Las w krajobrazie

Sukcesja ekologiczna na l

ą

dzie

ko

ń

czy si

ę

zazwyczaj klimaksem w postaci

formacji le

ś

nej

Lasy s

ą

najpot

ęż

niejszymi fitocenozami l

ą

dowymi

• Zajmuj

ą

:

- 8 % powierzchni całego globu

- 30 % powierzchni l

ą

dów

• Odgrywaj

ą

istotn

ą

rol

ę

w krajobrazie

Las jako bufor

ś

rodowiskowy

• Dzi

ę

ki swojej du

ż

ej biomasie, a tak

ż

e du

ż

ej

zawarto

ś

ci wody w glebie, ekosystemy le

ś

ne

działaj

ą

jako bufor (regulator) w szeroko poj

ę

tym

ś

rodowisku

(wewn

ę

trzne, krajobraz, biosfera).

• W ten sposób wspomagaj

ą

inne ekosystemy:

wodne, stepowe, …. antropogeniczne

(rolnicze,

wiejskie, miejskie, industrialne).

Ś

rodowiskotwórcza rola lasu

•

Ś

rodowisko wewn

ę

trzne lasu

(fitoklimat i gleba)

•

Retencja

- regulacja stosunków wodnych
- ograniczanie erozji

•

Klimat lokalny

- wilgotno

ść

powietrza

- opady

- temperatura

- promieniowanie

- wiatr

•

Inne funkcje ochronne

- lawiny

- hałas

- oczyszczanie wód

- oczyszczanie gleby

- fitoremediacja

- oczyszczanie powietrza

•

Produkcja tlenu i absorpcja
dwutlenku w

ę

gla

•

Bioró

ż

norodno

ść

Fitoklimat le

ś

ny

(w porównaniu z przestrzeni

ą

otwart

ą

)

•

Ś

WIATŁO

- mniejsze nat

ęż

enie (do 100 x; Bk - 5%, So - 20%)

- przewaga rozproszonego;

ś

wiatło obrazkowe

- zubo

ż

one widmo ( mniej promieniowania fotosyntetycznie

czynnego)

•

TEMPERATURA

-

ś

rednia roczna nieznacznie ni

ż

sza (~ 1 °C)

-

ś

rednia okresu wegetacyjnego ni

ż

sza (~ 1,5 °C)

-

ś

rednia okresu spoczynku wy

ż

sza (~ 0,5 °C)

- amplitudy roczne mniejsze o kilka stopni

- amplitudy dobowe mniejsze o kilkana

ś

cie stopni

- pod okapem nie ma przymrozków radiacyjnych

•

WODA

- wi

ę

ksza wilgotno

ść

powietrza (

ś

rednio ~ 5%; do 25%)

- znacznie mniejsza ewaporacja (~ 50%)

- dociera ~ 75% opadów (intercepcja ~ 25%)

- znacznie wi

ę

kszy udział opadów poziomych ( do ~ 50%)

•

WIATR

- wnika na ~ 50 m do zwartego drzewostanu z okrajkiem

- wnika na ~ 250 m do rozrzedzonego drzewostanu bez okrajka

- pionowe ruchy powietrza zwi

ą

zane ze stosunkami termicznymi

Gleby le

ś

ne

(w porównaniu z glebami niele

ś

nymi)

•

Charakterystyczne typy gleb: bielicowe, rdzawe; płowe, brunatne

•

Charakterystyczne typy próchnic: mull, moder, mor

•

Du

ż

a ilo

ść

materii organicznej

•

Latem nieco zimniejsze, ale zim

ą

płycej zamarzaj

ą

•

Stosunkowo kwa

ś

ne (pH przewa

ż

nie od 4 do 7)

•

Du

ż

a aktywno

ść

edafonu

•

Wi

ę

ksza aktywno

ść

grzybów ni

ż

bakterii

•

Silnie przero

ś

ni

ę

ta korzeniami; du

ż

o kanałów korzeniowych

•

Du

ż

a porowato

ść

•

Specyficzne stosunki wodne: wierzchnia warstwa, rizosfera, poziom
wód gruntowych (funkcje regulacyjne)

•

Wła

ś

ciwo

ś

ci retencyjne

Ś

rodowiskotwórcza rola lasu

•

Ś

rodowisko wewn

ę

trzne lasu

(fitoklimat i gleba)

•

Retencja

- regulacja stosunków wodnych
- ograniczanie erozji

•

Klimat lokalny

- wilgotno

ść

powietrza

- opady

- temperatura

- promieniowanie

- wiatr

•

Inne funkcje ochronne

- lawiny

- hałas

- oczyszczanie wód

- oczyszczanie gleby

- fitoremediacja

- oczyszczanie powietrza

•

Produkcja tlenu i absorpcja
dwutlenku w

ę

gla

•

Bioró

ż

norodno

ść

Erozja

Warstwa gleby piaszczystej (~piasek słabogliniasty)

o mi

ąż

szo

ś

ci 18 cm, przy nachylenie stoku 10º,

uległaby zmyciu w nast

ę

puj

ą

cych okresach (lata):

- pod lasem li

ś

ciastym

575 000

- pod pokryw

ą

trawiast

ą

82 000

- pod upraw

ą

roln

ą

110

- przy nagiej glebie

18

(Badania symulacyjne na południowym-wschodzie USA)

Ś

rodowiskotwórcza rola lasu

•

Ś

rodowisko wewn

ę

trzne lasu

(fitoklimat i gleba)

•

Retencja

- regulacja stosunków wodnych
- ograniczanie erozji

•

Klimat lokalny

- wilgotno

ść

powietrza

- opady

- temperatura

- promieniowanie

- wiatr

•

Inne funkcje ochronne

- lawiny

- hałas

- oczyszczanie wód

- oczyszczanie gleby

- fitoremediacja

- oczyszczanie powietrza

•

Produkcja tlenu i absorpcja
dwutlenku w

ę

gla

•

Bioró

ż

norodno

ść

Ś

rodowiskotwórcza rola lasu

•

Ś

rodowisko wewn

ę

trzne lasu

(fitoklimat i gleba)

•

Retencja

- regulacja stosunków wodnych
- ograniczanie erozji

•

Klimat lokalny

- wilgotno

ść

powietrza

- opady

- temperatura

- promieniowanie

- wiatr

•

Inne funkcje ochronne

- lawiny

- hałas

- oczyszczanie wód

- oczyszczanie gleby

- fitoremediacja

- oczyszczanie powietrza

•

Produkcja tlenu i absorpcja
dwutlenku w

ę

gla

•

Bioró

ż

norodno

ść

• Orientacyjnie mo

ż

na przyj

ąć

,

ż

e wyst

ę

puje u nas ponad

50 000 gatunków:

- bezkr

ę

gowców

31 000

- kr

ę

gowców

600

ryb 116

płazów 18

gadów 9

ptaków 365

ssaków 98

- grzyby

10 000

- ro

ś

liny ni

ż

sze (glony)

4 000

- ro

ś

liny wy

ż

sze (organowce)

5 000

- w tym ro

ś

liny nasienne 2 300 (780 rodzajów i 120 rodzin)

• Udział drzew i krzewów w zestawie

gatunkowym ro

ś

lin nasiennych jest

stosunkowo mały:

- drzew: około 45 gatunków (2 %)

- krzewów: około 160 gatunków (7 %)

Ile gatunków bytuje w polskich

lasach

?

• Około 32 000 gatunków, a wi

ę

c 65 %

(

Podczas gdy lasy pokrywaj

ą

tylko 30 % kraju)

• Wi

ę

kszo

ść

z tych gatunków mo

ż

e

ż

y

ć

wył

ą

cznie w

ś

rodowisku le

ś

nym