STAŁO SIĘ JUTRO

Ilia Warszawski
Ściśle według reguł
Dymitr Bilenkin
Grupa Laokoona
Światło życia

Michał Griesznow
Jeszcze jedno martwe miasto

Dymitr Bilenkin
Niedotykalska

Michał Griesznow
Kwiaty Albarossy

Ilia Warszawski—

Ś

ci

ś

le według reguł

Bugrow otworzył oczy i poczuł strach. Gdzie

ś

w pobli

ż

u kryło si

ę

niebezpiecze

ń

stwo, ale gdzie, tego ju

ż

nie

wiedział, gdy

ż

w jego umiejscowieniu przeszkadzały zawroty głowy i nudno

ś

ci. Le

ż

ał w skafandrze bez hełmu, z

nosem utkwionym w

ż

wirze, i bał si

ę

podnie

ść

głow

ę

. Pi

ęć

lat Kosmicznej Akademii nie poszło na marne. „Je

ż

eli

znajdziesz si

ę

w nienormalnej sytuacji, zanim zrobisz pierwszy ruch, spróbuj si

ę

wpierw w niej zorientowa

ć

". I

Bugrow spróbował.
Po to,

ż

eby okre

ś

li

ć

, gdzie si

ę

człowiek znajduje, niekoniecznie od razu trzeba si

ę

rusza

ć

z miejsca. Mo

ż

na po

prostu zerkn

ąć

w prawo, w lewo i do góry, a wtedy otaczaj

ą

ca człowieka przestrze

ń

rozszerzy si

ę

troch

ę

. I tak — w

dali pasmo wzgórz, a przed nimi kamienisty grunt z jakimi

ś

ro

ś

linami przypominaj

ą

cymi kaktusy. Z lewej strony to

samo pasmo, a po prawej miotacz promieni ze zwolnionym bezpiecznikiem. Nic wi

ę

cej nie wida

ć

. Potwornie boli

głowa. Gdyby nie ten ból i ostry zapach, którym przesycony jest grunt, o wiele łatwiej byłoby my

ś

le

ć

. Uczucie

nieuniknionego niebezpiecze

ń

stwa nie mijało. Bugrow usiłował sobie przypomnie

ć

, w jaki sposób si

ę

tu znalazł, ale

nie mógł. Dlaczego bezpiecznik miotacza jest zwolniony?—zapytywał sam siebie, ale i na to pytanie nie znajdował
odpowiedzi. Dziwne! — pomy

ś

lał. — Bardzo dziwne — a my

ś

l ta wywołała istn

ą

lawin

ę

nieoczekiwanych

skojarze

ń

. Dziwne planety. Siedem dziwnych planet. Ratunkowy gwiazdolot „Dobrynia Nikiticz". Tak, tak, tak!

Sta

ż

ysta Bugrow. Siedem dziwnych planet i gwiazdolot „Dobrynia Nikiticz". Dlaczego dziwne planety? Wszystkie

posiadaj

ą

-atmosfer

ę

. Na jednej z nich odkryto mchy i porosty. Sensacja na kosmiczn

ą

skal

ę

. Pierwsze odkryte

ś

lady

ż

ycia. ' Mchy i porosty. To było na pierwszej planecie. Zreszt

ą

nie tylko to. Był tam drugi szturman. Teraz le

ż

y

w izolatce, a lekarz przeprowadza do

ś

wiadczenia na białych myszach. Dwa pokolenia białych myszy i

poszukiwania surowicy. To było na pierwszej planecie. A na drugiej? Na drugiej nikt nie l

ą

dował. Nie wolno.

Nieruchome ciało w izolatce i dwa pokolenia białych myszy. Statki nios

ą

ce nieznan

ą

infekcj

ę

nie wracaj

ą

w granice

Układu Słonecznego — takie jest niepisane prawo ustanowione przez samych kosmonautów. Ale

:

dowódca „Dobryni Nikiticza" mo

ż

e si

ę

nie obawia

ć

. Dwa pokolenia białych myszy i jeszcze ogólna kwarantanna.

Jak długo przebywali na orbicie parkuj

ą

cej? Nie sposób obliczy

ć

.

Zreszt

ą

to niewa

ż

ne. Co dalej? „Sta

ż

ysta Bugrow! Oblot drugiej planety w kapsule do pomiarów

grawimetrycznych!" Zgadza si

ę

! W rejonie równika odkrył interesuj

ą

c

ą

anomali

ę

. Przy przej

ś

ciu na orbit

ę

kołow

ą

co

ś

si

ę

stało.

Ź

le zrozumiał otrzymany rozkaz. Awaryjne l

ą

dowanie na skałach. Kapsuła poszła w drzazgi. Uratował

go hełm, p

ę

kł na pół, tak

ż

e nie trzeba było nawet robi

ć

analizy składu atmosfery. Oddychaj, czym si

ę

da. Zreszt

ą

tak w ogóle ma czym oddycha

ć

, cho

ć

jest troch

ę

duszno i boli go głowa. Czy

ż

by to od uderzenia? Nie, to przez ten

ohydny zapach.
Tak, chyba tak wła

ś

nie było. Co jeszcze? Radiostacja nie istnieje — rozbita, naprawi

ć

si

ę

jej nie da. Zabrał

rakietnic

ę

, pakiet z

ż

ywno

ś

ci

ą

, miotacz i manierk

ę

. Poszedł szuka

ć

miejsca dogodnego do l

ą

dowania oddziału

ratunkowego, gdzie

ś

na równinie. Schodził w dół. pełzn

ą

ł po skałach. Wyszedł na błota. Do pasa

ś

mierdz

ą

ca ma

ź

.

Czerwona mgła. Wreszcie dobrn

ą

ł do suchego miejsca, a tam... Tfu, a niech to diabli! Jak mogłem zapomnie

ć

?!

Bugrow przypomniał sobie dziwne, podobne do paj

ą

ka stworzenie, skokami przenosz

ą

ce si

ę

z wzgórza na

wzgórze, i bezwiednie wci

ą

gn

ą

ł głow

ę

w ramiona, gdy

ż

wspomnienie nie zaliczało si

ę

do najprzyjemniejszych. W

jednej z łap stworzenie to trzymało co

ś

bardzo podobnego do przedpotopowego ziemskiego automatu z ogromnym

dyskiem magazynka. Zauwa

ż

yli si

ę

prawie jednocze

ś

nie i równocze

ś

nie znikn

ę

li za stertami kamieni. Widocznie

wtedy Bugrow zwolnił bezpiecznik miotacza. Dobrze,

ż

e ze strachu nie strzelił. Potem stracił przytomno

ść

, a ten

drugi cierpliwie czekał schowany za kamieniami. Kosmiczne kontakty. Ile

ż

artykułów, dysertacji, katedr i

laboratoriów. Było wszystko prócz samych kontaktów. Im gł

ę

biej zapuszczano si

ę

w kosmos, tym mniejsze

zdawały si

ę

by

ć

szanse na spotkanie. Sceptycy ciesz

ą

si

ę

. Nawet czasopisma satyryczne straciły zainteresowanie

tym tematem.
A przecie

ż

praca trwała nadal. Kieruj

ą

cy katedr

ą

kosmicznych kontaktów profesor Surwillo zawsze zaczynał swój

pierwszy wykład tak: „Za rozumne mo

ż

e si

ę

uwa

ż

a

ć

ka

ż

de stworzenie, które przewiduje skutki swych post

ę

pków".

Dalej szło sto dwadzie

ś

cia reguł zachowania si

ę

w wypadku zetkni

ę

cia si

ę

z innymi cywilizacjami. Trzeba było zna

ć

je na wyrywki. Profesor był na egzaminach bezlitosny. Dobra, reguły regułami, ale przecie

ż

trzeba co

ś

zrobi

ć

! Jak

długo mo

ż

na le

ż

e

ć

nieruchomo z nosem utkwionym

w

ż

wirze. Trzeba koniecznie działa

ć

, ale działa

ć

ostro

ż

nie.

Najpierw zobaczymy, co si

ę

dzieje dookoła.

Przewrócił si

ę

na lewy bok. W odległo

ś

ci mniej wi

ę

cej

dziesi

ę

ciu metrów od miejsca, w którym le

ż

ał, równina

przechodziła w spi

ę

trzenie skał ton

ą

ce w kł

ę

bach ró

ż

owej

mgły. Obserwacje przeprowadzone na prawym boku te

ż

nie wniosły niczego ciekawego. Ten sam kamienisty grunt

pokryty tymi samymi ro

ś

linami i pieni

ą

ce si

ę

błoto. Dalej —

te same skały. Krajobraz nie najprzyjemniejszy, ale mo

ż

na

wytrzyma

ć

. No có

ż

, spróbujemy nawi

ą

za

ć

kontakt

z autochtonami. Podpeizn

ą

ł do ogromnego głazu

i przykucn

ą

wszy za nim podniósł w gór

ę

splecione r

ę

ce —

symbol pokoju i pokojowych zamiarów. W odpowiedzi
rozległ si

ę

pojedynczy wystrzał.

Bugrow nie usłyszał uderzenia kuli, widocznie bro

ń

nie

zaliczała si

ę

do dalekosi

ęż

nych. A poza tym to wcale nie

powiedziane,

ż

e na tej planecie strzela si

ę

takimi kulami jak

niegdy

ś

na Ziemi. Czort wie, czym si

ę

tu strzela. Tak...

„Za rozumne mo

ż

e si

ę

uwa

ż

a

ć

ka

ż

de stworzenie, które

przewiduje skutki swych post

ę

pków". Teraz dopiero Bugrow

zrozumiał cał

ą

akademick

ą

nieprzydatno

ść

tego

sformułowania. Stworzenie strzelaj

ą

ce do niego najwyra

ź

niej

przewiduje skutki swych post

ę

pków, podczas gdy on,

Bugrow, przedstawiciel wysoko rozwini

ę

tej cywilizacji.

skutków swych post

ę

pków w podobnej sytuacji przewidzie

ć

niestety nie mo

ż

e.

No nic, b

ę

dziemy próbowa

ć

dalej. Poka

ż

emy im,

ż

e i my

nie jeste

ś

my w ciemi

ę

bici, cho

ć

nie przejawiamy

agresywnych zamiarów.
Bugrow wydobył

ż

kieszeni rakietnic

ę

i wystrzelił w niebo

rac

ę

, która rozsypała si

ę

kaskad

ą

o

ś

lepiaj

ą

cych gwiazd,

niebieskich i czerwonych.
— No i co na to powiecie?
W odpowiedzi rozległy si

ę

trzy wystrzały, jeden po drugim.

Zakl

ą

ł. Przez chwil

ę

miał nawet ochot

ę

wygarn

ąć

z miotacza

w t

ę

kup

ę

kamieni, ale tego nie wolno mu było zrobi

ć

.

Zbyt dobrze zdawał sobie spraw

ę

ze skutków tego post

ę

pku.

Pozostawało czeka

ć

, a

ż

wojowniczy tuziemiec oswoi si

ę

z jego obecno

ś

ci

ą

.

Znów spróbował odtworzy

ć

w pami

ę

ci szczegóły

z przeszło

ś

ci. Wszystko było niby w jak najlepszym

porz

ą

dku, ale jego wci

ąż

niepokoiło jedno, W pami

ę

ci

wyra

ź

nie rysowały si

ę

wydarzenia ostatnich dni na

„Dobryni Nikiticzu". mnóstwo bezwarto

ś

ciowych

szczegółów z

ż

ycia na Ziemi; towarzysze z Akademii, profesorowie, znajomi, treningowe loty, ale gdzie

ś

w tych

wspomnieniach była luka. Za nic nie mógł sobie przypomnie

ć

startu statku z Ziemi, a nawet gotów był przysi

ą

c,

ż

e

w jego nazwie jest co

ś

obcego. Nie było takiego gwiazdolotu w rejestrze „Kuriera Kosmicznego", nie było tego

wszystkiego tutaj! Jaki

ś

dziwny rodzaj amnezji.

„Kiedy co

ś

jest dla ciebie niejasne, unikaj nieprzemy

ś

lanych posuni

ęć

". Niejasnych rzeczy było niestety wiele. A

wi

ę

c trzeba przemy

ś

le

ć

wszystkie posuni

ę

cia. Zacz

ą

ł przebiera

ć

we wspomnieniach jak w otwartej ksi

ę

dze, lecz

jego my

ś

li jak na zło

ść

obracały si

ę

wokół wszystkiego, tylko nie tego, co trzeba. Niebieskooka, wyniosła

asystentka z katedry kosmicznych kontaktów. Wst

ę

pne egzaminy -Znowu nie to.

Szkolne lata, dzieci

ń

stwo sp

ę

dzone w internacie, wszystko to nie miało teraz znaczenia. Ale wła

ś

ciwie co takiego

powinien sobie przypomnie

ć

?

Znów poczuł nasilaj

ą

ce si

ę

duszno

ś

ci i zawroty głowy. Byleby tylko nie straci

ć

przytomno

ś

ci, bo wtedy... Musiał

przez jaki

ś

czas le

ż

e

ć

nieprzytomny, bowiem kiedy ponownie otworzył oczy. cie

ń

rzucany przez ogromny kamie

ń

nieznacznie przesun

ą

ł si

ę

w prawo- Wydawało mu si

ę

,

ż

e ohydny przewracaj

ą

cy wn

ę

trzno

ś

ci zapach pochodzi z

przypominaj

ą

cych kaktusy ro

ś

lin, a jedna z nich sterczała przecie

ż

tu

ż

przy jego nosie. Dotkn

ą

ł jej r

ę

k

ą

i szarpn

ą

ł

do góry. Ro

ś

lina nieoczekiwanie rozsypała si

ę

w jego r

ę

kawicach w proch. Bugrow podniósł r

ę

kawic

ę

ku twarzy i

ż

achn

ą

ł si

ę

. To był po prostu

ź

le utwardzony gips, partacka robota dyletanta.

Wszystko natychmiast uło

ż

yło si

ę

w logiczn

ą

cało

ść

. To a

ż

dziwne,

ż

e te

ż

si

ę

nie domy

ś

lił wcze

ś

niej. Przecie

ż

kto

jak kto, ale on powinien zna

ć

sztuczki profesora Surwillo.

Rok temu szperaj

ą

c w bibliotece natrafił na jedn

ą

z wcze

ś

niejszych prac swego szefa. W zwi

ą

zku z niemo

ż

no

ś

ci

ą

zbadania zachowania si

ę

kursantów w zetkni

ę

ciu z przedstawicielami innych cywilizacji profesor zaproponował

oryginalne rozwi

ą

zanie: w stanie gł

ę

bokiej hipnozy kursantowi pokazywano film przedstawiaj

ą

cy l

ą

dowanie na

nieznanej planecie, a nast

ę

pnie umie

ś

ciwszy go w urz

ą

dzeniu treningowym badano jego reakcj

ę

w zetkni

ę

ciu z

telesterowan

ą

kukł

ą

. Potem oczywi

ś

cie, tak

ż

e w czasie hipnozy, usuwano wszystkie wspomnienia, dlatego te

ż

nikt z poddanych badaniom ludzi nie mógł niczego
wygada

ć

,

Teraz wiadomo, sk

ą

d te przerwy w pami

ę

ci. Nie mogło ich nie by

ć

na styku rzeczywisto

ś

ci i hipnotycznej sugestii.

Ale tu przeliczyli

ś

cie si

ę

, towarzyszu profesorze! Oszcz

ę

dzali

ś

cie na ta

ś

mie i nie sfotografowali

ś

cie startu.

My

ś

leli

ś

cie,

ż

e i tak si

ę

uda, ale niestety... A i fantazji wystarczyło wam tylko na jakiego

ś

paj

ą

ka z wulgarnym

automatem. Teraz jasne, dlaczego to stworzenie strzela

ś

lepakami. Bugrow

ś

miało rozejrzał si

ę

na boki. Gdzie

ś

za

tymi atrapami gór kryj

ą

si

ę

obiektywy kamer telewizyjnych przekazuj

ą

cych na sal

ę

egzaminacyjn

ą

ka

ż

dy jego ruch.

Sprytne! A potem przegl

ą

daj

ą

c wideozapisy profesor powie:

„A ty co, dobrodzieju, b

ę

d

ą

c przedstawicielem humanoidalnej planety, nie potrafiłe

ś

nawi

ą

za

ć

elementarnego

kontaktu? Niedobrze, bardzo niedobrze!" A wła

ś

nie

ż

e nie b

ę

d

ę

ta

ń

czy

ć

tak. jak kto

ś

mi zagra! Teraz, szacowni

egzaminatorzy, zacznie si

ę

prawdziwy cyrk! Kursant Bugrow szturmuje pi

ą

tk

ę

! Z trudem stłumił

ś

miech. Przed

obiektywami kamer telewizyjnych nie wolno robi

ć

takich rzeczy. Niech nadal my

ś

l

ą

,

ż

e t

ę

cał

ą

gr

ę

traktuje serio. A

wi

ę

c sto dwadzie

ś

cia sze

ść

reguł. Tak, tylko

ż

e post

ę

powanie w my

ś

l ka

ż

dej z nich wymaga dysponowania jakim

ś

wyposa

ż

eniem, a Bugrow nie posiadał ani zestawu figur geometrycznych, ani magnetofonu z zapisem symfonii

Czajkowskiego, ani lingwistycznego analizatora. No có

ż

, spróbujemy przejawi

ć

inicjatyw

ę

. Zagarn

ą

ł do siebie

kupk

ę

kamieni i wybrał dziesi

ęć

jednakowych. Nast

ę

pnie rzucił kukle najpierw trzy, potem dwa, a po pewnym

czasie— pi

ęć

. Przybysz na pewno zna dodawanie, a to ju

ż

co

ś

! W odpowiedzi rozległ si

ę

wystrzał. Niedobrze!

Bardzo niedobrze! Trzeba było zacz

ąć

nie od tego. Spróbujemy porozumie

ć

si

ę

za pomoc

ą

palców. Bugrow

pokazał kukle trzy palce, dwa palce, a potem wszystkich pi

ęć

. Tym razem wystrzału nie było. Wspaniale! Teraz

mo

ż

na wnie

ść

do gry nieco humoru. Niewa

ż

ne,

ż

e nie ma magnetofonu. Za

ś

piewamy! — Nie licz diamentów w

kamiennych pieczarach! — za

ś

piewał z lekka dr

żą

cym głosem. Egzaminatorzy dali mu zako

ń

czy

ć

ari

ę

nie

przerywaj

ą

c jej palb

ą

. Te

ż

nie

ź

le, ale co dalej?! Co dalej — Bugrow nie miał poj

ę

cia. Wyobraził sobie wlepione w

ekran wyczekuj

ą

ce oczy Surwilli, ironiczny u

ś

miech asystentki i zdenerwował si

ę

. „Ach tak, a wi

ę

c dobrze!"

Wstał, wyprostował si

ę

, teatralnym gestem odrzucił miotacz

i z podniesionymi r

ę

kami ruszył przed siebie.

Czuł si

ę

jak bohater,

Poc

ą

c si

ę

w niewygodnym skafandrze, wysoko

podniósłszy głow

ę

, szedł na spotkanie niebezpiecze

ń

stwu,

a pulsuj

ą

ca w jego uszach krew wystukiwała marsz

gladiatorów...
Od nieoczekiwanej eksplozji bólu w lewym ramieniu jego
r

ę

ka opadła bezwładnie jak proteza.

— Co oni tam, powariowali czy co?

Druga kula trafiła w nog

ę

, m

ęż

czyzna upadł na ziemi

ę

bole

ś

nie uderzaj

ą

c głow

ą

w kamie

ń

.

— Czy

ż

by naprawd

ę

?...

Nie zd

ąż

yłby sobie odpowiedzie

ć

na to pytanie, gdyby " nie sekcja ratunkowa „Ilji Muromca". która błyskawicznie

spikowawszy w dół przyj

ę

ła na praw

ą

burt

ę

seri

ę

z automatu, któr

ą

wypu

ś

ciło w Bugrowa czteror

ę

kie stworzenie

na włochatych łapach paj

ą

ka, stworzenie doskonale zdaj

ą

ce sobie spraw

ę

ze skutków swego post

ę

powania.

Dymitr Bilenkin — Grupa Laokoona

Ruch huraganu mangry odkryły jak zawsze we wła

ś

ciwym momencie, cho

ć

, jak si

ę

zdawało, nic jeszcze nie

ś

wiadczyło o jego blisko

ś

ci. Gdyby mogły nada

ć

swoim odczuciom kształt słów, to zapewne powiedziałyby,

ż

e to

okrutne ze strony przyrody tak brutalnie odgania

ć

je od nakrytego stołu, kiedy si

ę

jeszcze nie nasyciły. Ale

niestety— my

ś

l i słowo były im obce. Po prostu nogokorzenie zacz

ę

ły si

ę

po

ś

piesznie wydobywa

ć

z gruntu, a

czamofioletowe pokrowce uniosły si

ę

i wyd

ę

ły na wietrze niczym parasole. Bezlitosna . ewolucja dobrze wpoiła w

nich surow

ą

wiedz

ę

koczownika:

kto zwleka, ten ryzykuje

ś

mier

ć

w szponach huraganu,

ż

eby nie wiadomo jak mocno czepiał si

ę

gruntu. Nie min

ą

ł

nawet kwadrans, kiedy równin

ą

wci

ąż

przy

ś

pieszaj

ą

c ruszyła zlana masa ciemnych

ż

agli, poganiana wiatrem i

wysiłkiem setek tysi

ę

cy mackopodobnych nóg. Nieomylny instynkt najkrótsz

ą

drog

ą

prowadził mangry do miejsca,

którego w najbli

ż

szym czasie nie ruszy burza, miejsca gdzie mo

ż

na si

ę

b

ę

dzie spokojnie pa

ść

. W tym samym

czasie to samo zadanie rozwi

ą

zywał wzmocniony sił

ą

wszystkich maszyn, odległy o setki kilometrów i obserwuj

ą

cy

wszystko z wysoko

ś

ci kosmosu, ludzki rozum. Oddziaływaj

ą

ce na siebie z niewyobra

ż

aln

ą

nie tylko dla człowieka,

ale i mangrów sił

ą

sygnały elektronowe i laserowe badały rejon polarny, obliczały krzyw

ą

ruchu niezliczonych burz.

chaos wiatrów, w

ś

ciekłe uderzenia strumieni powietrza, cał

ą

t

ę

przyprawiaj

ą

c

ą

o zawrót głowy łamigłówk

ę

atmosferycznych zjawisk, z któr

ą

z takim trudem radziła sobie ziemska matematyka, a wszystko po to, by znale

źć

taki skrawek powierzchni, gdzie mo

ż

na b

ę

dzie wysadzi

ć

desant nie nara

ż

aj

ą

c go na natychmiastowy atak

miejscowych

ż

ywiołów. Poniewa

ż

przyroda jest obiektywna, nic wi

ę

c dziwnego,

ż

e ró

ż

ne, w niczym do siebie

niepodobne -metody dały ten sam wynik — i but Ziemian skierował si

ę

tam, dok

ą

d zd

ąż

ały mangry.

Ruch ustał, kiedy mangry osi

ą

gn

ę

ły kotlin

ę

, w której mogły si

ę

bezpiecznie pa

ść

. „

ś

agle" zwisły, ich płaszczyzny

legły horyzontalnie chłon

ą

c sk

ą

pe

ś

wiatło dalekiego sło

ń

ca, a' macki wryły si

ę

w ziemi

ę

, by da

ć

wielohektarowemu

ciału sole pokarmowe.
Teraz ju

ż

nic nie mówiło,

ż

e mangry to koczownicy: miało si

ę

wra

ż

enie,

ż

e zawsze rosły one i b

ę

d

ą

rosły na tym

stromym zboczu wzgórza. Uspokoiła si

ę

te

ż

i zaj

ę

ła własnymi sprawami cała ta fauna, która zawsze towarzyszyła

mangrom. Gruchot, narastaj

ą

cy grzmot, silny powiew powietrza

wprawiły mangry w popłoch zmuszaj

ą

c do mocniejszego wczepienia si

ę

w grunt. Spoza obłoków wysun

ę

ło si

ę

cygaro, wsparło si

ę

na słupie ognia, a potem powoli opadło. Mangry odnotowały prawie cały proces przybycia

człowieka na ich planet

ę

, prócz ostatniego etapu: but usiadł za szczytem wzgórza.

Ucichł wiatr, uspokoiły si

ę

równie

ż

mangry. To. co widziały, nie było tr

ą

b

ą

powietrzn

ą

, która mogła wyrz

ą

dzi

ć

im

krzywd

ę

, a je

ż

eli nawet było, to przecie

ż

znikn

ę

ło gdzie

ś

z boku. Niebogaty zespół reakcji na bod

ź

ce zewn

ę

trznego

ś

rodowiska spisał si

ę

jak nale

ż

y, wi

ę

c mogły pa

ść

si

ę

spokojnie, rozkoszuj

ą

c si

ę

chłodnymi promieniami swego

sło

ń

ca, delektuj

ą

c po

ż

ywieniem i poczuciem bezpiecze

ń

stwa. Wszystko to, co zwi

ą

zane było z pojawieniem si

ę

człowieka, znajdowało si

ę

daleko poza granicami ich mizernej

ś

wiadomo

ś

ci i cho

ć

ich droga skrzy

ż

owała si

ę

z

drog

ą

człowieka, to dla nich wszystko wci

ąż

jeszcze było takie samo jak zawsze.

Człowiek równie

ż

nie podejrzewał,

ż

e ich drogi skrzy

ż

owały si

ę

, cho

ć

wiedział,

ż

e istnieje co

ś

takiego, jak mangry,

ba, nawet zd

ąż

ył si

ę

nimi zainteresowa

ć

. Mo

ż

e wyda

ć

si

ę

to dziwne, ale obie strony znajdowały si

ę

prawie w

identycznej sytuacji: dla mangrów nie istniał człowiek, za

ś

dla człowieka mangry istniały jedynie jako zagadka, bo

có

ż

mo

ż

na zobaczy

ć

z kosmosu? Chyba tylko to,

ż

e jakie

ś

plamy, najwidoczniej ro

ś

linno

ść

, albo zmieniaj

ą

sw

ą

barw

ę

(tradycyjna, dlatego te

ż

najbardziej prawdopodobna hipoteza), albo zakopuj

ą

si

ę

pod ziemi

ę

na czas

niepogody, albo te

ż

przemieszczaj

ą

si

ę

z miejsca na miejsce w jaki

ś

nieznany sposób. Wi

ę

cej nie mogły

powiedzie

ć

nawet automaty zwiadu, które w tej obcej i burzliwej atmosferze zwiewało niczym jesienne li

ś

cie.

Zreszt

ą

, jakie znaczenie mogły mie

ć

mangry. Były one zaledwie drobnym kamyczkiem, kolejnym pyłkiem na

wielkiej gwiezdnej drodze człowieka. Pyłkiem, który nale

ż

y mimochodem zbada

ć

, nic wi

ę

cej.

Kiedy l

ą

dowanie dobiegło ko

ń

ca, dno desantowego buta rozsun

ę

ło si

ę

wypuszczaj

ą

c kotwiczne łapy, które

natychmiast zagł

ę

biły si

ę

w gruncie, na wypadek nieprzewidzianego huraganu. Bo co to takiego miejscowy

huragan, ludzie wiedzieli nie gorzej od mangrów, tylko

ż

e w przeciwie

ń

stwie do nich nie mogli polega

ć

na swych

obliczeniach, kiedy i sk

ą

d nadci

ą

gnie, w takim stopniu,

w jakim mangry polegały na swym instynkcie. W godzin

ę

po opadni

ę

ciu pyłu z otwartego luku wysun

ę

ła si

ę

szyna,

po której zjechał wsz

ę

dołaz. Ludzie zst

ą

pili na jeszcze jedn

ą

planet

ę

.

Wsz

ę

dołaz uporał si

ę

ze szczytem wzgórza i oto ludzie po raz pierwszy zobaczyli z bliska mangry, a wła

ś

ciwie nie

mangry, lecz co

ś

zwykłego, dobrze im znanego— krzaczaste zaro

ś

la. Rzecz jasna nie były to zwykłe zaro

ś

la —

niska

ś

ciana g

ę

stych gołych gał

ę

zi, z których wiele ko

ń

czyło si

ę

p

ę

kiem podługowatych ciemnych li

ś

ci. Li

ś

cie te

układały si

ę

swymi płaszczyznami prostopadle do promieni słonecznych. Co to jest. wiedział ka

ż

dy, wi

ę

c kierowca

bez namysłu skierował pojazd na zaro

ś

la. G

ą

sienice zgniotły zbity „materac" gał

ę

zi, nawet nie racz

ą

c zareagowa

ć

na przeszkody. W proch' obrócono pierwsze li

ś

cie, wsz

ę

dołaz szedł pozostawiaj

ą

c za sob

ą

groch z kapust

ą

.

— Kolejny przystanek w

ś

rodku zaro

ś

li — nie odrywaj

ą

c si

ę

od fotowizjera powiedział biolog. — Trzeba pobra

ć

próbki i z bliska przyjrze

ć

si

ę

temu zagajnikowi. Wsz

ę

dołaz zatrzymał si

ę

jednak wcze

ś

niej, ni

ż

to było zamierzone.

I to wbrew woli ludzi. Zmysły mangrów poczuły ból, który rozprzestrzeniał si

ę

w miar

ę

tego. jak wsz

ę

dołaz mia

ż

d

ż

ył

ż

ywe ciało. Ale mangry nie

ś

pieszyły si

ę

— ich

ż

ycie było stał

ą

walk

ą

o istnienie, wiedziały wi

ę

c. co i jak nale

ż

y

robi

ć

. Napastnika zauwa

ż

yły ju

ż

dawno, a jego identyfikacja była kwesti

ą

zaledwie kilku chwil. Nic nowego — po

prostu kolejny napad ich zatwardziałego wroga - urbana. Niezliczone pokolenia Urbanów

ż

ywiły si

ę

mangrami,

prowadziły z nimi brutaln

ą

walk

ę

, a niezliczone pokolenia mangrów b

ą

d

ź

zwyci

ęż

ały, b

ą

d

ź

gin

ę

ły w tych starciach.

Gin

ę

ły jednak tylko mniej przystosowane osobniki, bowiem silne i sprytne potrafiły przetrwa

ć

, by z kolei niszczy

ć

mniej szcz

ęś

liwe urbany. W ten sposób oba gatunki niszczyły swych najsłabszych przedstawicieli w walce, która

była gwarancj

ą

rozwoju tak jednych, jak i drugich.

Niski, masywny wsz

ę

dołaz nie za bardzo przypominał urbana, ale co najwa

ż

niejsze — napadał. Nic wi

ę

c

dziwnego,

ż

e ruch g

ą

sienic wł

ą

czył cały arsenał

ś

rodków walki z takimi niszcz

ą

cymi wszystkich i wszystko

gigantami. Reakcja wroga, gdyby mangry wiedziały, co to zdziwienie, zapewne zdumiałaby je sw

ą

powolno

ś

ci

ą

.

Wszystko układało si

ę

nad podziw dobrze: nieroztropny przeciwnik został oderwany od gruntu, pozbawiony

mo

ż

liwo

ś

ci poruszania si

ę

i jego

ś

mier

ć

była teraz ju

ż

tylko kwesti

ą

czasu.

Mangry odczuwały zadowolenie — to nie

ś

wiadome uczucie było im znane.

— Hallo, but, zostali

ś

my napadni

ę

ci, a

ż

ś

miech powiedzie

ć

, przez zaro

ś

la!

— A dokładniej?
—G

ą

sienice pojazdu młóc

ą

powietrze, najwidoczniej te krzaki pozbawiły je oparcia. Te ich zwinne gał

ą

zki, a

dokładniej macki, oplotły nadwozie tak szczelnie,

ż

e nie mo

ż

emy otworzy

ć

drzwiczek, by u

ż

y

ć

broni.

— Niebezpiecze

ń

stwo?

— Bezpo

ś

redniego niebezpiecze

ń

stwa nie ma, krzaki niczego nie przedsi

ę

bior

ą

, ale nasza sytuacja jest bardzo

głupia:
zostali

ś

my je

ń

cami, i to nie wiadomo nawet czego. Na razie nie widzimy wyj

ś

cia.

— Wszystko jasne. Za dziesi

ęć

minut atakujemy te wasze ro

ś

linki.

— Biolog odradza: drugiego wsz

ę

dołaza nie mamy, a bez niego ka

ż

dy atak jest ryzykowny, gdy

ż

nie znamy

mo

ż

liwo

ś

ci przeciwnika.

— Pozytywny program?
— Nale

ż

y pobra

ć

próbki tych zaro

ś

li i ustali

ć

, co Io takiego.

— To wiemy. Ale czy mo

ż

ecie zagwarantowa

ć

,

ż

e w tym czasie nic si

ę

wam nie przytrafi?

— Nie, oczywi

ś

cie,

ż

e nie, cho

ć

powtarzam, zaro

ś

la przerwały atak. Najwidoczniej nie wiedz

ą

, co maj

ą

z nami

zrobi

ć

.

— W takim razie czekajcie. Nasz plan jest nadal aktualny.
Ludzie mylili si

ę

s

ą

dz

ą

c,

ż

e mangry nie wiedz

ą

, jak post

ą

pi

ć

z uwi

ę

zionym dziwol

ą

giem. Mylili si

ę

te

ż

co do tego.

ż

e nie przedsi

ę

bior

ą

one

ż

adnych kroków. Mangry działały, d/iaiały lak. jak zwykłe były działa

ć

, i w czasie gdy

trwała rozmowa, usiłowały rozerwa

ć

wsz

ę

dołaz podobnie jak rozrywały złapane urbany. Rzecz zrozumiała nie

wychodziło im Io. Zreszt

ą

w ogóle wszystko było nie tak: wróg nie wyrywał si

ę

, a gał

ę

zior

ę

ce, te, które powinny

były

ś

cisn

ąć

niebezpieczne szczypce urbana, zamiast nich

ś

ciskały powietrze. Fakt ten zaniepokoił nie tylko

mangry, ale i ludzi, którzy ze zdziwieniem obserwowali, jak z lewa na prawo od nadwozia, chwytaj

ą

c pustk

ę

,

kołysały si

ę

p

ę

ki macek. Có

ż

to miało znaczy

ć

? Po kilku minutach oszołomienia ludzie zrozumieli poprzednie

post

ę

pki mangrów. Ten natomiast był niewytłumaczalny,

wi

ę

c mo

ż

na było spodziewa

ć

si

ę

najgorszego—jaki

ś

diabelski, zgubny zamysł.

Pozostawiwszy na pokładzie dy

ż

urnego, trzech ludzi szybko dotarło do szczytu wzgórza. Cho

ć

wyposa

ż

eni w

karabiny plazmowe — bro

ń

o pot

ęż

nej sile ra

ż

enia — natychmiast zrozumieli,

ż

e nawet one nie daj

ą

gwarancji

szybkiego sukcesu. Co innego gro

ź

ne potwory, które plazmowy wystrzał przebijał na wylot, a co innego rozległe

zaro

ś

la „zagajnika", w którym nale

ż

ało wypali

ć

drog

ę

do pokonanego pojazdu. Ale w ko

ń

cu có

ż

mógł

przeciwstawi

ć

„zagajnik" broni, która tak wspaniale torowała człowiekowi drog

ę

we wszystkich, bez wyj

ą

tku,

ś

wiatach?

Upewniwszy si

ę

,

ż

e rozerwa

ć

ofiary nie mo

ż

na, mangry jak zwykle zmieniły taktyk

ę

: gał

ę

zior

ę

ce

ś

cisn

ę

ły

wsz

ę

dołaza, zgniotły go tak,

ż

e

ż

adnemu Urbanowi nie wyszłoby to na dobre, a spektrolitowy pancerz wsz

ę

dołaza

nawet nie zgrzytn

ą

ł. Ludzie -w jego wn

ę

trzu znów nie zauwa

ż

yli tych nowych pot

ęż

nych wysiłków mangrów.

„Zagajnik" nale

ż

ało wypala

ć

stopniowo, metr po metrze, i tak post

ę

powali atakuj

ą

cy. W sukces rzecz jasna nie

w

ą

tpili. Mangry oczywi

ś

cie nie u

ś

wiadamiały sobie,

ż

e te ra

żą

ce je z oddali figury i pojmany gigant — to ogniwa

jednego ła

ń

cucha. Wiedziały,

ż

e maj

ą

przed sob

ą

nowego wroga — ot i wszystko. Co prawda z takim ra

żą

cym z

oddali przeciwnikiem nie miały jeszcze do czynienia, ale strach przed tym. co nieznane, w ogóle strach — był im
obcy. Dopóki uszczerbek, jakiego doznały, był niewielki, mogły i powinny były walczy

ć

, gdy

ż

w przeciwnym razie,

mówiło im to milionietnie do

ś

wiadczenie, nie prze

ż

yj

ą

. Ludzie z zadowoleniem odnotowali fakt,

ż

e ju

ż

pierwsze

wystrzały zmusiły „zagajnik" do cofni

ę

cia si

ę

. Odst

ę

pował co prawda na całym froncie, ale wlókł za sob

ą

wsz

ę

dołaza. Wróg ucieka, trzeba go

ś

ciga

ć

! Odezwała si

ę

w ludziach stara łowiecka zasada. Zreszt

ą

czy

ż

mogli

post

ą

pi

ć

inaczej, skoro zwi

ę

kszaj

ą

ca si

ę

odległo

ść

osłabiała sil

ę

ognia? Zacz

ą

ł si

ę

po

ś

cig.

Mangrom obca była taka abstrakcja, jak pułapka, a przecie

ż

zastawiły wła

ś

nie pułapk

ę

, bowiem i ten

ś

rodek

znajdował si

ę

w arsenale ich metod walki. Cofały si

ę

, to prawda, ale nie wszystkie. Niektóre nogokorzenie

zarywszy si

ę

w grunt -zostawały tam, gdzie były, czekaj

ą

c na moment, w którym ich górne odrostki poczuj

ą

na

sobie st

ą

pni

ę

cia atakuj

ą

cego przeciwnika.

Nawet taka walka, jak niszczenie zaro

ś

li, rodzi hazard, nic wi

ę

c dziwnego,

ż

e ludzie miotaj

ą

cy błyskawice nie

zwracali uwagi na opalony ich wystrzałami grunt. Zapadnia zadziałała błyskawicznie. Ludzie nie zd

ąż

yli jeszcze

zrozumie

ć

, co si

ę

stało, kiedy ich nogi zostały oplecione wyskakuj

ą

cymi spod ziemi mackami. Jeszcze chwila — i

ich ciała znalazły si

ę

w powietrzu, a kolejne macki unieruchomiły r

ę

ce.

To było tak straszne — te wyskakuj

ą

ce spod ziemi macki —

ż

e ludzie przegapili bezcenny moment, kiedy bro

ń

mogła ich jeszcze uwolni

ć

.

Oczywi

ś

cie, jak si

ę

tego nale

ż

ało spodziewa

ć

, mangry natychmiast

ś

cisn

ę

ły swoich nowych je

ń

ców, ale sil

pojedynczych nogokorzeni, które tak błyskotliwie wykonały swoje zadanie, nie starczyło na pokonanie oporu
skafandrów. Lecz do czasu. Ledwie ustały wystrzały, w stron

ę

trzech bezsilnie w isz

ą

cych w powietrzu je

ń

ców

ruszyła cała zwarta masa mangrów. • Czym to grozi, ludzie zrozumieli w lot. Ich r

ę

ce i

bro

ń

zostały unieruchomione w tak dziwny sposób,

ż

e mogli porusza

ć

dło

ń

mi. Działa

ć

w takiej sytuacji nie było zbyt

wygodnie, ale taki cel, jak „zagajnik", mo

ż

na razi

ć

i bez celowania. Na mangry znów posypały si

ę

błyskawice.

Zrozpaczeni ludzie oczekiwali,

ż

e macki w tym samym momencie pochwyc

ą

,

ś

cisn

ą

, wyrw

ą

bro

ń

. Ale ku ich

zdziwieniu nic takiego nie nast

ą

piło —"macki nie poruszyły si

ę

.

Opalony ogniem front mangrów zamarł. Ludzie przestali strzela

ć

— w ich nowym rozpaczliwym poło

ż

eniu drogi był

ka

ż

dy pocisk.

Mangry znowu ruszyły. Znów zatrzymały je wystrzały. Powtórzyło si

ę

to jeszcze kilka razy. Wreszcie ludzi przestał

m

ę

czy

ć

koszmar — mangry uspokoiły si

ę

. Mangry, cho

ć

ich organizacja była prymitywna, umiały si

ę

uczy

ć

. W tym

konkretnym wypadku ich mo

ż

liwo

ś

ci były jednak bardzo ograniczone. Wystrzały co prawda wyrobiły w nich

umowny refleks, ale dalej szło ju

ż

gorzej. Mangry, je

ż

eli mo

ż

na tak powiedzie

ć

, zgłupiały, gdy

ż

walka rozwijała si

ę

coraz bardziej „nie według zasad". I wła

ś

nie wtedy gdy program instynktu został wyczerpany, wł

ą

czył si

ę

mechanizm metody prób i bł

ę

dów. — Zróbcie

ż

cokolwiek! — dzwonił w nausznikach bezsilny krzyk. Ludzie we

wsz

ę

dołazie woleli nie patrze

ć

na siebie. Ich poło

ż

enie było koszmarne — sami chronieni pancerzem, mieli

bezsilnie patrze

ć

na agoni

ę

przyjaciół, którzy szli im

na pomoc i przez to siali si

ę

ofiarami. A agonia musiała nadej

ść

wcze

ś

niej czy pó

ź

niej. Nawet je

ż

eli wszystko

zostanie tak, jak jest, i „zagajnik" nie b

ę

dzie działa

ć

, to i tak tlen w skafandrach sko

ń

czy si

ę

wcze

ś

niej, ani

ż

eli

mkn

ą

cy z s

ą

siedniej planety gwiazdolot przyjdzie im z pomoc

ą

. Był jeszcze dy

ż

urny, jeden jedyny wolny człowiek,

który opu

ś

cił swoje stanowisko, i teraz jego samotna sylwetka majaczyła na szczycie wzgórza. Ale strzela

ć

nie

mógł— nie mo

ż

na było zniszczy

ć

macki nie trafiaj

ą

c przy tym człowieka. Podej

ść

z no

ż

em? Bardzo ryzykowne

przedsi

ę

wzi

ę

cie. Nieoczekiwanie pojazdem wstrz

ą

sn

ę

ło. Jego burta przekrzywiła si

ę

, ludzie ledwie zd

ąż

yli

uchwyci

ć

za por

ę

cze. Nie, mangry bynajmniej nie zapomniały o swym pierwszym przeciwniku! Przewracały go do

góry nogami! Po co? Tego nie wiedzieli ani ludzie, ani mangry. Przewróconemu do góry nogami wsz

ę

dołazowi

mangry nie były w stanie zaszkodzi

ć

, ale za to z uwi

ę

zionymi lud

ź

mi mogły sobie poradzi

ć

co najmniej na trzy

ró

ż

ne sposoby:

zabi

ć

mocnymi uderzeniami o ziemi

ę

, skr

ę

ci

ć

ich ciała tak, by spowodowa

ć

rozerwanie skafandrów, albo te

ż

, jak to

miało miejsce w wypadku wsz

ę

dołaza, odwróci

ć

głowami w dół.

Drugi sposób zachował si

ę

w pami

ę

ci dziedzicznej mangrów, ale na szcz

ęś

cie dla ludzi program ten zako

ń

czył si

ę

takim niewypałem,

ż

e instynkt automatycznie si

ę

wył

ą

czył. Program „post

ę

puj jak zawsze" został osłabiony innym:

„próbuj, je

ż

eli nie wychodzi tak jak zawsze". Skoro wi

ę

c ludzi z błyskawicami oraz wsz

ę

dołaz uznano za dwóch

ró

ż

nych wrogów, tak

ż

e i próby były ró

ż

ne: macki wypu

ś

ciły jedynie sok. którym rozkładały minerały gruntu, i

zacz

ę

ły potrz

ą

sa

ć

lud

ź

mi tymi samymi ruchami, jakimi spulchniały ziemi

ę

. Nie było to zbyt przyjemne, ale

potrz

ą

sanie przynajmniej niczym nie groziło. Co za

ś

si

ę

tyczy białego płynu, który pociekł po skafandrach, to tu

mo

ż

na si

ę

było spodziewa

ć

wszystkiego najgorszego. Wróg który tak szybko i umiej

ę

tnie zadał kl

ę

sk

ę

, wydawał

si

ę

ludziom uosobieniem bezwzgl

ę

dnego i wyrachowanego rozumu. Na szcz

ęś

cie nie wszystkim.

Ludzie we wsz

ę

dolazie pomimo ci

ęż

kich przej

ść

mogli my

ś

le

ć

." W czasie gdy obserwowali wydarzenia, stopniowo

brała w nich gór

ę

skłonno

ść

do analizowania. Proces ten, cho

ć

nie

ś

wiadomy, był efektem ogromnego

do

ś

wiadczenia ludzkiej kultury, które podpowiadało,

ż

e wszystkie zwyci

ę

stwa poprzedzało zawsze twórcze

podej

ś

cie,

ż

e tam gdzie go nie było, nie było i zwyci

ę

stwa.

Przyczyn

ą

całego nieszcz

ęś

cia był stereotyp my

ś

lenia, ale drugiego podobnego bł

ę

du udało si

ę

im unikn

ąć

.

Skoordynowane, pewne, a st

ą

d i zewn

ę

trznie rozumne posuni

ę

cia „zagajnika" tylko na moment zachwiały

pocz

ą

tkow

ą

pewno

ś

ci

ą

biologa,

ż

e maj

ą

do czynienia z prymitywnym, cho

ć

jedynym w swym rodzaju stworzeniem.

Pewno

ść

ta nie była

ś

lepa, gdy

ż

opierała si

ę

na znajomo

ś

ci ogólnych praw ewolucji

ż

ycia, na

ś

wiadomo

ś

ci,

ż

e

tre

ść

okre

ś

la form

ę

. Fakt.

ż

e „zaro

ś

la" nie unieruchomiły broni. nie znalazły pewnej metody zgładzenia

bezbronnych ludzi, rozwiewał ostatnie w

ą

tpliwo

ś

ci. Przeciwnik nie był ani m

ą

dry. ani głupi, tak jak nie była ani

m

ą

dra, ani głupia dowolna ziemska ro

ś

lina; był jedynie doskonale przystosowany do

ś

ci

ś

le okre

ś

lonych warunków i

sytuacji, nic wi

ę

cej. Kiedy to zrozumiano, do znalezienia wyj

ś

cia z beznadziejnego, jak si

ę

wydawało, poło

ż

enia był

ju

ż

tylko jeden krok. W rozumowaniu bł

ę

du nie było. W tych rejonach, gdzie nie kipiał bój, li

ś

cie mangrów nadal

chłon

ę

ły

ś

wiatło. Tam gdzie ucichły wystrzały, pojawiły si

ę

podobne do stonogi du

ż

e stworzenia, które bez cienia

strachu snuły si

ę

pomi

ę

dzy gał

ę

ziami i zjadały li

ś

cie. Rzecz jasna, idylla ta nie dotarła do ogłuszonego

wydarzeniami rozumu, ale na szcz

ęś

cie pozostała w

ś

wiadomo

ś

ci ludzi. By jednak zrodziła si

ę

z tego my

ś

l. trzeba

wpierw było zrezygnowa

ć

z kilku uprzednio przyj

ę

tych ustale

ń

. Jak na przykład:

ż

e cała siła człowieka tkwi w

pot

ę

dze ujarzmionych przez niego energii. doskonało

ś

ci stworzonych przez niego maszyn, bo w rzeczywisto

ś

ci

tkwi ona w gi

ę

tko

ś

ci, dalekowzroczno

ś

ci jego my

ś

lenia! A tak

ż

e,

ż

e taktyka, która nie zawiodła nawet tysi

ą

c razy,

niekoniecznie sprawdza si

ę

za tysi

ą

c pierwszym. No i

ż

e człowiek jest zawsze rozumny: tak naprawd

ę

jest on

rozumny tylko wtedy, kiedy potrafi dostrzec, oceni

ć

nowo

ść

i zmieniwszy uprzedni obraz

ś

wiata działa

ć

odpowiednio do rzeczywisto

ś

ci, jaka by ona nic była Niezauwa

ż

alnie dla siebie (konieczno

ść

to najlepszy

nauczyciel!) biolog przebył • cał

ą

t

ę

drog

ę

. I wtedy zrozumiał, co nale

ż

y robi

ć

. Zrozumiał to w tym momencie, w

którym w nausznikach rozległ si

ę

rozpaczliwy krzyk:

— Płyn rozpuszcza skafander!
Nadeszła krytyczna minuta i biolog zrozumiał,

ż

e jego

odkrycie jest bezu

ż

yteczne: nie ma czasu na wyja

ś

nienia,

wydarzenia wyprzedziły prac

ę

rozumu.

A jednak...
— Z czego wnioskujecie,

ż

e sok rozpuszcza siliket?!

— Łuszczy si

ę

i odpada jego zewn

ę

trzna warstwa!

„Sok został wypuszczony pół godziny temu — przeleciała przez głow

ę

my

ś

l. — A warstw jest trzy...":

— Stój! — krzykn

ą

ł. — Mamy jeszcze czas i pewn

ą

metod

ę

!

Za pó

ź

no. Jedyny znajduj

ą

cy si

ę

na wolno

ś

ci człowiek załogi ju

ż

podbiegał do uwi

ę

zionych. Zgrzytn

ę

ło ostrze

no

ż

a... Zanim nó

ż

zdołał odci

ąć

drug

ą

mack

ę

, kilka innych zsun

ą

wszy si

ę

z je

ń

ców pochwyciło

ś

miałka- l cho

ć

był

on przygotowany na atak, macki uprzedziły jego reakcj

ę

. Sekunda — i znalazł si

ę

w takim samym poło

ż

eniu co

pozostali.
Strach nie przeszkodził biologowi w stwierdzeniu,

ż

e jego plan potwierdził si

ę

w swym najsłabszym punkcie. Teraz

pewny był swego. Chyba

ż

e „zagajnik" jakim

ś

sposobem uniemo

ż

liwi realizacj

ę

jego planu. Tego jednak

ż

e mo

ż

na

si

ę

było nie obawia

ć

. Mangry wiedziały,

ż

e ich sok działa powoli, i nie

ś

pieszyły si

ę

z innymi

ś

rodkami. Co za

ś

si

ę

tyczy pierwszego wroga — wsz

ę

dołaza — to jego zachowanie wskazywało na to,

ż

e jest martwy. Teraz wypadało

ju

ż

czeka

ć

na moment, kiedy płyn rozmi

ę

kczy tkanki tego dziwnie twardego urbana. Wszystko było nie tak, a

przecie

ż

szło jak trzeba.

Denny luk otworzył si

ę

do wewn

ą

trz. Pierwszy wyszedł biolog. Luk natychmiast zatrzasn

ą

ł si

ę

za nim —

ż

eby nie

wiadomo jak pewna była teoria, ryzykowanie wszystkim nie ma sensu.
Przewracaj

ą

c wsz

ę

dołaz mangry ułatwiły realizacj

ę

planu, gdy

ż

teraz człowiek miał du

ż

o przestrzeni na manewr,

którego przecie

ż

nie byłoby, gdyby denny luk znajdował si

ę

na wła

ś

ciwym miejscu.

Na czworakach, staraj

ą

c si

ę

nie dotyka

ć

bez potrzeby macek, człowiek ze

ś

lizn

ą

ł si

ę

z pancerza wsz

ę

dołaza i

lawiruj

ą

c ruszył poprzez sploty strasznych ramion. Naj straszniejsz

ą

rzecz

ą

dla biologa była konieczno

ść

dotykania

tych bladooleistych macek i

ś

wiadomo

ść

,

ż

e w ka

ż

dej chwili mog

ą

one pochwyci

ć

go i udusi

ć

. Wbrew wszystkiemu

wyobra

ź

nia bezwolnie wyposa

ż

ała je przecie

ż

w rozs

ą

dek, który mógł przełama

ć

szablon instynktu. Przecie

ż

to

jasne,

ż

e skrada si

ę

wróg!

Tymczasem mangry wiedziały jedynie,

ż

e poprzez sploty gał

ę

zior

ą

k pełznie co

ś

nieszkodliwego, a nawet

po

ż

ytecznego.

ś

adne inne stworzenie po prostu nie mogło si

ę

znale

źć

i porusza

ć

w sercu ich organizmu, bowiem

zostałoby
zatrzymane, rozpoznane i zniszczone na granicy ciała. Nie orientowały si

ę

, co krz

ą

ta si

ę

po

ś

ród nich, nie zwracały

uwagi na te stworzenia, które zjadały chore li

ś

cie, zbierały szkodliwe owady czy

ż

ywiły si

ę

obumarłymi tkankami.

Przecie

ż

nawet człowiek bez pomocy nauki nie jest w stanie zauwa

ż

y

ć

tych szkodliwych stworze

ń

, które gnie

ż

d

żą

si

ę

w jego organizmie! Wła

ś

nie dlatego biolog był bezpieczny, mógł spacerowa

ć

jak po parku. Wkrótce zrozumieli

to wszyscy. Biologa mogły zgubi

ć

tylko dwa bł

ę

dy, ale na swoje szcz

ęś

cie unikn

ą

ł ich. Nie ruszył wprost przed

siebie, gdy

ż

wtedy trzeba byłoby pełzn

ąć

poprzez opalone ogniem strefy, a to mogłoby sprawi

ć

mangrom ból i

prawdopodobnie spowodowa

ć

reakcj

ę

obronn

ą

. I cho

ć

znacznie wydłu

ż

yło to jego tras

ę

, wydostał si

ę

na zewn

ą

trz

tam, gdzie nic mangrów nie niepokoiło. A wydostawszy si

ę

nie wstał i nie pobiegł przed siebie, gdy

ż

doskonale

rozumiał,

ż

e przeciwnik ju

ż

nauczył si

ę

kojarzy

ć

niebezpiecze

ń

stwo z sylwetk

ą

id

ą

cego człowieka. Załoga

wsz

ę

dołaza dokładnie powtórzyła jego manewr. Oczywi

ś

cie nie obyło si

ę

to bez oporów, ale zako

ń

czyło si

ę

sukcesem.
Walka pojedynczego człowieka, cho

ć

zako

ń

czyła si

ę

tak opłakanie, potwierdziła to, czego biolog domy

ś

lał si

ę

.

Wi

ą

zka macek wyczerpała wszystkie swoje siły. Wyczerpała do tego stopnia,

ż

e nowego wi

ęź

nia nie była ju

ż

w

stanie ' nawet podnie

ść

. By

ć

mo

ż

e macki mogły jeszcze skr

ę

ci

ć

' jednego czy dwóch ludzi, ale teraz do walki

przyst

ę

powało czterech. Podej

ś

cia innych mangrów mo

ż

na si

ę

było nie obawia

ć

: „refleks wystrzałów" nie powinien

był tak szybko zanikn

ąć

... Wszystko to. co działo si

ę

potem, bardzo przypominało walk

ę

grupy Laokoona ze

ż

mijami. Teraz nale

ż

ało odbi

ć

wsz

ę

dołaz. Ale my

ś

l o niszczeniu tego ju

ż

bezbronnego, gdy stały si

ę

jasne jego

słabe strony, cho

ć

nadal zagadkowego „zagajnika" wydawała si

ę

ludziom obrzydliwa. Łatwo te

ż

doszli do wniosku,

ż

e mangry same porzuc

ą

pojazd, gdy tylko odkryj

ą

zbli

ż

anie si

ę

burzy. Mylili si

ę

jednak. Instynkt kazał mangrom

nie rezygnowa

ć

ze zdobyczy, wi

ę

c kiedy zbli

ż

yła si

ę

burza, powlekły go ze sob

ą

. Był to fatalny bł

ą

d z ich strony.

Wsz

ę

dołaza nie mo

ż

na było tak jak urbana rozerwa

ć

na kawałki; jego ogrom opó

ź

nił ruch mangrów i dogoniła je

burza. A co znacz

ą

miejscowe burze i dlaczego mangry stały si

ę

koczuj

ą

cymi półro

ś

linami-półzwierz

ę

tami,

powiedziały ludziom cz

ęś

ci wsz

ę

dołaza rozsiane na przestrzeni wielu kilometrów.

Dymitr Bilenkin —

Ś

wiatło

ż

ycia

Tutejsze sło

ń

ce miało kolor surówki, a o planecie nawet nie warto mówi

ć

. W porównaniu z jej dyskiem

przesłaniaj

ą

cym widnokr

ą

g kosmos był zaledwie male

ń

k

ą

plamk

ą

ś

wiatła. Wpatruj

ą

cy si

ę

w planet

ę

kapitan Zibella

bez słowa skierował ku dołowi zgi

ę

ty palec. Ruch, jakim Rzymianie skazywali gladiatorów na

ś

mier

ć

, był tu bardzo

na miejscu;
ale my woleli

ś

my zaczeka

ć

na wskazania lokatorów. Irina nalała wszystkim kawy, ale ja nie miałem głowy do picia.

Było nie było, mieli

ś

my przed sob

ą

pierwsz

ą

odkryt

ą

przez nas planet

ę

czarnej gwiazdy. Do moich uszu docierała

rozmowa ł

ą

czno

ś

ciowców: ;

— Odległo

ść

?

— Zero koma siedem.
— Aktywno

ść

informacyjna?

— Zero.
Przepisy były bezwzgl

ę

dne. „Informacyjna aktywno

ść

zwiadu

winna odpowiada

ć

informacyjnemu poziomowi planety".

Czyli innymi słowy, powinni

ś

my upewni

ć

si

ę

, czy na

planecie nie ma chocia

ż

by najprymitywniejszych stacji

nadawczo-odbiorczych, które mogłyby przechwyci

ć

sygnały

naszych lokatorów, a tym samym wykry

ć

nasz

ą

obecno

ść

wcze

ś

niej, ni

ż

b

ę

dziemy sobie tego

ż

yczy

ć

.

Ale jak si

ę

tego nale

ż

ało spodziewa

ć

, na planecie panował

absolutny spokój.
— Kapitanie Zibella! Czy mo

ż

na wł

ą

czy

ć

lokatory?

— Nie zrozumiałem was, powtórzcie jak nale

ż

y. Po drugiej stronie kto

ś

ci

ęż

ko westchn

ą

ł. Zibella był człowiekiem

wiernym swoim zasadom, ale nie tylko... W całym kosmosie trudno byłoby bowiem znale

źć

drugiego tak

skrupulatnie stosuj

ą

cego si

ę

do przepisów kapitana. Zło

ś

liwi mawiali cz

ę

sto,

ż

e Zibella nie o

ż

enił si

ę

wła

ś

nie

dlatego,

ż

e jak dot

ą

d nie wypracowano jeszcze w tej 'dziedzinie odpowiednich instrukcji. Mo

ż

liwe,

ż

e w niektórych

rzeczach kapitan taktycznie przesadzał, ale jakby tam naprawd

ę

nie było. to faktem jest,

ż

e pod jego dowództwem

automaty i ludzie spisywali si

ę

na medal.

— Przepraszam — rozległo si

ę

w gło

ś

niku. — Odległo

ść

orbitalna — zero koma pi

ęć

, aktywno

ść

informacyjna

obiektu — zero, pasywna widzialno

ść

obiektu — zero, prosz

ę

o zezwolenie na lokacj

ę

.

— Zrozumiałem. Odległo

ść

orbitalna— zero pi

ęć

, aktywno

ść

zerowa, pasywna widzialno

ść

obiektu — zero,

zezwalam na u

ż

ycie lokatorów. Wszyscy, wł

ą

czaj

ą

c w to oczywi

ś

cie i Zibell

ę

, ze zniecierpliwieniem wpatrywali

ś

my

si

ę

w ekran. Płyn

ę

ły

długie sekundy, w czasie których automaty obmacuj

ą

ce przestrze

ń

wybierały najodpowiedniejszy do przebicia

rodzaj promieni, najoptymalniejsz

ą

cz

ę

stotliwo

ść

(z wyj

ą

tkiem szkodliwych dla

ż

ycia organicznego). K

ą

tem oka

obserwowałem iluminator: tam na zewn

ą

trz wszystko było czamiejsze od sadzy.

Nam, ludziom przywykłym do kojarzenia widzenia ze

ś

wiatłem, trudno było uwierzy

ć

,

ż

e lokatory poradz

ą

sobie z

tymi ciemno

ś

ciami. Spodziewali

ś

my si

ę

najgorszego (bywało przecie

ż

i tak,

ż

e atmosfera okazywała si

ę

nie do

przebicia), nic wi

ę

c dziwnego,

ż

e kiedy wreszcie pojawił si

ę

obraz. Irina pu

ś

ciła si

ę

w tany. U

ś

miechn

ą

ł si

ę

nawet

Zibella. To było co

ś

wspaniałego. Miało si

ę

wra

ż

enie,

ż

e kto

ś

zerwał przesłaniaj

ą

c

ą

ś

wiatło zasłon

ę

. Do

pomieszczenia zacieraj

ą

c r

ę

ce wbiegł Leo. — No i jak?— zapytał tak, jakby to on sam bez pomocy jakichkolwiek

automatów zapewnił nam ten doskonały obraz. Nikt nie odpowiedział, gdy

ż

wła

ś

nie w tym momencie zobaczyli

ś

my

domki...
Mało co oddziaływa na człowieka tak. jak widok odkrytej przez niego planety. Całe twoje ciało i rozum staj

ą

si

ę

wtedy dodatkiem do oka, które nie patrzy, lecz wr

ę

cz po

ż

era rozpo

ś

cieraj

ą

cy si

ę

przed nim krajobraz. Cho

ć

by te

porwane, chaotyczne skupiska gór z nieziemskimi szafirowymi lodowcami... I te przypominaj

ą

ce

ś

lady ptasich łap

jary... I t

ę

niezrozumiał

ą

bladoró

ż

ow

ą

plam

ę

... I blask morza... I nikt tego wszystkiego jeszcze nie widział — ty

jeste

ś

pierwszy! A gdy jeszcze na dodatek zostanie 'odkryte

ż

ycie...

Dusz

ę

wtedy sprzedasz za to, by jak najpr

ę

dzej zst

ą

pi

ć

na powierzchni

ę

planety. •

Niestety, czasy Kolumba min

ę

ły bezpowrotnie. Ju

ż

sam zbiór przepisów dotycz

ą

cych sposobów badania planet

pozbawionych

ż

ycia mo

ż

e przyprawi

ć

człowieka o

ś

mier

ć

, ale zapewniam was,

ż

e jego waga oraz obj

ę

to

ść

s

ą

doprawdy niczym w porównaniu z analogicznymi danymi tomu okre

ś

laj

ą

cego metody podej

ś

cia do planety, na

której jest

ż

ycie, a kto wie, mo

ż

e i rozum. A teraz wyobra

ź

cie sobie,

ż

e Zibella pedantycznie stosował si

ę

do tych

wszystkich przepisów! Badali

ś

my wi

ę

c planet

ę

z najdalszej orbity.

ś

redniej, najbli

ż

szej; sprawdzali

ś

my jej obraz

topograficzny, magnetometryczny, grawitacyjny, radiolokacyjny, termodynamiczny itd... Robili

ś

my nie tylko to, co

trzeba było zrobi

ć

, ale i to, co mo

ż

na było zrobi

ć

, jak równie

ż

to, czego nie trzeba było robi

ć

, ale warto zrobi

ć

. No i

w efekcie o mało
nie uton

ę

li

ś

my w potoku napływaj

ą

cych zewsz

ą

d informacji.

„Kaszy masłem nie zepsujesz" — powtarzał nam Zibella, cho

ć

nawiasem mówi

ą

c na skutek niezliczonych trosk

stracił całkowicie apetyt. Nie szemrali

ś

my, gdy

ż

planeta była rzeczywi

ś

cie nadzwyczaj ciekawa. Nie otrzymywała

od swej gwiazdy ani ciepła, ani

ś

wiatła, wi

ę

c na dobr

ą

spraw

ę

powinna była by

ć

lodow

ą

pustyni

ą

, 'a tymczasem,

cho

ć

klimat w naszym mniemaniu był raczej surowy, to przecie

ż

planet

ę

mo

ż

na było nazwa

ć

kwitn

ą

c

ą

. W

odró

ż

nieniu od Ziemi ciepło dawało jej własne wn

ę

trze, a g

ę

sta atmosfera skutecznie uniemo

ż

liwiała mu ucieczk

ę

w przestrze

ń

. Ro

ś

linno

ść

utrzymywała si

ę

przy

ż

yciu dzi

ę

ki energii cieplnej, to jasne, ale ju

ż

mieszka

ń

cy domków...

Kr

ążą

c po dalekiej orbicie nie mogli

ś

my okre

ś

li

ć

zbyt dokładnie ich wygl

ą

du, st

ą

d te

ż

wła

ś

ciwe powi

ę

kszenie

uzyskali

ś

my dopiero wtedy, gdy przyszła kolej na zwiad za .pomoc

ą

mas/yn almosferyc/nych.

Kiedy pojawili si

ę

na ekranie, Leo za

ś

miał si

ę

nerwowo. Budow

ą

oraz wzrostem stworzenia przypominały pingwiny,

cho

ć

ró

ż

nił je jeden szczegół: posiadały bowiem dwie swobodne ko

ń

czyny zbli

ż

one do r

ą

k... Ale za to cała

reszta!... Wyobra

ź

cie sobie głow

ę

w kształcie dyni, na dodatek zwie

ń

czonej laurowym wie

ń

cem. Wyobra

ź

cie sobie

pulsuj

ą

c

ą

Irójk

ą

tn

ą

klapk

ę

po

ś

rodku lej.

ż

e si

ę

tak wyra

żę

. „twarzy" oraz szpary tam, gdzie my mamy uszy, I ani

ś

ladu oczu! I wła

ś

nie brak oczu sprawił,

ż

e byli zupełnie niepodobni do ludzi...

Sto

ż

kowate domki stworze

ń

otoczone były spulchnionymi skrawkami ziemi, na których co

ś

rosło. Poza tym domki

miały drzwi. Prawdziwe drzwi na rzemiennych p

ę

tlach zawiasów.

Oddaleni o dziesi

ą

tki kilometrów z biciem serca wpatrywali

ś

my si

ę

w te drzwi, doskonale rozumiej

ą

c, co to

oznacza.
— Orkiestra, tusz! — ni w pi

ęć

ni w dziesi

ęć

wykrzykn

ę

ła Irina. " ' '

Zibella jakby nie słyszał. Tkwił pochylony nad ekranem, po którym przesuwało si

ę

male

ń

kie rozumne stworzenie, z

takim wyrazem twarzy, jakby chciał je przycisn

ąć

do swej szerokiej piersi. Ale kiedy ucichły pierwsze krzyki rado

ś

ci.

zacz

ę

li

ś

my odnotowywa

ć

dziwne fakty. Stworzenie rzuciło si

ę

do ucieczki, gdy dzieliło nas zaledwie kilka kroków, i

przebieraj

ą

c krótkimi jak patyczki nó

ż

kami pomkn

ę

ło po prostej. Na jego drodze znalazła f

si

ę

ju

ż

jednak Irina. która z wpraw

ą

podstawiła nog

ę

mkn

ą

cemu w jej stron

ę

beczkopodobnemu ciału. Rogi

stworzenia uderzyły o.metal. Tuziemiec pisn

ą

ł i rzucił si

ę

• w bok. Wszystko si

ę

zgadzało. Z niewielkimi wyj

ą

tkami

wszystkie stworzenia podpuszczały nas do siebie, a potem ratowały si

ę

paniczn

ą

ucieczk

ą

, nie zauwa

ż

aj

ą

c jednak

znajduj

ą

cych si

ę

na ich drodze przeszkód- Jakby słyszały odgłosy kroków, ale me widziały nas; l lak wszystkie.

Bezokie niczym w pieczarach

ż

ycie. Bo były tu i pieczary. Pieczary mroku. Patrz

ą

c na wszystko z góry. lak

przywykli

ś

my do . tego.

ż

e nad planet

ą

ś

w ieci sło

ń

ce — nasze radarowe sło

ń

ce —

ż

e ciemno

ś

ci lam w dole

podziałały na nas przygn

ę

biaj

ą

co. Ciemno

ś

ci, no i zwi

ą

zane z nimi my

ś

li. Tutejsze ro

ś

liny nie pi

ę

ły si

ę

do góry. lecz

przytulały do ziemi. Bezbarwne, kruche tafle li

ś

ci układały si

ę

pi

ę

trami, a im wy

ż

ej, tym były one cie

ń

sze i szersze.

Skapywała z nich. zwisała zielono

ż

ółta

ś

luzowata ciecz, wywołuj

ą

ca nieodparte wra

ż

enie,

ż

e cała ro

ś

linno

ść

cierpi

na katar. Patrze

ć

pod nogi nie było po co. a niebo te

ż

nie cieszyło oczu - lam gdzie

ś

w górze. w nieprzejrzanych

ciemno

ś

ciach, od czasu do czasu przelatywały płowe kluski: prawdopodobnie miejscowe ptaki.

Nie. to stanowczo nie było miejsce dla człowieka. Id

ą

c za pozostałymi dzi

ę

kowałem losowi za to.

ż

e jestem tylko

go

ś

ciem w tym tak nieprzyjemnym

ś

wiecie. Odkry

ć

i spenetrowa

ć

—; oto na czym polegało nasze zadanie. Kto

ś

inny b

ę

dzie natomiast musiał tu

ż

y

ć

. gdy

ż

planeta wymaga stacjonarnej obserwacji. A to oznacza lata samotno

ś

ci i

mroku, długie i smutne lata, o których lepiej nie mówi

ć

, nawet je

ż

eli przypadły b

ą

d

ź

przypadn

ą

one w udziale nie

tobie, lecz komu

ś

innemu. Wstyd powiedzie

ć

, ale przedzieraj

ą

c si

ę

w mroku poprzez o

ś

lizłe zaro

ś

la cieszyłem si

ę

.

ż

e mam „powrotny bilet". Do domków podchodzili

ś

my wcale si

ę

nie kryj

ą

c, bo przecie

ż

nie było tu oczu. które

mogłyby dostrzec

ś

wiatełka naszych latarek. Mógł nas zdradzi

ć

co najwy

ż

ej jaki

ś

hałas, ale nie zamierzali

ś

my

zbytnio si

ę

zbli

ż

a

ć

. Tylko ze zwykłego ziemskiego przyzwyczajenia zalegli

ś

my wi

ę

c w ,,krzakach", czyli

podziurkowanych niczym szwajcarski ser jakich

ś

miejscowych ro

ś

linach.

Ś

miechu warte, ale je

ż

eli dobrze si

ę

zastanowi

ć

, to wcale nie chciało nam si

ę

ś

mia

ć

. Ju

ż

od wielu godzin starali

ś

my si

ę

przecie

ż

za wszelk

ą

cen

ę

zrozumie

ć

, jak mo

ż

e istnie

ć

ten

ś

lepy

ś

wiat — niestety bez . powodzenia. Co do tego.

ż

e jest on

ś

lepy, nie

mieli

ś

my

ż

adnych w

ą

tpliwo

ś

ci. Ani zwierz

ę

ta, ani mieszka

ń

cy domków

nie dysponowali mo

ż

liwo

ś

ci

ą

dalekiego widzenia. Nic dziwnego, nie mieli przecie

ż

oczu. Ale to jeszcze nie

wszystko! Brakowało im te

ż

takich organów, które w jakim

ś

przynajmniej stopniu mogłyby ten brak uzupełni

ć

!

Organów. które pozwalałyby zauwa

ż

a

ć

odległe przedmioty, ot chocia

ż

by tak. jak to robi lataj

ą

ca mysz. Słuch?

Rozwini

ę

ty nie lepiej ni

ż

nasz. W

ę

ch? Na poziomie psiego. Jaki

ś

nie znany nam szósty, siódmy czy mo

ż

e dziesi

ą

ty

zmysł? Przecie

ż

ju

ż

nieraz widzieli

ś

my na własne oczy, jak biegn

ą

ce stworzenie z sił

ą

uderzało w przeszkod

ę

tak

jak to. któte kwadrans temu wpadło na nog

ę

Inny. Wyja

ś

nienie nasuwało si

ę

samo. No bo po co komu mo

ż

liwo

ść

dalekiego widzenia na planecie, kłoni jest w rzeczywisto

ś

ci niczym innym jak tylko ogromn

ą

kosmiczn

ą

pieczar

ą

,

prawda? Wspaniała hipoteza, tylko

ż

e nieprzydatna. Przecie

ż

miejscowe stworzenia biegały, i to nawet szybko. A

gdy kto

ś

biega, Io musi mie

ć

wzrok, gdy

ż

w przeciwnym razie nie b

ę

dzie to jeden z przejawów

ż

ycia. lecz czyste

samobójstwo!

Wszystko to, czego

ś

wiadkami byli

ś

my ju

ż

od dłu

ż

szego czasu, było nie mniejszym absurdem ani

ż

eli spacer grupy

niewidomych po autostradzie. Taki

ś

wiat nie mógł istnie

ć

, a przecie

ż

jak na zło

ść

nie tylko istniał, ale na dodatek

funkcjonował, i to bez specjalnych zakłóce

ń

. Tego ostatniego nie byli

ś

my jednak tak bardzo pewni. Nasze bij

ą

ce na

setki metrów reflektory jasnym

ś

wiatłem zalewały grup

ę

domków sprawiaj

ą

cych wra

ż

enie opuszczonych. Miało si

ę

nieodparte wra

ż

enie, ze s

ą

to jakie

ś

nieprawdopodobne dekoracje scenicznych desek, z których tylko co zeszli

staty

ś

ci.

ś

e lada chwila rozlegnie si

ę

głos re

ż

ysera, który oznajmi,

ż

e zdj

ę

cia s

ą

zako

ń

czone, a my odetchniemy z

ulg

ą

i rozejdziemy si

ę

. Czas płyn

ą

ł i tymczasem nic si

ę

nie działo. Po jakim

ś

czasie otworzyły si

ę

drzwi i na

zewn

ą

trz wyszedł ten. na kogo czekali

ś

my. Przyciskaj

ą

c do boku jakie

ś

pojemne naczynie, stworzenie zatrzymało

si

ę

na moment (

ś

wiatło biło mu prosto w „twarz"), a potem ruszyło przed siebie od czasu do czasu swobodn

ą

r

ę

k

ą

dotykaj

ą

c li

ś

ci zwisaj

ą

cych z boku

ś

cie

ż

ki. I to brn

ą

ce na o

ś

lep stworzenie miało uprawia

ć

otaczaj

ą

ce osad

ę

pola?

Budowało domy? Polowało? Niemo

ż

liwe. Któ

ż

wi

ę

c Io robił'? Stworzenie niestrudzenie szło do przodu dotykaj

ą

c

li

ś

ci. Nasze reflektory posłusznie w

ę

drowały w

ś

lad za nim wyrywaj

ą

c z mroku nawet zgrubienia muskułów. Nasze

ziemskie do

ś

wiadczenie burzliwie protestowało

przeciw temu. co widzieli

ś

my. Miało si

ę

wra

ż

enie,

ż

e stworzenie lada chwila odwróci si

ę

w stron

ę

płon

ą

cych

elektrycznych oczu. wyda z siebie okrzyk strachu i skryje si

ę

w ciemno

ś

ciach. Nasze palce bezwolnie spocz

ę

ły na

wyi

ą

c/.mkach. z trudem powstrzymali

ś

my si

ę

od wył

ą

czenia reflektorów. Prze

ś

ledziwszy kierunek

ś

cie

ż

ki

zrozumieli

ś

my. dok

ą

d i po co zd

ąż

a nasz nieznajomy. Szedł on w stron

ę

male

ń

kiego jeziorka Im był bli

ż

ej, tym

bardziej niepewny stawał si

ę

jego krok dookoła wsz

ę

dzie pusta przestrze

ń

, Kilka razy pochylał si

ę

dotykaj

ą

c

gruntu. Brzeg namacał nog

ą

i zaledwie upewnił si

ę

,

ż

e ma przed sob

ą

wod

ę

, opu

ś

cił naczynie. .

Teraz czekała go jeszcze droga powrotna. Ruszył we wła

ś

ciw

ą

stron

ę

, ale w g

ę

stwinie mign

ę

ło ciało jakiego

ś

zwierz

ę

cia. I to tak szybko,

ż

e nie zd

ąż

yli

ś

my nawet dobrze si

ę

mu przyjrze

ć

. Władca domku wyczuł jednak czyj

ąś

obecno

ść

. Błyskawicznie odwrócił si

ę

i run

ą

ł w bok od ,

ś

cie

ż

ki. Po chwili znów zamarł w bezruchu. Nie był

człowiekiem, ba, nie był te

ż

do niego w ogóle podobny, ale widzieli

ś

my, jak porusza si

ę

jego klatka piersiowa,

udzielił si

ę

nam jego strach i na moment pomi

ę

dzy nami a tym synem wiecznej nocy znikły wszelkie bariery.

Poderwali

ś

my si

ę

na równe nogi gotowi w ka

ż

dej chwili biec mu na pomoc. Było to jednak zbyteczne— intruz

znikn

ą

ł. Mieszkaniec chatki złapał lepiej naczynie, pokr

ę

cił swoj

ą

zwie

ń

czon

ą

„laurami" głow

ą

i ruszył... Jego ruchy

nie uległy zmianie: tak samo jak przedtem raz po raz pochylał si

ę

badaj

ą

c grunt pod nogami, cho

ć

teraz bardzo

przeszkadzało mu wypełnione wod

ą

naczynie. Szedł jednak ju

ż

nie do chatki, lecz w stron

ę

przeciwn

ą

, w t

ę

, gdzie

drog

ę

przecinała przepa

ść

.

Słyszałem za plecami przy

ś

pieszone oddechy przyjaciół. Ja równie

ż

byłem bardzo przej

ę

ty. Uprzedzi

ć

o

niebezpiecze

ń

stwie? A je

ż

eli ta przepa

ść

jest mu akurat do czego

ś

potrzebna?

Zbli

ż

ał si

ę

do niej nieubłaganie. Od urwiska dzieliło go ju

ż

tylko kilka metrów. I wła

ś

nie wtedy jakby wyczuł,

ż

e co

ś

jest nie w porz

ą

dku Podreptał niepewnie w miejscu, poruszył kilka razy głow

ą

, jakby starał si

ę

co

ś

zobaczy

ć

, i odbił

nieco bardziej w lewo. Ale przepa

ś

ci nie mo

ż

na ju

ż

było wymin

ąć

. chyba

ż

eby zakr

ę

ciło si

ę

w miejscu pod k

ą

tem

stu osiemdziesi

ę

ciu stopni i ruszyło do tyłu. Czekali

ś

my w napi

ę

ciu, co zrobi. Od szczeliny dzieliły go ju

ż

teraz

jedynie centymetry. Wtedy wła

ś

nie zatrzymał si

ę

. Niezdarna, ozdobiona „laurami" głowa w kr

ę

gu

ś

wiatła

reflektora... Szybko pulsuj

ą

cy trójk

ą

t ust na bezokiej twarzy—

— Do tyłu. do tyłu! — nie wytrzymała Inna i krzykn

ę

ła tak,

jakby stworzenie mogło j

ą

usłysze

ć

.

Tuziemiec zrobił krok do przodu. Tam, w czer

ń

... Nawet

spadaj

ą

c nie wypu

ś

cił z r

ą

k naczynia z drogocenn

ą

wod

ą

.

Rozległ si

ę

krzyk-..

To. w co nie chcieli

ś

my wierzy

ć

, okazało si

ę

niestety prawd

ą

-

Ten

ś

wiat był

ś

lepy, ale

ś

lepy od niedawna—

— Wiesz lepiej ode mnie,

ż

e tego nie wolno robi

ć

— powiedział Zibella-

— Nie mamy wyj

ś

cia — powtórzyła Irina-Stali

ś

my nad ciałem tuziemca nie bardzo wiedz

ą

c, co robi

ć

, gdy

ż

wprawiła nas w rozterk

ę

jeszcze jedna bardzo m

ą

dra zasada.

ś

eby zrozumie

ć

, jakie nieszcz

ęś

cie spadło na t

ę

planet

ę

, musieli

ś

my zabra

ć

i zbada

ć

ciało. Ale czy to stworzenie rzeczywi

ś

cie było martwe? Nie mo

ż

na przecie

ż

stwierdzi

ć

tego na sto procent bez uprzedniego poznania wy

ż

szych organizmów planety, którymi jeszcze si

ę

nie

zajmowali

ś

my. Nie wiedz

ą

c absolutnie niczego o fizjologii tuziemców mogli

ś

my bardzo łatwo sta

ć

si

ę

mimowolnymi

mordercami tego osobnika, który w naszym przekonaniu był martwy, cho

ć

mógł po prostu straci

ć

przytomno

ść

. Na

dłu

ż

sze zastanawianie si

ę

te

ż

jednak nie mogli

ś

my sobie pozwoli

ć

.

— Proponuj

ę

introskopi

ę

wewn

ę

trznych organów — powiedziała Irina. — I to tu. na miejscu, Zibella odpowiedział

tak, jak my

ś

lałem.

— Oczywi

ś

cie jest to najrozs

ą

dniejsze wyj

ś

cie. Ale czy mo

ż

esz

zagwarantowa

ć

-

ż

e prze

ś

wietlenie nie zaszkodzi mu?

A poza tym. czy mo

ż

esz w stu procentach polega

ć

na swej

diagnozie i bez sekcji stwierdzi

ć

, czy ten osobnik

ż

yje, czy

nie?

No to klapa — pomy

ś

lałem sobie. — Niczego przecie

ż

nie

mo

ż

na zagwarantowa

ć

, je

ż

eli organizm nie jest podobny do

ludzkiego. Ale ostatecznie niby dlaczego?— zapylałem sam
siebie roz

ż

alony. — Zwi

ą

zali

ś

my sobie r

ę

ce i nogi akurat

wtedy, gdy nale

ż

y działa

ć

, działa

ć

i jeszcze raz działa

ć

!

Gdyby na miejscu Zibelli był kto

ś

inny...

— Tak. — odpowiedziała Irina. — Mog

ę

.

Miałem wra

ż

enie,

ż

e si

ę

przesłyszałem. Ale słowa Iriny były

doprawdy niczym w porównaniu z odpowiedzi

ą

ZibeiiL

— W takim razie działaj — odpowiedział. Czy

ż

by rzeczywi

ś

cie nie wiedział,

ż

e Irina opiera si

ę

nie tyle na

faktach, co na swym wewn

ę

trznym przekonaniu?! Zupełnie mo

ż

liwe. Znacznie wa

ż

niejsze było jednak co

ś

innego:

nawet teraz Zibella nie naruszył litery prawa! „Rozwi

ą

zuj

ą

c szczególnie skomplikowany problem kapitan

obowi

ą

zany jest opiera

ć

si

ę

na opinii specjalisty" - głosił odpowiedni przepis. Zibella oparł si

ę

wi

ę

c na opinii

specjalisty nie /dojmuj

ą

c jednak ze swych barków odpowiedzialno

ś

ci: mógł milcze

ć

, oponowa

ć

, a tymczasem

wydał rozkaz— i to przyzwalaj

ą

cy!

I zrozum tu człowieka, którego podobno znasz na wylot! Zreszt

ą

nic dziwnego.

ż

e go nic rozumiałem. Skoro

sprzeczno

ś

ci s

ą

nieodł

ą

czn

ą

cech

ą

otaczaj

ą

cego nas

ś

wiata, to trudno przypuszcza

ć

,

ż

e oto kiedy

ś

pojawi si

ę

pokolenie ludzi pozbawionych wszelkich nieoczekiwanych zmian charakteru-— Nie

ż

yje— powiedziała Irina

odrywaj

ą

c si

ę

od przyrz

ą

dów.

Przenie

ś

li

ś

my ciało na statek.

To. czego si

ę

dowiedzieli

ś

my, tylko pogł

ę

biło nasz

ą

zagadk

ę

. Prze

ś

wietlenie zwłok wykazało,

ż

e mieszka

ń

cy

domków posiadaj

ą

jednak organ dalekiego widzenia— ów

ś

mieszny ..laurowy wieniec" na czubku głowy. Były to

ich oczy. cho

ć

rejestruj

ą

ce nie

ś

wiatło, którego tu przecie

ż

nie było. lecz ultrakrótkie fale radiowe emitowane przez

gwiazd

ę

. Ich radiosło

ń

ce w naszym mniemaniu

ś

wieciło bardzo słabo, ale dla nich ten mroczny

ś

wiat wcale nie był

mroczny, gdy

ż

ewolucja dała im niewiarygodnie czuły organ postrzegania. Dzi

ę

ki swym rogom-antenom tak jak i

my mogli si

ę

rozkoszowa

ć

zachodami sło

ń

ca, barwami ro

ś

linno

ś

ci.

ś

wiatłem, kołysaniem morskich fal, czyli

wszystkim tym, co składa si

ę

na widzialny

ś

wiat, nawet je

ż

eli jest on

ś

wiatem . odbitych fal radiowych, których my

nie jeste

ś

my w stanie sobie wyobrazi

ć

.

Tak było jednak, zanim o

ś

lepli. . Na zewn

ą

trz rogów-anten nie wida

ć

było uszkodze

ń

, po prostu nie funkcjonowały,

a mv za nic nie mogli

ś

my zrozumie

ć

dlaczego. A

ż

si

ę

prosiły dwa rozwi

ą

zania. Pierwsze, to niespodziewana

epidemia, a drugie... Otó

ż

gdyby nagle nasze sło

ń

ce zapłon

ę

ło dwa razy ja

ś

niej, to my ludzie nie o

ś

lepliby

ś

my,

gdy

ż

matka natura wyposa

ż

yła nas w powieki, oni natomiast ich nie posiadali. Zreszt

ą

nie mogło by

ć

mowy nawet

o odpowiednikach powiek, skoro mo

ż

liwo

ś

ci przebicia najkrótszych fal radiowych s

ą

nieporównywalnie wi

ę

ksze

ani

ż

eli analogiczne mo

ż

liwo

ś

ci

ś

wiatła. Tak wi

ę

c mieli

ś

my wspaniałe hipotezy, które do niczego nie pasowały... No

bo có

ż

to za epidemia, która tak

szybko zaatakowała wszystkich mieszka

ń

ców planety? Nie ulega w

ą

tpliwo

ś

ci,

ż

e nieoczekiwany wzrost radiowej

aktywno

ś

ci gwiazdy mógł wywoła

ć

taki efekt, ale mieli

ś

my przecie

ż

pomiary, które stwierdzały niedwuznacznie,

ż

e

przynajmniej w czasie naszego pobytu gwiazda zachowywała si

ę

całkiem przyzwoicie.

Kłócili

ś

my si

ę

blisko sze

ść

godzin i rozstali

ś

my si

ę

wyko

ń

czeni.

Rozwi

ą

zanie było gdzie

ś

blisko, czuli

ś

my to, i poczucie własnej bezsilno

ś

ci denerwowało nas do tego stopnia,

ż

e

chciało si

ę

post

ą

pi

ć

z mózgiem tak, jak z nawalaj

ą

cym przyrz

ą

dem — porz

ą

dnie go stukn

ąć

. Spałem

ź

le,

podejrzewam,

ż

e inni te

ż

. Starczyło, bym zamkn

ą

ł oczy, i ju

ż

od

ż

ywał obraz postaci znieruchomiałe} na dnie

przepa

ś

ci. Słyszałem jej krzyk... Uznałem wi

ę

c za stosowne otworzy

ć

oczy, cho

ć

w kabinie było zupełnie ciemno.

Tak ciemno jak na planecie. Nie, tak nie mo

ż

na — pomy

ś

lałem sobie. — Nie zrozumiemy niczego, je

ś

li nie

wyjdziemy wreszcie poza granice ziemskich wyobra

ż

e

ń

.

Interesuj

ą

ce, tylko jak to zrobi

ć

? Cały tok naszych my

ś

li, cała nasza psychologia s

ą

przecie

ż

tak nierozerwalnie

zwi

ą

zane z Ziemi

ą

. Nieprawda. Przecie

ż

byli

ś

my ju

ż

na wielu planetach i czas ju

ż

najwy

ż

szy odci

ąć

si

ę

od

ziemskich wyobra

ż

e

ń

. Nie uda nam si

ę

to całkowicie, ale mo

ż

emy spróbowa

ć

. Znacznie gorzej jest na przykład z

tymi wyobra

ż

eniami, które wi

ążą

si

ę

ze Sło

ń

cem. Gdzie by

ś

my bowiem nie byli, otaczamy si

ę

przecie

ż

ś

wiatłem,

atmosfer

ą

słonecznych promieni. I nic człowiek na to nie poradzi. Mo

ż

emy wiedzie

ć

i wiemy,

ż

e istniej

ą

inne

rodzaje

ś

wiatła (wykorzystujemy je nawet). Stworzyli

ś

my instrumenty, które widz

ą

wszystko inaczej ani

ż

eli my, ale i

tak zawsze sprowadzamy to, co za ich pomoc

ą

dostrzegamy, do j

ę

zyka widzialnych obrazów lub symboli. Rozum

jest naszym przewodnikiem, za

ś

oczy jego najpewniejszymi doradcami. Spróbuj zamieni

ć

je na radio. Nie, tak

ą

operacj

ę

mo

ż

na przeprowadzi

ć

na maszynie, ale nie na człowieku.

To jest my

ś

l! Trzeba spu

ś

ci

ć

na powierzchni

ę

planety cybera z radiookiem o tych samych mo

ż

liwo

ś

ciach, o tej

samej czuło

ś

ci, jak

ą

wykazywały ócz;' tuziemców, i zobaczy

ć

, co si

ę

z nim stanie.

Podekscytowany zapaliłem

ś

wiatło. Jak zawsze po przebywaniu w ciemno

ś

ciach przez kilka sekund widziałem

jedynie do bólu jasne, rozmyte kształty przedmiotów. Tak
wła

ś

nie było na planecie — pomy

ś

lałem. — Eksplozja, a potem

ś

lepota i mrok... Biedacy nie mieli powiek i dlatego.

Moje serce biło jak oszalałe. Szukali

ś

my eksplozji, gdy

ż

nasze do

ś

wiadczenie mówiło nam,

ż

e o

ś

lepi

ć

mo

ż

e tylko

niespodziewany, silny wybuch. A je

ż

eli to nie to? A je

ż

eli ten stopie

ń

radiojasno

ś

ci, który uznali

ś

my za normalny,

wcale takim nie był?... ^ Tak, to by wyja

ś

niało wszystko... Wła

ś

nie

ż

e niczego nie wyja

ś

niało! Gdyby u

nas na Ziemi sło

ń

ce raz na milion lat przez miesi

ą

c lub dwa

ś

wieciło dziesi

ęć

razy ja

ś

niej, to ewolucja niew

ą

tpliwie

uwzgl

ę

dniłaby ten fakt. Tym bardziej na tej planecie. Nie mogło by

ć

przecie

ż

tak,

ż

e gwiazda

ś

wieciła jednakowo

jasno, a potem ni z tego, ni z owego tu

ż

przed naszym przylotem wybuchła powoduj

ą

c nieobliczaln

ą

w skutkach

katastrof

ę

.

A jednak w tym co

ś

jest... Przede wszystkim w zbie

ż

no

ś

ci obu wydarze

ń

. Jakby nasz przylot... Jakby nasze

zbli

ż

anie si

ę

... Nie ubrany pobiegłem do pomieszczenia z aparatur

ą

. Leo był tam jeszcze. Wybałuszył oczy, ale .nie

dałem mu doj

ść

do słowa.

— W jakim pa

ś

mie pracuj

ą

nasze lokatory?

— Zaraz zobacz

ę

. A co?

— Nie wiesz?!
— Pami

ę

taj wszystko, człowieku, gdy masz tyle spraw na

głowie... Co z tob

ą

?!

Zd

ąż

yłem ju

ż

odczyta

ć

wskazania automatów.

— Leo, błagam ci

ę

, w przybli

ż

eniu, cho

ć

w przybli

ż

eniu

okre

ś

l, jaka jest moc naszych lokatorów na powierzchni?

Liczba, mo

ż

esz poda

ć

liczb

ę

?

Leo podał liczb

ę

. Jeszcze niczego nie rozumiał, a ja

wiedziałem ju

ż

wszystko. Wiedziałem to..

Nasze automaty wybrały akurat te cz

ę

stotliwo

ś

ci fal, na

których atmosfera była najbardziej przezroczysta, a które
wła

ś

nie dlatego były tu „

ś

wiatłem

ż

ycia". Tylko

ż

e nasze

przyrz

ą

dy były mniej czułe ani

ż

eli „oczy" mieszka

ń

ców

planety, a widzie

ć

chcieli

ś

my przecie

ż

jak najlepiej. I w ten

sposób nasze lokatory zapłon

ę

ły pal

ą

cym sło

ń

cem. My sami

o

ś

lepili

ś

my ten

ś

wiat, gdy

ż

byli

ś

my pewni,

ż

e cechy ludzkiej

fizjologii to nasza i tylko nasza sprawa.
Leo mówił co

ś

jeszcze, ale nie słyszałem go. Widziałem

czarn

ą

planet

ę

, na której przez wiele lat trzeba b

ę

dzie

ratowa

ć

to, co jeszcze mo

ż

na było uratowa

ć

. A my

ś

l

o czekaj

ą

cym nas piekle, cho

ć

mo

ż

e si

ę

to wyda

ć

dziwne,

sprawiła mi ulg

ę

. •

Michał Griesznow — Jeszcze jedno martwe miasto

— Jeszcze jedno martwe miasto...
— Które to ju

ż

, dziesi

ą

te? Cała planeta pokryta ruinami!

— Stara zu

ż

yta skorupa...

— Gdzie

ż

si

ę

, do diabła, podziały kosztowno

ś

ci? Przecie

ż

chyba je znali. Mieli takie

ś

licznotki,

ż

e... -

Ś

linka ci na

nie cieknie, co. Garry? — zarechotał kto

ś

.

— Do

ść

tego! — krzykn

ą

ł Thomas Wells. —Trzeba mie

ć

szacunek dla starej cywilizacji.

Był to jedyny rozs

ą

dny głos po

ś

ród bełkotu pechowców, a przecie

ż

napadli go:

— Marzyciel!
Kto

ś

patrz

ą

c na skały i pustynie planety rzucił:

— Podło

ż

y

ć

by tak staruszce kilka anihilacyjnych... Thomas nie słuchał, do niego nale

ż

ało sprawne l

ą

dowanie w

pobli

ż

u miasta. Ostatecznie chłopcy maj

ą

racj

ę

. Wybra

ć

si

ę

na odległo

ść

trzydziestu parseków od Wybawcy tylko

po to, by ogl

ą

da

ć

te gruzy, to przecie

ż

absurd. Có

ż

go w gruncie rzeczy obchodzi jaka

ś

stara cywilizacja? Tak jak

wszyscy poszukuje złota i diamentów. Ale skarbów na planecie nie było jakby na zło

ść

poszukiwaczom. I to nawet

tam, gdzie powinny były by

ć

. Na nadgarstkach pos

ą

gów zamiast bransolet ze złota ołowiane tasiemki, a w klipsach

ziarna grafitu... Pos

ą

gi były wspaniałe— to przyznawali obiektywnie wszyscy, obrazy—witra

ż

e z kolorowego szkła

równie

ż

. Ale przecie

ż

nie wypchaj

ą

ładowni statku pos

ą

gami Wenus czy witra

ż

ami! Wybawca takiego towaru nie

przyjmie, a oni zostan

ą

po prostu wy

ś

miani. Wredna planeta!

ś

eby znale

źć

tak

ą

, na której znaj

ą

warto

ść

u

ż

ytkow

ą

metali. Martinowi Linkowi powiodło si

ę

: natrafił na humanoidów składaj

ą

cych hołd złotym bałwanom. Oczywi

ś

cie

znalazł si

ę

w szeregach Pierwszych planety, a piwnice jego zamku podobno nadal jeszcze pełne s

ą

złotych

pos

ą

gów. Ale Martin to chytrus — za nic nie chce zdradzi

ć

koordynatów planety. Zreszt

ą

kto . wie. czy nie

zniszczył jej ju

ż

ładunkiem anihilitu. Thomas Wells tak jak wszyscy zazdro

ś

ci Martinowi. On nie zastanawia si

ę

nad

tym, co b

ę

dzie, nie ma szacunku dla ruin. siada tu

ż

przy mie

ś

cie. Jemu nie potrzeba ani pos

ą

gów, ani fresków, 'on

wolałby co

ś

d

ż

wi

ę

cz

ą

cego i błyszcz

ą

cego. Wychodzili z wn

ę

trza statku bez specjalnego po

ś

piechu. Zd

ąż

yły ju

ż

im

obrzydn

ąć

te rozwaliny i pył. Byli rozdra

ż

nieni, bo nie spodziewali si

ę

ż

adnych rewelacji. Miasto, tak jak wszystkie

pozostałe, otaczał zewsz

ą

d las wielopi

ę

trowych budynków. Ulice wychodziły w pole, je

ś

li oczywi

ś

cie mo

ż

na

nazwa

ć

polem kamienist

ą

, oczyszczon

ą

przez wiatry, równin

ę

, tylko gdzieniegdzie pokryt

ą

ubog

ą

bł

ę

kitn

ą

ro

ś

linno

ś

ci

ą

, jakimi

ś

rachitycznymi krzaczkami.

W marnych promieniach zachodz

ą

cego Sło

ń

ca

ś

ciany domów odlanych z ró

ż

nokolorowego szkła prezentowały si

ę

niezbyt okazale. Miasto było stare, bardzo stare, miało ju

ż

za sob

ą

dziesi

ą

tki tysi

ą

cleci, a przecie

ż

nadal było

pi

ę

kne, tak jak zreszt

ą

wszystko, co zrobili mieszkaj

ą

cy tu niegdy

ś

ludzie. Wspaniałe linie portyków, wysokich wie

ż

i mostów cieszyły oko. je

ś

li oczywi

ś

cie nie patrzyło si

ę

na nie w ten sposób, jak przyjaciele Thomasa •- poprzez

pryzmat przydatno

ś

ci do realizacji ich własnych planów. Ulice były szerokie i proste, kiedy

ś

po

ś

rodku rosły pewnie

kwiaty, z których teraz zostały jedynie rzadkie, w

ą

tłe niebieskie krzaczki. Rakieta stała w odległo

ś

ci dwustu jardów

od pocz

ą

tku ulicy.

— Idziemy?— zapytał Neil Warren, kapitan, dowódca poszukiwaczy, tak

ż

e nie wiadomo było wła

ś

ciwie, czy to

pytanie, czy te

ż

rozkaz. Chłopcy nie wierzyli mu. Coraz cz

ęś

ciej mówiono o nim,

ż

e to pechowiec. A pech w

kosmosie oznacza przecie

ż

wiele zmarnowanych lat i tak niezbyt długiego

ż

ycia. Tego si

ę

niestety nie wybacza.

— Do

ść

tego! — powiedział kto

ś

, kogo trudno było pozna

ć

po głosie, gdy

ż

gło

ś

niki zmieniały tembr, upodabniały

do siebie głosy ludzi.
Wszyscy nie wiadomo czemu marudzili, spogl

ą

dali ponuro w gł

ą

b ulicy, wybierali domy, do których si

ę

włami

ą

.

Wiatr obsypywał skafandry pyłem. Wszystko dookoła było obce i chłodne.

Stoj

ą

cy rami

ę

w rami

ę

z kapitanem Thomas Wells nagle zachwiał si

ę

jakby pod naporem wiatru. Zrobił krok w

stron

ę

ulicy, potem jeszcze jeden. Ju

ż

na pierwszy rzut oka zauwa

ż

ało si

ę

co

ś

dziwnego w tym marszu, bowiem

co

ś

jakby jednocze

ś

nie popychało go to do przodu, to znów do tyłu. Próbował stawi

ć

opór, wykr

ę

cił si

ę

całym

korpusem w bok, ale zbyt mocno ci

ą

gn

ę

ło go do przodu, wi

ę

c tylko coraz szybciej przestawiał nogi.

— Wells! — krzykn

ę

li w

ś

lad za nim.

Wells nie odpowiedział. Maszerował posłusznie

ś

rodkiem

ulicy coraz szybciej przebieraj

ą

c nogami.

— Wells! — wrzasn

ę

ło kilku m

ęż

czyzn nie pojmuj

ą

c, o co chodzi. Reszta obejrzała si

ę

i w milczeniu obserwowała

dziwny bieg kolegi zastanawiaj

ą

c si

ę

, czy to jakie

ś

dziwactwo, czy te

ż

objaw szale

ń

stwa.

— Wells! Wells! — krzyczeli teraz ju

ż

wszyscy zagłuszaj

ą

c si

ę

wzajemnie.

Wells nie odpowiadał, nie reagował na wołanie. Nie zwalniaj

ą

c, na ich oczach zacz

ą

ł powoli pogr

ąż

a

ć

si

ę

w

gruncie — po kolana, po pas.
— Wells! — wrzasn

ę

li jeszcze raz. — Wracaj!

Jeszcze przez chwil

ę

nad powierzchni

ą

ulicy błyszczał

hełm, ale i on znikł— ulica była znów pusta.
Ludzie gin

ą

w ró

ż

ny sposób: w strumieniu meteorytów,

w łapach potworów czy z woli innych ludzi. Ale

ż

eby gin

ę

li

ot tak, bez krzyku wolno nikn

ą

c pod powierzchni

ą

planety

— 'lego jeszcze nikt nie widział.
—— Cholera! — Smat oprzytomniał pierwszy. — Biegnijmy tam!
— Biegniemy, chłopcy!
Kto

ś

złapał za por

ę

cz schodków.

— Natychmiast z powrotem — kapitan osadził ich na miejscu. •-- Nie wolno!
— Ale tam przecie

ż

... Co zWellsem, kapitanie?!— zapytał Louis gotów mimo wszystko biec do miasta.

— Z powrotem! — rozkazał kapitan i widz

ą

c zdziwienie w oczach m

ęż

czyzn dodał: — Nie chc

ę

straci

ć

w tych

ruinach całej załogi.
— A niech to wszyscy diabli...! — zakl

ą

ł kto

ś

i ze zło

ś

ci

tupn

ą

ł nog

ą

.

Słycha

ć

było przy

ś

pieszone oddechy. Ka

ż

dy starał si

ę

rozwi

ą

za

ć

odwieczny problem wyboru pomi

ę

dzy

obowi

ą

zkiem a własnym bezpiecze

ń

stwem po swojemu-

Wells znikn

ą

ł, to fakt, ale przecie

ż

to nie była ani

ś

mier

ć

,

ani zabójstwo. Nie zgin

ą

ł, tylko po prostu znikn

ą

ł na ich

oczach.
Mo

ż

e na planecie jest kto

ś

. kto to zrobił, kto

ś

, kogo mo

ż

na

b

ę

dzie zobaczy

ć

. Ale przecie

ż

on mo

ż

e zrobi

ć

to samo

z ka

ż

dym z nich- Trzeba biec.

— Biegnijmy! — nastawali jedni.

— Co z Wellsem?— pytali naiwnie drudzy, a wszyscy razem spogl

ą

daj

ą

c na miasto kr

ę

cili si

ę

w jednym miejscu.

Czuli strach i nadal niczego nie rozumieli... Wiatr obsypywał wszystko cementowym pyłem.
Wreszcie postanowili czeka

ć

. Cz

ęść

wróciła do rakiety, reszta pozostała na dole przy trapie. Mieli czeka

ć

tak

długo, jak długo starczy im cierpliwo

ś

ci. Spogl

ą

dali na miasto, to znów za siebie, wci

ąż

niepewni, co si

ę

stanie. Co

ś

mielsi proponowali u

ż

y

ć

anihilatorów. Owszem, ale przeciwko komu? Przeciw temu martwemu miastu...? Ró

ż

ne

my

ś

li chodziły im po głowach, ale jednego byli pewni. Zetkn

ę

li si

ę

z czym

ś

niezwykłym, z sił

ą

, która mogła

by

ć

w ka

ż

dej chwili wykorzystana przeciw nim. A przecie

ż

ta sil

ą

nie zniszczyła ich. Mo

ż

e wi

ę

c Wells

ż

yje?... Teraz

ju

ż

nie

ż

artowali, nie kpili sobie z miasta, ze starej cywilizacji. Narastał w nich strach. Ten strach zmuszał do

stałego ogl

ą

dania si

ę

za siebie, do biernego oczekiwania na powrót Wellsa.

Do miasta nie poszedł nikt, bo nikt te

ż

o tym nawet nie pomy

ś

lał. A przecie

ż

ono było tu

ż

obok. Miasto, jakich wiele

na lej planecie. Ale dlaczego — zastanawiał si

ę

ka

ż

dy z członków załogi — dlaczego to si

ę

zdarzyło wła

ś

nie tutaj ?

I wła

ś

ciwie co to było? Dlaczego tylko Wells?... Ot, chocia

ż

by Garry, tchórz i lizus. Warren, najgorszy z kapitanów.

Czemu nie oni. Przecie

ż

kapitan stał tu

ż

obok Wellsa. Mo/e Io chodziło lyiko o niego, a nie o kogo

ś

innego? Gdzie

teraz jest, co z nim?... Nadal mieli nadziej

ę

,

ż

e Wells jednak

ż

yje,

ż

e nie zgin

ą

ł. Bo je

ż

eli to była

ś

mier

ć

, to mogła

by

ć

ona

ś

mierci

ą

ich

—wszystkich. Trzeba czeka

ć

. Wells musi wróci

ć

i wróci.

Mo

ż

e za godzin

ę

, mo

ż

e nawet za pół.

Niektórych ogarniała nieuzasadniona zło

ść

. Monotonna

równina, miasto, w którym nie ma

ż

ywej duszy, kojarzy si

ę

z bez-JAOCilyn-ii poszukiwaniami, ryzykiem, na jakie si

ę

nara

ż

ali w kosmosie. Na innych planetach te

ż

były

pustynie i pyL ale tam nie mogli liczy

ć

na powodzenie

swojej wyprawy. A tu... Wszystko zdawało si

ę

mówi

ć

,

ż

e

bogactwa tej planety przechodz

ą

ludzk

ą

wyobra

ź

ni

ę

.

Miasta, galerie sztuki. Kto

ś

si

ę

nimi szczycił, kto

ś

si

ę

nimi

zachwycał. Gdzie s

ą

gospodarze tej planety?... I jeszcze to

znikni

ę

cie Wellsa. Trzeba czeka

ć

na niego — co do tego

byli zgodni.
I Wells przyszedł.
Sło

ń

ce wła

ś

nie kryło si

ę

72. budynkami. Cienie gmachów

wydłu

ż

yły si

ę

. rozrosf ustawiaj

ą

c jedynie w

ą

skie pasemko

ś

wiatła,

ś

cie

ż

k

ę

po wsdiodniej stronie ulicy. T

ą

wła

ś

nie

o

ś

wietlon

ą

dró

ż

k

ą

szedł ich kolega.

Hurmem wybiegli z rakiety. Pełni

ą

cy wart

ę

przy trapie te

ż

ju

ż

go zauwa

ż

yli. Szedł spokojnie, nie ogl

ą

dał si

ę

za siebie

i co najdziwniejsze, niósł w r

ę

ku kamie

ń

.

— Po kiego czorta... — pytano si

ę

przy trapie. — Po co mu kamie

ń

?

— Po co?— powtarzano z narastaj

ą

c

ą

ciekawo

ś

ci

ą

. Wells wyszedł z miasta. Wszyscy pragn

ę

li jak najszybciej

zobaczy

ć

jego twarz.

Ale twarz była normalna, spokojna, wi

ę

c znowu zainteresowali si

ę

kamieniem. Kamie

ń

te

ż

był normalny.

— Po jakiego czorta?— znowu zapytał kto

ś

w tłumie nie-przestaj

ą

cych obserwowa

ć

Wellsa ludzi. W ciszy, jaka

zapanowała, ka

ż

dy miał uczucie,

ż

e jest jeden w tym

ś

wiecie. Tylko on i Wells. Wells idzie w jego stron

ę

i nie

wiadomo, czy to on, czy nie on. Na my

ś

l o tym zastygała im krew w

ż

yłach. Wells podszedł bli

ż

ej i powiedział co

ś

,

a ka

ż

dy doskonale zapami

ę

tał te słowa, jakby był to wyrok wzbudzaj

ą

cego respekt s

ę

dziego, a nie słowa ich

kolegi.
— Chłopaki, musimy natychmiast pryska

ć

st

ą

d. Mamy na to równo pi

ę

tna

ś

cie minut. Je

ż

eli nie posłuchacie mojej

rady, czeka nas wszystkich to... — powiedział i rzucił trzymany w r

ę

ce kamie

ń

. Ten nawet nie dotkn

ą

wszy ziemi

eksplodował. Fala rozgrzanego powietrza uderzyła w załog

ę

. Ludzie zachwiali si

ę

. Na

ż

elaznym trapie zadudniły

buty biegn

ą

cych ludzi.

— No wi

ę

c — powiedział Wells, kiedy dysk planety odpłyn

ą

ł ku tylnym iluminatorom statku—teraz opowiem, co mi

si

ę

przytrafiło.

Dookoła niego tłoczyła si

ę

cała załoga. Były tu twarze młode i stare, oczy niebieskie, br

ą

zowe, zielone. Brakowało

jedynie

ż

artów i docinków. Wellsa znano dobrze, wi

ę

c wiedziano,

ż

e nie rzuca słów na wiatr. A

ż

e był to Wells, nie

było w

ą

tpliwo

ś

ci — przygl

ą

dano mu si

ę

przecie

ż

od chwili powrotu.

— Nie wiem, co ci

ą

gn

ę

ło mnie do przodu — zacz

ą

ł. — Słyszałem, jak krzyczycie za mn

ą

, ale nie mogłem si

ę

poruszy

ć

, odpowiedzie

ć

, grunt był twardy, A przecie

ż

kiedy zacz

ą

łem si

ę

w nim zagł

ę

bia

ć

, widziałem ka

ż

dy

kamyczek, ziarenko piasku, chocia

ż

nogi znikły bez

ś

ladu. Potem zapadły ciemno

ś

ci. Jak długo to trwało, nie wiem,

mo

ż

e godzin

ę

, a mo

ż

e tylko minut

ę

. W ka

ż

dym razie w pewnym momencie utworzyło si

ę

nade mn

ą

co

ś

w rodzaju

korytarza. Stałem na dnie studni. Nade mn

ą

i pode mn

ą

panowały ciemno

ś

ci, tylko w jednym miejscu jakby nieco

rozproszone promieniami

ś

wiatła pochodz

ą

cego z niewiadomego

ź

ródła. Moja sytuacja nie była najweselsza, ale

nie to było przecie

ż

, najgorsze. W pewnym momencie zobaczyłem co

ś

. Poznałem. To był mój cie

ń

, cie

ń

jeszcze

ciemniejszy ani

ż

eli mroki studni. Le

ż

ał przede mn

ą

— czarny, chybotliwy, jedwabny niczym aksamit.

Przestraszyłem si

ę

... Słuchacze milczeli. Znali wytrzymało

ść

Wellsa doskonale:

to przecie

ż

on wykruszył anihilatorem z

ę

by gigantycznej

megaterii i wydostał si

ę

bez szwanku z potwornej paszczy. Je

ż

eli wi

ę

c teraz przestraszył si

ę

własnego cienia, to

wida

ć

było si

ę

czego przestraszy

ć

.

— Mówi

ę

wam - kontynuował Wells— ten cie

ń

doprowadził mnie do stanu paniki. Bez w

ą

tpienia wrzasn

ą

łbym

przera

ź

liwie, gdybym nagle nie zrozumiał, a raczej wyczuł,

ż

e nie jestem sam,

ż

e tu

ż

obok jest kto

ś

, kto mnie

ś

ledzi. Prawie odruchowo bez zastanowienia zapytałem: „Kto tu?" W odpowiedzi usłyszałem westchnienie. Ale nie

było to westchnienie jednego człowieka, lecz prawdopodobnie kilku —jeszcze mi nie odpowiedziano, a ja ju

ż

wiedziałem,

ż

e w pobli

ż

u znajduj

ą

si

ę

ludzie. Martwa planeta, jak si

ę

okazało, nie była wcale taka martwa. I nagie

usłyszałem:
— Wiemy, kim jeste

ś

cie i po co przybyli

ś

cie. Ale chcieliby

ś

my równie

ż

wiedzie

ć

, dlaczego jeste

ś

cie tacy. Jak '' to

si

ę

stało,

ż

e przy takiej psychologii dysponujecie technik

ą

fotonow

ą

, poznali

ś

cie anihilacj

ę

. Opowiesz nam o sobie,

o swojej planecie.
Ten głos był głosem człowieka znajduj

ą

cego si

ę

w zasi

ę

gu r

ę

ki, gdzie

ś

zupełnie niedaleko. Pomy

ś

lałem,

ż

e to sen,

ż

e zasn

ą

łem w kajucie i kto

ś

si

ę

wygłupia przez radio wył

ą

czywszy mi

ś

wiatło, a oddech dobiega mnie z gło

ś

ników.

Ale to trwało dosłownie moment. Cie

ń

pod moimi nogami poruszył si

ę

, podniosłem głow

ę

i zrozumiałem,

ż

e to

wszystko dzieje si

ę

naprawd

ę

i musz

ę

— chc

ę

czy nie — odpowiedzie

ć

na pytanie. Ale

ż

eby zaczyna

ć

rozmow

ę

w

ten sposób?—pomy

ś

lałem sobie. — Ładne zwyczaje, nie ma co. Ciekawe, czy mnie widz

ą

? A je

ż

eli widz

ą

, to

dlaczego sami si

ę

nie ujawniaj

ą

?! Czy

ż

bym był w jakim

ś

pojemniku niczym paj

ą

k w puszce? Głos nale

ż

ał do

kobiety lub dziecka...
Skł

ę

bione my

ś

li przelatywały przez moj

ą

głow

ę

niczym li

ś

cie zerwane przez wiatr. Ju

ż

w samym pytaniu było co

ś

dziwnego. Dlaczego jeste

ś

my tacy — to ostatnie słowo zostało szczególnie podkre

ś

lone. Było najwa

ż

niejsze w

zadanym im pytaniu i brzmiało jak oskar

ż

enie. A

ż

e było nas o co oskar

ż

y

ć

, co do tego chyba nie ma

ż

adnych

w

ą

tpliwo

ś

ci.

ś

eby przynajmniej powiedzieli wprost— jeste

ś

cie łajdacy, a nie pytali „dlaczego",

żą

daj

ą

c wyja

ś

nienia

naszej historii. Tak jak wszyscy nie byłem mocny w tym przedmiocie, ale kiedy jeszcze my

ś

lano,

ż

e zostan

ę

kim

ś

lepszym ni

ż

kosmicznym gangsterem, mój dziadek opowiadał mi bajki. Przed oczyma stan

ę

ła mi jego twarz— siwa

broda i m

ą

dre oczy, w których k

ą

cikach kr

ę

ciły si

ę

łzy.

Dziadek był jedynym heretykiem w rodzinie, zreszt

ą

nie tylko w rodzinie, bo i w Kolegium Znawców, którego

równie

ż

był członkiem. Pod koniec

ż

ycia wła

ś

nie za to pozbawiono go tytułów oraz przywilejów i pilnowano, by. t

ą

swoj

ą

herezj

ą

nie mógł nikogo zatru

ć

. Kiedy opowiadał swoje bajki, zni

ż

ał głos do szeptu, a ja zapominałem wtedy

o bo

ż

ym

ś

wiecie, chłon

ą

c nowe pasjonuj

ą

ce wiadomo

ś

ci. Zreszt

ą

nie wiem po co, ilekro

ć

bowiem chciałem

powtórzy

ć

któr

ąś

z nich, mój ojciec bił mnie po twarzy i syczał: „Cicho. Czy wiesz, co za to grozi?!" A i dziadkowi

obrywało si

ę

przy okazji. Ojciec darł si

ę

na niego jak wariat,

ż

e jest „stara

ż

aba" i „trute

ń

". Zreszt

ą

nie dziwi

ę

mu si

ę

wcale. Mojemu ojcu nie było łatwo, niczego w

ż

yciu nie osi

ą

gn

ą

ł, wi

ę

c w

ś

ciekał si

ę

na dziadka za to,

ż

e staruszek

przez własn

ą

lekkomy

ś

lno

ść

pozbawił si

ę

wszystkich godno

ś

ci, na które tak liczyła cała'rodzina.

ś

al mi było

dziadka, bo lubiłem te jego opowiastki, ale nauczony do

ś

wiadczeniem nie powtarzałem ju

ż

ich tak cz

ę

sto, by nie

łazi

ć

z opuchni

ę

t

ą

g

ę

b

ą

. Co nieco powiedzieli mi te

ż

inni i cho

ć

w wielu rzeczach mój dziadek jednak si

ę

nie mylił,

to bajka pozostanie bajk

ą

. I teraz wła

ś

nie postanowiłem je wszystkie powtórzy

ć

:

— Ród nasz pochodzi z Ziemi. Dziwne, ale miałem wielk

ą

ochot

ę

wyzna

ć

cał

ą

prawd

ę

. Mo

ż

e przyczyniały si

ę

do

tego otaczaj

ą

ce mnie ciemno

ś

ci, a mo

ż

e wyczuwałem,

ż

e to szczere wyznanie b

ę

dzie dla mnie szans

ą

, trzeba

przecie

ż

było si

ę

wydosta

ć

jako

ś

z tej studni. Najwa

ż

niejsze,

ż

e mnie nie zabili, rozmawiali ze mn

ą

, no i mogłem

odpowiada

ć

na ich pytania. Mówiłem wi

ę

c, co wiedziałem...

— Ziemia była dobr

ą

planet

ą

z łaskawym sło

ń

cem

i bł

ę

kitnymi oceanami. Ludzie

ż

yli na niej tak jak i u nas:

byli biedni, byli i bogaci. Potem biedni powstali przeciwko bogatym, by odebra

ć

im nagromadzone bogactwa i

podzieli

ć

pomi

ę

dzy wszystkich. Walka była długa, krwawa i zako

ń

czyła si

ę

w dwudziestym pierwszym wieku

zwyci

ę

stwem biednych. Ale zwyci

ęż

eni bogacze zdołali zawładn

ąć

statkami kosmicznymi i odlecieli z Ziemi. Długo

"bł

ą

dzili po kosmosie — a

ż

wreszcie znale

ź

li planet

ę

, t

ę

na której mieszkamy. Nazwano j

ą

Wybawca.

— Uratowali si

ę

— powiedział głos w ciemno

ś

ciach, jak mi si

ę

wydało z ironi

ą

.

— Owszem. Uratowali si

ę

— odpowiedziałem niech

ę

tnie, bo nie lubi

ę

, kiedy mi si

ę

przerywa.

— Ile lat temu wasi przodkowie odkryli... Wybawc

ę

?

— Czterysta...

— No a co dalej?— zapytał ten sam głos.

Nic.

ś

yjemy na Wybawcy odpowiedziałem. Pewnie nie podobało im si

ę

moje ostatnie zdanie, ale ja te

ż

nie

byłem bardzo uradowany tym przesłuchaniem-Czego jeszcze chc

ą

ode mnie?

— A jak

ż

yjecie?

— Ró

ż

nie. Jedni maj

ą

bogactwa, a inni, tacy jak ja, musz

ą

szuka

ć

zdobyczy w kosmosie. Ci, którym si

ę

nie udało

ani jedno, ani drugie, słu

żą

bogaczom. W ciemno

ś

ciach długo milczano, a potem zapytano:

A co z Ziemi

ą

?...

— U nas nie wolno mówi

ć

o niej. Mo

ż

e kto

ś

z Pierwszych wie co

ś

konkretnego na jej temat. Inni ju

ż

zapomnieli.

— Zapomnieli?...
— Owszem. Nikt nie zna nawet jej poło

ż

enia.

— A gdyby

ś

cie je poznali?— znów zadano mi pytanie. Wzruszyłem ramionami — do

ść

ju

ż

miałem tych pyta

ń

. Ale

oni milczeli czekaj

ą

c odpowiedzi, wi

ę

c warkn

ą

łem:

— Poka

ż

cie si

ę

.

—Po co?—zapytali mnie.
—— Porozmawiajmy jak równy z równym. Wy mnie widzicie, a ja was nie. To nie fair.
Znowu co

ś

jakby

ś

miech zabrzmiało w ciemno

ś

ciach. Ubodło mnie to do

ż

ywego: bawiono si

ę

mn

ą

jak małym

kotkiem!
— Poka

ż

cie si

ę

—powtórzyłem. Ciemno

ś

ci błyskawicznie znikły. Miałem przed sob

ą

kwadratow

ą

sal

ę

, jedn

ą

z tych

niezliczonych sal ozdobionych pos

ą

gami i obrazami, które widzieli

ś

my we wszystkich miastach. Błyszcz

ą

ca, pełna

powietrza wygl

ą

dała jak wypełniona ogromn

ą

kropl

ą

rosy. Na jej

ś

rodku. w odległo

ś

ci dwóch jardów, stał w

ą

ski,

długi, ci

ą

gn

ą

cy si

ę

przez cał

ą

długo

ść

stół. a wła

ś

ciwie ława. Za tym stołem na wprost mnie siedzieli oni. Było ich

troje. Dwie dziewczynki i chłopiec. To oni rozmawiali ze mn

ą

, rozumiecie?! Zasmuciłem si

ę

. My

ś

lałem,

ż

e ujrz

ę

Ekspertów w chlamidach i opo

ń

czach, a miałem przed sob

ą

jedynie bosko pi

ę

kne dzieci.

— Sk

ą

d si

ę

tu wzi

ę

li

ś

cie?—zapytałem zdziwiony.

— Jeste

ś

my stra

ż

nikami — odpowiedział chłopiec.

— Nie rozumiem - powiedziałem, bo taktycznie nie bardzo wiedziałem, o co chodzi.
— Chronimy planet

ę

— wyja

ś

nił.

— Przed kim?
— Przed wami...
— Przed nami?...
— Owszem. Przed wasz

ą

... załog

ą

.

Pomy

ś

lałem o jego takcie oraz delikatno

ś

ci, no i oczywi

ś

cie

niezwykłej umiej

ę

tno

ś

ci prowadzenia w odpowiedni sposób

rozmowy.
— Ale dlaczego j

ą

chronicie?

— Bo to muzeum.
Byłem oszołomiony: ładne mi muzeum, nie ma co!
Zapytałem:
— Martwe miasta?...
— To dla was one .s

ą

martwe.

— Co chcesz przez to powiedzie

ć

?

— Spójrz...
Pokazali mi miasto. Znikła

ś

ciana, znów miałem przed sob

ą

równin

ę

, a na niej miasto. Poznałem to miasto po

ogromnej kopule nad wewn

ę

trznym hallem białego budynku — galerii sztuki. Dziwili

ś

my si

ę

, pami

ę

tacie,

ż

e kopuła

jest ołowiana, byli

ś

my zdumieni; ile metalu poszło na zwykły dach. Ale teraz kiedy miasto pokazywały mi dzieci,

kopuła nie była ołowiana, lecz złota. Zapytałem:
— Dlaczego złota?
— No bo taka była od samego pocz

ą

tku.

— Teraz te

ż

jest taka?...

— Owszem.
Nie uwierzyłem. Przecie

ż

kiedy zwiedzali

ś

my miasto, nie

natrafili

ś

my nawet na

ś

lad złota.

— My widzieli

ś

my kopuł

ę

ołowian

ą

— powtórzyłem t

ę

po. Dzieci u

ś

miechn

ę

ły si

ę

i pokazały mi wn

ę

trze galerii —

rz

ą

d kobiecych pos

ą

gów, które widzieli

ś

my. Garry posyłał im wtedy pocałunki... Teraz jednak wygl

ą

dały one

inaczej: na nadgarstkach zamiast ołowianych bransolet złote, a w klipsach i broszkach błyszczały tysi

ą

ce

brylantów.
— Niemo

ż

liwe — powiedziałem — tam jest ołów i grafit,

— Dla was ołów i grafit...
— Dlaczego?
Młodzieniec, który dot

ą

d siedział po drugiej stronie stołu,

wstał.

— Widzisz — powiedział — Io jest zwi

ą

zane z histori

ą

naszej

planety.
Mówi

ą

c szczerze, na widok tych dzieci poczułem si

ę

nieco

pewniej. Je

ż

eli rozmawiaj

ą

ze mn

ą

i niczego mi jak dot

ą

d

nie zrobiły, to chyba si

ę

nie odwa

żą

... Ostatecznie w naszych

ładowniach spoczywaj

ą

cztery anihilacyjne bomby, które

roznios

ą

planet

ę

. Stałem, my

ś

lałem o tym, a im dłu

ż

ej to robiłem, tym bardziej pochmurny stawał si

ę

wpatruj

ą

cy mi

si

ę

w oczy chłopiec. Nagle zapytał:

— Jeste

ś

taki pewien swoich bomb? Jakby mnie pchni

ę

to no

ż

em.

—O czym... ty?...—zapytałem.
Dziewczynki roze

ś

miały si

ę

, a chłopiec jakby zapominaj

ą

c

o zadanym przed chwil

ą

pytaniu powiedział:

— Ta planeta nazywa si

ę

Olmia. Tu narodziła si

ę

i rozwijała nasza cywilizacja milion lat temu. Ale stopniowo
wyczerpywały si

ę

zasoby naturalne, powietrze rozrzedzało

si

ę

, sło

ń

ce grzało coraz słabiej. Przenie

ś

li

ś

my si

ę

wi

ę

c na ,

inne planety. Ale po staremu kochamy nasz

ą

Olmi

ę

. Tu jest

nasza historia, kultura i psychotechnika.
Zauwa

ż

ywszy,

ż

e drgn

ą

ł mi policzek, bo nie rozumiałem, co

znaczy słowo psychotechnika, dodał:
— Zamiast diamentów, jak mówisz, widzieli

ś

cie grafit. To dlatego,

ż

e ka

ż

da nasza rzecz czuje, jakimi oczyma si

ę

na ni

ą

patrzy. No i kiedy trzeba... zmienia si

ę

, broni. Czułem si

ę

bardzo głupio — dziewcz

ę

ta patrzyły na mnie tak

jak na okaz morskiego je

ż

a- Nietrudno było zauwa

ż

y

ć

w ich oczach iskierki rozbawienia. No bo złapano nas na tej

planecie za r

ę

k

ę

, a mnie poci

ą

gni

ę

to do odpowiedzialno

ś

ci, rozumiecie? I na dodatek kpiono tu sobie ze mnie w

ż

ywe oczy. To ja im o Wybawcy wszystko, co wiem, ze szczerego serca, a oni rewan

ż

uj

ą

mi si

ę

pokpiwaniem.

Mieli

ś

my bogactwo i wypu

ś

cili

ś

my je z r

ą

k!!

— Nie wierz

ę

— powiedziałem, chocia

ż

byłem przekonany,

ż

e to. co mi powiedziano, jest prawd

ą

. Kto

ś

inny po

tym „nie wier/

ę

" przestałby ze mn

ą

rozmawia

ć

, ale oni — to jednak mimo wszystko były dzieci— postanowili mi to

udowodni

ć

.

— Widzisz t

ę

obr

ą

czk

ę

? —zapytała dziewczynka zdejmuj

ą

c

z palca złoty pier

ś

cionek z dwoma barwnymi kamieniami. —

We

ź

j

ą

...

Jak idiota wyci

ą

gn

ą

łem przed siebie r

ę

k

ę

. Obr

ą

czka

natychmiast poszarzała, a kamienie zamieniły si

ę

w czarne

w

ę

gliki. Dziewczynka roze

ś

miała si

ę

, zrozumiałem,

ż

e czas na

mnie. Tylko

ż

e to ju

ż

nie zale

ż

ało ode mnie.

Chłopaczek wpatruj

ą

c mi si

ę

w twarz nagle zapytał szczerze:

— Podoba ci si

ę

takie

ż

ycie?

— Jakie tam...

ż

ycie—machn

ą

łem r

ę

k

ą

przypominaj

ą

c sobie t

ą

nasz

ą

włócz

ę

g

ę

po wszech

ś

wiecie,

ż

eby wreszcie

co

ś

zdoby

ć

i wyj

ść

na ludzi. Chłopiec spowa

ż

niał, dziewcz

ę

ta spowa

ż

niały.

— Jak ci mo

ż

na pomóc?— zapytał znowu nadzwyczaj szczerze. — Mo

ż

e pragniesz wiedzy?... I tu paln

ą

łem

najwi

ę

ksze głupstwo. Pomy

ś

lałem sobie, nie powiedziałem, tylko pomy

ś

lałem, czy nie b

ę

dzie mo

ż

na w jaki

ś

sposób sprzeda

ć

tej ich wiedzy. I na tym wszystko si

ę

sko

ń

czyło. Chłopiec odskoczył ode mnie jak oparzony. Sk

ą

d

te

ż

przyszła mi do głowy ta idiotyczna my

ś

l? Przecie

ż

mogłem wysłucha

ć

go do ko

ń

ca!... Kto to powiedział:

„Stworzony do pełzania lata

ć

nie mo

ż

e"? Ach tak, to mój dziadek. Tak te

ż

si

ę

stało: kto si

ę

urodził niegodziwcem,

to i my

ś

li ma niegodziwe. Co mogłem sprzeda

ć

? Jak

ą

wiedz

ę

mogłem sprzeda

ć

? Komu byłaby ona potrzebna?...

Ale chłopiec zrozumiał t

ę

durn

ą

my

ś

l. Natychmiast rozdzieliła nas przepa

ść

. Nawet jego oczy stały si

ę

chłodne.

— I teraz pójdziesz do swoich — powiedział. — Dajemy wam równo pi

ę

tna

ś

cie minut na wystartowanie z Olmii.

Pi

ę

tna

ś

cie minul, ani tekundy wi

ę

cej... Kiedy znajd/iesz si

ę

na ulicy, podnie

ś

pierwszy lepszy kamie

ń

, który

wpadnie ci w oko. Podejd

ź

do rakiety, a kiedy b

ę

d

ą

ci

ę

wypytywa

ć

, gdzie byłe

ś

, rzu

ć

nim o ziemi

ę

i wszyscy

przekonaj

ą

si

ę

, co ich czeka, je

ż

eli nie odlecicie w oznaczonym czasie. Przez chwil

ę

zastanawiał si

ę

i dodał:

— I nie róbcie

ż

adnych głupstw... Chłopiec zrobił dla mnie wi

ę

cej. Pokazał mi rakiet

ę

stoj

ą

c

ą

w ko

ń

cu ulicy. I

załog

ę

— tych w kajutach i tych stoj

ą

cych przy trapie. Pokazał mi równie

ż

, kto o czym my

ś

li. Pan, panie kapitanie,

my

ś

lał w tym momencie,

ż

e ju

ż

pewnie nie

ż

yj

ę

,

ż

e trzeba plun

ąć

na wszystko i startowa

ć

. Garry dla odmiany

my

ś

lał,

ż

e straciwszy w kosmosie dwa lata wróci do domu, do Bitti, z pustymi r

ę

kami, a Bitti rozpłacze si

ę

;

Robert ma ju

ż

sze

ść

lat, ale nie pójdzie do szkoły, nie b

ę

dzie

porz

ą

dnym człowiekiem.

Potem chłopiec wstał i czekał na moje pytania. Nie miałem
o co pyta

ć

. Ciemno

ś

ci zamkn

ę

ły si

ę

dookoła mnie

i natychmiast znalazłem si

ę

z powrotem na ulicy. Wzi

ą

łem

kamie

ń

, tak jak mi radzono, i przyszedłem do w

ą

s...

— Tak-k — powiedział kto

ś

, gdy Wells zako

ń

czył

opowie

ść

. — A jednak nale

ż

ało im posła

ć

par

ę

naszych

anihilacyjnych pigułek.
Wells czekał, co powiedz

ą

inni. Inni milczeli.

Nie wiadomo było, czy ta cisza oznacza,

ż

e zgadzaj

ą

si

ę

z t

ą

opini

ą

, czy te

ż

po prostu w ogóle o niczym nie my

ś

l

ą

.

By jednak jego stanowisko w tej sprawie nie wydało si

ę

czasem komu

ś

niejasne, postanowił powiedzie

ć

, co o tym

wszystkim my

ś

li — tak jak inni miał do tego ostatecznie prawo.

— Naszych pigułek nie byłbym raczej taki znów pewien — powiedział. — Nie zd

ąż

yliby

ś

my pewnie nawet nacisn

ąć

klawisza.
— Do diabła! — przej

ę

ty Garry uderzył pi

ęś

ci

ą

w stół. —

Co za mo

ż

liwo

ś

ci!,.. Có

ż

im tak zale

ż

ało na tym muzeum?

Mogli nam podrzuci

ć

przynajmniej kilka gar

ś

ci diamentów,

no nie?
Ws/yscy znowu zamilkli i znowu wypowiedział si

ę

za nich

Thomas Wells. Niezwykłe były jego słowa, jakie

ś

takie

ponure.
— Nic na to nie poradzimy, chłopcy— powiedział. — S

ą

ś

wiaty, w które mo

ż

na wej

ść

jedynie z czystym

sumieniem. Podniósł oczy i spojrzał na zdobywców.
— Tylko kto z nas wie, co to takiego— sumienie?...

Dymitr Bilenkin — Niedotykalska

Oszałamiaj

ą

ce, cudowne, prawie zapomniane niebo! Otworzyło si

ę

i przyj

ę

ło ich; po monotonii kosmosu, gdzie

tylko gwiazdy i mrok, po długim zamkni

ę

ciu znów wicher, ' blask obłoków, morze, stały l

ą

d. Od bij

ą

cego w

iluminatory

ś

wiatła przygasły lampy. Wył

ą

czy

ć

, jak najszybciej wył

ą

czy

ć

le /aiosnc namiastki sło

ń

ca! Niech

prawdziwe obmyle powietrzem

ś

wiatło dotrze do ka

ż

dego zakamarka statku. zetrze ostatni skrawek cienia!

Napływaj

ą

cy zewsz

ą

d ludzie z maluj

ą

cym si

ę

na twarzach u

ś

miechem niepewnej rado

ś

ci spogl

ą

dali jeden na

drugiego. Oto wychodz

ą

z katakumb. Oto wydostaj

ą

si

ę

z kosmosu. Poganiane ostrogami niecierpliwo

ś

ci w

ś

ciekle

terkotały express-analizatory. Jest tlen, mo

ż

na oddycha

ć

, jest .wiatr, który owieje, jest ziele

ń

i woda, zupełnie jak w

kraju. Swierdlin k

ą

tem oka zerkn

ą

ł do góry, tam gdzie stygła jlpletowa dal opuszczonego kosmosu, i natychmiast

spu

ś

cił oczy. Nie trzeba rozpami

ę

tywa

ć

, nie trzeba... Oto nagroda za wszystko. W dół jeden po drugim opadały

automaty zwiadowcy. Pojawiły si

ę

zajmuj

ą

ce cały ekran hologramy obcego

ś

wiata. Biały piasek na brzegu morza;

uginaj

ą

ce si

ę

pod ci

ęż

arem owoców gał

ą

zki; step, ponad którym unosz

ą

si

ę

ptaki; wydeptana przez zwierz

ę

ta

ś

cie

ż

ka... Wszystko niczym na Ziemi. Prawie jak na Ziemi. Ja

ś

niej ni

ż

na Ziemi. Lawina cyfr w okienkach

analizatorów. Temperatura, ci

ś

nienie, wilgotno

ść

, promieniowanie... Aparat zachłysn

ą

ł si

ę

i zamilkł: teraz

sprawdzał organik

ę

. Bakterie, trawy, wirusy, owady, spory, fitocydy, kurz. opadłe li

ś

cie... Ludzie czekali.

Denerwuj

ą

c si

ę

, niecierpliwi

ą

c, marz

ą

c. Min

ą

ł ju

ż

—jak szybko! — niedawny entuzjazm. Dookoła same

zachmurzone twarze. I wła

ś

nie wtedy, jakby w odpowiedzi na nie ukrywane obawy, wszyscy usłyszeli suchy,

szorstki głos:
— Nie nale

ż

y spodziewa

ć

si

ę

niczego dobrego po tej

planecie.
Wszyscy odwrócili si

ę

. Wiadomo, Fiokin, jedyny człowiek,

który i wcze

ś

niej nie wyra

ż

ał rado

ś

ci.

— Ty pesymisto! — napadli na niego. — Nie krakałby

ś

na

zapas!
Co?

ż

achn

ą

ł si

ę

Fiokin, a jego usta wykrzywił grymas. Chciałoby si

ę

pobiega

ć

bez skafandrów ? Wiaterkiem

pooddycha

ć

, co? Oj. chłopcy, chłopcy... Nie warto na to

liczy

ć

-

—A to niby czemu?—zapytał Swierdlin.
— Bo tak — ju

ż

serio odpowiedział Fiokin. — Trzeba spodziewa

ć

si

ę

najgorszego. Człowiek nie nara

ż

a si

ę

wtedy

na rozczarowanie, gdy co

ś

nie wyjdzie. A przecie

ż

— nie wyjdzie... Najprzyjemniejsza rado

ść

to niespodziewana

rado

ść

. Jak widzisz, mój pesymizm daje wi

ę

cej szcz

ęś

cia.

— Nieprawda— pokr

ę

cił głow

ą

Swierdlin. — Nieprawda. Spodziewam si

ę

po tej planecie wszystkiego najlepszego i

sprawia mi to rado

ść

. Wstyd przyzna

ć

, ale oczekuj

ę

równie

ż

urzeczywistnienia swego małego skrytego marzenia.

Wierz

ę

,

ż

e znajdzie si

ę

tu ten zak

ą

tek, którego nie ma na Ziemi, a który

ś

ni mi si

ę

po nocach. Widz

ę

go. Zagubione

jezioro całe w smugach

ś

wiatła i cienia, delikatny piasek pod bosymi nogami, zgrabne, si

ę

gaj

ą

ce nieba drzewa,

ciepło, cisza...
— To nostalgia — zauwa

ż

ył lekarz. — Widzisz nasze jezioro po

ś

ród naszych sosen. Nawiasem mówi

ą

c takich

miejsc na Ziemi nie brakuje.

—Komarów równie

ż

—dodał Fiokin. Zabrz

ę

czał sygnał i spór został za

ż

egnany, gdy

ż

popłyn

ę

ły informacje. O

wirusach i zwierz

ę

tach, drzewach i ptakach, kwiatach i mikrobach. O wszystkim tym, co jest

ż

yciem, zjawiskiem we

wszech

ś

wiecie znacznie rzadszym ni

ż

geniusz w

ś

ród ludzi.

— Maski — przeszedł szept. — A wi

ę

c tylko maski! Automaty przesadzały. Wprawdzie nieco inne były tutejsze

zwi

ą

zki białkowe, ale ró

ż

nica była tak minimalna,

ż

e decydowała o wszystkim: obce

ż

ycie nie mogło zaszkodzi

ć

ludziom. A wi

ę

c maska była niczym innym jak tylko zb

ę

dnym zabezpieczeniem, którego wkrótce b

ę

dzie si

ę

mo

ż

na

pozby

ć

.

— No, Fiokin, czemu si

ę

nie cieszysz?—zapytał kto

ś

.

M

ęż

czyzna zignorował pytanie i nie odezwał si

ę

słowem.

Nawet jasne sło

ń

ce, nie

ż

ółte, lecz białe, nie było w stanie

zetrze

ć

pokrywaj

ą

cych jego twarz cieni.

Zacz

ę

ło si

ę

l

ą

dowanie. Przy akompaniamencie ryku i grucholu

atmosfer

ę

przeci

ę

ło kosmiczne wiertło. Falami rozbiegły si

ę

wyładowania elektryczne, strzelało nagrzane powietrze.
I długo jeszcze po l

ą

dowaniu nie cichł grom.

Sił

ą

— pomy

ś

lał Swierdlin. — Bierzemy t

ę

planet

ę

sił

ą

,

moc

ą

naszych gigawatów. Niczym wrog

ą

twierdz

ę

. Ale to

nic, wszystko uspokoi si

ę

.

I rzeczywi

ś

cie wszystko uspokoiło si

ę

. Opadły fale na

jeziorach, uleciały zerwane przez huragan li

ś

cie, znów

rozchyliły swe kielichy kwiaty. Wsparty na pot

ęż

nych

tytanowych łapach statek stan

ą

ł po

ś

rodku wypalonej łysiny

pogorzelisko skutecznie oddzieliło go od

ś

wiata obcych drzew i traw.

Tego niestety nie mo

ż

na było unikn

ąć

. Taka była instrukcja — sterylizowa

ć

grunt w strefie l

ą

dowania. Zamieni

ć

go

w popiół. Nie dopu

ś

ci

ć

do tego, by jaki

ś

powój oplótł łap

ę

. Niby zbytek ostro

ż

no

ś

ci (w ka

ż

dym razie na tej

planecie), ale w innych warunkach statek nie mógłby usi

ąść

, st

ą

d te

ż

w dziewi

ęć

dziesi

ę

ciu dziewi

ę

ciu wypadkach

na sto zastrze

ż

enie to było słuszne. Dzie

ń

ust

ą

pił miejsca wieczorowi, przeszła noc, a lokatory wci

ąż

niestrudzenie

badały okolic

ę

. Pustka. Wszystko to, co mogło ucieka

ć

, dawno ju

ż

uciekło, a to, co nie mogło, zgin

ę

ło. Nic nie

naruszało spokoju sztucznej pustyni. W odległo

ś

ci dziesi

ą

tek, setek, tysi

ę

cy kilometrów od statku wci

ąż

sprawdzaj

ą

c i jeszcze raz sprawdzaj

ą

c wszystko kontynuowały sw

ą

wacht

ę

automaty. Kipiało tam

ż

ycie, na

w

ą

sach jednego z nich jaki

ś

paj

ą

czek zacz

ą

ł ju

ż

tka

ć

sw

ą

paj

ę

czyn

ę

, tak jakby zwiadowca był s

ę

katym drzewem.

Tylko rozum potrafi reagowa

ć

na. wtargni

ę

cie obcych, ale rozumu tu nie było. a przyroda jednakowo przyjmuje i

meteoryt i gwiazdolot. Niekiedy wiał wiatr, a wtedy do statku docierał prócz sw

ą

du spalenizny oszałamiaj

ą

cy

zapach wspaniałych kwiatów i traw. który jak na razie wyczuwały tylko aparaty bezlito

ś

nie rozkładaj

ą

ce go na

komponenty:
nieszkodliwy, nieszkodliwy... Miliardy bitów nowych informacji usun

ę

ły wreszcie ostatni

ą

barier

ę

. Poranna rosa

pokryła pogorzelisko, wschód sło

ń

ca zastał ludzi w drodze. W lesie

ś

piewały ptaki. R

ę

ce jako

ś

tak same

- z siebie wył

ą

czyły silnik wsz

ę

dołaza, a ludzie ucichli i słuchali.

Nad drzewami wstawało białe sło

ń

ce, które wysyłało w zenit promie

ń

dr

żą

cy niczym wbita w niebo kryształowa

strzała.
— Ruszamy - powiedział kapitan. Nikt si

ę

nie poruszył. a m

ęż

czyzna nie nalegał. Rozpoczynał si

ę

długi

ekspedycyjny dzie

ń

.

Wsz

ę

dołaz pełzł poprzez bł

ę

kitne korzenie, rozchylał szeleszcz

ą

c

ą

traw

ę

, obje

ż

d

ż

ał grz

ą

sk

ą

czer

ń

błot, płoszył

sze

ś

cionogie zwierz

ą

tka o kawowych zamy

ś

lonych oczach. brak pochyło

ś

ci, a jedna nienaruszona dal ust

ę

powała

miejsca nast

ę

pnej.

Potem ludzie wyszli i st

ą

pali niepewnie po spr

ęż

ynuj

ą

cej pod

ś

ciółce z czerwonawego mchu. Mieli na sobie lekkie

ubrania i tylko maski oddzielały ich od tego wszystkiego, co było dookoła. Mo

ż

na było pochyli

ć

si

ę

i gol

ą

dłoni

ą

pogładzi

ć

nie ogl

ą

dane jeszcze przez nikogo kwiaty: mo

ż

na było zadrze

ć

do góry głow

ę

i da

ć

przesianemu przez

listowie słonecznemu promieniowi połaskota

ć

skór

ę

;

mo

ż

na było poło

ż

y

ć

si

ę

na wznak; mo

ż

na było i

ść

nie po prostej... Taki drobiazg, lecz jak wiele znaczył on po

miliardzie kroków po prostych korytarzach! Niezwykłe wydawało si

ę

nawet to,

ż

e obcasy nierównomiernie

zagł

ę

biały si

ę

w gruncie. Có

ż

to za wspaniałe uczucie po stale tej samej spr

ęż

ysty

ś

ci pola na statku! Zapomnieli o

rzeczach najprostszych, o tym.

ż

e powietrze mo

ż

e obmywa

ć

ciało łaskaw

ą

fal

ą

.

ż

e chłodek cienia graniczy z

ż

arem

sło

ń

ca,

ż

e istniej

ą

wyboje... Kto

ś

potkn

ą

ł si

ę

i upadł, gdy

ż

jego nogi odwykły ju

ż

od uwzgl

ę

dniania czego

ś

takiego,

jak nierówno

ś

ci gruntu. Le

żą

c na ziemi człowiek roze

ś

miał si

ę

. a w jego

ś

lady poszła natychmiast cała reszta. Tak

trzeba — trzeba wyzbywa

ć

si

ę

niepotrzebnych ju

ż

nawyków, radowa

ć

si

ę

tym, czego człowiek wcze

ś

niej nie

doceniał i nie zauwa

ż

ał! Wszyscy jakby oszaleli, bo przecie

ż

wra

ż

enia te

ż

mog

ą

upoi

ć

. Chmiel informacji, alkohol

ró

ż

norodno

ś

ci, nalewka z zapachów kwiatów! Formuły ostrzegały,

ż

e tak b

ę

dzie. Do diabła z formułami! Planeta

jest go

ś

cinna, dost

ę

pna od bieguna po równik, a oni s

ą

młodzi,

ż

ycie jest jednak pi

ę

kne! Zd

ąż

y si

ę

. jeszcze si

ę

zd

ąż

y. Obserwacje mog

ą

zaczeka

ć

. hipotezy te

ż

. To ich planeta! Jak mi

ę

kko

ś

cieli si

ę

ona pod nogami, jak

wspaniale kołysz

ą

si

ę

gał

ą

zki, jak czarodziejskie s

ą

d

ź

wi

ę

ki i szelesty, jak powabne s

ą

jej dale! Dla jej zdobycia

po

ś

wi

ę

cili wiele lat. ale to głupstwo. B

ę

dzie za to teraz now

ą

Ziemi

ą

. Wraz ze wszystkimi swymi nietkni

ę

tymi

oceanami, równinami, lodowcami. Post

ę

pu nie da si

ę

powstrzyma

ć

, lata podró

ż

y zamkn

ą

si

ę

w miesi

ą

cach,

tygodniach, dniach... Tak było na Ziemi, tak b

ę

dzie te

ż

i w kosmosie. Wsz

ę

dzie, wsz

ę

dzie!

Ś

miałe z ciebie.

człowieku, stworzenie. Uparte. Nie ma dla ciebie granic, a je

ż

eli nawet b

ę

d

ą

, to zmieciesz je. Po to przecie

ż

został

ci dany rozum. Wola. O czym my

ś

lisz. Fiokin?

...

ż

e zabawne to wszystko. A wi

ę

c mamy to, czego pragn

ę

li

ś

my. Niegłupio tu. Mo

ż

na rzec,

ż

e jeste

ś

my szcz

ęś

liwi.

Ale przecie

ż

i na Ziemi staje si

ę

naszym udziałem nie mniejsze szcz

ęś

cie. Tylko

ż

e znacznie szybciej i bez

specjalnych trudno

ś

ci. Bez wieloletniego wyrzekania si

ę

prostych ziemskich rado

ś

ci, no i bez ryzyka Co innego

pój

ś

cie o

ś

wicie na ryby, a co innego w

ę

drówka po powierzchni obcej planety, cho

ć

z punktu widzenia

zadowolenia, jakie stało si

ę

twoim udziałem, wychodzi oczywi

ś

cie na Io samo. Có

ż

wi

ę

c osi

ą

gn

ę

li

ś

my?

...Zwyci

ę

stwo, ty zatwardziały pesymisto, zwyci

ę

stwo. Rzecz nie w ilo

ś

ci, lecz w jako

ś

ci. W rzeczach niemo

ż

liwych,

które uczynili

ś

my mo

ż

liwymi. Wy

ż

ej podnie

ś

li

ś

my głowy, ot co. Mocniej, pewniej. Lepiej rozumiemy samych siebie.

Wi

ę

cej wiemy i mo

ż

emy. Szczyt dla alpinisty nie jest celem samym w sobie, nawet je

ż

eli ten tak my

ś

li. Bierze si

ę

przecie

ż

nie fizyczne wy

ż

yny, lecz duchowe. Bez tego nie ma rozwoju, a gdzie nie ma rozw.oju, tam zaczyna si

ę

ruch wstecz, i wkrótce zamyka si

ę

nad nami wieko trumny. Ot, chocia

ż

by ten ptak. tam na niebie. On te

ż

rozumie,

ż

e

ż

ycie to ruch. Jak koziołkuje nad naszymi głowami, zatacza koła... Jego upierzenie to cud:

lazur i złoto. Boi si

ę

nas, a przecie

ż

przyci

ą

gamy go. Wszystko co nieznane przyci

ą

ga, gdy

ż

zwykle tam. gdzie

natykamy si

ę

na co

ś

nieznanego, czai si

ę

niebezpiecze

ń

stwo, za

ś

by prze

ż

y

ć

, trzeba wiedzie

ć

. A nasz ptak

wyra

ź

nie chce

ż

y

ć

...

Ptak zło

ż

ył skrzydła. W sło

ń

cu błysn

ę

ły lazur i złoto, rozległ si

ę

krzyk, ale nim ludzie zd

ąż

yli si

ę

opami

ę

ta

ć

, o piersi

Swierdlina uderzał trzepocz

ą

cy, jeszcze

ż

ywy kamyczek. Przestraszony m

ęż

czyzna strz

ą

sn

ą

ł go z siebie, kamyk

upadł u jego stóp. drgn

ą

ł i znieruchomiał;

Oszołomieni ludzie spogl

ą

dali jeden na drugiego.

— Atakował?
— Taki mały ptaszek?
— Samobójstwo?
— Nonsens!
— W takim razie co?
— Przygotowa

ć

bro

ń

!

—Po co?
— Na wszelki wypadek. - Przecie

ż

nasze białka s

ą

diametralnie ró

ż

ne!

— Ostro

ż

no

ść

nie zaszkodzi...

— Uwaga! Z tyłu!
Krzak przewrócił si

ę

nagle i z jego

ś

rodka wyleciało zniekształcone pr

ę

dko

ś

ci

ą

ciało: błysk dezintegratora zamienił

je w par

ę

. zanim jeszcze nabrało kształtu.

— Do tyłu! — ochrypłym głosem krzykn

ą

ł kapitan. — Do

maszyny!
Kiedy schodzi lawina, człowiek ma zwykle czas odnotowa

ć

te pierwsze kamienie, które odrywaj

ą

c si

ę

od gruntu ze

złowieszczym narastaj

ą

cym hukiem tocz

ą

si

ę

po zboczu.

Potem nie ma ju

ż

szczegółów. jest tylko spadaj

ą

ca masa,

ogromna, w

ś

ciekła w szybko

ś

ci swego upadku.

Tak było te

ż

i tu. Nagle pociemniało, a w chwil

ę

potem co

ś

run

ę

ło zewsz

ą

d, przemieszało si

ę

. Potopem lec

ą

cych, biegn

ą

cych, du

ż

ych i małych stworze

ń

ruszyła dosłownie

cała planeta. Fioletowe wybuchy dezintcgratorów raziły, gniotły, rwały to. co było ciałem r/ucajacej si

ę

w wir walki

przyrody, to. czym ludzie jeszcze nie lak dawno zachwycali si

ę

. a co teraz oszalawszy powstało nagle przeciw nim.

Biegli wstrz

ąś

ni

ę

ci strzelaj

ą

c do wszystkiego, co

ż

ywe, boj

ą

c si

ę

i nie rozumiej

ą

c, co si

ę

stało,

ż

e miejsce idylli

zmieniło si

ę

nagle w miejsce boju.

— Biosfera oszalała! — wstrzymuj

ą

c oddech krzykn

ą

ł kapitan, gdy pancerz wsz

ę

dołaza oddzielił ich od

ż

ywego

potopu. -— Szybko na statek!
Posłusznie wł

ą

czył si

ę

silnik, przylepiona do pancerza trawa została błyskawicznie zmia

ż

d

ż

ona pierwszymi

obrotami

kół.
— Stójcie— mówił z trudem Swierdlin. — No stójcie

ż

!

Wydaje mi si

ę

...

— Co?

— Patrzcie.

ś

ywa zbita masa, której nie mogły powstrzyma

ć

ani wystrzały, ani

ś

mier

ć

, topniała, rozlatywała si

ę

bryzgami

stworze

ń

, które natychmiast znikały, tak jakby to nie one tworzyły jeszcze przed chwil

ą

t

ę

ś

lep

ą

cało

ść

. Wkrótce ju

ż

tylko grudy zw

ę

glonych trupów mówiły o błyskawicznym starciu. Spokojnie

ś

wieciło sło

ń

ce, drzewa, których listowie

ocalało, cicho kołysały si

ę

w strumieniach nagrzanego powietrza. Ludzie wci

ąż

jeszcze nie mogli przyj

ść

do siebie,

gdy

ż

nigdzie w

ż

adnym gwiezdnym systemie nie zetkn

ę

li si

ę

z czym

ś

tak potwornie bezsensownym.

— Co

ś

mi to jednak przypomina — powiedział biolog patrz

ą

cy na grudy martwych ciał. na ran

ę

wypalon

ą

w jasnej

zieleni obcego

ś

wiata. — Analogia jest oczywi

ś

cie czysto zewn

ę

trzna, tym niemniej...

— No?
— Atak fagocytów. Napa

ść

na wszystko, co cudzorodne...

— Nonsens—powiedział kapitan.
— Nonsens — zgodził si

ę

biolog. — Je

ż

eli dobrze si

ę

nad tym zastanowi

ć

, to nie mo

ż

na mówi

ć

o podobie

ń

stwie.

Nikt przecie

ż

nie napadł na nasze mechanizmy- Nikt nie atakował

naszej rakiety...

— I nie atakuje wsz

ę

dołaza — dodał Swierdlin łapi

ą

c za ', r

ą

czk

ę

drzwi. — Dlatego te

ż

o wszystkim zadecyduje

proste

do

ś

wiadczenie.

— Dok

ą

d?! Nie wolno!

— Pozwólcie! Skoro nikt nie napadł i nie napada na nas.

dopóki znajdujemy si

ę

w tym pudełku, to znaczy,

ż

e wszystkiemu winni jeste

ś

my my.

- My?
- Nasze białkowe podobie

ń

stwo, a jednocze

ś

nie i niepodobie

ń

stwo do lego wszystkiego, co nas otacza To nie

atak fagocylów Organizm

ś

wiadomie akceptuje metal i plastyk, ale ju

ż

skomplikowane białka odrzuca. — Czy

ż

by to

była reakcja nie daj

ą

cych si

ę

pogodzi

ć

ró

ż

nic?! wytrzeszczy) oczy kapitan. Przecie

ż

biosfera nie jest organizmem!

- Pomys! niew dziwny, ale "kto wie. mo

ż

e wła

ś

nie dlalcao słuszny — mrukn

ą

ł po gł

ę

bokim namy

ś

le biolog.

Biosfera rzeczywi

ś

cie nie jest organizmem, lecz to wcale jeszcze nie znaczy,

ż

e nie jest ona systemem mog

ą

cym

reagowa

ć

jako jedna cało

ść

. Chocia

ż

... Nie. to niemo

ż

liwe! Gdzie i kiedy biosfera zachowywała si

ę

w ten sposób?

A gdzie i kiedy była na tyle dost

ę

pna,

ż

e pozwalała nam obchodzi

ć

si

ę

bez skafandrów?

Zachowywała si

ę

spokojnie, by tym bole

ś

niej uderzy

ć

? u

ś

miechn

ą

ł si

ę

Fiokin.

A kło

ś

tu marzył o nowej Ziemi.. Był niepoprawnym optymist

ą

... Swierdlin nie odpowiedział

Zgadzacie si

ę

na do

ś

wiadczenie? zapylał.

-Tak.

N4

ęż

czyzna wyszedł z wsz

ę

dołaza. z hermetycznego pudełka. z ruchomego wi

ę

zienia i stan

ą

ł po

ś

ród kwitn

ą

cych

traw. na ile bł

ę

kitnego nieba, w ciszy le

ś

nego

ś

wiatka. Był teraz sam na sam z tak ziemsk

ą

, tak blisk

ą

człowiekowi

przyrod

ą

. w gł

ę

bi której krył si

ę

odpór,

ś

lepy i w

ś

ciekły, gotowy zetrze

ć

człowieka niczym mikroba. Tym razem le

ż

nie trzeba było długo czeka

ć

. • . , .

To,wszystko powiedział przygn

ę

biony Swierdlin zatrzaskuj

ą

c drzwi, poza którymi roiły si

ę

. kotłowały tysi

ą

ce

stworze

ń

. — Tu te

ż

konieczne s

ą

skafandry.

- Potrzebna jest izolacja, by nas nie czuło... No có

ż

, ruszamy.

, Wsz

ę

dołaz zawrócił i oddalał si

ę

coraz szybciej, szybciej. jakby uciekaj

ą

c od rozczarowania... Sycz

ą

! wentylator

tłocz

ą

cy obrzydłe, sztuczne, chemiczne powietrze. Za szkłem znikała coraz Io inna wspaniało

ść

obcego dnia.

Znowu zamkni

ę

cie - my

ś

lał ka

ż

dy. Ciało w otoczce skafandra, tak jakby dookoła był lodowaty kosmos.

ś

ycie

wsz

ę

dzie nas odrzuca. Bezbronne s

ą

tylko martwe

ś

wiaty, bo nad wej

ś

ciem do ka

ż

dego kosmicznego

oerodu z ró

ż

nych przyczyn niezmiennie płonie jeden i ten sam napis: ..Postronnym wst

ę

p wzbroniony",

Człowiek zawsze musi wszystko oswaja

ć

- powiedział Swierdlin. kiedy przed nimi pojawiła si

ę

bryła

gwiazdolotu. l nieistotne, czy jest to ko

ń

. atom czy te

ż

biosfera. Post

ę

p to nieustanne poskramianie! Ale

ostatecznie najlepszym przyjacielem nie jest len pies. który łasi si

ę

do ka

ż

dego przechodnia... l to jest wła

ś

nie

najwspanialsze.

Michał Griesznow — Kwiaty Albarossy

Dziwne rzeczy zacz

ę

ły si

ę

dzia

ć

wła

ś

ciwie ju

ż

w momencie l

ą

dowania. Planeta miała do

ść

g

ę

sta atmosfer

ę

, wi

ę

c

Grigorij stosuj

ą

c si

ę

do obowi

ą

zuj

ą

cych od stu lal instrukcji posadzi! rakiet

ę

na poduszce powietrznej. Ale przy

ka

ż

dym najbardziej nawet delikatnym l

ą

dowaniu strumie

ń

powietrza z dysz zrywa przecie

ż

wierzchni

ą

warstw

ę

gruntu i w efekcie statek l

ą

duje w obłokach pyłu. A tu nic - rakieta wyl

ą

dowała nie podnosz

ą

c z powierzchni planety

nawet odrobiny kurzu. A jeszcze na dodatek pod ka

ż

d

ą

z jej ferrytowych łap jak gdyby nigdy nic pochylały swe

głowy kwiaty.
Borys i Grigorij patrzyli na nie poprzez szkła iluminatorów.
— Ci

ś

nienie słupa powietrza— cztery tony na centymetr -

powiedział Grigorij, — Powinno było zgnie

ść

nawet

słonia...

A kwiaty były całe i nie naruszone...
Przyrz

ą

dy wskazywały na obecno

ść

tlenu w atmosferze.

dwadzie

ś

cia dwa stopnie powy

ż

ej zera w skali Celsjusza, oraz

całkowity brak w powietrzu biogennych no

ś

ników.

— Marz

ę

wprost o tym. by dotkn

ąć

tych kwiatów gołymi r

ę

kami! powiedział Borys, Wychod

ź

my!

— Poczekaj Grigorij wł

ą

czył odbiornik.

— Niby czemu? — zdziwiony Borys zerkn

ą

ł na koleg

ę

. — W ci

ą

gu o

ś

miu godzin oblotu planety nikt nie

odpowiedział na nasze sygnały...
— Przecie

ż

nic na tym nie tracimy, no nie?— powiedział Grigorij wpatruj

ą

c si

ę

w zieleniej

ą

ce oczko indykatora.

Niezadowolony Borys sapał mu nad uchem, gdy

ż

chciał jak najszybciej wyj

ść

na zewn

ą

trz; zwykła niecierpliwo

ść

odkrywcy.
Wskazówka tymczasem, nie licz

ą

c si

ę

z niczyimi

ż

yczeniami. przesuwała si

ę

powoli po skali UKF-u. W pa

ś

mie

czterech metrów natrafiła na dziwny d

ź

wi

ę

k.

— Słyszysz?— zapytał Grigorij zatrzymuj

ą

c wskazówk

ę

i odwracaj

ą

c si

ę

w stron

ę

Borysa.

— Co

ś

nowego!...—krzykn

ą

ł Borys.

— Bez w

ą

tpienia — przytakn

ą

ł jego towarzysz.

— Czy

ż

by to był

ś

piew planety?... A tymczasem / kratownicy gło

ś

nika wydobywał si

ę

nieprzerwanie ten sam

natr

ę

tny d

ź

wi

ę

k. Był to szum miliona rozgniewanych os. A mo

ż

e brz

ę

k miliona srebrnych dzwonków...

Planet

ę

odkryto trzydzie

ś

ci lat wcze

ś

niej, oczywi

ś

cie w przeliczeniu na ziemskie lata. Rakiety

ś

wietlne pokonały

bowiem zwykły czas, uczyniły z niego czas pokładowy ka

ż

dego statku. One te

ż

wykazały całkowit

ą

nieprzydatno

ść

gigantycznych ziemskich kr

ąż

owników, którymi tak si

ę

szczyciła ludzko

ść

dwudziestego pierwszego wieku. W

przestrzeni o wiele lepsze okazały si

ę

niewielkie rakiety z dwu- lub trzyosobow

ą

załog

ą

. Kiedy wi

ę

c

przygotowywano kompleksow

ą

ekspedycj

ę

, wysyłano do dwudziestu statków.

Na przedzie szły zwykłe ceramitowe rakiety osłony rozcinaj

ą

ce obłoki pyłu i toruj

ą

ce drog

ę

, a za nimi jak na

sznurku kolejne statki.
Nawet w dwudziestym drugim wieku ludzko

ść

wci

ąż

jeszcze wła

ś

ciwie przymierzała si

ę

do przestrzeni. Loty były

nadal trudne, tak trudne jak samotne rejsy karawel -ruszaj

ą

cych niegdy

ś

szlakami Kolumba czy Magellana.

Kosmos nie dawał człowiekowi ani przytulnego

ś

wiatła kabin, ani ich szerokich ekranów. Ka

ż

dy lot wymagał od

kosmonautów pracy, cierpliwo

ś

ci, niewiarygodnej wprost odwagi i fizycznej siły.

Siódm

ą

kompleksow

ą

ekspedycj

ę

skierowano do Rygla Oriona w 2111 roku. W pobli

ż

u niewielkiej białej gwiazdy

ludzie odkryli bł

ę

kitn

ą

planet

ę

o atmosferze, w której w ogóle nie było obłoków, i powierzchni równej niczym stół

bilardowy. Le

ż

ała ona w odległo

ś

ci czternastu parseków od Sło

ń

ca. Ludziom bardzo si

ę

podobał jej kolor, wi

ę

c

kiedy o odkryciu powiadomiono Ziemi

ę

, zaproponowano te

ż

od razu nazw

ę

- Zorza. Niestety... Jak si

ę

okazało,

jedna Zorza była ju

ż

w gwiazdozbiorze Kasjopei, a druga w gwiazdozbiorze Pawia. W kosmograf icznym centrum

spróbowano wi

ę

c pr/elo

ż

y

ć

nazw

ę

na łacin

ę

, j

ę

zyki pokrewne, ale dopiero w staroprowansalskim znaleziono

odpowiednik: Alba. czyli

ś

wit. Odkrywców nie opuszczał jednak pech: Alb było a

ż

sze

ść

. Na szcz

ęś

cie w ko

ń

cu

znaleziono wyj

ś

cie — ochrzczono planet

ę

nazw

ą

Albarossa. co Siódm

ą

Gwiezdn

ą

w pełni zadowoliło. Wtedy

jednak nie zdołano zbada

ć

planety, gdy

ż

zbyt dług

ą

drog

ę

mieli przed sob

ą

członkowie wyprawy do Rygla. Miała to

zrobi

ć

dopiero Dziewi

ą

ta, te

ż

zd

ąż

aj

ą

ca do gwiazdozbioru Oriona. Flotylla zmniejszyła wi

ę

c szybko

ść

i tylko rakieta

przyjaciół: Borysa oraz Grigorija. mkn

ę

ia nadal przed siebie z t

ą

sam

ą

pr

ę

dko

ś

ci

ą

... Na zbadanie planety

przeznaczono równo czterdzie

ś

ci godzin. Niby niewiele, ale i tak po tym krótkim pobycie na powierzchni planety

mieli dogania

ć

reszt

ę

ekspedycji przez ponad dwa tygodnie. W taki wła

ś

nie sposób nawigator Lomm oraz

mechanik
Borys Ro

ż

ków jako pierwsi ludzie zeszli na powierzchni

ę

planety.
Planeta rzeczywi

ś

cie była pi

ę

kna niczym wiosenne niebo —

cała bł

ę

kitna. Ale to nie ocean czy mgła nadawały jej ten

cudowny odcie

ń

: od równika a

ż

po koło polarne wszystko

ton

ę

ło w kwiatach.

— Zwariowa

ć

mo

ż

na, tak si

ę

chce wzi

ąć

je w r

ę

ce... — mówił Borys napieraj

ą

c ciałem na d

ź

wigni

ę

hydrosystemu

otwieraj

ą

cego luk.

— Ju

ż

. ju

ż

powstrzymał go Grigorij.

Winda /niosła ich na kobierzec z kwiatów. Kabina otworzyła
si

ę

automatycznie. M

ęż

czy

ź

ni wyszli na zewn

ą

trz nawet nie

zamykaj

ą

c za sob

ą

drzwi.

Gdyby wiedzieli, co ich czeka...
Borys natychmiast przykl

ę

kn

ą

ł. Kwiaty były normalne —

zwykłe bł

ę

kitne dzwoneczki. Nie, nie, wcale nie zwykłe, bo

nie mo

ż

na ich było zerwa

ć

, złama

ć

łodygi.

— Drutem przytwierdzone czy co?... — powiedział Borys ogl

ą

daj

ą

c czerwon

ą

pr

ę

g

ę

biegn

ą

c

ą

przez dło

ń

. Jak

zwykle poci

ą

gn

ą

ł za łodyg

ę

, kwiatek przechylił si

ę

tak.

ż

e czuł wilgo

ć

jego listków, ale zerwa

ć

go si

ę

nie dało:

łodyga niczym struna raniła palce.

— Spróbuj ty! - zaproponował Grigorijowi. Ten nie odpowiedział my

ś

l

ą

c,

ż

e Borys wygłupia si

ę

. Czyste potne

tlenu powietrze, sło

ń

ce, bł

ę

kitna dal przypominaj

ą

ca spokojne morze rodziły w nim dzieci

ę

ce marzenia o tym. by

urz

ą

dzi

ć

sobie wy

ś

cigi z Borysem, a potem zwali

ć

si

ę

na ziemi

ę

i wystawi

ć

plecy na działanie promieni

słonecznych. Borys powtórzył:

— Spróbuj!...

Wybrawszy nieco wi

ę

kszy kwiatek Grigorij szarpn

ą

ł go mocno w swoj

ą

stron

ę

. Cienka zimna ni

ć

wpiła si

ę

. w

palce. ' ' .

— Tak — tak... — powiedział puszczaj

ą

c łodyg

ę

i poruszaj

ą

c obolałymi palcami.

— I co na to powiesz? — zapytał Borys.
— Zapewne to samo co ty...
— Silni chłopcy — rozwin

ą

ł jego my

ś

l kolega — poskromiciele kosmosu nie potrafi

ą

zerwa

ć

z klombu głupiego

kwiatka. Có

ż

na to powied/

ą

dziewcz

ę

ta?!

— Bez ironii, Boria. To nie s

ą

zwykłe kwiaty.

— W ci

ą

gu dwustu lat rzeczywi

ś

cie nikt jeszcze nie spotkał

kwiatów na drucie stalowym... — folgował sobie nadal
Borys.
Grigorij wszedł do kabiny i długo szukał czego

ś

w pudełku

z narz

ę

dziami. Wreszcie wyszedł z od dawna sprawdzonymi na Ziemi i kosmicznych trasach tn

ą

cymi obc

ę

gami. Z

trudem. pomagaj

ą

c sobie przy tym obiema r

ę

kami, przyjaciołom udało si

ę

jako

ś

przeci

ąć

łodyg

ę

-

— To jeden... powiedział Borys, który trzymał kwiatek.
— A pomy

ś

le

ć

,

ż

e s

ą

tu ich miliardy! Male

ń

ki, lekki dzwoneczek mile chłodził, dło

ń

. Na ko

ń

cu łodygi błyszczała

kropla soku. Przygl

ą

dali si

ę

jej niczym

ż

ywemu cudowi, pewnie te

ż

dlatego nie od razu dotarł do ich uszu dzwonek,

odgłos dzwonka unosz

ą

cy si

ę

nad ł

ą

k

ą

. D

ź

wi

ę

k był natr

ę

tny, jednostajny-- taki sam jak ten, który słyszeli na statku.

Odeszli od rakiety na jakie

ś

półtora kilometra. Planeta była mniejsza od Ziemi—do horyzontu tylko r

ę

k

ą

si

ę

gn

ąć

.

— Nie ma po co i

ść

dalej — powiedział Grigorij — wsz

ę

dzie te same kwiaty. Kosmonauci zatrzymali si

ę

.

— Kto

ś

je przecie

ż

musi hodowa

ć

— mówił Borys o kwiatach. — Taka planeta nie mo

ż

e by

ć

opuszczona:

sło

ń

ce, powietrze, ciepło, brak tylko gospodarzy. Gdzie

ż

oni s

ą

?— denerwował si

ę

.

Grigorij nadal milczał: on te

ż

zadawał to pytanie, ale tak jak kolega nie znajdował na nie odpowiedzi Odpowiedzi

nie było. za to dziwów ile tylko dusza zapragnie. Powierzchnia planety sprawiała wra

ż

enie wygładzonej, a kwiaty—

zasianych. Gruntu w ogóle nie było wida

ć

: nie mogli si

ę

przedrze

ć

do niego poprzez siatk

ę

splecionych .., łodyg.

Przy ka

ż

dym kroku siatka spr

ęż

ynowała, poddaj

ą

c si

ę

ci

ęż

arowi, ale te

ż

natychmiast wracała na swoje miejsce.

Kwiatów po prostu nie mo

ż

na było uszkodzi

ć

. A w jaki sposób otrzymywały one po

ż

ywienie, wilgo

ć

, skoro nad

planet

ą

nie było obłoków, o czym przekonali si

ę

podczas o

ś

miogodzinnego oblotu? A ten d

ź

wi

ę

k. Co tak dzwoni —

niebo, powietrze, kwiaty?... Mo

ż

na co prawda do tego przywykn

ąć

— kosmonauci ju

ż

to zrobili — ale czym to

tłumaczy

ć

?

— Jestem pewien,

ż

e ta planeta nie jest zamieszkana...— Grigorij oderwał wzrok od morza kwiatów i zerkn

ą

ł na

koleg

ę

k

ą

tem oka. Odwrócony do niego bokiem Borys stał skamieniały z wybałuszonymi oczyma i patrzył w stron

ę

rakiety, od której wolnym krokiem zd

ąż

ało w ich stron

ę

dwóch ludzi! Byli to bez w

ą

tpienia Ziemianie. Szli

rozgl

ą

daj

ą

c si

ę

ciekawie, od czasu do czasu zatrzymuj

ą

c si

ę

i gestykuluj

ą

c. Grigorij odruchowo zanotował w

pami

ę

ci,

ż

e jeden ma na sobie pomara

ń

czowy, a drugi bł

ę

kitny sweter.

W tym samym momencie dojrzał ich twarze. Lelka powoli szli Borys oraz Grigorij... Powtarzali oni te same ruchy,
gesty Grigorija oraz Borysa. To były ich sobowtóry!... Kosmonauci nie zaliczali si

ę

do lud/i hoja

ź

lmych Borys

odbywał swój czwarty lot. Grigorij szósty ale na widok samych siebie, leraz. tu. na obcej planecie, pod obcym
sło

ń

cem, wpadli w zakłopotanie granicz

ą

ce ze strachem. Borys-drugi zatrzymał si

ę

i uwalniał but z ostrych łodyg

dzwonków. Grigorij-drugi poda! mu r

ę

k

ę

. by towarzysz mógł si

ę

na niej wesprze

ć

... A wszystko było robione

identycznie, jak to robili kosmonauci nie dalej jak dziesi

ęć

czy dwana

ś

cie minut temu. Borys wreszcie uwolnił nog

ę

z p

ę

t i odwróciwszy si

ę

twarz

ą

do Grigorija u

ś

miechn

ą

ł si

ę

, „Powiedział — dzi

ę

kuj

ę

" — przypomniał sobie Grigorij.

^ W tym samym momencie m

ęż

czy

ź

ni znów ruszyli przed siebie.

— Mo

ż

e ja

ś

ni

ę

, Grigorij?—wymamrotał Borys łapi

ą

c koleg

ę

kurczowo za rami

ę

.

Grigorij czuł si

ę

niewiele lepiej i pewnie zadałby koledze identyczne pytanie, gdyby na widok m

ęż

czyzn nie

zapomniał j

ę

zyka w g

ę

bie. Sobowtóry tymczasem podchodziły coraz bli

ż

ej. M

ęż

czy

ź

ni nic patrzyli jednak ani na

Grigorija. ani na Borysa. lecz zerkali na boki. spogl

ą

dali na pole. kwialv. lak jakby nie widzieli kosinonaulów. jakby

nic było przed nimi nikogo. Z ka

ż

dym krokiem zmniejszała si

ę

te

ż

odległo

ść

pomi

ę

dzy nimi a lud

ź

mi.

— Co to. Grisza?,.. — z rozbrajaj

ą

c

ą

dzieci

ę

c

ą

naiwno

ś

ci

ą

zapytał Borys. Jeszcze tylko pi

ęć

dziesi

ą

t kroków,

trzydzie

ś

ci...

— Ej!...—krzykn

ą

ł Borvs.

ś

adnego efektu- Sobowtóry nawet nie raczyły spojrze

ć

na

—kosmonautów.
— Stójcie!
Sobowtóry nadal si

ę

zbli

ż

ały. Grigorij-drugi u

ś

miechn

ą

ł si

ę

i spojrzał na niebo— prawdziwemu Grigorijowi przebiegł

przez plecy dreszcz — a nast

ę

pnie odwrócił si

ę

w stron

ę

Borysa i powiedział co

ś

. bezd

ź

wi

ę

cznie poruszaj

ą

c

ustami.
— Stójcie!... - krzykn

ą

ł Borys jeszcze raz.

Nie skutkowało. Jeszcze tylko dziesi

ęć

kroków... Borys

gro

ź

nie zgi

ą

ł r

ę

ce w łokciach gotuj

ą

c si

ę

do obrony, ale

sobowtóry nawet nie mrugn

ę

ły okiem. W grobowym

milczeniu Borys-drugi oraz Grigorij-drugi podeszli i zlali
si

ę

z

ż

ywymi lud

ź

mi.

Ale to nie było najgorsze: od strony rakiety szła nast

ę

pna

para. a z windy wychodziła trzecia...
— No to

ś

my wpadli, nie ma co! — powiedział Borys ocieraj

ą

c pot z czoła.

— Nie wiesz nawet, ile dałbym za to. by znale

źć

si

ę

teraz na naszym kosmodromie...

I oto na miejscu trzeciej pary oraz rakiety jak na zawołanie wyrósł dworzec kosmiczny - siedmiopi

ę

trowy biały

gmach. w którym kosmonauci znali dosłownie ka

ż

de okno. ka

ż

dy wyst

ę

p, ka

ż

dy szczegół architektoniczny. Borys

obejrzał si

ę

:

hen w dali na linii horyzontu stało kilkana

ś

cie rakiet. samochody-cystemy. a nie opodal nich wznosiły si

ę

kopuły

hangarów. w których przeprowadzano przegl

ą

dy oraz remonty powracaj

ą

cych z kosmosu rakiet. Było wi

ę

c

wszystko to. co chciał zobaczy

ć

, a co powinno było by

ć

na kosmodromie Słoneczny Gaj le

żą

cym w stepie w

rejonie Morza Czarnego.
Druga para sobowtórów była ju

ż

niedaleko: Borys znów zatrzymał si

ę

dla uwolnienia buta. a Grigorij podał mu

r

ę

k

ę

. Borys sobowtór u

ś

miechn

ą

ł si

ę

. poruszył ustami...

— Odejd

ź

my na bok — zaproponował Grigorij. Odeszli nie przestaj

ą

c jednak obserwowa

ć

sobowtórów. Ci, jakby

nic-si

ę

nie stało, podeszli do miejsca, gdzie jeszcze niedawno kosmonauci spotkali swoich pierwszych

sobowtórów, i stan

ę

li zastanawiaj

ą

c si

ę

nad czym

ś

. A potem Borys-drugi obejrzał si

ę

i znieruchomiał zdumiony.

— Zobaczył drug

ą

par

ę

— skomentował wydarzenie Borys (ten prawdziwy) i splun

ą

ł. Grigorij za wszelk

ą

cen

ę

starał si

ę

zrozumie

ć

sens tego. co rozgrywało si

ę

na jego oczach, ale niestety... Jedyn

ą

rzecz

ą

, jak

ą

mógł zrobi

ć

,

było przyznanie racji Borysowi: obaj mieli w tym momencie strasznie głupie miny. • . •
Druga para zwróciła si

ę

twarzami w stron

ę

rakiety, czyli leni/ fasady zaczarowanego dworca, i drepcz

ą

c w miejscu

oczekiwała nadej

ś

cia trzeciej pary. tej. która akurat wyszła ze

ś

ciany. Potem wchłon

ą

wszy j

ą

w siebie i

bezd

ź

wi

ę

cznie wymieniwszy pomi

ę

dzy sob

ą

kilka słów ruszyła w stron

ę

Borysa oraz Grigorija. zostawiaj

ą

c na

miejscu trzeci

ą

par

ę

, która znów si

ę

pojawiła i teraz oczekiwała czego

ś

wpatruj

ą

c si

ę

w fasad

ę

budynku.

— Gdzie rakieta?... —zapytał szeptem Grigorij Borysa. Jego słowa nie zd

ąż

yły przebrzmie

ć

, kiedy tam gdzie

spogl

ą

dał, przy lewym podje

ź

dzie dworca, pojawiła si

ę

rakieta. Druga z kolei wyrosła tam, gdzie spogl

ą

dał Borys,

w

ś

cianie budynku. Z tej samej

ś

ciany wyszła po chwili kolejna, ju

ż

czwarta para w tych samych dobrze znanych

swetrach.

— Mam tego do

ść

!... —j

ę

kn

ą

ł Borys i nie zwracaj

ą

c uwagi na sobowtóry ruszył p

ę

dem w stron

ę

rakiety. Grigorij z trudem

nad

ąż

ał.

Dolny luk statku był otwarty podobnie jak drzwi windy. ' Chciał za nie chwyci

ć

, ale r

ę

ka przeszła przez nie na wylot...

Po godzinie na całej przestrzeni bł

ę

kitnej ł

ą

ki stało w sumie osiem rakiet, cz

ęść

ulicy, przy której mieszkał w Odessie Grigorij.

aleja piramidalnych topól, a po całym terenie w

ę

drowały pomara

ń

czowe i bł

ę

kitne zjawy. Przyjaciele starali si

ę

w ogóle o niczym

nie my

ś

le

ć

.'nie mie

ć

ż

adnych

ż

ycze

ń

. Mieli ju

ż

do

ś

wiadczenie: wystarczyło tylko o czym

ś

pomy

ś

le

ć

- o budynku dworca

kosmicznego czy czymkolwiek -- a wszystko to natychmiast pojawiało si

ę

przed oczami i ju

ż

nie mo

ż

na si

ę

było tego pozby

ć

. W

ten sposób pojawiła si

ę

statua pioniera i pionierki widziana przez Borysa w jednym z zak

ą

tków nadmorskiego parku. spiczasty

koniec reklamy kinowej, klomb z kwitn

ą

cym';

tloksami. para kr

ą

głobokich fal... Do drobiazgów mo

ż

na było jeszcze przywykn

ąć

, ale gorzej, je

ż

eli pojawiały si

ę

takie budynki,

jak dworzec. W

ś

cian

ę

mo

ż

na było wsun

ąć

r

ę

k

ę

, wej

ść

, ale wytrzyma

ć

tam w

ś

rodku w tych ciemno

ś

ciach i niewyobra

ż

alnym

chłodzie nie było mo

ż

liwe. Borys wpadł do

ś

rodka dworca, zaraz jednak wyskoczył do Grigorija:

ciemno

ś

ci pochłaniały d

ź

wi

ę

ki do tego stopnia,

ż

e nie mo

ż

na było okre

ś

li

ć

, gdzie został przyjaciel. Spróbowali wej

ść

bior

ą

c si

ę

za r

ę

ce. ale natychmiast stracili orientacj

ę

i prawdopodobnie przypadkowo wyszli z powrotem na sło

ń

ce. Potem z pół godziny

obserwowali sobowtóry, które przenikały poprzez

ś

cian

ę

i wyskakiwały z powrotem — obrazek nie zaliczał si

ę

do

najprzyjemniejszych...

— Co b

ę

dziemy robi

ć

? — zapytał Borys potrz

ą

saj

ą

c głow

ą

. jakby odp

ę

dzał głupi sen.

— Trzeba obej

ść

dworzec. Rakieta powinna by

ć

gdzie

ś

za

nim.
Ruszyli wzdłu

ż

ś

ciany budynku, skr

ę

cili za róg.

Niestety na ich drodze wyrósł du

ż

y dom do połowy

pochłoni

ę

ty przez dworzec; za nim pobłyskiwał aluminiowy

hangar.

— Cholera!—zakl

ą

ł Borys.

Trzeba było zawróci

ć

do centralnego wej

ś

cia na

dworzec.

— W ten sposób stworzymy wokół siebie zamkni

ę

te koło z domów i hangarów!... — w

ś

ciekał si

ę

Borys:

— Nie my

ś

l o niczym! radził mu Grigorij.

W tym samym momencie wyrósł przed przyjaciółmi przysłaniaj

ą

cy lew

ą

cz

ęść

dworca teatr z ich kosmicznego miasteczka.

Jedna strona wznosiła si

ę

wy

ż

ej od drugiej. jakby budynek pochylił si

ę

w wyniku trz

ę

sienia ziemi.

— Nie mog

ę

! — Borys złapał si

ę

za głow

ę

. — Grisza, nie mog

ę

. rozumiesz?...

— We

ź

si

ę

w gar

ść

!...

— One nas zgniot

ą

! —j

ę

kn

ą

ł Boria wskazuj

ą

c budynki. Nutka rozpaczy w jego głosie nieprzyjemnie dra

ż

niła słuch, ale Borys nie

zauwa

ż

ył tego. „Tylko nie poddawaj si

ę

strachów i — powtarzał sobie raz po raz — nie poddawaj si

ę

strachowi! Mo

ż

e Io

niezrozumiałe, ale nie nale

ż

y ulega

ć

-panice". Kiedy tak sobie powtarzał, jednocze

ś

nie uwa

ż

nie rozgl

ą

dał si

ę

dookoła, jakby

oczekuj

ą

c pojawienia si

ę

czego

ś

jeszcze bardziej niezrozumiałego, a to oczekiwanie tylko pot

ę

gowało strach.

Sło

ń

ce znikło za horyzontem i kosmonautów błyskawicznie. otoczyły ciemno

ś

ci nocy.

— Gdyby to wszystko było tylko snem... — mamrotał
Borys układaj

ą

c si

ę

do snu na kwiatach tu

ż

obok

kolegi.
Ciemno

ś

ci uratowały ich od stworzonych przez nich samych

widziadeł. Nie było wida

ć

ani sobowtórów w

ę

druj

ą

cych po

ł

ą

ce, ani teatru, ani topolowej alejki.

— Gdyby... — zgodził si

ę

z koleg

ą

Grigorij nie znajduj

ą

c odpowiedzi. Jedna jedyna my

ś

l chodziła mu po głowie:

ż

eby tylko nie

zwariowa

ć

,

ż

eby tylko...

Ranek nie zmienił niczego w ich sytuacji. Nadal majaczyło przed nimi gmaszysko portu kosmicznego, aluminiowy hangar tu

ż

za

nim, nadal salutowali marmurowi pionierzy. Nadal te

ż

po ł

ą

ce kr

ąż

yły sobowtóry...

— A niech was diabli... - z nienawi

ś

ci

ą

pogroził im kułakiem Borys. który

ź

le spal tej nocy udr

ę

czony poło

ż

eniem, w jakim si

ę

znajdowali.

— Trzeba si

ę

przebi

ć

do rakiety! — powiedział ostro Grigorij. Jego nastrój był niewiele lepszy, ale przynajmniej starał si

ę

panowa

ć

nad sob

ą

.

— Jak to, przebi

ć

si

ę

?...

Grigorij zdj

ą

ł z siebie pomara

ń

czowy sweter zrobiony

z grubej wełny.
— Trzymaj! - powiedział podaj

ą

c go Borysowi i spokojnie zacz

ą

ł go pru

ć

. Wyszedł z tego solidny kł

ę

bek nitki koloru

pomara

ń

czy.

Teraz okre

ś

limy kierunek. Stali

ś

my tak - powiedział Grigorij wskazuj

ą

c widziadła stoj

ą

ce na tym miejscu, sk

ą

d

kosmonauci po raz pierwszy dojrzeli sobowtóry. -I patrzyli

ś

my tam — Grigorij wskazał nast

ę

pn

ą

par

ę

wychodz

ą

ca

ze

ś

ciany dworca. — Ida od rakiety, a wi

ę

c sta

ń

my im na drodze.

Nieprzyjemnie było stawa

ć

twarz

ą

w twarz z sobowtórami i czeka

ć

, a

ż

przejd

ą

przez nich. ale nie mieli innego

wyj

ś

cia.

— No... — powiedział Grigorij. kiedy sobowtóry wreszcie przez nich przeszły. - No i przeszły... — powtórzył z ulga.

ale tak. by tego nie zauwa

ż

ył Borys. Sobowtóry przeszły niby bezd

ź

wi

ę

cznie, niezauwa

ż

alnie, ale przecie

ż

ju

ż

samo zetkni

ę

cie si

ę

z nimi wywoływało dreszcze.

— Idioci... - wzruszył ramionami Borys ogl

ą

daj

ą

c si

ę

do tyłu. '"

— Podejd

ź

my do

ś

ciany — Grigorij celowo nie zwrócił uwagi na zachowanie kolegi: denerwowanie si

ę

na

sobowtóry było idiotyczne. — Trzymaj — powiedział do Borysa — i uwa

ż

aj,

ż

eby nitka była naci

ą

gni

ę

ta.

Nawin

ą

wszy koniec nitki na r

ę

k

ę

i pochyliwszy si

ę

do przodu, jakby opieraj

ą

c si

ę

naporowi wiatru. Grigorij wszedł w

ś

cian

ę

budynku. Borys rozwijał kł

ę

bek zauwa

ż

aj

ą

c przy okazji,

ż

e ni

ć

znika w

ś

cianie coraz wolniej. Cztery, pi

ęć

kroków i ni

ć

zwisła. Borys podci

ą

gn

ą

ł j

ą

, ale bez rezultatu. Drgn

ę

ła raz. drugi i znów opadła. Borys oczywi

ś

cie

po

ś

piesznie poci

ą

gn

ą

ł j

ą

do siebie, ni

ć

wyprostowała si

ę

na chwil

ę

, ale zaraz znów opadła tak. jakby Grigorij

cofaj

ą

c si

ę

bardzo si

ę

ś

pieszył. Szarpn

ą

ł jeszcze kilka razy próbuj

ą

c naci

ą

gn

ąć

ni

ć

. przedosta

ć

si

ę

dalej w gł

ą

b, a

potem ni

ć

znowu osłabła i ze

ś

ciany bokiem, niepewnie wyszedł Grigorij. Twarz jego była fioletowa, oczy pełne

strachu.
— Nic puszcza... — Grigorij przykucn

ą

ł ci

ęż

ko dysz

ą

c i rozcieraj

ą

c zmarzni

ę

te dłonie. — Wyrzuca i atakuje

strachem...

Borys patrzył na koleg

ę

. Kł

ę

bek wraz z kilkoma metrami rozwini

ę

tej nici le

ż

ał na kwiatach. Sło

ń

ce, które uniosło si

ę

nad dach dworca, o

ś

wietliło kł

ę

bek, zapl

ą

tało si

ę

w jego pomara

ń

czowych splotach.

— I to wszystko?— ze zdziwieniem zapytał Grigorij oceniwszy na oko ilo

ść

rozwini

ę

tej nici.

Ś

ciana tymczasem

wyrzuciła drugiego Grigorija z fioletow

ą

twarz

ą

i splecionymi r

ę

kami.

— Do diabla!...—zakl

ą

ł prawdziwy Grigorij. Jemu tak

ż

e zaczynało działa

ć

to wszystko ha nerwy.

— Chod

ź

my st

ą

d! —powiedział poci

ą

gaj

ą

c za sob

ą

Borysa. Odeszli od

ś

ciany dworca kosmicznego. Grigorij

milczał, ale Borys cierpliwie czekał, cho

ć

zakipiała w nim zło

ść

. Z natury impulsywny nie cierpiał rzeczy niejasnych.

Lecie

ć

do Oriona. prosz

ę

bardzo, walczy

ć

z kosmosem te

ż

— ostatecznie kosmonauci robi

ą

to od dwustu lat.

czasem nawet gin

ą

. Ale tam przynajmniej jasne s

ą

przyczyny i skutki: piaski na innych planetach, wulkany... Tu

nad głow

ą

niebo, srebrzysty d

ź

wi

ę

k. I ty sam na sam ze sob

ą

. powtórzony tysi

ą

c razy. Po co? Komu?

— Wydawało mi si

ę

— powiedział na koniec Grigorij —

ż

e

bł

ą

dziłem w tych ciemno

ś

ciach bez ko

ń

ca. Pełna utrata

poczucia czasu, rozumiesz? Ciemno

ś

ci nie tylko pochłaniaj

ą

ś

wiatło i d

ź

wi

ę

k — one niszcz

ą

czas. To jest najgorsze.

Run

ą

łem w otchła

ń

bez dna. owładn

ą

ł mn

ą

strach. Prócz.

niesko

ń

czonego upadku niczego nie pami

ę

tam... W kosmosie

te

ż

niełatwo, ale tam przynajmniej s

ą

gwiazdy. Borys. Tu

natomiast nic prócz strachu. Nie rozumiem, jak mnie stamt

ą

d

\\ylaszc/ylc

ś

... Tam chyba nie ma równie

ż

powietrza, bo nie

pami

ę

tam,

ż

ebym oddychał.

Chaotyczna relacja Grigorija niewiele wyja

ś

niła Borysowi.

Protestował ka

ż

d

ą

komórk

ą

swego ciała przeciw sytuacji,

w jakiej si

ę

znale

ź

li. Kto

ś

lub co

ś

bawiło si

ę

nimi.,

a najgorsze było to.

ż

e Bóg wie czym mogła si

ę

sko

ń

czy

ć

ta

zabawa. Borys widział ich bezsilno

ść

w starciu z nieznan

ą

planet

ą

, ale niczego nie mógł niestety zrobi

ć

. Doprowadzało

go to do w

ś

ciekło

ś

ci, której efektem było jeszcze wi

ę

ksze

osłabienie.

Wreszcie zapytał wprost:

— Dostali

ś

my si

ę

w pułapk

ę

?...

— Nie wiem. Borys. Nic nie wiem. Przebi

ć

si

ę

poprzez ciemno

ś

ci do rakiety nie zdołamy. Trzeba gdzie indziej szuka

ć

ratunku.

Je

ż

eli to pułapka, to czyja i po co? Sło

ń

ce nieubłaganie w

ę

drowało w stron

ę

zenitu. Doba na tej planecie liczyła sobie osiem

godzin dnia oraz osiem godzin nocy. Planeta obracała si

ę

w płaszczy

ź

nie równika, nie było wi

ę

c stref czasowych,

— Borys— powiedział nagle Grigorij.
— Co?

— Zauwa

ż

yłe

ś

mo

ż

e,

ż

e sobowtóry nie maj

ą

cienia? Rzeczywi

ś

cie. Ani sobowtóry, ani topole, ani budynki dworca

kosmicznego nie rzucały nawet najskromniejszego

cienia

— Diabelska planeta — znów zakl

ą

ł Borys. -- Same zagadki!

— A poza tym — kontynuował Borys — chce ci si

ę

mo

ż

e je

ść

lub pi

ć

?

— Nie chce...
— A ile czasu min

ę

ło od naszego przylotu?

— Doba.
— Có

ż

wi

ę

c to znaczy?

— Zabij mnie... — zacz

ą

ł Borys.

— Obce

ż

ycie, Borys. Rozumne

ż

ycie! Weszli

ś

my w kontakt z obcym rozumnym

ż

yciem.

Grigorij wypowiedział to. co zrozumiał chyba ju

ż

po pierwszej godzinie pobytu na planecie. Niełatwo było jednak

przyzna

ć

si

ę

na głos, przyzna

ć

si

ę

do tego.

ż

e

ż

aden z nich tego

ż

ycia nie rozumie. W czym tkwi bowiem sens

niesko

ń

czonego kr

ąż

enia sobowtórów? Co znacz

ą

ciemno

ś

ci i stoj

ą

cy wewn

ą

trz budynków czas?... Czym s

ą

kwiaty?... Przez dwa stulecia poszukiwa

ń

rozumu we wszech

ś

wiecie ludzie wypracowali ju

ż

sobie pewien

standardowy obraz rozumnego stworzenia: bracia w rozumie musz

ą

by

ć

podobni do ludzi, wykaza

ć

si

ę

dobr

ą

wol

ą

oraz ch

ę

ci

ą

wzajemnego zrozumienia si

ę

— powstał tzw. homocentryzm. Co prawda w połowie XXI wieku kto

ś

jeszcze próbował uzasadni

ć

tez

ę

. i

ż

nosiciele rozumu niekoniecznie b

ę

d

ą

podobni do ludzi,

ż

e rozum mo

ż

e równie

dobrze wyst

ę

powa

ć

w postaci ple

ś

ni, ale nikt nie brał tego serio. Triumfy

ś

wi

ę

cił homocentryzm. .— W takim razie

stawiamy spraw

ę

jasno — powiedział Borys. — W jakim celu to

ż

ycie uczyniło z nas swoj

ą

zabawk

ę

, bezsilne

mi

ę

czaki?

— Mo

ż

e w ten sposób sprawdza nasz rozum, bada, w jaki sposób wybrniemy z sytuacji.

— Chcesz wi

ę

c powiedzie

ć

,

ż

e to egzamin?...

— Owszem. I Io wcale niełatwy egzamin. Dlatego te

ż

, by oceniono nas wła

ś

ciwie, za wszelk

ą

cen

ę

musimy szuka

ć

honorowego wyj

ś

cia.

— Ale jakiego?... . • , . '

— Po pierwsze, musimy przesta

ć

si

ę

miota

ć

jak szczury w pułapce.

— Hmm... — mrukn

ą

ł Borys. — A po drugie?

— Nie okazywa

ć

wrogo

ś

ci.

— Wiesz. Grisza — westchn

ą

ł Borys — gdybym miał teraz

w r

ę

kach neulrinowy pulsator...

Borys nie zd

ąż

ył nawet doko

ń

czy

ć

zdania, kiedy w jego

r

ę

kach pojawiła si

ę

bron.

I nie było to bynajmniej złudzenie: oznaczony monogramem
„BR" pulsator obci

ą

gał r

ę

ce ku ziemi. Bezpiecznik nie był

przesuni

ę

ty.

Oszołomiony m

ęż

czyzna nie mógł oderwa

ć

wzroku od broni.

— Rzu

ć

to... — powiedział cicho Grigorij.

— Rzuci

ć

?...

— Rzu

ć

! — powtórzył Grigorij.

— Dobrze — powiedział Borys — rzuc

ę

. Ostatecznie zawsze w razie czego zd

ążę

go podnie

ść

.

— Nie my

ś

l o nim — powiedział Grigorij odprowadzaj

ą

c go na bok. — Widzisz... Na usprawiedliwienie planety

mo

ż

na by powiedzie

ć

wiele rzeczy. Mogła zniszczy

ć

przybyszy ju

ż

w momencie opuszczenia przez nich rakiety,

ba, mogła w ogóle nie dopu

ś

ci

ć

do l

ą

dowania. Mogła równie

ż

po zapoznaniu si

ę

z nieproszonymi go

ść

mi u

ś

mierci

ć

ich, rozło

ż

y

ć

na atomy, udusi

ć

mgł

ą

. A przecie

ż

mimo wszystko tego nie zrobiła Powielała ich tylko w

niesko

ń

czono

ść

, przekształcała ich my

ś

li w realne obrazy. Nie dała im tak

ż

e zgin

ąć

z pragnienia i głodu. Dlaczego

s

ą

syci. nie wiedz

ą

obaj. Niezrozumiałe jest zreszt

ą

wszystko, z czym stykaj

ą

si

ę

w tym

ś

wiecie. Dlaczego na

przykład nad planet

ą

nie ma obłoków, cho

ć

powietrze jest wilgotne? Mo

ż

e to wszystko to tylko pozory, natomiast

ż

ycie kryje si

ę

pod powierzchni

ą

?... Kwiaty—czym s

ą

kwiaty? Elementami systemu energetycznego czy klatkami

gigantycznego mózgu.
— Jak długo b

ę

dziemy przebywa

ć

w tej niewoli? — zapytał rozdra

ż

niony Borys.

— Nie wiem — odpowiedział zgodnie z prawd

ą

Grigorij.

— Có

ż

wi

ę

c mamy robi

ć

?

— Czeka

ć

. I my

ś

le

ć

o tym, w jaki sposób wybrn

ąć

z sytuacji. Nie trac

ą

c przy tym twarzy... Borys roze

ś

miał si

ę

.

— To tak jakby liczy

ć

na pogod

ę

na morzu...

— We

ź

si

ę

w gar

ść

! — rozkazał Grigorij.

Tej nocy nie mogli zasn

ąć

.

— Kiedy mog

ą

po nas przylecie

ć

?— zapytał le

żą

cy na brzuchu Borys.

Pozycja nie była co prawda najwygodniejsza, ale lepsze to ni

ż

patrze

ć

na gwiazdy i czu

ć

si

ę

ich wi

ęź

niem.

— Nie wcze

ś

niej ni

ż

za miesi

ą

c— odpowiedział Grigorij. Dobrze rozumiał Borysa: towarzysze wkrótce domy

ś

la si

ę

,

ż

e co

ś

si

ę

stało, ale na pomoc przylec

ą

nie wcze

ś

niej ni

ż

za miesi

ą

c.

— Nie wytrzymam...—powiedział Borys. Grigorij nie odpowiedział. — Nie wydostaniemy si

ę

st

ą

d! — przemówił

Borys zbli

ż

ywszy do Grigorija sw

ą

biał

ą

twarz. — Czuj

ę

, jak

mnie obserwuje co

ś

ogromnego, milionokiego, bada, dotyka, odczytuje my

ś

li. Mo

ż

e zabi

ć

, mo

ż

e si

ę

ulitowa

ć

,

zostawi

ć

ot lak, jak teraz, w niewoli, zapomnie

ć

o mnie. Lepiej tysi

ą

c razy zgin

ąć

w kosmosie, wbi

ć

si

ę

w asteroid

— tam przynajmniej wszystko jest jasne. Ale by

ć

bezsilnym królikiem... nie wytrzymam, Grisza.

—

Ś

pij! — odpowiedział krótko Grigorij.

Borys przysłonił r

ę

kami twarz. Słycha

ć

było jego ci

ęż

ki

oddech.
Grigorij nie mógł pocieszy

ć

kolegi, gdy

ż

sam równie

ż

widział

beznadziejno

ść

ich poło

ż

enia.

W ciemno

ś

ciach nadal kr

ąż

yły widziadła, podchodziły do

nich, bezszelestnie kładły si

ę

obok. Grigorij starał si

ę

nie

patrze

ć

na boki, ale niestety ju

ż

poddał si

ę

temu

dwunastominutowemu rytmowi, w jakim obok pojawiały si

ę

sobowtóry. Otwierał wledy oczy i za ka

ż

dym razem wzdrygał

si

ę

cały. gdy kolejny, nie wiadomo który z rz

ę

du sobowtór

pochylał si

ę

nad nim. Rzeczywi

ś

cie, nietrudno zwariowa

ć

.

Ostatnim wysiłkiem woli rozkazał sobie:

ś

pij.

Udało mu si

ę

zdrzemn

ąć

, ale sen nie był długi, bo zaraz

obudziło go cichutkie szuranie. Otworzywszy oczy Grigorij
zobaczył,

ż

e Borys podniósł si

ę

, postał chwil

ę

nieruchomo

w miejscu, a potem ruszył w ciemno

ś

ci nocy.

— Boria! — krzykn

ą

ł za koleg

ą

.

Borys bez słowa przy

ś

pieszył. Grigorij poderwał si

ę

na równe nogi i ruszył za nim. Obaj dobrze zapami

ę

tali, gdzie

le

ż

ał neutrinowy pulsator. To było po lewej stronie marmurowych schodów, przy ostatnim stopniu. Teraz biegli tam

obaj — oddaleni jeden od drugiego o jakie

ś

dziesi

ęć

kroków. Grigorij dop

ę

dził Borysa akurat wtedy, gdy ten

przykucn

ą

wszy starał si

ę

namaca

ć

r

ę

kami le

żą

cy gdzie

ś

po

ś

ród kwiatów pulsator. Złapali za niego jednocze

ś

nie.

— Nie wolno!... — sykn

ą

ł Grigorij.

— Odejd

ź

! — odpowiedział z gro

ź

b

ą

w głosie Borys.

— Boria!...—Grisza, któremu Borys wykr

ę

cał r

ę

k

ę

staraj

ą

c si

ę

w ten sposób wyrwa

ć

pulsator, usiłował uspokoi

ć

koleg

ę

.

— Zniszcz

ę

to... zgniłe jajko... Pu

ść

!

— Ro

ż

ków! — krzykn

ą

ł Grigorij uderzaj

ą

c koleg

ę

w piersi. Borys zachwiał si

ę

, na moment uchwyt osłabł. Grigorij

natychmiast to wykorzystał. Wyrwał pulsator, zamachn

ą

ł si

ę

i posłał go w mrok dworca kosmicznego.

— Wracaj! - powiedził do Borysa, który zamierzał wskoczy

ć

do budynku. — Opanuj si

ę

!

Borys jak dziecko chlipn

ą

ł pod nosem, sflaczał i bez oporu

dał si

ę

odwie

ść

od stopni dworca.

— Obu nam niełatwo — mówił Grigorij. •— No co,
zastanowimy si

ę

, co zrobi

ć

?

Zasn

ę

li po chwili uspokojeni.

Borys obudził koleg

ę

krótko przed

ś

witem:

— Grisza...
Grigorij podniósł si

ę

, usiadł.

— Co

ś

si

ę

zmieniło — powiedział Borys. — Tylko co? Grigorij z minut

ę

milczał.

— Przestało dzwoni

ć

! — powiedział.

— Prawda — zgodził si

ę

Borys. — Ale dlaczego?...

W oczekiwaniu

ś

witu siedzieli wsłuchuj

ą

c si

ę

w niesko

ń

czon

ą

cisz

ę

.

Ś

wit nie przyniósł

ż

adnych zmian: po polanie w

ę

drowały

sobowtóry, walczyły w pobli

ż

u stopni o neutrinowy

pulsator, a potem pogodziwszy si

ę

zgarbione szły w ich

stron

ę

. Borys zgrzytn

ą

ł z

ę

bami.

Grigorij, który zapragn

ą

ł nieco rozerwa

ć

koleg

ę

, zacz

ą

ł

opowiada

ć

star

ą

rosyjsk

ą

ba

śń

: .

— Wilk zamierzaj

ą

c dosta

ć

si

ę

do owczarni znalazł si

ę

... Borys spojrzał mu w oczy lak,

ż

e Grigorij zamilkł: nici z

bajki. Sam zreszt

ą

czuł,

ż

e nie brzmi to naturalnie. Ostatecznie to przecie

ż

nie jest wina Borysa,

ż

e znale

ź

li si

ę

w

tak parszywej sytuacji. Tu potrzeba psychologów, fizyków, a Borys to mechanik. Ale je

ż

eli normalny człowiek

kapcanieje do tego stopnia, to niedobry znak — my

ś

lał Grigorij patrz

ą

c na t

ę

pe, bezmy

ś

lne kr

ąż

enie sobowtórów.

Czy

ż

mo

ż

e by

ć

co

ś

jeszcze gorszego? Nie mieli tu nic do roboty. Absolutnie nic, a to upodabniało ludzi do

zwierz

ą

t. Człowiek jest człowiekiem tak długo, jak długo znajduje si

ę

w wirze pracy, w ruchu. Wystarczy jednak

zdj

ąć

z jego ramion te zaj

ę

cia, by przekształcił si

ę

w ameb

ę

. Borys ci

ęż

ko podniósł si

ę

z kw ietnego kobierca — ot

po prostu dlatego, by nie widzie

ć

kolejnego starcia w pobli

ż

u stopni dworca. Grigorij poszedł w jego

ś

lady. Na

trasie Borysa wyrosły morskie fale, ale tym razem m

ęż

czyzna wcale nie zamierzał ich omija

ć

.

— Zgi

ń

! — warkn

ą

ł popychaj

ą

c jedn

ą

z nich butem. I fala znikła! M

ęż

czy

ź

ni zatrzymali si

ę

. Obu zaparło z wra

ż

enia

dech w piersiach: kolejny sen czy te

ż

wreszcie koniec koszmaru?... Borys odwrócił si

ę

i spojrzał na Grigorija. Ten

wci

ąż

patrzył w to miejsce, gdzie jeszcze

przed chwil

ą

widzieli fal

ę

. Były tam teraz tylko kwiaty, Tylko kwiaty. Borys powoli podniósł nog

ę

w nast

ę

pnym

kopniaku.
— Przepadnij! — krzykn

ą

ł i ile sił pchn

ą

ł j

ą

butem. Fala znikła.

— A-h-a-a-a!... — wrzasn

ą

ł jak szalony wkładaj

ą

c w głos caia swa sii

ę

i nadziej

ę

, a polem utkwiwszy wzrok w

rakiecie stoj

ą

cej w pobli

ż

u dworca kosmicznego rozkazał:

— Przepadnij! Rakieta znikła.
— Przepadnij! — warkn

ą

ł w stron

ę

klombu floksów. Floksy wyparowały, jakby ich w ogóle nie było.

— Przepadnij! — mrukn

ą

ł na pochylony teatr. Teatr bezd

ź

wi

ę

cznie znikn

ą

ł.

— Przepadnij! — zacisn

ą

ł kułaki Borys na budynek dworca kosmicznego. Marmurowy pi

ę

kni

ś

wyparował. W

blasku sło

ń

ca na jego miejscu znów pojawiła si

ę

ich rakieta.

— Biegniemy! — krzykn

ą

ł Borys do Grigorija. -— Szybciej! — I zrobił w stron

ę

rakiety dwa lub trzy du

ż

e kroki.

Natychmiast jednak zatrzymał si

ę

: — Przepadnij! — krzykn

ą

ł na wielopi

ę

trowy dom. Ten zachwiał si

ę

i znikn

ą

ł.

— Ech ty! — krzykn

ą

ł wesoło Borys. A do Grigorija: — Dłu

ż

szy krok! W pobli

ż

u rakiety odwrócił si

ę

i unicestwił

wszystkie statki majacz

ą

ce na horyzoncie. Pozostawił tylko alej

ę

z topol

ą

i bez celu kr

ążą

ce po ł

ą

ce sobowtóry.

— Wjazd! — rozkazał łapi

ą

c za drzwi windy.

Grigorij dosłownie w ostatniej chwili pochylił si

ę

i podniósł

jedyny zerwany przez nich kwiatek.

— Do diabła! — powiedział Borys wł

ą

czaj

ą

c motory. — Ani minuty wi

ę

cej, bo w przeciwnym razie te goł

ą

bki wlez

ą

nam do rakiety. I gdzie ich wtedy pomie

ś

cimy?—Wida

ć

było,

ż

e w znajomym otoczeniu na powrót odzyskuje

humor:
— Start!
— Ale mimo wszystko co z nimi b

ę

dzie?— zapytał Grigorij.

— Niech zostan

ą

. Na pami

ą

tk

ę

.

— A topola?
— Topola równie

ż

.

Ale kiedy po godzinie kosmonauci jeszcze raz, tym razem ostatni, przelatywali nad znajomym im miejscem, w dole
nie było ju

ż

ani alei, ani sobowtórów—jak okiem si

ę

gn

ąć

tylko pusta bł

ę

kitna ł

ą

ka.

— Jeszcze jedna zagadka planety... — powiedział Grisza.
— Niech inni j

ą

rozszyfrowuj

ą

— odburkn

ą

ł Borys. — Ja nie...

Ale kiedy wyspał si

ę

. poczuł,

ż

e sam nie poradzi sobie z tymi wszystkimi pytaniami, które cisn

ę

ły si

ę

na usta.

Wachta wlokła si

ę

niemiłosiernie, a pyta

ń

nie tylko

ż

e nie ubywało, ale wprost przeciwnie — przybywało. Widz

ą

c,

ż

e Grigorij nie

ś

pi, zapukał w drzwi kabiny... Grigorij le

ż

ał na tapczanie i cho

ć

powinien pisa

ć

raport dotycz

ą

cy

wydarze

ń

na Albarossie, to jednak tego nie robił — my

ś

lał.

— Grisza — zapytał Borys rozumiej

ą

c,

ż

e moment jest odpowiedni do rozpocz

ę

cia rozmowy — jak długo

przebywali

ś

my na tej planecie? Grigorij odpowiedział wzruszeniem ramion nie bardzo pojmuj

ą

c, o co Borysowi

chodzi.
—— Mam tu obliczenia kontynuował Borys.—Zreszt

ą

bardzo proste: osiem godzin obiotu, a na planecie dwie

doby po szesna

ś

cie godzin. Ile ra/em?

— Czterdzie

ś

ci — odpowiedział Grigorij.

— A ile mieli

ś

my czasu na. zbadanie planety?

— Czterdzie

ś

ci godzin...

—- Oce

ń

sam przypadek czy te

ż

nie?...

—- Co chcesz przez to powiedzie

ć

?— zapytał Grigorij.

— Kto

ś

na planecie doskonale wiedział, ile mamy czasu. Grigorij milczał. Borys przycupn

ą

ł na skraju tapczanu.

— Pami

ę

tasz, jak mówili

ś

my o egzaminie?

— Pami

ę

tam.

— Teraz te

ż

tak uwa

ż

asz?

— Mo

ż

liwe...

— Co znaczy „mo

ż

liwe"? Odpowiadaj jasno.

— Cały czas o tym my

ś

l

ę

.

— No i do czego doszedłe

ś

?

— Dziwne rzeczy przychodz

ą

człowiekowi do głowy. Borys cierpliwie czekał.

— Wszystko to, co tam stworzyli

ś

my — innego słowa chyba nie znajd

ę

— dworzec kosmiczny, teatr — mówił

Grigorij — zostało stworzone sił

ą

my

ś

li. I tylko my

ś

li mogły to zniszczy

ć

.

— Nie domy

ś

lili

ś

my si

ę

tego...

— Nie domy

ś

lili

ś

my, Borys.

— Trzeba było niszczy

ć

kamienie ju

ż

w momencie ich pojawienia si

ę

.

— Masz racj

ę

, trzeba było.

— A my pchali

ś

my si

ę

na

ś

ciany.

— Kiedy spojrze

ć

na to z boku, to zachowywali

ś

my si

ę

jak barbarzy

ń

cy.

— Takie te

ż

zostawili

ś

my po sobie wra

ż

enie...

— Wra

ż

enie nie jest znów takie wa

ż

ne.

Borys milczał, bo wstyd mu było incydentu z pulsatorem.

ś

eby skierowa

ć

rozmow

ę

na inne tory, zapytał szybko:

— A sobowtóry? Czemu było ich tak du

ż

o.

— Kto

ś

chciał nas lepiej pozna

ć

...

Borys nie zgadzał si

ę

z tym przypuszczeniem, ale własnej

teorii nie miał.
— My

ś

lisz,

ż

e wypadli

ś

my

ź

le?

— Trzeba b

ę

dzie jeszcze raz sp

ę

dzi

ć

troch

ę

czasu na

planecie.
„Beze mnie..." — chciał powiedzie

ć

Borys, ale dał w ko

ń

cu

za wygran

ą

: — Trzeba o tym pomy

ś

le

ć

.

Grigorij podniósł si

ę

z poduszki.

— Zga

ś

ś

wiatło.

Borys wykonał polecenie. Kiedy oczy nieco przywykły do ciemno

ś

ci, na stoliku, gdzie le

ż

ał bł

ę

kitny kwiatek,

zobaczył słabo

ś

wiec

ą

c

ą

plamk

ę

.

— Co to takiego?— zapytał.

— Powoli — odpowiedział towarzysz.
Po minucie Borys zacz

ą

ł rozró

ż

nia

ć

nad kwiatkiem

kolorowy wianuszek, a nad nim kul

ę

wielko

ś

ci

ś

redniego

jabłka.
— Zobaczyłem to dzi

ś

— powiedział Grigorij. — Jak wiesz, kwiatek cały czas le

ż

ał w szafie. Kula nad kwiatkiem

obracała si

ę

.

— Albarossa! — wykrzykn

ą

ł Borys. — Mówisz o niej jak o czym

ś

ż

ywym.

— Mo

ż

e cała planeta jest

ż

ywa...

Borys nie oponował, gdy

ż

wiedział,

ż

e Grigorij mówi serio.

Mo

ż

e to cyborg — kontynuował towarzysz. — Retranslator na kosmicznej trasie, któr

ą

przypadkowo

przecinamy. Sobowtóry, które tworzył, chyba s

ą

drog

ą

do rozwi

ą

zania zagadki. Pami

ę

tasz,

ż

e przy translacji

meczów piłki no

ż

nej dublowane s

ą

ciekawsze momenty?

ś

eby widz mógł je zobaczy

ć

jak najlepiej? Tak te

ż

było

wła

ś

nie na Albarossie. Ale komu retranslator pokazywał nas niesko

ń

czon

ą

ilo

ść

razy? Tak, Albarossa to nie jedyna

zagadka. Borys. Jej gospodarze s

ą

w innym miejscu. Mo

ż

e spotkanie z nami było dla nich niespodziank

ą

? Mo

ż

e

gospodarze s

ą

tak daleko,

ż

e nie mogli wej

ść

w natychmiastowy kontakt z nami? Wszystko jest tak

skomplikowane... Konieczna jest druga ekspedycja na Albaross

ę

.

Kula unosz

ą

ca si

ę

ponad kwiatkiem nadal wirowała. Po kilku dniach zmniejszyła si

ę

do rozmiarów

ś

liwki, potem

wi

ś

ni, ziarna grochu, by wreszcie znikn

ąć

. Jednocze

ś

nie umarł kwiatek — przekształcił si

ę

w garstk

ę

szarego

popiołu. Grigorij zebrał popiół i schował go w szafie. — Konieczna jest druga ekspedycja na Albaross

ę

—

powtórzył. —B

ę

d

ę

nalega

ć

! — I zwracaj

ą

c si

ę

do Borysa zapytał: — Polecisz ze mn

ą

?...