„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Alina Reszka

Wykonywanie obróbki ręcznej i mechanicznej materiałów
322[13].Z1.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
Lek med. Mariusz Długosz
Dr n med. Piotr Majcher



Opracowanie redakcyjne:
mgr Alina Reszka



Konsultacja:
mgr Ewa Łoś







Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[13].Z1.02
„Wykonywanie obróbki ręcznej i mechanicznej materiałów”, zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu technik ortopeda

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

6

3.

Cele kształcenia

7

4.

Przykładowe scenariusze zajęć

8

5.

Ćwiczenia

12

5.1. Elementy procesu technologicznego

12

5.1.1. Ćwiczenia

12

5.2. Metody wytwarzania elementów maszyn i urządzeń

14

5.2.1. Ćwiczenia

14

5.3. Kształtowanie przedmiotu przez odlewanie i obróbkę plastyczną

16

5.3.1. Ćwiczenia

16

5.4. Obróbka skrawaniem. Maszyny, narzędzia i przyrządy do obróbki

skrawaniem

18

5.4.1. Ćwiczenia

18

5.5. Obróbka ręczna. Maszyny, narzędzia i przyrządy do obróbki

skrawaniem i obróbki ręcznej

20

5.5.1. Ćwiczenia

20

5.6. Postawy konstrukcji elementów mechanicznych: połączenia nierozłączne

i rozłączne, osie, wały, łożyska, sprzęgła, hamulce, przekładnie

23

5.6.1. Ćwiczenia

23

5.7. Mechanizmy funkcjonalne w budowie maszyn

28

5.7.1. Ćwiczenia

28

5.8. Pomiary warsztatowe

30

5.8.1. Ćwiczenia

30

5.9. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy

33

5.9.1. Ćwiczenia

33

6.

Ewaluacja osiągnięć ucznia

35

7.

Literatura

52

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik ortopeda.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien posiadać, aby bez
problemów korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas pracy z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania –
– uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik

dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów jak korzystać z poradnika do nich
adresowanego.

Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które

zawierają podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest
zwrócenie uwagi na następujące elementy:

−

materiał nauczania – w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie,

−

pytania sprawdzające mają wykazać czy uczeń jest przygotowany do wykonania ćwiczeń.
W zależności od tematu uczeń samodzielne powinien odpowiedzieć na pytania lub
wspólne z całą grupą uczniów, podczas dyskusji. Druga forma jest korzystniejsza,
ponieważ nauczyciel kierująć dyskusją może uaktywniać wszystkich uczniów oraz
w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,

−

dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ćwiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien opanować nowe
umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną propozycję ćwiczeń wraz ze wskazówkami
o sposobie ich przeprowadzenia, uwzględniając różne możliwości ich realizacji w szkole.
Prowadzący może również zrealizować ćwiczenia, które sam opracował.

−

sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien potwierdzić lub
zaprzeczyć opanowanie określonego zakresu materiału. Nauczyciel powinien sprawdzić
braki w opanowaniu materiału i ustalić przyczyny ich występowania. Potwierdzenie
przez ucznia opanowania materiału nauczania rozdziału może stanowić podstawę dla
nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności ucznia z tego zakresu. Nauczyciel
realizując program jednostki modułowej powinien zwracać uwagę na predyspozycje
ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne, czy może lepiej radzi sobie
z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,

−

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
obróbki ręcznej i mechanicznej. Należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki
osiągnięte przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej
nauczyciela realizującego program jednostki modułowej. Każdemu zadaniu testu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

przypisano określoną liczbę możliwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena
końcowa uzależniona jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować
test według własnego projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Należy pamiętać,
żeby tak przeprowadzić proces oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze
wykazanie swoich umiejętności.

Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:

−

wykład problemowy,

−

wykład konwersatoryjny,

−

dyskusja dydaktyczne,

−

ćwiczenia

−

pokaz z objaśnieniem,

−

metoda przypadków,

−

metoda przewodniego tekstu,

−

metoda projektów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

Schemat układu jednostek modułowych

322[13].Z1.03

Użytkowanie urządzeń

elektrycznych i sterowanych

automatycznie

322[13].Z1.01

Posługiwanie się

dokumentacją techniczną

322[13].Z1.02

Wykonywanie obróbki

ręcznej

i mechanicznej

materiałów

322[13].Z1.04

Wykonywanie elementów

przedmiotów

ortopedycznych

z materiałów metalowych

322[13].Z1.07

Wykonywanie elementów

przedmiotów

ortopedycznych

z materiałów

322[13].Z1

Podstawy wytwarzania przedmiotów

ortopedycznych

322[13].Z1.06

Wykonywanie elementów

przedmiotów

ortopedycznych

z tworzyw sztucznych

322[13].Z1.09

Wykonywanie odlewów

gipsowych w technice

ortopedycznej

322[13].Z1.10

Dobieranie konstrukcji

mieszanych w protetyce

ortopedycznej

322[13].Z1.05

Wykonywanie elementów

przedmiotów

ortopedycznych

z drewna

322[13].Z1.08

Wykonywanie elementów

przedmiotów

ortopedycznych ze skóry

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

czytać i sporządzać proste dokumentacje techniczne,

−

samodzielnie

rozwiązywać

proste

zadania

organizacyjne

i

technologiczne

z przygotowaniem potrzebnej dokumentacji technologicznej,

−

opracowywać pomysły techniczne w formie dokumentacji technicznej,

−

planować i wykonywać zadania techniczne indywidualnie i zespołowo,

−

organizować miejsce pracy,

−

rozwiązywać proste zadania organizacyjne i technologiczne,

−

stosować różnorodne metody i środki (symbole, rysunki, kody i zdjęcia)
w porozumiewaniu się na temat zagadnień technicznych,

−

czytać ze zrozumieniem różne instrukcje techniczne,

−

opracowywać różne pomysły w formie dokumentacji technicznej z wykorzystaniem
technologii informacyjnej,

−

dokonywać podstawowe pomiary,

−

bezpiecznie posługiwać się podstawowymi narzędziami, przyrządami i urządzeniami,

−

dobierać narzędzia i utrzymywać ich w stanie sprawności,

−

eksploatować urządzenia techniczne z uwzględnieniem zasad i reguł bezpieczeństwa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

rozróżnić elementy procesu technologicznego,

−

zaplanować proces technologiczny na podstawie dokumentacji technologicznej,

−

scharakteryzować metody wytwarzania elementów maszyn i urządzeń,

−

wyjaśnić proces kształtowania przedmiotu przez odlewanie i obróbkę plastyczną,

−

wyjaśnić podstawy procesu skrawania,

−

scharakteryzować podstawowe rodzaje obróbki skrawaniem,

−

wyjaśnić zasady działania maszyn do obróbki skrawaniem,

−

wykonać podstawowe operacje na tokarce, frezarce, szlifierce, wiertarce,

−

scharakteryzować czynności obróbki ręcznej,

−

dobrać narzędzia do obróbki ręcznej,

−

wykonać podstawowe prace z zakresu obróbki ręcznej,

−

wykonać podstawowe połączenia nierozłączne i rozłączne,

−

dobrać narzędzia do wykonywania połączeń,

−

scharakteryzować osie, wały, łożyska oraz określić ich zastosowanie,

−

sklasyfikować sprzęgła i hamulce oraz określić ich zastosowanie,

−

rozróżnić rodzaje przekładni i określić ich przeznaczenia,

−

określić zastosowanie mechanizmów funkcjonalnych w budowie maszyn,

−

dobrać narzędzia pomiarowe i wykonać pomiary warsztatowe,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania obróbki
ręcznej i mechanicznej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca:

………………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Technik ortopeda 322[13]

Moduł:

Techniczne

podstawy

wytwarzania

zaopatrzenia

ortopedycznego 322[13].Z1

Jednostka modułowa:

Wykonywanie obróbki ręcznej i mechanicznej materiałów
322[13].Z1.02

Temat: Podstawy procesu skrawania.

Cel ogólny: Uczeń pozna podstawy procesu skrawania materiałów

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

określić istotę skrawania,

−

wyjaśnić zasadę działania narzędzia skrawającego,

−

rozpoznać rodzaje narzędzi skrawających,

−

wymienić rodzaje obróbki skrawaniem,

−

dokonać podziału obróbki skrawaniem ręcznej i maszynowej.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna, grupowa i zespołowa,

Uczestnicy:

−

uczniowie kształcący się w zawodzie technik ortopeda.

Czas:

−

2

godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

foliogramy dotyczące zasad skrawania,

−

foliogramy dotyczące budowy narzędzi jednoostrzowych i wieloostrzowych,

−

rzutnik pisma,

−

plansze narzędzi do obróbki ręcznej,

−

plansze narzędzi do obróbki mechanicznej,

−

wybrane narzędzia skrawające.

Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjno – porządkowe – 2 min,
2. Przeprowadzenie pogadanki wstępnej dotyczącej sposobów formowania materiałów,

metod uzyskiwania różnych kształtów tych przedmiotów i właściwości ich powierzchni.
Konsekwencją tej pogadanki powinno być uchwycenie jako jednego ze sposobów
kształtowania przedmiotów obróbki poprzez skrawanie. – 5 min.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

3. Definiowanie pojęcia „obróbka skrawaniem” metodą kuli śnieżnej i porównanie definicji

określonej przez uczniów z definicją fachową. – 10 min.

4. Wyjaśnienie na podstawie rysunku na folii zasady skrawania oraz pokaz i wyjaśnienie,

jako przykładu skrawania, zasady toczenia (na folii) – 4 min.

5. Przypomnienie o obróbce ręcznej i mechanicznej oraz o narzędziach skrawających jedno

– i wieloostrzowych – pokaz na planszach – 4 min.

6. Wykonanie przez uczniów ćwiczenia polegającego na rozpoznawaniu narzędzi

skrawających na podstawie rysunków i przyporządkowanie ich do odpowiedniego
rodzaju obróbki. Praca w czterech grupach:

−

Grupa I – na planszach przedstawiających narzędzia do obróbki mechanicznej
wybiera narzędzia jednoostrzowe.

−

Grupa II – na planszach przedstawiających narzędzia do obróbki mechanicznej
wybiera narzędzia wieloostrzowe.

−

Grupa III – na planszach przedstawiających narzędzia do obróbki ręcznej wybiera
narzędzia wieloostrzowe.

−

Grupa IV – na planszach przedstawiających narzędzia do obróbki ręcznej wybiera
narzędzia jednoostrzowe.

−

Jednocześnie zakwalifikowane narzędzia do poszczególnych grup uczniowie starają
się odnaleźć wśród narzędzi znajdujących się na wyposażeniu pracowni
i prezentacja na forum zespołu – 10 min.

7. Podsumowanie pracy poprzez przyporządkowanie poszczególnych narzędzi do rodzajów

obróbki skrawaniem – 5 min.

8. Zakończenie zajęć i zadanie pracy domowej – 3 min.

Zakończenie zajęć

Podsumowanie z podaniem definicji skrawania, rodzajów obróbki skrawaniem, rodzajów

narzędzi skrawających.

Praca domowa

Wyszukanie w literaturze i na stronach Internetowych informacji o obrabiarkach na

których można dokonywać poszczególnych rodzajów obróbki.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
—

prowadzenie podsumowania na zasadzie rozmowy z uczniami oraz poprzez zadawanie

pytań zawartych w sprawdzianie postępów np.:

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) opisać proces skrawania ?





2) wyjaśnić zasadę działania narzędzia skrawającego?





3) sklasyfikować narzędzia skrawające?





4) wymienić różne rodzaje obróbki skrawaniem?





5) określić czynniki wpływające na jakość skrawania?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca:

……………………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Technik ortopeda 322[13]

Moduł:

Techniczne

podstawy

wytwarzania

zaopatrzenia

ortopedycznego 322[13].Z1

Jednostka modułowa:

Wykonywanie obróbki ręcznej i mechanicznej materiałów
322[13].Z1.02

Temat: Nitowanie.

Cel ogólny: Przypomnienie zasad i procesu nitowania.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

określić przebieg procesu nitowania,

−

przygotować materiał do połączenia poprzez nitowanie,

−

dobrać nity do łączonego materiału,

−

dokonać operacji nitowania,

−

zaprezentować swoją pracę kolegom,

Metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

wykład,

−

dyskusja dydaktyczna.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

Praca w parach i praca zespołowa.

Uczestnicy:

−

uczniowie kształcący się w zawodzie technik ortopeda

Czas trwania zajęć:

−

2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

foliogramy przedstawiające proces nitowania,

−

plansze, lub rysunki dla grup przedstawiające zasady nitowania,

−

„Materiały dla ucznia” – podręcznik,

−

rzutnik pisma,

−

próbki różnych materiałów do nitowania,

−

różne nity,

−

normy dotyczące nitowania,

−

wiertarka,

−

wiertła,

−

suwmiarki,

−

narzędzia do nitowania: dociskacze, przypory, młotki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjno porządkowe – 3 min.
2. Wprowadzenie o rodzajach połączeń ze szczególnym uwzględnieniem nitowania – 5 min

mini wykład.

3. Omówienie procesu nitowania przez chętnego ucznia – 5 min.
4. Podział uczniów na grupy dwuosobowe, każda para dostaje zadanie – znitować dwie

próbki np.: blachy dwoma nitami (rodzaj blach i wielkość nitów zależy od zasobów
pracowni, wskazane byłoby, aby po dwie pary wykonywały nitowanie takich samych
materiałów, wtedy należałoby zapewnić 4 rodzaje materiałów do nitowania jak też
stosowne do tych materiałów nity. W przypadku, gdy nie dysponujemy różnymi
materiałami proponuję zróżnicować nitowanie poprzez wprowadzenie różnych średnic
nitów). Wyjaśnienie ćwiczenia – 5 min.

5. Uczniowie w parach opracowują plan wykonania pracy – 12 min.
6. Prezentacja planów i ich ewentualna korekta przez nauczyciela – 10 min.
7. Uczniowie korzystając z dostępnych plansz, narzędzi i własnego planu wykonują zadanie 30

min.

8. Prezentacja wykonanej pracy.

−

w grupach wykonujących takie samo zadanie oraz dokonywanie samooceny i oceny
koleżeńskiej – 5min.

−

na forum całego zespołu wraz z przedstawieniem dokonanej oceny 10 min.

9. Dokonanie oceny przez nauczyciela i podsumowanie zajęć i zadanie pracy domowej 5 min.

Zakończenie zajęć

Podsumowanie zajęć poprzez zwrócenie uwagi na sposób oceny wykonanej pracy przez

uczniów, wskazanie na prawidłowo wykonane połączenia oraz wskazanie niedociągnięć
w wykonanych pracach.

Praca domowa

Wyszukać informacje o różnych metodach wykonywania nitowania

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
—

analiza wykonanych prac, analiza opracowanych planów działań, wysłuchanie

prezentacji prac przez uczniów, w trakcie podsumowania zadanie pytania o to co
sprawiało najwięcej problemów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

5. ĆWICZENIA

5.1

.

Elementy procesu technologicznego

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie analizy dokumentów dowolnie wybranej dokumentacji technologicznej

wypisz elementy procesu technologicznego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na elementy procesu technologicznego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać analizy wybranej dokumentacji technologicznej,
2) przygotować spis elementów procesu technologicznego,
3) przyporządkować elementy procesu z dokumentacji do poszczególnych elementów

określonych przez Ciebie,

4) wykonać zestawienie w formie tabeli (na komputerze lub na folii aby przedstawić

kolegom).

Proces technologiczny ……………………………

Elementy
dokumentacji
technologicznej

Elementy

procesu

technologicznego

Własne spostrzeżenia i wnioski

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

analiza dokumentów,

−

pogadanka.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacje technologiczne wybranych urządzeń ortopedycznych,

−

folie do pisania foliogramów,

−

pisaki do folii,

−

lub stanowisko komputerowe do pracy indywidualnej lub w parach dla uczniów,

−

karty do ćwiczeń,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Ćwiczenie 2

Dokonaj analizy dokumentacji technicznej wybranego urządzenia ortopedycznego

i opracuj plan procesu technologicznego tego urządzenia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na elementy procesu technologicznego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać analizy dokumentacji technologicznej wybranego urządzenia ortopedycznego,
2) wybrać zagadnienia składające się na proces technologiczny całego urządzenia lub

wybranej części,

3) zapisać w punktach poszczególne elementy procesu technologicznego.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda projektów.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacje technologiczne wybranych urządzeń ortopedycznych,

−

folie do pisania foliogramów,

−

pisaki do folii,

−

lub stanowisko komputerowe, do pracy indywidualnej lub w parach dla uczniów,

−

plansze przedstawiające elementy procesu technologicznego,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

5.2. Metody wytwarzania elementów maszyn i urządzeń

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj analizy dokumentacji technicznej wybranego przedmiotu ortopedycznego.

Wypisz, jakiego rodzaju obróbka powinna być zastosowana do wytworzenia poszczególnych
części tego przedmiotu. Przyporządkuj odpowiednie rodzaje obróbki do poszczególnych
elementów procesu technologicznego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na metody wytwarzania elementów
maszyn i urządzeń.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować dokumentację techniczna wybranego urządzenia ortopedycznego lub

innego urządzenia,

2) wypisać elementy procesu produkcyjnego i technologicznego,
3) wypisać poszczególne rodzaje obróbki,
4) przyporządkować sposób obróbki poszczególnym elementom procesu technologicznego.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

tekstu przewodniego,

−

pogadanka.

Środki dydaktyczne

−

dokumentacje technologiczne wybranych urządzeń ortopedycznych,

−

folie do pisania foliogramów,

−

pisaki do folii,

−

lub stanowisko komputerowe do pracy indywidualnej lub w parach dla uczniów,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Wyszukaj w literaturze określenia obróbki zastosowanej do wytworzenia przedmiotu

ortopedycznego zgodnie z dokumentacja techniczną, którą analizowałeś w ćwiczeniu 1.

Wyszukaj również nazwy i określenia innych metod wytwarzania. Wypisz je na folii

i przedstaw kolegom.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na metody wytwarzania elementów
maszyn i urządzeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w literaturze określenia do zastosowanej obróbki oraz nazwy i określenia

innych metod wytwarzania,

2) wypisać zastosowane rodzaje obróbki,
3) przedstawić kolegom swoje opracowanie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

tekstu przewodniego,

−

pogadanka

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacje technologiczne wybranych urządzeń ortopedycznych,

−

folie do pisania foliogramów,

−

pisaki do folii,

−

lub stanowisko komputerowe do pracy indywidualnej lub w parach dla uczniów,

−

ewentualny dostęp do Internetu w celu odnalezienia niezbędnych informacji,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5.3. Kształtowanie przedmiotu przez odlewanie i obróbkę

plastyczną

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie

Wybierz dowolny element przedmiotu ortopedycznego, który został wykonany przez

odlewanie. Określ, jaka to była metoda odlewania. Opisz proces kształtowania tego elementu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na metody wytwarzania elementów
maszyn i urządzeń.

Uczeń powinien:

1) dokonać analizy dokumentacji technicznej wybranego przedmiotu ortopedycznego,
2) wypisać elementy z których składa się Przedmiot ortopedyczny,
3) wybrać te, które Twoim zdaniem zostały wykonane poprzez odlewanie,
4) wybrać jeden z elementów wykonanych metodą odlewania,
5) określić metodę odlewania,
6) opisać proces odlewania tego elementu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

tekstu przewodniego,

−

pogadanka

Środki dydaktyczne

−

dokumentacje technologiczne wybranych urządzeń ortopedycznych,

−

plansze przedstawiające proces odlewania,

−

folie do pisania foliogramów,

−

pisaki do folii,

−

lub stanowisko komputerowe do pracy indywidualnej lub w parach dla uczniów,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Wybierz dowolny element urządzenia lub przedmiotu ortopedycznego, który został

wykonany metodą obróbki plastycznej. Określ, jaka to była metoda. Opisz proces
kształtowania tego elementu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na metody wytwarzania elementów
maszyn i urządzeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Sposób wykonania ćwiczeń

Uczeń powinien:

1) dokonać analizy dokumentacji technicznej wybranego zaopatrzenia ortopedycznego,
2) wypisać elementy z których składa się przedmiot ortopedyczny,
3) wybrać te, które Twoim zdaniem zostały wykonane w trakcie obróbki plastycznej,
4) wybrać jeden z wskazanych wyżej elementów,
5) określić dokładnie metodę obróbki plastycznej,
6) opisać proces kształtowania tego elementu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

tekstu przewodniego,

−

pogadanka.

Środki dydaktyczne

−

dokumentacje technologiczne wybranych urządzeń ortopedycznych,

−

plansze przedstawiające rodzaje obróbki plastycznej,

−

literatura fachowa,

−

folie do pisania ręcznego,

−

pisaki do folii,

−

lub stanowisko komputerowe do pracy indywidualnej lub w parach dla uczniów,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

5.4. Obróbka skrawaniem. Maszyny, narzędzia i przyrządy do

obróbki skrawaniem

5.4.1 Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj wałek niezbędny do mocowania protezy ręki do przedramienia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na metody obróbki skrawaniem oraz
maszyny i przyrządy do wykonywania obróbki. Na podstawie przedstawionego schematu
i budowy tokarki odnajdź wszystkie jej elementy, dokonaj zamocowania materiału i wykonaj
toczenie prostego wałka, następnie zapoznaj się z budową szlifierki. Zamocuj wałek
w szczękach szlifierki, dokonaj szlifowania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić wymiary potrzebnego elementu, wałka,
2) zapisać wymiary,
3) przygotować materiał wyjściowy,
4) nanieść wymiary na posiadany materiał,
5) zamocować materiał obrabiany w tokarce,
6) dokonać toczenia zgrubnego,
7) dokonać toczenia wykańczającego.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

pogadanka,

−

przewodniego tekstu.

Środki dydaktyczne:

−

tokarka,

−

instrukcja obsługi tokarki,

−

instrukcja BHP podczas obsługi tokarki,

−

szlifierka,

−

instrukcja obsługi szlifierki,

−

instrukcja BHP podczas obsługi szlifierki,

−

instrukcje do ćwiczeń,

−

komplet noży tokarskich,

−

narzędzia i przyrządy pomiarowe,

−

dokumentacja technologiczna protezy ręki,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Ćwiczenie 2

Przygotuj element przedmiotu ortopedycznego, w którym należy wyfrezować rowek

i wywiercić dwa otwory. Napisz szczegółowy harmonogram działania i wykonaj wymienione
operacje.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na metody obróbki skrawaniem oraz
maszyny i przyrządy do wykonywania obróbki.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać analizy dokumentacji technicznej w celu:

−

określenia wymiarów wskazanego elementu,

−

określenia wymiarów otworów,

2) określić wielkość frezowanego rowka,
3) dobrać odpowiednie wiertła,
4) dobrać odpowiedni frez,
5) natrasować wymiary niezbędne do wykonania frezowania (określić miejsce rowka),
6) zamocować płytkę na frezarce,
7) przeprowadzić operacje frezowania,
8) natrasować punkty będące środkami otworów,
9) zamocować płytkę w uchwycie wiertarki,
10) wywiercić otwory.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

tekstu przewodniego,

−

pogadanka,

−

mini wykład.

Środki dydaktyczne:

−

frezarka,

−

instrukcja obsługi frezarki,

−

komplet frezów,

−

instrukcja BHP podczas obsługi frezarki,

−

wiertarka stołowa,

−

instrukcja obsługi wiertarki,

−

instrukcja BHP podczas obsługi wiertarki,

−

komplet wierteł,

−

narzędzia i przyrządy pomiarowe,

−

dokumentacja technologiczna przedmiotu ortopedycznego,

−

kartki papieru lub stanowisko komputerowe z drukarką do wydrukowania
harmonogramu,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

5.5. Obróbka ręczna. Maszyny, narzędzia i przyrządy do obróbki

skrawaniem i obróbki ręcznej

5.5.1 Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Po wycięciu elementu z materiału stalowego na żądany kształt masz wygładzić jego

krawędzie. Napisz procedurę postępowania i wykonaj zadanie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na metody obróbki ręcznej oraz
maszyny, narzędzia i przyrządy do wykonywania obróbki.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) opracować procedurę postępowania,
2) wykonać operacje zgodnie z procedurą.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

pogadanka,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacje technologiczne wybranej części lub urządzenia w którym dany element
funkcjonuje,

−

zestaw pilników,

−

przyrządy traserskie,

−

przyrządy pomiarowe,

−

tablice poglądowe – piłowanie,

−

instrukcja BHP podczas piłowania,

−

folie do pisania foliogramów,

−

pisaki do folii,

−

lub stanowisko komputerowe do pracy indywidualnej urządzeń ortopedycznych,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

W płytce miedzianej wywierć otwory o średnicy 8mm i 26mm. Określ i uzasadnij sposób

postępowania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na metody obróbki ręcznej oraz
maszyny, narzędzia i przyrządy do wykonywania obróbki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) napisać proces postępowania podczas wiercenia,
2) dobrać wiertła o odpowiedniej średnicy,
3) wykonać trasowanie środka otworów,
4) wykonać wiercenie otworu zgodnie z planem,
5) wykonać powiercenie otworu drugiego,
6) dokonać pomiaru wykonanych otworów,
7) dokonać analizy dokumentacji technicznej wybranego urządzenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

tekstu przewodniego,

−

pogadanka,

−

pokaz z objaśnieniem.

Środki dydaktyczne:

−

komplet wierteł,

−

wiertarka ręczna lub stołowa,

−

przyrządy traserskie,

−

przyrządy pomiarowe,

−

instrukcja obsługi wiertarki,

−

instrukcja BHP podczas wiercenia,

−

folie do pisania ręcznego,

−

pisaki do folii,

−

lub stanowisko komputerowe do pracy indywidualnej,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 3

Pręt stalowy o średnicy 7mm zamocuj w podstawce stalowej i wykonaj gwint

zewnętrzny. Opracuj plan postępowania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na metody obróbki ręcznej oraz
maszyny, narzędzia i przyrządy do wykonywania obróbki.

Sposób wykonania ćwiczeń

Uczeń powinien:

1) napisać plan postępowania,
2) wykonać zadanie zgodnie z opracowanym planem.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

tekstu przewodniego,

−

pogadanka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Środki dydaktyczne:

−

komplet gwintowników,

−

komplet narzynek,

−

komplet wierteł,

−

wiertarka ręczna lub stołowa,

−

przyrządy traserskie,

−

przyrządy pomiarowe,

−

plansze przedstawiające proces gwintowania,

−

instrukcja BHP podczas gwintowania,

−

instrukcja obsługi wiertarki,

−

instrukcja BHP podczas wiercenia,

−

folie do pisania ręcznego,

−

pisaki do folii,

−

lub stanowisko komputerowe do pracy indywidualnej,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

5.6. Podstawy konstrukcji elementów mechanicznych: połączenia

nierozłączne i rozłączne, osie, wały, łożyska, sprzęgła,
hamulce, przekładnie

5.6.1 Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj analizy dokumentacji technicznej wybranego przedmiotu ortopedycznego.

Wypisz jakie powinny być zastosowane połączenia nierozłączne w tym urządzeniu.
Scharakteryzuj te połączenia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę podstawy konstrukcji elementów
mechanicznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać analizy dokumentacji technicznej wybranego urządzenia,
2) wypisać zastosowane połączenia nierozłączne,
3) scharakteryzować te połączenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

tekstu przewodniego,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacje techniczne urządzeń ortopedycznych,

−

tablice z wzorami połączeń nierozłącznych,

−

folie do pisania ręcznego,

−

pisaki do folii,

−

lub stanowisko komputerowe do pracy indywidualnej,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Wybierz jeden z rodzajów połączeń, które wystąpią w ćwiczeniu 1 i wykonaj próbę

dokonania takiego połączenia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę podstawy konstrukcji elementów
mechanicznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wybrać rodzaj połączenia,
2) opracować procedurę postępowania podczas wykonywania tego typu połączenia,
3) wykonać połączenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

tekstu przewodniego,

−

pogadanka

Środki dydaktyczne:

−

spis połączeń nierozłącznych opracowany w trakcie wykonywania ćwiczenia 1,

−

dokumentacje techniczne przedmiotów ortopedycznych,

−

tablice z wzorami połączeń nierozłącznych,

−

instrukcje BHP podczas wykonywania różnych połączeń nierozłącznych, lutowania,
spawania, zgrzewania, nitowania,

−

folie do pisania foliogramów,

−

pisaki do folii,

−

lub stanowisko komputerowe do pracy indywidualnej,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 3

Dokonaj analizy dokumentacji technicznej wybranego przedmiotu ortopedycznego.

Wypisz na folii, jakie powinny być zastosowane połączenia rozłączne w tym urządzeniu.
Scharakteryzuj te połączenia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę podstawy konstrukcji elementów
mechanicznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać analizy dokumentacji technicznej wybranego urządzenia,
2) wypisać zastosowane połączenia rozłączne,
3) scharakteryzować te połączenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

tekstu przewodniego,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacje techniczne przedmiotów ortopedycznych,

−

tablice z wzorami połączeń rozłącznych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

−

folie do pisania foliogramów,

−

pisaki do folii,

−

lub stanowisko komputerowe do pracy indywidualnej,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 4

Dokonaj analizy dokumentacji technicznej wybranego przedmiotu ortopedycznego.

Znajdź miejsca gdzie zostały zaplanowane osie, wały i łożyska. Wypisz i nazwij te części
urządzenia. Scharakteryzuj wyszukane elementy i określ ich rolę w tym urządzeniu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę podstawy konstrukcji elementów
mechanicznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać analizy dokumentacji technicznej wybranego urządzenia,
2) wypisać szukane elementy,
3) scharakteryzować i opisać zasadę działania wskazanych części maszyn,
4) określić pełniona rolę przez te części maszyn w całym urządzeniu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

tekstu przewodniego,

−

pogadanka.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacje techniczne różnych urządzeń ortopedycznych,

−

tablice poglądowe przedstawiające osie, wały i łożyska,

−

literatura fachowa,

−

folie do pisania foliogramów,

−

pisaki do folii,

−

lub stanowisko komputerowe do pracy indywidualnej,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 5

Oblicz przełożenia przekładni w wiertarce, jeżeli:

−

prędkość obrotowa silnika wynosi 15000 obr /min,

−

prędkość obrotowa wiertła na biegu I wynosi 1000 obr/min,

−

prędkość obrotowa wiertła na biegu II wynosi 3000 obr/min,
Scharakteryzuj ten rodzaj przekładni.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę podstawy konstrukcji elementów
mechanicznych.

Uczeń powinien:

1) skorzystać z wzorów na obliczenie przekładni, i= n1/n2,
2) obliczyć przełożenie biegu I,
3) obliczyć przełożenie biegu II,
4) opisać te przekładnie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

pogadanka.

Środki dydaktyczne:

−

tablice poglądowe przedstawiające budowę różnych przekładni,

−

tablice z wzorami do obliczeń różnych wielkości w przekładniach,

−

literatura dotycząca przekładni,

−

folie do pisania foliogramów,

−

pisaki do folii,

−

lub stanowisko komputerowe do pracy indywidualnej,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 6

Określ, w jakich znanych Ci urządzeniach występują sprzęgła i hamulce. Opisz ich

działanie. Dokonując analizy dokumentacji technicznej przedmiotów ortopedycznego wskaż
gdzie mogą mieć zastosowanie te części maszyn. Potwierdź swoją wiedzę poprzez wskazanie
tych części maszyn w stosownej dokumentacji technicznej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę podstawy konstrukcji elementów
mechanicznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przypomnieć sobie zasadę działania sprzęgła i hamulca,
2) zastanowić się czy i gdzie spotkałeś się już z działaniem takich urządzeń,
3) wypisać swoje wskazania,
4) dokonać analizy dokumentacji technicznej wybranego urządzenia ortopedycznego np.:

wózka inwalidzkiego,

5) wskazać i wypisać szukane elementy,
6) uzasadnić potrzebę stosowania tych części maszyn w tym urządzeniu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

tekstu przewodniego,

−

pogadanka,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacja techniczna wózka inwalidzkiego,

−

wózek inwalidzki,

−

dokumentacje techniczne różnych przedmiotów ortopedycznych,

−

tablice poglądowe przedstawiające budowę sprzęgieł,

−

tablice poglądowe przedstawiające budowę hamulców,

−

folie do pisania foliogramów,

−

pisaki do folii,

−

lub stanowisko komputerowe do pracy indywidualnej,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

5.7. Mechanizmy funkcjonalne w budowie maszyn

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W dokumentacji technicznej dowolnych urządzeń wyszukaj mechanizmy funkcjonalne.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę mechanizmy funkcjonalne w budowie
maszyn.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać analizy dostępnych dokumentacji technicznych różnych urządzeń,
2) wypisać mechanizmy funkcjonalne występujące w tych urządzeniach.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

dyskusja,

−

pogadanka.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacje techniczne różnych urządzeń,

−

plansze przedstawiające zasadę działania mechanizmów funkcjonalnych,

−

papier formatu A4, długopis,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

W dokumentacji technicznej dowolnych przedmiotów ortopedycznych wyszukaj

mechanizmy funkcjonalne.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę mechanizmy funkcjonalne w budowie
maszyn.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w dokumentacji technicznej przedmiotów ortopedycznych mechanizmy

funkcjonalne.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

dyskusja,

−

pogadanka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacje techniczne różnych urządzeń,

−

dokumentacje techniczne przedmiotów ortopedycznych,

−

plansze przedstawiające zasadę działania mechanizmów funkcjonalnych,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

5.8. Pomiary warsztatowe

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Odczytaj wielkości na poniższych rysunkach wskazane podczas pomiaru suwmiarką.

Dokonaj suwmiarką przynajmniej trzech innych pomiarów .

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę pomiary warsztatowe.

1)

1)…………………………………….

2)

2)…………………………………….

3)

3)…………………………………….

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odczytać wymiary przedstawione na rysunkach,
2) zapisać wymiary,
3) porównać swoje zapisy z odczytami kolegów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

dyskusja,

−

pogadanka.

Środki dydaktyczne:

−

suwmiarki,

−

plansze z zasadą działania suwmiarki,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Odczytaj wielkości na poniższych rysunkach wskazane podczas pomiaru śrubą

mikrometrową. Dokonaj śrubą mikrometrową przynajmniej trzech innych pomiarów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na pomiary warsztatowe.

1)

1)……………………………………………

2)

2)…………………………………………

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

3)

3)…………………………………………

4)

4)…………………………………………

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odczytać wymiary przedstawione na rysunkach,
2) zapisać wymiary,
3) porównać swoje zapisy z odczytem kolegów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

dyskusja,

−

pogadanka.

Środki dydaktyczne:

−

śruby mikrometrowe,

−

plansze z zasadą działania śruby mikrometrowej,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

5.9. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy

5.9.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie dostępnych norm i przepisów znajdujących się w niniejszym opracowaniu

opracuj instrukcję BHP do stanowiska pracy wyposażonego w dowolną obrabiarkę
mechaniczną.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na zasady bezpieczeństwa i higieny
pracy obowiązujące przy wykonywaniu obróbki ręcznej i mechanicznej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wybrać stanowisko pracy z dowolną obrabiarką,
2) dokonać analizy instrukcji obsługi obrabiarki,
3) dokonać analizy normy dotyczącej tego typu obrabiarki,
4) opracować wytyczne odnośnie przestrzegania przepisów bhp.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

analiza tekstu,

−

dyskusja,

−

pogadanka,

−

tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne:

−

obrabiarki,

−

instrukcje obsługi,

−

normy dotyczące ochrony zdrowia ze szczególnym wskazaniem na normy typu C,

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Na podstawie dostępnych norm i przepisów znajdujących się w niniejszym opracowaniu

opracuj instrukcję bhp do wybranego stanowiska pracy do wybranego typu obróbki ręcznej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na zasady bezpieczeństwa i higieny
pracy obowiązujące przy wykonywaniu obróbki ręcznej i mechanicznej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wybrać dowolne stanowisko pracy.
2) dokonać analizy instrukcji obsługi znajdujących się tam urządzeń i narzędzi,
3) dokonaj analizy normy,
4) opracować wytyczne odnośnie przestrzegania przepisów bhp na wybranym stanowisku.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

dyskusja,

−

pogadanka,

−

tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne:

−

stanowiska pracy do różnych rodzajów obróbki ręcznej,

−

instrukcje obsługi znajdujących się tam narzędzi i urządzeń,

−

normy dotyczące ochrony zdrowia na stanowiskach pracy,

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Wykonywanie obróbki

ręcznej i mechanicznej materiałów”

Test składa się z 28 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 7, 9, 10, 11, 12, 14, 15, 16, 18, 19, 20, 22, 23, 26 i 27 są z poziomu
podstawowego,

−

zadania 5, 6, 8, 13, 17, 21, 24, 25 i 28 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 24 zadań, w tym co najmniej 4z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 25 zadań, w tym co najmniej 8 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. d, 3. a, 4. b, 5. d, 6. d, 7. b, 8. d, 9. d, 10. c, 11. c,
12. b, 13. c, 14. a, 15. d, 16. d, 17. b, 18. c, 19. a, 20. c, 21. b, 22. c, 23. d, 24. c,
25. d, 26. a, 27. c, 28. c.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Rozróżnić

elementy

procesu

technologicznego

B

P

b

2

Zaplanować

proces

technologiczny

na

podstawie dokumentacji technologicznej

A

P

d

3

Scharakteryzować

metody

wytwarzania

elementów maszyn i urządzeń

C

P

a

4

Wyjaśnić proces kształtowania przedmiotu
przez odlewanie

C

P

b

5

Uzasadnić dobór materiału do przygotowania
odlewu

C

PP

d

6

Wyjaśnić proces kształtowania przedmiotu
obróbkę plastyczną

C

PP

d

7

Wyjaśnić podstawy procesu skrawania

C

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

8

Wyjaśnić zasady działania maszyn do
obróbki skrawaniem

D

PP

d

9

Scharakteryzować

podstawowe

rodzaje

obróbki skrawaniem

C

P

d

10

Wykonać podstawowe operacje na tokarce,
frezarce, szlifierce, wiertarce

B

P

c

11

Przygotować materiał do obróbki

C

P

c

12

Rozróżniać narzędzia do obróbki ręcznej

C

P

b

13

Scharakteryzować czynności obróbki ręcznej

C

PP

c

14

Dobrać narzędzia do obróbki ręcznej

B

P

a

15

Wykonać podstawowe prace z zakresu
obróbki ręcznej

C

P

d

16

Wykonać

podstawowe

połączenia

nierozłączne

B

P

d

17

Dobrać narzędzia do wykonywania połączeń

C

PP

b

18

Rozróżnić podstawowe rodzaje połączeń

C

P

c

19

Zastosować

przepisy

bezpieczeństwa

i higieny pracy podczas wykonywania
obróbki ręcznej

B

P

a

20

Scharakteryzować

połączenia

rozłączne

i nierozłączne

C

P

c

21

Scharakteryzować osie, wały, łożyska oraz
określić ich zastosowanie

C

PP

b

22

Scharakteryzować łożyska oraz określić ich
zastosowanie

B

P

c

23

Sklasyfikować sprzęgła oraz określić ich
zastosowanie

C

P

d

24

Sklasyfikować hamulce oraz określić ich
zastosowanie

C

PP

c

25

Rozróżnić rodzaje przekładni i określić ich
przeznaczenia

C

PP

d

26

Określić

zastosowanie

mechanizmów

funkcjonalnych w budowie maszyn

C

P

a

27

Dobrać narzędzia pomiarowe i wykonać
pomiary warsztatowe

C

P

c

28

Podać

oznaczenia

w

dokumentacji

bezpieczeństwa i higieny pracy podczas
wykonywania

obróbki

ręcznej

i mechanicznej

D

PP

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 28 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 50 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Proces technologiczny dzieli się na

a) proces projektowania, proces planowania, harmonogramy.
b) operacje, zabiegi, przejścia, czynności, ruchy robocze, ruchy elementarne.
c) dokumentację techniczną i dokumentację projektową.
d) proces produkcyjny i proces obróbki.

2. Operacją technologiczną nazywamy

a) część zabiegu, przy obróbce skrawaniem, w wyniku której, następuje zdjęcie

warstwy materiału przy jednorazowym przesuwie narzędzia lub wielu narzędzi
pracujących równocześnie, względem powierzchni obrabianej.

b) każde działania robotników lub maszyn dające określony efekt użyteczny np.:

zamocowanie przedmiotu, pomiar kontrolny, przesuw skrawający.

c) określony element czynności np.: uchwycenie przedmiotu, obrót lub przesunięcie

maszyny.

d) zespół czynności niezbędnych do wykonania przedmiotu, przewidywanych

w procesie technologicznym, wykonanych na jednym określonym stanowisku pracy,

3. Metody stosowane do wytwarzania elementów maszyn i urządzeń to

a) odlewanie, spiekanie proszków, obróbka plastyczna, obróbka skrawaniem, obróbka

za pomocą erodowania, obróbka cieplna, pokrywanie powierzchni odpowiednimi
powłokami,

dokonywanie

pomiarów

i

kontroli,

wykonywanie

połączeń

nierozłącznych, stosowanie łączenia rozłącznego, projektowanie technologiczne
produkcji.

b) dziedziny wiedzy, które stanowią i tworzą teoretyczną bazę dla techniki

wytwarzania.

c) łączenie końcowe powstałych części wyrobów, w trakcie przetwarzania lub łączenia

różnych materiałów.

d) operacje, zabiegi, przejścia, czynności, ruchy robocze, ruchy elementarne.

4. Odlewanie polega na

a) przygotowaniu zespołu elementów które po złożeniu tworzą wnękę.
b) wykonywaniu przedmiotów poprzez wypełnianie form ciekłym tworzywem

sztucznym, metalami lub ich stopami.

c) łączeniu piasku kwarcowego z różnymi rodzajami spoiwa np.: żywicami

syntetycznymi, krzemianem sodu.

d) przygotowaniu

elementu

formy

odlewniczej

służącego

do

odtwarzania

wewnętrznych kształtów odlewów.

5. Rdzenie do wykonywania odlewów wykonuje się z

a) drewna.
b) tworzywa sztucznego.
c) wosku.
d) masy formierskiej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

6. Określenie „metoda bezwiórowego kształtowania wyrobów metalowych wpływająca na

zmianę kształtów i podwyższenie własności mechanicznych metalu” to definicja
a) odlewania.
b) skrawania.
c) piłowania.
d) obróbki plastycznej.

7. Obróbka skrawaniem polega na

a) zamocowaniu narzędzia i przedmiotu obrabianego oraz odpowiednim ich ustawieniu,
b) usuwaniu za pomocą pracy mechanicznej, określonej objętości materiału (naddatku

na obróbkę) narzędziami zaopatrzonymi w klinowe ostrze skrawające twardsze od
obrabianego materiału.

c) dobraniu operacji i zabiegów, które mają na celu nadanie przedmiotowi zasadniczego

kształtu.

d) umożliwieniu wykonywania ruchów roboczych i utrzymaniu właściwego położenia

wzajemnego narzędzia i przedmiotu obrabianego w czasie obróbki.

8. Poniższy schemat przedstawia

1 – przedmiot obrabiany, 2 – uchwyt, 3 – wrzeciono, 4 – silnik,
5 – przekładnia napędowa, 6 – przekładnia posuwu, 7 – element napędu posuwu, 8 – suport, 9 – narzędzie

a) budowę i zasadę działania wiertarki.
b) budowę i zasadę działania szlifierki.
c) budowę i zasadę działania frezarki.
d) budowę i zasadę działania tokarki.

9. Toczenie to rodzaj obróbki skrawaniem w którym

a) proces skrawania zachodzi dzięki dwóm ruchom podstawowym, ruch główny to ruch

obrotowy a ruch pomocniczy to ruch prostoliniowy.

b) ruch główny obrotowy wykonuje narzędzie a przedmiot obrabiany wykonuje ruchy

posuwowe prostoliniowe lub krzywoliniowe.

c) narzędzie i materiał obrabiany wykonuje ruchy posuwowe prostoliniowe.
d) ruch główny wykonuje przedmiot obrabiany, a ruch posuwowy, narzędzie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

10. Która z podanych definicji jest nieprawidłowa

a) szlifowanie – jeden ze sposobów obróbki ściernej w którym narzędzie, nazywane

ściernicą wykonuje główny ruch podstawowy, będący zawsze ruchem obrotowym
a pomocniczy ruch może być wykonany albo tylko przez przedmiot obrabiany albo
tylko przez ściernicę, albo równocześnie przez ściernicę i przedmiot obrabiany.

b) wiercenie – wykonywanie otworu o kołowym przekroju poprzecznym za pomocą

narzędzia skrawającego dwuostrzowego – wiertła.

c) pogłębianie – wykonanie otworu o większej średnicy w otworze już istniejącym.
d) rozwiercanie – skrawanie wierzchniej warstwy materiału otworu, w celu poprawienia

dokładności wykonania wymiaru, kształtu, zmniejszenia chropowatości, za pomocą
wieloostrzowego narzędzia.

11. Trasowanie to

a) inna nazwa wymiarowania.
b) nazwa jednego z rodzajów obróbki skrawaniem.
c) nanoszenie wymiarów rzeczywistych przedmiotu na materiał.
d) sztywna płyta żeliwna o dokładnie obrobionej płaszczyźnie górnej która służy do

ustawiania na niej przedmiotów podczas ich wymiarowania.

12. Pilnik posiadający 57–80 nacięć na 1cm to

a) zdzierak.
b) jedwabnik.
c) gładzik.
d) tarnik.

13. Powiercanie polega na

a) wykonaniu wgłębienia i pogłębieniu otworu.
b) gładzeniu otworów o małej średnicy.
c) wiercenie dwoma wiertłami otworów powyżej 20mm, najpierw otwór o średnicy

8–10mm a następnie wiertłem o określonej średnicy.

d) ponownym wierceniu tego samego otworu.

14. Do nacinania gwintów zewnętrznych służą

a) narzynki.
b) gwintowniki.
c) śruby.
d) nakrętki.

15. Komplet gwintowników do ręcznego wykonania gwintów wewnętrznych składa się

a) z 5 sztuk.
b) z 2 sztuk.
c) z 8 sztuk.
d) z 3 sztuk.

16. Do nitowania elementów stalowych należy użyć nitów

a) miedzianych.
b) mosiężnych.
c) aluminiowych.
d) stalowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

17. Do nitowania mechanicznego służy urządzenie

a) nagłówniak.
b) niciarka.
c) przypór.
d) gwintownica.

18. Do lutowania miękkiego stosuje się luty, których temperatura topnienia nie przekracza

a) 600

0

C.

b) 200

0

C.

c) 300

0

C.

d) 800

0

C.

19. Najważniejsze środki ostrożności w trakcie klejenia to

a) praca przy włączonych wentylatorach i wyciągach.
b) praca przy otwartym ogniu aby opary były natychmiast pochłaniane.
c) urządzenia elektryczne powinny być uziemione lub zerowane
d) praca wykonywana na uporządkowanym stanowisku,

20. Z podanych poniżej określeń wybierz definicję zgrzewania

a) …polega na łączeniu części metalowych za pomocą spoiwa, zwanego lutem,

o niższej od łączonych metali temperaturze topnienia.

b) …stopienie w miejscu połączenia materiału części łączonych z materiałem

dodatkowym.

c) … ogrzanie stref styku łączonych powierzchni do temperatury przejścia w stan

plastyczny lub nadtopienie powierzchni styku i dociśnięcie elementów do siebie.

d) … łączenie materiałów poprzez adhezję materiału łączącego z powierzchniami

łączonymi.

21. Z podanych poniżej określeń wybierz to, które najpełniej opisuje wał

a) ….służy do podtrzymywania obracających się lub przesuwających części maszyn.
b) ….na nim opierają się inne części maszyn, które się obracają, takie jak koła pasowe

lub zębate, krążki, bębny, koła jezdne, zawsze wykonują ruch obrotowy i służą do
przenoszenia momentu obrotowego, narażone są na działanie sił skręcających
i zginających, a w niektórych wypadkach sił ściskających lub rozciągających.

c) …. podtrzymuje inne części maszyn.
d) ……ustala wzajemne położenie części i przenosi obciążenia występujące między

obracającymi się elementami.

22. Do podtrzymywania obracających się lub przesuwających się osi i wałów oraz

zmniejszania oporów występujących pomiędzy współpracującymi elementami służą
a) czopy.
b) osie.
c) łożyska.
d) dprzęgła.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

23. Do łączenia wałów lub ich części, do przenoszenia ruchu z jednego wału na drugi, do

zmiany kierunku działania momentu lub ograniczenia wartości przenoszonego momentu
służą
a) łożyska.
b) przekładnie.
c) hamulce.
d) sprzęgła.

24. Poniższy rysunek przedstawia schemat działania

a) hamulca hydraulicznego.
b) mechanicznego hamulca tarczowego.
c) mechanicznego hamulca szczękowego.
d) mechanicznego hamulca taśmowego.

25. Przekładnia, której przełożenie jest mniejsze od jedności nazywa się:

a) reduktorem.
b) przekładnią zębatą.
c) przekładnią cierną.
d) multiplikatorem.

26. Z poniższych definicji mechanizmów funkcjonalnych wybierz tę która określa

mechanizm korbowy
a) służy do zamiany ruchu obrotowego na ruch postępowo-zwrotny lub odwrotnie.
b) zamienia ruch obrotowy korby a na ruch obrotowy połączonego z korbą jarzma lub

odwrotnie.

c) zamieniają ruch obrotowy nakrętki lub śruby na ruch prostoliniowy.
d) zamienia ruch obrotowy jednego członu na ruch obrotowy drugiego członu.

27. Z podanych poniżej propozycji wybierz tę, która najpełniej i prawidłowo ukazuje zestaw

narzędzi służący do pomiaru głębokości
a) głębokościomierz.
b) suwmiarkę, głębokościomierz.
c) suwmiarkę dwustronną, suwmiarkę, głębokościomierz.
d) mikrometr zewnętrzny, suwmiarkę dwustronną, suwmiarkę, głębokościomierz.

28. Normy dotyczące bezpieczeństwa pracy i ergonomii zawierające szczegółowe

wymagania dla poszczególnych maszyn lub grup maszyn to normy grupy
a) B1.
b) A.
c) C.
d) B2.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

43

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko…………………………………………………………………………………

Wykonywanie obróbki ręcznej i mechanicznej materiałów

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

21

a

b

c

d

22

a

b

c

d

23

a

b

c

d

24

a

b

c

d

25

a

b

c

d

26

a

b

c

d

27

a

b

c

d

28

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

44

Test 2

Testy dwustopniowe do jednostki modułowej

„Wykonywanie obróbki

ręcznej i mechanicznej materiałów”

Test 2 składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 7, 9, 10, 11, 12, 14, 15, 16, 17, 20, są z poziomu podstawowego,

−

zadania 5, 6, 8,13, 18, 19 są z poziomu ponadpodstawowego

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 4z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. c, 3. b, 4.a, 5.d, 6.b, 7. b, 8. d, 9. c, 10. c, 11.b, 12.c,
13. c, 14. c, 15. d, 16. d, 17. a, 18. b, 19. a, 20. d.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Rozróżnić

elementy

procesu

technologicznego

B

P

d

2

Zaplanować proces technologiczny na
podstawie dokumentacji technologicznej,

A

P

c

3

Scharakteryzować metody wytwarzania
elementów maszyn i urządzeń

C

P

b

4

Wyjaśnić

proces

kształtowania

przedmiotu przez odlewanie

C

P

a

5

Wyjaśnić

proces

kształtowania

przedmiotu obróbkę plastyczną

C

PP

d

6

Wyjaśnić zasady działania maszyn do
obróbki skrawaniem

C

PP

b

7

Scharakteryzować podstawowe rodzaje
obróbki skrawaniem

C

P

b

8

Rozróżnić podstawowe rodzaje obróbki
skrawaniem

D

PP

d

9

Wykonać

podstawowe operacje

na

tokarce, frezarce, szlifierce, wiertarce

C

P

c

10

Przygotować materiał do obróbki

B

P

c

11

Rozróżniać narzędzia do obróbki ręcznej

C

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

45

12

Wykonać

podstawowe

połączenia

nierozłączne

C

P

c

13

Rozróżnić podstawowe rodzaje połączeń

C

PP

c

14

Zastosować przepisy

bezpieczeństwa

i higieny pracy podczas wykonywania

B

P

c

15

Rozróżnić podstawowe rodzaje połączeń

C

P

d

16

Scharakteryzować osie, wały, łożyska
oraz określić ich zastosowanie

B

P

d

17

Rozróżnić rodzaje przekładni i określić
ich przeznaczenia

C

P

a

18

Sklasyfikować hamulce oraz określić ich
zastosowanie

C

PP

b

19

Sklasyfikować mechanizmy oraz określić
ich zastosowanie

C

PP

a

20

Dobrać narzędzia pomiarowe i wykonać
pomiary warsztatowe

C

P

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

46

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

47

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Proces produkcyjny to dzieli się na

a) proces projektowania, proces planowania, harmonogramy.
b) operacje, zabiegi, przejścia, czynności, ruchy robocze, ruchy elementarne.
c) dokumentację techniczną i dokumentację projektową.
d) proces magazynowania, transportu i proces technologiczny.

2. Zabiegiem nazywamy

a) część zabiegu przy obróbce skrawaniem, w wyniku której, następuje zdjęcie warstwy

materiału przy jednorazowym przesuwie narzędzia lub wielu narzędzi pracujących
równocześnie, względem powierzchni obrabianej.

b) każde działania robotników lub maszyn dające określony efekt użyteczny np.:

zamocowanie przedmiotu, pomiar kontrolny, przesuw skrawający.

c) części operacji wykonywane na przy jednym lub kilku elementach przedmiotu

w określonej pozycji ustawczej.

d) zespół czynności niezbędnych do wykonania przedmiotu, przewidywanych

w procesie technologicznym, wykonanych na jednym określonym stanowisku pracy.

3. Techniką wytwarzania jest

a) odlewanie, spiekanie proszków, obróbka plastyczna, obróbka skrawaniem, obróbka

za pomocą erodowania, obróbka cieplna, pokrywanie powierzchni odpowiednimi
powłokami,

dokonywanie

pomiarów

i

kontroli,

wykonywanie

połączeń

nierozłącznych, stosowanie łączenia rozłącznego, projektowanie technologiczne
produkcji.

b) dobór metod i środków wytwarzania oraz stopień optymalności ich wykorzystania

z punktu widzenia kryteriów technologicznych.

c) łączenie końcowe powstałych części wyrobów, w trakcie przetwarzania lub łączenia

różnych materiałów.

d) operacje, zabiegi, przejścia, czynności, ruchy robocze, ruchy elementarne.

4. Odlewnictwem jest

a) dział technologii metali która polega na wypełnianiu wnęki formierskiej ciepłym

materiałem.

b) wykonywanie przedmiotów poprzez wypełnianie form ciekłym tworzywem

sztucznym, metalami lub ich stopami.

c) łączenie piasku kwarcowego z różnymi rodzajami spoiwa np.: żywicami

syntetycznymi, krzemianem sodu.

d) przygotowanie

elementu

formy

odlewniczej

służącego

do

odtwarzania

wewnętrznych kształtów odlewów.

5. Obróbką plastyczną jest

a) dobór metod i środków wytwarzania oraz stopień optymalności ich wykorzystania

z punktu widzenia kryteriów technologicznych.

b) łączenie końcowe powstałych części wyrobów, w trakcie przetwarzania lub łączenia

różnych materiałów.

c) wykonywanie przedmiotów poprzez wypełnianie form ciekłym tworzywem

sztucznym, metalami lub ich stopami.

d) metoda bezwiórowego kształtowania wyrobów metalowych wpływająca na zmianę

kształtów i podwyższenie własności mechanicznych metalu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

48

6. Obróbka skrawaniem polega na

a) zamocowaniu narzędzia i przedmiotu obrabianego oraz odpowiednim ich ustawieniu.
b) usuwaniu za pomocą pracy mechanicznej, określonej objętości materiału (naddatku

na obróbkę) narzędziami zaopatrzonymi w klinowe ostrze skrawające twardsze od
obrabianego materiału.

c) dobraniu operacji i zabiegów, które mają na celu nadanie przedmiotowi zasadniczego

kształtu.

d) umożliwieniu wykonywania ruchów roboczych i utrzymaniu właściwego położenia

wzajemnego narzędzia i przedmiotu obrabianego w czasie obróbki.

7. Wiercenie charakteryzuje się tym, ze

a) ruch główny obrotowy wykonuje narzędzie a przedmiot obrabiany wykonuje ruchy

posuwowe prostoliniowe lub krzywoliniowe.

b) proces skrawania zachodzi dzięki dwóm ruchom podstawowym, ruch główny,

wykonuje narzędzie, to ruch obrotowy a ruch pomocniczy to ruch prostoliniowy.

c) narzędzie i materiał obrabiany wykonuje ruchy posuwowe prostoliniowe.
d) ruch główny wykonuje przedmiot obrabiany, a ruch posuwowy, narzędzie.

8. Która z podanych definicji jest nieprawidłowa

a) szlifowanie – jeden ze sposobów obróbki ściernej w którym narzędzie, nazywane

ściernicą wykonuje główny ruch podstawowy, będący zawsze ruchem obrotowym a
pomocniczy ruch może być wykonany albo tylko przez przedmiot obrabiany albo
tylko przez ściernicę, albo równocześnie przez ściernicę i przedmiot obrabiany.

b) wiercenie – wykonywanie otworu o kołowym przekroju poprzecznym za pomocą

narzędzia skrawającego dwuostrzowego – wiertła.

c) pogłębianie – wykonanie otworu o większej średnicy w otworze już istniejącym,
d) rozwiercanie – skrawanie wierzchniej warstwy materiału otworu, w celu poprawienia

dokładności wykonania wymiaru, kształtu, zmniejszenia chropowatości, za pomocą
wieloostrzowego narzędzia.

9. Pilnikiem posiadającym 10–12 nacięć na 1cm jest

a) zdzierak.
b) jedwabnik.
c) półgładzik.
d) gładzik.

10. Trasowaniem jest:

a) inna nazwa wymiarowania.
b) nazwa jednego z rodzajów obróbki skrawaniem.
c) nanoszenie wymiarów rzeczywistych przedmiotu na materiał.
d) sztywna płyta żeliwna o dokładnie obrobionej płaszczyźnie górnej która służy do

ustawiania na niej przedmiotów podczas ich wymiarowania.

11. Do nacinania gwintów wewnętrznych służą:

a) narzynki.
b) gwintowniki.
c) śruby.
d) nakrętki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

49

12. Nitowanie na zimno przeprowadza się nitami

a) średnicy ponad 20 mm.
b) miedzianymi.
c) średnicy do 10 mm.
d) stalowymi.

13. Do lutowania twardego jako lut może być stosowane

a) kalafonia.
b) cyna.
c) srebro.
d) ołów.

14. Najczęstszym niebezpieczeństwem podczas spawania jest

a) praca przy włączonych wentylatorach i wyciągach.
b) praca przy otwartym ogniu.
c) promieniowanie świetlne, cieplne oraz ultrafioletowe.
d) praca wykonywana na nieuporządkowanym stanowisku.

15. Z podanych poniżej określeń wybierz definicję klejenia

a) …polega na łączeniu części metalowych za pomocą spoiwa, zwanego lutem,

o niższej od łączonych metali temperaturze topnienia.

b) …stopienie w miejscu połączenia materiału części łączonych z materiałem

dodatkowym.

c) … ogrzanie stref styku łączonych powierzchni do temperatury przejścia w stan

plastyczny lub nadtopienie powierzchni styku i dociśnięcie elementów do siebie.

d) … łączenie materiałów poprzez adhezję materiału łączącego z powierzchniami

łączonymi.

16. Z podanych poniżej określeń wybierz to, które najpełniej opisuje oś

a) ….służy do podtrzymywania obracających się lub przesuwających części maszyn.
b) ….na nim opierają się inne części maszyn, które się obracają, takie jak koła pasowe

lub zębate, krążki, bębny, koła jezdne, zawsze wykonują ruch obrotowy i służą do
przenoszenia momentu obrotowego, narażone są na działanie sił skręcających
i zginających, a w niektórych wypadkach sił ściskających lub rozciągających.

c) …. podtrzymuje inne części maszyn.
d) ……ustala wzajemne położenie części i przenosi obciążenia występujące między

obracającymi się elementami.

17. Przekładnia, której przełożenie jest większe od jedności nazywa się:

a) reduktorem.
b) przekładnią zębatą.
c) przekładnią cierną.
d) multiplikatorem.

18. Do zatrzymywania układu napędowego, utrzymania go w stałym położeniu i regulacji

prędkości służą:
a) łożyska.
b) hamulce.
c) przekładnie.
d) sprzęgła.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

50

19. Uzyskanie niemal dowolnego charakteru ruchu popychacza zapewnia

a) mechanizm krzywkowy.
b) mechanizm jarzmowy.
c) mechanizm korbowy.
d) mechanizm dźwigniowy.

20. Do określania wymiaru szczelin lub luzów między sąsiadującymi powierzchniami

wykorzystujemy
a) głębokościomierz.
b) suwmiarkę, głębokościomierz.
c) suwmiarkę dwustronną, suwmiarkę, głębokościomierz.
d) szczelinomierz.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

51

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko………………………………………………………………………………….

Wykonywanie obróbki ręcznej i mechanicznej materiałów

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

52

7. LITERATURA

1. Deyda B. i inni.: Technologia drewna. Wydawnictwo REA, Warszawa 1999
2. Drętkiewicz – Więch J.: Technologia mechaniczna. Techniki wytwarzania WSiP,

Warszawa 2000

3. Górecki A., Grzegórski Z.: Ślusarstwo przemysłowe i usługowe. WSiP, Warszawa 2004
4. Górecki A.: Technologia ogólna, WSiP, Warszawa 2004
5. Potyński A.: Podstawy technologii i konstrukcji mechanicznych, WSiP, Warszawa 2004
6. Rutkowski A.: Części maszyn. WSiP, Warszawa 2004
7. Siuta W.: Mechanika techniczna. WSiP, Warszawa 2000