KONSPEKT LEKCJI Z JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE IV

mgr Agnieszka Marek

Temat: „Usłyszałem wołanie o pomoc, więc jej udzieliłem” — rozmawiamy

o różnych postawach ludzkich

CELE DYDAKTYCZNE

Uczeń:

-

kształci umiejętność analizy tekstu literackiego,

-

prezentuje własny punkt widzenia, uwzględniając poglądy innych ludzi,

-

efektywnie współdziała w grupie,

-

uczy się podejmowania decyzji indywidualnych i grupowych,

-

rozwiązuje problemy w sposób twórczy,

-

poprawnie posługuje się językiem ojczystym, występując na forum klasy,

-

odnosi zdobytą wiedzę do praktyki,

-

wykorzystuje informacje z różnych źródeł.

CZAS TRWANIA: 90 minut

METODY:

-

pogadanka;

-

dyskusja dydaktyczna;

-

sześć myślowych kapeluszy Edwarda de Bono;

FORMY:

-

praca indywidualna;

-

praca w grupach;

-

praca zbiorowa;

POMOCE DYDAKTYCZNE:

-

frag. noweli B. Prusa „Michałko” (M. Nagajowa, „Słowo za słowem”, WSiP, Warszawa 1994, s. 225);

-

artykuł prasowy „Wyniósł kolegę z płomieni” (tamże, s. 229);

-

kartki w odpowiednich kolorach wyobrażające kapelusze wraz z podstawowymi informacjami, dotyczącymi ich roli;

PRZEBIEG LEKCJI

1. ZAANGAŻOWANIE

-

Zainteresowanie tematem i postawienie przed uczniami problemu, np. dzisiaj

będziemy rozmawiać o tym, jak różne mogą być postawy ludzkie i motywy

postępowania, zastanowimy się, czy uczynek Michałka można uznać za akt

bohaterstwa, czy też za bezmyślne narażenie życia... (zapisanie tematu

na tablicy)

-

W pierwszej fazie lekcji uczniowie pracują w parach, tak jak siedzą

w ławkach.

2. BADNIE I PRZEKSZTAŁCANIE

-

Nauczyciel odczytuje głośno fragment noweli.

-

Uczniowie, pracując w parach, wykonują ustnie ćwiczenie 2 str. 228,

polegające na ułożeniu zdarzeń z opowiadania Michałko według ich kolejności

czasowej, następnie przekształcają zdania w równoważniki zdań wg wzoru

z ćwiczenia 3 str. 228. Ćwiczenie to wykonują „na brudno”. Przypomniane

zostają wiadomości o tworzeniu rzeczowników odczasownikowych i wyrazach

pokrewnych. Przewidywany rezultat pracy:

a) Wali się dom.

Zawalenie domu.

b) Gromadzą się gapie.

Zgromadzenie się gapiów.

c) Ranny woła pomocy.

Wołanie rannego o pomoc.

d) Majster znajduje przywalonego. Znalezienie przywalonego.

e) Michałko wynosi rannego.

Wyniesienie rannego przez Michałka

f) Michałko odchodzi.

Odejście Michałka.

3. PREZENTACJA

-

Wybrani przez nauczyciela uczniowie odczytują ułożone przez siebie

równoważniki. Najlepsze zostają zapisane na tablicy i przepisane przez

uczniów do zeszytu.

4. PODSUMOWANIE I ZAANGAŻOWANIE

-

Nauczyciel podsumowuje tę część lekcji, stwierdzając, że uczniowie znają

już historię Michałka, która wydarzyła się ponad sto lat temu. Teraz zapoznają

się ze zdarzeniem, które miało miejsce niedawno, a jego bohater jest niewiele

starszy od nich.

5. BADANIE

-

Uczniowie czytają zamieszczony w podręczniku artykuł z „Super – Expressu”

po cichu, następnie jeden z nich odczytuje go głośno.

6. PRZEKSZTAŁCANIE

 W kolejnej fazie lekcji uczniowie pracują w grupach trzy–, czteroosobowych.

Podziału na grupy dokonuje nauczyciel tak, aby w każdej grupie byli zarówno

uczniowie bardzo dobrzy, jak i słabsi. Wybiera także „kapitana” każdej grupy,

którego zadaniem jest koordynowanie pracy i przedstawienie wyników

na forum klasy.

 Nauczyciel wprowadza uczniów w tajniki kolorowych kapeluszy (jeśli

uczniowie nie są już z nią zaznajomieni). BIAŁY KAPELUSZ: informacje,

dane; CZERWONY KAPELUSZ: uczucia, emocje; CZARNY KAPELUSZ:

spojrzenie pesymistyczne; ŻÓŁTY KAPELUSZ: spojrzenie optymistyczne;

ZIELONY KAPELUSZ: inne możliwości. Każdej grupie przyporządkowany

zostaje jeden kapelusz, ostatni – NIEBIESKI otrzymuje nauczyciel,

odpowiada on za porządek i podsumowanie pracy poszczególnych grup.

 Każda z grup pracuje, skupiając się na jednym rodzaju myślenia, na jednym

aspekcie sprawy. Otrzymuje dokładne instrukcje, dotyczące rodzaju

wykonywanej pracy:

 GRUPA I – KAPELUSZ BIAŁY: Przedstaw fakty dotyczące wydarzeń

opisanych w opowiadaniu B. Prusa i w artykule z „Super – Expressu”.

Zabierz głos, posługując się tylko obiektywnymi informacjami, bez

komentarzy, bez własnej opinii, neutralnie.

 GRUPA II – KAPELUSZ CZERWONY: Jakie uczucia wywołała

w tobie lektura tych tekstów? Co myślisz o ich bohaterach? Zabierz glos,

ujawniając stosunek uczuciowy do zagadnienia, powiedz o swoich

emocjach, przedstaw własny pogląd na omawiany temat oraz związane

z tym odczucia.

 GRUPA III – KAPELUSZ CZARNY: Jakie są negatywne strony

postępowania bohaterów opowiadania B. Prusa i artykułu z „Super –

Expressu”? Zabierz głos, przedstawiając negatywne aspekty danego tematu

i uboczne, niekorzystne konsekwencje postępowania bohaterów. Spójrz

na problem przez „czarne okulary”; wskaż wady, trudności. Twoja

wypowiedź powinna być wyłącznie pesymistyczna, powinna zawierać

uzasadnioną krytykę i negatywną ocenę.

 GRUPA IV – KAPELUSZ ŻÓŁTY: Jakie są pozytywne strony

postępowania bohaterów opowiadania i artykułu? Zabierz głos, wskazując

pozytywne strony omawianego problemu, spójrz na niego przez „różowe

okulary”. Skoncentruj się na zaletach, korzyściach i pozytywnych skutkach

danego rozwiązania. Twoje stanowisko powinno być realne,

ale optymistyczne.

 GRUPA V – KAPELUSZ ZIELONY: Czy Michałko i Przemek,

w sytuacji zagrożenia życia innych ludzi mogli postąpić inaczej? Zabierz

głos, wskazując inne możliwości rozwiązania zagadnienia, alternatywy.

7. PREZENTACJA

-

Pod kierunkiem kapelusza NIEBIESKIEGO, czyli nauczyciela, poszczególne

grupy, za pośrednictwem swoich kapitanów, przedstawiają klasie wyniki pracy.

SPODZIEWANE WYNIKI PRACY:

o rozpoczyna GRUPA I, czyli kapelusz BIAŁY: („Michałko”) zawaliła

się kamienica; belka przygniotła nogi jednemu z robotników; nie może

się on wydostać; nad nim wisi oderwany fragment muru, który w każdej

chwili może się zawalić; nikt z tłumu nie może zdecydować się

na udzielenie pomocy; Michałko wchodzi w rumowisko i wyciąga

rannego; inni robotnicy przenoszą rannego w bezpieczniejsze miejsce;

(artykuł) pożar w kamienicy w Częstochowie; Kamil, który nie chodzi,

zostaje w mieszkaniu i grozi mu zaczadzenie; dorośli mężczyźni

nie chcą pomóc matce chłopca; czternastoletni Przemek wbiega

do płonącego domu i wynosi swego kolegę;

o nauczyciel przekazuje głos GRUPIE II, czyli kapeluszowi

CZERWONEMU: postawa obu chłopców budzi szacunek, uznanie;

zachowali się po bohatersku, inni ludzie okazali się tchórzami; ja

na ich miejscu zrobiłbym...; z drugiej jednak strony czytając

o ich wyczynach, bałam się, czy nie stanie się im krzywda,

czy nie postępują zbyt lekkomyślnie – mogło spotkać ich coś złego;

o swoje poglądy przedstawia GRUPA III, czyli kapelusz CZARNY:

Michałko, wchodząc po rannego robotnika, mógł sam zginąć; mógł

wywołać zawalenie się reszty budynku na niego, rannego i na ludzi,

którzy zebrali się na ulicy; jego poświęcenie nawet nie zostało

docenione – odszedł jako szary człowiek, wręcz odgoniony przez

innych; drugi bohater, Przemek, zaryzykował własne życie: mógł

w dymie nie trafić do mieszkania Kamila, mógł sam zaczadzieć, mógł

zginąć tam razem z niepełnosprawnym kolegą; wówczas dwie matki

straciłyby swoich synów; Wyniki pracy kapelusza czarnego zostają

zapisane na tablicy, a następnie w zeszytach uczniów: JAKIE BYŁY

NEGATYWNE STRONY DECYZJI MICHAŁKA I PRZEMKA?

o przeciwwagą dla kapelusza czarnego jest GRUPA IV, czyli kapelusz

ŻÓŁTY: wchodząc po rannego robotnika Michałko nie myślał o sobie,

gdyż inne życie było zagrożone; to zdecydowane działanie powiodło

się – uratował innego człowieka i sam wyszedł cało; gdyby czekał, mur

mógłby się zawalić i nie byłoby szansy na ratunek; Przemek okazał

się również bohaterem – zareagował, kiedy dorośli nie wykazali żadnej

inicjatywy; wyniósł z mieszkania swojego kolegę; wszystko dobrze

się skończyło – udał się mu uratować czyjeś życie; działał

zdecydowanie i po namyśle, „chwilę pomyślałem i podjąłem decyzję”;

Wyniki pracy kapelusza żółtego zostają zapisane na tablicy, a następnie

w zeszytach uczniów: JAKIE BYŁY POZYTYWNE STRONY

DECYZJI MICHAŁKA I PRZEMKA?

o GRUPA V, czyli kapelusz ZIELONY, przedstawia swoje propozycje

jako ostatnia: Michałko mógł zaczekać, aż majster sprowadzi pomoc,

namawiać innych świadków wypadku, żeby mu pomogli; nie musiał

robić nic, tak jak pozostali – przecież nie znał rannego; Przemek także

miał wybór: czekać na przyjazd straży pożarnej, razem z matką Kamila

prosić o pomoc mężczyzn siedzących na ławce, przecież był tylko

dzieckiem – nikt nie oczekiwał od niego poświęcenia;

8. PODSUMOWANIE LEKCJI

-

Nauczyciel, czyli kapelusz NIEBIESKI, zwracając się do uczniów, pyta, czy

ich zdaniem można było czekać na zjawienie się pomocy? Czy rzeczywiście to

byłoby dobre rozwiązanie? Co jest najważniejsze w takich sytuacjach?

Wspólna analiza sytuacji i wybór najlepszego rozwiązania,

np. najlepszym rozwiązaniem jest zdecydowane, ale rozsądne działanie.

9. REFLEKSJA I EWALUACJA

-

Zastanowienie się, jak uczniowie powinni się zachować, gdyby znaleźli się

w takich sytuacjach, jak Przemek i Michałko? Czego nauczyły ich historie obu

chłopców?

-

Nauczyciel ocenia pracę poszczególnych grup.

-

Zapisanie pracy domowej:

Odpowiedz w formie krótkiej notatki (kilka zdań) na pytanie: „Czy bliższa jest mi

postawa czarnego, czy żółtego kapelusza? Czy chłopcy powinni byli narażać swoje

życie, nie wiedząc, czy uda im się uratować innych?”