CO

2

światło

chlorofil

Ważniejsze funkcje życiowe bakterii

1. Odżywianie

a) cudzożywne = heterotroficzne

organizmy wytwarzają związki organiczne z gotowych związków organicznych
wytworzonych przez inne organizmy.



pasożyty (organizm żyjący kosztem innego organizmu żywego)
np. bakterie chorobotwórcze



saprofity – roztocza (rozkładają martwą materię organiczną)



komensale (komensalizm) – jeden ma korzyści, drugi nie ma nic.



symbionty (symbioza, mutualizm) – oba organizmy czerpią korzyści, są sobie

niezbędne, np.:
- pałeczka okrężnicy (Escherichia coli);
- bakterie żyjące w przewodzie pokarmowym zwierząt i człowieka,
produkujące witaminy B i H oraz pomagające w trawieniu celulozy (błonnika);
- bakterie Rhizobium (brodawkowe), żyjące w symbiozie z korzeniami roślin
strączkowych, mają zdolność do wiązania azotu z atmosfery.

b) samożywne = autotroficzne

organizmy wytwarzają związki organiczne ze związków nieorganicznych przy
użyciu energii.



chemoautotrofy – przeprowadzają proces chemosyntezy, podczas którego

wykorzystują energię chemiczną uzyskiwaną podczas utleniania tlenem
cząsteczkowym różnych substancji:
- bakterie nitryfikacyjne – utleniają amoniak do azotynu:
NH

3

HNO

2

(Nitrosomonas)

HNO

2

HNO

3

(Nitrobacter)

i azotyn do kwasu.
Ponadto wyróżnia się bakterie siarkowe (utleniają siarkowodór do siarki lub
siarkę do kwasu siarkowego). Inne to np. żelaziste (Fe

II

Fe

III

), wodorowe

(wodór do wody), metanowe, tlenkowęglowe (CO CO

2

).



fotoautotrofy – przeprowadzają proces fotosyntezy, podczas którego

wykorzystują energię świetlną:
- sinice – do fotosyntezy wykorzystują wodę jako źródło wodoru potrzebnego
do redukcji:

6CO

2

+ 6H

2

O C

6

H

12

O

6

+ 6O

2

barwniki: chlorofil (zielony); karotenoidy (żółte lub brązowe); fikobiliny:
fikoerytryna (czerwona), fikocyjanina (niebieska, szara).
- proteobakterie:

bakterie glebowe

bakterie zielone (barwnik – bakteriochlorofil),
bakterie purpurowe (bakteriochlorofil i karotenoidy).
Nie wykorzystują wody, tylko siarkę lub jej związki, które służą do redukcji
CO

2

.

2. Oddychanie wewnątrzkomórkowe

to utlenianie związków organicznych, przeważnie glukozy, polegające na odłączaniu
od związku wodoru. Ponadto procesowi oddychania towarzyszy uwalnianie energii,
magazynowanej częściowo w ATP.
a) tlenowce = aeroby – oddychają tlenowo, tzn. wodór przenoszą na tlen, a ponadto

następuje odłączanie dwutlenku węgla:
C

6

H

12

O

6

+ 6O

2

6CO

2

+ 6H

2

O + ENERGIA

b) beztlenowce = anaeroby – przeprowadzają proces oddychania beztlenowego =

fermentacji, podczas którego H

2

łączy się ze związkiem organicznym (kwas

pirogronowy) i powstają częściowo utlenione związki typu alkohole czy kwasy,
np. kwas mlekowy, masłowy, alkohol etylowy (etanol):
C

6

H

12

O

6

2C

2

H

5

OH + 2CO

2

+ ENERGIA (fermentacja alkoholowa)

3. Wiązanie azotu atmosferycznego (wzbogacają glebę / wodę w azot):



bakterie tlenowe Azotobacter;



Rhizobium (żyjące w symbiozie z roślinami strączkowymi);



beztlenowe Clostridium;



niektóre wodne sinice, np. Gleo-capsa i Nostoc.

4. Rozmnażanie bakterii:

a) bezpłciowo przez AMITOZĘ = podział bezpośredni komórki. Nowa ściana

komórkowa wrasta od brzegów do środka (u eukariota jest odwrotnie).

b) wegetatywne przez fragmentację kolonii (także bezpłciowe).

5. Koniugacja = rekombinacja – jest to proces płciowy polegający na wymianie

materiału genetycznego pomiędzy dwoma osobnikami (plazmidy lub fragment
genoforu). Dwie komórki łączą się za pomocą fimbrii. Dzięki temu, że mogą
wymieniać się materiałem genetycznym, są skuteczniejsze w wywoływaniu chorób
(odporniejsze na więcej leków).

6. Choroby bakteryjne

a) u zwierząt:



nosacizna (zapalenie jamy nosowej, górnych dróg oddechowych – konie, osły);



wąglik (owrzodzenie narządów; bydło, owce);



gruźlica (prątki Kocha).

b) u człowieka:



wąglik



gruźlica



tyfus = dur brzuszny i plamisty



czerwonka



błonica = dyfteryt



cholera



koklusz



róża = szkarlatyna



tężec (zarazki w ziemi)



dżuma



rzeżączka



kiła



trąd



zapalenie płuc i opon mózgowych



angina



borelioza (przenoszona przez kleszcze).

c) u roślin:



mokra zgnilizna ziemniaka, pietruszki i marchwi;



parch zwykły ziemniaka;



bakteriozy kapusty, tytoniu, lnu, fasoli.