnoœci i ¿ywienia (g³. art. 9) oraz towarzysz¹cego jej rozporz¹dzenia
ministra zdrowia w spr. dozwolonych substancji dodatkowych, substancji pomaga-
j¹cych w przetwarzaniu i warunków ich stosowania (Dz. U. 2003 Nr 87, poz. 805).

4. Regulacje dotycz¹ce produktów spo¿ywczych

zwi¹zanych z piekarnictwem i cukiernictwem

- kakao i czekolada

Zasadniczym sk³adnikiem wyrobów czekoladowych powinno byæ mas³o kaka-
owe, pañstwa cz³onkowskie WE zosta³y jednak zobowi¹zane do tego, aby
zezwoliæ na dodawanie do wyrobów czekoladowych tak¿e innych t³uszczów
roœlinnych (Illipe, t³uszcz Borneo lub Tengkawang, olej palmowy, sal, ma-
s³osz, kokum guargi, ziarno owocu mango oraz olej z orzechów kokosowych
(tylko w przypadku czekolady stosowanej do wyrobu lodów i podobnych
mro¿onych wyrobów)).

Maksymalna iloœæ innych t³uszczów nie mo¿e przekroczyæ 5% gotowego wyrobu,
po odjêciu od wagi ³¹cznej jakiejkolwiek innej substancji jadalnej, bez ograni-
czania minimalnej zawartoœci mas³a kakaowego lub suchej masy kakaowej ³¹cznie.

Wyroby czekoladowe, które zawieraj¹ t³uszcze roœlinne inne ni¿ mas³o ka-
kaowe, mog¹ byæ wprowadzane do obrotu we wszystkich pañstwach cz³on-
kowskich, z zastrze¿eniem, ¿e do ich etykiety za³¹czone zostanie wyraŸne
i czytelne oœwiadczenie: oprócz mas³a kakaowego zawiera t³uszcze roœlin-
ne. Oœwiadczenie takie powinno znajdowaæ siê w tym samym polu widzenia,
co wykaz sk³adników, oraz powinno byæ wyraŸnie oddzielone od tego wykazu
i napisane literami przynajmniej tak du¿ymi jak pogrubiona w pobli¿u na-
zwa handlowa; niezale¿nie od tego wymogu nazwa handlowa mo¿e tak¿e
pojawiæ siê w innym miejscu.

Dyrektywa nr 2000/3/WE okreœla tak¿e podstawowe definicje produktów cze-
koladowych wprowadzanych na rynek WE. Czekolada to wyrób otrzymywany
z wyrobów kakaowych i cukrów, zawieraj¹cy nie mniej ni¿ 35% suchej masy
kakaowej ogó³em, w tym nie mniej ni¿ 18% mas³a kakaowego i nie mniej ni¿
14% suchej odt³uszczonej masy kakaowej (dla niektórych rodzajów czekolady
- vermicelli lub p³atki czekoladowe, couverture, Gianduja - zawartoœæ sk³ad-
ników kszta³tuje siê nieco odmiennie). Bia³a czekolada oznacza wyrób otrzy-
mywany z mas³a kakaowego, mleka lub z wyrobów mlecznych i cukru, zawie-
raj¹cy nie mniej ni¿ 20% mas³a kakaowego i nie mniej ni¿ 14% suchej masy
mlecznej otrzymanej w drodze czêœciowego lub ca³kowitego odwodnienia mleka
pe³nego, pó³t³ustego lub odt³uszczonego, œmietanki, œmietanki ca³kowicie lub

25

czêœciowo odwodnionej, mas³a lub t³uszczu mlecznego, w którym zawartoœæ
t³uszczu jest nie mniejsza ni¿ 3,5%. W przypadku produktów nazwanych cze-
kolada nadziewana, czekolada z nadzieniem …, czekolada z …w œrodku, ze-
wnêtrzna czekoladowa czêœæ wyrobów powinna stanowiæ nie mniej ni¿ 25%
ogólnej wagi produktu.

5. Znakowanie œrodków spo¿ywczych i substancji

dodatkowych

Zasady znakowania (tj. etykietowania, prezentacji i reklamy) œrodków spo-
¿ywczych okreœla dyrektywa nr 2000/13/WE. Przepisy te odnosz¹ siê horyzon-
talnie do wszystkich produktów ¿ywnoœciowych (tak¿e tych dostarczanych do
zak³adów ¿ywienia zbiorowego), nie wy³¹cza siê jednak mo¿liwoœci stosowa-
nia szczegó³owych regulacji dla wybranych grup produktów. Oznaczenie œrod-
ków spo¿ywczych nie mo¿e wprowadzaæ konsumentów w b³¹d co do rodzaju,
to¿samoœci, w³aœciwoœci, sk³adu, iloœci, trwa³oœci, Ÿród³a lub miejsca pocho-
dzenia, metod wytwarzania lub produkcji danego wyrobu; nie mo¿na tak¿e
przypisywaæ œrodkowi spo¿ywczemu dzia³ania lub w³aœciwoœci, których on nie
posiada (np. okreœlaæ produkt jako dietetyczny) lub gdy w rzeczywistoœci
wszystkie podobne œrodki spo¿ywcze maj¹ takie w³aœciwoœci. Etykiety œrod-
ków spo¿ywczych musz¹ zawieraæ szczegó³owe dane dotycz¹ce: nazwy, pod
jak¹ produkt jest sprzedawany; listy sk³adników (substancji, z których pro-
dukt wytworzony, i dodatków), iloœci niektórych sk³adników lub ich kategorii;
iloœæ netto (dla œrodków spo¿ywczych w jednostkowych opakowaniach); daty
minimalnej trwa³oœci (przydatnoœci do spo¿ycia); specjalnych warunków prze-
chowywania lub u¿ycia; danych szczegó³owych odnosz¹cych siê do Ÿród³a lub
miejsca pochodzenia, w przypadku gdy zaniechanie podania tych danych mo¿e
w istotnym stopniu wprowadzaæ w b³¹d konsumenta odnoœnie do prawdziwe-
go Ÿród³a lub miejsca pochodzenia œrodka spo¿ywczego. Obowi¹zkowe jest
tak¿e podanie nazwiska lub nazwy firmy i adresu producenta, podmiotu go-
spodarczego paczkuj¹cego lub sprzedawcy z siedzib¹ w WE. Pañstwa cz³on-
kowskie mog¹ utrzymaæ przepisy prawa krajowego, które wymagaj¹ podawa-
nia zak³adu lub miejsca pakowania, w odniesieniu do produkcji krajowej.

U¿ywana nazwa produktu mo¿e byæ nazw¹ przewidzian¹ w przepisach prawa
wspólnotowego, krajowego lub – w ich braku – nazw¹ zwyczajow¹. Lista sk³ad-
ników powinna wymieniaæ wszystkie sk³adniki w kolejnoœci malej¹cej ich za-
wartoœci okreœlonej wagowo, zarejestrowanej w czasie u¿ycia sk³adników przy
wytworzeniu œrodka spo¿ywczego.

Wskazanie daty trwa³oœci nie jest wymagane dla wyrobów piekarniczych i ciast-
karskich, które ze wzglêdu na swoist¹ specyfikê s¹ zwykle spo¿ywane w prze-
ci¹gu 24 godzin od wytworzenia, wyrobów cukierniczych, sk³adaj¹cych siê
prawie wy³¹cznie z cukru aromatyzowanego i/lub barwionego, pojedynczych
porcji lodów.

26

W Polsce europejskie standardy znakowania produktów spo¿ywczych i substan-
cji dodatkowych okreœla ustawa z 21.12.2000 r. o jakoœci handlowej artyku³ów
rolno-spo¿ywczych (Dz. U. 2001 Nr 5, poz. 44) oraz wydane na podstawie art.
15 tej ustawy Rozporz¹dzenie ministra rolnictwa i rozwoju wsi z 16.12.2002 r.
w sprawie znakowania œrodków spo¿ywczych i dozwolonych substancji dodat-
kowych ( DZ. U. 2002 Nr 220, poz.1856).

6. Regulacje dotycz¹ce opakowañ i materia³ów maj¹cych

kontakt z ¿ywnoœci¹

Ogóln¹ zasad¹ ramowej regulacji wspólnotowej w tym zakresie (dyrektywa nr
89/109/EWG) jest to, ¿e materia³y i wyroby wchodz¹ce w kontakt ze œrodka-
mi spo¿ywczymi nie mog¹ zagra¿aæ zdrowiu ludzkiemu ani powodowaæ nieak-
ceptowalnych zmian w sk³adzie œrodka spo¿ywczego lub pogorszenie jego cech
organoleptycznych. Ponadto wydano szczegó³owe dyrektywy dotycz¹ce kry-
teriów zdrowotnych dla wybranych materia³ów: tworzywa sztuczne, w tym la-
kiery i pow³oki: regenerowana celuloza (dyr. nr 93/10/EWG), elastomery i guma,
papier i tektura, wyroby ceramiczne (dyr. 84/500/EWG), szk³o, metale i sto-
py, drewno (w tym korek), wyroby w³ókiennicze, woski parafinowe i woski mi-
krokrystaliczne, a tak¿e niektóre pochodne epoksydowe w materia³ach i opako-
waniach (dyr. 2002/16/WE). Te szczegó³owe przepisy okreœlaj¹ m.in. zasady
ustalania sk³adu chemicznego oraz dopuszczalne zawartoœci substancji w ma-
teria³ach wchodz¹cych w kontakt z ¿ywnoœci¹.

Materia³y i opakowania przeznaczone do kontaktu ze œrodkami spo¿ywczymi
musz¹ byæ oznaczone odpowiednim symbolem, ustanowionym w dyrektywie nr
89/590/EWG.

7. Standaryzacja wyrobów piekarniczych i cukierniczych

Dla produktów ¿ywnoœciowych nie przewiduje siê w zasadzie systemu certyfikacji,
podobnego np. do systemu certyfikowania urz¹dzeñ (oznaczenia symbolem CE).
Europejski Komitet Standaryzacji wypracowa³ dot¹d jedynie piêæ norm dotycz¹-
cych badania ska¿enia ¿ywnoœci (normy EN: 1784-1788), a obecnie przygotowywa-
ne s¹ normy dotycz¹ce sprzêtów gospodarstwa domowego wchodz¹cego w kontakt
z ¿ywnoœci¹, horyzontalnych metod analizy ¿ywnoœci, metod badania mleka
i jego przetworów oraz olejów, warzyw i t³uszczów zwierzêcych. W dalszej

27

kolejnoœci opracowywane bêd¹ normy dotycz¹ce zbó¿ i ich przetworów. Normy
europejskie EN przeznaczone s¹ do dobrowolnego stosowania.

Normy jakoœciowe dotycz¹ce ¿ywnoœci, stanowione przez organy UE, maj¹ cha-
rakter minimalistyczny. W rzeczywistoœci o wymaganiach jakoœciowych osta-
tecznie decyduj¹ konsumenci, a w zasadzie dzia³aj¹ce na ich rzecz organizacje
handlowe, w tym przede wszystkim sieci hipermarketów. Stawiaj¹ one czêsto
wymagania znacznie wy¿sze ni¿ te okreœlone w europejskich normach, przez co
regulacje prywatne coraz czêœciej góruj¹ nad rz¹dowymi. St¹d wniosek, ¿e
bierne dostosowanie siê przez polskich producentów do norm powszechnie obo-
wi¹zuj¹cych mo¿e okazaæ siê niewystarczaj¹ce. Wydaje siê, ¿e przy obecnej
konkurencji miêdzynarodowej konieczna jest znajomoœæ nie tylko norm „ofi-
cjalnych”, ale tak¿e tych rzeczywiœcie stosowanych w praktyce.

Adresy europejskich organizacji

bran¿owych

Europejska Konfederacja Krajowych Organizacji Piekarzy i Cukierników

(European Confederation of National Bakery and Confectionery Organizations)

Bld. Louis Mettewie 83, bte 42

B-1080 Bruxelles

Tel. 32/2/ 469–20-00  

Fax [phone]

e-mail: [e-mail]

Federacja Przemys³u Pó³produktów dla Handlu Pieczywem i Wyrobami Cukierniczymi

w EEA

(Federation of the Intermediate Products Industries for the Bakery & Confectionery Trades

in the EEA)

Rue Defacqz 1

B-1000 Bruxelles

Tel. [phone]  

Fax [phone]

e-mail: [e-mail]

ród³a informacji

1. Bibliografia

Czechowski P., Proces dostosowania polskiego prawa rolnego i ¿ywnoœciowego do prawa

Unii Europejskiej, TWIGGER, Warszawa 2001
D¹browski J., Krzy¿anowska Z., Polski sektor rolno-¿ywnoœciowy. Skutki integracji z UE na tle

koniecznych dostosowañ, Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA), Warszawa 2000

28

Hutyra A., System HACCP, „Biuletyn EURO-INFO 2002”, nr 10, ss. 18-19
Obiedziñski M.W., Urzêdowa kontrola ¿ywnoœci w UE, Fundacja Programów Pomocy dla

Rolnictwa (FAPA), Warszawa 2000

2. Wykaz podstawowych aktów prawnych obowi¹zuj¹cych w UE i Polsce

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 95/2/WE z dnia 20 lutego 1995 r. w spra-

wie dodatków do ¿ywnoœci innych ni¿ barwniki i substancje s³odz¹ce (zmieniona dyr. nr

94/34/WE)
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 94/35/WE z dnia 30 czerwca 1994 r. dotycz¹ca

s³odzików u¿ywanych w œrodkach spo¿ywczych (zmieniona dyr. nr 96/83/WE)
Dyrektywa Rady nr 89/398/EWG z dnia 3 maja 1989 r. w sprawie zbli¿enia ustawodawstw

Pañstw Cz³onkowskich odnosz¹cych siê do œrodków spo¿ywczych specjalnego przeznacze-

nia ¿ywieniowego
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 94/36/WE z dnia 30 czerwca 1994 r. w sprawie

barwników u¿ywanych w œrodkach spo¿ywczych
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2000/36/WE z dnia 23 czerwca 2000 r. odno-

sz¹ca siê do wyrobów kakaowych i czekoladowych przeznaczonych do spo¿ycia przez ludzi
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2000/13/WE z dnia 20 marca 2000 r. w sprawie

zbli¿enia ustawodawstw Pañstw Cz³onkowskich w zakresie etykietowania, prezentacji i rekla-

my œrodków spo¿ywczych
Dyrektywa Rady nr 89/109/EWG z dnia 21 grudnia 1988 r. w sprawie zbli¿enia ustawo-

dawstw Pañstw Cz³onkowskich odnosz¹cych siê do materia³ów i wyrobów przeznaczonych

do kontaktu ze œrodkami spo¿ywczymi
Dyrektywa Komisji nr 96/5/WE z dnia 16 lutego 1996 r. w sprawie przetworzonej ¿ywnoœci

na bazie zbó¿ oraz ¿ywnoœci dla niemowl¹t i ma³ych dzieci
Dyrektywa Rady nr 89/397/EWG z dnia 14 czerwca 1989 r. w sprawie urzêdowej kontroli

¿ywnoœci
Dyrektywa Rady nr 93/43/EWG z dnia 14 czerwca 1993 r. w sprawie higieny œrodków

spo¿ywczych
Dyrektywa Rady nr 89/ 391/EWG z dnia 12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia

przedsiêwziêæ maj¹cych na celu ulepszenie warunków BHP pracowników podczas pracy
Dyrektywa Rady nr 89/655/EWG z dnia 30 listopada 1989 r. w sprawie minimalnych wyma-

gañ w dziedzinie bezpieczeñstwa i ochrony zdrowia przy u¿ytkowaniu przez pracowników

urz¹dzeñ produkcyjnych podczas pracy
Dyrektywa Rady nr 89/656/EWG z dnia 30 listopada 1989 r. w sprawie minimalnych wyma-

gañ dot. bhp pracowników korzystaj¹cych z urz¹dzeñ ochronnych
Ustawa z 21 grudnia 2000 r. o jakoœci handlowej artyku³ów rolno-spo¿ywczych (Dz.U.

2001 Nr 5, poz. 44)
Rozporz¹dzenie ministra rolnictwa i rozwoju wsi z 16 grudnia 2002 r. w sprawie znakowa-

nia œrodków spo¿ywczych i dozwolonych substancji dodatkowych (Dz.U. 2002 Nr 220,

poz.1856)
Ustawa z 11 maja 2001 r. o warunkach zdrowotnych ¿ywnoœci i ¿ywienia (Dz. U. 2001 Nr 63,

poz. 634 ze zm.).
Rozporz¹dzenie ministra zdrowia w sprawie wymagañ higieniczno-sanitarnych zak³adów i wy-

magañ dotycz¹cych higieny w procesie produkcji i w obrocie artyku³ami oraz materia³ami

i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z tymi artyku³ami (Dz. U. 2002 Nr 234, poz. 1979)
Rozporz¹dzenie ministra zdrowia w sprawie wymagañ higieniczno-sanitarnych w obrocie

œrodkami spo¿ywczymi luzem, ³atwo psuj¹cymi siê dietetycznymi œrodkami spo¿ywczymi,

sypkimi i nieopakowanymi œrodkami spo¿ywczymi oraz materia³ami i wyrobami przezna-

czonymi do kontaktu z tymi œrodkami spo¿ywczymi (Dz. U. 2002 Nr 234, poz. 1976)

29

3. Wykaz stron www przydatnych dla przedsiêbiorców

bran¿y piekarniczej i cukierniczej

ród³a w jêzykach obcych
Komisja Europejska – polityka dotycz¹ca ¿ywnoœci :

http://europa.eu.int/scadplus/leg/en/s87500.htm
Komisja Europejska – bezpieczeñstwo ¿ywnoœci:

http://europa.eu.int./comm/food/index_en.html
Kodeks ¯ywnoœciowy FAO:

http://www.codexalimentarius.net/
Portale informacyjne dla producentów ¿ywnoœci:
http://www.foodsciencecentral.com/ixbin/hixclient.exe?_IXSESSION_=&search-

form=index.html&submit-button=search&_IXSmenu_=1&_IXmenu_=1
http://www.leatherheadfood.com/lfi/index.htm
ród³a w jêzyku polskim
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi:

http://www.minrol.gov.pl/
Przegl¹d Piekarski i Cukierniczy:

http://www.ppic.pl/
Informacje o HACCP:

http://www.hotelarze.pl/rest/system_haccp.html

30

31

32/6.$$*(1&-$52=:2-835=('6, %,25&=2 &,

32/,6+$*(1&< )25 (17(535,6( '(9(/230(17

Polska Agencja Rozwoju Przedsiêbiorczoœci (PARP) jest pañstwow¹ osob¹ prawn¹
powo³an¹ w 2001 roku. Podlega Ministrowi Gospodarki, Pracy i Polityki Spo³ecznej.
Celem dzia³ania Agencji jest udzia³ w realizacji programów rozwoju gospodarki,
w szczególnoœci w zakresie wspierania rozwoju ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw
(MSP), eksportu, wykorzystania nowych technik i technologii, a tak¿e tworzenia
nowych miejsc pracy, przeciwdzia³ania bezrobociu i rozwoju zasobów ludzkich.

Cel ten jest realizowany m.in. przez œwiadczenie us³ug doradczych i eksperc-
kich dla przedsiêbiorców, osób bezrobotnych, organów administracji rz¹dowej
oraz samorz¹dowej, a tak¿e udzielanie dotacji i po¿yczek przedsiêbiorcom oraz
dotacji instytucjom wspieraj¹cym przedsiêbiorczoœæ. Ponadto PARP u³atwia MSP
dostêp do wiedzy poprzez organizowanie szkoleñ i otwartych targów, wydawa-
nie poradników oraz prowadzenie punktu informacyjnego w siedzibie Agencji.

Dotacje i inne formy wsparcia MSP

Najpopularniejsz¹ form¹ wsparcia ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw przez PARP
s¹ dotacje. Dotacja jest bezzwrotn¹ pomoc¹ finansow¹. Zazwyczaj jest to re-
fundacja kosztów, które przedsiêbiorca poniós³.

Aby uzyskaæ bezzwrotn¹ pomoc finansow¹ trzeba spe³niæ nastêpuj¹ce warunki:

§

byæ ma³ym lub œrednim przedsiêbiorc¹*,

§

mieæ siedzibê na terenie Polski,

§

byæ bezpoœrednio odpowiedzialnym za przygotowanie projektu i za
nadzór nad jego realizacj¹,

§

posiadaæ odpowiednie œrodki finansowe zapewniaj¹ce p³ynn¹ i ter-
minow¹ realizacjê dzia³añ.

Co zrobiæ, aby dostaæ dotacjê z programów PHARE?

1. Zg³osiæ siê do jednej z 16 Regionalnych Instytucji Finansuj¹-

cych lub najbli¿szego Punktu Konsultacyjno - Doradczego, gdzie
otrzymaj¹ Pañstwo bezp³atnie wszystkie niezbêdne informacje
oraz wymagane formularze. Mo¿na te¿ pobraæ dokumenty ze strony
internetowej PARP. Na pocz¹tku prosimy zapoznaæ siê z Wytycz-
nymi dla Wnioskodawców.

* W rozumieniu ustawy z dnia

19 listopada 1999 r. Prawo

dzia³alnoœci gospodarczej

(Dz. U. Nr 101, poz. 1178

z póŸn. zm.), a w szczególnoœci

Art. 2 , Art. 54, Art.55.

32

2. Wybraæ akredytowanego wykonawcê i podpisaæ z nim umo-

wê, jeœli dotacja ma obejmowaæ us³ugi doradczo – szkolenio-
we. Lista Wykonawców jest dostêpna na stronie internetowej
www.parp.gov.pl lub w siedzibie ka¿dego RIF.

3. Wype³niæ wniosek i z³o¿yæ go w wymaganym terminie w Regio-

nalnej Instytucji Finansuj¹cej w³aœciwej dla danego wojewódz-
twa. Przyznanie dotacji nastêpuje po zaaprobowaniu wniosku przez
Komisjê. Pomoc finansowa w ramach programów dotacji PHARE
2000 i PHARE 2001 jest refundacj¹ czêœci kosztów, które zostan¹
poniesione w trakcie realizacji dzia³añ przez przedsiêbiorcê.

Gdzie szukaæ szczegó³owych informacji i pomocy

w przygotowaniu wniosku?

§

Regionalne Instytucje Finansuj¹ce (RIF) lista adresowa na stronie
internetowej PARP pod adresem: http://www.parp.gov.pl

§

Punkty Konsultacyjno – Doradcze – listê punktów posiada ka¿dy
RIF oraz jest ona dostêpna na stronie internetowej PARP pod ad-
resem: http://www.parp.gov.pl