Wyk. 1 (16.02.2012 r.)
Pytania testowe, pyt. jednokrotnego wyboru. Brak podręcznika, wykład autorski.
Reguły kolizyjne z rozp. Rzym I. Dr Taborowski i Sadowski – podręcznik Europejskie Prawo Prywatne
Prof. Skoczny „Wyłączenia grupowe w prawie UE i w Polsce” – trochę nieaktualna i trochę sięga poza zakres wykładu, jeśli chodzi o umowy dystrybucyjne.
Wytyczne dot. zwolnień grupowych.
Prawo prywatne, prawo konkurencji, prawo spółek – SE i EZIG.
Funkcja handlowa
Sprzedaż bez pośrednika
prawo konkurencji (umowy dot. dystrybucji)
prawo właściwe (Rozporządzenie Rzymskie)
w handlu wewnątrzwspólnotowym: bezpośrednio skuteczne przepisy TFUE (TWE) dot. przepływu towarów i usług
handel z państwami trzecimi: Wspólna polityka handlowa (środki ochronne, cła wyrównawcze)
Sprzedaż z urziałem przedstawiciela handlowego (agenta)
Agent – odrębny podmiot w sensie prawa, nie jest pracownikiem przedsiębiorstwa i zajmuje się sprzedażą produktu w imieniu i na rzecz przedsiębiorstwa, zajmuje się zawieraniem umów w zakresie swojego zlecenia.
I przypadek własna dystrybucja towarów – trzeba się liczyć z pewnymi ryzykami: związane z prawem konkurencji, prawem właściwym w przypadku handlu z państwami trzecimi (import – wymogi wynikające ze wspólnej polityki handlowej)
II opcja sprzedaż za pośrednictwem przedstawiciela – dyrektywa 86/653 dot. przedstawicieli działających na własny rachunek. Jej celem jest zapewnienie minimalnej ochrony przedstawiciela handlowego, reguluje prawa i obowiązki stron, problematyka klauzuli del credere.
Dla samego przedstawiciela handlowego nie powstają żadne obowiązki, wyjątkowo zdarza się klauzula del credere – powoduje ona, że na jej podstawie przedstawiciel handlowy, niezależny od mocodawcy, ponosi odpowiedzialność za ewentualnie niewywiązanie się z kontraktu przez klienta, którego znalazł. W przypadku istnienia tej klauzuli ponosi ryzyko finansowe. W normalnych umowach przedstawicielstwa handlowego takiego ryzyka nie ponosi. Istnienie tej klauzuli lub jej brak jest bardzo ważne z pkt widzenia prawa konkurencji. Co do zwykłych przedstawicieli handlowych prawa konkurencji nie stosuje się. Chyba że w umowie znajduje się właśnie ta klauzula, sprawia ona, że na stosunek między mocodawcą a przedstawicielem patrzy się przez pryzmat prawa konkurencji.
Rozporządzenie Rzym I
rozp. nr 593/2008 z dnia 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I)
zakres zastosowania: zobowiązania umowne w sprawach cywilnych i handlowych powiązanych z prawem różnych państw
Wyłączenia np. stan cywilny, zdolność prawna, sprawy małżeńskie i rodzinne, zobowiązania czekowe i wekslowe, przedstawicielstwo (zwykłe), prawo spółek, trusty, zobowiązania powstałe przed zawarciem umowy
Trzeba uzgodnić jakie prawo będzie miało zastosowanie do umowy – prawo kupującego czy sprzedającego. Może być całkiem skomplikowany układ handlowy. Aktem prawnym rozstrzygającym tego rodzaju kwestie jest rozp, Rzym I z 2008 roku. Reguły kolizyjne, z krajem spoza UE (np. Chiny) – ustawa w prawodawstwie krajowym.
Zobowiązania umowne - z prawa cywilnego, to co wynika z pozaumownych jest w rozp. Rzym II.
Sformułowanie „różnych państw” NIE dotyczy tylko państw członkowskich, Rzym I ma powszechne zastosowanie – korzystają z niego, w przypadkach kolizyjnych, strony umowy, a jeżeli nie mogą dojść do zgody, która reguła ma zastosowanie to stosuje się Rzym I, jeśli sprawa toczy się przed sądem w UE. O wyborze sądu i jurysdykcji mówimy w trzeciej kolejności, ale z pkt. widzenia decyzji o tym, czy będzie miało zastosowanie Rzym I czy np. prawo chińskie decyduje MIEJSCE gdzie toczy się spór, czyli jaki sąd. Sąd gdziekolwiek w UE w razie wątpliwości, które prawo ma zastosowanie, gdy strony same nie wybrały tego, będzie sięgał po Rzym I.
W sytuacji, gdy przedsiębiorstwa wejdą w kontakty handlowe uzgadniane są wcześniej essentialia negoti – warunki do danej umowy. Czasem bywa, że na samym wstępie strony wchodząc w negocjacje mówią, ze nic ich nie zobowiązuje do momentu zawarcia umowy. Przedsiębiorstwa zabezpieczają się w ten sposób przed zobowiązaniami powstałymi przed zawarciem umowy. Robią tak, bo wchodzą w relacje z przedsiębiorstwami różnych państw.
Rzym I stosuje się do umówi między zleceniodawcą i zleceniobiorcą. NIE stosuje się do stosunku prawnego powstałego między zleceniodawcą i stroną trzecią.
Przedstawiciel handlowy zawiera umowy w imieniu i na rachunek mocodawcy, nie wchodzi w relację z klientem – stroną trzecią. Natomiast gdyby powstały zobowiązania z innego tytułu, z tytułu pozaumownego stosuje się rozp, Rzym II.
Źródła zobowiązań poza umowami można zostać dłużnikiem przez:
bezpodstawne wzbogacenie
czyn niedozwolony – wyrządzenie szkody
prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia
Zasady stosowania
powszechne zastosowanie niezależnie od porządku prawnego wskazanego w normie kolizyjnej
swoboda wyboru prawa
prawo wybranie nie musi być związane z zobowiązaniem
można wybrać prawo państwa nieczłonkowskiego
zasada stosowania przepisów państwa sądu
nie można dokonać wyboru lex Mercatora lub mnar uznanych zasad prawa handlowego, ale można je włączyć do umowy na zasadzie wskazania materialno prawnego (preambuła ust. 13)
Prawo wybrane ma być wyraźnie wskazane.
Neutralność – wyważenie interesów dłużnika i wierzyciela.
Wybrać można tylko prawo. Można inkorporować zasady, które są „prywatną kodyfikacją”, prywatnie przez kilku profesorów spisanych zasad i to jest dołączone do umowy. W zakresie budownictwa stowarzyszono inżynierów stworzyło szereg wzorców umownych, nie można się powołać na nie jako na prawo, ale można wziąć tę księgę i powiedzieć, że to jest część kontraktu.
Prawo właściwe w przypadku braku wyboru prawa
Co jeśli strony nie wybrały prawa właściwego? Często nie mogą się umówić co do tego, które prawo będzie właściwe, zostawiają to na później, w nadziei, że kwestia nie będzie potrzebna.
Prawo państwa, w którym ma miejsce zwykłego pobytu:
umowa o sprzedaży: sprzedawca
umowa o świadczenie usług: usługodawca
umowa franszyzy: franczyzobiorca
umowa dystrybucji: dystrybutor
Umowa, której przedmiotem jest prawo rzeczowe dot. nieruchomości lub prawo korzystania z nieruchomości: prawo państwa, w którym nieruchomość jest położona
Umowa sprzedaży towarów w drodze licytacji: prawo państwa, w którym odbywa się licytacja.
Wyk. 2 (23.02.2012 r.)
Rzym I – akt prawny o powszechnym zastosowaniu, stosuje go sąd jeżeli spór dotyczy umowy i stan faktyczny zawiera jakiś element opcji. Powszechność zastosowania oznacza, że norma kolizyjna wskazuje na jakiś porządek prawny i ma ona zastosowanie niezależnie o jaki porządek prawny chodzi. Można wybrać prawo albo p. czł. albo nie, istotne żeb to było prawo, a nie reguły lex mercatoria, czyli zwyczajów handlowych obowiązujących w handlu mnar.
Gdy nie jesteśmy w stanie stwierdzić jednoznacznie, że prawo wybrało normy konkretnego państwa nie może być to dorozumiane, wybór prawa musi wynikać jednoznacznie z umowy lub okoliczności sprawy.
Gdy nie ma wybranego prawa:
miejsce zwykłego pobytu sprzedawcy/usługodawcy/franszyzo biorcy/dystrybutora
prawo rzeczowe dot. nieruchomości – państwo gdzie położona jest nieruchomość
sprzedaż towarów w drodze licytacji: prawo państwa
jeżeli umowa zawiera kilka powyższych składników: prawo państwa, w którym strona zobowiązana do spełnienia świadczenia charakterystycznego (bardziej typowe dla danej umowy, np. umowa najmu, ktoś oddaje w najem mieszkanie, ktoś inny wynajmuje nie wiem o co jej chodzi, aha już chyba wiem, że umowa jest w ściślejszym związku z jednym państwem niż z drugim) ma miejsce pobytu
wyjątek z reguł kolizyjnych: zasada ścisłego związku
odrębne normy kolizyjne: umowy przewozu, konsumenckie, ubezpieczenia, indywidualne umowy o pracę
Umowa konsumencka – między przedsiębiorcą a konsumentem. Pojęcie konsumenta – osoba fizyczna, która zawiera umowę niezwiązaną z jej działalnością gosp. U osoby fizycznej czasem ciężko oddzielić co jest związane z jej działalnością gosp., a co nie jest. Np. fryzjer kupi sobie samochód, żeby jeździć do klientów, czy jest to związane z jego działalnością? Czy ta osoba musi wyłączyć tę rzecz z zespołu czynników używanych? Nie zostało to konkretnie określenie w orzecznictwie, wynika to raczej z prawa krajowego.
Jedna strona ma charakter strony słabszej – co do zasady, w razie braku wyboru prawa, stosuje się prawo państwa, gdzie konsument ma prawo zwykłego pobytu, nie stosuje się zasady charakterystycznego świadczenia, ale wspomaga się stronę słabszą. Ma to kilka warunków, dlatego, że nie można wymagać od przedsiębiorcy, żeby zawsze wchodząc w stosunek umowny z konsumentem opierał się o prawo państwa konsumenta.
prawo miejsca zwykłego pobytu – jeśli przedsiębiorca wykonuje działalność w kraju zwykłego pobytu konsumenta
Orzeczenie dot. hotelu alpejskiego w Austrii, zgłosił się niemiecki klient i był niezadowolony ze standardu i nie uregulował rachunku, pozew hotelu i pytanie sądu jakie prawo ma zastosowanie. Stosuje się prawo zwykłego pobytu konsumenta. Hotel proponuje korzystanie z j. niemieckiego, korzysta z domeny państwa, dla którego oferta jest kierowana ja pierdole nie ogarniam co ona mówi.
Można wybrać sobie prawo, ale nie można pozbawić konsumenta ochrony jaką by miał, gdyby tego wyboru nie dokonano.
Umowy innego rodzaju – indywidualne umowy o pracę pracownik jest stroną słabszą, brak równości podmiotów, w razie braku wyboru prawa co do zasady państwo, w którym pracownik świadczy pracę. Tymczasowe zatrudnienie, delegacja, nie zmienia prawa zatrudnienia. Jeśli nie można ustalić miejsca zatrudnienia – prawo gdzie mieści się przedsiębiorstwo zatrudniające. Dopiero w trzeciej kolejności – gdy nie można ustalić, zatrudnienie przez pośrednika – stosuje się prawo miejsca, z którym umowa ma ściślejszy związek. Wybór prawa nie może ograniczyć praw pracownika, analogicznie jak w umowach konsumenckich.
Art. 21 Rzym I – pozwala sądowi nie stosować przepisów prawa właściwego, które są sprzeczne z jego krajowym porządkiem publicznym.
Rozp. Bruksela I
podlegają mu spory mające łącznik z terytorium jednego z p. czł.
zasada wzajemnego zaufania wymiaru sprawiedliwości – trudne jest jej zastosowanie w praktyce
przewidywalność przepisów o jurysdykcji: zasada miejsca zamieszkania pozwanego (z wyjątkami)
uniknięcie konfliktów kompetencyjnych (np. definicja siedziby)
przypadki wyłącznej jurysdykcji – nie powiązanej z miejscem zamieszkania
Wyk. (19.04.2012 r.)
Porozumienia o wyłącznych zakupach
Wyłączna dystrybucja i wyłączne dostawy – sprzedający. Porozumienie wertykalne – między kupującym a sprzedającym.
Kupujący – istnienie zobowiązania do zaopatrywania się w dużej części (min. 80%) w dany towar od danego sprzedającego, obowiązek niedokonywania zakupów u konkurencyjnych producentów. Np. porozumienia między restauratorami a koncernami sprzedającymi napoje gazowane. Porozumienie na jakiś okres, na który kupujący jest związany klauzulą, kupujący nie ma możliwości przejścia do innego producenta.
Zalety:
kupujący
uprawnia do rabatu
czasem w ogóle uprawnia do otrzymywania towaru
sprzedający
możliwość organizowania produkcji oszczędność
Klauzula del credere – przedstawiciel handlowy ponosi ryzyko bezpośrednie z negocjowanej umowy. Rodzaj ryzyka komercyjnego, które jest ponad zwykłą umową o przedstawicielstwie handlowym. Przedstawiciel staje się swojego rodzaju dystrybutorem. Może być ryzyko finansowe, można obciążyć agenta, który wskazał niewłaściwą osobę.
Rzeczywiste umowy – agent nie ponosi ryzyka [rozp. 330/2010]
Efekt zamknięcia rynku – każdy producent ma swoją sieć dystrybucyjną, która przez więzi umowne o wyłącznych zakupach/dystrybucji jest zamknięta na innych.