BŁĘDY JĘZYKOWE WE WSPÓŁCZESNEJ POLSZCZYŹNIE,

ICH RODZAJE I CHARAKTERYSTYKA.

Błędy językowe występujące w pracach pisemnych uczniów

1. Idąc do szkoły, znienacka wyskoczył zając.

Jest to błąd składniowy polegający na niewłaściwym zastosowaniu imiesłowowego równoważnika zdania. Imiesłowowy równoważnik zdania stosujemy wówczas, gdy w zdaniach składniowych występuje ten sam podmiot. W cytowanym zdaniu wykonawca czynności wyrażonej imiesłowem
i orzeczeniem zdania nadrzędnego nie jest ten sam, więc nie można użyć wypowiedzenia złożonego z imiesłowowym równoważnikiem zdania. Zdanie powinno brzmieć: Gdy szedł do szkoły, znienacka wyskoczył zając.

2. Ze swoimi przyjacielami pójdę nad jezioro.

• to błąd fleksyjny. Uczeń użył niepoprawnej formy rzeczownika „przyjaciel”
  w N. l. mn. Właściwa forma tego wyrazu- „przyjaciółmi”.

Powinno być: Ze swoimi przyjaciółmi pójdę nad jezioro.

3. W bajce „ Czapla, ryby i rak” I. Krasicki stosuje następujące formy wypowiedzi: opis, dialog i alergię.

W tym zdaniu mamy do czynienia z błędem semantycznym spowodowanym niezrozumieniem słów „ alegoria” i „alergia”. Uczennica sądzi, że znaczą one to samo, co nie jest prawdą. Alegoria bowiem to zwykle obrazowe przedstawienie pojęć oderwanych, natomiast alergia jest uczuleniem na pewne związki chemiczne znajdujące się w pokarmach lub w powietrzu.

Uczennica nie odróżnia także form wypowiedzi od środków stylistycznych. W swojej pracy uczennica powinna napisać:

W bajce „ Czapla, ryby i rak” I. Krasicki stosuje następujące formy wypowiedzi: opis i dialog. Jednym ze środków stylistycznych w bajce jest alegoria.

4. Dość często spotykanym błędem fonetycznym wśród uczniów tej szkoły jest niepoprawne wymawianie i pisanie wyrazów „ piniądze” i „piewnica”, zamiast
   „ pieniądze” i „piwnica”. Trudno jest mi określić przyczynę tego błędu.

5. Pan Kleks spodobał mi się bo miał różnokolorowe włosy. - tym zdaniu występuje błąd interpunkcyjny. Uczennica nie postawiła przecinka przed spójnikiem „bo”. Właściwie zapisane zdanie wygląda tak: Pan Kleks spodobał mi się, bo miał różnokolorowe włosy.

6. Pełno uniego psuw i kotuw. - w tym zdaniu uczeń popełnił trzy błędy ortograficzne. Napisał łącznie przyimek z zaimkiem, a te części mowy piszemy rozdzielnie: u niego, u nas. Uczeń nie zna także zasad pisowni
   „ó” w zakończeniach - ów.

Powinno być: Pełno u niego psów i kotów.

7. Po śniadaniu piję gorącą cherbatę.

W słowie „herbata” uczeń popełnił błąd ortograficzny. Pisownię wyrazów
z „h” należy zapamiętać, na ogół nie uzasadnia jej żadna reguła ortograficzna. Wyraz „herbata” piszemy przez „h”.

Po śniadaniu piję gorącą herbatę.

8. W wieku ośmiu lat matka biła syna.

W tym zdaniu występuje błąd składniowy. Z treści zdania wynika, że ośmioletnia matka biła syna. Zdanie powinno mieć następującą treść:

Matka biła syna, gdy miał osiem lat.

9. Redagowanie notatki biologicznej o Adamie Mickiewiczu zajęło mi sporo czasu.

W cytowanym zdaniu mamy do czynienia z błędem leksykalnym spowodowanym podobieństwem brzmienia lub niezrozumieniem znaczenia słów „biologia” i „biografia”. Biologia - to nauka o organizmach żywych,

o życiu, jego przejawach i właściwościach. Biografia jest opisem życia i działalności jakiejś osoby, zwłaszcza kogoś wybitnego, sławnego. W zdaniu zamiast wyrazu biologicznej należy napisać „biograficznej”.

10. Chłopcy z naszej klasy poszły do kina. - błąd frazeologiczny. Uczeń zastosował niewłaściwą formę rodzaju czasownika „pójść” w 3. os. l. mn. czasu przeszłego w połączeniu z rzeczownikiem „chłopcy”. Zamiast rodzaju męskoosobowego użył rodzaju niemęskoosobowego. Poprawna forma brzmi: Chłopcy z naszej klasy poszli do kina.

11. Moją najlepszom przyjaciółką jest Ania. Mamy tu do czynienia z błędem fonetycznym polegającym na niepoprawnym wymawianiu wyrazu „najlepszom” zamiast „najlepszą”.Zły zapis wyrazu pokrywa się z jego błędną wymową.

12. Kocham moją mamę. Ona jest najdobra na świecie. W tym zdaniu uczeń popełnił błąd fleksyjny używając niewłaściwej formy przymiotnika „dobra” w stopniu najwyższym. Utworzył go przez dodanie przedrostka naj- do stopnia równego. Przymiotnik „dobra” stopniuje się nieregularnie:

stopień wyższy - lepsza

stopień najwyższy - najlepsza

Powinno być: Kocham moją mamę. Ona jest najlepsza na świecie.

13. Szanowny Panie Prezydencie. Chcę ci podziękować za miły list.

Mamy tu do czynienia z błędem ortograficznym i błędem stylistycznym. Błędnie napisany jest zaimek „ci”, ponieważ zwroty grzecznościowe piszemy wielką literą. Błąd stylistyczny w cytowanym zdaniu polega na tym, że uczeń zwracając się do prezydenta używa w nagłówku stylu urzędowego, natomiast w pierwszym zdaniu listu posługuje się stylem potocznym. Przenoszenie cech jednego stylu do innej odmiany stylistycznej jest poważnym błędem językowym. Uczeń powinien wiedzieć, że styl wypowiedzi zależy od wzajemnych stosunków jej nadawcy i odbiorcy. Prezydent nie jest kolegą nadawcy listu. Uczeń powinien zwracać się z szacunkiem do osoby piastującej to ważne stanowisko w państwie. W swoim liście uczeń powinien użyć takich sformułowań: Szanowny Panie Prezydencie. Dziękuję, że zechciał Pan odpowiedzieć na mój list.

14. Kiedy chcę coś kupić, pros-

zę rodziców o pieniądze.

Mamy tu do czynienia z błędem ortograficznym. Uczeń źle podzielił wyraz przy przenoszeniu. Dwuznak „sz”, który stanowi jedną głoskę, podzielił na litery: „s”, „z”, a takie praktyki są niedopuszczalne. Kiedy chcemy przenieść wyraz, musimy podzielić go na sylaby, a dwuznaki nie są sylabami. Powinno być: Kiedy chcę coś kupić pro-

szę rodziców o pieniądze.

15. Wujek Tadek jest polownikiem. W tym występuje błąd słowotwórczy. Od czasownika „polować” uczeń utworzył rzeczownik odczasownikowy „polownik” za pomocą formantu przyrostkowego -nik na wzór:

kierować kierow-nik

polować polow-nik

Jest to nietrafny neologizm, ponieważ w języku polskim od dawna istnieje słowo „myśliwy”.

Zdanie powinno brzmieć: Wujek Tadek jest myśliwym.

---