Technika plastyczna - rysunek

Rysunek jest niekiedy nazywany ubogim krewnym malarstwa – to krzywdzące zdanie nabrało aktualności w XX wieku,
gdy ranga rysunku spadła do poziomu sztuki pomocniczej malarstwa, rzeźby i architektury, chociaż... popularność komiksu
czy mangi wskazuje jak wielka siła wyrazu tkwi w tej technice plastycznej. Rysunek jest zjawiskiem tak elementarnym, że
trudno go zdefiniować – sięgnijmy jednak dla porządku do „Słownika języka polskiego”, gdzie o jednym ze znaczeń tego
wyrazu czytamy: „rysunek to dział sztuk plastycznych, przedstawienie bryłowatości ciał oraz ich położenia w przestrzeni za
pomocą linii”. Słowa: linia, kreska, deseń są kluczowe dla pojęcia rysunku. Oprócz rysunku artystycznego, który chcemy tu
przybliżyć, istnieje znormalizowany rysunek techniczny, stosowany m. in. w budownictwie, maszynoznawstwie i innych
dziedzinach przemysłu. Spójrzmy najpierw na historię rysunku.
Rys historyczny
Człowiek rodzi się z potrzebami estetycznymi, ma pragnienie otaczania się pięknem, dlatego historia rysunku zaczyna się
wraz z początkiem dziejów człowieka. Najstarsze rysunki naskalne wykonywano węglem roślinnym. W sztuce starożytnej
rysunek został doprowadzony do perfekcji formy – rysowano je lub ryto na ścianach, wazach, urnach i innych naczyniach.
W 105 roku Chińczycy wyprodukowali papier, który do dziś jest najpopularniejszym podłożem do rysowania. Kolejne
etapy rozwoju rysunku to średniowieczne miniatury, renesansowe studia postaci ludzkiej i projekty malowideł, które
powstawały przy pomocy węgla, czarnej kredy, piórka, sangwiny lub metalowego ołówka (zaostrzonego pręta ołowianego
lub srebrnego). W XVIII wieku we Włoszech powstawały akwaforty i rysunki piórkiem z widokami miasta, w Anglii -
pejzaże akwarelowe, a we Francji – rysunki techniką trzech ołówków: węgiel, sangwina i biała kreda. W XIX i XX wieku
rysunek odzwierciedlał główne tendencje sztuki poszczególnych nurtów, stał się miej realistyczny, a kolory wraz z
upowszechnieniem pasteli bardziej różnorodne i intensywne. Szkicowniki były i nadal są na podorędziu wielu słynnych
malarzy, np. Picasso robił szkicowane notatki nawet idąc ulicą. Do dziś rysowanie jest podstawową umiejętnością
wymaganą od adeptów niemalże każdej dziedziny sztuk plastycznych.

Materiały i narzędziach
Od wieków najpopularniejszym podłożem do rysowania jest papier, dostępny w wielu odmianach i kolorach. Ze względu na
fakturę dzielimy papier na: drobnoziarnisty, średnioziarnisty i gruboziarnisty. Wybór odpowiedniego papieru zależy od
techniki, którą chcemy rysować i upodobań artysty. Papier do rysowania można kupić w różnych rozmiarach, w formie
arkuszy lub bloków. Jeszcze większa różnorodność panuje wśród przyborów do rysowania. Najczęściej stosowane to:

* ołówek grafitowy – w obecnej formie znany od XVIII w., dostępny w różnych twardościach (H – twarde do rysunku
technicznego, B – miękkie do rysunku artystycznego), najlepszy do rozpoczęcia nauki rysunku
* węgiel – najstarsze narzędzie do rysowania, w formie pałeczek różnej grubości lub w oprawie drewnianej, daje miękką
linię, dobry do światłocienia, modelowania postaci, ukończoną pracę trzeba zabezpieczać fiksatywą przed osypywaniem
* sangwina – kredka czerwonobrunatnego koloru z tlenku żelaza, kredy i spoiwa, przydatna do uzyskania efekt sepii
* kreda – biała lub kolorowa dostępna w formie pałeczek lub w wygodnej oprawie drewnianej
* piórko – przybory do rysowania tuszem, różnorodne stalówki dają zróżnicowaną grubość kreski
* kredki ołówkowe – najpopularniejsze przybory w szerokiej gamie barw, mogą być kredki rozpuszczalne w wodzie
(pędzelkiem rozmywa się pewne partie), kolory pośrednie uzyskuje się metodą szrafowania
* pastele – dostępne w wielu formach i obszernej palecie barw (więcej na ten temat w artykule „Malarstwo pastelowe”)

Do rysowania potrzebna jest też gumka do mazania, wiszor do zacierania pociągnięć ołówka lub węgla (mogą być palce
autora pracy), rysownica, sztalugi i... natchnienie do pracy