Jana Planavova-Latanowicz. Notatki do wykładu. Nie wolno kopiować! Wyłącznie dla
słuchaczy I. roku WUM w CEUW. Materiał ma charakter roboczy.

1

Funkcja zakupu

I. Porozumienia o wyłącznym zaopatrzeniu
Mają charakter porozumień wertykalnych
Podstawy prawne: art. 81 TWE i art. 82
Art. 81 ust. 1: porozumienia ograniczają konkurencje ograniczając wybór kupującego o ile
wpływa na konkurencje w ramach jednej marki (23/67 Brasserie de Haecht). Znaczenie ma
nie tylko, jeżeli strony porozumienia mają siłę rynkową, ale także jeżeli nastąpiło do zawarcia
dużej ilości umów z jednym dostawcą – czyli tworzenie sieci dystrybucyjnej (teoria tzw.
skutku kumulacyjnego), decyduje analiza rynku.
Z drugiej strony takie porozumienia wspierają produkcję: planowanie, nawet zwiększenie
konkurencji cenowej oraz jakości usług między sieciami lub poprawy zdolności
dystrybucyjnych.
Z uwagi na pewną typowość stosowanych na rynku rozwiązań oraz dużą ilość zgłaszanych
Komisji umów podjęto decyzję o wydaniu zwolnienia grupowego. Obecnie obowiązuje
zwolnienie z 1999r.

Rozporządzenie 2790/1999 w sprawie stosowania art. 81 ust. 3 Traktatu do grup
wertykalnych porozumień i praktyk uzgodnionych z dnia 22 grudnia 1999r., Dz. Urz. WE L
336/21) – wyłączenie grupowe
Rozporządzenie definiuje te porozumienia pod nazwą „zobowiązanie do niekonkurowania”
jako bezpośredni lub pośredni obowiązek nakazujący kupującemu nie produkować, nie
nabywać, nie sprzedawać, bądź nie odsprzedawać towarów lub usług, które konkurują z
towarami albo usługami objętymi porozumieniem bądź bezpośredni lub pośredni obowiązek
dokonywania przez nabywcę u dostawcy albo w innym przedsiębiorstwie wyznaczonym
przez dostawcę więcej niż 80% całkowitych zakupów towarów lub usług objętych
porozumieniem i ich substytutów na rynku właściwym, obliczonych na postawie wartości
zakupów w poprzednim roku kalendarzowym”.
Kupujący więc zobowiązuje się do nabywania wyłącznie od danego dostawcy lub
hurtownika, który posiada prawo do zaopatrywania także innych odsprzedawców o ile strony
nie postanowią, że może sprzedawać tylko danemu kupującemu (zobowiązanie wzajemne).
Zobowiązanie kupującego rozumie się nie tylko jako obowiązek nie kupować w celu dalszej
sprzedaży ale także jako zobowiązanie nie dystrybuować albo nie pozwolić na
dystrybuowanie w swoim sklepie towary producentów konkurujących z dostawcą.

Zalety:
Wsparcie finansowe przy zakładaniu przedsiębiorstwa (wyposażenie, pożyczka, pomoc
techniczna). Różnica między wyłącznym zaopatrzeniem i koncesją – brak jest ograniczeń
terytorialnych (jest więc wystawiony na konkurencję innych dystrybutorów).
W umowach koncesji jest z reguły także zobowiązanie wzajemne.
W praktyce porozumienia te są wykorzystywane w stosunkach pomiędzy dostawcą i
dystrybutorem lub pomiędzy dostawcą surowców oraz tym, który ją przerabia.
Umowy te są najczęściej spotykane w sferze dystrybucji piwa oraz stacjach paliw (tzw.
markowe stacje).

Warunki zastosowania Rozporządzenia w art. 2 (w połączeniu z art. 9, 10):
Art. 2 ust. 1 – porozumienia wertykalne, ograniczenia obrotu u związków przedsiębiorstw 50
mln euro rocznego obrotu wszystkich, postanowienia przenoszące prawa własności
intelektualnej lub korzystania z nich, nie porozumienia wertykalne konkurujących z sobą
przedsiębiorstw)

Jana Planavova-Latanowicz. Notatki do wykładu. Nie wolno kopiować! Wyłącznie dla
słuchaczy I. roku WUM w CEUW. Materiał ma charakter roboczy.

2

udział w rynku sprzedającego nie przekracza 30% (art. 3 ust. 1 rynek geograficzny oraz
rynek produktu). Wyjątki:
Jeżeli chodzi o nowy rynek na który przedsiębiorca dopiero zamierza wejść, udziału w rynku
nie oblicza się gdyż nie dochodzi do ograniczenia konkurencji
porozumienie nie może swoją treścią zmierzać w kierunku jednego z określonych w art. 4
celów:
ograniczenia uprawnienia kupującego do ustalania ceny sprzedaży (możliwość narzucania
przez sprzedającego ceny maksymalnej lub zalecanej)
ograniczenia terytorialne lub klientów z wyjątkiem:
ograniczenia aktywnej sprzedaży do wyłącznego terytorium lub wyłącznej grupy
ograniczenie hurtowników sprzedaży konsumentom
ograniczenia uprawnienia do sprzedawania komponentów klientom, który użyli by ich do
produkcji danego towaru
ograniczenie aktywnej lub pasywnej sprzedaży ostatecznym użytkownikom przez
uczestników systemu selektywnej dystrybucji
ograniczenie wzajemnych dostaw pomiędzy dystrybutorami w obrębie systemu selektywnej
dystrybucji
ograniczenie między producentem komponentów i tym kto je łączy ograniczające dostawę w
sprzedaży ich jako części zamiennych lub ostatecznym użytkownikom lub niezależnym
zakładom naprawczym.

Rozporządzenie zajmuje się także klauzulą o wyłącznym zaopatrzeniu, które nazywa
zobowiązaniem niekonkurowania. Art. 5 stanowi przypadki w których wyłączenia nie stosuje
się:
zobowiązania do niekonkurowania na czas nie określony lub przekraczający 5 lat (z pewnymi
wyjątkami) lub odnawiająca się. Dotyczy to kupującego, który kupuję u sprzedającego
powyżej 80% produktów.
zobowiązania nakazującego kupującemu po wygaśnięciu porozumienia nie produkować, nie
sprzedawać lub nie odsprzedawać towarów lub usług (z pewnymi wyjątkami)
zobowiązania nakazującego uczestnikom selektywnej dystrybucji nie sprzedawać produktów
określonych konkurujących dostawców)

Kontrola: brak wyłącznej kompetencji Komisji, brak zwolnień indywidualnych,
decentralizowany system (Rozporządzenie 1/2003), sądy państw członkowskich oraz krajowe
urzędy antymonopolowe

II. Stowarzyszenie zakupu
Podstawy prawne: art. 81 i 82 TWE
Utworzenie stowarzyszenia jest umową horyzontalną, zawarcie umowy między
stowarzyszeniem jest umową wertykalną. Obwieszczenie dotyczące definicji rynku
relewantnego rozróżnia pomiędzy rynkiem zakupu i rynkiem sprzedaży (bada się krzyżowa
elastyczność podaży bardziej niż popytu).
Umowy pomiędzy niekonkurującymi z sobą przedsiębiorstwami są uważane za zgodne ze
wspólnym rynkiem, o ile żadne z tych przedsiębiorstw nie posiada znacznej siły rynkowej.
Ryzykowne klauzule i praktyki:
Wyłączność zaopatrzenia poprzez centralę lub zakupy dokonywane wyłącznie przez centralę.
Istotny jej wolumen zamówień idących poprzez centralę
Warunki członkostwa w stowarzyszeniu muszą być przejrzyste i obiektywne (nie np. klauzula
ograniczająca członkostwo do jednego podmiotu z jednego państwa)

Jana Planavova-Latanowicz. Notatki do wykładu. Nie wolno kopiować! Wyłącznie dla
słuchaczy I. roku WUM w CEUW. Materiał ma charakter roboczy.

3

Pośrednie zamknięcie rynku kiedy istnieje klauzula ograniczająca członkostwo do jednego
podmiotu z jednego państwa i tego członka obowiązuje zakaz wykonywania swojej
działalności na obszarze innych państw.
Polityka stowarzyszenia zakupu (wbrew art. 82 może dokonywać nacisku lub nie poleca
dostawców = nadużycie pozycji dominującej)

Funkcja handlowa

Konieczność dostosowania możliwości sprzedaży, wybór sposobu dystrybucji, reklamy,
propagacji, komunikacji oraz załatwiania zamówień do warunków wspólnego rynku (rynek
ogólnoeuropejski).

I. Wybór sposobu sprzedaży
Wybór należy dokonać w momencie wprowadzania przez profesjonalistę towaru lub usługi na
rynek (bez względu na to, czy chodzi o producenta, czy o importera, który towar czy usługę
oferuje konsumentowi lub innemu profesjonaliście). Są możliwe dwie alternatywy:
Sprzedaż bez pośrednika (hurtowa, detaliczna, samoobsługowa, wysyłkowa)
Dystrybucja za pośrednictwem sieci handlowych (umowy wertykalne)
Wpływ prawa wspólnotowego konkurencji w obu przypadkach, sprzedaż bezpośrednia też
wymogom normalizacji, bezpieczeństwa, przepisom o ochronie konsumenta oraz o ochronie
ś

rodowiska.

1. Sprzedaż bez pośrednika

A. Przepisy wspólnotowe mające zastosowanie:
a. Przepisy traktatowe (art. 25-25 TWE oraz 28-31 TWE, zakaz dyskryminacyjnych monopoli
państwowych o charakterze handlowym)
b. Wspólnotowy Kodeks Celny
Rozporządzenie Rady 2913/92 ustanawiające Kodeks Celny - reguluje kompleksowo
ustawodawstwo celne Unii, plus rozporządzenie implementujące wydane przez Komisję.
Kodeks celny reguluje:
Importu z państw trzecich,
warunków transakcji importowych (Rozp. 2658/87 o nomenklaturze celnej i statystycznej
oraz o wspólnej Taryfie Celnej)
warunki, które muszą zostać spełnione, aby towar ze stadia importu stał się towarem w
wolnym obiegu
c. Przepisy prawa wtórnego
Rozporządzenie 3295/94, które określa środki mające na celu zakaz dopuszczenia do wolnego
obrotu, wywozu, powtórnego wywozu i umieszczania pod procedurą zawieszającą towarów
podrabianych oraz towarów prywatnych. Ma na celu ochronę własności intelektualnej, w
szczególności znaków towarowych, praw autorskich.
d. Orzecznictwo ETS
Dassonville
Cassis de Dijon
Keck & Mithouard
Orzecznictwo ETS zawiera też kwestie natury praktycznej jak np. kto powinien udowodnić, iż
wszystkie formalności importowe zostały spełnione oraz opłaty celne uiszczone? Jeżeli towar
nie jest wwieziony do celów handlowych wystarczy oświadczenie, w skomplikowanych

Jana Planavova-Latanowicz. Notatki do wykładu. Nie wolno kopiować! Wyłącznie dla
słuchaczy I. roku WUM w CEUW. Materiał ma charakter roboczy.

4

przypadkach jednak lepiej zapewnić sobie dokument o tranzycie wewnętrznym w ramach UE
(C-117/88 Trend-Moden Textilhandels, C-83/89 Openbaar Ministerie)

B. Wybrane ryzykowne praktyki
Co do zasady ograniczenia obrotu towarami we Wspólnocie są zawsze oceniane jako
negatywne a tylko nieliczne są tolerowane. W sposób istotny różni się podejście w
odniesieniu do towaru pochodzącego z innego państwa członkowskiego oraz towaru
pochodzącego z państwa trzeciego.

a. towary pochodzące z państw trzecich. Po spełnieniu formalności celnych i uiszczeniu cła
handlu tymi towarami dotyczą regulacje dotyczące towarów z państw członkowskich.
Zgodnie z art. 24 Kodeksu Celnego za państwo pochodzenia uważa się kraj, w którym towar
został poddany ostatniej istotnej, ekonomicznie uzasadnionej obróbce lub przetworzeniu,
które spowodowało wytworzenie nowego produktu lub stanowiło istotny etap wytwarzania w
przedsiębiorstwie przystosowanym do tego celu. Po ukończeniu postępowania „o
wprowadzeniu do wolnego obrotu” jest towar zaklasyfikowany, zostanie określone jego
pochodzenie oraz obliczona zostanie opłata celna oraz zostanie stwierdzone, czy importer
sprostał wszystkim warunkom zgodnie z Wspólnotowym Kodeksem Celnym.
b. towary w tranzycie. Od 1. stycznia 1993 r. jakiekolwiek formy kontroli po przekroczeniu
granic Unii zostały zniesione. Przepisy o tranzycie wewnętrznym zostały zniesione, pozostały
tylko te dotyczące tranzytu wewnętrznego przez terytorium państwa trzeciego.
Kontrola tzw. tranzytu zewnętrznego jednak pozostała. Dotyczy ona towaru, które jest w
obrocie w jednym czy więcej państw i nie dotyczy go, z różnych powodów zasada
swobodnego obrotu (art. 91 i nast. Wspólnotowego Kodeksu Celnego)
c. Towary przemieszczające się w ramach unii celnej

Przeszkody taryfowe

Pojęcie cła, co nie jest uważane za cło (sprawa Komisja p-ko Włochom dot. Podatku z
wywozu dziel sztuki, Fundusz socjalny dla szlifierzy diamentów, Opłaty na rzecz Rady
hodowców jabłek i gruszek, opłaty za rzeczywiście wyświadczone usługi).
Czym różni się cło od podatku.
Przeszkody pozataryfowe (ograniczenia ilościowe)
Podmiot, który wprowadza towar do obrotu musi się upewnić, czy jest przedmiotem
harmonizacji oraz czy nie.
W razie istnienie harmonizacji produkt musi być zgodny z przepisami. Problem: przepisy
prawne państw członkowskich wdrażające dyrektywę są często rozbieżne.
W razie braku harmonizacji – zasada równoważności towaru.
Prawo wspólnotowe wnosi jednak do handlu towarami pewne ryzyka natury prawnej:
Problematyka nazwy towaru (ser feta, jogurt francuski) Komisja zezwala państwom
członkowskim na stosowanie środków zapobiegającym wprowadzania w błąd konsumenta
poprzez stosowanie podobnych lub identycznych nazw towarów, które są w istocie rzeczy
różne.
Oznakowanie towaru (np. w języku flamandzkim w Belgii). W praktyce można oznakować
towar w języku ogólnie zrozumiałym dla użytkownika (Komisja proponuje język angielski).
Można jednak zastosować ograniczenia wynikające z ochrony zdrowia (ostrzeżenia na
paczkach z papierosami w języku państwa).
Szczególne wymogi dotyczą oznakowania towarów spożywczych informujący o procedurach
produkcyjnych, wartości odżywczej oraz zawartości pewnych elementów (w Belgii na
pieczywu wymagany jest kod stosowanych związków do konserwacji na opakowaniu).
W zakresie sektora spożywczego szereg aktów prawnych:

Jana Planavova-Latanowicz. Notatki do wykładu. Nie wolno kopiować! Wyłącznie dla
słuchaczy I. roku WUM w CEUW. Materiał ma charakter roboczy.

5

Dyrektywa 99/41 dotycząca artykułów żywnościowych o specjalnym przeznaczeniu w
ż

ywieniu (żywność z niską zawartością soli, sodu i żywność bezglutenowa)

Dyrektywa 90/496 w sprawie oznaczania wartości odżywczej środków spożywczych
Rozporządzenie 258/97 dotyczące nowej żywności i nowych składników żywności
Dyrektywa 97/4 dotycząca oznakowania i wyglądu artykułów spożywczych przeznaczonych
dla końcowego odbiorcy oraz reklamy stosowanej wobec niego
Zawartość artykułów spożywczych
Problem do tej pory istnieje bez względu na to, iż w państwach członkowskich istnieją
porównywalne standardy zdatności do spożycia. Problem np. w przypadku świeżego mięsa.
W zakresie artykułów spożywczych:
Dyrektywa ramowa 89/109 w sprawie zbliżenia ustawodawstwa państw członkowskich
dotyczącego materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu ze środkami spożywczymi
Dyrektywa 2001/50 WE ustanawiającą szczególne kryteria czystości dotyczące innych ni
barwników stosowanych w środkach spożywczych
Dyrektywa 94/35 dotycząca słodzików używanych w środkach spożywczych
Dyrektywa 95/45 ustanawiającą szczególne kryteria czystości dotyczące barwników
stosowanych w środkach spożywczych.

Specyfikacja techniczna (bezpieczeństwo produktu)
Normy, jakkolwiek nie są wiążące stanowią minimalny standard jakości, co ma znaczenie
przy negocjowaniu umów np. w Niemczech. W niektórych przypadkach państwo może normę
inkorporować do obowiązującego przepisu, co z niej czyni normę wiążącą.
Towary można podzielić do dwóch kategorii:
Te nie stanowiące zagrożenia dla bezpieczeństwa: wprowadzenie do obrotu nie napotykają na
obiektywne przeszkody, importu takich towarów nie można ograniczać za pośrednictwem
regulacji krajowej. W razie trudności można zwrócić się do Euro Info Centrum z prośbą o
wyjaśnienie. W razie powstania szkody na skutek rozbieżności można domagać się
odszkodowania.
Towary niebezpieczne lub szkodliwe – od 1.1. państwa mają obowiązek kontrolować towary
wprowadzone do obrotu i wykazać ich bezpieczny charakter.
Komisja przyjęła szeroki program harmonizacji wzajemnego uznawania norm krajowych
(Zielona księga o rozwoju europejskiej normalizacji). Normy te nie są wiązące dla
producentów. W razie ich przestrzegania powstaje domniemanie, iż towar może być w
wolnym obrocie i automatycznie korzysta z oznaczenia CE. Przedsiębiorca, który nie stosuje
się do tych wymogów musi udowodnić, iż jego towar spełnia podstawowe wymogi.

Certyfikacja (normalizacja)
Certyfikacja europejska jest wiele rodzajów: określenie CE oraz określenie ekologogiczne
wprowadzone poprzez Rozporządzenie nr 880/92, które dotyczy towarów z mniejszym
wpływem na środowisko.
Ustawodawstwo niektórych państw członkowskich przewiduje nadawanie certyfikatów, które
są nadawane przez stowarzyszenia prywatnoprawne, najczęściej producentów. Producenci nie
mogą być jednak do udziału w takich stowarzyszeniach zmuszani.

Podrabiane towary
Sprzedaży towarów podrabianych możną zakazać (tj. te które bezprawnie korzystają ze znaku
towarowego lub określenia pochodzenia. Zasada wyczerpania praw nie może dotyczyć
pierwszego wprowadzenia na rynek.

c. Możliwe strategie

Jana Planavova-Latanowicz. Notatki do wykładu. Nie wolno kopiować! Wyłącznie dla
słuchaczy I. roku WUM w CEUW. Materiał ma charakter roboczy.

6

strategia przeciwdziałania sporom.
Przed powstaniem problemów jest dobrze zapoznawać się z informacjami o przyjętych
normach oraz rozwoju w danym sektorze. Podstawowym środkiem działalności jest lobbying
i zrzeszanie się w stowarzyszeniach producentów.
Jeżeli kłopoty już się zaczęły i istnieją problemy z wywozem lub przywozem towarów może,
producent, przed rozpoczęciem procedury zasięgnąć opinii niektórej z organizacji nadających
certyfikaty lub firmy konsultingowej, która doradzi odpowiednią argumentację.
strategia licząca z powstaniem sporów
Tu sposób działania zależy od tego, kto jest inicjatorem postępowania.
W razie sporu na wniosek państwa członkowskiego można zastosować euroobronę celem
wykazania niezgodności regulacji krajowej z prawem wspólnotowym.
Jeżeli została naruszona zasada swobodnego przepływu przy zadeklarowaniu towaru, ETS
przykłada wielką wagę istnieniu oszukańczych intencji deklarującego. Jest absolutnie bez
znaczenia czy intencja dokonania oszustwa stanowi kryterium dla powagi naruszenia
przepisów krajowych czy tym kryterium jest tylko w razie zaistnienia okoliczności
wyjątkowych siły wyższej. Intencja jest bardziej lub mniej restrykcyjnie określana w
zależności od tego, czy chodzi o profesjonalistę czy też nie. Przy określaniu wysokości
sankcji ETS bierze pod uwagę dobrą wiarę osoby, która się bezprawnego działania dopuściła.
Spory na wniosek konkurenta.
W ramach postępowania przed sądem krajowym na wniosek konkurenta może stanowić
postawę obrony twierdzenie o niezgodności regulacji krajowej z prawem wspólnotowym.
Trzeba zażądać zwrócenie się przez sędziego z pytaniem prejudycjalnym do ETSu. Importer
nie jest zobowiązany przyjąć jakiekolwiek ograniczenia swobodnego przepływu towarów.

2. Usługi świadczone bez pośrednika.

Przepisy wspólnotowe mające zastosowanie: art. 49-55 TWE z odwołaniem się na art. 43 i
nast. TWE. Niektóre mają specyficzną regulację w prawie wtórnym (bankowość,
ubezpieczenia, transport, usługi audiowizualne oraz zamówienia publiczne).

Niektóre ryzykowne kroki: Osoby świadczące usługi są często poszkodowane na skutek
ukrytych tendencji do ochrony własnych podmiotów, których dopuszczają się nie tylko
państwa, ale także urzędy administracyjne lub organizacje profesjonalne. Za zwyczaj dotyczy
to przepisów dotyczących dostępu do danej działalności., gdyż samo wykonywanie
działalności jest regulowane w sposób ogólny.
Niekiedy organy żądają złożenia wadium (kwoty zabezpieczającej) lub jakiejś innej formy
poręczenia, w innych przypadkach poprzez wykształcenie a to i wbrew:
pierwszego ogólnego systemu uznawania dyplomów o ukończeniu trzyletnich studiów
wyższych
oraz innych przepisów wspólnotowych dotyczących uznawania kwalifikacji.
Można jednakże żądać odbycie stażu, zdanie egzaminu, lub udowodnienie przebytej praktyki
pod warunkiem, iż takie wymogi są współmierne i nie mają charakteru dyskryminacyjnego.

Niekiedy w celu wykonywania usług wymagane jest uzyskanie certyfikatów lub oznakowania
wbrew temu, iż na poziomie wspólnotowym zostały w niektórych dziedzinach przyjęte środki
certyfikacji (usługi hotelarskie, turystyczne i transportowe).
Sposób rozpatrywania sporów jest identyczny jak w przypadku swobodnego przepływu
towarów.

Jana Planavova-Latanowicz. Notatki do wykładu. Nie wolno kopiować! Wyłącznie dla
słuchaczy I. roku WUM w CEUW. Materiał ma charakter roboczy.

7

Poza tym istnieją bariery kulturowe i językowe, zapewnienie bliskości osoby świadczącej
usługi z uwagi na ich charakter. W przypadku specyficznych usług zostały przyjęte odrębne
przepisy (bankowość, ubezpieczenia, transport).
Korzyści ze stosowania swobodnego świadczenia usług ma głównie podmiot świadczący
usługi we większym zakresie. „Miejscowy” usługodawca z reguły nie może sobie pozwolić
na świadczenie usług na odległość.


Pośrednie opodatkowanie
Liberalizacja handlu nie jest możliwa bez wyeliminowania dyskryminacji podatkowej
związanej z wprowadzeniem na rynek towarów czy usług. Dyskryminacja podatkowa
powoduje nierówne warunki konkurencji do prowadzi do zniekształcenia przepływów
handlowych.

Normy europejskie mające zastosowanie
Art. 90 TWE (zabraniający dyskryminacyjnemu opodatkowaniu na niekorzyść towaru
importowanego)
Art. 91, 92, 132 ust. 1 TWE (dotyczący zwrotu podatków pośrednich przy eksporcie)
Art. 93 TWE dotyczący harmonizacji podatków pośrednich, tj. VAT oraz podatku
akcyzowego.
Przepisy prawa wtórnego:
Dyrektywa 67/227 regulująca ogólny reżim podatków obrotowych/VAT
Trzecia Dyrektywa 69/463 wprowadzająca podatek VAT
Szósta Dyrektywa 77/388 w brzmieniu dyrektyw zmieniających, która wprowadza jednolity
sposób obliczenia podatku VAT
Dyrektywa 99/59 w sprawie opodatkowania usług telekomunikacyjnych (są nadał
opodatkowane w miejscu siedziby odbiorcy, nie w miejscu siedziby dostawcy)
Dyrektywa 83/181 dotycząca zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT niektórych
dowozów definitywnych
Obecny system podatku VAT w handlu wspólnotowym jest reżimem przejściowym. Zamiast
niego zostanie wprowadzony reżim polegający na płaceniu podatku w państwie pochodzenia.
System ten będzie oparty na równowadze kilku kryteriów: obniżenie pracochłonności
administracyjnej z punktu widzenia przedsiębiorcy oraz urzędów skarbowych, zapewnienie
stałych dochodów państw członkowskich z podatków, nie podwyższanie ryzyka matactw
podatkowych oraz zapewnienie neutralności podatkowej z punktu widzenia konkurencyjności
przedsiębiorstw. W 1996 r. Komisja przyjęła program wprowadzania nowego sytemu VAT,
który do dnia dzisiejszego nie został zrealizowany. Dąży on do powstania jednolitej
przestrzeni podatkowej i ma zapewnić realizacje celów Unii Gospodarczej i Walutowej.
Dyrektywa 92/12 w sprawie podatku akcyzowego (pobierania, towarów poddanych temu
podatkowi).
Niektóre ryzyka natury prawnej
Ryzyka niezależne od przekroczenia granicy
Niezależnie od przekroczenia granicy wprowadzenie towaru lub usługi na rynek może być
utrudnione poprzez dyskryminację podatkową. Towary czy usługi mogą podlegać
opodatkowaniu czy polegają innej podobnej opłacie, która powoduje obniżenie
konkurencyjności i obniża sprzedaż tych towarów lub usług. Ma to miejsce wówczas kiedy:
Opodatkowanie dotyczy kategorii towarów, które są sprzedawane w państwie i są
produkowane wyłącznie za granicą (sprawa 112/84 Humblot)
Przedmiotem opodatkowania jest szczególne wykorzystanie towarów czy usług, które były
dowiezione wyłączenie dla takiego wykorzystania (252/86 Bergandi)

Jana Planavova-Latanowicz. Notatki do wykładu. Nie wolno kopiować! Wyłącznie dla
słuchaczy I. roku WUM w CEUW. Materiał ma charakter roboczy.

8

Są stosowane różne reguły dotyczące sposobu obliczenia podatku dla towarów lub usług
krajowych i zagranicznych (120/88 Komisja p-ko Włochom). Jeżeli przedsiębiorca spotka się
z takimi ograniczeniami może je odrzucić ze wskazaniem na ich dyskryminacyjny lub
protekcjonistyczny charakter. W takim razie musi udowodnić, iż wysokość opodatkowania,
warunki obliczenia podstawy opodatkowania lub warunki pobrania podatku w sposób
niewątpliwy i niewspółmierny uprzywilejują towary lub usługi krajowe na niekorzyść
towarów lub usług importowanych, i to bez obiektywnego uzasadnienia. Następnie trzeba
udowodnić podobieństwo lub konkurencyjność pomiędzy towarami importowanymi
będącymi przedmiotem opodatkowania oraz towarami lub usługami krajowymi na podstawie
potrzeb, które te towary lub usługi zaspokajają lub na podstawie ich obiektywnych lub
subiektywnych cech.
W każdym przypadku, jest istotne, aby firma zamierzająca sprzedawać się przed każdą
transakcją upewniła o warunkach opodatkowania, które mogą stanowić przeszkodę
liberalizacji na rynku wewnętrznym.
Ryzyka przy przekraczaniu granicy
Niedostateczna harmonizacja VAT powoduje nierównowagę pomiędzy różnymi państwami.
Natomiast w odniesieniu do akcyzy – ta płaci się w kraju przeznaczenia poprzez system
hurtowni, akcyza płaci się w momencie wprowadzenia towaru na rynek.

3. Sprzedaż za pośrednictwem przedstawiciela handlowego

Definicja
Zgodnie z art. 1 punkt 2 dyrektywy 86/653 w sprawie koordynacji ustawodawstw Państw
Członkowskich odnoszących się do przedstawicieli handlowych działających
na własny rachunek przedstawicielem handlowym oznacza „pośrednika pracującego na
własny rachunek, któremu powierzono stałe pośredniczenie przy sprzedaży lub kupnie
towarów na rzecz innej osoby, zwanej dalej „przedsiębiorcą” lub zawarcie transakcji w
imieniu i na rachunek przedsiębiorcy”. Definicja ta stanowi 3 charakterystyczne cechy
umowy o przedstawicielstwie handlowym: niezależność, status profesjonalnego
przedstawiciela oraz trwałość pełnomocnictwa.
W prawie polskim podstawą prawną jest umowa zlecenia w Kodeksie Cywilnym.

Niezależność: przedstawiciel handlowy nie jest w stosunku podległości i wykonuje niezależną
profesję. Ta niezależność odróżnia go od przedstawiciela handlowego będącego
pracownikiem działu handlowego, składającego się z pracowników.
Niezależność powoduje jego swobodę:
W zakresie organizacji prawnej jego przedsiębiorstwa (może być spółką lub osobą fizyczną)
W zakresie organizacji pracy (może oraz nie musi mieć współpracowników, może
jednocześnie pełnić funkcję przedstawiciela dla kilku klientów).
Niezależność nie ma jednak charakteru bezwzględnego, jest on ograniczony polityką
zleceniodawcy.
Zalety korzystanie z przedstawiciela: niższe inwestycje, wysokie bezpieczeństwo
Normy europejskie mające zastosowanie:
Dyrektywa 1999/42 ustanawiająca procedurę uznawania kwalifikacji w zakresie działalności
zawodowych, objętych dyrektywami w sprawie liberalizacji i środków przejściowych oraz
uzupełniająca ogólne systemy uznawania kwalifikacji
Rozporządzenie 1390/81z 12 maja 1981 roku rozszerzające na osoby prowadzące działalność
gospodarczą i członków ich rodzin postanowienia Rozporządzenia Nr 1408/71/EWG w
sprawie stosowania schematu ubezpieczenia społecznego dla osób zatrudnionych i ich rodzin
przemieszczających się we Wspólnocie

Jana Planavova-Latanowicz. Notatki do wykładu. Nie wolno kopiować! Wyłącznie dla
słuchaczy I. roku WUM w CEUW. Materiał ma charakter roboczy.

9

Dyrektywa 86/653 z dnia 18 grudnia 1986 r. w sprawie koordynacji ustawodawstw Państw
Członkowskich odnoszących się do przedstawicieli handlowych działających na własny
rachunek – celem jest zapewnienie minimalnej ochrony przedstawiciela handlowego
(regulacje dotyczące umowy, wynagrodzenia, wypowiedzenia umowy):
Forma umowy pisemna, jeżeli jedna strona tego zażąda, państwa mogą stanowić formę
pisemną jako obowiązkową. Polski Kodeks Cywilny: umowa agencyjna.
Zamiana umowy na czas określony na umowę na czas nieokreślony (w razie jej wykonywania
po ukończeniu jej obowiązywania, art. 14 Dyrektywy)
Wypowiedzenie umowy uzależnione od okresu jej trwania (jeżeli została zawarta na czas
nieokreślony): 1 miesiąc/1 rok, 2 miesiące/2 lata, 3 miesiące/więcej
Prawo do wynagrodzenia (prowizja) powstaje momentem zawarcia transakcji, która wynika z
jego działania oraz jeżeli transakcja została zawarta z osobą trzecią, która wcześniej pozyskał
jako klienta dla transakcji tego samego rodzaju.
Prawo do prowizji powstaje także wówczas jeżeli przedstawiciel ma wyłączność na obszar
geograficzny lub grupę klientów i transakcja została zawarta z klientem z tego obszaru lub
grupy. To samo dotyczy przypadku, kiedy grupa lub obszar mu zostały powierzone.
Płatność wynagrodzenia: ostatni dzień miesiąca po upływie pierwszego kwartału licząc od
dnia powstania prawa do prowizji.
Prawo do odszkodowania
Dyrektywa nie mówi nic na temat klauzuli delkredere (klauzula ta powoduje, iż
przedstawiciel w całości lub częściowo poręcza za spłatę zobowiązania). W niektórych
krajach jest ona nieuregulowana (Francja, Belgia, Anglia), w niektórych jej skutki prawne
mogą być ograniczone do konkretnych transakcji lub klientów (Niemcy, Włochy).
Brak regulacji w zakresie klauzuli konkurencyjnych.
Konwencja Rzymska i Konwencja Haska
Prawo właściwe stosowane w odniesieniu do umów z przedstawicielami handlowymi
Konwencja Rzymska z dnia 19.06.1980 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań
umownych oraz Konwencja Haska z dnia 14.03.1978 r. w sprawie prawa właściwego dla
umów pośrednictwa oraz przedstawicielstwa handlowego (agencyjnych). Polska nie jest
stroną ani jednej.
Konwencja Brukselska , obecnie Rozporządzenie Brukselskie z 22 grudnia 2000 o
jurysdykcji, uznawaniu i wykonalności zagranicznych orzeczeń sądowych. Pytanie, czy
umowa określa właściwość sądu (klauzule jurysdykcyjną). Warunek zastosowania: jedna ze
stron ma miejsce zamieszkania na terytorium państwa członkowskiego. Jeżeli brak jest
klauzuli jurysdykcyjnej: można wnieść pozew do sądu państwa miejsca
zamieszkania/siedziby pozwanego lub w sporach z umów do sądu państwa w którym miał
zostać spełniony obowiązek będący podstawą sporu. W razie większej ilości spornych
obowiązków stosuje się zasada obowiązku głównego. Sprawa 9/87 Arcado v. S.A. Haviland:
spór dotyczący bezprawnego rozwiązania umowy agencyjnej oraz o zapłatę prowizji
powstałych ze świadczenia na podstawie umowy jest sporem wynikającym z umowy.
Jurysdykcję więc posiada sąd w którym powinien zostać spełniony obowiązek z umowy a nie
sąd miejsca powstania szkody.

Prawo konkurencji
Jakkolwiek z punktu widzenia prawnego przedsiębiorstwo i jego przedstawiciel handlowy są
podmiotami niezależnymi, istniej między nimi zgodność interesów gospodarczych.
Stosuje się więc Rozporządzenie Komisji nr 2790/1999 w sprawie stosowania art. 81 ust 3 do
grup wertykalnych porozumień i praktyk uzgodnionych oraz Obwieszczenie Komisji:
Wytyczne dotyczące ograniczeń wertykalnych. Wytyczne stanowią, iż art. 81 nie stosuje się,

Jana Planavova-Latanowicz. Notatki do wykładu. Nie wolno kopiować! Wyłącznie dla
słuchaczy I. roku WUM w CEUW. Materiał ma charakter roboczy.

10

jeżeli przedstawiciel (agent) nie ponosi żadnego lub tylko nieznaczne ryzyko odnośnie umów
zawieranych lub negocjowanych w imieniu zleceniodawcy (punkt 15 Wytycznych).

Niektóre ryzykowne klauzule umowne
Klauzule powodujące wątpliwości co do istoty umowy
Klauzule ograniczające niezależność przedstawiciela handlowego przy organizacji oraz
prowadzeniu przedsiębiorstwa
Klauzule ograniczające przedstawiciela handlowego w zakresie podejmowania decyzji (np.
zakaz wykonywania działalności niekonkurencyjnej)
Klauzule w których agent odmawia przyjęcia obowiązku uczciwości oraz obowiązku
informowania wobec zlecającego
Klauzule poszerzające przedmiot umowy (automatyczne rozszerzenie zakresu umowy
agencyjnej na inne towary w razie zwiększenia oferty bez możliwości agenta odmówienia
zlecenia wobec nowych towarów).
Klauzule o niekonkurowaniu (są one dozwolone, o ile nie zabraniają prowadzenia
działalności poza sprawami których umowa dotyczy oraz nie ma obowiązku dłużej niż dwa
lata po skończeniu umowy)
Jakiekolwiek klauzule dotyczące wypowiedzenia umowy dotyczące zmiany okresu
wypowiedzenia, zniesienia obowiązku klienta płacenia odszkodowania zwłaszcza poprzez
stanowienie okresu próbnego, uzgodnienia ograniczające wysokość odszkodowania lub
stanowiące sposób jego obliczania, stanowienie warunków powstania prawa do
odszkodowania.

4. Sprzedaż za pośrednictwem niezależnego dystrybutora (odsprzedawcy)
Jeżeli sprzedający wybierze tryb dystrybucji za pośrednictwem niezależnego dystrybutora
działającego we własnymi imieniu i na własny rachunek, nie musi ponosić kosztów
związanych z zapasami, jednocześnie traci kontrolę nad klientami.
Możliwości: „prości” dystrybutorzy, koncesjonariusze, dystrybutorzy selektywni lub
franchisobiorcy.

A Wyłączna dystrybucja czyli koncesja
Definicja: z reguły jej brak ustawowej definicji w prawie państw członkowskich. Ogólnie jest
rozumiana jako rodzaj dystrybucji za pośrednictwem którego dostawca, który może być
producentem lub hurtownikiem, daje każdemu koncensjonariuszowi wyłączność na pewnym
obszarze geograficznym.
Problem jest ze sposobem definiowania pojęcia „wyłączność” i od tego jest uzależnione
stosowanie prawa konkurencji. Jeżeli przez to rozumiemy tylko wyłączność w zakresie
dostaw i dostawca ma także możliwość na danym terytorium sprzedawać bezpośrednio,
prawo wspólnotowe nie czyni problemu
Jeżeli wyłączność oznacza wyłączność w zakresie sprzedaży i pozostałym koncesjonariuszom
zakaże sprzedaży poza ich wyłącznym terytorium lub ograniczy import równoległy, prawo
konkurencji w znaczący sposób ogranicza autonomię woli stron.
Umowa o koncesji może zawierać także obowiązek dwustronnej wyłączności (posiadacz
koncesji jest zobowiązany do zaopatrywania się wyłącznie u danego producenta lub
hurtownika)
Umowa może zawierać obowiązek posiadacza koncesji nie sprzedawać towary konkurencyjne
oraz stosować warunki koncesjodawcy.
Jest to rodzaj umowy wertykalnej, więc zastosowanie ma Rozporządzenie Komisji nr
2790/1999 w sprawie stosowania art. 81 ust. 3 TWE do grup wertykalnych porozumień i
praktyk

Jana Planavova-Latanowicz. Notatki do wykładu. Nie wolno kopiować! Wyłącznie dla
słuchaczy I. roku WUM w CEUW. Materiał ma charakter roboczy.

11

Ryzykowne klauzule umowne: śledzić udział w rynku dostawcy i przekroczenie granicy 30%
powoduje brak zastosowania Rozporządzenia. Poniżej tego progu, ryzykownymi klauzulami
są również te wyliczone w art. 4 i 5 Rozporządzenia (te pierwsze uniemożliwiają
porozumienie jako całość, te drugie tylko dla danej klauzuli). Chodzi w szczególności o
klauzule dotyczące narzucania cen odsprzedaży (można jednak określać ceny maksymalne
lub minimalne albo ceny rekomendowane), ograniczenia terytorium –można zakazać
aktywnej konkurencji poza terytorium wyłącznym (jeżeli taki zakaz nie ogranicza odsprzedaż
poprzez klientów odbiorcy) oraz ograniczyć odsprzedaż hurtownikom.
Ograniczenie o dotyczące rynku geograficznego będzie poza zakresem zwolnienia grupowego
tylko wówczas, jeżeli będzie ono prowadziło do ograniczenia handlu równoległego (tj.
ograniczenia w zakresie zakazu sprzedaży osobom dokonującym dalszej odsprzedaży poza
wyłączne terytorium).
Klauzula o zakazie konkurencji nie będzie przedmiotem wyłączenia, jeżeli zostanie zawarta
na czas nieokreślony lub na 5 lat lub odnawialna. Art. 5 Rozporządzenia tych klauzul nie
dotyczy. Sprawa ta jest uregulowana w Wytycznych. Z tej reguły są wyjątki.

Selektywna dystrybucja
Definicja
Producent w celu zachowania renomy swoich towarów zobowiązuje się do dostarczania ich
pewnemu dystrybutorowi na podstawie jego zdolności towar dystrybuować.
Wybór odsprzedawców jest dokonywany na podstawie wcześniej podanych kryteriów. Wybór
więc przewiduje ograniczenie ilości dystrybutorów.
Istotą nie jest wyłączność na korzyść producenta lub sprzedawcy, natomiast w niektórych
sieciach jest ona praktykowana. W odróżnieniu od franchisingu podstawą nie jest przekazanie
know-how.
Definicja w art. 1 lit. d Rozporządzenia o umowach wertykalnych. Wynika z niej iż, kryteria
wyboru muszą zostać stanowiona wcześniej oraz zakaz dostawy danych towarów innym
dystrybutorom niż wybranym.
Dodatkowe zobowiązania często się pojawiające: zakaz sprzedaży towarów konkurencyjnych,
zakaz dla hurtowników sprzedawać końcowym odbiorcom, dystrybutor musi dać gwarancję
na wszystkie towary sprzedawane za pośrednictwem sieci, sprzedaż będzie miała miejsce w
sklepach spełniających pewne wymagania natury jakościowej lub technicznej, dystrybutor
musi osiągnąć pewien obrót, dystrybutor musi utrzymywać dostateczne zapasy i zapewniać
reklamę, dystrybutor musi zapewniać kompletny asortyment, dystrybutor musi zapewniać
serwis gwarancyjny oraz pogwarancyjny.

Zalety:
Producent: pośrednia kontrola jakości, ochrona znaku towarowego.
Dystrybutor: korzysta ze znaku towarowego zachowując jednocześnie wolność co do
sprzedaży towarów konkurencyjnych (np. u perfumów musi sprzedawać towary
konkurencyjne), nie może obniżać wartości znaku towarowego poprzez sprzedaż w
nieodpowiednich warunkach.
Klienci: możliwość konsultacji, jakość usług, wiarygodność sprzedawców. W praktyce
dotyczy towarów luksusowych lub technicznie wymagających.


Normy europejskie mające zastosowanie:
Art. 81 TWE, który dotyczy:

Jana Planavova-Latanowicz. Notatki do wykładu. Nie wolno kopiować! Wyłącznie dla
słuchaczy I. roku WUM w CEUW. Materiał ma charakter roboczy.

12

Kryteriów wyboru oraz ich stosowania, uzgodnienie zakazujące sprzedaż innym
autoryzowanym lub nieautoryzowanym sprzedawcom, ograniczenie wolności dystrybutora w
określaniu warunków sprzedaży.
Wcześniej brak było wyłączenia grupowego, obecnie stosuje się Rozporządzenie. Zgodnie z
orzecznictwem nie ma automatycznego zastosowania art. 81 ust. 1 do tego rodzaju
porozumień (sprawa SPS Galec vs Komisja, sprawa perfumów Yves Saint Laurent) o ile
kryteria stosowane mają obiektywny charakter i są stosowane bez dyskryminacji (sprawa
AEG Telefunken). Ich celem lub skutkiem nie może być wyłączenie niektórych form
dystrybucji albo utworzenie przeszkód dla wejścia na rynek danych towarów. Poza tym nie
mogą ograniczać wolności w zakresie stosowania cen końcowych (dla konsumentów).
Kryteria muszą mieć charakter obiektywny tj. muszą się odnosić do specyfiki danego towaru,
który niekoniecznie musi być towarem o charakterze technicznym. Najczęściej jest ta forma
stosowana w przypadku: towarów audio, komputerów, elektroniki rozrywkowej, zegarków,
biżuterii, perfumów, zastaw stołowych.
Celem zapewnienia niedyskryminacji Komisja wymaga, aby wybór był dokonywany przez
hurtowników zamiast przez producentów w sposób szczegółowo określony w umowie z
producentem oraz aby do rozwiązania umowy mogło dojść ze wcześniej określonych
przyczyn.
Warunek numerus clausus jest co do zasady zakazany, gdyż dotyczy on wyboru jakościowego
a nie ilościowego, chyba że jego uzasadnienie wynika z ograniczonego charakteru rynku,
możliwości produkcyjnych.

Klauzule ryzyka
Zgodnie z Rozporządzeniem 2790 – warunki zastosowania zwolnienia grupowego (30
procent udział w rynku), klauzule o narzucaniu cen odsprzedaży (ceny maksymalne lub
rekomendowane są dozwolone). Zakaz członków sieci aktywnie lub pasywnie sprzedawać
konsumentom lub innym członkom sieci. Zakaz sprzedaży sprzedawcom poza sieć jest
dozwolony.
W niektórych przypadkach zwolnienie nie dotyczy klauzuli o niekonkurowaniu na czas
trwania umowy lub po jej zakończeniu (art. 5 lit. a Rozporządzenia) oraz zakaz dystrybucji
więcej marek (art. 5 lit. c Rozporządzenia).

Umowa o franchisingu
Definicja
Wspólnotowa definicja frachisingu znajdowała w dziś już nieobowiązującym
Rozporządzeniu 4087/88: jest to umowa w której franchisodawca daje innemu
przedsiebiorstwu (franchisobiorcy) w zamian za pośrednią lub bezpośrednią opłatę prawo do
wykorzystywania franchisy w celu sprzedaży towarów lub/i usług pewnego rodzaju.
3 podstawowe elementy:
korzystanie ze wspólnej nazwy (firmy), podobieństwo cech lokalu lub/i środków transportu
(jednolity wygląd)
istnienie know-how które jest przekazywane, know-how musi być rzeczywiste (tajne, istotne i
możliwe do zidentyfikowania)
długofalowe wsparcie, które umożliwia wykorzystywanie oraz aktualizację know-how
przekazywanego przez franchisodawcę.
W orzeczeniu 161/84 Pronuptia de Paris ETS rozróżnił 3 rodzaje franchisingu:
Umowa o franchisingu produkcyjnym (franchisobiorca sam towary produkuje z
wykorzystaniem znaku towarowego franchisodawcy)
Umowa o franchisingu uslugowym (świadczenie usług pod logo franchisodawcy zgodnie ze
wskazówkami franchisodawcy)

Jana Planavova-Latanowicz. Notatki do wykładu. Nie wolno kopiować! Wyłącznie dla
słuchaczy I. roku WUM w CEUW. Materiał ma charakter roboczy.

13

Umowa o franchisingu dystrybucyjnym (sprzedaż towarów z firmą lub z wykorzystaniem
znaku towarowego franchisodawcy w sklepie, który nosi nazwę franchisodawcy).

Zalety: franchisodawca posiada kontrolę nad sprzedażą swoich towarów lub usług w celu
ochrony znaku towarowego z pewną renomą. Franchisobiorca jest w pełni niezależnym
podmiotem wykorzystując jednocześnie renomę oraz pomoc handlową ze strony
franchisodawcy. Jakkolwiek opłata jest często wysoka, inwestycje zwracają się szybciej niż w
przypadku zainwestowania do własnej marki.

Przepisy wspólnotowe: art. 81 TWE. Sprawa Pronuptia de Paris. Obecnie Rozporządzenie
2790/99.

Klauzule ryzyka: te wymienione w art. 4 i 5 Rozporządzenia 2790/99 (pierwsze dotyczą
umowy jako całości, drugie dotyczą tylko danej klauzuli). Określanie cen, zakaz sprzedaży
klientom dokonujących importu paralelnego). Niektóre przypadki klauzuli o zakazie
konkurowania po zakończeniu umowy.


Współpraca handlowa
Wytyczne Komisji z dnia 6 stycznia 2001 w sprawie stosowania art. 81 ust. 1 TWE do
porozumień o kooperacji horyzontalnej. Celem wytycznych jest określenie wskazówek dla
przedsiębiorstw w celu oceny zgodności takich porozumień z art. 81 TWE. Wytycznych nie
stosuje się tam, gdzie zastosowanie znajdują specyficzne reguły sektorowe (rolnictwo,
transport, ubezpieczenia).
Porozumienia horyzontalne są zawierane pomiędzy podmiotami znajdującymi się na tym
samym szczeblu łańcucha produkcji. Wytyczne nie mają zastosowania do koncentracji oraz
umów nie mających wpływu na handel pomiędzy państwami członkowskimi oraz porozumień
bagatelnych (de minimis). We większości przypadków współpraca horyzontalna prowadzi do
współpracy pomiędzy konkurującymi ze sobą przedsiębiorstwami, co może stwarzać istotne
zagrożenie dla konkurencji. Z jednej strony zagrożenie powstaje poprzez negatywny wpływ
na ceny, innowacyjność oraz jakość i zróżnicowanie produktów. Z drugiej strony współpraca
horyzontalna może prowadzić do stworzenia znaczących korzyści gospodarczych (np. podział
ryzyka, oszczędności kosztów, dzielenie się know-how oraz szybsze wprowadzanie
inowacji).
Niektóre uzgodnienia między przedsiębiorstwami mogą mieć cechy porozumień
wertykalnych i horyzontalnych (np. porozumienia między konkurentami o stworzeniu
wspólnej sieci dystrybucji).
Pojęcie konkurentów obejmuje nie tylko konkurentów faktycznych, ale i potencjalnych.

Wytyczne swoim zakresem obejmują rozdaje współpracy, które potencjalnie stwarzają
oszczędności, a w szczególności porozumienie o badaniach i rozwoju, porozumienia
produkcyjne, porozumienia o zakupach, komercjalizacyjnych, standaryzacyjnych oraz
porozumieniach o ochronie środowiska. Wytyczne nie dotyczą innych rodzajów porozumień
między konkurentami jak np. porozumień o wymianie informacji oraz porozumień o
mniejszościowych udziałach.
Wytyczne nie dotyczą porozumień pomiędzy przedsiębiorstwami znajdującymi się na różnym
stopniu łańcucha produkcji (stosują się Wytyczne dotyczące porozumień wertykalnych ) oraz
porozumień, które prowadzą do koncentracji (stosuje się Rozporządzenia o kontroli
koncentracji).

Jana Planavova-Latanowicz. Notatki do wykładu. Nie wolno kopiować! Wyłącznie dla
słuchaczy I. roku WUM w CEUW. Materiał ma charakter roboczy.

14

Wytyczne obejmują następujące rodzaje umów:
Porozumienia badawczo-rozwojowe (mogą przyjmować formę uzgodnień kooperacyjnych lub
formę wspólnych przedsiębiorstw). Może chodzić o wspólne projekty badawcze, rozwinięcie
istniejących technologii lub rozwój oraz marketing zupełnie nowych produktów.
Porozumienia produkcyjne (w tym specjalizacyjne)
Porozumienia o zakupach (patrz funkcja zakupu)
Porozumienia komercjalizacyjne
Porozumienia standaryzacyjne
Porozumienia o ochronie środowiska.

Każde porozumienie powinno być analizowane indywidualnie. Jednak można wyróżnić
następujące ogólne wskazówki:

- porozumienia nie naruszające reguł konkurencji
Do tej grupy, co do zasady, należą porozumienia, które nie zawierają elementów koordynacji
zachowań stron takie jak np. współpraca pomiędzy nie-konkurentami, współpraca pomiędzy
konkurującymi przedsiębiorstwami, które nie mogą samodzielnie wykonywać projektów lub
prowadzić przedsięwzięcia objętego porozumieniem oraz porozumienia dotyczące
działalności, która nie prowadzi do zmiany właściwych parametrów konkurencji. Te typy
kooperacji mogły by podlegać pod zakaz z art. 81 TWE tylko wówczas jeżeli zaangażowane
w nie byłyby przedsiębiorstwa posiadające znaczną siłę rynkową oraz takie, które
spowodowałyby efekt zamknięcia dostępu do rynku.

- porozumienia naruszające reguły konkurencji
Do tej grupy należą porozumienia o współpracy przedsiębiorstw, których celem jest
ograniczenie konkurencji poprzez ustalanie cen, ograniczanie wielkości produkcji, podział
rynków zbytu lub klientów.

- porozumienia, które mogą naruszać reguły konkurencji
Porozumienia nie należące do żadnej z poprzednich kategorii muszą być zbadane
indywidualnie i wymagają głębszego zbadania punktu widzenia siły rynkowej i struktury
rynku.

Porozumienia kooperacyjne mogą zostać wyjęte przy spełnieniu następujących kryteriów:
Korzyści gospodarcze (np. zachęca do oferowania dóbr lub usług po niższych cenach, lepszej
jakości oraz szybszego wprowadzania innowacji).
Odpowiedni udział konsumentów w tych korzyściach (a nie tylko strony porozumienia).
Niezbędność (jeżeli istnieją mniej restrykcyjne środki deklarowane skutki nie mogą być
używane do usprawiedliwienia ograniczeń konkurencji)
Brak eliminacji konkurencji (kryterium to jest związane z kwestią dominacji, jeśli
przedsiębiorstwo jest dominujące lub staje się dominujące w konsekwencji porozumienia,
dane porozumienie, co do zasady, nie może zostać wyłączone).

Porozumienia o badaniu i rozwoju
Porozumienia te różnią się co do formy i zakresu. Mogą mieć formę porozumień
kooperacyjnych lub wspólnie kontrolowanych przedsiębiorstw. Swoim zakresem mogą sięgać
od zapoczątkowania pewnych działań badawczo-rozwojowych po wspólne ulepszenie
istniejących technologii lub kooperację uwzględniającą nowe badania, rozwój oraz marketing
nowych produktów.

Jana Planavova-Latanowicz. Notatki do wykładu. Nie wolno kopiować! Wyłącznie dla
słuchaczy I. roku WUM w CEUW. Materiał ma charakter roboczy.

15

W swoim skutku kooperacja może obniżyć podwójnie poniesione koszty, może prowadzić do
wymiany pomysłów i doświadczeń, co powoduje szybszy rozwój technologii.
Szczególne zalety mają tego rodzaju porozumienia dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz
przedsiębiorstw wchodzących na rynek.

Porozumienia produkcyjne
Są trzy rodzaje porozumień produkcyjnych:
Porozumienia o wspólnej produkcji
Jednostronne lub wzajemne umowy specjalizacyjne (jedna lub obie strony umawiają się o
zaprzestaniu produkcji pewnego produktu oraz o zakupach tego produktu od drugiej strony).
Porozumienia o podwykonawstwie zawierane pomiędzy konkurentami (konkurent jest
podwykonawcą ważnego komponentu lub innego składnika będącego wkładem do produktu
końcowego. Chodzi o rodzaj porozumienia wertykalnego, które jest objęte Wytycznymi
dotyczącymi porozumień wertykalnych. Z tej zasady są jednak dwa wyjątki: porozumienia o
podwykonawstwie są objęte Wytycznymi o porozumieniach horyzontalnych oraz wytyczne
dotyczące oceny umów o podwykonawstwie między nie-konkurentami, które obejmują także
transfer know-how są przedmiotem podwykonawcy są przedmiotem odrębnego oświadczenia
Komisji.

Porozumienia o zakupach
Patrz stowarzyszenia zakupu – funkcja zakupu
Porozumienia o zakupach obejmują wspólne zakupy produktów. Mogą być one dokonywane
albo przez wspólnie kontrolowane przedsiębiorstwo albo przez przedsiębiorstwo w którym
wiele firm ma małe udziały (np. związek przedsiębiorstw), w drodze umownego uzgodnienia
albo nawet w luźniejszej formie kooperacji.
Celem porozumień jest osiągnięcie większych zakupów i otrzymania rabatów podobnych do
ich większych konkurentów. Porozumienia te są z reguły wykorzystywane przez małe i
ś

rednie przedsiębiorstwa i są pro konkurencyjne, gdyż powodują obniżkę kosztów.

Wspólny zakup może być częścią porozumienia wertykalnego jak i horyzontalnego. Ocena
takich porozumień ma charakter dwuetapowy: najpierw ocenia się porozumienie pod kątem
Wytycznych o porozumieniach horyzontalnych a potem pod kątem Rozporządzeniach o
wyłączeniach grupowych ew. Wytycznych w sprawie porozumień wertykalnych.

Porozumienia komercjalizacyjne
Porozumienia dotyczą w współpracy między konkurentami w zakresie sprzedaży, dystrybucji
lub promocji ich produktów. Mogą mieć one bardzo zróżnicowany zakres: od wspólnej
sprzedaży, która prowadzi do decydowania o wszystkich handlowych aspektach sprzedaży
produktu, łącznie z ceną aż po bardziej ograniczone porozumienia, które dotyczą tylko jednej
specyficznej funkcji marketingowej (np. dystrybucja, obsługa czy reklama).
Do najważniejszych spośród bardziej ograniczających konkurencję porozumień należą
porozumienia dystrybucyjne pomiędzy konkurentami. Jeśli konkurencji decydują się na
dystrybucję swoich produktów na zasadzie wzajemności, istnieje ryzyko, że porozumienia
mają za cel podział rynków między strony lub że prowadzą do zmowy. Dla tego takie
porozumienia są traktowane bardziej restrykcyjnie i rachunek korzyści i strat musi być
bardziej jednoznaczny (korzyści dla konsumentów muszą być znaczne).
Porozumienia dystrybucyjne pomiędzy konkurentami, które nie są wzajemne są rozpatrywane
pod kątem Rozporządzenia o zwolnieniach grupowych oraz Wytycznych dotyczących
porozumień wertykalnych.

Jana Planavova-Latanowicz. Notatki do wykładu. Nie wolno kopiować! Wyłącznie dla
słuchaczy I. roku WUM w CEUW. Materiał ma charakter roboczy.

16

Porozumienia komercjalizacyjne mogą być powiązane z innym rodzajem porozumień
horyzontalnych np. porozumienia o wspólnej produkcji lub o wspólnych zakupach. Do takich
porozumień stosuje się ocenę właściwą dla poszczególnych typów porozumień.

Porozumienia standaryzacyjne
Mają za swój główny cel zdefiniowanie technicznych lub jakościowych wymagań, z którymi
muszą być zgodne obecne lub przyszłe produkty, procesy produkcyjne lub metody.
Porozumienia standaryzacyjne mogą obejmować także wielorakie kwestie, takie jak
standaryzacja różnych stopni lub rozmiarów bądź specyfikacji technicznych urządzeń, gdzie
zgodność i współdziałanie z innymi produktami lub systemami stanowi ważną przesłankę ich
funkcjonowania.
Standardy związane ze świadczeniem usług zawodowych, takie jak zasady dostępu do
wolnych zawodów nie są objęte Wytycznymi.

Porozumienia o ochronie środowiska
Są to porozumienia, które strony podejmują dla (a) zmniejszenia zanieczyszczeń, jak definiuje
się w prawie ochrony środowiska, lub (b) celów związanych ze środowiskiem, szczególnie
tych wskazanych w art. 174 TWE.
Porozumienia o ochronie środowiska mogą ustalać standardy dotyczące stanu
ś

rodowiskowego produktów (surowców i produktów wyjściowych) lub procesów

produkcyjnych. Objęte wytycznymi są także programy o zasięgu branżowym przyjmowane w
celu spełnienia zobowiązań związanych ze środowiskiem, takie jak take-back lub recykling.

Polityka cenowa
Wolność w zakresie stanowienia cen ograniczona art. 81 i 82 TWE. Ryzykowne praktyki:
Wymiana informacji dot. cen, koordynacja polityki cenowej (art. 81 ust. 1)
Dyskriminacja
istnienie tzw. cen franko „cen z dostawą do miejsca przeznaczenia” (deczyja Komisji:
neutralizuje zaletę posiadania sklepu w pobliżu hurtowni sprzedającego)
jednolite upusty bez względu na ilość zakupionego towaru
różne rabaty czy upusty przy identycznych ilościach zakupionego towaru lub innego
ś

wiadczenia

różne warunki handlowe przy identycznych transakcjach (koszty transportu, odroczona
płatność, darmowe szkolenia lub servis)
Nadzwyczaj niskie ceny
2 sposoby stwierdzenia:
nierównowaga pomiędzy efektywnymi kosztami i ceną i porównanie ich z konkurentami
porównanie różnych cen oferowanych przez tego samego producenta
Może chodzić o tzw. wrogie ceny - predatory pricing (art. 82, lub w razie zmowy art. 81)
W razie przedsiębiorstw z siedzibą poza Wspólnotą – przepisy o dumpingu.

Także nadzwyczaj wysokie ceny mogą być powodem do zastosowania art. 82 TWE

Problem: stosowanie różnych cen na różnych rynkach, z reguły usprawiedliwione różnymi
warunkami na rynku.

Ograniczenie wolności klienta:
rabaty za wierność
sprzedaż wiązana
odmowa sprzedaży jak przed transakcją tak i po upływie okresu dostaw

Jana Planavova-Latanowicz. Notatki do wykładu. Nie wolno kopiować! Wyłącznie dla
słuchaczy I. roku WUM w CEUW. Materiał ma charakter roboczy.

17

zakaz lub ograniczenie sprzedaży „z drugiej ręki”

Rękojmia, gwarancja i serwis gwarancyjny
ograniczenie lub wykluczenie gwarancji jest zakazane na podstawie Dyrektywy o
odpowiedzialności za wadliwy produkt
odmowa dystrybutora zapewnienia gwarancji nie jest przeszkodą zastosowania zwolnienia
grupowego (Rozp. 2790/89, wcześniej obowiązujące rozporządzenia dot. umów
franchisingowych stanowiło obowiązek zapewnienia gwarancji)
gwarancja może służyć jako narzędzie rozdrabniania rynku i pośrednio umożliwia naruszenie
konkurencji. Uzgodnienie, iż gwarancję można wystąpić tylko u spółki importowej.
Gwarancja musi umożliwić efektywny import równoległy (nie może stanowić środka
zniechęcającego od dokonywania zakupu u importera równoległego). Przedsiębiorstwa muszą
honorować gwarancję bez względu na to w którym państwie członkowskim został towar
zakupiony.
Ograniczenie wolności kupującego – nie można bez obiektywnego uzasadnienia zmuszać,
pod groźbą utraty gwarancji zmuszać kupującego do dokonywania napraw w autoryzowanym
serwisie. Nie można też be obiektywnego uzasadnienia zmuszać klientów do zakupu
oryginalnych części zamiennych.

Sprzedaż konsumentom
Może nabierać różnych form:
Sprzedaż samoobsługowa
Sprzedaż domokrążców (poza siedzibą przedsiębiorstwa)
Sprzedaż na odległość
Sprzedaż z premią
Sprzedaż z loterią
Sprzedaż sponsorowana

Normy europejskie mające zastosowanie:
Celem jest ochrona słabszego (nie będącego profesjonalistą) uczestnika transakcji handlowej.
w momencie pozyskiwania klientów: dyrektywa 97/55 o reklamie porównawczej, 89/559 o
reklamie telewizyjnej, Rozporządzenie 880/92 o oznaczeniach wyrobów ekologicznych,
Dyrektywa 95/46 o ochronie danych osobowych, Dyrektywa 2000/13/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 20 marca 2000 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw
Członkowskich w zakresie etykietowania, prezentacji i reklamy środków spożywczych
przy zawarciu umowy:
Dyrektywa 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 marca 2000 r. w sprawie
zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich w zakresie etykietowania, prezentacji
i reklamy środków spożywczych,
Dyrektywa 87/102 (zmieniona Dyrektywą 90/88) w sprawie zbliżenia przepisów
ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw Członkowskich dotyczących
kredytu konsumenckiego
Dyrektywa 93/13 w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich
Przepisy dotyczące obowiązku przedstawiania cen u towarów sprzedawanych konsumentom.
Np. Dyrektywa 98/6 w sprawie ochrony konsumenta przez podawanie cen produktów
oferowanych konsumentom (ustanawia obowiązek podawania ceny jednostkowej),
Dyrektywa 95/58 zmieniająca Dyrektywę 79/581/EWG dotyczącą ochrony konsumentów w
kontekście znakowania produktów żywnościowych cenami oraz Dyrektywę 88/314/WE
dotyczącą ochrony konsumentów w kontekście znakowania produktów nieżywnościowych
cenami

Jana Planavova-Latanowicz. Notatki do wykładu. Nie wolno kopiować! Wyłącznie dla
słuchaczy I. roku WUM w CEUW. Materiał ma charakter roboczy.

18

przy wykonywaniu umowy
przepisy dotyczące oznakowania i składu towaru, w szczególności w sektorze spożywczym.
Np. Dyrektywa 2000/13 w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich
w zakresie etykietowania, prezentacji i reklamy środków spożywczych (nakazuje oznaczenie
towaru w języku zrozumiałym dla użytkownika) zmieniona Dyrektywą Komisji z dnia
2001/101.
Przepisy dotyczące bezpieczeństwa towarów. Np. Decyzja Rady 84/113 w sprawie
utworzenia systemu szybkiego ostrzegania przed towarami niebezpiecznymi, Dyrektywa
85/374 w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych
Państw Członkowskich dotyczących odpowiedzialności za produkty wadliwe zmieniona
Dyrektywą 1999/34, Dyrektywa 2001/95 w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów,
Dyrektywa 99/44 w sprawie pewnych aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych i
związanych z tym gwarancji

Rodzaje sprzedaży
Sprzedaż obnośna i sprzedaż w miejscu zamieszkania reguluje Dyrektywa 85/577 w sprawie
ochrony konsumenta przy zawieraniu umów poza siedzibą przedsiębiorstwa. Dyrektywa daję
konsumentowi, którym rozumie się osoba fizyczna, która w transakcjach będących
przedmiotem uregulowania nie występuje w ramach swojej działalności profesjonalnej, prawo
odstąpienia od umowy w trakcie 7 dni o chwili kiedy się o możliwości odstąpienia
dowiedział. Takiego prawa nie można się zrzec. Jeżeli konsument ze swojego prawa
skorzysta, warunki odstąpienia od umowy oraz wzajemnego zwrotu świadczeń są
przedmiotem uregulowania przez prawo krajowe.

Wycieczki pakietowe
Dyrektywa Rady 90/314/EWG o podróżach, wycieczkach turystycznych i wakacjach
sprzedawanych w formie pakietu usług stanowi warunki zmiany ceny, odstąpienia od umowy,
odpowiedzialności organizatora oraz gwarancji finansowych, w szczególności w przypadku
niewypłacalności organizatora.

Sprzedaż na odległość
Dyrektywa 97/9 w sprawie ochrony konsumentów w przypadku umów zawieranych na
odległość.

Brak przepisów harmonizacyjnych na poziomie europejskim ma miejsce w przypadku
sprzedaży z loterią (np. sprawa Familiapress, może mieć zastosowanie art. 28 TWE),
wyprzedaż lub sprzedaż po obniżonych cenach (ma zastosowania prawo konkurencji),
sprzedaż za pośrednictwem sieci dystrybucyjnej.

Problematyka umów z elementem obcym.
Umowa Rzymska z 1980 r. określa prawo mające zastosowanie do zobowiązań umownych:
postawę stanowi wybór stron, ale konsument może powołać się na bezwzględnie
obowiązujące przepisy prawa swojego kraju.
Zgodnie z rozporządzeniem 44/2001 (tzw. Rozporządzenie brukselskie), które określa sąd
właściwy dla składania pozwu. Większość umów zawieranych z konsumentami daje
możliwość wniesienia sprawy do sądu właściwego wg jego miejsca zamieszkania konsumenta
lub wg miejsca siedziby pozwanego.
Nowe podejście wobec sporów transgranicznych wynika z:
Dyrektywy 98/27 w sprawie nakazów zaprzestania szkodliwych praktyk w celu ochrony
interesów konsumentów (pozwy zbiorowe)

Jana Planavova-Latanowicz. Notatki do wykładu. Nie wolno kopiować! Wyłącznie dla
słuchaczy I. roku WUM w CEUW. Materiał ma charakter roboczy.

19

Dyrektywy 99/44 w sprawie pewnych aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych i
związanych z tym gwarancji

Znak towarowy (handlowy)
Może się wiązać z towarami lub usługami (jest oznaką troski o jakość towarów lub usług)j.
Może być związana z rzeczą produkowaną przez właściciela znaku towarowego lub z rzeczą,
której jest tylko dystrybutorem.

Znak towarowy stanowi narzędzie polityki ekonomicznej. W szczególności jest on faktorem
wspierającym sprzedaż. Jest oznaką uwagi, którą dystrybutor poświęca wyborowi
sprzedawanych przez niego towarów lub oferowanych przez niego usług. Jej wykorzystanie
jest połączone z reklamą.
Zgodnie z dyrektywą 85/374 w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i
administracyjnych Państw Członkowskich dotyczących odpowiedzialności za produkty
wadliwe, za producenta jest uważany także dystrybutor, który produkt oznakuje znakiem
towarowym lub w inny sposób. Art. 3 stanowi:
„Producent” oznacza producenta produktu gotowego, producenta każdego surowca lub
producenta części składowej i każdą osobę, która przedstawia się jako producent
umieszczając swą nazwę, znak handlowy lub inną wyróżniającą cechę na produkcie.

Rejestracja znaku towarowego
Normy europejskie
Właściciel znaku towarowego może zapewnić sobie ochronę poprzez rejestrację w jednym
lub kilku państwach (rejestracja krajowa), na podstawie umów międzynarodowych
(rejestracja międzynarodowa) lub rejestracja w ramach Unii Europejskiej (rejestracja
wspólnotowa)

A. Krajowa rejestracja

Konieczne jest zarejestrowania znaku w każdym kraju. Zastosowanie ma Dyrektywa 89/104
mająca na celu zbliżenie ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do znaków
towarowych.

B. Międzynarodowa rejestracja

Konwencja Madrycka z 15 kwietnia 1891 r. – rejestracja jest dokonywana u Światowej
Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO)w Genewie. WE jest stroną Konwencji
Madryckiej.

C. Wspólnotowa rejestracja

Powoduje ochronę na obszarze UE. Rozporządzenie 40/94 (oraz rozporządzenie wykonawcze
2868/95) utworzyło Europejski znak towarowy i wprowadziło jednolitą procedurę rejestracji.

Rozporządzenie Nr 40/94 wprowadza do systemu prawa wspólnotowego wspólnotowy znak
towarowy, uznano bowiem, iż wspólnotowy znak towarowy pozwalający na rozpoznanie
produktów przedsiębiorstw, identyczny na całym obszarze Unii Europejskiej i chroniony na
całym jej obszarze jest bardzo istotnym elementem tworzenia Wspólnego Rynku
pozbawionego granic.
Rozporządzenie Nr 40/94 pozwala przedsiębiorstwom uzyskać prawo do stosowania znaku
towarowego, według jednolitej, tej samej dla wszystkich przedsiębiorstw procedury, znak,
który jest w jednolity sposób chroniony na obszarze całej Wspólnoty. Jest to element
tworzenia Wspólnego Rynku bowiem pozwala i ułatwia przedsiębiorstwom prowadzić
działalność gospodarczą na całym terytorium Unii Europejskiej. Rozporządzenie Nr 40/94
pozwala jednocześnie na dalsze stosowanie przepisów Państw Członkowskich wobec
przedsiębiorstw nie pragnących ochrony ich znaku towarowego na całym obszarze

Jana Planavova-Latanowicz. Notatki do wykładu. Nie wolno kopiować! Wyłącznie dla
słuchaczy I. roku WUM w CEUW. Materiał ma charakter roboczy.

20

Wspólnoty.
Rozporządzenie Nr 40/94 uznaje, iż wspólnotowym znakiem towarowym może być każdy
znak, który może być przedstawiony graficznie, w tym słowa, także imiona osób, rysunki,
litery, cyfry, forma produktu, jego opakowanie pod warunkiem, że znaki te pozwalają na
odróżnienie produktu jednego przedsiębiorcy od produktów innych przedsiębiorców.
Właścicielem wspólnotowego znaku towarowego może być osoba pochodząca z Państwa
Członkowskiego, osoba pochodząca z innych państw stron Konwencji Paryskiej w sprawie
ochrony własności intelektualnej, lub osoby pochodzące z państw nie będących stroną
wspomnianej konwencji, które zamieszkują lub mają swoją siedzibę na terytorium Wspólnoty
lub państwa strony Konwencji Paryskiej, oraz inne osoby spełniające określone w
Rozporządzeniu Nr 40/94 warunki.
Wspólnotowy znak towarowy można uzyskać poprzez jego zarejestrowanie. Rozporządzenie
Nr 40/94 zakazuje rejestrowania znaków nie spełniających wskazanych powyżej warunków
ogólnych, znaków pozbawionych charakteru odróżniającego je od innych znaków, znaków
składających się wyłącznie z symboli lub wskazań mogących służyć w handlu do określenia
gatunku, jakości, ilości, wartości, generalnie pochodzenia geograficznego, świadczenia usług.
Rozporządzenie Nr 40/94 nie dopuszcza między innymi również rejestracji znaków, które
składają się wyłącznie ze znaków lub symboli powszechnie używanych w języku potocznym
lub w zwyczajach handlowych, znaków składających się wyłącznie z kształtu wynikającego z
samej natury produktu, kształtu produktu niezbędnego do uzyskania rezultatów technicznych,
znaków naruszających zasady porządku publicznego lub dobrych manier, znaków, które przez
swoją naturę mogą wprowadzać w błąd.
Zgodnie z Rozporządzeniem Nr 40/94 rejestracja wspólnotowego znaku towarowego może
być załatwiona w sposób odmowny, gdy znak jest identyczny z wcześniejszym znakiem, lub
ze względu na swą identyczność lub podobieństwo może wprowadzać w błąd. Za znak
wcześniejszy Rozporządzenie Nr 40/94 uznaje znak, o rejestrację którego wcześniej został
złożony wniosek, znak wspólnotowy, znak zarejestrowany w innym Państwie Członkowskim,
lub w odniesieniu do krajów Beneluxu w Biurze Znaków Beneluxu, znak zarejestrowany w
sposób międzynarodowy ze skutkiem w jednym z Państw Członkowskich.
Wspólnotowy znak towarowy daje jego posiadaczowi prawo wyłączne i pozwala mu na
zakazanie wykorzystywania bez jego zgody, między innymi znaku identycznego dla towarów
lub usług identycznych z tymi dla których znak został zarejestrowany, znaku co do którego z
powodu jego identyczności lub podobieństwa istnieje ryzyko wprowadzenia w błąd
uczestników obrotu handlowego.
Posiadacz wspólnotowego znaku może również zakazać jego wykorzystywania na produktach
lub ich opakowaniach, importu lub eksportu towarów posiadających ten znak,
wykorzystywania tego znaku w reklamach.
Właściciel wspólnotowego znaku towarowego nie może jednak zakazać jego
wykorzystywania przez osobę trzecią dla towarów, które zostały dopuszczone do obrotu we
Wspólnocie przez niego samego lub za jego zgodą, chyba że uzasadnione powody pozwalają
mu na sprzeciwianie się dalszej komercjalizacji danego produktu.
Wspólnotowy znak towarowy jest traktowany jako przedmiot własności przedsiębiorstwa,
którego produkty i usługi wskazuje. Znak ten może jednak być przekazywany, np. w drodze
licencji osobom trzecim.
Rozporządzenie Nr 40/94 w bardzo szczegółowy sposób reguluje procedurę rejestrowania
wspólnotowego znaku towarowego, gdzie w pierwszej kolejności analizowany jest wniosek
pod względem formalnym. Wniosek musi zatem między innymi spełniać wymogi wskazane
powyżej oraz zawierać wszelkie odpowiednie dane dotyczące wnioskodawcy.
Urząd publikuje wniosek o zarejestrowanie wspólnotowego znaku towarowego. Wszelkie
osoby zainteresowane po publikacji mogą zgłaszać się do Urzędu wskazując na przyczyny,

Jana Planavova-Latanowicz. Notatki do wykładu. Nie wolno kopiować! Wyłącznie dla
słuchaczy I. roku WUM w CEUW. Materiał ma charakter roboczy.

21

dla których rejestracja znaku powinna spotkać się z decyzją odmowną. Informacje te są
przekazywane wnioskodawcy, który może przedstawić w odpowiedzi swój punkt widzenia.
Sprzeciw wobec rejestracji znaku może nastąpić w terminie trzech miesięcy od chwili
publikacji i powinien zostać sporządzony w formie pisemnej i z odpowiednim uzasadnieniem.
Wnioskodawca może w każdej chwili wycofać, lub ograniczyć zakres towarów lub usług,
których dotyczy wniosek o zarejestrowanie wspólnotowego znaku towarowego.
Wspólnotowy znak towarowy jest rejestrowany na okres 10 lat począwszy od chwili złożenia
wniosku o rejestrację, przy czym może on zostać po wniesieniu odpowiednich opłat
odnowiony. Urząd informuje właściciela znaku o zbliżającym się końcu okresu ważności
rejestracji. Wniosek o przedłużenie powinien zostać złożony w terminie 6 miesięcy,
kończącym się w ostatnim dniu miesiąca, w którym kończy się okres ważności rejestracji. W
tym terminie też powinny zostać uregulowane odpowiednie opłaty. Rozporządzenie Nr 40/94
dopuszcza możliwość złożenia wniosku o przedłużenie w dodatkowym terminie 6 miesięcy
od dnia następnego po dniu końca okresu rejestracji, o ile zostaną wniesione wymagane
opłaty w tym opłata dodatkowa.
Rejestracja wspólnotowego znaku towarowego może zostać uznana za niebyłą, jeżeli została
dokonana z naruszeniem postanowień Rozporządzenia Nr 40/94 lub wnioskodawca działał w
złej wierze w chwili składania wniosku o rejestrację. Rozporządzenie Nr 40/94 zawiera
szczegółowe postanowienia dotyczące wniosku oraz procedury i sposobu postępowania w
sprawach mających na celu uznanie rejestracji za niebyłą.
Rozporządzenie Nr 40/94 dopuszcza także możliwość rejestracji zbiorowego wspólnotowego
znaku towarowego, np. w odniesieniu do stowarzyszeń producenckich, stowarzyszeń
usługodawców, sprzedawców, którzy w świetle stosowanego wobec nich prawa mogą być
posiadaczami praw i obowiązków, zawierać umowy. Poprzez derogację od postanowień
ogólnych zbiorowy wspólnotowy znak towarowy może wskazywać na pochodzenie
geograficzne produktów lub usług. Wnioskodawca zbiorowego wspólnotowego znaku
towarowego winien przedstawić we wskazanym terminie regulamin posługiwania się
znakiem.
Rozporządzenie Nr 40/94 tworzyło Urząd Harmonizacji Rynku Wewnętrznego w Alicante
(Hiszpania), niezależny technicznie i posiadający autonomię prawną, administracyjną i
finansową w stopniu wystarczającym. Decyzje i inne akty Urzędu mogą podlegać
odwołaniom, w ostateczności do Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, który
może anulować atakowane decyzje.
Dla zapewnienia jednolitego stosowania decyzji dotyczących między innymi podrabiania
wspólnotowych znaków towarowych na terenie całej Wspólnoty, zgodnie z Rozporządzeniem
Nr 40/94 stosuje się w tym zakresie Konwencję brukselską w sprawie kompetencji sądowej i
wykonywania decyzji w sprawach cywilnych i handlowych.

Prawo pierwotne:
Art. 28 TWE: zakaz ograniczeń ilościowych oraz środków o podobnym skutku powoduje, iż
prawo państwa członkowskiego nie może pozwolić właścicielowi znaku towarowego
sprzeciwiać się importowi równoległemu (paralelnemu), jeżeli towar był legalnie
wprowadzony na rynek innego państwa członkowskiego. Przepisy art. 28 i 30 TWE (wyjątek
dot. Własności przemysłowej i handlowej) dotyczą stanowienia prawa i są skierowane do
państw członkowskich. Jednocześnie przepis art. 28 TWE jest bezpośrednio skuteczny w
stosunkach wertykalnych i horyzontalnych.

Art. 81 TWE: dotyczy wykonywania praw własności intelektualnej (np. umowy licencyjne).
Ograniczenie importu równoległego ma istotny wpływ na konkurencję w ramach jednej marki
i dlatego absolutna (całkowita) ochrona terytorialna w umowach wertykalnych jest zakazana

Jana Planavova-Latanowicz. Notatki do wykładu. Nie wolno kopiować! Wyłącznie dla
słuchaczy I. roku WUM w CEUW. Materiał ma charakter roboczy.

22

(patrz Wytyczne w sprawie umów wertykalnych, np. umowy o wyłącznej sprzedaży).
Dopiero jeżeli dystrybutor nie jest w stanie wykazać, iż nabył towar legalnie albo iż jest to
towar wprowadzony na rynek za zgodą właściciela znaku towarowego właściciel znaku może
domagać się zaprzestania sprzedaży. Właściciel znaku towarowego więc może sprzeciwiać
się wprowadzeniu na rynek towaru bezprawnie oznaczonego znakiem towarowym.

Ryzykowne praktyki:

a. Zawarcie umowy licencyjnej (zwłaszcza w przypadku licencji wyłącznej). Trzeba

sprawdzać, czy treść umowy nie jest sprzeczna z przepisami o konkurencji.

b. Porozumienia związane z ochroną wizerunku marki (np. umowy franchisingu- patrz

Wytyczne w sprawie ograniczeń wertykalnych)

c. Porozumienia w sprawie minimalnych kwot sprzedaży, są uważane za pro

konkurencyjne. Wyjątek stanowią przypadek kiedy to stanowione kwoty są na tyle
wysokie, że faktycznie powodują, że posiadacz licencji nie może rozwijać inną
działalność – w takim przypadku mają skutki identyczne do umowy o
niekonkurowaniu i będą więc miały zastosowanie reguły zawarte w Wytycznych o
ograniczeniach wertykalnych.

d. Porozumienie dot. cen – właściciel znaku towarowego nie może w celu jej ochrony

pozbawić posiadacza licencji prawa do wolnego kształtowania cen (patrz zasady
dotyczące cen rekomendowanych i maksymalnych w Wytycznych).

e. Klauzule o niekonkurowaniu (patrz Wytyczne).
f. Klauzule o absolutnej ochronie terytorialnej są zakazane.

Prawo antydumpigowe
Przedsiębiorstwo może domagać się ochrony, jeżeli towar konkurencyjny importowany na
rynek WE z państwa trzeciego jest na rynku WE sprzedawany po cenie niższej niż na rynku
kraju z którego jest importowany lub na rynku kraju pochodzenia (zazwyczaj w wyniku
pomocy państwa udzielanej przez państwo trzecie). W takim przypadku mówimy od
dumpingu, który należy do nieuczciwych praktyk umownych.
Przepisy antydumpingowe Wspólnoty dotyczą przypadku tzw. dumpingu zewnętrznego, czyli
działania związanego z handlem z państwami trzecimi (nie będącymi członkami UE).
Dumping wewnętrzny (tj. taki, kiedy towary jest sprzedawany w jednym państwie
członkowskich po cenach niższych niż w państwie członkowskim z którego towar pochodzi)
jest wyłączony z powodu możliwości dokonania re-exportu do państwa pochodzenia.
Ponadto, jeżeli niższe ceny są wynikiem pomocy państwa udzielanego przez państwo
pochodzenia stosuje się art. 87 TWE (zakaz pomocy państwa). Jeżeli natomiast różnica cen
wynika z działania samego przedsiębiorstwa można zastosować przepisy art. 81 i 82 TWE
(np. ochrona przed cenami dyskryminacyjnymi, ochrona przed cenami wrogimi).

Ochrona przed dumpingiem zewnętrznym
Prawo wtórne:
Podstawowym aktem prawnym jest Rozporządzenie 384/96. Poszkodowane przedsiębiorstwo
może zwrócić się do Komisji o zastosowanie środków antydumpingowych. Środki
antydumpingowe są stosowane w interesie Wspólnoty (rozumianego jako zbiór interesów w
tym przemysłu europejskiego, użytkowników oraz konsumentów) a nie w interesie
pojedynczego przedsiębiorstwa. Dla tego Komisja przychylniej patrzy na skargi złożone przez
europejskie stowarzyszenia producentów niż na skargi składane przez stowarzyszenia
narodowe.

Jana Planavova-Latanowicz. Notatki do wykładu. Nie wolno kopiować! Wyłącznie dla
słuchaczy I. roku WUM w CEUW. Materiał ma charakter roboczy.

23

Skargi muszą spełniać pewne wymagania i odpowiadać określonym schematom (opis towaru,
wolumen sprzedaży i jego wpływ na ceny europejskie w oparciu o wskaźnik cen, obliczenie
wysokości szkody, która może mieć jak charakter realny, tak i potencjalny).
Naturalnie, producent europejski, który importuje towar po cenach dumpingowych nie może
podać skargi (jest on wprawdzie też poszkodowany, ale jednocześnie przyczynia się do
powstawania szkody i destabilizacji konkurencji). Skargę może natomiast podać
przedsiębiorca, który w razie braku dyskryminacji spowodowanej dumpingiem mógł by
rozwinąć produkcję (producent potencjalny).
W trakcie postępowania przed Komisją skarżące się przedsiębiorstwo ma obowiązek
współpracy z Komisją a w szczególności musi wypełniać kwestionariusze oraz przedstawiać
dane przez nią wymagane.

Ochrona przed dumpingiem wewnętrznym
Przedsiębiorstwo dotknięte działaniem przedsiębiorstwa z innego państwa członkowskiego
może zgłosić się do Komisji stosowanie takich nieuczciwych praktyk. Praktyki mogą być
sprzeczne z art. 81 lub 82 TWE albo przepisem art. 87 TWE. Komisja zbada zgłoszenie,
jednakże zgłaszający niema statusu formalnego wnioskodawcy. Komisja może wszcząć
postępowanie.
W odniesieniu do art. 81 i 82 Komisja może, po przeprowadzeniu dochodzenia wydać decyzję
o naruszeniu. Jednakże w razie braku takiej decyzji poszkodowane przedsiębiorstwo nie może
domagać się jej wydania w postępowaniu przed ETS. Podobnie w razie kiedy Komisja uzna,
w formie decyzji, iż naruszenie przepisów nie miało miejsca.
[Tu należy sobie powtórzyć zajęcia z licencjatu dot. Stosowania art. 81 i 82 i mianowicie
Rozporządzenie 1/2003).
W odniesieniu do postępowanie o pomocy państwa, ale w razie, kiedy uzna, że zakaz
pomocy państwa nie został złamany, poszkodowane przedsiębiorstwo posiada legitymację
aktywną celem zakwestionowania takiej decyzji w postępowaniu przed ETS. W razie kiedy
Komisja udzieliła zgodę na świadczenie przez państwo pomocy, poszkodowane
przedsiębiorstwo może się zwrócić do ETS ze skargą o unieważnienie takiej decyzji.
[Tu należy powtórzyć zajęcia z licencjatu dot. pomocy państwa w UE, art. 81, 82 oraz 87
TWE.]
Niezależnie od postępowania przed Komisją, poszkodowane przedsiębiorstwo może wszcząć
postępowanie przed sądem krajowym powołując się na bezpośrednio skuteczne przepisy art.
81, 82 i 87 TWE.