Jezyk polski wsrod jezykow swia Nieznany

background image

Język polski wśród języków świata u progu trzeciego tysiąclecia

1. Charakterystyka sytuacji językowej na świecie

a). Trudno określić, ile jest języków w użyciu – najbardziej wiarygodna liczba:
6500-7000 języków na świecie. Różne liczby w różnych opracowaniach. Z czego
to wynika?
- Nie ma kryteriów do odróżnienia etnolektu ze statusem odrębnego języka od
etnolektu ze statusem dialektu czy gwary jakiegoś języka.
- Brak dokładnej wiedzy o wielkiej liczbie etnolektów, przede wszystkim
egzotycznych (Amazonia, Azja Południowo-Wschodnia, góry Nowej Gwinei)

b). Zaledwie 5% języków świata doczekało się opracowań. 20% ma opisy
cząstkowe, o 70% wiemy tylko tyle, że istnieją.

c). Występują dwa zjawiska:
- dysproporcja językowego podziału świata
- przyśpieszenie procesu wymierania języków

2. Dysproporcje w językowym podziale świata: (dziś przybierają szczególne
rozmiary)
a). połowa ludności świata mówi tylko 12 językami: chiński – 20,8%(1 mld 200
mln), angielski – 8% (460 mln), hindi, hiszpański, portugalski, arabski, rosyjski,
japoński, francuski, indonezyjski, bengalski, niemiecki – 98 mln

b). Około 98% ludności świata posługuje się tylko 2% języków świata (ok. 140-
150 języków)

c). Zaledwie 78 języków ma rozwinięte odmiany pisane

d). Dysproporcja geograficzna:
- wielkie obszary, a jednolite pod względem językowym – np. Portugalia,
Islandia, Japonia
- małe obszary i wiele języków (np. Nowa Gwinea – rekord zróżnicowania
językowego: ok. 100 odrębnych rodzin języków papuaskich)
Inne państwa o dużym zróżnicowaniu: Papua nowa Gwinea, Indonezja, Nigeria,
Indie

background image

e). Dysproporcje w Polsce:
93-94% to polskojęzyczni Polacy, ale z drugiej strony w naszych granicach jest
co najmniej 20 mniejszości językowych, co stawia Polskę na trzecim miejscu w
Europie pod względem zróżnicowania językowego (bez Rosji)

f). Dysproporcje w Europie:
niewielkie zróżnicowanie językowe; ok. 130 języków, ( w Ameryce ponad 2000,
Afryce – 20000

2. Gwałtowne przyśpieszenie procesu wymierania języków:


a). Data śmierci ostatniego użytkownika nie jest tożsama z datą wygaśnięcia
języka. W rzeczywistości język umiera wcześniej – gdy przestaje być
przekazywany młodszy pokoleniom

b). Co dwa tygodnie na świecie wymiera jeden język i ten proces będzie się
nasilał. W ciągu 20 lat ma zniknąć ponad połowa języków

c). Gaśnie przekaz pokoleniowy: np. z 20 języków Alaski przekazywane są tylko
2. Te języki nazywamy językami „ w stanie śmierci klinicznej”

d). „Granica bezpiecznej przyszłości języka” – minimum 100 000 użytkowników
– takich języków jest zaledwie 600 (mniej ni z 10%). Male narody we
współczesnych warunkach nie są w stanie utrzymać swojego języka etnicznego
w funkcji języka standardowego, który obsługuje wszystkie dziedziny życia
zbiorowego z odmianami funkcjonalnymi i odmiana naukową.

e). wycofanie języka ojczystego z nauki, oświaty, środków masowego przekazu
– z ograniczeniem do życia prywatnego i rodzinnego – w warunkach
dwujęzycznych to początek końca.
Zagrożone: irlandzki, szkocki, walijski, bretoński, dolnołużycki
„Wskrzeszenia” języka:
- szanse na odnowienie martwego języka są znikome. Jedną z przypadków była
próba rekonstrukcji języka praindoeuropejskiego nie zaświadczonego w
żadnym tekście (łódzcy językoznawcy)



background image

3. Miejsce danego języka wśród innych: (czynniki, które na to wskazują) w

odniesieniu do Polski

a). Liczba użytkowników, ich rozprzestrzenienie, aktywność handlowa,
potencjał wytwórczy i naukowy, poziom materialny, dochód, wartość i rola
literatury, znaczenie wojskowe
- Wobec tego: Polska wysoko; pod względem liczby użytkowników jesteśmy na
końcu drugiej lub na początku trzeciej dziesiątki (na 7000 języków)

b). Najważniejsze czynniki przeważające o randze języka to stopień jego uprawy
i prestiż zależny od prężności i ekspansywności kulturalnej społeczeństwa jego
użytkowników . Przykładem jest angielski. Cieszy się popularnością za sprawą
roli gospodarczej, politycznej jaką odegrała Wlk Brytania w XIX wieku, a w XX
Stany.

4. Historia polszczyzny i jej miejsce:

a). Za czasów Jagiellonów i Rzeczypospolitej Obojga Narodów – dobra pozycja
w Europie:
- miejsce polszczyzny w renesansowym wielojęzycznym słowniku Ambrożego
Calepina (przed angielskim)
- duży wpływ polszczyzny na inne języki Rzeczypospolitej i wykraczanie poza
granice Państwa
b). osłabienie i upadek Rzeczypospolitej – spadek prestiżu języka polskiego
c). polszczyzna dziś – Ważnym czynnikiem wzrostu prestiżu polszczyzny były
literackie nagrody poetów czy wybór Karola Wojtyły na papieża
polszczyzna w dużej mierze zależy od nas samych: od miejsca, jakie zdołamy
zająć wśród krajów Europy i świata, od naszej prężności i ekspansywności
gospodarczej i kulturalnej, i świadomej i zorganizowanej troski o przyszłość
języka


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Język polski wśród innych języków słowiańskich
Język polski wśród innych języków słowiańskich
Język polski wśród innych języków słowiańskich
Jezyk polski 32 id 222208 Nieznany
Jezyk polski 26 id 222197 Nieznany
Jezyk polski 34 id 222210 Nieznany
Jezyk polski 33 id 222209 Nieznany
Jezyk polski 31 id 222207 Nieznany
2015 matura probna JEZYK POLSKI Nieznany (2)
arkusz Jezyk polski poziom r ro Nieznany (12)

więcej podobnych podstron