Inteligentny dom
Opracował: Filip Maryjański
Inteligentnym domem nazywamy budynek mieszkalny wyposażony w elementy
tzw. automatyki domowej. Co to oznacza dla przeciętnego zjadacza chleba? Wyobraz
my
sobie, że po ciężkim dniu pracy wracamy do domu. Wchodzimy, a nasze mieszkanie wita nas
miłym komunikatem głosowym, podsuwa ulubiony fotel, włącza nastrojową muzykę
i wstawia wodÄ™ na herbatÄ™. Brzmi to jak fragment opowiadania science fiction, ale jest
dostępne już dzisiaj. Rozwiązania tego typu opierają się na drogich systemach komunikacji
między urządzeniami, jednak podstawy takiego systemu stają się z dnia na dzień coraz tańsze
i coraz szerzej stosowane. Budując nowy budynek, lub remontując stary warto zastanowić się
nad instalacją nowych technologii, które potrafią bardzo ułatwić i uprzyjemnić życie
mieszkańcom.
Do podstawowej instalacji inteligentnego domu zaliczamy:
·ð system alarmowy;
·ð monitoring (tzw. telewizja przemysÅ‚owa);
·ð wentylacjÄ™ z rekuperatorem;
·ð centralny odkurzacz.
Wykorzystanie tych rozwiązań wymaga coraz mniejszych nakładów finansowych, a pozwala
nam zwiększyć bezpieczeństwo i wygodę mieszkania oraz wprowadzić oszczędności.
Instalacja systemu alarmowego oraz monitoringu zwiększa bezpieczeństwo nasze oraz
naszego mienia. Umożliwia również sprawdzenie co dzieje się w naszym domu oraz
na naszym terenie jeśli jesteśmy w podróży czy na wakacjach nawet na drugim końcu świata.
Wszystko dzięki nowym technologiom. Wentylacja z rekuperatorem pozwala nam na odzysk
ciepła z wentylowanego powietrza zimą, a schładzanie go latem. Dzięki temu możemy
ograniczyć straty energii do absolutnego minimum  nowoczesne systemy zapewniają odzysk
energii na poziomie powyżej 90%! Dzięki czemu dom staje się bardziej energooszczędny,
co za tym idzie  wymaga mniejszych nakładów finansowych na utrzymanie. Centralny
odkurzacz natomiast zapewnia nam niespotykanÄ… w standardowych urzÄ…dzeniach
sprzątających wygodę. Dzięki odpowiedniemu rozmieszczeniu instalacji możemy zapomnieć
o noszeniu ze sobą kilkukilogramowego urządzenia, głośnym hałasie silnika i suchym,
nieprzyjemnym powietrzu wydmuchiwanym przez tradycyjny odkurzacz.
W tej pracy chciałbym przedstawić wyżej wymienione technologie oraz sposób
zaplanowania ich montażu. Podejmę też wyzwanie zaprojektowania odpowiednich instalacji
w przykładowym domu.
2
Przykładowy dom
Omawiając każdą z zaproponowanych instalacji spróbuję zaprojektować plan
zamontowania jej w przykładowym domu. Aby to zrealizować potrzebny jest
plan architektoniczny budynku. Przydatnym może okazać się również model trójwymiarowy.
Rysunek 1.: plan architektoniczny przykładowego budynku
Rysunek 2.: model trójwymiarowy przykładowego budynku
3
1. Instalacja systemu alarmowego
W dzisiejszych czasach postęp technologiczny dał złodziejom wiele narzędzi
ułatwiających im włamania. Napaści i kradzieże zdarzają się nawet w najlepszych
dzielnicach, gdzie na pierwszy rzut oka powinniśmy czuć się bezpiecznie. Czy jednak
jesteśmy bezsilni? Oczywiście, że nie. Możemy wykorzystać nowe technologie do
zabezpieczenia naszego majątku przed nieproszonymi gośćmi. Podstawą zabezpieczenia
domu sÄ… tak zwane zabezpieczenia mechaniczne  dobry zamek w drzwiach, szczelne, twarde
okna, rolety antywłamaniowe  o tym wie każdy. Jednak zamek można przewiercić, a okno
wybić. Jeżeli coś takiego przydarzy się nam kiedy jesteśmy w pracy, włamywacz ma kilka
godzin na  oczyszczenie naszego domu. W takich sytuacjach, po powrocie, dom zastajemy
kompletnie pusty. Tutaj z pomocą przychodzą nam nowoczesne systemy alarmowe. Jeżeli
ktoś niepowołany wtargnie do naszego domu niezwłocznie uruchomi alarm. Jedna z części
takiej instalacji zwana sygnalizatorem skutecznie odstraszy złodzieja, który będzie miał tylko
parę sekund, aby uciec przed przyjazdem ochrony, policji lub właściciela. System taki spełnia
więc dwie ważne funkcje: informacyjną, sygnalizując o włamaniu oraz prewencyjną,
skutecznie odstraszając złodziei. Przyjrzyjmy się więc konstrukcji takiego systemu.
System alarmowy zwany w skrócie SSWiN (System Sygnalizacji Włamania i Napadu)
składa się najczęściej z następujących elementów:
·ð centrala alarmowa i ekspandery (wejÅ›cia i wyjÅ›cia);
·ð manipulator (szyfrator, klawiatura);
·ð czujniki (ruchu, otwarcia, zbicia szkÅ‚a, drgaÅ„, itp.);
·ð przyciski napadowe;
·ð sygnalizatory;
·ð systemy powiadamiania (dialery telefoniczne, moduÅ‚y GSM);
·ð zasilacze systemu alarmowego (zasilacz główny i zasilacz awaryjny).
W bardziej rozbudowanych systemach można spotkać również:
·ð bariery podczerwieni;
·ð systemy ochrony peryferyjnej (zewnÄ™trzne);
·ð systemy kontroli dostÄ™pu (czytniki kart, komputery, itp.).
Najważniejszym elementem każdej instalacji alarmowej jest centrala alarmowa będąca
 mózgiem instalacji. Centrale możemy podzielić na analogowe i cyfrowe. Centrale
analogowe są stosowane wszędzie tam gdzie istnieje małe ryzyko włamania, a ważne jest
maksymalne ograniczenie kosztów. Centrale cyfrowe są zbudowane w oparciu
o mikroprocesory, co zwiększa ich koszt w porównaniu do central analogowych,
ale umożliwia im pełnienie dodatkowych funkcji (rejestracja zdarzeń, powiadamianie
o alarmie, zdalne zarzÄ…dzanie, itp.).
Do głównych zadań centrali alarmowej zaliczamy:
·ð odbiór, analiza i reakcja na sygnaÅ‚y zewnÄ™trzne (pochodzÄ…ce z czujek);
·ð archiwizacja sygnałów (rejestrowanie i zapamiÄ™tywanie stanów poszczególnych
czujek, aktywacji, dezaktywacji i uruchomień alarmu, awarii);
·ð przekazywanie sygnałów do sygnalizatorów (np. uruchomienie syreny prewencyjnej);
·ð przesyÅ‚anie informacji o alarmie do okreÅ›lonych miejsc (ochrona, policja, straż
pożarna, właściciel) za pomocą różnych mediów (internet, telefon);
·ð zarzÄ…dzanie urzÄ…dzeniami zewnÄ™trznymi (zamki, rolety);
·ð programowanie i nadzór za pomocÄ… komputera PC.
Ważne jest aby centralę alarmową umieścić w pomieszczeniu o niskim ryzyku włamania.
Dobrze sprawdzają się w tym celu pomieszczenia pozbawione okien, leżące wewnątrz domu
4
(nie mające ściany zewnętrznej). Centralę warto umieścić wysoko oraz zastosować specjalną
szafę ochronną, w której oprócz centrali umieszczane są też akumulatory (na wypadek przerw
w dostawie energii) oraz różnego rodzaju zabezpieczenia przed dostępem osób
niepowołanych (zabezpieczenia zarówno mechaniczne jak i elektroniczne).
Kolejnym elementem instalacji są różnego rodzaju manipulatory umożliwiające
aktywację i dezaktywację alarmu przez użytkownika. Najczęściej występują w postaci
klawiatur umieszczanych przy wyjściu z budynku. Manipulator powinien umożliwiać również
kontrolę stanu alarmu oraz jego programowanie. Połączenie z centralą alarmową realizowane
jest przewodowo lub bezprzewodowo. Możliwe jest także wykorzystanie kilku
manipulatorów do zarządzania strefami, np. manipulator w sypialni umożliwiający uzbrojenie
alarmu na parterze na czas snu użytkownika.
Kluczowym do działania systemu alarmowego elementem są tzw. czujki. Są to
urządzenia pozwalające na wykrycie wielu zdarzeń i sygnałów oraz  poinformowanie o ich
wystąpieniu centrali alarmowej. Ze względu na ich zastosowanie i konstrukcję czujki
dzielimy na:
a) czujniki ruchu:
·ð czujniki PIR  czujniki wykorzystujÄ…ce do pomiarów promieniowanie
podczerwone generowane przez każdy przedmiot, zwierzę
i człowieka; są najczęściej wykorzystywanymi czujnikami
ruchu w systemach alarmowych, najczęściej konstruuje się
je w oparciu o mikroprocesor, który analizuje odbierany
sygnał i dopiero po rozpoznaniu sygnału jako wtargnięcie
intruza generuje odpowiedni sygnał do centrali, co znacząco
zmniejsza ryzyko fałszywych alarmów; podczas instalacji
tego typu czujek ważne jest, żeby pamiętać, że najlepszych
pomiarów dokonują w poprzek czujki, a najgorszych od i do
czujki (najlepiej je instalować w narożach pomieszczeń lub
na ścianach korytarzy); należy również uważać, żeby czujki
tego typu nie były skierowane na elementy mogące szybko
zmieniać swoją temperaturę (kominki, grzejniki);
·ð czujki mikrofalowe  wykorzystujÄ… do pomiarów fale radiowe o wysokiej
częstotliwości (1-10GHz), które odbijając się od
różnych przedmiotów wracają do czujki, która
wykorzystując zjawisko Dopplera (częstotliwość fali
odbitej od obiektu ruchomego jest inna niż nadawanej)
porównuje je z falą emitowaną; ważne jest, żeby nie
kierować ich na świetlówki lub żarówki; umożliwiają
też pomiary przez cienkie ściany, szkło, płyty,
kartony; czujki mikrofalowe wykrywajÄ… najlepiej ruch
w kierunku od i do czujki, mają duży zasięg (15-20m);
·ð czujki dualne  sÄ… poÅ‚Ä…czeniem czujek PIR i mikrofalowych, cechujÄ… siÄ™ dużą
odpornością na fałszywe alarmy, umożliwiają wybór trybu
pracy poszczególnego sensora (zależny, niezależny);
b) czujniki otwarcia  składają się z dwóch elementów: magnesu trwałego oraz
kontaktronu, będącego szklaną rurką z zatopionymi w niej
stykami, w momencie oddalenia siÄ™ magnesu (otwarcie drzwi)
styki rozwierają się lub zwierają (zależnie od typu
kontaktronu) generując sygnał do centrali; kontaktrony należy
5
mocować w odpowiednim miejscu drzwi i okien, tak,
aby nawet niewielkie uchylenie powodowało załączenie
alarmu.
c) czujniki zbicia szkła  najczęściej używanymi czujnikami zbicia szkła są tzw.
czujniki mikrofonowe wykrywajÄ…ce dz
więk tłuczonego
szkła; najczęściej stosowana jest metoda analizy
częstotliwości dz
więku  jeśli najpierw wykryty zostanie
dz
więk o niskiej częstotliwości (uderzenie w szybę),
a póz
niej o wysokiej (rozsypanie się szkła) to czujka
sygnalizuje alarm;
d) czujki drgań  inaczej zwane czujkami sejsmicznymi lub udarowymi służą
do wykrywania drgań podłoża do którego są przymocowane;
najczęściej montowane są na drzwiach, ramach okiennych, sejfach,
ścianach; jeśli drgania przekroczą określoną wartość to czujka
sygnalizuje alarm.
Dodatkową ochronę zapewnia nam odpowiednie rozmieszczenie tzw. przycisków
napadowych. Służą one do manualnego uruchomienia alarmu niezależnie od stanu innych
czujek. Alarm wyzwalany za pomocÄ… przycisku napadowego jest nazywany  cichym
alarmem ze względu na to, że intruz nie jest powiadamiany o uruchomieniu alarmu,
informacja bez wiedzy intruza przekazywana jest bezpośrednio do agencji ochrony
i/lub policji. Przyciski napadowe wykonywane są w postaci zwykłych włączników lub
w formie bezprzewodowych pilotów, a nawet opasek na rękę. Umieszczamy je tam gdzie
najczęściej przebywamy, w miejscach do których w razie napadu możemy dyskretnie uzyskać
dostęp.
Aby system alarmowy spełniał swoją funkcję prewencyjną (odstraszył intruza)
konieczne jest zamontowanie sygnalizatorów. To one mają za zadanie przekazać informację
o alarmie do otoczenia. Najczęściej wykorzystują do tego sygnały świetlne, dz
więkowe
lub oba rodzaje naraz. Sygnalizatory możemy podzielić na:
·ð sygnalizatory zewnÄ™trzne  urzÄ…dzenia wyposażone najczęściej w sygnaÅ‚ dz
więkowy
o dużej głośności oraz sygnał optyczny o dużym
natężeniu; tego typu sygnalizatory montuje się
w miejscach trudno dostępnych, na znacznych
wysokościach (powyżej 5 m); w przypadku konieczności
montażu sygnalizatora na mniejszej niż 5 metrów
wysokości korzystnie jest zastosować sygnalizatory
o własnym, akumulatorowym z
ródle zasilania  umożliwi
to np. w razie zerwania przewodów zasilających
wygenerowanie przez sygnalizator informacji o alarmie;
·ð sygnalizatory wewnÄ™trzne  korzystajÄ… najczęściej z sygnałów dz
więkowych
o wysokiej częstotliwości i dużej głośności; instaluje
się je wewnątrz pomieszczeń o największym ryzyku
wtargnięcia przez intruza.
Jednym z głównych zadań instalacji alarmowej jest powiadamianie o wystąpieniu
alarmu odpowiednich osób i instytucji. Służą do tego różnego rodzaju systemy
powiadamiania. Obecnie najczęściej wykorzystywanymi są systemy powiadamiania:
telefonicznego, radiowego i GSM.
6
System powiadamiania telefonicznego (tzw. dialer telefoniczny) jest najbardziej
rozpowszechniony. Instalowany jest w większości dostępnych na rynku centralach
alarmowych. Działa na podobnej zasadzie co zwykły telefon  centrala podpięta jest do linii
telefonicznej i w razie wystąpienia sytuacji alarmowej dzwoni na podane wcześniej numery
odtwarzając komunikat nagrany wcześniej. Możliwa jest także komunikacja cyfrowa
z agencją ochrony  wówczas centrala zamiast odtwarzać komunikat głosowy podaje cyfrowy
kod. Do zalet tego typu powiadamiania niewątpliwie należy jego niski koszt oraz brak
kosztów stałych (opłaty naliczane są tylko za wykonywane połączenia). Wadą natomiast jest
wysokie zagrożenie odcięciem od linii telefonicznej.
Powiadamianie GSM zyskuje coraz większą popularność, dzięki malejącym kosztom
utrzymania karty SIM u operatora telefonii komórkowej. System tego typu działa najczęściej
w oparciu o moduły GSM instalowane w centralach alarmowych. W momencie wystąpienia
alarmu moduł taki przekazuje za pomocą usługi SMS i/lub komunikatu głosowego informację
do agencji ochrony. Zaletą jest zmniejszenie zagrożenia sabotażem w porównaniu
do powiadamiania telefonicznego, ale niestety trzeba się liczyć z kosztami utrzymania karty
SIM.
Powiadamianie radiowe stosowane jest przy małych odległościach pomiędzy stacją nadawczą
a odbiorcą sygnału. Realizowane jest najczęściej za pomocą urządzeń pracujących w paśmie
433 lub 27 MHz, używających transmisji cyfrowej. Zaletą powiadamiania radiowego są dość
niskie koszty eksploatacji, ale wysokie koszty montażu i niewielki zasięg (stacja odbiorów
sygnałów nie może znajdować się daleko od nadajnika).
Wszystkie wyżej wymienione elementy aby spełniać swoje funkcje potrzebują zasilania.
W zależności od zastosowanej metody połączeń między poszczególnymi modułami a centralą
alarmową (bezprzewodowa lub przewodowa) używane są różne sposoby zasilania. Przy
transmisji bezprzewodowej każde z urządzeń posiada własne, oddzielne z
ródło zasilania
(np. czujki w formie baterii lub akumulatorów). Przy zastosowaniu tradycyjnej transmisji
przewodowej zasilanie dla poszczególnych modułów dostarcza zasilacz centrali alarmowej.
Oprócz zasilania 230V centrala musi mieć także zasilanie awaryjne konstruowane najczęściej
w postaci akumulatorów umieszczonych w obudowie centrali alarmowej.
7
Instalacja alarmowa w przykładowym domu
Przejdz
my teraz do naszego przykładowego domu i zastanówmy się nad sposobem
zamontowania w nim instalacji alarmowej.
Pierwszą decyzją jaką musimy podjąć jest wybór sposobu w jaki poszczególne moduły
będą komunikować się z centralą alarmową. Rozwój technologii szyfrowania sygnałów
wysyłanych drogą bezprzewodową gwarantuje nam pełne bezpieczeństwo przesyłanych
danych. Zastosowanie technologii bezprzewodowej niesie ze sobą szereg zalet. Najważniejszą
z nich jest zrezygnowanie z szeregu przewodów łączących co zmniejsza koszty i nakłady
pracy niezbędne do przeprowadzenia instalacji. W przykładzie więc wykorzystamy
urzÄ…dzenia bezprzewodowe.
Kolejnym krokiem jest znalezienie odpowiedniego miejsca na umieszczenie centrali
alarmowej. Zgodnie z zaleceniami podanymi wcześniej centrala powinna znajdować się
w trudno dostępnym pomieszczeniu pozbawionym okien oraz ścian zewnętrznych. W naszym
przykładzie idealnie spełnia te kryteria małe pomieszczenie znajdujące się pomiędzy garażem
a holem. Umieszczenie centrali blisko garażu i pomieszczeń gospodarczych ułatwi nam
w przyszłości rozbudowę domowej instalacji o kolejne elementy automatyki domowej oraz
umożliwi podłączenie ich w jeden system wzajemnej współpracy urządzeń, którego centrum
umieścimy również w tym pomieszczeniu. Pomieszczenie to jest również położone blisko
centrum budynku co rozwiąże nam problemy z zasięgiem sygnałów poszczególnych
modułów. Na planie miejsce umieszczenia centrali alarmowej zostało oznaczone dużym,
czarnym prostokÄ…tem.
Następnie musimy rozlokować czujki. Jako pierwszymi zajmijmy się czujkami
otwarcia. Czujki te umieszczamy przy każdym oknie oraz przy drzwiach prowadzących
na zewnątrz. Będą to przede wszystkim drzwi frontowe (hol), tylne drzwi wyjściowe
(pomieszczenie gospodarcze), drzwi garażowe (garaż) oraz drzwi balkonowe (salon). Ważne
jest aby zwrócić uwagę, że drzwi balkonowe są podwójne, tak więc wymagają dwóch
oddzielnych czujników. Dodatkowo czujnik otwarcia umieścimy na drzwiach prowadzących
do pomieszczenia, w którym znajduje się centrala alarmowa. Dostęp do centrali umożliwiłby
intruzowi wyłączenie całego systemu, tak więc to pomieszczenie powinniśmy otoczyć
szczególną ochroną. Potrzebujemy więc sześciu kontaktronów do zamocowania na drzwiach
oraz siedem do zamocowania na oknach. W sumie trzynaście czujników otwarcia. Na planie
zostały one oznaczone zielonymi prostokątami.
Kolejnymi czujnikami są czujniki rozbicia szyb. Te montujemy po jednym przy każdym
oknie oraz jeden przy przeszklonych drzwiach balkonowych. Warto tutaj zwrócić uwagę,
że pomimo zasięgu jakim charakteryzują się tego typu czujniki warto montować je w miarę
blisko szyb, ponieważ np. grube zasłony lub sztywne rolety mogą wygłuszyć dz
więk na tyle,
że czujnik nie zareaguje. W sumie zastosujemy osiem czujników. Na planie zostały
oznaczone niebieskimi prostokÄ…tami.
Największym wyzwaniem przy planowaniu instalacji alarmowej jest odpowiednie
umieszczenie czujników ruchu. Ważnym jest aby zabezpieczyć wszystkie drogi pomiędzy
pomieszczeniami, a więc hole, korytarze itp. oraz drogi biegnące od drzwi wejściowych
i okien. Najważniejsze jest dobre zabezpieczenie drzwi wejściowych i holu. W tym celu
został zastosowany czujnik ruchu działający w oparciu o promieniowanie mikrofalowe.
Jak pamiętamy czujnik ten najlepiej odczytuje ruch w kierunku od i do niego. Umieszczamy
go więc naprzeciwko drzwi wejściowych. Dodatkowo dzięki zdolności fal o bardzo dużych
częstotliwościach do przenikania obiektów o niewielkiej grubości bardzo łatwo go
zamaskować, a duży zasięg  widzenia gwarantuje nam objęcie działaniem całego holu.
Czujnik ten oznaczony został na planie kolorem czerwonym, a przerywana czerwona linia
obrazuje jego  pole widzenia .
8
Kolejną drogą często wybieraną przez złodziei są drzwi balkonowe. Pomimo zabezpieczenia
ich zarówno czujnikiem otwarcia jak i wybicia szyby warto zabezpieczyć salon czujnikiem
ruchu. Tutaj użyjemy już czujnika typu PIR, który umieścimy w prawym górnym rogu
pomieszczenia. Ułożenie czujnika w tym miejscu gwarantuje nam jego niezauważenie przez
intruza wchodzącego przez drzwi balkonowe jak i przez okno oraz objęcie polem widzenia
czujnika całego pomieszczenia.
Czujniki typu PIR zostały na planie oznaczone kolorem żółtym, a żółtą przerywaną linią
oznaczona jest linia najefektywniejszego pomiaru. Ważne jest, aby pamiętać, że czujniki PIR
najlepiej wykrywają ruch w poprzek czujki, tak więc przekroczenie żółtej linii na pewno
spowoduje włączenie alarmu.
Następny czujnik umieścimy w jadalni. Będzie on pełnił kilka funkcji. Przede wszystkim
ustrzeże nas przed intruzem idącym od okna w jadalni do salonu. Dzięki zastosowaniu
sensora o zwiększonym zasięgu zabezpieczy też dodatkowo hol oraz sensor przed
uszkodzeniem przez włamywacza (kolor różowy na planie).
Kolejny czujnik ruchu umieszczamy na ścianie bocznej korytarza łączącego hol z pokojami
i łazienką. Uniemożliwi to intruzowi przejście zarówno z pokoi do reszty domu jak i wejście
z holu do pokoi.
Jedną z najczęściej wybieranych dróg do włamania jest dostanie się do domu przez garaż.
Przed takim scenariuszem uchroni nas czujnik ruchu umieszczony w garażu. Położony koło
okna czujnik zabezpieczy nasze mienie przed intruzem wchodzącym zarówno przez bramę
garażu, jak i przez okno. Ułożenie czujnika koło okna gwarantuje, że złodziej po dostaniu się
do środka nie zauważy go i śmiało ruszy w stronę drzwi prowadzących do domu, czym
uruchomi alarm. Warto zauważyć, że miejsce parkowania samochodu powinno być tak
dobrane, aby nie ograniczać zasięgu czujnika.
Ostatni czujnik PIR umieścimy w pomieszczeniu gospodarczym. Zabezpieczy on nas przed
włamaniem zarówno przez tylne drzwi wyjściowe jak i przez okno uniemożliwiając
włamywaczowi przejście z pomieszczenia gospodarczego do garażu.
W sumie montujemy więc siedem czujników ruchu (1 MW + 6 PIR) oznaczonych na planie
jako żółte i czerwone koła.
Następnymi elementami do umieszczenia są sygnalizatory wewnętrzne. Z racji,
że najczęściej włamywacze dostają się do domów ofiar przez drzwi balkonowe i bramę
garażową sygnalizatory umieścimy w salonie i garażu. W razie wykrycia intruza
sygnalizatory włączą sygnał dz
więkowy o dużej częstotliwości i dużym natężeniu co
skutecznie przepłoszy intruza. Sygnalizatory są na planie zaznaczone jako różowe prostokąty.
Przestępcy w swoich działaniach potrafią być bardzo dobrze zorganizowani
i dysponować różnym sprzętem. Zdarzają się przypadki, że w celu włamania rozbijają ściany
lub wycinają w nich otwory. Aby zabezpieczyć się przed utorowaniem sobie w ten sposób
drogi do centrali alarmowej użyjemy czujników drgań. Zamontujemy je na ścianie pomiędzy
pomieszczeniem gospodarczym a łazienką oraz na ścianie pomiędzy garażem
i pomieszczeniem gdzie zamontujemy centralę. W sumie dwa czujniki drgań. Na planie
oznaczone zostały jako fioletowe prostokąty.
Ostatnim elementem instalacji alarmowej jest manipulator, który ze względów
użytkowych umieszczony zostanie przy drzwiach wejściowych do budynku. Umożliwi on
nam aktywacjÄ™ i dezaktywacjÄ™ alarmu, programowanie oraz kontrolÄ™ centrali alarmowej.
Na planie oznaczony został w formie brązowego prostokąta.
Elementem uzupełniającym instalację może być przycisk napadowy wykonany
w formie bezprzewodowego pilota lub opaski na rękę. Jako dodatek do instalacji przeciw
włamaniowej możemy zastosować również instalację przeciwpożarową (montaż czujników
dymu w kuchni oraz w salonie) oraz instalacji chroniącej przed zalaniem (montaż czujników
wody w łazienkach oraz pomieszczeniu gospodarczym). Elementy dodatkowe zostały
na planie oznaczone jako małe, czarne koła.
9
Rysunek 3.: plan instalacji alarmowej w przykładowym domu
Legenda:
- centrala alarmowa
- czujka otwarcia
- czujka rozbicia szyby
- czujka ruchu MW
- czujka ruchu PIR
- sygnalizator
- czujka drgań
- manipulator
- wyposażenie dodatkowe
10
Kolejnym krokiem w planowaniu instalacji alarmowej jest dobór rzeczywistego sprzętu.
Jako pierwszą musimy wybrać centralę alarmową. Założyliśmy, że korzystać będziemy ze
sprzętu bezprzewodowego. W sumie wykorzystać chcemy 35 czujek alarmowych, jeden
manipulator i dwa sygnalizatory wewnętrzne. Centrala nasza musi więc być bezprzewodowa,
obsługiwać 35 wejść, jedno wejście/wyjście dla manipulatora oraz wyjścia dla
sygnalizatorów. Taką ilość wyjść zagwarantuje nam duet centralki alarmowej firmy ELMES
CB32 BLUE w połączeniu z odbiornikiem czterokanałowym CH4H, również marki ELMES.
Da nam to w sumie obsługę 72 wyjść (40 poprzez odbiornik CH4H + 32 z centrali), dzięki
czemu w przyszłości łatwo będzie rozbudować instalację o dodatkowe czujniki. Wystarczy
dokupić i zamontować odpowiedni czujnik, wymiana centrali czy odbiornika nie będzie
potrzebna.
Centrala alarmowa CB32 BLUE współpracuje z bezprzewodowymi detektorami PTX50,
APMD-150 (detektory ruchu), CTX3H i CTX4H (detektory otwarcia i zamknięcia), GBX1
(detektor rozbicia szyby) oraz VIB-2000 (czujnik wstrząsów). Umożliwia aktywację
i dezaktywację alarmu za pomocą pilotów produkowanych przez ELMES ELEKTRONIK.
Jako system powiadamiania centrala umożliwia nam wykorzystanie dedykowanego modułu
GSM  ELMES WSM, lub dowolnego telefonu komórkowego akceptującego komendy AT.
Urządzenie zabezpieczone jest przed sabotażem i umożliwia ochronę innych modułów
instalacji przed ingerencją z zewnątrz. Wygodną obsługę i programowanie zapewni nam
ekran LCD oraz podświetlana klawiatura numeryczna. Wbudowany zegar czasu
rzeczywistego (RTC) zapewni nam zapamiętywanie ostatnich 256 zarejestrowanych zdarzeń.
Centrala ma możliwość zaprogramowania do 16 użytkowników, w czym 4 z pełnymi
prawami administratora. Warty odnotowania jest fakt zastosowania jako zasilania awaryjnego
akumulatorków o pojemności 1800mAh (dołączone do zestawu), co umożliwia centrali pracę
do 72 godzin bez zasilania zewnętrznego. Zasilanie w normalnym trybie pracy odbywa się
poprzez 12V zasilacz dołączony do zestawu, pobór prądu w tym trybie wynosi maksymalnie
150mA. Warto zwrócić uwagę na fakt, że przy wykorzystywaniu wyjść centralki do zasilania
innych urządzeń zasilacz musi być odpowiednio wydajniejszy prądowo. Zasilacz dołączony
do zestawu posiada wydolność prądową rzędu 3,5A co w pełni powinno zaspokoić nasze
potrzeby.
Po wybraniu centrali alarmowej możemy rozpocząć dobór czujników. Najważniejsza przy
doborze czujników jest lista czujników współpracujących z daną centralą. Producent
wybranej wcześniej centrali gwarantuje poprawną współpracę CB32 BLUE z czujnikami
PTX50, APMD-150, CTX3H, CTX4H, GBX1, VIB-2000. KierujÄ…c siÄ™ zgodnie z zaleceniami
producenta jako czujniki ruchu wykorzystamy czujki PTX50 i APMD-150.
Czujki typu PTX50 są czujkami typu PIR, więc wykorzystamy ich sześć sztuk. Zasięg
detekcji wynoszący do 15 metrów powinien w pełni zaspokoić nasze potrzeby (warto zwrócić
na to uwagę szczególnie podczas montowania czujki w salonie oraz w jadalni, gdzie zasięg
musi być największy). Bardzo dobrej jakości szerokokątna soczewka o kącie detekcji
wynoszącym 90 stopni zapewni nam wysoką czułość pomiarów, a system kompensacji
temperatury wyeliminuje ryzyko wystąpienia fałszywego alarmu. Czujki te montujemy
według planu w salonie, jadalni, garażu, pomieszczeniu gospodarczym, korytarzu przy
Å‚azience oraz w pomieszczeniu gdzie umieszczamy centralkÄ™.
W holu postanowiliśmy użyć czujki mikrofalowej, aby zwiększyć dokładność pomiarów.
Najlepszym wyjściem przy zastosowaniu centrali CB32 BLUE będzie użycie czujki typu
APMD-150 będącej czujką dualną, czyli łączącą w sobie zarówno czujkę PIR jak i MW.
Czujka ta zapewni nam wysoką jakość pomiarów oraz duży zasięg. Ważne jest aby przy tym
umiejscowieniu czujki ustawić czujnik MW w tryb niezależny, a czujnik PIR w tryb zależny.
Umożliwi to bardzo dokładny pomiar w kierunku od i do czujki. Czujkę taką zakładamy
jedną, w holu naprzeciwko drzwi wejściowych.
11
Jako czujek otwarcia drzwi i okien użyjemy czujek typu CTX4H. Stanowią one urządzenia
o wysokiej jakości działania jak i wykonania. Zbudowane są na podstawie kontaktronu, więc
do okna czy drzwi będziemy musieli umocować dwa elementy  jeden z kontaktronem,
nadajnikiem i z
ródłem zasilania oraz drugi z magnesem stałym. Najważniejszymi zaletami
tego urządzenia są: długi czas pracy na baterii (3 lata z jednej 9V baterii alkalicznej) oraz
duży zasięg (50  100m), dzięki któremu nie musimy się martwić o czujki najdalej położone
od centrali. Czujniki te według planu zakładamy na każde okno i każde drzwi prowadzące
na zewnątrz. W sumie więc potrzebujemy 13 czujek CTX4H.
Według planu każde okno oraz drzwi balkonowe postanowiliśmy zabezpieczyć czujnikami
zbicia szyby. Do tego celu wykorzystamy czujniki typu GBX1, które charakteryzują się
niezwykłą wręcz dokładnością analizy częstotliwości odbieranego dz
więku, co skutkuje
bardzo dużą skutecznością działania oraz minimalizuje ryzyko wystąpienia fałszywego
alarmu.
Ostatnimi czujnikami z zestawu podstawowego jakie nam pozostały są dwie czujki drgań,
które według planu mamy umieścić na ścianach między pomieszczeniem gospodarczym
a łazienką oraz między garażem a pomieszczeniem z centralą alarmową. Do tego celu posłużą
nam czujki typu VIB-2000. Wysoką czułość tego urządzenia możemy wykorzystać montując
go w narożnikach ścian, dzięki czemu uzyskamy ochronę dwóch ścian, np. czujnik, który
chcemy umieścić w pomieszczeniu z centralą alarmową montujemy w prawym dolnym roku
pomieszczenia, dzięki czemu uzyskujemy ochronę zarówno ściany pomiędzy garażem
i pomieszczeniem z centralą, jak i pomiędzy tym pomieszczeniem a holem. Czujników takich
potrzebujemy dwie sztuki.
Jako sygnalizatorów wewnętrznych w naszej instalacji użyjemy bezprzewodowych
sygnalizatorów firmy ELMES o oznaczeniu WSS. Posiadają one bardzo głośny przetwornik
piezoelektryczny (120 dB) oraz 5W żarówkę, które na pewno wystraszą każdego intruza.
Zasilanie w naszym przypadku będzie odbywało się z zewnętrznych zasilaczy
16VDC/100mA dołączonych do kompletu. Oczywiście sygnalizatory te wyposażone są we
własne zasilanie awaryjne z akumulatorów oraz wysokiej klasy zabezpieczenia
antysabotażowe uniemożliwiające np. otwarcie obudowy sygnalizatora bez uruchomienia
alarmu.
Do obsługi systemu alarmowego potrzebujemy jeszcze manipulatora umieszczonego przy
wyjściu z budynku. W tym celu możemy użyć bezprzewodowej klawiatury DWB100HS
umożliwiającej wygodne programowanie, aktywację i dezaktywację alarmu oraz obsługę
zdalną za pomocą pilotów DWB100HP.
Dodatkowe wejścia centrali alarmowej możemy wykorzystać rozbudowując instalację
o dodatkowe elementy typu czujniki dymu czy zalania. W planie jako dodatkowe elementy
zaznaczono dwa czujniki dymu oraz trzy czujniki zalania. Czujniki dymu zakładamy
w kuchni oraz w salonie. Nasze wymagania w pełni spełnią czujniki typu ELMES GNS. Jest
to wysokiej klasy czujnik o bardzo dużej dokładności wykrywania dymu (0,65  1,2 %
zadymienia powietrza), który oprócz możliwości przekazywania informacji o wykryciu stanu
zagrożenia do centrali alarmowej posiada generator sygnału akustycznego, który w porę
ostrzeże nas przed niebezpieczeństwem.
Jako czujników zalania możemy użyć uniwersalnych nadajników firmy ELMES typu MTX.
Działanie opiera się na odpowiednim umieszczeniu czujnika, tak aby wzrastający poziom
wody dokonał zwarcia na odpowiednich przewodach nadajnika. Ważną cechą tego urządzenia
jest przedłużanie nadawania sygnału alarmowego w razie krótkiego pobudzenia.
Ostatnim etapem projektowania instalacji alarmowej jest przygotowanie kosztorysu.
12
ilość cena
lp urzÄ…dzenie suma
sztuk sztuki
1. centrala alarmowa ELMES CB32 BLUE 1 267,00 zł 267,00 zł
2. odbiornik czterokanałowy ELMES CH4H 1 86,00 zł 86,00 zł
3. bezprzewodowy czujnik ruchu PIR PTX50 6 125,00 zł 750,00 zł
4. bezprzewodowa dualna czujka ruchu APMD-150 1 292,00 zł 292,00 zł
5. bezprzewodowy czujnik otwarcia CTX4H 13 81,00 zł 1 053,00 zł
6. bezprzewodowy czujnik rozbicia szyby GBX1 8 189,00 zł 1 512,00 zł
7. bezprzewodowy czujnik wstrząsów VIB-2000 2 109,00 zł 218,00 zł
8. sygnalizator bezprzewodowy ELMES WSS 2 269,00 zł 538,00 zł
9. interfejs DWB-100HS 1 132,00 zł 132,00 zł
10. bezprzewodowy czujnik dymu ELMES GNS 2 85,00 zł 170,00 zł
11. uniwersalny nadajnik dwukanałowy ELMES MTX 3 32,00 zł 96,00 zł
RAZEM: 5 114,00 zł
Tabela 1.: kosztorys instalacji alarmowej w przykładowym domu
Rysunek 4.:
Rysunek 5.: Rysunek 6.: Rysunek 7.:
CB32 BLUE
CH4H CTX4H PTX50
Rysunek 8.: Rysunek 9.:
GBX1 MTX
zdjęcia pochodzą ze strony www.e-alarmy.pl
13
Instalacja monitoringu
Coraz częściej w budynkach użyteczności publicznej oraz w budynkach przemysłowych
pojawiają się instalacje monitoringowe. Służą one ochronie mienia oraz spełniają zasadniczą
rolę w utrzymaniu porządku. Ciągle słyszy się, że dzięki nagraniom z kamery przemysłowej
udało się złapać jakiegoś groz
nego przestępcę albo udaremnić napad. Dzięki postępowi
technologii oraz malejącym kosztom wykonania instalacji możemy korzystać z zalet
monitoringu także we własnym domu. Do standardowych funkcji instalacji nadzorującej
zaliczamy:
·ð możliwość ciÄ…gÅ‚ego nadzoru obserwowanego terenu;
·ð nagrywanie i archiwizacja obrazu z kamer;
·ð możliwość odtworzenia zarchiwizowanego obrazu.
Funkcje te sÄ… podstawowymi funkcjami nowoczesnych instalacji monitorujÄ…cych.
Rozwój technologii oraz zastosowanie mikroprocesorów do produkcji rejestratorów
(powstanie tzw. rejestratorów cyfrowych) umożliwiły rozbudowę instalacji o dodatkowe
funkcje. Coraz częściej spotykamy się z instalacjami zapewniającymi nam:
·ð detekcjÄ™ ruchu na obserwowanym terenie;
·ð sterowanie kamerami obrotowymi;
·ð zmianÄ™ rozdzielczoÅ›ci obrazu;
·ð ustawianie zbliżeÅ„;
·ð sterowanie zdalne poprzez sieć komputerowÄ…;
·ð zdalny podglÄ…d obrazu poprzez sieć komputerowÄ…;
·ð archiwizacjÄ™ na zewnÄ™trznych noÅ›nikach (przede wszystkim przesyÅ‚ nagranego obrazu
na komputer poprzez sieć ethernet oraz zapis na nośnikach wykorzystujących
do komunikacji standard USB).
Krytyczną do działania instalacji monitoringowej częścią są kamery. Kamera jest
urządzeniem realizującym funkcję przetwarzania obrazu świetlnego na sygnały elektryczne.
Postępująca miniaturyzacja oraz coraz lepsze rozwiązania technologiczne pozwalają
na tworzenie coraz mniejszych i coraz lepszych urządzeń tego typu.
Kamery stosowane do typowych instalacji monitoringowych dzielimy na kamery wewnętrzne
i zewnętrzne. Kamery wewnętrzne przystosowane są do pracy wewnątrz budynków. Dzięki
mniejszym amplitudom temperatur wewnątrz budynków większy nacisk można położyć na
parametry wizyjne kamery; podczas produkcji wytrzymałość temperaturowa jest mniej
ważna. Kamery takie również nie posiadają zabezpieczeń przeciwko złym warunkom
atmosferycznym (deszcz, śnieg). Kamery zewnętrzne natomiast, z racji, że są przeznaczone
do pracy nieraz w skrajnych warunkach, sÄ… odpowiednio zabezpieczone. W tego typu
kamerach standardem jest stosowanie obudów wodoodpornych. Często bywają także
wyposażone w grzałki z termostatem dla zapewnienia odpowiedniej temperatury pracy.
Ze względu na obraz uzyskiwany dzięki kamerze, możemy je podzielić na kamery
czarno-białe oraz kolorowe. Kamery czarno-białe jednak są już powoli wypierane przez
taniejące kamery kolorowe. Jako wyznacznika jakości kamery można też użyć rozdzielczości
oraz ilości klatek na sekundę uzyskiwanego obrazu. Ważnym parametrem jest również rodzaj
zastosowanego obiektywu.
Kolejny podział kamer dotyczy warunków oświetlenia. Wyróżnia się kamery przeznaczone
do pracy w dzień, w nocy lub kamery typu dzień/noc. Kamery przeznaczone do pracy w nocy
są monochromatyczne oraz używają diod IR jako oświetlenia. Kamery typu dzień/noc są
połączeniem tradycyjnej kamery przeznaczonej do pracy przy świetle słonecznym
z kamerami do pracy w nocy. Umożliwiają one rejestrację (najczęściej kolorowego) obrazu
w dzień przy świetle słonecznym, a w razie spadku współczynnika oświetlenia do określonej
14
wartości (noc) uruchamiają oświetlenie oparte na diodach IR oraz przechodzą w tryb
monochromatyczny, dzięki czemu umożliwiają uzyskanie obrazu w nocy.
W instalacjach monitoringowych bardzo ważna jest kwestia zasilania. W przypadku
kamer wewnętrznych problem ten jest o wiele łatwiej rozwiązać niż w przypadku kamer
zewnętrznych. Wyposażenie kamer zewnętrznych w grzałki oraz wentylatory wiąże się
z większym poborem mocy, co za tym idzie wymagają one odpowiedniego zasilacza. Równie
ważna jest kwestia spadków napięcia na długich przewodach. W takich sytuacjach jesteśmy
zmuszeni do zastosowania wysokoprądowych zasilaczy, przewodów o dużym przekroju,
a w skrajnych przypadkach zastosować instalację o wyższym napięciu niż zasilanie kamer
i dodatkowo użyć stabilizatorów napięcia albo dla każdej kamery zamontować oddzielny
zasilacz. Najczęściej jednak stosuje się metodę opartą na stabilizatorach, gdyż dzięki niej
instalacja pracuje na napięciach bezpiecznych dla człowieka (poniżej 60VDC lub 48VAC)
oraz jest zasilana z jednego z
ródła, dzięki czemu w łatwy sposób możemy zastosować system
ochrony przed zanikiem napięcia (UPS).
Podczas zakładania monitoringu należy również pamiętać o kwestiach prawnych.
Wymogiem jest umieszczenie przed wejściem na teren monitorowany informacji, w postaci
znaku lub naklejki  obiekt monitorowany .
15
Monitoring w przykładowym domu
Pierwszą kwestią jaką trzeba rozstrzygnąć przygotowując plan instalacji monitoringu
jest określenie liczby kamer do zamontowania. Oprócz ilości miejsc, które chcemy
nadzorować ważnym ograniczeniem jest ilość wejść w rejestratorze. Najczęściej spotykane są
rejestratory z czterema, ośmioma i dwunastoma wejściami. Ważne jest, aby zwrócić uwagę na
różnicę w cenie poszczególnych konfiguracji.
Do małej instalacji monitoringowej w domku jednorodzinnym wystarczające jest
zastosowanie rejestratora obsługującego cztery kamery. W naszym przykładzie zastosujemy
więc konfigurację z czterema kamerami.
Obserwacji ma podlegać teren znajdujący się dookoła domu, więc potrzebujemy kamer
zewnętrznych. Użyjemy kamer typu noc/dzień, ponieważ monitoring ma pracować przez 24
godziny na dobÄ™.
Pierwszą kamerę umieścimy we wnęce pomiędzy garażem a frontowymi drzwiami
wejściowymi. Umożliwi nam to obserwację terenu przed domem oraz chodnika skierowanego
do drzwi wejściowych. Dzięki temu będziemy mogli kontrolować zachowanie ludzi stojących
bezpośrednio przed domem.
Drugą kamerę umieścimy bezpośrednio nad bramą garażu. Skierujemy ją wprost na bramę
wjazdową, co umożliwi nam rejestrację pojazdów wjeżdżających na teren posesji oraz
wyjeżdżających z niej.
Trzecią kamerę umieścimy nad tylnymi drzwiami wyjściowymi, pod kątem 45 stopni od
ściany pokoju 3. Uzyskamy dzięki temu dość szerokie pole widzenia umożliwiające nam
kontrolę terenu leżącego za domem oraz zabezpieczy nas przed intruzami idącymi w stronę
tylnych drzwi. Okno pokoju 3 również będzie zabezpieczone przed ewentualnym atakiem.
Ostatnią kamerę zamontujemy tak, aby mieć podgląd na teren przed drzwiami balkonowymi.
Zabezpieczy nas to przed włamaniem przez drzwi balkonowe.
Kolejnym problemem do rozwiÄ…zania jest odpowiednie umieszczenie rejestratora oraz
zasilacza. Ważne jest tutaj wzięcie pod uwagę zarówno kwestii bezpieczeństwa, jak i kwestii
ekonomicznych. Ze względów bezpieczeństwa (tak samo jak przy wybieraniu lokalizacji
centrali alarmowej), pomieszczenie przeznaczone na rejestrator i zasilacz powinno być
pozbawione okien oraz nie posiadać ścian zewnętrznych. Ekonomicznie warto jest wybrać
miejsce dosyć blisko ułożone względem kamer  zmniejszy to koszty zakupu i montażu
przewodów oraz ograniczy ryzyko wystąpienia spadków napięć. Miejsce umieszczenia
zasilacza i rejestratora zostało na planie oznaczone czarnymi prostokątami.
Ostatnią kwestią do zaplanowania zostało rozmieszczenie przewodów. Tutaj trzeba się
kierować zasadą głoszącą, że im przewód krótszy tym lepiej. Powinniśmy też znać
maksymalne prądy pobierane przez urządzenia, aby określić jakiej grubości przewód będzie
dla nas najodpowiedniejszy. Warto też unikać montowania przewodów w miejscach łatwo
dostępnych, aby zabezpieczyć się przed ewentualnym sabotażem. Przed ostatecznym
zaakceptowaniem planu warto sprawdzić czy przewody nie są zbyt długie  jeżeli istnieje
ryzyko spadków napięcia powinniśmy jeszcze raz zastanowić się nad ułożeniem przewodów
lub zastosowaniem przewodów zasilających o większym polu przekroju poprzecznego  być
może istnieje inne rozwiązanie tego problemu gwarantujące wyeliminowanie niekorzystnego
zjawiska. Jeśli jednak odległość jest tak duża, że nie da się ominąć spadków napięcia trzeba
zastanowić się nad innym rozwiązaniem tego problemu. Jeśli problem występuje tylko przy
jednej kamerze, rozwiązaniem może być zastosowanie oddzielnego zasilacza dla niej,
zamontowanego w niedalekiej od niej odległości, najlepiej ukrytego w puszcze montażowej.
Jeśli jednak problem wystąpi przy większej ilości kamer, pozostaje nam rozważenie instalacji
zasilającej o wyższym napięciu niż napięcie zasilania kamer, a każdą kamerę podłączyć
poprzez stabilizator napięcia.
16
Rysunek 10.: plan instalacji monitoringowej w przykładowym domu
Legenda:
- kamera
- rejestrator
- przewód
17
Kiedy mamy już przygotowany wstępny plan instalacji, możemy przejść do doboru
sprzętu. Pierwszym urządzeniem, które musimy wybrać jest rejestrator. Nasz rejestrator
powinien obsługiwać cztery kamery oraz posiadać:
·ð duży dysk twardy (na zapis przynajmniej dwóch tygodni nagrania z czterech kamer);
·ð możliwość wykrywania ruchu;
·ð możliwość współpracy z komputerem typu PC;
·ð możliwość zdalnego zarzÄ…dzania oraz zdalnego podglÄ…du obrazu;
·ð możliwość bezpoÅ›redniego podÅ‚Ä…czenia monitora LCD.
Nasze założenia w pełni spełnia rejestrator DVR0404LE-A firmy BCS. Posiada on
cztery wejścia na kamerę (BNC), więc idealnie pasuje pod nasze założenia. Dzięki wyjściu
VGA bez problemu podłączymy zwykły monitor LCD lub CRT. Oferuje nam nagrywanie
obrazu na trzech kanałach w rozdzielczości CIF (352x288) z prędkością 25 klatek na sekundę
oraz w rozdzielczości PAL D1 (704x576) na jednym kanale również z prędkością 25 klatek
na sekundę, dzięki czemu możemy zadecydować, z której kamery obraz chcemy mieć
w najlepszej jakości. Zastosowanie algorytmu kompresji H.264 pozwoli nam na zmieszczenie
wielu godzin nagrania nawet na dyskach twardych o niewielkich pojemnościach (przy
ustawieniu najwyższej jakości godzina materiału z jednego kanału zajmie ok. 500MB).
System wykrywania ruchu w połączeniu z wyjściem alarmowym pozwoli nam
na rozszerzenie instalacji alarmowej o wykrywanie ruchu na zewnÄ…trz budynku. WygodÄ™
użytkowania zapewni nam ekranowe menu oraz możliwość obsługi zarówno za pomocą pilota
zdalnego sterowania (IR) jak i myszy komputerowej korzystajÄ…cej z interfejsu USB.
Możliwość połączenia rejestratora z siecią ethernet za pomocą przewodu RJ-45 zapewni nam
zdalne sterowanie oraz podgląd obrazu z kamer. Dodatkowo umożliwi nam archiwizację
danych za pomocą protokołu wymiany plików FTP. Stabilny i niezawodny system Linux
zagwarantuje nam poprawną pracę bez konieczności ingerencji użytkownika. Dodatkowo
obsługa protokołu SMTP pozwoli urządzeniu na powiadomienie nas o sytuacjach
alarmowych przez e-mail. Możliwość podłączania zewnętrznych urządzeń interfejsu USB
da nam możliwość łatwej archiwizacji danych na dowolny nośnik korzystający z tego
standardu. Dodatkowo rejestrator wyposażymy w twardy dysk o pojemności 500 GB, dzięki
czemu będziemy w stanie zarchiwizować ok. 1000 godzin nagrania w najlepszej jakości.
Po wyborze rejestratora przychodzi czas na dobór kamer. Wszystkie zaplanowane
w przykładzie kamery mają pracować na zewnątrz. W naszej strefie klimatycznej wahania
temperatur bywają duże, więc musimy zwrócić uwagę na temperatury pracy kamer. Dobrym
rozwiązaniem jest wybór kamery zewnętrznej w dodatkowej obudowie wyposażonej zarówno
w grzałkę jak i wentylator. Zapewni nam to poprawną pracę kamery zarówno w mroz
ne
zimowe wieczory, jak i w gorące letnie popołudnia. Monitoring ma działać przez całą dobę,
potrzebujemy więc kamer typu dzień/noc z dobrym oświetleniem IR. Kamera powinna też
móc pracować w maksymalnej rozdzielczości rejestratora tj. PAL D1 (704x576). Powyższe
założenia spełnia kamera 15-CO25VAI. Jako dodatkowe zalety tej kamery możemy podać kąt
oświetlenia diodami IR równy 60 stopni (taki obszar widzenia został zaznaczony na planie)
oraz duży zasięg w nocy równy 40m. Jako wadę możemy wymienić duży pobór prądu (nawet
do 1,5A) wynikający z zastosowania dodatkowej kontroli temperatury pracy (grzałka
i wentylator), przez co kamera będzie wymagała wydajnego zasilacza.
Kwestia zasilania w naszym przykładzie jest prosta do rozwiązania. Zastosujemy tutaj
standardowe rozwiązanie  zasilanie będzie rozprowadzane do kamer z pomieszczenia, gdzie
znajduje się rejestrator już w postaci odpowiadającej parametrom zasilania kamer. Nasze
kamery potrzebują napięcia rzędu 12 V oraz łącznej wydajności prądowej wynoszącej 6A.
Aby zrealizować te wymagania potrzebujemy wydajnego, wysokoprądowego zasilacza.
Zastosujemy zasilacz ZSI 6A. Dla ułatwienia połączeń wykorzystamy łączówkę zasilania.
Musi ona obsługiwać prądy rzędu 6A. Zastosujemy łączówkę zasilania LZ-6. Dodatkową jej
18
zaletą jest możliwość zabezpieczenia każdego wyjścia bezpiecznikami. Zastosujemy
bezpieczniki o wartości 1,5A.
Dodatkowo będą potrzebne nam drobne elementy montażowe: końcówki DC (4 szt., po
jednej do każdej z kamer) oraz wtyki BNC-F (8 szt., po dwie do kamery).
Kamera, którą chcemy umieścić na ścianie pokoju 1 jest dość oddalona od z
ródła
zasilania. Aby uniknąć ryzyka spadków napięcia zastosujemy przewód zasilający o większym
polu powierzchni przekroju poprzecznego niż w tradycyjnym przewodzie. W związku z tym
wykorzystamy przewód R59+2x1mm2.
Ostatnią czynnością związaną z planowaniem instalacji jest określenie kosztorysu.
ilość cena
lp urzÄ…dzenie suma
sztuk sztuki
1. BCS-DVR0404LE-A czterokanałowy rejestrator cyfrowy H.264 1 845,00 zł 845,00 zł
2. dysk twardy 500GB SATA 1 235,00 zł 235,00 zł
3. kamera kolor 15-CO25VAI 4 610,00 zł 2 440,00 zł
4. ZSI 6A zasilacz wyskoprądowy 1 99,00 zł 99,00 zł
5. LZ-6 łączówka zasilania 1 35,00 zł 35,00 zł
6. wtyk zasilania DC 2,1/5,5 na kabel 4 4,75 zł 19,00 zł
7. wtyki BNC-F + F (komplet) 8 2,00 zł 16,00 zł
8. R59+2x1mm2 100mb 1 199,00 zł 199,00 zł
RAZEM: 3 888,00 zł
Tabela 2.: kosztorys instalacji monitoringowej w przykładowym domu
Rysunek 12.: 12-CO25VAI
Rysunek 11.: BCS-DVR0404LE-A
Rysunek 13.: LZ-6
zdjęcia pochodzą ze strony www.e-alarmy.pl
19
Wentylacja z rekuperatorem
W branży budowlanej nasila się tendencja do budowania tzw. energooszczędnych
domów. Polega to na budowaniu budynków z nowoczesnych materiałów zapewniających
szczelność. Drastycznie ograniczono w ten sposób wypromieniowywanie energii cieplnej
z wnętrza, jednak stosowanie super szczelnych okien, uszczelnienie wszelkich otworów itp.
prawie całkowicie pozbawia nasz dom wentylacji. W nowoczesnym budynku wentylacja
naturalna nie istnieje, często więc instalowane są konstrukcje wentylacji grawitacyjnej
lub higrosterowalnej. Takie rozwiązania jednak kłócą się z ideą energooszczędnego domu.
Przez wentylację tego typu możemy utracić nawet 70% energii. Efektem ubocznym takich
instalacji jest też ich zależność od warunków atmosferycznych. Eliminację tych
niepożądanych efektów zapewnia nam instalacja wentylacji mechanicznej. Od standardowych
znanych nam instalacji naturalnych lub grawitacyjnych różni się przede wszystkim tym,
że obieg powietrza jest wywoływany sztucznie  za pomocą wentylatorów. Wykorzystanie
sztucznego nawiewu i wywiewu umożliwia nam sterowanie obiegiem powietrza w zależności
od panujących warunków atmosferycznych. Dodatkowo instalacje wentylacji mechanicznej
wyposaża się w rekuperatory  urządzenia mające za zadanie odzysk ciepła
z wydmuchiwanego na zewnątrz powietrza. Odzyskane ciepło służy do podgrzania powietrza
wciąganego do wnętrza budynku, dzięki czemu uzyskujemy powietrze wstępnie ogrzane.
Tym samym zaoszczędzamy energię potrzebną na jego ogrzanie. Nowoczesne konstrukcje
rekuperatorów osiągają sprawność nawet do 90%(!), umożliwiając minimalizację kosztów
potrzebnych na ogrzewanie budynku. A
ącząc to z rosnącymi cenami energii zwrot kosztów
instalacji z rekuperatorem często następuje w bardzo krótkim czasie  już nie po 30 latach jak
bywało dawniej, ale nawet w ciągu 7-10 lat. Dodatkową zaletą jest możliwość instalacji
filtrów pobieranego powietrza  dzięki temu nie musimy się obawiać o kurz, alergeny czy
pyłki traw i drzew.
Instalacja wentylacji mechanicznej z rekuperatorem składa się przede wszystkim
z centrali wentylacyjnej. Centrala wentylacyjna jest to urządzenie wyposażone
w odpowiednie wentylatory, rekuperator oraz szereg elementów kontrolujących pracę
systemu. Głównymi parametrami na jakie musimy zwrócić uwagę dobierając centralę
wentylacyjnÄ… sÄ…:
·ð sprawność  opisuje nam jak duży przepÅ‚yw powietrza jest w stanie wywoÅ‚ać centrala
ze zwróceniem uwagi na wydajność pracy rekuperatora (ilość odzyskanego
ciepła); na sprawność negatywny wpływ mają: zła izolacja termiczna,
mostki cieplne, zaburzenia przepływu i nieszczelności centrali;
·ð ilość pobieranej energii  do pracy wentylatorów potrzebna jest energia elektryczna;
w najtańszych centralach zdarza się, że wentylatory pobierają
tyle samo lub nawet więcej energii niż rekuperator jest
w stanie odzyskać, ważnym więc jest, aby zwrócić szczególną
uwagÄ™ na ten parametr;
·ð rodzaj zabezpieczeÅ„  mówi nam jakie zabezpieczenia zostaÅ‚y zainstalowane w centrali;
ważne jest, aby centrala posiadała zabezpieczenie przeciw
oszranianiu się elementów w trakcie pobierania bardzo zimnego
powietrza;
·ð rodzaj wymienników  najczęściej stosuje siÄ™ wymienniki krzyżowe  posiadajÄ… one
najlepszy stosunek ceny do sprawności; w dużych centralach
stosuje się też wymienniki obrotowe i przeciwprądowe; wadą
wymienników obrotowych jest mieszanie się powietrza
wydmuchiwanego z pobieranym, co skutkuje przenoszeniem
zapachów;
20
·ð wydajność  okreÅ›la przepÅ‚yw powietrza w odniesieniu do wystÄ™pujÄ…cych strat
ciśnienia;
·ð gÅ‚oÅ›ność pracy  okreÅ›la stopieÅ„ haÅ‚asu generowanego przez centralÄ™ w odlegÅ‚oÅ›ci
jednego metra od niej.
Wybierając centralę warto też zwrócić uwagę na wysokość kosztów materiałów
eksploatacyjnych (filtry) oraz dodatkowe funkcjonalności (np. czujnik zanieczyszczenia
filtrów, płynna regulacja pracy wentylatorów).
Rysunek 14.: schematyczny rysunek centrali wentylacyjnej z rekuperatorem
Aby centrala wentylacyjna mogła pobierać powietrze z zewnątrz potrzebna jest tzw.
czerpnia. Służy ona do pobierania powietrza do kanałów wentylacyjnych. Najczęściej
umieszcza się ją w ścianie domu, podbitce dachowej lub (w połączeniu z wymiennikiem
gruntowym) w ogrodzie. Gruntowy wymiennik ciepła jest urządzeniem zapewniającym nam
schładzanie latem i ogrzewanie zimą pobieranego powietrza poprzez grunt. Aby system był
kompletny potrzebujemy jeszcze wyrzutni. Wyrzutnia usuwa zużyte powietrze na zewnątrz
budynku. Najczęściej wykonuje ją się w postaci komina lub odpowiednio zabezpieczonego
otworu w ścianie szczytowej budynku.
Do transportu powietrza pomiędzy wyrzutnią, czerpnią, centralą i poszczególnymi
pomieszczeniami wykorzystuje się tzw. kanały wentylacyjne. Najczęściej są one wykonane
w postaci rur z przewodów elastycznych. Jednak takie wykonanie nie jest zbyt trwałe.
W instalacjach wentylacji mechanicznej zaleca siÄ™ stosowanie sztywnych metalowych
21
przewodów typu spiro. Bez względu na zastosowany rodzaj przewodów niezbędne jest
ułożenie wokół nich dodatkowej warstwy izolacji termicznej. Do tego celu najczęściej stosuje
się wełnę mineralną. W instalacjach o wyższej jakości można spotkać też inne materiały
termoizolacyjne o lepszych parametrach.
Przewody kanałów wentylacyjnych powinny zostać rozmieszczone w odpowiedni sposób.
Główną zasadą jaką trzeba się kierować jest to, że powietrze z rekuperatora doprowadzamy
do tzw. pomieszczeń czystych, czyli np. salon, sypialnia. Pobieramy natomiast powietrze
z tzw. pomieszczeń brudnych, czyli np. kuchni, łazienki. Przepływ powietrza między
pomieszczeniami czystymi a brudnymi odbywa się za pomocą odpowiedniej wielkości
szczelin pod drzwiami lub poprzez specjalne otwory w drzwiach i ścianach między
pomieszczeniami.
Podsumowując, założenie instalacji wentylacji mechanicznej z wykorzystaniem
rekuperatora niesie ze sobą szereg korzyści. Oto one:
·ð skuteczna praca wentylacji niezależnie od warunków panujÄ…cych na zewnÄ…trz budynku
czy ewentualnych nieszczelności;
·ð odzysk ciepÅ‚a nawet na poziomie 90% (przy zastosowaniu wysokiej klasy rekuperatora);
·ð możliwość zaoszczÄ™dzenia nawet 60% kosztów przeznaczanych na ogrzewanie budynku
w porównaniu do wentylacji grawitacyjnej.
22
Instalacja wentylacyjna z rekuperatorem w przykładowym
domu
Podczas planowania instalacji wentylacyjnej z rekuperatorem pierwszym problemem
jaki musimy rozstrzygnąć jest miejsce umieszczenia centrali wentylacyjnej. Najlepiej jest jeśli
umieścimy ją w centralnej części budynku  zapewnimy sobie tym samym małą długość
kanałów wentylacyjnych. Dodatkowo centrala musi mieć połączenie z wyrzutnią i czerpnią.
Te natomiast najłatwiej jest zainstalować na ścianie szczytowej budynku (oczywiście
pamiętać trzeba o odpowiednim ich ułożeniu względem siebie i otoczenia). Bardzo ważne jest
też zwrócenie uwagi na poziom hałasu generowany przez centralę. Z tego powodu
rekuperator powinien zostać umieszczony w pomieszczeniu, w którym rzadko przebywa ktoś
z domowników, ale umożliwiającym swobodny dostęp do urządzenia, celem np. wymiany
filtrów powietrza. Z powyższych powodów najczęściej umieszcza się centralę na poddaszu
lub w garażu. W naszym przykładzie do tego celu wykorzystamy garaż. Niewielka odległość
pomiędzy garażem, a pomieszczeniem, gdzie wcześniej zaplanowaliśmy centralę alarmową
i rejestrator monitoringu umożliwi rozbudowanie instalacji wentylacyjnej o np. zdalną
kontrolę lub samoczynne wyłączanie wentylacji w momencie opuszczenia budynku przez
wszystkich domowników. Miejsce ułożenia centrali wentylacyjnej zostało na planie
zaznaczone czarnym prostokÄ…tem.
Kolejnym problemem do rozstrzygnięcia jest rozlokowanie czerpni i wyrzutni.
W przypadku czerpni musimy znalez
ć miejsce, w którym będzie możliwy swobodny pobór
czystego powietrza. Niewskazane jest montowanie czerpni tak, aby skierowana była
na np. ruchliwą ulicę  istnieje wtedy możliwość dostania się do obiegu niezdrowych spalin
generowanych przez przejeżdżające samochody. Z powodu wyżej wymienionych zależności
czerpnię umieścimy na ścianie bocznej budynku, tak, aby powietrze pobierane przez nią było
czyste. Wyrzutnię natomiast trzeba umieścić odpowiednio daleko od czerpni, aby czerpnia nie
pobierała powietrza wyrzucanego przez wyrzutnię. Wyrzutnię umieścimy więc
na przeciwległej ścianie. Na planie czerpnia i przewód ją łączący zostały zaznaczone kolorem
zielonym, a wyrzutnia i jej przewód kolorem czerwonym.
Następnym krokiem jest zaplanowanie kanałów wentylacyjnych. Musimy rozłożyć dwa
kanały wentylacyjne  jeden pobierający powietrze z pomieszczeń, drugi nawiewający
do pomieszczeń.
Wywiew powietrza zużytego powinien obejmować: hol, obie łazienki, kuchnię,
pomieszczenie z centralÄ… alarmowÄ… i rejestratorem monitoringowym oraz pomieszczenie
gospodarcze. Umieszczenie wywiewu w pomieszczeniu z centralÄ… alarmowÄ… zagwarantuje
zapewnienie urządzeniom optymalnych warunków pracy. Wywiewem nie obejmujemy
garażu, ponieważ stwarzałoby to zagrożenie dostania się spalin do obiegu wentylacji. Jeżeli
w pomieszczeniu gospodarczym znajdzie się piec gazowy to je również wykluczamy z obiegu
wywiewu! Obieg wywiewu został zaznaczony na planie kolorem niebieskim. Linie oznaczają
kanały wentylacyjne wywiewu, a punkty otwory.
Nawiew świeżego powietrza powinien dostarczać powietrze do wszystkich trzech pokoi,
salonu i jadalni. Dzięki temu czyste i ciepłe powietrze będzie na bieżąco wdmuchiwane
do pomieszczeń, w których najczęściej przebywamy. Obieg wywiewu został na planie
oznaczony kolorem żółtym. Linie oznaczają kanały wentylacyjne nawiewu, a punkty otwory.
Cyrkulację powietrza pomiędzy obiegiem nawiewu a wywiewu zapewnią nam specjalne
otwory, które na planie zostały zaznaczone w postaci fioletowych prostokątów.
23
Rysunek 15.: plan instalacji wentylacyjnej w przykładowym domu
Legenda:
- centrala wentylacyjna
- czerpnia
- przewód czerpni
- wyrzutnia
- przewód wyrzutni
- wywiew
- przewód wywiewu
- nawiew
- przewód nawiewu
- otwory wentylacyjne
24
Kiedy kwestię planu doprowadzimy już do końca, możemy zabrać się za dobór
urządzeń. Najważniejsze jest aby odpowiednio dobrać centralę wentylacyjną. Pomocna jest
w tym znajomość norm dotyczących wentylacji. Kluczowa dla nas jest norma PN-83 B-03430
mówiąca o ilości powietrza jaką musimy wypompować z danych pomieszczeń, aby zapewnić
wentylacjÄ™ domu.
pomieszczenie ilość powietrza [m3/h]
kuchnia z kuchenkÄ… gazowÄ… i oknem 70
kuchnia z kuchenkÄ… elektrycznÄ… i oknem 30
kuchnia bez okna z kuchenkÄ… elektrycznÄ… 50
Å‚azienka 50
toaleta 50
pokój 30
pomieszczenie bez okna 15
Tabela 3.: tabela przedstawiająca wybrane wartości z normy PN-83 B-03430
W naszym budynku musimy obsłużyć następujące pomieszczenia: dwie łazienki,
pomieszczenie gospodarcze, hol, kuchnia bez okna (dla uproszczenia założymy, że będzie
tam użytkowana kuchenka elektryczna), pomieszczenie z centralą alarmową (bez okna), trzy
pokoje, salon i jadalnia. Zsumujmy więc:
50 m3/h + 50 m3/h + 30 m3/h + 30 m3/h + 30 m3/h + 50 m3/h + 15 m3/h + 30 m3/h + 30 m3/h +
m3/h + 40 m3/h + 40 m3/h = 395 m3/h
Z powyższych obliczeń wynika, że potrzebujemy centrali wentylacyjnej o wydajności rzędu
395 m3/h. Taką wydajność zagwarantuje nam centrala BRINK Renovent HR Large 400.
Posiada ona wydajność równą 400 m3/h, która w pełni zaspokoi potrzeby naszego
przykładowego domu. Odzysk ciepła ze sprawnością wynoszącą około 90% zagwarantuje
nam dużą energooszczędność instalacji. Dodatkowe zabezpieczenia przed niesprzyjającymi
warunkami atmosferycznymi zapewniÄ… nam idealnÄ… pracÄ™ urzÄ…dzenia nawet w temperaturach
poniżej zera stopni Celsjusza. Wyposażenie dodatkowe pozwoli nam na bieżącą kontrolę
stanu filtrów oraz dowolne programowanie pracy centrali.
Jako czerpni powietrza użyjemy czerpni VLA-200 przeznaczonej do montażu
na ścianie. Możliwość działania tej czerpni jako wyrzutni wykorzystamy montując drugą
sztukÄ™ jako wyrzutniÄ™ powietrza z naszego systemu. UrzÄ…dzenie to charakteryzuje siÄ™ bardzo
dobrą jakością wykonania. Materiałem, z którego jest wykonana jest stal kwasoodporna.
Dzięki wykorzystaniu tego materiału nie występuje problem korozji.
Przewody wentylacyjne zakończymy zaworami nawiewnymi oraz zaworami
wywiewnymi SR. Umożliwiają one łatwą dla użytkownika regulację przepływu powietrza,
a dzięki specjalnej konstrukcji i długiemu kołnierzowi montaż jest bardzo łatwy.
Dodatkowo wykonanie kanałów wentylacyjnych za pomocą sztywnych metalowych
przewodów typu spiro wraz z izolacją termiczną zapewni poprawne i bezawaryjne działanie
instalacji przez wiele lat.
OstatniÄ… fazÄ… przygotowania projektu instalacji wentylacyjnej jest ustalenie kosztorysu.
1. BRINK Renovent HR Large 400 1 7 564,00 zł 7 564,00 zł
2. czerpnia powietrza VLA-200, ścienna 2 146,40 zł 292,80 zł
3. zawór nawiewny SR d=125mm (7 szt.) 1 85,40 zł 85,40 zł
4. zawór wywiewny SR d=125mm (7 szt.) 1 85,40 zł 85,40 zł
RAZEM: 8 027,60 zł
Tabela 4.: kosztorys instalacji wentylacji z rekuperatorem w przykładowym domu
Kosztorys nie obejmuje kosztów instalacji kanałów wentylacyjnych.
25
Instalacja centralnego odkurzacza
Instalacja centralnego odkurzacza ma za zadanie zwiększyć komfort użytkowania domu.
Osiągane jest to dzięki wydzieleniu ciężkiej i hałaśliwej jednostki odkurzającej z zestawu
i umieszczenie jej w pomieszczeniach, w których domownicy przebywają najrzadziej
tj. pomieszczeniu gospodarczym lub garażu. Dzięki temu hałas oraz zanieczyszczenia
generowane przez odkurzacz nie przeszkadzają domownikom. Uzupełnieniem systemu jest
sieć gniazd ssawnych oraz automatycznych szufelek zamontowanych w różnych punktach
mieszkania, do których podpinamy giętki wąż. Umożliwia nam to łatwe sprzątanie nie
przeszkadzające innym domownikom w ich codziennych zajęciach.
Tego typu instalacja składa się z:
·ð jednostki centralnej  sÅ‚uży ona do wywoÅ‚ywania podciÅ›nienia zasysajÄ…cego;
najczęściej umieszcza się ją w pomieszczeniach
gospodarczych lub garażach; umożliwia ona
wydmuchiwanie zassanego powietrza na zewnÄ…trz domu
oraz jego filtracjÄ™  brud i kurz wraz z alergenami zostaje
zatrzymany w specjalnym pojemniku, dzięki czemu
oddychamy świeżym i zdrowym powietrzem; budowane są
z zastosowaniem silników komutatorowych (popularnych
w zastosowaniach domowych i hotelowych) oraz silników
indukcyjnych (wykorzystywanych w instalacjach
przemysłowych);
·ð sieci przewodów  pozwala ona na doprowadzanie podciÅ›nienia do gniazd ssawnych
oraz umożliwia zdalne załączanie jednostki centralnej;
konstruowana jest z użyciem rur PCV oraz specjalnych kolanek,
trójników itp.; każdy przewód zakańcza się gniazdem ssawnym;
·ð węża ssawnego  giÄ™tki wąż znany z tradycyjnych odkurzaczy; podÅ‚Ä…cza siÄ™ go
do gniazda ssawnego czym uruchamia siÄ™ centralÄ™ i przygotowuje
instalację do pracy; węże występują w różnych długościach,
jednak najczęściej stosowany jest wąż o długości 9m  daje on
najlepszy stosunek wygody użytkowania do siły ssania;
·ð automatycznych szufelek  sÄ… to szczeliny poÅ‚ożone nisko nad podÅ‚ogÄ… umożliwiajÄ…ce
szybkie sprzątanie za pomocą miotły w miejscach często
brudzÄ…cych siÄ™ jak np. kuchnia, hol.
Podczas planowania i montażu instalacji odkurzacza centralnego ważne jest,
aby zachowywać określone zasady. Jednostka centralna powinna być umieszczona daleko
od pomieszczeń dziennych domu, czyli np. w pomieszczeniu gospodarczym lub garażu.
Montaż jednostki powinien być tak zaplanowany, aby możliwe było jej podłączenie do sieci
elektrycznej oraz wyprowadzenie na zewnÄ…trz budynku przewodu wydmuchujÄ…cego zassane
powietrze. Warto tutaj zwrócić uwagę, że wydmuch jednostki centralnej odkurzacza nie
powinien znajdować się blisko czerpni powietrza instalacji wentylacyjnej. Najlepiej
sprawdzają się tu dwie konfiguracje: montaż wydechu na bocznej ścianie budynku
na wysokości mniejszej niż 30 cm od poziomu terenu lub specjalne wyprowadzenie go
powyżej poziomu dachu. Dodatkowo centrala powinna być tak ułożona, aby można było
uzyskać bezproblemowy dostęp do niej celem np. wymiany filtrów. Umieszczenie centrali
w najniższym punkcie instalacji ułatwi pokonywanie oporów grawitacyjnych.
Kluczowym dla działania systemu i wygody użytkownika jest odpowiednie
rozmieszczenie gniazd ssawnych. Wąż musi mieć możliwość dodarcia do każdego zakamarka
domu omijając wszelkie przeszkody. Musi dotrzeć do zasłon, kątów sufitu itp. Idealnym
miejscem na umieszczenie gniazd ssawnych są korytarze. Często dodatkowe gniazda instaluje
26
się np. przy drzwiach balkonowych od strony zewnętrznej, aby umożliwić wygodne
sprzątanie tarasu. Dodatkowo w pomieszczeniach, w których występują częste zabrudzenia
w postaci pyłów, okruchów itp. instaluje się automatyczne szufelki. Pomieszczeniami tymi
najczęściej są pomieszczenia gospodarcze, kuchnie i hole.
Instalując przewody ssawne należy pamiętać o podstawowej zasadzie: im mniej oporów
hydraulicznych tym lepiej. Dlatego rury prowadzi się wzdłuż linii prostych unikając zmian
kierunku przepływu strumienia powietrza oraz minimalizując liczbę użytych złączek
instalacyjnych. Planując położenie rur należy pamiętać, aby unikać tzw. spadków
grawitacyjnych, które mogą powodować nagromadzanie się zanieczyszczeń w rurach. W celu
unikania spadków grawitacyjnych stosuje się podłączenia w płaszczyz
nie poziomej.
Najprostszą, a zarazem najskuteczniejszą metodą planowania sieci przewodów ssawnych jest
zaprojektowanie tzw. przewodu magistralnego biegnącego od centrali do najdalej położonego
gniazda ssawnego i do niego podłączanie odgałęzień prowadzących do innych gniazd
ssawnych. Wzdłuż rur należy do każdego gniazda ssawnego doprowadzić przewody
elektryczne do sterowania załączaniem centrali. Jeżeli jest to możliwe, poziome przewody
instalacyjne zaleca się projektować w posadzkach podłogi, najlepiej w warstwie izolacyjnej.
Przewody pionowe umieszczamy w specjalnie wykutych bruzdach.
Dla zapewnienia poprawności działania instalacji projektant powinien dokonać
niezbędnych obliczeń hydraulicznych. Ponieważ zakłada się, że instalacja będzie obsługiwała
tylko jedno gniazdo ssawne jednocześnie, obliczeń dokonuje się tylko wzdłuż przewodu
magistralnego, czyli długości od centrali do najdalej położonego gniazda ssawnego.
Do obliczeń stosuje się metodę polegającą na:
1. zamianie oporów miejscowych na odpowiadające im długości odcinków prostych
(kolano 45o = 1,5m; kolano 90 o = 3m; trójnik 90 o = 3m; trójnik 45 o = 1,5m);
2. zsumowaniu długości odcinków prostych;
3. zsumowaniu powyższych długości z długością przewodu wydechowego.
Wartość uzyskana po wykonaniu powyższych kroków jest nazywana obliczeniową długością
przewodu magistralnego i decyduje o doborze centrali odkurzacza.
27
Instalacja centralnego odkurzacza w przykładowym domu
Planowanie instalacji centralnego odkurzacza należy rozpocząć od wyboru lokalizacji
gniazd ssawnych. Podczas tych działań należy pamiętać, że korzystając z tych gniazd
i giętkiego węża powinniśmy móc dostać się do każdego zakamarka domu. Jeżeli
dysponujemy planem architektonicznym domu narysowanym w skali warto użyć kawałka
sznurka o długości odpowiadającej długości węża (9m) w tej skali. Przykładając go do miejsc
gdzie chcemy umieścić gniazda ssawne w łatwy sposób będziemy mogli określić zasięg węża.
W naszym przykładzie zaprojektujemy instalację opartą na 4 gniazdach ssawnych.
Ulokujemy je w: jadalni, salonie, holu i w korytarzu pomiędzy pokojami. Gniazdo w jadalni
umożliwi nam sprzątanie zarówno jadalni, kuchni, jak i części salonu. Kolejne gniazdo
umieszczone w holu umożliwi nam odkurzanie holu i łazienki. Możliwość podłączenia węża
niedaleko drzwi balkonowych stworzy nam możliwość sprzątania na tarasie i w salonie.
Ostatnie gniazdo ułożone w korytarzu przy pokojach swoim zasięgiem obejmie wszystkie trzy
pokoje i łazienkę. Dodatkowo możemy wziąć pod uwagę, że większość jednostek centralnych
posiada jedno gniazdo ssawne wbudowane w swoją obudowę. To gniazdo umożliwi nam
zachowanie czystości w garażu i pomieszczeniu gospodarczym. Gniazda zostały na planie
oznaczone czerwonym prostokÄ…tem.
Dla większej wygody użytkownika zainstalowane zostaną również automatyczne szufelki.
Pozwolą one na szybkie sprzątanie za pomocą miotły w holu i kuchni. Automatyczne szufelki
zostały na planie oznaczone jako zielone prostokąty.
Następnie wybieramy gdzie umieścimy jednostkę centralną odkurzacza. Musi to być
pomieszczenie oddalone od pomieszczeń dziennych domu, aby hałas wytwarzany przez
centralę nie zakłócał spokoju domowników. W naszym przykładzie centralę umieścimy
w garażu, skąd będziemy mogli w łatwy sposób wyprowadzić przewód wyrzucający zassane
powietrze.
Po wybraniu miejsc dla gniazd ssawnych musimy zaprojektować którędy będą biegły
przewody instalacji. Zaczynamy od określenia któro z gniazd leży najdalej centrali. Do niego
doprowadzamy przewód, tak, aby powstał nam przewód magistralny. Od przewodu
magistralnego doprowadzamy odczepy do pozostałych gniazd ssawnych i szufelek
automatycznych. W naszym przykładzie przewód magistralny będzie przebiegał od jednostki
centralnej do gniazda ssawnego zainstalowanego w salonie. Tą właśnie odległość bierzemy
pod uwagę wykonując obliczenia hydrauliczne. Przewody instalacji zostały na planie
oznaczone jako czerwone linie.
Ostatnim etapem jest zaplanowanie miejsca na wyrzucanie powietrza przez instalacjÄ™ na
zewnątrz budynku. Ważne jest, żeby miejsce to było odpowiednio oddalone od czerpni
powietrza instalacji wentylacyjnej oraz ze względów estetycznych nie znajdowało się na
frontowej ścianie budynku. Na planie przewód oraz wywietrznik zostały oznaczone kolorem
żółtym. Warto pamiętać, że przy obliczeniach hydraulicznych długość tego przewodu również
trzeba wziąć pod uwagę.
28
Rysunek 16.: plan instalacji centralnego odkurzacza w przykładowym domu
Legenda:
- gniazdo ssawne
- automatyczna szufelka
- jednostka centralna
- przewody instalacji
- wyrzutnia powietrza
- przewód wyrzutni
29
Po wykonaniu planu instalacji możemy rozpocząć dobór sprzętu do montażu. Jako
pierwszą wybieramy jednostkę centralną. Nasza jednostka centralna musi charakteryzować
się maksymalną długością przewodu magistralnego wynoszącą minimalnie 20 metrów.
Dodatkowo założyliśmy, że centrala będzie wyposażona w niezależne od reszty instalacji
gniazda ssawne. Oprócz tego poziom hałasu nie powinien przekraczać 75 dB. Konieczne jest
też, aby centrala była wyposażona w dobrej jakości filtr. Powyższe założenia spełnia
jednostka centralna AreoVac SR 13. Wykorzystanie w niej jako filtra worka odwróconego
oraz dodatkowych sposobów separacji gwarantuje wydmuchiwanie na zewnątrz czystego
powietrza. Duża moc jednostki w pełni zaspokoi potrzeby domowników.
Do konstrukcji przewodów instalacji użyjemy rur PCV oraz łączników instalacyjnych
również produkcji AreoVac. Zamontujemy gniazda ssawne FlipVac oraz automatyczne
szufelki VacPan II, które dzięki opcji montażu na gniazda ssawne umożliwią w razie potrzeby
podłączenie węża giętkiego. Dopełnieniem zestawu będzie wąż elastyczny o długości 9m
wyposażony w wyłącznik zamontowany w uchwycie. Dodatkowo potrzebny też będzie
dwużyłowy przewód elektryczny o przekroju 0,75mm2. Na zakończenie potrzebujemy
wyrzutni powietrza z zabezpieczeniem przed dostawaniem się zanieczyszczeń z zewnątrz
w momencie wyłączenia odkurzacza.
OstatniÄ… fazÄ… projektowania instalacji jest przygotowanie kosztorysu.
ilość cena
lp urzÄ…dzenie suma
sztuk sztuki
1. jednostka centralna AeroVac SR13 1 1 699,00 zł 1 699,00 zł
2. gniazdo ssawne FlipVac 5 86,00 zł 430,00 zł
3. automatyczna szufelka VacPan II 2 236,51 zł 473,02 zł
4. wyrzutnia powietrza AeroVac 1 17,38 zł 17,38 zł
5. rura PCV 2' 30 8,00 zł 240,00 zł
6. płytka montażowa 7 27,51 zł 192,57 zł
7. uchwyt do rur PCV 60 1,46 zł 87,60 zł
8. rozgałęz
nik z łukiem 45st. 4 4,85 zł 19,40 zł
9. łuk 45st. 1 2,97 zł 2,97 zł
10. łuk 90st. 14 3,61 zł 50,54 zł
11. wąż elastyczny w wyłącznikiem w uchwycie 1 362,00 zł 362,00 zł
RAZEM: 3 574,48 zł
Tabela 5.: kosztorys instalacji odkurzacza centralnego w przykładowym domu
Rysunek 17.: Rysunek 18.:
Rysunek 19.: automatyczna
gniazdo ssawne jednostka
szufelka VacPan II
Flip Vac centralna AeroVac
SR13
zdjęcia pochodzą ze strony www.odkurzacze.edd.pl
30
y
ródła
Do opracowania tej publikacji zostały wykorzystane dane pochodzące z:
·ð www.e-alarmy.pl
·ð www.rekuperatory.pl
·ð www.e-klimatyzatory.pl
·ð www.budujemydom.pl
·ð www.destro.pl
31