Język polski wśród innych języków słowiańskich.
V/ IV w. p.n.e
Żyło wiele plemion i powstał język PRAINDOEUROPEJSKI
IV/III w p.n.e
Wędrówki plemion i rozpad praindoeuropejskiej wspólnoty.
Stąd osobne języki niezaświadczone w tekstach pisanych.
Następnie kolejno następował podział na języki pochodne, aż w końcu nastąpił początek GRUP JĘZYKOWYCH:
WLK. INDOEUROPEJSKA RODZINA JĘZYKÓW:
indyjska
irańska
tocharska
anatolijska
bałkańska
italska
celtycka
germańska
bałtosłowiańska(bałtycka+słowiańska)
Później niektóre zanikały, inne się rozwijały; jedne ewoluowały szybciej, inne wolniej - należał do nich język PRASŁOWIAŃSKI:
→ mówiące nim plemiona mieszkały początkowo w dorzeczu Odry i Wisły, z czasem zaczęli się przenosić
→wlk. expansja terytorialna Słowian rozpoczeta w V w p.n.e gwałtownie przyspieszyła różnicowanie się i rozpad języków:
↓gł. na południe: Płw. Bałkański z Peloponezem
↓na zachód: aż za Łabę
↓na wschód
Wchodząc m.in. w relacje z sąsiadami wykształcił się podział na
3 zespoły dialektów:
↙ ↓ ↘
zachodnio - południowo - wschodnio -
- słowiańskie
K |
O |
L |
E |
J |
N |
O |
|
R |
O |
Z |
P |
A |
D |
Y |
ZESPOŁY TE ROZPADAŁY SIĘ NA PODZESPOŁY DIALEKTALNE:
→ z zach. : •czesko-słowacki →czeski →słow. •łużycki →dolnołużycki →górnołużycki •lechicki →dialekty przodków Polaków i dialekt plemion pomorsko-połabskich
→ ze wsch.: Najdłużej u3mywał jednolitość, dopiero w XIVw.rozpadł się na 3 osobne jj: •rosyjski •białoruski •ukraiński
→ z pd. Najbardziej wewnętrznie zróżnicowany, przeciwstawiał sobie podzespół zachodni i wschodni. |
Drzewo genealogiczne polszczyzny:
Polszczyzna najbardziej spokrewniona z wymarłymi dialektami pomorsko-połabskimi, następnie z innymi językami zachodniosłowiańskimi: dolnołużyckim, górnołużyckim, czeskim i słowackim
Nieco dalsze pokrewieństwo z pozostałymi językami słowiańskimi: wsch - i południowosłowiańskimi. Jeszcze dalej z bałtyckimi. Najdalej z irańską, indoeuropejską, ormiańską, grecką, germańską, romańską.
Jeszcze dalsze - z bałtyckimi (litewskim, łotewskim, wymarłymi staropruskim i jaćwieskim), najbliższą słowiańszczyźnie grupą języków indoeuropejskich.
Najdalsze pokrewieństwo łączy polszczyznę z językami pozostałych grup wlk rodziny indoeuropejskiej.
Łańcuch lechicki
łańcuch bardzo bliskich sobie dialektów, którego sąsiednie ogniwa niepostrzeżenie przechodziły jedne w drugie; różnice widoczne dopiero między skrajnymi dialektami.
Wyodrębnienie się POLSZCZYZNY z tych dialektów nastąpiło gł. na skutek powstania państwa polskiego. |
↙ ↓ ↘
Wiślan Ślężan Polan
(małopolskim) (śląskim) (wielkopolskim)