1. Język polski wśród innych języków słowiańskich.

V/ IV w. p.n.e

Żyło wiele plemion i powstał język PRAINDOEUROPEJSKI

IV/III w p.n.e

Wędrówki plemion i rozpad praindoeuropejskiej wspólnoty.

Stąd osobne języki niezaświadczone w tekstach pisanych.

Następnie kolejno następował podział na języki pochodne, aż w końcu nastąpił początek GRUP JĘZYKOWYCH:

WLK. INDOEUROPEJSKA RODZINA JĘZYKÓW:

indyjska

irańska

tocharska

anatolijska

bałkańska

italska

celtycka

germańska

bałtosłowiańska(bałtycka+słowiańska)

Później niektóre zanikały, inne się rozwijały; jedne ewoluowały szybciej, inne wolniej – należał do nich język PRASŁOWIAŃSKI:

→ mówiące nim plemiona mieszkały początkowo w dorzeczu Odry i Wisły, z czasem zaczęli się przenosić

→wlk. expansja terytorialna Słowian rozpoczeta w V w p.n.e gwałtownie przyspieszyła różnicowanie się i rozpad języków:

↓gł. na południe: Płw. Bałkański z Peloponezem

↓na zachód: aż za Łabę

↓na wschód

Wchodząc m.in. w relacje z sąsiadami wykształcił się podział na

3 zespoły dialektów:

↙ ↓ ↘

zachodnio – południowo – wschodnio –

– słowiańskie

K
O
L
E
J
N
O
R
O
Z
P
A
D
Y

ZESPOŁY TE ROZPADAŁY SIĘ NA PODZESPOŁY DIALEKTALNE: → z zach. : •czesko-słowacki →czeski →słow. •łużycki →dolnołużycki →górnołużycki •lechicki →dialekty przodków Polaków i dialekt plemion pomorsko-połabskich → ze wsch.: Najdłużej u3mywał jednolitość, dopiero w XIVw.rozpadł się na 3 osobne jj: •rosyjski •białoruski •ukraiński → z pd. Najbardziej wewnętrznie zróżnicowany, przeciwstawiał sobie podzespół zachodni i wschodni.

Drzewo genealogiczne polszczyzny:

1. Polszczyzna najbardziej spokrewniona z wymarłymi dialektami pomorsko-połabskimi, następnie z innymi językami zachodniosłowiańskimi: dolnołużyckim, górnołużyckim, czeskim i słowackim

2. Nieco dalsze pokrewieństwo z pozostałymi językami słowiańskimi: wsch – i południowosłowiańskimi. Jeszcze dalej z bałtyckimi. Najdalej z irańską, indoeuropejską, ormiańską, grecką, germańską, romańską.

3. Jeszcze dalsze - z bałtyckimi (litewskim, łotewskim, wymarłymi staropruskim i jaćwieskim), najbliższą słowiańszczyźnie grupą języków indoeuropejskich.

4. Najdalsze pokrewieństwo łączy polszczyznę z językami pozostałych grup wlk rodziny indoeuropejskiej.

Łańcuch lechicki

łańcuch bardzo bliskich sobie dialektów, którego sąsiednie ogniwa niepostrzeżenie przechodziły jedne w drugie; różnice widoczne dopiero między skrajnymi dialektami.

Wyodrębnienie się POLSZCZYZNY z tych dialektów nastąpiło gł. na skutek powstania państwa polskiego.

↙ ↓ ↘

Wiślan Ślężan Polan

(małopolskim) (śląskim) (wielkopolskim)